KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİBANKACILIK ve FİNANS SEKTÖRÜ

Bölgesel İşbirliği Forumuİstanbul, 17 Nisan 2009

Halil OkurGenel Sekreter

Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği

İÇERİKI. KKTC Mali Sektör KuruluşlarıII. Düzenleme ve Denetimden Sorumlu OtoritelerIII. Bankacılık Sektöründe Yapılanma1. Merkez Bankası Yasası2. Bankalar Yasası3. TMSF YasasıIV. Temel İkincil Düzenlemeler1. Bankalarda Muhasebe Sistemi ve Raporlama2. Sermaye Yeterliliği Düzenlemesi3. Bankaların Kredileri ve Diğer Alacaklarının Niteliği ve

Karşılıklar Tebliği4. Bankalarda İç Denetim, Risk Yönetimi, İç Kontrol ve

Yönetim Sistemleri TebliğiV. Bankacılık Sektörü Temel GöstergeleriVI. Bankacılık Dışı Finans SektörüVII. AB Uyum için Yapılması Öngörülenler ve

Hedefler

2

I-Mali Sektör Kuruluşları•1- Bankalar•2- Uluslararası Bankacılık Birimleri•3- Kooperatif kuruluşları•4-Sigorta Şirketleri•5-Finansman Kuruluşları i- Leasing ii- Factoring iii- Finans Şirketleri

3

II-Düzenleme ve Denetimden Sorumlu Otoriteler1-Bankacılık Sektörü Bankacılık sektörünün düzenleme ve

denetiminden sorumlu otorite, KKTC Merkez Bankası’dır.

Yasalar: •39/2001 sayılı Bankalar Yasası•41/2001 sayılı Merkez Bankası Yasası

4

2-Uluslararası Bankacılık Birimleri Sektörü

Uluslararası Bankacılık Birimleri sektörünün

düzenleme ve denetiminden sorumlu otorite, KKTC Merkez Bankası

41/2008 Uluslararası Bankacılık Birimleri Yasası

5

3-Kooperatif KuruluşlarıKooperatif Kuruluşları;• Tasarruf Kooperatifleri,• Kredi Kooperatifleri,• Kalkınma Kooperatifleri olmak üzere 3 gruba ayrılmaktadır. Kooperatif kuruluşlarının düzenleme ve

denetiminden sorumlu otorite, Başbakanlığa bağlı :

KOOPERATİF ŞİRKETLER MUKAYYİTLİĞİ

6

Kooperatif Kuruluşları (Devam)

7

•Yasa: Fasıl 114 Kooperatif Şirketler Yasası

•Bankacılık Lisansı alan kooperatifler, Bankalar Yasası altında faaliyet göstermektedir.

(Bankacılık sektöründe, lisans alan 2 kooperatif kuruluşu mevcuttur).

4-Sigorta Şirketleri•Sigorta şirketlerinin düzenleme ve

denetiminden sorumlu otorite, MALİYE BAKANLIĞI

•Yasa: 39/1993 sayılı Sigorta Hizmetleri (Düzenleme ve Denetim) Yasasıdır.

8

5-Finansman Kuruluşları•Finansal Kiralama (Leasing) ve Factoring

Şirketleri Düzenleme ve Denetimden sorumlu

otorite MALİYE BAKANLIĞI Yasalar:52/2007 sayılı Factoring Yasası45/2007 sayılı Finansal Kiralama Yasası

9

Finansman Kuruluşları (Devam)

10

•Finansman Şirketleri; Fasıl 113 Şirketler Yasası altında tescil

edilirler. Bunlarla ilgili herhangi başka bir yasal düzenleme mevcut değildir.

KKTC’de kurulan kooperatif şirketleri dışındaki tüm şirketler, Fasıl 113 Şirketler Yasası altında tescil edilirler.

