kur'an'da eleŞtİrİ kÜltÜrÜ peygamber ÖrneŞİ

7/29/2019 KUR'AN'DA ELETR KLTR Peygamber RNE

1/17

91

zet

Hz. Peygamberin uyarlmasna sebep olan hususlar, ilah bir emre muhalefet etmek

veya insanlardan sadr olan slamn temel umdelerine aykrfiiller trnden deildir.Ancak O, hakknda ak bir hkmn bulunmad durumlarda kendi tercihine gre ha-reket etmitir. Bu durum nbvvet makamna halel getirmedii gibi Kurn- Kerimingvenilirliine de glge drmez. Onun, karar vermeden nce ayrntl bir ekilde as-hbyla istiarede bulunmas, dnce ve ifade hrriyetine ne kadar nem verdiini orta-ya koymaktadr. Hz. Peygamberin yapt tercihlerden dolay kendisini eletiren ayetlerihi endieye kaplmadan, ekinmeden, knayann knamasn dikkate almadan bildirmesi,Kurnn beer kaynakl bir kitap olmadn, evrensel niteliklere sahip olduunu gzlernne sermektedir. Ancak bu uyarlarn, Hz. Peygambere eletiri malzemesi yaplmasn-dan sarf nazar edilmesi gerektii, Onu nasl eletiririmden ziyade, nasl anlamalym,mantnn gelitirilmesi hususunun dikkate alnmas daha faydal olacaktr.

Anahtar Kelimeler: Kurn, Peygamber, Eletiri, Ayet, Abdullahbn mm Mektm

Culture of Criticism in the Quran Example of the Prophet

Abstract

The reason that the Prophet was warned is not the reason of being opposite to an holyorder or not acting contrary to the basic principles ofslam. But the Prophet behaved byhis own choice when there was no decision in the absence of clear provision. This stateboth does not prejudice the safety of the position of Prophethood ,and not detract from thereliability of the Holy Quran in the shadow. Before giving judgment, the Prophet adviseswith his companion in detail and this shows how much importance he gives to the freedomof thought and expression. The Prophet serves the criticizing verses which were becauseof the choices made by the Prophet himself without worrying, hesitating, condemning,

taking into account that the notification to the divine shows that the Holy Quran hasuniversal and holy qualities. But these examples are not the material of criticizing theProphet, but theyre important to understand the direction of the humanities and hisprophecy.

Key Words: Quran, Prophet, Crtcsm, Verse, Abdullah Ibn Ummu Mektum

KURANDA ELETR KLTR:PEYGAMBER RNE

*) Yrd. Do. Dr., Rize niversitesi lahiyat Fakltesi slam Tarihi retim yesi,(e-posta: [email protected])

hsan ARSLAN (*)

EKEV AKADEMDERGSYl: 15 Say: 48 (Yaz 2011)


2/17

92 / Yrd. Do. Dr. hsan ARSLAN EKEV AKADEMDERGS

Giri

Tarihi sre ierisinde Allah insanlar hidayete erdirmek ve onlara doru yolu gster-mek amacyla peygamberler gndermitir. Bunlar, gerek getirdikleri mesajlarla ve gerek-se de yaam tarzlaryla iinde bulunduklar topluma model insan davranlarn sunarakpek ok kiinin takdirini kazanmlardr. Peygamberlik halkasnn son zincirini oluturanHz. Peygamber hem vahye muhatap olmas, hem de insan olmas asndan sz, fiil vetakrirleriyle nemli bir konuma sahiptir. Hz. Peygamberden sadr olan eylemler msl-manlar yakndan ilgilendirmektedir. Hakknda ilah hkm bulunan her hangi bir konudahem Onun, hem de mslmanlarn ona uymaktan baka tercih haklar bulunmamaktadr.

Ancak ilah hkm dnda kalan konularda ise O, en doruya ulamak iin bazen kendifikrini tercih etmekte, bazen de arkadalarnn fikrine gre hareket etmektedir. Biz bu ma-kalemizde Hz. Peygamberin ahsi tasarruflarndan dolay Kurn- Kerimin be yerindeAllah tarafndan neden ve nasl eletirildiini inceleyeceiz.

