KURS STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP część II

TEMAT 3: Taktyka gaszenia po żarów

Autor: Piotr P. BielickiPrezentacja: Piotr Hegyi

Działania wewn ętrzne – polegają na prowadzeniu akcjiratowniczej wewnątrz obiektu.

Działania zewn ętrzne – podejmowane w przypadkupożarów budynków z zewnętrznym ogniskiem pożaru,

Umiejscowienie działa ń taktycznych

pożarów budynków z zewnętrznym ogniskiem pożaru,pożarów przestrzennych.

Przykład działa ń wewnętrznych

Przykład działa ń zewnętrznych

Bezpośrednia metoda natarcia – podajemy wodęw widoczne ogniska pożaru, najlepiej nie w płomienie(najczęściej zdąży odparować nim wejdzie w kontaktz palącym się materiałem), lecz w strefę żaru.

Metody natarcia

Pośrednia metoda natarcia – w pomieszczeniach silniezadymionych, ze strefą podsufitową mocno promieniującąciepło w dół, podajemy prądy wody pulsujące w rytmie np.po 3 impulsy co 2 – 3 sekundy, kierując je ruchem kolistym wstrefę podsufitową, prowadząc prądownicę najczęściej podkątem 45°.

Metody natarcia c.d.

Pułapka wodna – parująca woda gwałtownie powiększaswą objętość (1 litr wody to 1720 l pary w ciągu sekundy, popełnym odparowaniu), a powstająca para miesza się zwarstwą podsufitową, która błyskawicznie opuszcza się dopoziomu podłogi. Występuje poważne niebezpieczeństwopoparzeń jak i zatrucia.

Zjawiska towarzysz ące po żarom

wzrostciśnienia obniżenie

strefypodsufitowej

Płomienie pełzaj ące – płomień może „podnieść się”i sięgając strefy podsufitowej może przenieść się ku wyjściu,za plecy strażaków, odcinając możliwość wycofania się.

Zjawiska towarzysz ące po żarom c.d.

dotlenienie pożaru

Wsteczny ci ąg płomieni (ognisty podmuch) – możewystąpić dzięki dotlenieniu pożaru, które nastąpi po wejściustrażaków do pomieszczenia.

Zjawiska towarzysz ące po żarom c.d.

płomień

powietrze zasobne w tlen

zapłon

Elementy systemu zabezpieczenia przeciwpo żarowegomogące wywiera ć wpływ na przebieg działa ńratowniczo-ga śniczych to:

urządzenia wczesnego wykrywania pożaru – systemsygnalizacji pożaru,

czujka pożarowa

centrala pożarowa

ręczny ostrzegacz pożaru (ROP)

urządzenia do usuwania dymu (klapy, okna dymowe),

Elementy systemu zabezpieczenia przeciwpo żarowego c.d.

wodne (lub pianowe) stałe instalacje gaśnicze (tryskacze, zraszacze),

Elementy systemu zabezpieczenia przeciwpo żarowego c.d.

tryskacz

stałe urządzenia gaśnicze gazowe,

Elementy systemu zabezpieczenia przeciwpo żarowego c.d.

zestaw butli ciśnieniowych z gazem obojętnym

dysze

hydranty wewnętrzne,

hydrant wewnętrzny HW-52 z wężem płasko składanym

Elementy systemu zabezpieczenia przeciwpo żarowego c.d.

hydrant wewnętrzny HW-25 z wężem półsztywnym

elementy oddzieleń pożarowych (ściany, stropy, drzwi, bramy).

brama przeciwpożarowa

Elementy systemu zabezpieczenia przeciwpo żarowego c.d.

drzwi przeciwpożarowe

budynki mieszkalne (jedno- i wielorodzinne),

budynki zamieszkania zbiorowego , np. hotel, motel,pensjonat, dom wypoczynkowy, schronisko turystyczne lubsocjalne, internat, dom studencki, budynek koszarowy,budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, areszt

Obiekty przeznaczone na stały b ądź czasowy pobyt ludzi

śledczy, zakład poprawczy, schronisko dla nieletnich, domrencistów, dom zakonny, dom dziecka,

budynki u żyteczno ści publicznej - budynek przeznaczonydla administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości,kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego,nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, banki,budynki handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, dworcekolejowe, autobusowe, lotnicze, budynek biurowy i socjalny.