III.Bankacılık Sektöründe Yapılanma

• 2000 yılından itibaren bankacılık mevzuatı gözden geçirilerek, 3 temel yasa yeniden hazırlanmıştır:

1. Merkez Bankası Yasası2. Bankalar Yasası3. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Yasası

11

1. 41/2001 Sayılı Merkez Bankası Yasası

• Merkez Bankasının tam bağımsızlığı vurgulanmıştır. (Araç ve Amaç bağımsızlığı)

• Bankacılık sektörünün düzenleme ve denetlenmesi Merkez Bankasına verilmiş, gerekli araçları belirleme yetkisi Merkez Bankası Yönetim Kurulunda toplanmıştır.

• Bankanın bilgi isteme yetkisi daha kapsamlı hale getirilmiştir.

• Bakanlar Kuruluna, uygulanacak politikalar hakkında yılda 2 kez bilgi sunma ve faaliyetleri hakkında Meclis Plan ve bütçe komisyonunu bilgilendirme yükümlülüğü getirilmiştir.

• Merkez Bankası’na 15 günde bir kendi vaziyetini RG’de yayınlayarak ilan etme yükümlülüğü getirilmiştir.

• Kamu Kuruluşlarına Hazine kefaleti ile doğrudan kredi kullandırılması kaldırılmıştır.

Merkez Bankası bağımsız, şeffaf ve hesap verebilir bir yapıya kavuşturulmuştur.

12

2. 39/2001 Sayılı Bankalar Yasası•Kapsam ve Amaç

• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde kurulmuş ve kurulacak bankalar ile yabancı ülkelerde kurulmuş olup Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde şube açarak faaliyete geçecek olan bankalar bu Yasa kurallarına tabidir.

• Yasanın amacı, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak, mali piyasalarda güven ve istikrarı ve ekonomik kalkınmanın gereklerini de dikkate alarak kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak üzere bankaların kuruluş, yönetim, çalışma, devir, birleşme, tasfiye ve denetlenmelerine ilişkin esasları düzenlemektir.

13

39/2001 Sayılı Bankalar Yasası (Devam)• Bankalar Yasası, bankaların kuruluşlarından tasfiyelerine her

hususta KKTC Merkez Bankasını yetkili kılmış ve Bankacılık sektörünün düzenleme ve denetlenmesini siyasi otoriteden arındırmıştır.

• Bankaların mali bünyeleri ile ilgili gerekli önlemlerin süratle

alınarak uygulamaya konmasına yönelik hükümler kapsamlı hale getirilmiş, bankalarda ortaya çıkabilecek sorunların sistem bütününe sirayet etmesinin önlenmesi amaçlanmıştır.

• Kredilerle ilgili kapsam genişletilmiş, hazine kefaleti ile kullandırılacak krediler özkaynaklarla sınırlandırılmış, bankaların ortakları ile iştiraklerine açılabilecek kredilere ilişkin sınırlar daraltılmış, bankaların kredileri ile diğer alacaklarından doğmuş veya doğması beklenen zararlarını karşılamak amacıyla ayıracakları karşılıklara ilişkin hükümlere yer verilmiş, bu konudaki esas ve usulleri belirleme yetkisi Merkez Bankasına verilmiştir.

14

39/2001 Sayılı Bankalar Yasası (Devam)• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bankalar Birliği’ne yasal

statü kazandırılmıştır.

• Fasıl 114 Kooperatif Şirketler Yasası altında kurulmuş olup, Bankalar Yasası altında faaliyet göstermek isteyen Kooperatif şirketlerine, Yasada öngörülen yükümlülük ve koşulları yerine getirilmesi kaydıyla, bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme lisansı verilmesi öngörülmüştür.

• Bankaların sermaye yapılarının güçlendirilmesine yönelik birleşme ve devirleri teşvik etmek amacıyla banka birleşme ve devir işlemleri sırasında vergi, resim ve harç istisnaları sağlanmıştır.