1- Abdullah bn mm Mektm Olay

Hz. Peygamber, Kureyin ileri gelenlerinden Utbe b. Reba, eybe b. Reba, EbCehil b. Hiam, Abbas b. Abdil-Muttalib, meyye b. Halef, Ubey b. Halef ve Velid b.Mureye slam tebli ettii bir esnada, Hz. Haticenin daysnn olu (Diyrbekr,1971: III, 254), fakir olan ve gzleri grmeyen asl ismi Abdullah b. ureyh b. Mlikb. Reba el-Fihr olan bn mmi Mektm geldi ve Hz. Peygamberin meguliyetindenhabersiz olduundan sze kararak: Ya Muhammed! Bana doru yolu gster. (Taber,

1988: XXX, 51; Zemaher, t.y.: IV, 217; Rz, t.y.: XXXI, 54; Kurtub, 1950: XIX, 209;bn Kesr, 1969: IV, 470; Als, 1301: XV, 49). Baka bir rivayette ise, Ey Allahn El-isi! Allahn sana rettiklerinden bana da ret.dedi. (Taber, 1988: XXX, 51; Rz,t.y.: XXXI, 54; Kurtub, 1950: XIX, 210; bn Kesr, 1969: IV, 470). bn Mektm bu iste-ini, Hz. Peygamberin kendisiyle megul olmasn istedii iin bir ka defa tekrarlad.Hz. Peygamber etrafnda bulunan ileri gelenlerin dalmasndan endie ederek, (Bekk,1984:XXI, 250) sznn kesilmesinden holanmad iin onunla ilgilenmeyip, dier-leriyle konumaya devam etti. Hz. Peygamberin sznn kesilmesinden holanmamas,insanlarn, Ona tabi olanlarn amalar, sefiller ve kleler olduklarn hissetme kaygsndandolaydr. (Kurtub, 1950: XIX, 210). Ancak Hz. Peygamberin bu yaklam tarz aa-daki ayetlerin gnderilmesine sebep olmutur.

Kendisine o m geldi diye Peygamber yzn ekitti ve teye dnd. (Ey Muham-med!) Ne bilirsin, belki de o arnacak, yahut t alacak da bu t kendisine fayda ve-recek. Kendini muhta hissetmeyene gelince; sen ona yneliyorsun. (stemiyorsa) onunarnmasndan sana ne! Allaha kar derin bir saygyla korku iinde koarak sana geleni


3/17

93KURANDA ELETRKLTR: PEYGAMBER RNE

ise brakp, ona aldrmyorsun. Hayr, byle yapma! nk bu Kurn bir ttr. Dile-yen ondan t alr. (Abese, 80/1-12).

Bu surenin giri cmlesi ok ilgin bir incelik tamaktadr. Daha sonra gelen yet-lerden, surat ast ve dnd yetinin asl muhatabnn Hz. Peygamber olduu aka an-lalmaktadr. (Ancak Do. Dr. Yener ztrk Abese ve Tevell fadelerinin Muhata-b Kimdir? isimli makalesinde surede yer alan abese ve tevell ifadelerin muhatabnnneden peygamberimiz olamayacan be farkl adan ele alp deerlendirmeye al-maktadr. Geni bilgi iin bkz, ztrk, 2006: 12-18). Fakat ilk bakta bu davran Hz.Peygamberden deil de, sanki baka bir kimseden sadr olmu gibidir. Allah bylesineincelik tayan bir ifadeyle, bu yapt hareketin Hz. Peygambere yakmadn anlatmve ayet senin stn ahlak sahibi olduunu bilen bir kimse, bu ekilde davrandn gr-seydi, bunu sana yaktrmazd demek istemitir. (Mevdd, 1991: VII, 38).

Hz. Peygamberin kendisinden bir ey istemeye gelen bn mmi Mektmdan yzevirmesi, onunla ilgilenmemesi; onun elit tabakadan olmamasndan dolay deildir.nk Hz. Peygamber, slam tebli ederken zengin, fakir; hr, kle ayrm yapmazd.slamn tebli edilmeye baland toplumun sosyo-kltrel artalar dikkate alndndaHz. Peygamberin bu yakalm, Mekkenin ileri gelenlerinin slama girmesiyle teblii-ni daha geni alanlara ve insanlara ulatrmak, davetin nndeki engelleri kaldrmak vemslmanlarn rahat bir ekilde dini inanlarnn gereklerini yerine getirmelerine imkansalamak iindir.

Abese sresindeki Kendini muhta hissetmeyene gelince; sen ona yneliyorsun. (s-temiyorsa) onun arnmasndan sana ne! yetiyle Allahn, Hz. Peygamberi yapm ol-duu davrantan dolay eletirdii, Onun katnda an, hret, mal, makam ve mevkininnemli olmad, istemedike insann doru yolu bulamayaca anlalmaktadr. AyrcaAllah surat ast ve yz evirdi yetinde nc tekil ahs kipini kullanmak suretiylehitap eklinin sadece Hz. Peygamber ve bn mmi Mektm ile snrl olmayp, Kurnnevrensellii erevesinde kyamete kadar gelecek btn mslmanlarla ilgili olduunugstermekle birlikte, slami teblide de Kurn bir metod izlenmesine iaret etmektedir.

