kurier z-warszawy znak

Spis treści

Edward Raczyński, Przedmowa ......................................................................... Ił

Od Autora ............................................................ ............................................. 13

CZĘŚĆ PIERWSZA l. W domu i w szkole. Ostatnie echa 1863. Osiem dwój za Sienkiewicza.

Piłsudski z bliska. E. Kwiatkowski - b9hater pozytywny. Harcerska in-wazja Zaolzia. Ojcowski dukat otwiera przyszłość .. .. .... .... .. ...... .. .. .. ... 19

II. Rozstanie z pracą naukową. Wrześniowy koszmar. Bitwa pod Uściłu-giem. W niewoli z Cyrankiewiczem. Ucieczka .................................. 30

III. W Warszawie po kapitulacji. Niedoszły zamach na Hidera. Pierwsze kroki w podziemiu: TAP i ZNAK. W roli szmuglera nafty i bimbru. Zaprzysiężenie w ZWZ ..................................................................... 46

CZĘŚĆ DRUGA IV. Nieudane początki w BIP. Spotkanie z Horbowym. W Akcji "N".

"Żbik". Pierwsza wyprawa przez granicę. W Kutnie i w Poznaniu ...... 65

V. Przygody .,kolejarza". W Sonderzugach. Bibuła "N". W krzyżackim Malborku .. . . . . . .. ...... ..... . .. . .. . . ... . .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . .. .. .. . . . . .. . . . . . .. . . .. . . . .. .. . . . . . . 83

VI ... Kowalik". Wielka wsypa. Śmierć Klimka. Kurier "Wosio". Na Śląsku i w Łodzi. W poszukiwaniu niemieckiego podziemia. Psychologiczne bombardowanie Reichu .................................................................... 94

VII. Podwójne życie. Szkot nauczycielem angielskiego. W kuchni pani Goe-dowej. Polska Podziemna w przekroju. Spdnione przekleństwo ........ 117

CZĘŚĆ TRZECIA

VIII. Odkrycie drogi do Szwecji. Sztokholm czy Londyn? Kurierka "Hilda". Papieros od gen. "Grota". Na statku "Szwenger" nie było kuriera

.. Zycha" ..................................................... -...... ... .. . . .. .. .. .. .. .. . . .. .. . . . . . .. .. 131

IX. Dwie doby w luku z węglem. Przymusowe lądowanie na Godandzie. W gościnie u policjanta. U mety- w poselstwie RP .......................... 140

X. Sztokholm - centrum wojennego szpiegostwa. Angielska reakcja na Katyń. Polski wywiadowca w japońskiej służbie. Jak sztandar .. Miłość żąda ofiary" wydostał się na wolność ................................................. 157

XJ. Droga powrotna. Białe noce w Luleo. W obozie beachcomberów. Roz-stanie z Franciszkiem Klappem ......................................................... !6"i

http://grzbiet.pl/sklep/kurier-z-warszawy_znak

Przykładowy rozdział książki: Kurier z Warszawy

Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

11 SPIS TREŚCI

XII. "Drabant" zmienia kurs na Szczecin. Siedem dni i nocy w węglu. Ar towanie "Hiłdy" i "Tadeusza". SOS, które nie dotarło. Gestapo po: kuje Jana Kwiatkowskiego. Przez Szczecin do Gdyni .................... .

XIII. Wsypa w Poznaniu. Powrót do Warszawy. "Żbik" i "Wosio" w wię ni u. Męczeńska droga kuriera" Tadeusza" .................................... .

CZĘŚĆ CZWARTA

XIV. "Czarny tydzień". Śmierć Sikorskiego. Aresztowanie "Grota". Rozn waz "Prezesem". Rozkaz wyprawy do Londynu. Spotkanie z "Gretą szczęśliwa trzynastka. Przygoda na Piusa. Komunistyczna dywersja

XV. Rozmowy w BIP-ie. U Romana Knolla. Radiostacja "Świr". Haza i fiasko ........................................................................................... .

XVI. Gryps od ".Zbika". W poszukiwaniu angielskiego włosa. Śledztwo i \1

rok. ".Zbik" uwodzi kalefaktora Alfonsa. Ucieczka spod szubienicy . XVII. Na odprawie u Dowódcy AK. Triumwirat: "Bór"-"Grzegorz"-"Prezt

przekazuje czteropunkrowy meldunek Naczelnemu Wodzowi. Ka1 strofa w Gdyni. Podejrzenia emisariusza "Górala" .......................... .

XVIII. Zostaję Janem Nowakiem. Prezent dla Churchilla. W Gdyni bez d ch u nad głową. Przez Baltyk po raz drugi. W więzieniu w Malrno. "A. mira! Hipper" przychodzi z pomocą. W bombowniku "Mosquiro" d Szkocji ............................................................................................ .

CZĘŚĆ PIĄTA XIX. W "Parrioric School" i w Oddziale Specjalnym Szrabu NW Rapor

u Naczelnego Wodza ..................................................................... .. XX. Polityczna geografia polskiego Londynu. Noc wigilijna u państwa Sosr

kowskich. Premier i Naczelny Wódz- porównanie. Sprawa polska p< Teheranie ........................................................................................ .

XXI. Rozmowa z Prezydentem RP. Podział na strefY okupacyjne przesądz; los kraju. "Bór" przesyła plan "Burzy". Polemika z Sosnkowskim. An~ licy wstrzymują zrzuty broni. Premier wytycza zadanie ................... ..

XXII. Rozmowy z Anglikami. Dalton i Bevin upominają Polaków. Archi baJd Sinclair oblewa zimną wodą. Polscy dyplomaci w walce. Kardyna Griffin obiecuje modlitwy. Arcybiskup Camerbury obiecuje porno' U Edena .......................................................................................... .

XXIII. Wywiad i lunch w redakcji "Timesa". Przemówienie w Izbie Gmin. Spra wa Misji Brytyjskiej w Polsce. Mikołajczyk przerzuca decyzje na kraj ..

XXIV. lorryga mjr. Monona. Churchill oddaje pół Polski Stalinowi. Spotka nie z Józefem Retingerem ............................................................... ..

XXV. Cenzura w BBC i w Polskim Radio. Postscript after 9 o'c/oclt neu•) Na polskich stacjach lotniczych. Lord Vansiuart krytykuje Churchilla Taina audiencja u Premiera Wielkiej Brytanii ................................. ..





CZĘ~Ć SZÓSTA

XA'Vl. Fatalny skok spadochronowy przekreśla plany powrotu. Prowokator

,.Jarach" zdradza sieć łączności. Pierwszy .,Most". Apel dwóch emisa-

riuszy. Zdobycz w Sarnakach otwiera drogę do kraju ........................ 345

XAv'll. Gen. Tatar utrudnia powrót, Sosnkowski przychodzi w sukurs. Przed

wyjazdowe rozmowy. Ostatnie spotkanie z Mikołajczykiem. Koncep-

cje Premiera ratowania Polski. Tajemnicze słowa pożegnania ............ 356

XXVIII. W Gibraltarze z Naczelnym Wodzem. Ostatnia rozmowa z Sosnkowskim

w Algierze. Instrukcje dla Dowódcy AK. Nagłe rozstanie w Casercie ... 371

CZĘŚĆ SIÓDMA XXIX. W bazie "Jutrzenka". Burza idzie ku Warszawie. Trzeci .,Most". Drama-

tyczna noc pod Tarnowem. Z powrotem na polskiej ziemi................ 383

XXX. Powrót do stolicy. Melina na Żoliborzu. Znajomy z portretu. Warsza-

wa przed burzą ................................................................................. 395

X.lJU. Spóźniony raport emisariusza. Spotkanie z Delegatem Rządu. Począ-

tek dyskusji nad Powstaniem. Godzina .. W" na Jasnej ...................... 404

X.\..."XXI. Hotel ., Victoria" - kwatera .,Montera". Echo z Londynu. Wolność na

Świętokrzyskiej. Egzekucja gestapowca. Spotkanie z Pużakiem w fabry-

ce Karniera ...... .. .. .. .... .. .............. .... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .. .... .. .. .. .. .. .. .. .. ... 415

XXXlll. "Grzegorz" udaremnia zamiar opuszczenia miasta. Przydział do .,Bły

skawicy". Mówimy do ściany. John Ward - angielskim koresponden-

tem wojennym. Londyn usłyszał .,Błyskawicę"................................... 426

XXXN. Śmierć .,Juli". Sewastopolski pocisk w ,,Adrii". Warszawa pozdrawia

walczący Paryź. Z "Monterem" na Grzybowskiej. Tragiczna noc ....... 436

XXXV. Przeprowadzka do Ericssona. Barykada na Nowym Świecie. Przepra-

wa przez Aleje. Ślub z .,Gretą" w Przytulisku. Na ryłach frontu ......... 449

XXXVI. Zostaję emisariuszem po raz trzeci. Odprawa u "Niedźwiadka". Droga

kanałami przecięta. Kapitulacja. Wielkie i małe tragedie. Losy psa Ro-

baka. Pożegnanie z Warszawą............................................................ 459

CZĘŚĆÓSMA

XXXVII. Komendant Obszaru Warszawskiego wypowiada posłuszeństwo .,Nie

dźwiadkowi". W Kielcach. Omyłka. Spotkanie z "Gardą". "Straciliśmy

córkę- witamy syna". Z "Niedźwiadkiem"-w Częstochowie ............. 469

XXXVIII. Na osi Kraków-Częstochowa-Pruszków. Delegat Rządu przyjmuje

odpowiedzialność za Powstanie. Wytyczne "Niedźwiadka". Okulicki

o "Bitwie Warszawskiej" ................................................................... 477

XXXIX. W Jasnogórskiej Kaplicy. Pod Piotrkowem. Czwarty .,Most" odwo-

łany. Witos z bliska. "Zo" przeciera szlak na Szwajcarię. Jeszcze raz

w drogę ........................................................................................ 489





10 SPIS TREŚCI

CZĘŚĆ DZIEWIĄTA XL. Przez Trzecią Rzeszę. Najdłuższy tunel świata. "Griisse fiir BrunhiJd,

Wigilia w Górach Schwarzwaldu. Komsomolcy spod Orła. "Tam je wasza ojczyzna" ............................................................................. .