15

3. 32/2009 Sayılı Tasarruf Mevduatı Sigortası ve Finansal İstikrar Fonu YasasıAmaç ve Kapsam: Eski 40/2001 sayılı TMSF yasasının yerini almıştır. Yasanın amacı, bankalara yatırılan tasarruf mevduatlarını sigorta

ettirmek, tasarruf mevduatı sahiplerinin tüm haklarını korumak ve finansal sektörün yapılandırılması, güçlendirilmesi ve zaafiyetlerinin giderilmesi amacıyla bankacılık sektörüne yönelik tedbirler almak olarak belirlenmiştir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bankalar Yasası altında faaliyet gösteren bankalar, TMSF Yasası kuralları çerçevesinde, nezdlerinde bulunan tasarruf mevduatlarını sigorta ettirmek zorundadırlar.

NOT: “Tasarruf Mevduatı” “Gerçek kişiler tarafından bu ad altında açtırılan ticari işlemlere konu olmayan ve yasa ile oluşturulan ve/veya Bakanlar Kurulu tarafından hayır kurumu olarak ilan edilen hayır kurumlarına ve fonlara ait mevduatı anlatır.

16

32/2009 Sayılı Tasarruf Mevduatı Sigortası ve Finansal İstikrar Fonu Yasası (Devam)

TMSF Yasası yürürlülüğe girdiği tarihte, tüm tasarruf mevduatları için %100 güvence prensibi ile uygulanmaktaydı.

Yasa’nın 9. Maddesinden alınan yetkiyle, Merkez Bankası Yönetim Kurulu 12 Temmuz 2004 tarihinde aldığı bir kararla, güvenceyi kademeli olarak, hesap bazında 20 Bin Euro’ya indirmiştir.

Altı kişilik Fon Yönetim Kurulu, KKTC Merkez Bankası Başkanı , iki Başkan Yardımcısı, Ekonomiden Sorumlu Bakanlığın iki temsilcisi ve bir Bankalar Birliği temsilcisinden oluşmaktadır.

Olağanüstü hallerde Fon’un Bakanlar Kurulundan izin almak suretiyle borçlanabileceği hükmü getirilmiştir.

17

• Özetle: Söz konusu yasalar ve bu yasalar altında hayata geçirilen tali düzenlemeler, Avrupa Birliği normları, Türkiye ve dünyada genel kabul görmüş uluslararası uygulamalar baz alınarak, hazırlanmış ve;

• Mali sistemde istikrarın sağlanması ve sürdürülmesi,

• Bankacılık sisteminin gözetim ve denetiminin güçlendirilmesi,

• Bankacılık sektöründe şeffaflığın sağlanması,

• Merkez Bankasının yasal ve uygulamada gerektiği şekilde bağımsız ve kurumsallaşmış bir yapıya kavuşturulması,

amaçlanmıştır.

18

IV. Temel İkincil DüzenlemelerTarih R.G. 25/01/2002 – 10 “Bankaların Birleşme ve Devir” Tebliği 28/01/2002 – 11 “Bankaların Kredileri ile Diğer Alacaklarının Nitelikleri ve Karşılıklar”

Tebliği 05/02/2002 – 13 “Bankalarda Bağımsız Denetim Yapacak Kuruluşlara İlişkin Esaslar

Hakkında Tebliğ” 15/04/2002 – 40 “Mevduatın Türleri ile İlgili Tebliğ” 29/04/2002 – 46 “Bankaların Kuruluş İzni. Şube Açma ve Lisans Verilmesine İlişkin Esas

ve Usuller” Tebliği 20/06/2002 – 67 “Kredilerle İlgili Esas ve Usuller” Tebliği 05/09/2002 – 88 “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine

ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ” 04/12/2002 – 117 “Bankacılık İşlemleri Yapma ve Mevduat Kabulü İzinlerinin Kaldırılması”