Hz. Peygamber kendisini eletiren yetlere muhatap olduunda, bir kere hata yaptm,bir daha yapmam diyerek gelen vahyi gizleme yoluna gitmeden, peygambere yakr birekilde knayann knamasn dikkate almadan, herkesin huzurunda yetleri aklamaktanekinmemesi, Kurnn beer kaynakl olmadn, vahy rn olduunu kesin bir ekil-

de ortaya koymaktadr. Ayrca, Hz. Peygamberin de eletirildiini ifade etmesi takdireayan bir davrantr.

Bir beer olarak Hz. Peygamberin eletiriye ak olmas, Andolsun, AllahnRaslnde sizin iin; Allaha ve ahiret gnne kavumay uman, Allah ok zikredenkimseler iin gzel bir rnek vardr (Ahzb, 33/21). yetine uygun olarak mslmanlariin en iyi rnek olduunu gstermektedir. Dolaysyla makam, mevki ve sfatlar eletiri-ye mani olmamaldr. Mslmanlar arasnda eletiri kltrnn yayagnlamas, fikir veifade hrriyetinin gelimesine katk salayaca muhakkaktr.


4/17


2- Bedir Esirlerine Yaplan Muamele

624 tarihinde yaplan ve Mslmanlarn zaferiyle sonulanan Bedir Savanda Mek-keli mriklerden 70 esir alnmt. Bu esirlerden Nadr b. Hris ve Ukbe b. Eb Muayt,Mekke dneminde Mslmanlar alaya alanlarn en bata gelenlerinden olduklarndandolay (Hudar Bek, 1992: 177). yolda Hz. Peygamberin emriyle ldrldler. (bnHim, t.y.: I-II,644; Taber, 1997: II, 39; Sheyl, t.y.: V, 153; Hudar Bek, 1992: 177).Hz. Peygamber geriye kalan 68 esire uygulanacak metod hakknda ilah bir emir bulun-madndan, haklarnda verilecek karar konusunda ashbyla istiarede bulundu ve bukonuda Hz. Eb Bekire grn sordu.

Hz. Eb Bekir: Ey Allahn Rasl! Allah onlar helak etti ve seni muzaffer kld.(Hudar Bek, 1992: 181). Bunlar airetin ve amcaoullarndr. Onlardan fidye alnmasnuygun gryorum. nk alnan bu fidyeler, kfirlere kar bizi gl duruma getirir. Bel-ki Allah onlara hidayet verir de bize destek olurlar.eklinde gr bildirdi. Daha sonraHz. Peygamber: Ey Hattabn olu grn nedir? diye sorduunda Hz. mer: Hayr,Ya Raslallah, Eb Bekirin dnd gibi dnmyorum. Onlar kfirlerin liderleri veelebalar, seni memleketinden karan dmanlarndr. zin ver, boyunlarn vuralm. Buamala Ali b. Eb Tlib kardei Akl b. Eb Tlibin, Hamza b. Abdilmttalib kardei Ab-bas b. Abdilmuttalibin boynunu vursun. Bylece nsanlar, kalbimizde kfirlere kar birmeylimizin olmadn anlasnlar (Mslim, 1992: Cihad, 58; Taber, 1997: II, 46; Bey-hak, 1988: III, 138; bnl-Esr, t.y.: II, 136; bn Kesr, 1994:III, 331-332; Diyrbekr,1971: II, 132; Hudar Bek, 1992: 181; azl, 1994: 236; Rz, 2003:191-192). Hatta Hz.mer, Kureyin hatibi olan ve Bedir esirleri arasnda bulunan Sheyl b. Amr hakknda:Ya Raslallah! Beni brak, onun n dilerinden ikisini skeyim de, bir daha hibir yerdesenin aleyhine konumaya kalkmasn dedi. Hz. Peygamber: Ben dilerini sktrerekona ikence yapamam. Ona bu ekilde muamele yaparsam, Peygamber olsam bile, Allahda bana aynekilde muamele eder (bn Him, t.y.: I-II, 649; Taber, 1997: II, 41). diye-rek Hz. merin teklifini geri evirdi. Hz. Peygamber: Abdullah b. Revhaya grnnedir? diye sordu. Abdullah b. Revha: Ya Raslallah, onlar atete yakalm. dedi.Bunun zerine Abbas b. Abdilmuttalib: Ne kadar acmaszsn! dedi. Bu karlkl ko-numa karsnda Allah Rasl sessiz kald. (Taber, 1997: II, 46;bn Kesr, 1979: III, 332;Diyrbekr, 1971: II, 132; Rz, 2003: 192). Hz. Peygamber ayn soruyu Sad b. Muazasordu. Sad b. Muaz: Bana, onlarn kkn kazmak, onlar yeryznde sa brakmak-tan daha sevimli gelir diye cevap verdi. (Rz, 2003: 192).