XLI. Długi marsz. Porzuceni przez przewodników. Przygody na grani< "Z robą wszędzie". Aresztowanie. Między wolnością a zgubą. Az: w Bazylei. Ucieczka z Elisaberhsrrasse. U mery w Bernie. Wsypa w wił La Vierzonne ................................................................................. .

XLII. Szwajcarskie śledzrwo. We wspólnej celi z sowieckim szpiegiem. Prn Lyon i Paryż do Londynu. U celu ................................................... .

XLIII. Rapocr z Warszawy w prasie światowej. Druga intryga mjr. Morron Sporkanie i rozstanie z Mikołajczykiem ......................................... ..

XLIV Powojenne rozmowy z głównymi akrorami dramatu. Gen. Komorows~ i jego wspomnienia. Wyjaśnienia gen. Sosnkowskiego. Depesze pro znaczone dla historii ...................................................................... ..

Epilog .............................................................................................................. .

Dokumenty: depesze, raporty, opracowania ..................................................... ..

Posłowie do trzeciego wydania Kuriera z 1.%rszaury przez Znak ........................ ..

Indeks osobowy ................................................................................................ .

Spis dokumentów ............................................................................................. .

Spis ilustracji .................................................................................................... .





Przedmowa

Różne bywają pamiętniki, szczere i podfarbowane, pretensjonalne i proste,

opisowe i psychoanalityczne, czyli egocentryczne. Materiał jest obfity,

można więc mnożyć re podziały, dzieląc je przede wszystkim zasadniczo na

warre czytania i różnego gatunku makulaturę.

Parnięroik Jana Nowaka należy bezwzględnie do rych, których przeoczyć

nie wolno. Doryczy spraw dla każdego Połaka najistotniejszych i mówi o nich

otwarcie, bez zabezpieczania się przed krytyką z tej lub innej strony. Jest na

pisany z talenrem, który pozwolił autorowi odtworzyć w sposób uderzający

atmosferę opisywanych wydarzeń. Wprowadzając siebie na de nakreślonego

obrazu- obraz aktualizuje. Siebie zaś bynajmniej nie wynosi ponad innych.

Dba o to, by być w swym sprawozdaniu rzetelny, a przy rym możliwie dokładny.

Jan Nowak należy do bardzo szczupłego grona kurierów, którzy zdo

łali się przedrzeć z kraju pod okupacją hitlerowską do sojuszniczego Londy

nu i zdać sprawozdanie naszemu rządowi na uchodźstwie. Poznałem go po

jego pierwszej udanej przeprawie - uderzyła mnie szybkość jego orientacji

w sytuacji politycznej brytyjskiej i naszych polskich trudnościach i kłopo

tach, a także jasność i precyzja w sprawozdaniach o sytuacji w kraju. Te przy

mioty zapewniały mu posłuch u naszych brytyjskich gospodarzy. Zapraszano

go na rozmowy i zebrania, słuchano uważnie i'na ogół przychylnie.

Treść ówczesnych rozmów i dyskusji znajdzie czytelnik przytoczoną

szczegółowo w rozdziale książki poświęconym pierwszej wizycie w Londy

nie. Tę niespotykaną na ogół precyzję zawdzięcza pamiętnik dokumentacji

przechowywanej w Studium Polski Podziemnej, Instytucie Polskim w Lon

dynie oraz brytyjskiemu Public Record Office, który po upływie łat trzydzie

stu udostępnia przechowywane dokumenty. Autor z pomocą żony, kurierki





12 PRZEDMOWA

"Grety" wsławionej w pamiętniku, wykorzystał te cenne źródła, zapewniają wspomnieniom tym mocniej ugruntowaną autentyczność.

Książka Jana Nowaka nie jest antypamiętnikiem silącym się na now. torsrwo literackie. Swoje przeżycia wojenne przytacza kolejno jako przyc~ nek do wspaniałej epopei Armii Krajowej. W opisywanych epizodach Jar Nowak jest jedną z osób działających - obok mężczyzn i kobiet, srudenróv robotników i kolejarzy - wprowadza ją w tok opowiadania jak gdyby z ze wnątrz, każąc czytelnikowi domyślać się swoich przeżyć wewnętrznych i p< triotycznego uniesienia, które dla niego jak i dla wszystkich żołnierzy rej a1 mii było źródłem siły.

Opisy poszczególnych, indywidualnych i zbiorowych wyczynów - ja! pierwsza wyprawa autora do Szwecji albo lot brytyjską dakorą na polanę pod Tarnowem- są pasjonujące. Przebieg wydarzeń oddał szczegółowo jak w naj lepszym dreszczowcu. lm prostsze zaś są słowa opisu, tym bardziej wzrusza jąca jest aura, która tę opowieść osnuwa.

Pozostała w moich oczach chłopska gromada, popychająca angielski samolot do startu, krzycząca, nie bacząc na oddalonych o kilkaser merrów Niemców- i zaraz potem obrazek chałupy bielonej na błękitno i jej gospodarzy - rzetelnych potomków Piasta Kołodzieja.

W końcowych rozdziałach książki autor zestawia swoje doświadczenia polityczne i dzieli się z czytelnikiem osądem o polskich i obcych politycznych przywódcach. Zatrzymuje się dłużej przy różnicy zdań i polityki Kazimierza Sosnkowskiego i Stanisława Mikołajczyka. Choć trzydzieści kilka lat minęło od opisywanych wypadków - sprawy te dla opinii polskiej nie przeszły jeszcze do historii i są, zwłaszcza na emigracji, przedmiotem polemiki. Parnięmik Nowaka dostarczy jej paliwa. Przysporzyć by to mu powinno czytelników.

Wiem, że pamiętnikarzowi nie o to chodziło, ani też o zaostrzanie sporów. Chciał dać świadectwo prawdzie, takiej, jaką ją widział. Nie należy zaś w tym względzie do nieśmiałych.

dn. 12 czerwca 1977 r.





Od Autora

Jako emisariusz Armii Krajowej nie wywarłem w czasie ostatniej wojny żadnego wp~rwu na de<,:yzje polityczne i wojskowe, byłem natomiast na

ocznym świadkiem, który zetknął się bezpośrednio z czołowymi postaciami polskiego dramatu łar 1943-1944 i oglądał go w chwilach najbardziej kryrycmych z dwóch stron: z Warszawy i z Londynu.

Po zakończeniu mojej misji utrwaliłem swe wspomnienia na gorąco, dyktując je angielskiej stenotypistce z przeznaczeniem dla obcego czytelnika. Poniechałem zamiaru wydania książki po angielsku, gdy znałazłem się w zespole, który pomagał generałowi Borowi-Komorowskiemu w zbieraniu materiałów i dokumenrów do jego wspomnień. Książka 1he Secret Anny, ze względu na osobę autora, najlepiej spełnić mogła zadanie polityczne, jakim było przedstawienie wypadków z polskiego punktu widzenia i przekonanie zachodniego czytelnika o słuszności naszego stanowiska. W późniejszych larach zanadto byłem zajęty chwilą bieżącą, by móc powracać do przeszłości. Srało się ro możliwe dopiero z chwilą opuszczenia Radia Wolna Europa. Zachowany długi angielski stenogram, zapiski, notatki, sprawozdania, kalendarzyki, zaproszenia -w połączeniu z dotyczącymi mnie depeszami i dokumentami w Studium Połski Podziemnej, Instytucie im. gen. Sikorskiego i w angielskich archiwach (HM Public Record Office) - pozwoliły na odtworzenie nazwisk, dat, faktów oraz ich chronologii. Mój najbliższy współpracownik z Akcji "N", Stanisław Witkowski ("Żbik"), odbył podróż z Los Angeles do Połski, aby odnaleźć i ustalić losy naszych współpracowników, ich pseudonimy, nazwiska i inne szczegóły. Ogromną pomocą była korespondencja z ludźmi żyjącymi, którzy pojawiają się w tej książce, oraz wspomnienia ogłoszone drukiem. Starałem się uniknąć błędów i nieścisłości nieuniknionych jednak tam, gdzie mogłem polegać wyłącznie na własnej pamięci.