Tebliği 06/05/2003 – 46 “Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği Tüzüğü” 14/11/2003 – 149 “Bankalarda Kredi Komitesinin Oluşumu ve Çalışma Esasları” 22/03/2005 – 42 “Banka Müşterilerinin Kimliklerinin belgelenmesine İlişkin Tebliğ”. 09/08/2007-144 “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine

İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ” 12/08/2008-151 "Bankalarda İç Denetim, Risk Yönetimi, İç Kontrol ve Yönetim Sistemleri"

Tebliği

29/06/2003 -72 "Risk İşlemleri Merkezi Tebliği"08/02/2007 – 24 “Genel Disponibilite Tebliği ”

39/2001 Sayılı Bankalar Yasası Altında Çıkarılan Bazı Düzenlemeler

41/2001 Sayılı KKTC Merkez BankasıYasası Altında Çıkarılan Düzenlemeler

19

Temel İkincil Düzenlemeler (Devam)

1. BANKALARDA MUHASEBE SİSTEMİ VE RAPORLAMA

Tek Düzen Hesap Planı (THP)-Detay-İzahname-Bankaların Uygulayacağı Muhasebe Standartları

Tekdüzen Raporlama Paketi (TRP)-29 adet rapor formu-29 adet raporun THP’ye bağlı olarak detaylı izahnamesi

Kamuya Açıklanacak Hesaplar-Bağımsız Denetçi Raporu-Bilanço, Kar/Zarar-Ayrıntılı Dipnotlar-Nakit Akım ve Özkaynak Değişim Tabloları

20

Temel İkincil Düzenlemeler(Devam)• Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesi ve

Değerlendirilmesine ilişkin Usul ve Esaslar Tebliği;( Yeni Düzenleme 9 Ağustos 2007 Tarihinde Yürürlülüğe Girmiştir)

• Sermaye Yeterlilik Rasyosu Asgari Oran %8

21

Temel İkincil Düzenlemeler (Devam)

2. Sermaye Yeterlilik Rasyosu

• Kredi Riski Krediler ve Diğer alacaklar ;Belirlenen risk ağırlıklarına göre (%0, %20, %50 ve %100 risk ağırlıklarıyla) ağırlıklandırılmaktadır. (Basel I)

• Piyasa Riski; 31 Aralık 2007 tarihinden itibaren Kur Riski,Faiz Riski ve Hisse Senedi Riski ( Genel ve Spesifik)

Risk Bazında ve raporlanacak şekilde düzenlenmiştir.

• Operasyonel Risk;

Haziran 2008 Raporlama başlamıştır.

Aralık 2008 İtibaren yürürlülüğe girmiştir

22

Temel İkincil Düzenlemeler (Devam)

• Alacağın “Donuk” olarak nitelenmesinde temel prensip

3 Ay Prensibi

• Gruplar :• 1. Grup (Standart Nitelikli) : Düzenli Ödemeler• 2. Grup (Yakın İzleme): 1 Ay Gecikme• 3. Grup (Tahsil İmk. Sınırlı): 3 Ay Gecikme

(%20 Karşılık)• 4. Grup (Tahsili Şüpheli): 6 Ay Gecikme (%50

Karşılık)• 5. Grup (Zarar Nitelikli): 1 Yılı Aşan Gecikme

(%100 Karşılık)

23

3. Bankaların Kredileri ile Diğer Alacaklarının Nitelikleri ve Karşılıklar Tebliği

4. Bankalarda İç Denetim, Risk Yönetimi, İç Kontrol ve Yönetim Sistemleri Tebliği•Ağustos 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

•Bu tebliğin amacı, 39/2001 Sayılı KKTC Bankalar Yasası gereğince, bankalarda karşılaşılan risklerin izlenmesi ve kontrolünü sağlamak üzere kurulacak iç denetim sistemleri, risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerine ilişkin genel çerçeve hakkındaki esas ve usullerin belirlenmesi ve kurumsal yönetime ilişkin genel çerçevenin güçlendirilmesidir.