Sahbiler, ileriye srlen bu grler etrafnda kendilerine uygun olan tartmayabaladlar. (Taber, 1997: II, 46; bn Kesr, 1979: III, 332). Onlarn gruplara ayrld-n gren Hz. Peygamber: Bunlar neye benzer bilir misiniz? dedi. Allah, bazlarnnkalbini stten daha yumuak yaparken, bazlarnn kalbini de tatan daha sert yapt. EbBekir, Ya Rabbi! Kavmim iinden bana katlanlar, bendendir, bana kar asi olanlaragelince; Sen ok balayan ve merhamet edensin (brahim, 14/36). diyen brahime veEer onlara azap edersen, phe yok ki onlar senin kullarndr. Eer onlar balarsan,yine phe yok ki, sen mutlak g sahibisin, hkm ve hikmet sahibisin (Mide, 5/118).


5/17


diyen saya benzemektedir. mer, Ey Rabbim! Kfirlerden hi kimseyi yeryzndebrakma! (Nuh, 71/26). diyen Nuha ve Ey Rabbim! Sen onlarn mallarn silip sprve kalplerine darlk ver, nk onlar elem dolu azab grnceye kadar iman etmezler(Yunus, 10/88). diyen Musaya benzemektedir. (Taber, 1997: II, 46; Beyhak, 1988: III,138-139; bn Kesr, 1979: III, 332; Diyrbekr, 1971: II, 132; Hudar Bek,1992: 181). bnKesrin rivayetinde Abdullah b. Revha ise; yukardaki yet zikredilerek Musaya ben-zetilmektedir. (bn Kesr, 1997: III, 332). Ayrca Taber ve Diyrbekrnin rivayetlerindeHz. Peygamber; Sizler bugn muhtasnz. Onlar ise ancak, fidye veya ldrlmekleserbest kalrlar. (Taber, 1997II/47; Diyrbekr, 1971: II/133). buyurdular.

Esirlerin durumu hakknda ortaya kan fidye ve ldrme grleri ierisinde Hz.Peygamber, Hz. Eb Bekirin ileri srd esirlerden fidye alnmas teklifini benimsedi.(Taber, 1997: II, 47; Beyhak, 1988: III, 139; bn Kesr, 1979: III, 333; Diyrbekr, 1971:II, 133; Hudar Bek, 1992: 181; azl, 1994: 236; Rz, 2003: 192).

Bylece Hz. Peygamber, esirleri fidye, karlksz, mbadele ve okuma yazma bilipde fidye deyecek gc olmayanlarn on mslman ocua okuma-yazma retmelerikarlnda serbest kalma imkan tand. (Taber, 1997: II, 47; Beyhak, 1988: III, 139;bnl-Esr, t.y.: II, 136; bn Kesr, 1979: III, 333; Diyrbekr, 1971: II, 133; Hudar Bek,1992: 181-188;azl, 1994: 236; Rz, 2003: 192). Ksa bir sre sonra Hz. Peygamberinbu uygulamasn knayan u yetler nazil oldu:

Yeryznde dman tamamyla sindirip hakim duruma gelmedike, hibirPeygambere esir almak yakmaz. Siz geici dnya menfaatini istiyorsunuz, halbuki Al-lah ahireti istiyor. Allah mutlak g sahibidir, hkm ve hikmet sahibidir. Eer Allahndaha nce verilmi bir hkm olmasayd, aldnz eyden dolay size byk bir azapdokunurdu (Enfl, 8/67-68).

Bir gn sonra Hz. mer, Hz. Peygamber ve Hz. Eb Bekiri alarken grdnde:Ya Raslallah! Senin ve arkadann alamasna neden olan eyi bana syler misin?Alanacak bir durum ise, ben de sizinle birlikte alarm. Alanacak bir durum deilse, sizaladnz iin alar gibi grnrm dedi. Bunun zerine Hz. Peygamber: Arkada-larn bana bu esirlerden fidye alma grn arzettikleri iin alyorum. Yemin olsun ki,onlarn azab bana u aatan daha yakn arzolundu (Mslim, 1992: Cihad, 58; Taber,1997: II, 46; Diyrbekr, 1971: II, 133; azl, 1994: 236). dedi.