Podejmowane działania:

działać trzeba z zachowaniem spokoju, bez wzbudzanianadmiernych emocji,

poruszać się spokojnie zachowując względną ciszę,

rozpoznanie przeprowadza się szybko, dokładnie sprawdzającwszystkie pomieszczenia,

Pożary w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i u żyteczno ści publicznej

wszystkie pomieszczenia,

do czasu zakończenia ewakuacji nie należy wyłączać dopływuenergii elektrycznej, jeżeli nie zagraża to bezpieczeństwuludzi,

jeżeli rozwinięcie gaśnicze następuje równolegle z ewakuacjąlinie wężowe prowadzimy innymi drogami niż ewakuacja,

akcja ratownicza powinna przebiegać naturalnymi drogami -jeżeli jednak drogi te zostały odcięte, korzystać należyz pożarniczego sprzętu ratowniczego.

Gasząc pożar przestrzegajmy następujących zasad:

� bojowe rozwinięcie gaśnicze powinno przebiegać innymidrogami aniżeli akcja ewakuacji, np. przez okna; jeżeli jest toniemożliwe zwracać uwagę by linie wężowe nie utrudniałykorzystania z przejść,

Pożary w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i u żyteczno ści publicznej

korzystania z przejść,

� unikamy głośnych komend i sygnałów by nie potęgowaćniepokoju wśród ludzi przebywających w obiekcie,

� w miarę możliwości staramy się zablokowaćrozprzestrzenianie się pożaru, zabezpieczyć obiekt przedprzenikaniem dymu, by nie dopuścić do koniecznościewakuacji obiektu lub jego części,

w razie potrzeby drogi komunikacyjne muszą byćzabezpieczane przez stanowiska gaśnicze,

prądami wody operujemy bardzo oszczędnie, usuwamynadmiar wody by nie dopuścić do zalewania niższychkondygnacji,

Pożary w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i u żyteczno ści publicznej c.d.

chronimy przed zniszczeniem mienie stanowiącewyposażenie obiektów (przemieszczając je do miejscbezpiecznych),

usuwamy ze strefy zagrożonej butle z gazami i materiałypożarowo niebezpieczne.

Charakter przebiegu po żarów gazów palnych:

pożar powierzchniowy – w przypadku rozlewisk,

pożar strumieniowy – gaz uwalnia się niewielkim otworemi zapala się,

pożar błyskawiczny – po wycieku obłok gazu przemieszczasię i zapala niekiedy w znacznej odległości od miejscasię i zapala niekiedy w znacznej odległości od miejscawypływu,

wybuch typu BLEVE – gwałtowna ekspansja do otoczeniapar cieczy o temperaturze powyżej temperatury wrzenia (np.po pęknięciu zbiornika ze skroplonym gazem lub przegrzanącieczą).

Zasięg zagro żenia przy wybuchu typu BLEVE

Rodzaj i wielko ść zbiornikaZasięg zagro żenia

[m]

Małe zbiorniki, np. puszki po aerozolu 10 – 15

Małe butle, np. butle domowe 1 kg 75

Cysterna samochodowa 4,5 – 6 m³ 150

Cysterna kolejowa 20 m³ 250

Zbiornik stacjonarny o pojemności 15m³

300 – 600

Zbiornik stacjonarny o pojemności 45m³

800 – 1200

Rozpoznanie pożaru niekiedy trzeba będzie prowadzić przezkilka rot (patroli) w kilku możliwych kierunkach (wszystkimiklatkami schodowymi) i należy ustalić:

Pożary w obiektach produkcyjno -magazynowych

miejsce występowania ognisk pożaru i jego rozmiary,

występujące zagrożenie dla ludzi,występujące zagrożenie dla ludzi,

jaka jest konstrukcja obiektu i stopień jego zapalności,

możliwość rozprzestrzeniania się pożaru, w tym takżew pustych elementach konstrukcyjnych (kanaływentylacyjne, szyby dźwigów itp.),

czy zatrzymany został proces technologiczny, wyłączonyciąg wentylacyjny i dopływ prądu elektrycznego,

czy uruchomiona została stała instalacja gaśnicza i jaka jestefektywność jej działania,

Pożary w obiektach produkcyjno -magazynowych c.d.

jaki jest dostęp do ognisk pożaru, czy nie występujepotrzeba odkrywania ich przez wyburzanie fragmentówkonstrukcji budowlanej lub technologicznej.