•Uyum süresi Haziran 2009 kadar uzatılmıştır.

24

Temel İkincil Düzenlemeler (Devam)

V. Bankacılık Sektörü Temel Göstergeler (Aralık 2008)

•Banka Sayısı: 25•Kalkınma Bankaları: 1•Kamu Bankaları: 1•Özel Bankalar: 16 •Şube Bankalar: 7•Uluslararası Bankacılık Birimleri: 14•ATM Sayısı: 155•Şube Sayısı: 149•Personel Sayısı: 2,321

25

Bankacılık Sektörü Temel Göstergeler (Aralık 2008) (Devam)

YTL(‘000) USD (‘000)

Toplam Aktifler: 6,770,322 4,476,838Özkaynaklar: 656,650 434,206Toplam Mevduatlar: 5,563,202 3,678,636Toplam Plasmanlar: 3,431,095 2,268,793

Bankacılık sektörü toplam aktifleri, 2008 sonu itibarıyla YTL.5,157,412,658 olan GSMH’nın %130 oranındadır.

Bankacılık sektörü aktif toplamı 2008 yılında %13.89 oranında büyüyerek 5,944.16 milyon YTL’den 6,770.32 milyon YTL’ye ulaşmıştır.

26

Bankacılık Sektörü Temel GöstergelerVade Yapısına Göre Mevduat

27

TARİH    TOPLAM

  VADESİZ 1 AY VADELİ 3 AY VADELİ 6 AY VADELİ 1 YIL VADELİ 

(YTL)

Oca. 2008   653.288 3.559.025 284.462 89.615 425.443   5.011.835

Şub. 2008   644.489 3.647.147 289.110 91.322 438.927   5.110.998

Mar. 2008   683.640 3.877.928 297.350 97.939 476.856   5.433.715

Nis. 2008   690.675 3.856.723 288.242 102.556 462.024   5.400.222

May. 2008   663.643 3.827.245 280.070 119.290 430.795   5.321.046

Haz. 2008   664.895 3.921.366 282.997 114.376 445.378   5.429.014

Tem. 2008   630.951 3.808.339 265.642 108.029 420.568   5.233.532

Ağu. 2008   639.993 3.798.815 263.438 93.386 403.373   5.199.007

Eyl. 2008   641.477 3.888.850 273.817 101.357 413.732   5.319.235

Eki. 2008   670.504 4.094.978 289.207 122.823 451.102   5.628.615

Kas. 2008   648.590 4.111.151 305.666 114.877 448.252   5.628.539

Ara. 2008   643.700 4.093.169 280.260 97.449 448.622   5.563.202

Vade Yapısına Göre Mevduat (devam)

• Bankacılık sektörü toplam mevduatı Aralık 2008 sonunda,2007’e göre 625.85 milyon YTL artarak 5,563,2 milyon YTL’ye ulaşmıştır. Sektör mevduat toplamının 2007 yılındaki % 4.42 artış hızına karşın 2008 sonunda %12.67 büyümüştür.

• Önceki dönemlerde olduğu gibi, bir aya kadar olan vadeli mevduatta yoğunlaşma yaşandığı ve bu yoğunlaşmanın 2007 yılına göre arttığı görülmektedir. 2007 sonunda % 69.33 olan bir ay vadeli mevduatların toplam mevduatlar içindeki oranı, 2008 sonunda %73.57’e ulaşmıştır. Bir ay vadeli mevduatları sırasıyla % 11.57 ile vadesiz, %8 ile bir yıl vadeli, % 5 ile üç ay vadeli ve % 1.75 oranla altı ay vadeli mevduat izlemektedir.