Byle bir ikazdan u sonular karlabilir: 1. Bu ikazla Hz. Peygamberin bir beerve ayn zamanda bir kul olduu, peygamber olmasnn asla Onu hata etmeyen bir konumakarmayaca vurgulanm, bylece Hristiyanlarn kendi peygamberleri hakknda yanl-dklar gibi, mminlerin de kendi peygamberleri hakknda bir ifrata dmemeleri tenbihedilmitir. 2. Bununla Raslllahn vahyi teblideki gvenilirlii ve Allahtan indirilen


6/17


eyleri asla gizlemedii vasf n plana kartlmtr. nk O bir eyi gizleyecek olsayd,kendisine ikaz mahiyetinde gelen bu yetleri gizlemi olurdu. 3. Ayn zamanda burada,Hz. Peygambrein mmetinin karlam olduu ve hakknda kesin bir delil bulunmayankonularda itihada, imal-i fikir etmelerine bir tevik vardr. (Hadd, 1979: 450-455; Ak-gl, 2000: 255).

Hz. Peygamber, hakknda her hangi bir hkm bulunmayan konularda ashbyla is-tiare etmeye byk ehemmiyet verirdi. Bedir Savanda alnan esirler konusunda daayn durum sz konusu oldu. O, leriye srlen grlerden en uygun olan uygulamayakoydu. Bu tercihte Hz. Peygamberin ahs menfaat ve karlarnn n planda olduunu

sylemek ok yanl olur. Mriklerin, Mekke dneminde Ona ve Mslmanlara yaptk-lar zulm ve ikenceler sonucunda slamn tebli edilemez ve yaanamaz hale gelmesi,onlarn yurtlarn terkedip Medineye hicret etmelerine neden olmutur. Sava sonucundazulm ve ikence sisteminin liderlerinin esir olarak alnmas, Mslmanlar iin intikamalmann bir frsat olarak dnlebilir. Zaten onlarn ldrlmesi konusunda fikir beyanedenler, bu noktaya dikkat ekmilerdir. Galip bir komutan olan Hz. Peygamber de o-unluun grn kabul edip, onlar ldrebilirdi. Hi kimse de buna mani olamazd.Ancak O, g ve kuvveti elinde bulunduran pek ok kiinin yapmas muhtemel olan dav-rann aksine onlardan fidye almay tercih etti. Bununla O, onlarn slama girmelerinimit etmeyi, maddi anlamda Mslmanlar rahatlatmay, insanlara slamn gzel rnek-lerini sunmay, g elindeyken affetmeyi ve balamay tlemektedir.

3- fk Olay

626 ylnda yaplan ve Mslmanlarn zaferiyle sonulanan Ben Mustalk (Mureys)Sava dnnde ordunun konaklad esnada Hz. merin hizmetisi Cahch b. Sadve Ensrdan Sinn b. Vebre arasnda kan kavgadan dolay Ensr ve Muhacir birbiri-nin zerine yryp, karkln meydana gelmesine sebep olunca mnafklarn reisiAbdullah b. Ubey b. Sell Mslmanlarn arasndaki birlik ve beraberlii bozmak iin:unlarn yaptna bak! Yurdumuza gelip bizi hakimiyetleri altna aldlar. Onlar: Beslekargay oysun gzn ataszne benzemektedir. Medineye gittiimizde aziz olan, zelilolan oradan karacaktr demeye balad. Bu durum Mslmanlar arasnda huzursuzlukmeydana getirdi. Hz. Peygamber durumu rendiinde bir hayli zld ve Mslman-larn bu olayla ilgilenmemeleri iin orduya hemen hareket emri verdi. (Vkd, 1984: I,404-413, II/415-426; bn Him, t.y.: III-IV, 289-291; bn Sad, 1990: II, 48-50; Taber,1997: II, 109; bnl-Esr, t.y.: II, 192-193; bn Kesr, 1994: IV, 157-158; Diyrbekr,1971: II, 275-276; Hudar Bek, 1992: 231-235; Rz, 2003: 243-244).

Ordu acele bir ekilde hareket ettiinden ve o esnada bir ihtiyatan dolay kararga-hn uzanda olan Hz. Aienin hevdecinde olup olmad farkedilememiti. Hz. Aie,karargaha geldiinde hi kimseyi garemedi. Hevdecde olmad farkedilir dncesiylebeklemeye balad. Hz. Pergamber ordunun arkasn kontrol etmek amacyla Safvn b.Muattal grevlendirdi. Safvn b. Muattal beklemekte olan Hz. Aieyi tanynca devesi-ne binmesini syledi. Safvn b. Muattal devenin yularn tutarak hzl bir ekilde orduyayetimeye alt. Fakat orduya yetiemeyip, geceyi yolda geirdiler ve sabahleyin karar-


7/17


gaha vardlar. (Vkd, 1984: II, 404-413, II/426-429; bn Him, t.y.: III-IV, 297-298; bnSad, 1990: II, 50; Taber, 1997: II, 111-112; bnl-Esr, t.y.: II, 195-196; bn Kesr, 1994:IV, 161; Diyrbekr, 1971: II, 284-285; Hudar Bek, 1992: 236; Rz, 2003: 246).