Gasząc pożar przestrzegajmy następujących zasad:

nawiązać kontakt z osobami z dozoru technicznego, którychuwag nie wolno lekceważyć,

rozpoznający pożar powinni mieć przygotowany prądgaśniczy wody,

Pożary w obiektach produkcyjno -magazynowych

gaśniczy wody,

rozpoczynamy od zatrzymania wszystkich urządzeńtechnologicznych,

zwrócić należy uwagę na międzystropowe połączeniaurządzeń technologicznych,

blokujemy miejsca możliwego rozprzestrzeniania się pożaru,

ważna jest obserwacja środowiska pożaru, w tym konstrukcjibudowlanych; reagować trzeba na wszelkie sygnałyo występujących zmianach,

należy usunąć ze strefy zagrożenia materiały pożarowoniebezpieczne lub podjąć ich obronę,

Pożary w obiektach produkcyjno -magazynowych c.d.

gaszenie substancji w ciągach technologicznych powinnonastąpić po wyeliminowaniu jej dopływu,

blokujemy miejsca możliwego rozprzestrzeniania się pożaru,

zapobiec trzeba rozpływaniu się płynnej i palącej się masy,także przedostawaniu się jej do kanalizacji,

bezwzględnie należy zwrócić uwagę na bezpieczeństwoludzi.

zbiorniki gasimy podając pianę w warstwie o grubości około80 cm,

natarcie wykonuje się tylko na rozkaz dowódcy podokładnym przygotowaniu się do akcji,

prowadzona musi być stała obserwacja zbiornika palącego

Post ępowanie podczas po żarów magazynów cieczy palnych:

prowadzona musi być stała obserwacja zbiornika palącegosię i otoczenia,

uczestnicy akcji powinni być poinformowani o drogachodwrotu i sygnałach ostrzegających o niebezpieczeństwie,

stanowiska gaśnicze powinny być zajmowane zaistniejącymi przegrodami (osłonięte).

rodzaj gazu wydostającego się lub płonącego,

charakter pożaru (palenie się płomykowe cieczywydostającej się przez szczeliny lub zawory, palenie sięstrugi cieczy, palenie cieczy w zbiorniku),

wielkość strefy zagrożonej w przypadku emisji gazu bez jego

Rozpoznanie podczas zdarze ń z udziałem gazu ziemnego b ądź płynnego:

wielkość strefy zagrożonej w przypadku emisji gazu bez jegospalania,

kierunek i siłę wiatru,

zagrożenie dla ludzi,

zagrożenie dla otoczenia, możliwość gwałtownej zmianysytuacji,

możliwość ograniczenia, a następnie zamknięcia wycieku.

z obszaru zagrożonego należy natychmiast usunąć ludzi,a teren w promieniu minimum 100 m oznakowaći zabezpieczyć,

jeżeli uszkodzenie obejmuje gazociąg, należy odciążyć

Post ępowanie przy zagro żeniu ze strony gazów palnych:

jeżeli uszkodzenie obejmuje gazociąg, należy odciążyćdopływ gazu,

w przypadku pożaru urządzeń gazowych gaszeniepodejmujemy po odcięciu dopływu gazu,

płomienie wydostające się z gazociągu lub urządzeńtechnologicznych można zgasić podając silne strumieniewody, wykorzystując ich energię.