28

29

  YTL USD STG EURO DİĞER  TOPLAM 

    ($ olarak) (YTL)

Ocak 2008 2.724.229.047,76 299.807.619,76 716.060.841,25 140.827.308,57 1.137.575,89 5.011.835.321,85

Şub. 2008 2.764.028.968,39 300.686.308,02 716.494.911,77 139.096.625,18 1.155.003,16 5.110.998.249,75

Mar 2008 2.863.841.727,95 289.233.584,02 715.949.455,58 164.964.672,62 1.429.981,07 5.433.715.512,02

Nis 2008 2.919.412.221,04 291.362.189,88 712.157.282,02 166.635.011,01 842.784,43 5.400.222.823,01

May 2008 2.956.133.661,70 292.564.368,82 711.343.716,27 169.837.336,41 1.252.233,97 5.321.046.022,27

Haz. 2008 3.003.851.885,52 293.605.190,45 708.435.268,89 178.072.578,12 2.251.891,44 5.429.014.312,29

Tem. 2008 2.943.540.814,81 291.161.068,04 709.232.817,05 182.516.087,74 2.403.412,94 5.233.532.004,98

Ağu.2008 2.943.353.634,93 293.734.228,83 732.873.906,04 190.794.897,87 3.250.539,40 5.199.007.842,05

Eyl. 2008 2.962.038.693,25 284.769.571,17 729.994.478,47 192.149.622,53 3.308.531,59 5.319.235.454,19

Eki. 2008 3.112.933.144,50 264.492.580,43 699.854.089,40 191.872.788,85 2.872.788,85 5.628.615.766,47

Kas. 2008 3.180.452.026,21 256.945.347,73 700.158.285,22 185.105.680,76 2.356.689,47 5.628.539.316,68

Ara. 2008 3.183.811.880,22 260.630.800,56 713.899.099,34 187.390.788,84 2.506.526,26 5.563.202.311,63

Para Cinsine Göre Mevduat

Para Cinsine Göre Mevduat (devam)

30

Bankacılık sektörü toplam mevduatının Aralık 2008 itibarı ile %57’sinin YTL mevduatlardan, kalanının döviz mevduatlardan oluştuğu görülmektedir. Döviz mevduatlardan STG, %13 ile YTL mevduatları takip etmektedir. Geçmiş yıllara göre, enflasyonda sağlanan düşüşler ve göreceli ekonomik istikrar, YTL mevduatların toplam mevduatlar içinde en büyük paya sahip olmasında en önemli etkenlerdir.

Para Cinsine Göre Krediler

31

  YTL USD ($) STG (£) EURO (€) DİĞER   

  (YTL) (YTL)

Oca. 2008 1.710.071.019,67 224.840.296,02 266.196.760,53 96.192.023,64 553.329,00 2.773.745.980,24

Şub. 2008 1.739.375.866,60 220.658.950,81 270.657.585,63 95.679.099,74 575.588,00 2.824.367.482,81

Mar. 2008 1.793.813.951,24 229.310.008,15 277.415.190,67 99.659.522,03 560.850,00 3.014.714.935,96

Nis. 2008 1.794.454.265,21 236.231.422,42 281.851.256,28 106.392.401,65 528.664,00 3.010.749.494,56

May. 2008 1.825.692.901,86 230.995.671,65 280.106.828,55 106.645.895,06 533.175,00 2.979.282.654,41

Haz. 2008 1.873.004.689,41 228.730.968,52 283.293.064,72 115.234.689,64 1.016.368,00 3.067.983.337,24

Tem. 2008 1.874.652.620,84 226.082.995,98 286.964.583,08 114.292.906,73 1.145.280,00 3.013.417.428,48

Ağu. 2008 1.879.922.609,79 229.677.301,03 288.922.216,12 118.756.866,89 1.069.078,00 2.994.087.196,44

Eyl. 2008 1.924.624.637,41 227.107.612,06 293.159.145,22 119.736.811,84 1.105.020,00 3.085.352.228,97

Eki. 2008 1.892.152.746,82 224.913.101,56 295.085.147,36 120.845.394,37 967.478,00 3.202.114.123,10

Kas. 2008 1.913.999.484,81 217.554.642,87 294.494.718,15 117.136.616,42 1.029.706,00 3.194.154.091,35

Ara. 2008 2.164.652.364,41 219.710.864,40 301.657.927,26 120.913.670,30 1.240.646,00 3.431.095.820,00

Para Cinsine Göre Krediler (devam)• Mevduata benzer bir gelişme sektör kredilerinde de görülmektedir.