Hz. Aie ve Safvn b. Muattaln karargaha ge katlmasn frsat bilen munafklarnlideri olan Abdullah b. Ubey b. Sell ve dier mnafklar Hz. Aie ve Safvn b. Muattalaleyhinde konumaya baladlar. Hz. Aie Medineye gelince hastaland. Fakat, kendisihakknda sylenenlerden haberi olmamasna ramen, Hz. Peygamberin kendisine kartavrlarnda baz deiiklikler olduunu hissediyordu. O, kendisine dier hastalklarndagsterdii sevgi ve efkati gstermiyordu. Odaya gelir ve tedavi edenlere: Bugn hepi-

niz naslsnz? der, onu da dierlerinin arasna katard. Buna ok zlen Hz. Aie, anne-sinin evine gidip orada tedavi olmak iin Hz. Peygamberden izin istedi. Hz. Peygamberde: Nasl istersen dedi. (Vkd, 1984: II, 428-429, II, 426-429; bn Him, t.y.: III-IV,298-299; bnl-Esr, t.y.: II, 196; bn Kesr, 1994: IV, 161-162; Diyrbekr, 1971: II,287; Hudar Bek, 1992: 236).

Hz. Aie olup bitenleri Mistah b. ssenin annesinden ernince ok zld. Hz.Peygamber, Abdullah b. Ubey b. Sell, Hassn b. Sbit, Mistah b. sse ve Hamne bt.Cahn iftira kampanyalarndan ok rahatsz oldu ve olayn doruluunu aratrmak iinen yakn arkadalarnn grlerine muracaat etti. (Vkd, 1984: II, 430; bn Him,t.y.: III-IV, 300-301; Taber,1997: II, 113; bnl-Esr, t.y.:II, 197; bn Kesr, 1994: IV,162; Diyrbekr, 1971: II, 287; Hudar Bek, 1992: 237; Geni bilgi iin bkz. Aksu, 2004:VIII/1, 1-21; Kara, 2001: XV, 343-382).

sme b. Zeyd: Biz, Aie hakknda iyilikten baka bir ey bilmiyoruz. Ali b. EbTlib: Allah seni snrlamad. Onun dnda pek ok kadn var. Cariyeye sor, o sana do-ruyu sylerdedi. Bunun zerine Hz. Peygamber, Berreye haber gnderdi ve: Ey Ber-re! imdiye kadar Aiede, ondan phelenmeni gerektirecek bir hareket grdn m?Berre bu soruya yle cevap verdi: Seni hak ile gnderene yemin olsun ki, onda iyi-likten baka bir ey bilmiyorum. O henz kk gen bir kz. Onda grdm tek kusur,uyarmama ramen yourduum hamuru uyuya kalarak kuzuya yedirmesidir (Vkd,1984: II, 430; bn Him, t.y.: III-IV, 301; Taber, 1997: II, 113; bnl-Esr, t.y.: II, 197;bn Kesr, 1994: IV, 162-163; Diyrbekr, 1971: II, 287; Hudar Bek, 1992: 237; azl,1994: 290; Rz, 2003: 246-247). Ayrca Hz. Peygamber, Zeyneb bt. Cah ve mmEymene de konu hakknda grlerini sorunca onlar: Biz de onun hakknda iyiliktenbaka bir ey bilmiyoruz dediler. (Vkd, 1984: II, 430-431).

Hz. Peygamber ayn gn durum deerlendirmesi yaptktan sonra mescidde insanlarahutbe irad ederek yle dedi: Ey insanlar, ailem hakknda doru olmayan eyleri sy-leyerek beni inciten kiiler iin ne dersiniz? Ben, ailem hakknda iyilikten baka bir eybilmiyorum. O adam, yannda ben olmadka evlerimden hi birine girmezdi. Bu konu-madan sonra seyd b. Hudayr ayaa kalkarak: Ya Raslallah! Senden zr diliyorum.Sylediklerin Evs kabilesinden ise, onlara hadlerini bildiririz. (onlar ldrrz.) Hazrekabilesinden iseler emret, onlara da aynsn yapalm. Bunun zerine Sad b. Ubde: Senonlar ldremezsin ve ldrmeye de gcn yetmez. nk onlar senin kabilenden ol-


8/17


sayd, ldrmeye bu kadar istekli olmazdn dedi. seyd b. Hudayr, Sadn bu szlerinekarlk: Sylediklerine katlmyorum. Elbette onlar ldreceiz. Sen mnafklarn ta-rafn tutuyorsun diyerek karlk verince ortalk gerginlemi, iki kabile birbirine girmekzereyken Hz. Peygamberin araya girmesiyle durum sakinleti.(Vkd, 1984: II, 431;bn Him, t.y.: III-IV, 300-301; Taber, 1997: II, 113; bnl-Esr, t.y.: II, 197; bn Kesr,1994: IV, 162; Hudar Bek, 1992: 238; azl, 1994: 291; Rz, 2003: 248-249).