14 OD AUTORA

Stanisława "Żbika" Witkowskiego Jan Nowak-J eziorań s ki poznał podczas realizacji Akcji "N" w 1942 r. Od tej por\' .. Żbik" stal s ię jednym z najbliż

szych współpracowników i przyjaciól kurier~! z \Varszawy

Kurier czy emisariusz przypomina trochę wystrzelonego w przestrzeń a~ tronautę . On jeden tam w górze skupia na sobie powszechną uwagę, zbier< laury i oklaski, podczas gdy na ten wyczyn składa się mrówcza praca i ofiar ny wysiłek tych na dole -zapomnianych i niewidocznych anonimów. Każda moja wyprawa, a licząc oba kierunki, tam i z powrotem, było ich w sumie pięć - stanowiła owoc zabiegów, żmudnych wysiłków i pomysłowości bar dzo wielu zapomnianych dziś ludzi. Kilku, torując mi drogę, przypłaciło to życiem, inni więzieniem. Aby uzmysłowić czytelnikowi ten złożony mecha nizm zbiorowego wysiłku i utrwalić go dla przyszłego historyka, zaLlczone zostały w aneksie niektóre depesze wymienione między odległymi punkta mi Europy. Odbicie znalazły w nich nie rylko moje własne poruszenia, ale i starania rych, którzy organizowali i przecierali kurierskie szlaki. Załączone zaś wybrane dokumenry i raporry pozwohl czytelnikowi zapoznać się z po glądami autora, króre wypowiadane był\' w czasie rozgrywających się wyda· rzeń, i porównać je z ocenami formułowanymi w chwili pisania tych wspo· mnień, a więc po upływie jednej trzeciej stulecia.





OD AUTORA

Pragnę podziękować wszystkim, którzy w tej pracy przyszli mi z pomocą. W pierwszym rzędzie mojej żonie, która z największym oddaniem przepisywała kolejne bruliony, wprowadzała poprawki, pomagała w sprawdwtiu danych i w poszukiwaniach dokumentów. Z wielką wdzięcznością myślę o ambasadorze Edwardzie Raczyńskim, który zechciał zaopatrzyć mój pamiętnik w życzliwą przedmowę. Książka ta zawdzięcza bardzo wiele przyjaciołom w kraju, Zofii i Władysławowi Bartoszewskim, oraz Jackowi Taylorowi. Za zapoznanie się z maszynopisem i cenne uwagi wyrażam podziękowanie pp. Lidii i Adamowi Ciołkoszom, dr. Janowi Ciechanowskiemu, który odnalazł większość dotyczących mnie dokumentów w angielskich archiwach, i dr. Józefowi Garlińskiemu.

Nieskończenie cierpłiwa i uczynna kol. Halina Czarnocka poświęciła wiele czasu i benedyktyńskiej pracy, szukając dla mnie depesz i raportów w Studium Polski Podziemnej. Z podobną pomocą spotkałem się ze strony p. mgr Reginy Oppmanowej i rtm. Wacława Milewskiego z Instytutu im. gen. Sikorskiego. Wszystkie dokumenty pochodzące z brytyjskiego Pubłic Record Office przedrukowane zostały za zezwoleniem kustosza tych archiwów. Gorące podziękowanie należy się także Andrzejowi Kunertowi za wprowadzenie cennych poprawek do obecnego wydania.

Wahałem się, czy mogę wymieniać z imienia i nazwiska dawnych moich kolegów żyjących w kraju. Z tytułu stanowiska dyrektora Rozgłośni Polskiej RWE byłem od łat przedmiotem kampanii oszczerstw i falsyfikatów. Zadawałem sobie pytanie, czy pisząc o moich dawnych powiązaniach w Polsce Podziemnej, nie wystawiam swoich kolegów i towarzyszy na szantaże i naciski. Przeważyło przekonanie, że ich nazwiska i zasługi pójdą w zapomnienie, jeśli nie zostaną w tej książce utrwalone.

Parnięmiki ogłaszane bezpośrednio po wypadkach wchodzą w zakres polityki. Pomijać w nich trzeba wszystko, co może dać broń do ręki wrogowi albo stanowi tajemnicę należącą do innych. Wspomnienia spisywane po latach są już tylko historią. Pisząc je, nie szedłem na żadne kompromisy wobec ludzi żyjących albo sympatyków ludzi zmarłych. Chciałem przekazać tym, którLy przyjdą po nas, obraz możliwie pełny, tak jak sam go widziałem, aby z doświadczeń naszego pokolenia mogli wyciągnąć własne wnioski na przyszłość.





66o POSŁOWIE

un:ędnikami w Foreign Office i w wywiadzie. W siedzibie premiera, \O Downing Street, major Morton był łącznikiem z Ml5.

Wyjaśnienie jego roli wymaga dalszych pos:z.ukiwań archiwalnych. Być może odpowiedź przyniesie dopiero ujawnienie dawnych archiwów sowieckich.

Oddając czytelnikom nowe wydanie moich wspomnień, pragnę serdecznie podziękować wszystkim, którzy nadsyłali mi uzupełnienia, informacje i poprawki.

In &nv furtber CO!'DI'IIun•cat:loo on fh1• subJa:t, ple.u.l quo1•

"'• ';: 65.35/1552/372) and addrt-.a-.

"""lo ... , ,."Ul. by '13 .....

but lo-- •

··n. Uadft'·Secretvy ol St~te,'' F orm•a Oftice,

Loadoa.. S.W.l.

Sir,

jan Nowak-jeziorański

fflREIC~ OFFIC&.

.;;). -.-•• 1.

13th October, 1949·

I am d1rected by ~.r. decretary cevtn to inform you tbat His ~ajesty ~he ~1ng nss been pleaaed to approv~ the award to you ot The K1ng's ~edal tor Courage 1n the Cauae ot Freedom, 1n recogn1t1on ot your outsta~d1ng aervicea to the All1ed cause.

Jan ;.owak, Esq.,

I am,~ Sir,

Your obed1ent Servant,

20 ~anel~gll Gardens, Barnes,

s. ·.v.13.

Lisc Miniscersrwa Spraw Zagranicznych zawiadamiający autora o przyznaniu mu wysokiego odznaczenia bryty\skiego





Indeks osobowy

\dam· p. Garnowski Eugeniusz \dam p. Adamski Sranisław 'damczyk 61,401,401 \damski Sranisław (Adam) 139, 659 Agaton • p. Jankowski Stanisław Alan Douglas 330 Al~ry lrving sir 30 l Alfons W. !.Alfons") 221-213 Anatol" p. Lipsz Jan Anders Władysław gen. 253. 260, 271-273, 485, 549,

550 Andrzejewski )my 111 Appcnzclerowie 530 Arcisz.avski Tomasz (.Tomasz") 357, 370, 384, 411,

426, 494, 537. 538. 540 Annstrong Charles Douglas gen. 318 Astor płk 300, 30 l

Babiński Witold kpt. 5 50 Bagiński Kazimierz 370 Baliński-Jundziłl Jan 283, 305, 328, 635 Banaczyk Władysław 124 Banks Marjorie 186 Barciszewska 62 Barciszewski Leon 62 Barrington Ward Ro~n 301,302,303 Banceki Fdiks (.Sobiesław") 72, 73, 103, 105 Banoszewska Zofia 15 Banoszewski Władysław 15

.Bazyli" p. Puiak Kazimierz B~ Wojciech 121 &1\'erbrook lord 315 BcckJózcf15, 41.210,274,293 Bc:dcU-Smith Walter gen. 230 Bcdnorz Rudolf (.Rudolr) 106 Bcncsz Edward 231,285,303,368,557 Bcmowski Zygmunt 350, 351 Bcrg Mikołaj gcn.-gu~rn. 21 Beriing Zygmunt gen. 159, 279, 304, 306, 386, 455,

488, 539. 626 Bcvin Ernest 283, 292, 293 Bialous Ryszard kpt. (.jerzy") 116, 459 Biały mjr 43, 45 Bidceki Tadeusz 275 Biddłe Drad A. 295 Bigocka Halina (.Hilda") 135, 136, 140, 141,168, 177,

185-188, 195.213,229,559 Bilikl.Kazimierz mjr (.Rum") 259,383,384,391,394-

403,446

Blaskowitz Johannes gen. 44, 50 Bocheński Aleksander 54 Bokszezanin Janusz płk (.Sęk") 267,404,406,407,418,

482, 484, 485, 547 .Bolesław" p. Wiśniewski Bolesław Bonham-Carter Violet lady 283 Borkicwicz Adam płk 418, 488

.Borodzicz" p. Gicysztor Aleksander Boy-Żeleński Tadeusz 208

.Bór" p. Komorowski Tadeusz Bracken Brcndan 315 Brandys Kazimierz 121 Brauchitsch Walter von 50 Braun 637 Brcgman Aleksander 332 Brcgman Jerzy por. pil. 332 Bridge Ann 315 Broniewski Sranisław (.Stefan Orsza") 24, 54 Brown F rancis David N. 640, 641 Brown lvor 634