Bankacılık sektörü toplam kredilerinin Aralık 2008 itibarı ile %63’ünün YTL kredilerden, kalanının döviz kredilerden oluştuğu görülmektedir. Döviz kredilerden STG, %8.80 ile YTL kredileri takip etmektedir. Geçmiş yıllara göre, enflasyonda sağlanan düşüşler ve göreceli ekonomik istikrar, YTL kredilerin toplam krediler içinde en büyük paya sahip olmasında önemli etkenlerdir.

• 2008 yılında brüt kredilerin artış hızında 2007 yılına göre bir iyileşme olduğu görülmektedir. 2006 yılında %48 olan brüt kredilerdeki artış hızı, 2007 yılında % 18.70, 2008 yılında ise %25.46 oranında büyüdüğü görülmektedir. Kredi hacmine miktarsal olarak bakıldığı zaman brüt krediler 696.4 milyon YTL artarak 3,431.09 milyon YTL’ye ulaşmıştır.

• Sektörün derinliği ile aracılık fonksiyonunun gelişimini ifade eden göstergelerden biri olan kredi/mevduat oranı, Aralık 2007 sonunda %55.38 olarak gerçekleşmişken bu oran 2008 sonunda %61.67’e yükselmiştir.

32

Bankacılık Sektörü Sermaye Yeterliliği

• Ocak 2008–Aralık 2008 dönemi içerisinde özkaynaklar, ödenmiş sermaye ile ihtiyatlardaki artışa bağlı olarak, % 15.68 oranında artarak 656.65 milyon YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde sektörün ödenmiş sermaye toplamında 25.3 milyon YTL, ihtiyatlarda 57.2 milyon YTL ve kar/zarar kaleminde 6.4 milyon YTL artış meydana gelmiştir. Ancak 2007 döneminde %52 olan özkaynak artış hızının 2008 döneminde önemli ölçüde azaldığı görülmektedir.

• Özkaynakların risk ağırlıklı aktiflere oranlanmasıyla elde edilen sermaye yeterliliği standart rasyosunun (SYSR) konsolide bazda gelişimi incelendiğinde, Haziran-Eylül 2008 arasında düzenli artış gözlenmekte olup asgari yasal oran olan %8’in üzerinde seyrettiği gözlenmektedir. 2008 yılının ikinci çeyrek döneminde özkaynaklar %10.82 oranında artarken, risk ağırlıklı varlıklar % 0.84 oranında artmış ve Haziran 2008 sonu itibarıyla % 21.21 olan SYSR, Eylül 2008’de % 23.31 olarak gerçekleşmiştir.

33

VI. Bankacılık Dışı Finans Sektörü

• Kooperatifler Eylül 2008 sonu itibarıyla KKTC’deki farklı

kuruluş statüsüne sahip toplam kooperatif şirketi adedi 200 civarındadır.

Haziran 2008 sonu itibarıyla aktif toplamı 304.35 milyon YTL olan kooperatiflerin, Eylül 2008 tarihi itibarıyla aktifleri 312.6 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir.