Hz. Aie ailesinin yanndayken bu olaydan dolay srekli aladn, gz yalarnnkesilmediini, bir an bile uyuyamadn, hatta alamaktan cierlerinin paralandn,anne ve babasnn yannda sabahladklarn, o esnada Ensrdan bir kadnn yanna geldi-

ini, kendisiyle alamaya baladn, bu haldeyken Hz. Peygamberin kendisini ziyaretegeldiini ve kendisine: Ey Aie, senin hakknda bana bazeyler ulat. Eer masumsan,Allah masum olduunu aklar. Eer yasak olan eyi yaptysan, Allahtan balanma dileve Ona tevbe et. Kul, hatasn itiraf edip tevbe ederse, Allah ona merhamet eder szleri-ni iitince ok zldn, babasnn ve annesinin Ona cevap vermesini istediini, fakatonlar syleyecek bir ey bulamaynca, kendisi: nsanlarn benim hakkmda syledikle-rini duyduunuzu ve onlarn sizin kalbinizde yerleip, onlara inandnz biliyorum. Sizemasum olduumu sylesem-Allah benim masum olduumu biliyor- bana inanmayacak-snz. Fakat, Allahn masum olduumu bildii eyi yaptm itiraf edersem, beni tasdikedersiniz. Fakat ben, Yusufun babasnn dedii gibi; Bundan sonra bana den, gzelbir sabrdr. Anlattklarnza kar yardm istenilecek de ancak Allahtr (Yusuf, 12/18).diyeceim, dedi ve yatana gitti. Devamnda Hz. Aie: O anda susuz olduumu bil-

diim iin Allahn da susuzluumu ilan edeceine inanyordum. Fakat Kurndan biryet indirerek beni temize karacan tahmin etmemitim. Yine de Allahn susuz ol-duumu bir rya ile Hz. Peygambere bildirmesini bekliyordum. Raslllah henz ya-nmdan ayrlmam ve ailemden hi kimse darya kmamt ki, Allah, susuzluumubildiren yetleri indirmeye balad. Raslllahn yz yz her vahy iniinde olduugibi aydnlanmt. Bana syledii ilk sz: Ey Aie, Allaha hamd et. O, seni temizekard demek oldu. Bunun zerine annem benden Raslllaha teekkr etmemi istedi.Ancak ben: Hayr! Vallahi susuzluumu Allah bildirdii iin Ondan baka kimseyehamd etmem dedim. (Vkd, 1984: II, 431-433; bn Him, t.y.: III-IV, 301-302; Taber,1997: II, 113-114; bnl-Esr, t.y.: II, 198; bn Kesr, 1994: IV, 162; Diyrbekr, 1971:II, 289; Hudar Bek, 1992: 238-239; azl, 1994: 292; Rz, 2003: 249). Hz. Aieninsusuz olduunu bildiren yetler unlardr:

O iftiray uyduranlar, iinizden bir gruhtur. Bu iftiray kendiniz iin kt bir eysanmayn. Aksine o, sizin iin bir hayrdr. Onlardan her biri iin iledikleri gnahn ceza-


9/17


s vardr. lerinden (elebalk ederek) o gnahn byn stlenen iin ise ar bir azapvardr. Bu iftiray iittiiniz zaman, iman eden erkek ve kadnlar, kendi hakknda iyi zanbesleyip: Bu, apak bir iftiradr deselerdi ya! (Nur, 24/11-12).

Hz. Peygamber, dnya hayatnda insann bana gelebilecek en nemli olaylardanbirisiyle kar karya kalmtr. Medine toplumunun bir ay sresince bu hadiseyle me-gul olmas, doal olarak Allah Rasln derinden yaralamtr. Onun en yaknlarylaistiarede bulunmas, olayn tesiri altnda kaldnn bir gstergesidir. Her ne kadar O,bu olaydan etkilenmise de Mescidde insanlara yapt konumasnda ei Hz. Aieyeolan gvenini ortaya koymas anlamldr. Yine de Onun Eer yasak olan eyi yaptysan,Allahtan balanma dile ve Ona tevbe et. Kul, hatasn itiraf edip tevbe ederse, Allahona merhamet eder ifadesiyle hadisenin ne kadar etkisi altnda kald anlalmaktadr.Ayrca bu olay Hz. Peygamberin ayb bilmediini ak bir ekilde ortaya koymaktadr.