.Bruno" p. Szymanowski Antoni Brzcskwiński Feliks płk 158, 160 Brzczia płk 372 Brzoza Andrzej p. Marszałek Leon

.Brzoza • p. Rctingcr Józef Bilreki Franz SS-O~rscharfuhrcr 300, 637

Caika Leon dr 73 Carr E. H. prof. 301,303 Celmaister 21 Celmer 78, 79 Celmer Regina 78, 79 Chamberlain NcviUe 287, 316, 335, 352 CherweD lord (Lindemann Fryderyk) 315 Chesterton Gil~rt Keith 325 Chmielewski Jerzy por. (.Rafał") 383 Chodorowski 57 Choynacki mjr S2I, 522, 530 ChromcekiTadeusz dr 21 O, 412, 651 Chruściel Antoni płk (.Monter1407, 414,415,417,422,

423, 426, 431, 433, 436, 445-448. 460, 462, 485 Churchill Winston 122, 199,236,242,254,262,267,

268, 271' 275. 283, 290, 292, 294, 295, 297, 309, 311-321,333-341,350-352,359,360,362,366. 369, 388, 399, 405,406, 534-536, 540, 553. 554, 582,606,640,642,645,646,648,651,652.660

Chwała Jakub por. (.Skory") 396, 397 Ciechanowski Jan amb. 295, 367 Ciechanowski Jan dr l S





662 INDEKS OSOBOWY

CiołkaszAdam 15,260,267,275,480 Ciotkoszowa Lidia 15 Citrin Walter sir 283 Conningham Artbur sir, marszałek lorn. 30 l Culliford George 391 Cunnings H. R 330 Curtis Rosme 544

.Czarna Janka" p. Halpernowa Alicja Czarnocka Halina 15 Czarnawski Eugeniusz (,,Adam") 61, 62, 65-69, 94,

119, 323, 457 .Czarny" p. Szwarc Franciszek Czuma Walerian gen. 44, 48 Cyrankiewicz józef 41-4 5

Dalton Hugh dr 283, 286-288, 435 Dangcl Stanisław 52 Danger6eld Elma 276 Daniel, szefbiura .New York T!rnesa" w Londynie 536 Daniławska Gustawowa 120 .Dąbrowa" p. Młodzianowski Stanisław Dąbrowska Maria 120, 121 Deimer Sefton 337 Dembiński Stefan gen. 27 4, 541 Demel Franciszek płk 371, 379 Deutscher Izaak 286 Dmowski Roman 2 I. 558 Dobraczyński Jan 28 Debrzański Henryk mjr (.Hubal") 52 Dobrowolski Stanisław Ryszard 441

.Doktór" p. Jankowski Jan Stanisław Dornański Jan 355 Dornański Janusz por. (.Janusz") 447 Dorotycz-Malewicz Marian ppłk (.Hańcza", .Roch")

350. 386, 576, 577, 600 .Dowmuntt" p. Salaciński Bohdan (Pomian Andrzej) DribergT. E. N. 306 Drabnik Marian ppłk (.Dzięcioł") 317 "Drogosław" p. Więckawski Jan Drucki-Lubecki Franciszek Ksawery 27 Dunin-Borkowski Sławomir ("Jaskólski") 442 Diirrfeld Ernst 637 "Dzięcioł" p. Drabnik Marian Dybowski por. 383, 384

Eden Amhony 120, 261. 262, 267, 270, 272. 282, 283,292,295-300, .~02, 309,311,314,316,317, 321, 3.'14. 360, 362,365, .~66, 387, 388,405,41 I. 537-539,540,554,606,633,651,652

Eisenhowcr Owiglu gen. 301, 367, 375, 444, 542 "Ela" p. Rzepccka Irena "Elżbieta" 438 "Erika" p. Wołek Klara

Fetzer 77,219 Filarska Maria 235, 238-241, 348, 349, 580, 581, 584,

5R6, 659

Filanka Wanda 235, 659 Filipkawski Władysław płk (.Janek") 538 Filipski Jan 222 Fischer Kurt mjr polic. 402 Focester 91

.Fogcl" p. Skorobahaty-Jakubowski Jan

.Fonsio" p. Zając Alfons Frank Hans gub. 67,636 Frankowski Feliks 276 Frymus Jerzy (.Garbaty") 416

.Gapa" p. Hauptrnan Stanisław Wadaw

.Garbaty" p. Fryrnus Jerzy

.Garda" p. Codlewski Edward Garliński Jarosław 30 Garłiński józef dr l 5, 30 Gaulle Charles de, gen. 263, 291. 346 Gawtych Ludwik mjr 418 Gedymin Włodzimierz por. (.Włodek") 394, 395, 474.

495 .Gertruda" p. Janke Zygmunt Gieysztor Aleksander (.Borodzicz") 207,412,651 .Ględziarz'' p. Olandson Karl Globocnik 637 Głowacki józef 61 Goebbels Joseph 305, 306, 509 Gadlewski Edward płk (.Garda") 474, 593, 604 Goetel Ferdynand 120 Goetłowa 120. 121. 195 Gołubiew Antoni 551 Gomułka Władysław 357, 558 Gorzkowski Kazimierz (. Wolf') 413

.Gozdawa" p. Wardejn-Zagórski Tadeusz

.,Góral" p. Stempkowski Ludwik Grabowski Jan 120 Grabski Stanisław 368, 371 Graham Allan 286, 306, 307. 435

.Grawer" p. Moczarski Kazimierz Grażyński Michał 25, 26 Greenwood Anhur 352, 435

.Greta" p. Wolska (Zaleska) Jadwiga, Nowak-Jeziorańska Griffin Bernard abp 283, 29.~ Grineau Btyain de 300 Grochałski Stanisław (.Groch") 25<) Grodek Andrzej pro!: 55, 114

.. Gromski" p. Wardein-Zagórski Tadeusz

.,Grot" p. Oriemel Kazimierz

.. Grot" p. Rowecki Stef~n Grusson Sydney 532. 5.'14

.. Grzegorz" p. Pełczyński Tadeusz Gubbins Coli n McVean gen. 284. 313-31 'i, 366. 644.

650 Gusi<w amb. 319 Crynkiewicz Maria 362

.Haka" p. Karasiównajanina Halpernowa Alicja (.Czarna Janka") 70





INDEKS OSOBOWY

Hans. prmvodnik 509-5 l l, 5 l 4, 522 Hańaa" p. Dororya-Małtwicz Ryswd Hauptman Władysław ppot. Iom. (.Gapa") 385. 492,

493 Hdczytlski J~rzy 4 l 9 Herdc=gcn Witold kpt. 34-36, 40, 145 Hcss Rudolf82. 89 .Hilda" p. Bigocka Halina Hinchingbrook lord 324 Hintz Lidia 121 Hitler Adolf 4 l. '\0, 66. 67, 69, 80, 82, 88, 90, 92,

'l4, Ił~. 122. l 28. 158. 160, l 61.263. 273. 287. 304, 311. 319, 3~2. 3'i4, 366. 379, 386, 508, 557. 636. 647

Hotlinan Kun 300 Hoppe Jan 492, 493 Horbowy Wlodzimicrz 66. 67 Horodyski. agent z lntelligcncc Service 322 Hryniewi~ka Hanka (.Maryna") 208

.Hubal" p. Dobrzański Henryk mjr Hudson D.T. płk 389 Hulewicz Witold 54 Hull Cordell276, 277.651 Hulron red. 30 l Hummel. właściciel meliny przenurowej 597

lllako\\icz Jerzy Olgierd 55 .Inżynier" 104 Iranck-Osmceki Kazimierz płk 544

.Irena" 234 irL)'KOWSki Karoll21 lvanko Wanda (.Teresa") 441 Iwanow Pi01r p. Rybikawski Michał lżycki Ro~rt 329. 330

.Jadzia· p. Raczyńska Jadwiga Jakubiani~ Alfons kpt. 164 .janek" p. Jeziorański Zdzisław .janina· p. Pronaszkowa-Konopacka Janina .Janka" p. F'tlipkowski Władysław Janke Zygmunt mjr (.Gertruda") 74, 106-110, 113,

114, 460. 492 Jankowski Czesław 24 Jankowski Leopold (.Mazur") 74, 75, 105, 137 Jankowski Jan SWiisław (.Soból", .Doktór") 309, 410-

412.477,479.480,482,483, 543. 547, 548, 559 Jankowski SWiisław (.Agaton") 24, 544 Jana:a-Polczyński Aleksander 323 .Janusz p. Zapolski janusz .janusz" p. Dornański Jan .Jarach· p. Zażdel Rudolf (Zażdek) Jarczyk. sędzia 137 Jasiukowia SWiislaw 480 .jaskólski" p. Dunin-Borkowski Sławomir Jasnoch Kazimirrz kpt. 523 Jawonki Władysław 492, 493 jaźwiński Jan mjr 384, 387, 406

Jdfrey Ronald (Rony) 228, 294, 316, 583 "Jerem i" p. Zborowski Jrrzy Jerzy VI 274