rodzaj gazu palącego się bądź emitowanego do otoczenia,a także gazy znajdujące się w strefie oddziaływaniacieplnego,

stopień zagrożenia dla ludzi, kierunki wycofania się i miejscaschronienia się,

Rozpoznanie podczas zdarze ń z udziałem gazów technicznych:

schronienia się,

możliwość wybuchu bądź pożaru i zagrożenie dla otoczenia,

możliwość usunięcia substancji niebezpiecznych ze strefyzagrożonej.

wycofać ludzi ze strefy zagrożenia,

intensywnie chłodzić składowisko butli i sąsiedztwo,

gaszenie prowadzi się najczęściej za pomocą prądówzwartych,

usuwając butle należy przenosić je bardzo delikatnieunikając wstrząsów, podchodząc od stóp butli,

Post ępowanie przy zagro żeniu ze strony gazów technicznych:

unikając wstrząsów, podchodząc od stóp butli,

do obiektu, w którym znajdują się butle podchodzimy odstrony mocnych elementów konstrukcyjnych, przebiegającprzestrzeń otwartą,

nie zatrzymywać się w świetle otworów (drzwi, okien),

gdy butle znajdują się na rampie lub platformie pojazdu,poruszamy się pochylając poniżej ich poziomu,

stanowiska gaśnicze zajmujemy jako przesłonięte.

Acetylen C 2H2

gaz bezbarwny, w stanie czystym bezwonny,charakterystyczny lekki zapach czosnku dodają musiarkowodór i amoniak,

granice wybuchowości bardzo szerokie, 2,4 88,0 % obj.w pow.,

� względna gęstość par względem powietrza dp = 0,9,� względna gęstość par względem powietrza dp = 0,9,

� temperatura zapłonu -18 oC,

� temperatura samozapłonu 325 oC,

� z powietrzem tworzy mieszankę wybuchową, źródłemzapłonu może być każdy bodziec energetyczny, np. iskraelektrostatyczna,

� może gwałtownie reagować z substancjami utleniającymi.

Post ępowanie w przypadku zagro żenia ze strony acetylenu:

gdy zdarzenie ma miejsce na wolnej przestrzeni wyznaczyć300 metrową strefę bezpieczeństwa; z terenu, jaki z budynku (gdy butla znajduje się wewnątrz) usunąć ludzii wyeliminować możliwe źródła zapłonu,

butle nie poddane dotychczas nagrzewaniu możnabutle nie poddane dotychczas nagrzewaniu możnaostrożnie, unikając wstrząsów i uderzeń, przenieśćw miejsce bezpieczne,

przed przemieszczaniem butli sprawdzić dłonią stopień jejnagrzania; w przypadku stwierdzenia jakiegokolwiekciepłego miejsca butlę pozostawiamy na miejscu chłodzącją intensywnie; stanowiska zajmować jako osłonięte,a najlepiej jako bezobsługowe.

W przypadku wycieku acetylenu lub po żaru butli należy:

sprawdzania stopnia nagrzania butli dokonujemy po mingodzinnym jej chłodzeniu od momentu ugaszenia pożaru;jeżeli nadal butla jest miejscami ciepła lub z jej powierzchniunosi się para wodna należy kontynuować chłodzenie przezdalsze pół godziny; chłodzenie możemy przerwać, gdypowierzchnia butli pozostaje mokra i przez pół godzinyzimna,zimna,

sprawdzić zamknięcia butli, nie manipulować przy zaworachnarażonych wcześniej na działanie ciepła,

w przypadkach, gdy mamy butlę z płonącym gazowymacetylenem, wówczas ewakuujemy otoczenie i staramy sięzamknąć zawór. Jeżeli operacja ta się nie powiedziewówczas nie wolno gasi ć płomienia pozwalając nawypalanie się gazu; gaszenie podejmiemy, gdy płomieńsięgał będzie brzegu butli,

gdy mamy do czynienia w zakładach pracy z zestawamibutlowymi chronionymi wodnymi urządzeniami gaśniczymi,urządzenia te powinny być uruchomione, jeżeli nie, topodajemy wodę z prądownic obejmując ich działaniemkażdą z butli,

silnie kopcące butle po ostrożnym przeniesieniu zatapiać(ustawiając np. zbiorniki składane, bądź wykorzystując

Wyciek acetylenu lub po żar butli c.d.