34

35

Kooperatifler Konsolide Bilançosu

Milyon YTL Haziran 2008 Eylül 2008 Yüzde Değişim (%)

Likit Aktifler 124,61 119,60 -4,02

Krediler 166,28 177,04 6,47

Diğer Aktifler 13,46 15,96 18,57

Toplam Aktifler 304,35 312,60 2,71

Mevduat 248,71 255,32 2,66

Diğer Pasifler 19,38 21,37 10,27

Özkaynaklar 36,26 35,91 0,97

Toplam Pasifler 304,35 312,60 2,71

36

Sigorta Şirketleri

39/1993 sayılı Sigorta Hizmetleri (Düzenleme ve Denetim) Yasası altında kurulan ve faaliyet gösteren sigortacılık sektörünün düzenleme ve gözetiminden sorumlu merci KKTC Maliye Bakanlığı’na bağlı Para, Kambiyo ve İnkişaf Sandığı İşleri Dairesi’dir. 2006 sonu itibarı ile aktif büyüklüğü 93.99 milyon YTL olan sektörün 2007 sonu itibarıyla aktifleri % 21.07 artarak 113.79 milyon YTL’ye ulaşmıştır.

37

Sigorta Şirketleri Konsolide Bilançosu

Milyon YTL 2006 2007 Yüzde Değişim (%)

Likit Aktifler 35,34 39,75 12,49

Alacaklar 26,84 32,60 21,46

Diğer Aktifler 31,82 41,44 30,26

Toplam Aktifler 93,99 113,79 21,07

Borçlar 13,61 15,94 17,11

Karşılıklar 50,25 59,97 19,34

Diğer Pasifler 0,01 -0,01 -172,88

Özkaynaklar 30,12 37,90 25,82

Toplam Pasifler 93,99 113,79 21,07

VII. AB Muktesebatına Uyum İçin Yapılması Öngörülenler

Bankacılık Alanındaki Temel Hedefler• Özellikle 2000 yılından itibaren yapılan bütün

yasal düzenlemelerde AB normları, genel kabul görmüş uluslararası uygulamalar ve ülkemiz gerekleri dikkate alınmaktadır.

• 2006 yılında hazırlanan Bankalar Yasası Tasarı Taslağı 2008 yılı içinde Birliğimiz tarafından yeniden ve tamamıyle gözden geçirilerek güncellenmiş ve önerilerimiz hükümet yetkililerine ve Merkez Bankası’na iletilmiştir.

• Hedeflenen, AB Muktesebatına Uyum Programında belirlendiği üzere, taslağın 2009 yılı içinde yasalaşmasıdır.

38

39

Ülkeler Mevduat/GSYH (%)

Kredi/ GSYH (%) Kredi/ Mevduat (%)

Top.Aktifler/ Banka Sayısı (Milyon Euro)

Kredi Kuruluşu Sayısı

Bankacılık Sektöründe

Yabancı Payları (%)

Almanya 119 130 109 3.733 2.026 11,1Avusturya 111 140 126 1.109 803 26,9Belçika 155 126 81 11.798 110 24,8Bulgaristan 69 67 97 1.077 29 81,6Çek Cum. 73 53 72 2.500 56 91,5Danimarka 79 221 279 5.174 189 19,3Finlandiya 56 82 146 799 360 65,3Fransa 83 114 137 8.270 808 12,9Hollanda 157 194 123 6.437 341 17,6İngiltere 290 288 99 25.880 390 53,4İrlanda 175 257 147 16.511 81 46,7İspanya 144 177 123 8.250 357 11,6İsveç 57 134 234 4.209 201 9,3İtalya 73 112 154 4.058 821 17,4Letonya 72 104 145 994 31 58,0Litvanya 42 63 152 298 80 83,7Lüksemburg 819 531 65 5.868 156 95,0Macaristan 51 65 128 527 206 57,4Polonya 48 43 91 329 718 70,5Portekiz 118 158 134 2.515 175 23,0Romanya 32 35 109 1.717 42 82,1Yunanistan 109 87 80 6.084 63 23,2Euro Bölgesi Ort. 112 136 121 4.620 471 19,5

AB 27 Ort. 136 157 116 4.920 309 28,7KKTC 2007 107 59 55 144 24 32.0KKTC 2008 109 67 62 132 24 32.0

Teşekkürler

40