.. jerzy" p. Białous Ryszard "Jerzy"ll6,137,173,217. 218,659 Jezior:uiska Aniela 48 jezioraliskaElżbieta 119,138,173.349,399,400,451-

453. 465. 509. 660 Jeziorański Andrzej 29, 49, 51, 54, 56, 119, 138, 173,

184,237.350,399.400,401,451-453.464,465, 509,660

jeziordński Jan 21 Jeziorański Tadeusz 21 Jeziorański Zdzisław (.Janek", Kwiatkowski Jan, .Zych",

Nowak Jan) l l, 12, 14, 62, 76, 77, 88, 106, III, 118,119,135.138-140, 153.155.156,162,168, 176, 177. 180, 181,184, 187, 189,191,201,212, 230. 234. 235. 242. 244, 253. 254. 30 l, 302, 338, 349. 350, 355. 388. 425. 469, 492, 563. 565-582, 584, 586-589. 591. 592, 594, 596. 597, 599-U02, 604, 605. 630, 644, 645, 654. 661

J~drychowski Stefan 534 Johanson 172-178 John, agent szwajcarskiego wywiadu 522, 601,602

"Jula" p. Wolska Barbara Jundziłi-Baliński Jan p. Baliński Jundziłł Jan

"Jupiter" p. Kopyro Andrzej "Jur" p. Lerski Jerzy Juraszyński Jan 23, 24 Juszaakiewicz SWiisław płk l 07

Kaden-Bandrowski Juliusz 122 .Kalina" p. Rowecki Stefan Kalinowski Adam 22 Kalinowski, kierowca poselstwa w Szwajcarii 522 Kaługin KonsWity kpt. 422, 424, 533 Kamieński Jan mjr 40 l

.Kania" p. Żenczykowski Tadeusz Karasiówna Janina (.HaJta") 404 Karaszewicz-T okanewski Michał gen. 49, 50, 487 Karcher Ełisab~th 463

.Karol" p. Rokicki JóufWacław Karpik Cełina 139, 163, 167 Karskijan (Kozielewskijan) 209,261,282,306,321-

323.351 .. Kaszub" p. Zgoda Jan Kawczyńska Ewa 214 Kawczyński Antoni (.Sobociński") 214, 216 Kawczyński Jan (.Notecki") 2 l 4

.Kazimierz" p. Marsuwski Zygmunt Kennedy p. Kowerski Andrzej Kidczewski pchor. 14 5 Kieniewicz Stefan 4 l 2, 65 l Kijak Stanisław ppłk 372, 379 Kirchrnaycr Jerzy płk 356, 558 Kisielewski Stefan l 21, 555 Kisielnicka 40





INDEKS OSOBOWY

Klapp Franciszek (.Ksawery") 165-167, 169-172. 176, 235,237,579

KłeczkoMki Adam prof. 46 .Klimek" p. Szewczyk Klemens Klirnowski Tadeusz mjr 544

"Kmicic" p. Wodzyński Kazimien Knoll Roman 210-211 Koch Erich 88, 91, 94 Kołodziejczyk Tadeusz 83, 182 Komorowski Tadeusz gen. dyw. (.Bór", .Lawina",

.Znicz") 13, 196, 199, 223-229, 244, 255. 256, 258, 277-281, 306, 317, 336, 348, 350, 355-357,366,376,401,402,404-408,412,423,425, 427,449,450,459,460,474,479,480,484,485, 533.541-550,552,572,578.590,652,655.656

Kanopczyński Emilian 23 Kopański Sranisław gen. 254, 255. 288, 314, 356, 357,

364,367,401,406,474-477,481.489-491,549, 550,655,657

Kopyto Andrzej ppor. (.Jupiter") 603 Korboński Stefan ("Zieliński", .Nowak") 212,431,450,

465,481,537 Korbońska Zofia 212,431,450,465,481,537 Korniłowicz Jadwiga 120, 121 Korniłowicz Maria 120, 121

"Korwin" p. Szewczyk Klemens Kostrzewski Jan dr (.Zając") 439, 454 Kościelny Wiktor (" Urul") l 06 Kor Sranisław prof 264, 270, 286, 299, 368, 371 KorrJan 24

,.Kotwicz" p. Smulikowski Adam .Kowalik" p. Żenczykowski Tadeusz Kowerski Andrzej (Kennedy) 307, 308, 310 Kozłowski Adalbert 88, 118 Kraushar Aleksander 21 Kriiger Friedrich Wilhelm, SS-Obergruppenfuhrer 637 Krzyżanowski Jan mjr ("Krzyżak") 253, 259, 570

"Ksawery" p. Klapp Franciszek Kukieł Marian gen. 145, 159. 258, 262, 278, 366, 368,

375,376 Kulski Julian 56 Kulski Władysław 268,283, 291, 295,297, 335, 360,

361, 364, 365 Kunert Andrzej 15

• Kurt" p. Trepczyński Franciszek Kuneniecki Józef 21 Kurschera Franz SS-Brigadenfuhrer gen. mjr 637, 638.

648 Kwapiński Jan 124 Kwiatkowski Eugeniusz 27, 28, 31,32 Kwiatkowski Jan 24, 27, .U, 76 Kwiatkowski Jan p. Jeziorański Zdzisław

Lawford Valentine George 639 .Lawina" p. Komorowski Tadeusz Lebiedicw Wiktor 368, 369, 405, 410

.Lech" p. Zagórski Wadaw

uchoń Jan (Leszek Seralinowicz) 23. 24 uclerc Phiłippe Marie gen. 444

"uliwa" p. Sujkowski Zbigniew uncwwski Jerzy 24 LeonhardJózcfa 158, 162, 167,21 l, 243-245 urski Jerzy (.Jur") 208, 259, 351-353. 396 US"Zczyński (Leszcz) 91, 101, 102, 185,217,219 Leszczyński 486

.US"Zck" p. Szadkowski Anroni Levine Isaak 544 Libicki Janusz 306

.Lidia" p. Pyttel Marianna (Maria) Limanawski Bolesław 2 l Lindemann Fryderyk p. lord Cherwełl Linowski p. Włodarkiewicz}an Lipski Józef amb. 283, 323, 372. 535, 536 LipszJan ("Anarol") l 10-114, 559 Liszt J. (.Sławek") 585 Litauer Kazimierz (Lityński) 299, 300 Litauer Stefan 299 Lityński Zygmunt 532-534, 536 Loellgen (Lelge) Jakub dr 349. 588 Law David 286, 305, 633 Lubiński Czesław 220

.Ludwik" p. Ville Ludwik de

Ładoś Aleksander 604 Łukasiewicz Juliusz 275

Macdonald Gregory 325. 327. 328, 435 Macdonald lvreach 300, 532 Maciejewski dr 465 MacFarlane Noel Mason gub. Gibraltaru .F2 Mclaren Moray 283

"Magdalena" p. Straszewska Zofia Majski Iwan 253. 27:! Makarczyk Zbigniew 55 Makarewicz 544 Makiela Roman 7 7.99

Makoto Onodera gen. 164 Makowiecki Jerzy(. Tomasz Malicki") 206, 207. 582 Maks 507-512. 514.522 Maks ( .. Maks") l 04, !O 'i Makuszvński Kornel 213 Malessa. Emilia ( .. Marcvsia"l 186. 23.~. 237. 349 . .:i02 .

403,460. 469-47i. 47'i. 490.491.4%.498. 'iS'i.

6'i9 "Maiewa" p. Starzyński lcs-Lck Malinowscy 202. 203 Mańkawski Romuald 23

.. Marcin" p. Zarcmba Zygmunt Marciniak Florian 'i4. 182 MarcLvt\ski Sranisław 8.~

.Matc)~ia"" p. Malessa Emilia Marley lord 306

.Mars" p. Prugar-Keding Bronisław Marszałek Leon 54. 55





INDBKS OSOBOWY 665

Marsuwski Zygmunt ppłk (.Kazimien") 470, 474, n-•. 482

Ma"a • p. Srocryńska-Wyaańska Krystyna Manin Kingsley 305, 633, 634 Mani n Miller John 647, 659 ,Maryna" p. Hryniewiecka Hanka Masson Maddcine 307

.. Marias" p. Siedź Manhrn< David 283 Maru=wski Ryszard 24

.. Mazur· p. Jankowski Leopold Mazur Gnegon dr 67 Merren Erich SS-Untersrurmruhrer 195 Mę.:lewski Alojzy 588 Michajłowicz Drai.a 262,263.285,308,317-319,327,

.m. 389, 556 Micura Wadaw ( .. Wacek") 52, 119,424

.. Miecznław" p. Zienrarski-Liziński Mieczysław

.Mikołaj" p. Orientel K.azimierz .. Mikołaj" p. Sałaciński Bohdan Mikołajczyk Sranisław 12, 124, 260-262, 265-273,

278.280.282,283,291-295,307-312,314,317, 320,321.333.336.337,339.341,355,357-360, 362, 367-371' 37"-378, 383,386,399,405-408, 410-412,417,425. 426,433.494. 533. 537-540, 548, 549, 552. 553. 651. 653

Milrn~ki Wadaw nm. 15 Misili Michał mjr 255, 372 Mlodzianowski Stanisław mjr (.Brzoz.a") 522-526, 529,