(ustawiając np. zbiorniki składane, bądź wykorzystujączbiorniki istniejące) na czas co najmniej 12 godzin; zwrócićuwagę na pionowe (ku górze) lub boczne ułożenie wylotówbutli,

zabezpieczyć sąsiedztwo wobec możliwości przenoszeniaodłamków lub całych butli (nawet na odległość ok. 300 m),bądź fragmentów aparatury technologicznej, a takżeoddziaływanie fali cieplnej, działającej co prawda krótko,ale stwarzającej zagrożenie dla osób i obiektówznajdujących się na jej drodze.

zwrócić uwagę na zagrożenie ludzi i zwierząt i gdyby onowystępowało natychmiast podjąć ewakuację lub akcjęratowniczą,

gaszenie pożaru odbywa się najczęściej z poziomu ziemii w pierwszej fazie polega głównie na tłumieniu ogniskapożaru oraz organizowaniu skutecznej obrony sąsiedztwa,

Post ępowanie przy po żarach na terenach wiejskich:

pożaru oraz organizowaniu skutecznej obrony sąsiedztwa,

stanowiska gaśnicze powinny być zajęte jako równe lubwyższe,

gaszenie pożaru może utrudniać okresowy lub całkowitybrak wody.

Post ępowanie przy po żarach stogów:

podstawowe działanie sprowadza się do zbicia płomieni, byzmniejszyć zagrożenie dla otoczenia i otworzyć sobie drogędo składowiska,

gaszenia rozproszonymi strumieniami wody celemzwiększenia powierzchni gaszenia i ograniczenia strat wody,

za pomocą wideł, bosaków, roztrząsaczy, rozebrać stertę dopodłoża i po rozrzuceniu w cienkie warstwy na dużejprzestrzeni – dogaszać rozproszonymi prądami wody,

ograniczyć możliwość rozchodzenie się pożaru po podłożu,usunąć znajdujące się tam maszyny i urządzenia rolnicze.

Post ępowanie przy po żarach zbo ża na pniu:

wykorzystać można ciągniki z pługami, wykonując przedczołem pożaru pas o szerokości 2–3 m,

do likwidowania oddzielnych ognisk poza granicą pasaornego rozlokowuje się posterunki wyposażone w wiadraz wodą, łopaty i inny podręczny sprzęt gaśniczy,z wodą, łopaty i inny podręczny sprzęt gaśniczy,

gaszenie pożarów płodów rolnych wymaga zużycia dużychilości wody - istotne jest dobre rozpoznanie wodnei organizacja dostarczania wody.

Rodzaje po żarów lasu:

podpowierzchniowe,

pokrywy gleby,

upraw,

podszytów i podrostów,

całkowite drzewostanu. całkowite drzewostanu.

Rozpoznanie podczas po żarów lasu:

miejsce pożaru, jego nasilenie i rozmiary,

drogi, kierunki i szybkość rozprzestrzeniania się,

ukształtowanie i zagospodarowanie przestrzenne terenu,mogące stanowić naturalną przeszkodę dla rozszerzania siępożaru i umożliwiającą organizację akcji gaśniczej,

drogi dojazdu na teren pożaru i dotarcia do jego ognisk,drogi dojazdu na teren pożaru i dotarcia do jego ognisk,

czy na terenie pożaru nie występują inne obiekty(leśniczówki, obozy, kolonie itp.), którym pożar możezagrażać,

możliwość poboru wody dla potrzeb gaśniczych,

warunki atmosferyczne i ich wpływ na przebieg pożaru (siłai kierunek wiatru, wilgotność zarówno w momencierozpoczęcia działań jak i prognozy na najbliższy czas).

Post ępowanie

Pożary podpowierzchniowe:

po określeniu ich granic otaczamy je wykopemsięgającym poniżej złoża torfu lub murszu, albo też dowarstwy wody podskórnej.

Pożary pokrywy gleby :Pożary pokrywy gleby :

przy stosunkowo małym areale (do 1 ha) popoczątkowym natarciu frontalnym można będzie przejśćdo gaszenia na całym obwodzie,

przed frontem pożaru można wykonać pas izolacyjnygleby zmineralizowanej (szer. 2-3 m) lub podać środkigaśnicze (woda ze zwilżaczem bądź ułożyć pas pianyciężkiej).