530,604 Mocz.arski K.azimierz ( .. Rafał", .Grawer") 54, 492, 498 Moczulski pchor. 32 Mołotow Wiacz.esław 268, 417, 609

.. Momer" p. Chruściel Antoni Mon~gomery Bernard gen. 406 Morawicz Jerzy 259 Morawski K.ajeran amb. 291 Morgan płk 389 Mo"on Desmond J.F. mjr 311-317, 336, 341, 534-

536.641-649.659.660 Morzyclci Jerzy dr 55, 58 Mosz=ńska lz.a 197 Muir Thomas 119, 120, 294. 329 Murrow Edward 276, 277, 534

Nałkowska Zofia 120 Newsom Noeł 328 .Niedźwiadek" p. Okulicki Leopold Niepokółczycki Franciszek mjr 50 Niedbałski Tadeus-L (.Seweryn") 133-135, 141, 153,

177, 185. 188, 229, 230, 233, 234. 236, 349, 659 .Norecki" p. K.awczyński Jan Nowaczyński Adolf 121

.Nowak" p. Korboński Srefan Nowak Jan p. Jaiorański Zdzisław Nowakowski Zygmum (Zybcio) 52, 53 Nowakowski Zygmum 353

Okulidcl Leopold gen. (.Niedźwiadek") 107, 108,460-462,470, 471.474-477,479-491,493.495, 521, 540,545,547,548,550.596,653-657

Okulicki Zbigniew 489 Olandson K.arl (.,Gl~dziarz") 165, 167, 169-173, 180,

181.235.237.571,575,579 Olechowski pchor. 530 Olejniczak Jan 80, 87

.Olgierd" p. Rolewicz K.azimicrz Ołrarzewski Sranisław (.Stanisławski Stefan") 350 O'Małley Owen sir 276, 287,307, 314-317, 341,364-

366, 435. 632. 649 O'Malłey Jane 315 Omiecińska Halina 254, 358 Oppmanowa Regina 15 Orientel Kazimierz ognm. (.Mikołaj", .Grot") 91, 92,

217,219 Osborne David 283 Osmańczyk Edmund 429, 430 Osmańczyk Łukas-z 430 Osuchowski K.azimicrz por. (.Rosomak") 439

Pacewicz 323 .Pawlicz" p. Zadrożny Sranisław Payne, nadoperator 247 Pdczyński Krzyszmf 461 Pdczyński Tadeusz gen. (.Grzegon") 196, 224, 226-

229, 256, 294, 356, 404, 407, 408, 423,425, 427, 484,541-545,547,548,552,559

Perkins Harold B. płk 284, 285, 313, 314, 366, 367, 431,435

Perheric M. 286 Piasecki Bolesław 21 O Pickles mjr 583 Pickrhorn Kennerh 286 Pieńkowski K.arol p. Wagner K.arol Pilch Tadeusz 155, 158-160,243, 578 Pilecki Witołd 52 Pilsudski)ózef27, 28,255.271.293.356,485,558 Piorr II K.ażadżordżewicz 319, 360 Piorrowski Edmund (Pilewski) płk (.Ren", .lan") 155.

157, 158, 160-163,165-168, 171. 173, 176, 177. 181,211,212,235,242-246,251.348,454.564. 574-577. 580-582, 587

.Pisarczyk" p. Widerszal Ludwik Pluciński Adam (.Robak") 73, 77, 82, 83, 181, 182,

559 Pomian Andnej (.Dowmuntt") p. Sałaciński Bohd.an Ponikowska Maria 429, 430 Poroccy 474 Prchał Edward kpr. pil. 371

.Prezes" p. Rzepceki Jan Pronaszkowa-Konopacka Janina (.Janina") 487, 491 Prorasewicz Michał płk (.Rawa") 162, 168, 254, 255.

258,259,275,276,313,314,316,334.336,348. 350,355, 367, 532, 564, 567, 568, 570, 571, 574. 576, 579-584, 586, 620, 650





666 INDEKS OSOBOWY

Prugar-Keding Bronisław gen. (.Mars") 592, 594, 595 Przesmycki Feliks dr 55 Przybyszewski Józef 158 Puricz Bożydar 360 Pużak Kazimierz (,.Bazyli") 370, 425-427, 548 Pyttel Maria (Marianna) (,.Lidia") 135, 136, 140, 141,

143, 181, 186,229,230, 578,658

Raczkiewicz Władysław 155, 260, 272-275. 278, 293, 426,476,477,491,541, 542, 549.606,654

Raczkiewiczowa Jadwiga 274 Raczyńska Jadwiga (.,Jadzia") 97, 116, 137, 138, 173 Raczyński Edward amb. 12, 15, 258, 262, 268, 269,

272,276,277,283,290,291.293.315,351.353, 359-361' 364, 534

Radoński Karol bp 325 Radziwiłł Stanisław 529, 530 .Rafał" p. Chmielewski Jerzy .,Rafał" p. Moczurski Kazimierz Raikes Viccor 286 Rapacki Adam 24

.,Rawa" p. Protasewicz Michał Ray kpt 247 Raczkawski Stanisław 54, 55 Reichenau Walter marsz. 80 RekTadeusz99, 108,114

.Ren" p. Piotrowski Edmund Reston James 276 Retinger Józef ("Brzoza", "Salamandra") 322-324, 411,

383,384,411 Ribbentrop Joachim von 268, 609

"Robak" p. Pluciński Adam Roberts Frank K. 283,631-633

.Roch" p. Dorocycz-Malewicz Marian Rokicki Feliks Zygmunt 453 Rokicki JózefWadaw ppłk (.Karol'') 460, 462, 590 Rokossowski Konstanty marsz. 417,461. 533,655 Rolewicz Kazimierz (Zbigniew Solski, "Olgierd") 492 Romanowiczjan dr 45 Romer Tadeusz 258, 262, 268, 276, 278, 291. 314,

323.359.361 Romeyko z Jeziorańskich Bronisława 22 Ronikier 636 Roosevelt Franklin Deiano 122, 199, 282. 295, 322.

355. 362, 367. 405, 540, 651 .,Rosomak" p. Osuchowski Kazimierz Rossman Jan 55 Rościszewski Lucjan 53, 54. 66 Rotstein Andrzej 299 Rowecki Stefan gen. ("Grot", "Kalina") 53, 65, 94, 95,

97, 98, W. 134. U9, 140, 141. 162, 164, 166, 168, 195, l%. 198, 199, 206, 223. 224. 226. 227. 230,231,273,317,356,436.545,623.630

Rozwadowski rem. 372 Rómmd Juliusz gen. 48 Rudkowski Roman płk (.Rudy") 355, 367, 476, 490-

495, 596, 600

Rudnicki Edmund 429, 430, 434 .. Rudolf" p. Bednarz Rudolf Rudomina-Dusiacki 22 Rudzki Zdzisław 22

.. Rudy" p. Rudkawski Roman płk

.. Rudy" p. Zażdel Rudolf (Zażdek)

.. Rum" p. Bilski Kazimierz Rundsr.dt Gerd von marsz. 51 O Rutkowski Bolesław 57 Rybikawski Michał (Iwanow Piotr) mjr 163. 164 Rydz-Śmigły Edward 280 Rzepecka Irena ( .. Ela") 139. 140, 162. 202. 223. 224.

436 Rzepcekijan płk (.Prezes") 95, 97, 139. 196-199.206.

210-212,223-228,233.256,349.350.401.404, 408, 409, 412-414, 417, 423, 426. 427, 438. 450-453. 459. 469, 478, 557. 558, 660

Sadowski Leszek ( .. W asy!") 441, 4 5 l , 4 55 .Salamandra" p. Retinger Józef Salmon Christopher prof. 328, 329 Salaciński Bohdan por. (Pomian Andrzej, .Mikołaj".

.Dowmuntt") 350. 355. 589 Sapieha Adam abp 488 Sargem Ormy G. sir 633 Savecy Frank 283 Savocy Douglas sir 286, 435 Schmidt Harty 59 3 Schoenfeld Rudolf 295 Scott Malcolm kpt. 253. 2;4. 353 Scott Michael 339 Selborne lord 283,313,315,435.606.648 Severeid Frank 532

"Seweryn" p. Niedbałski Tadeusz Seyda Marian 124 .Sęk" p. Bokszezanin Janusz Sieheń 22 Sienkiewicz Hencyk 22. 30, 93. 121, 178 Sikor.;ki Władysław gen. 51. 52, 95. 122, 124, l 'i).

160,161. 195. 196.226,227.230.260.269-271. 273-275. 279,322.359. 371.372. 374.408, 534. 552. 645. 651

Simons Graham M. 247 Sinclair Archibald sir 283. 288, 289, 290, 29'i, 56~.

431. 43'i Skarbek Krystyna 307 Skariyński A. 412 Skier.;ki Zenon 429 Skinder płk 587 "Skład" p. Wrona Teofil Skroczyński Albin gen. 590 Skorobahaty-Jakubowski Jan płk ( .. Fogd"lub .. Vogd")

476.482 .. Skory" p. Chwala Jakub Skrzynecki Jan Zygmunt 485 Sloan James 532 "Sławek" p. Liszt J.





INDEKS OSOBOWY

Sławiński Adam kp1. '\21. '\22, '\24-527 Smi1h Wałrer 4]'\ Smulikowski Adam (.Korwia") 177. 187, 188, 191.

23-'. '\22 S..1bitsław" p. Bartceki Feliks Sobimczvk Wojciech ( .. Wosio") 100-103, 185, 195.

2U. 216,217.559 Sobio-zczykowie l O l. 217 .Soból" p. Jankowski Jan Sianisław .Sokora" p. Tarar Sranisław Solski Ludwik 4 78 Sosabo"-ski Sranisław por. ( .. Srasinrk") 24, 25 Sosnkowski Kazimim gen. 12, 226, 255-258. 260-

266, 268-n. 273. 27'i. 277-280,285.288.293. 30'i-308. 310.314 .. m. 3'\5--359. 366.367,370, 371.372.374-379. _,84, 386,404-406.408,426. 476.482. 'i48-'i'i0.552.606

Sroczpiska-Wyczańska Krysryna ("Marra") 235 Sralin Józci 262-264, 268-270. 272. 27'i, 280-282,

287, 293. _,03. 309. 314. 318, 320, .B4. 335. 339. 360, 368-370. 3/'7, 386.405.408, 483.487, 488. '>38, 539. 548, '>49, 554-558, 650-652

.SranisłaMki S1ef.m" p. OłrarzeMki Sranisław Srańczyk Jan 124. 283. 293 Srarzpisk.i Leszek pchor. (.Malewa ") 383, 384, 391. 398 Sramoiski Srefan 23. 48, 51, 56. 429

.Srasinek" p. Sosabowski Sranisław S1ećko Jarosław 67 Sreczkowski Sranisław mjr (.ZagońCl}'k") 448

.Srefan Orsz.a" p. Broniewski Sranisław Srefaniak Wirold płk (.Srefaniak") 158. 578 SrcfanoMki An1oni 306 Sreiner Jean-Fran~ois 412 Srempkowski Ludwik (.Góral") 231-233, 349 Srempowsk.i Sunisław 120, 121 Srodolsk.i Jakub 239. 240, 349. 559. 585, 658 Srraszcwska Zofia (.Magdalena") 208, 235, 238, 582 Stroński Stanisław li. 271, 272 Srudnick.i Wladysław prof 54 Sujkow'Ski Zbigniew mjr ("Leliwa") 355. 356, 367 Sulisławski Mieczysław płk 371

.Sum" p. Wojcieszck W Szadkowsk.i Anioni (.Leszek") 69. 70, 72, 74, 75, 92,

94. 96, 97.105.115,116, 119,131,132. 134, 137.138,173,230,232,233.412,413,428,522

Szewczyk Klemens ("Korwin", Klimek) 98, 99, 103. 559

Srosuk płk 43, 44 .Szpror" p. Zając Alfons Szujerawski Mirosław 99 Szujerawski Roman 99 Szul12 636 Szułdrzyńska Anna 40, 148 Szuldrzyński Mi<Cl}'sław 40 Szwarc Franciszek (.Czarny") 141-143, 145, 173, 179,

180. 181, 186, 229, 230, 658 SzyllWlowsk.i Anioni (.Bruno") 207, 209

Śledfjan ( .. Mariu") 143, 181,229,230,658 Święlochowski Wirold 230 Święlochowski Zbigniew 434 Świarło józef ppłk 357

..Tabor" p. Talar Sianisław

.. Tadeusz" p. Wesołowski Tadeusz Tarnawski mgr, ppor. 587 Talar Sranisław gen. ( .. Tabor", .. Turski", .. Sokora") 350,

355. 356, 358. 359. 367. 386, 403. 474. 476, 480-482,490.491' 537. 550. S 58, 589, 596,656

Taylor Edward 28, 30, SS. 57, 67, 73 Taylor Jacek 15 Ternpel William abp 283. 293. 294 Teodorczyk Roman kpr. 220 • Teofil" p. Wrona Teofil .. Teresa" 404, 413 Teresze-Lenko Jadwiga 53 Tcska Jan (.Ząbkowski") 418 Thieme Roman 118, 137 Thomas lvor 286,300,317,319,320,435 Toro Josip (Broz) 262, 263, 290, 318, 319, 327, 328,

346, 556 Tokarzewski p. Karaszewicz-Tokarzewski Michał

.. Tomasz" p. Arciszewski Tomasz

.,Tomasz", .. Malicki" p. Makowiecki Jerzy

.. Tomicki" p. Truszkowski Adam Toynbee Arnold prof. 303, 633 Traugurr Romuald 22, 41 O Trąmpczyński Wi1old 30, 475, 498 TrepCl}'ński Franciszek (.Kun") 142, 143, 145, 147,

181, 229, 230, 559. 658 Truszkowski Adam ( .. Tomicki") 428, 429, 434-436.

465 Truscoe mjr (Truszkowski) 284, 428 Trzebiński Wincenry 62 Tucholski Ignacy 93

.. Turski" p. Tarar Sranisław Tyrelllord 435 Tyssowski płk 346

Umiaswwski Roman płk 49 U mik Marian ppłk ( .. Warta") 259, 271, 532

.U mi" p. Kościelny Wik1or

Vansinart lord 334, 33S, 43S Vick mjr 531 Ville Ludwik de mjr ("Ludwik") 521, 523, 530, 602 Voigr Fryderyk 276

.,Wacek" p. Micu1a Wadaw • Wachnowski" p. Ziemski Karol "Wadaw" p. Woliński Henryk Wagner Karol (Pieńkowski Karol) 325, 330, 331 Wandelr Kazimierz 57, 73. 77 Ward John 430-433, 435, 436, 450. 45S. 465, 492.

596





-668 INDEKS OSOBOWY

Wardejn-Zagórski Tadeusz mjr (.Gozdawa", .Gromski")

206,208,235,427.478,492.582 Warner Christopher 283 Wasilewska Wanda 304, 306 "Wasył" p. Sadowski Leszek Watt G.S. Harvie T. D., M.P., brygadier 639. 644 Wesołowski Tadeusz (.Tadeusz") 177, 185-191. 195.

213,229.522,658 Wędrychowski Bohdan 58 Widem.al Ludwik ( .. Pisarczyk") 206, 207, 209 Wierusz.. Kowalski Michał 544 Więckawski Jan (.Drogosław") 544 WiUiams Emily 532 Wilson admr. 30 l Wdson 532 Wilusz Zdzisław 23 Winch Michael 325 Wiśniewski Bolesław (.Bolesław") 94 Witek473 Witkowska Jaga 223, 659 Witkowska Zofia 75, 77, 99, 101, 139, 173,223,659 Witkowski Stanisław (.Żbik") 13. 14, 77-80, 83, 84,

86, 88, 91, 93,99-102, 118, 131, 137. 138, 173. 174, 179. 180, 184,185, 189.213.216-223,230, 329,330,659

Witos Wincenty (.Wójt") 370, 383, 493--496, 596 Wlasow Andriej gen. 609 Wlodarkiewicz Jan (Linowski) mjr 52, 53 Wlodarkiewicz Józef 52

• Włodek" p. Gedymin Włodzimierz Wodzyński Kazimierz {.,Kmicic") 230 Wojcieszek W. por. (.Sum") 469, 474, 590, 591, 596 • Wolf" p. Gorzkowski Kazimierz Woliński Henryk (. Wadaw") 209 WollfHans Helmur dr 588 Wolniak Bogusław Ryszard mjr (.Mi~ra") 383, 384,

391,398 Wolscy 475, 498 Wolska Barbara ( .. )ula") 213,400,414,418,437-440,

454-456. 466, 471, 559 Wolska (Zaleska) Jadwiga, Nowak-Jeziorańska ( .. Greta")

12,200-202,213, 214,237.390,400,401,413. 414, 437. 442. 454-456, 465, 466,471. 472, 474, 475, 489, 491' 498, 50.~. 504, 507' 51 o. 512, 514-521, 524-526, 530, 531. 533. 544, 599. 601-603,605

Wołek Klara ( .. Erika") 103-106 .. Wosio" p. Sobieszczyk Wojciech Wójcik Karol 235, 580

• Wójt" p. Witos Wincenty Wrona Teofil (.Skład",. Teofil") 98 Wysocki Adam 254 Wysocki Jan 23

Zachariasiewicz Władysław 252-254 Zadrożny Sranisław (.Pawlicz") 427, 428, 430, 433,

434,450 .Zagończyk" p. Steczkowski Sranisław Zagórski Wadaw kpt. ( .. Lech") 448 Zając Alfons (.Fonsio", .Szpror") 105, 106, 137, 59! Zajda Józef 411 Zakrzewski Jan 23 Zaleski August 270, 272 Zamoyski Stefan płk 534-536

.Zan" p. Piotrowski Edmund Zandel636 ZarańskiJózef268, 283,291.311-315,319.321.364.

367, 535. 639. 642-M5. 647 Zawacka Elżbieta (.Zo") 349. 469, 490,496-498, 503.