Pożary upraw, podrostów i podszytów:

nieduże pożary gasić można sprzętem podstawowym jakszpadle, motyki, tłumice lub też tłumiąc je świeżymigałęziami drzew liściastych,

przed frontem pożaru wykonać można bruzdy izolacyjnebądź położyć warstwy piany,

Post ępowanie

bądź położyć warstwy piany,

po zabezpieczeniu frontu przejść można do działańoskrzydlających,

największe efekty pracy uzyska się ze stanowiskgaśniczych ruchomych posiadających znaczne zapasywęża, co umożliwia swobodne przemieszczanie sięprądownika.

Pożary całkowite drzewostanu:

działania gaśnicze opiera się na istniejących naturalnychprzerwach na drodze rozprzestrzeniania się pożaru,

na obszarach, gdzie nie ma przerw naturalnych, wykonujesię je sztucznie prowadząc wycinkę drzew (bądź ich

Post ępowanie

się je sztucznie prowadząc wycinkę drzew (bądź ichprzewracanie za pomocą ciężkiego sprzętu) w odległości200–250 m przed frontem pożaru; drzewa należyprzewracać w kierunku czoła pożaru,

szerokość przerwy powinna równać się w przybliżeniuwysokości drzew; jednocześnie wykonuje się pasizolacyjny gleby zmineralizowanej o szerokości 1-2 m,

Pożary całkowite drzewostanu c.d.:

wzdłuż przerwy rozstawia się posterunki (stanowiskagaśnicze),

przerwę ogniową można wykonać także podając pianęgaśniczą,

Post ępowanie

gaśniczą,

w praktyce stosuje się natarcie z działek pojazdówbędących w ruchu i wprowadzanie do akcji równoleglewiększych związków taktycznych,

zapewniony musi być kontakt pomiędzy wszystkimistanowiskami gaśniczymi i stworzona możliwość ichwycofania się.

Wykorzystano:

Abramowicz Marian, Adamski Ryszard G., Bezpieczeństwopożarowe budynków. SGSP Warszawa 2002.Bielicki Piotr P., Rozpoznanie pożaru. CSPSP Częstochowa2001.Bielicki Piotr P., Taktyka działań gaśniczych dla słuchaczykursu kwalifikacyjnego szeregowych Państwowej Strażykursu kwalifikacyjnego szeregowych Państwowej StrażyPożarnej. Warszawa 2004.Fizykochemia spalania i środki gaśnicze dla słuchaczy kursukwalifikacyjnego szeregowych Państwowej Straży Pożarnej.Praca zbiorowa, Warszawa 2005.Konecki Marek, Król Bernard, Wróblewski Dariusz,Nowoczesne metody działań ratowniczo-gaśniczych. SGSPWarszawa 2003.

Mizerski Andrzej, Sobolewski Mirosław, Król Bernard,Zastosowanie pian do gaszenia pożarów. SGSP Warszawa2002.Pulm Markus, Błędy w taktyce – duże straty (tłum. J. Kielin,A. Ludwig). FEiTR „Edura” Warszawa 2005.Sitkiewicz J., Instalacje i urządzenia na gaz płynny. IW CRZZWarszawa 1996.Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ichWarunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ichusytuowanie. Ochrona przeciwpożarowa. Zbiór przepisów.Firex Warszawa 2002Wiler Karol, Ochrona lasów przed pożarami. SAPSP Poznań2000.Wiśniewski Wiktor, Organizacja i technologia gaszeniapożarów lasu. SAPSP Poznań 2001.

Wojnarowski Andrzej, Obolewicz - Pietrusiak Anna,Podstawy ratownictwa chemicznego. Firex, Warszawa 2001.

Zdjęcia:Ludowicz Bogdan, Archiwum KP PSP w Kościanie.www.esser-systems.de www.firestop.com.plwww.jakra.plwww.jakra.plwww.minimax.plwww.muratorplus.pl

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