511, 585.593,659 Zaremba Zygmunt (.Marcin") 435. 466. 480. 481.

492-494. 496 Zawiślak Józef płk 34 Zażdel (Zażdek) Rudolf (.Rudy" .• jarach") 230-233.

236-237. 348-350. 497. 658. 659 .Ząbkowski" p. Teska Jan Zborowski Jerzy por. (.jeremi") 25 Zgoda Jan ( .. Kaszub") 131, 132, m. 130. 135. 238-

240, 245. 580 Zgorzelski mjr 399. 400 Zgorzelskie, matka i córka 399, 414

.,Zieliński" p. Korboński Stefan Ziemski Karol płk (. Wachnowski") 449 Zientarski-Lisiński Mieczysław płk (.Mieczysław") 5%

Zimmern Alfred sir 303 Znamierowski Czesław 60

.,Znicz" p. Komorowski Tadeusz

.,Zo" p. Zawacka Elżbieta Zwierzyński Alcksandet 480

.. Zych" p. Jeziorański Zdzisław

..Żbik" p. Witkowski Stanisław Żenczykowska Dammila 98 Żenczykowski Tadeusz (.Kania ... Kowalik "i -2. 92, 'l'i-

98, 119, U2. 136. 173. 1'>7. 200.202. 2l3. 408. 409.412,414,418. ~2.>. 42l>-428. 4JO. -i.U. Hl•. 4.~8. 441,449. ~-li

luraiski Jerzy (.Żur") 2S9





Spis dokumentów

Oepe~7.c dot. pierwsu:j wyprawy kurienkiej (nr 1-28) (SPP) ............................. 563 Depme dm. drugiej wyprawy kurierskiej (nr 29-61) (SPP) .............................. 576 Depme dot. trzeciej wyprawy kurierskiej (nr 62-96) (SPP) .............................. 590 (;en. Sosnkowski do Prezydenta Raczkiewicza. Pismo towanyszące memoriałowi

.Zycha", .~l XII 1943 (SPP) ......................................................................... 606 Meldunek ~Zycha" o działalności partyzantki sowieckiej, PPR i Gwardii Ludowej,

27 XII 1943 (SPP) ....................................................................................... 606 Ppłk Prota.\cwicz Su:fOddz. VI (Specjalnego) Sztabu NW do Naczelnego Wodza.

Pismo towanyszącc: sprawozdaniu ppor. Jana Nowaka {.Zycha"), 17 l 1944 (SPPJ ........................................................................................................... 619

Sprawm.danic: ppor. Jana Nowaka (~Zycha") z rozmów z czynnikami polityczny-mi w Londynie:, 17 l l 944 (SPP) ................................................................. 619

hank K. Robcrts dyr. Departamentu Środkowoeuropejskiego w FO do Antho-ny FAicna ministra spraw 1.agranicznych. Notatka z rozmowy z Janem Nowa-kiem, 21 l 1944 (PRO) ............................................................................... 630

NoLi!tka Jana Balińskiego o akcji odc-tytowej J Nowaka, 27 l 1944 (IS) ............. 633 Odczyt w Izbie Gmin wygi. l O 11 1944 (Aa) ..................................................... 635 Rade<~ Jć>7.cfZarański do gen. G. S. Harvic Watta, posła do Izby Gmin, sekretarza

parlamentarnego prty Premim.c, 26 l 1944 (PRO) ..................................... 639 C. Lawford do F. D. W. Browna. Lista proponowanych pytań dla W. S. Churchil-

la do rozmowy z J. Nowakiem, 31 l 1944 (PRO)......................................... 639 Notatka J.l..arańskicgo z rozmowy z mjr. Mortonem z Gabinetu Wojskowego Pre-

miera Churchilla li II 1944 (IS) ................................................................. 641 l.ist J.l..arańskiego do mjr. D. J. f. Mortona, 14 II 1944 (IS) ............................ 643 l'rowkbłt. rozmowy mjr. Mortona z ppor. J. Nowakiem w obecności J. Zarańskie-

go, lO II 1944 (PRO) .................................................................................. 644 Mjr l>. Morton do J. M. Martina, głównego sekretarza osobistego przy Churchil-

lu. Notatka z rozmowy z ppor. J. Nowakiem 10 II 1944 (PRO)................... 647 Odpowiedź mjr. Monona J. Zarańskiemu (14 II 1944) (Aa) ............................. 649 Relacja .Janka" (por. J. Nowaka) po bytności w Centrali 31 VII 1944 (SPP) ..... 650 Gen. bryg. l.~opold Okulicki, Kom. GI. AK do PrL-zydcnta RP Władysława Racz-

kicwicu Oi~t przywiC"tiony w poczcie "Zycha") 9 XII 1944 (SJ>P) ................ 6S3 Lilt MiniMentwa Spraw Zagranicznych zawiadamiający autora o prty-tnaniu mu

wysokiego odznac:r.cnia brytyjskiego ............................................................. 660





Spis ilustracji

Stanisław Witkowski pseud. "Żbik" (ze zbiorów Studium Połski Podziemnej

udostępnione przez Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA) .................... .

Leopold Jankowski pseud. "Mazur" ............................................................... .

Zdjęcie paszportowe Jana Nowaka-Jeziorańskiego, 1943 r. (EAST NEWS) ... .

Dywersyjna broszura "Der Grosste Liigner der Wełt" (ze zbiorów Zakładu

Narodowego im. Ossolińskich) ................................................................ .

Tadeusz Żenczykowski pseud. "Kowalik" (Narodowe Archiwum Cyfrowe) .... .

Wojciech Sobieszczyk pseud. "Wosio" ............................................................ .

Major Zygmunt Janke pseud. "Walter", "Gertruda" ....................................... .

Ppłk dypl. Leopold Okulicki, Kair 1942-1943 (ze zbiorów Ośrodka KARTA)

Scenki z życia okupowanej Polski i walk AK (reprodukowane za specjalnym

zezwoleniem "The Ilłusrrated London News") ......................................... .

Tadeusz Niedbałski pseud. "Seweryn" ............................................................ .

Maria Pyrteł pseud. "Lidia" ............................................................................ .

Przedmioty-skrytki (ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikor-

skiego w Londynie) ................................................................................. .

Franciszek Trepczyński "Kurt", Franciszek Szwarc "Czarny" ........................... .

Fałszywa przepustka Jana Nowaka-Jeziorańskiego do portu w Gdyni ............. .

Paszport na nazwisko Jana Kwiatkowskiego wystawiony przez poselstwo RP

w Sztokholmie ......................................................................................... .

Pułkownik Jan Rzepecki pseud. "Prezes" ........................................................ .

Jadwiga Wolska pseud. "Greta" (ze zbiorów Studium Polski Podziemnej. udo-

stępnione przez Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA) .......................... .

Gen. Tadeusz Bór-Komorowski (Narodowe Archiwum Cyfrowe) .................. .

Gen. Tadeusz Pełczynski pseud. "GrzegorL" (ze zbiorów Studium Połski Pod-

ziemnej, udostępnione przez Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA) ...... .

Karykatura z "Daiły Sketch" (reprodukowana za specjalnym zezwoleniem

Associated Newspapers Group LTD.) ...................................................... .

Zdjęcia napisów antyniemieckich (ze zbiorów Studium Połski Podziemnej, udo-

stępnione przez Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA) .......................... .

Lunch w redakcji "Timesa". Plan stołu rozdany zaproszonym gościom .......... .

Okładka dywersyjnej broszury Akcji "N" (ze zbiorów Zakładu Narodowego

im. Ossolińskich) ..................................................................................... .

Dedykacja redaktorów Akcji "N" ................................................................... .

Na lotnisku w Algierze przed startem do Neapolu ......................................... .





SPIS ILUSTRACJI 671

Dekoracja Autora krzyżem Virtuti Militari (PAP) ........................................... 378 Autor w mundurze - czerwiec 1944 r. .. .... .. ........... .. ... .... ....... .. .. ... .. . . .. ............ 388 Fragment ~Biuletynu Informacyjnego": śmierć ")uli" (ze zbiorów Mazowieckiej

Biblioteki Cyfrowej) ................................................................................. 440 Rozbrajanie niewybuchu w restauracji .Adria" (Fototeka Muzeum Powstania

Warszawskiego) ......................................................................................... 442 Po wyjściu z kanałów ( Fototeka Muzeum Powstania Warszawskiego) .............. 449 Powstańczy ślub (Fototeka Muzeum Powstania Warszawskiego) ..................... 456 Po kapitulacji Powstania Warszawskiego (Fototeka Muzeum Powstania War-

szawskiego) ............................................................................................... 464 Gen. Elżbieta Zawacka (Agencja FORUM) .................................................... 497 Droga przejścia z Niemiec do Szwajcarii, rys. S. Gruca . .... ................... .. ... .. .... 513 Dedykacja gen. Bora-Komorowskiego dla Jana Nowaka-Jeziorańskiego .......... 546 Jan Nowak-Jeziorański - dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa

!Narodowe Archiwum Cyfrowe; ............................................................... 560





kurier z-warszawy znak

Education