Hz. Aienin Size masum olduumu sylesem-Allah benim masum olduumu bi-liyor- bana inanmayacaksnz. Fakat, Allahn masum olduumu bildii eyi yaptmitiraf edersem, beni tasdik edersiniz. sz, Hz. Peygamberin, babasnn ve annesininpsikoljik durumunu tahlil etmesi asndan ok nemlidir. Bylece vahyin gelmesiylebtn toplum eletirilmektedir.

4- la Olay

Tahrim suresinin nzl sebebi hakknda kaynaklarmzda iki farkl rivayetin olduubelirtilmektedir. Birincisi; Hz. Aienin anlatmna gre; Hz. Peygamber bal ve helvayseverdi. kindi namazn kld zaman hanmlarn ziyarete giderdi. Bu amala Zeynebbt. Cahn yanna gitti ve orada uzun sure kald. Ben ve Hafsa: Peygamber, hangimi-zin yanna gelirse o, Ona: Mefr yemisin, senden mefr kokusu alyorum desindiye anlatk. Hz. Peygamber byle diyen hanmna: Hayr, mefr yemedim, fakatZeynebin evinde bal erbeti itim. Ama bir daha imemeye yemin ettim. Sen bunu kim-seye syleme dedi. (Buhr, 1992: Tefsr, 66; Talk, 8; Mslim, 1992: Talk, 20; EbDvd, 1992: Eribe, 11; bn Arab, t.y.: IV, 1844-1845; Zemaher, t.y.: IV, 124; Rz,t.y.: XXX, 41; Kurtub,1949: XVIII, 178; Cesss, 1996: V, 262; bn Kesr, 1979: IV, 387;Beydv, 1968: II, 485; Kirmn, 1985: XIX, 154-155; bn Hacer, 1986: VIII, 525; Ayn,t.y.: XIX, 248-249; Kastalln, 1990: XI, 181; Ksm, 1960: XVI, 5853).

Baka bir rivayette ise Hz. Aie olayyle anlatmaktadr: Hz. Peygamber, Hafsa

bt. merin evine girmiti. Orada her zamankinden fazla kal

nca onu k

skand

m. Bununsebebini aratrdm. Hafsaya akrabasndan bir kadn bir mlek bal hediye etmiti. Oda bu baldan erbet yapp Hz. Peygambere iirmiti. Ben de kendi kendime: Valla-hi bunun iin bir hile yapacam dedim. Bunun iin Sevde bt. Zemaya yle dedim:Biraz sonra Hz. Peygamber yanna geldiinde Mefr mi yediniz? dersin. O da sanaHayr der. Bunun zerine sen de: Sizden bana gelen koku nedir? diye sorarsn. Oda sana: Hafsa bana bal erbeti iirdi der. Sen de: O baln ars, onu Urfud aacn-dan toplamtrdersin. Bana geldiinde ben de yle diyeceim. Hz. Peygamber, Hz.Safiyyenin evine gelince, ona da ayneyleri sylemesini, syledim. Hz. Peygamber ksa


10/17


bir sre sonra kapnn nne gelince Hz. Sevde: Ya Raslallah! Mefr mi yediniz?dedi. Hz. Peygamber: Hayr cevabn verdi. Hz. Sevde: Bu koku nedir? diye sorun-ca Hz. Peygamber: Hafsa bana bal erbeti iirdi dedi. Bunun zerine Hz. Sevde: Ar,o bal Urfud aacnda toplamtr dedi. Hz. Aie ve Hz. Safiyye de ayneyleri syledi-ler. Hz. Peygamber, Hz. Hafsann evine gelince: Ya Raslallah! Bal erbetinden imekister misin? diye sorduunda Hz. Peygamber: Hayr, ihtiyacm yok dedi. DevamndaHz. Sevde: Sbhanallah! Bal erbetini Ona haram ettik dedi. Hz. Aie, Hz. Sevdeye:Sus dedi. (Buhr,1992: Talk, 8; Mslim, 1992:Talk, 21; Ksm, 1960: XVI, 5853;bn Kesr, 1979: IV, 387-388; Kirmn, 1985: XIX, 189-191; Ayn, t.y.: XIX, 249-250;

Hicz, 1992: III, 701).Hz. Peygamberin bal erbetini hangi hanmnn yanndayken itii konusunda farkl

rivayetler bulunmaktadr. Yukardaki rivayetlerin dnda mm Seleme ve Sevde bnt.Zemann da isimleri gemektedir. bn Arab ve bn r, Hz. Zeyneb bt. Cah riva-yetinin daha doru olduunu belirtmektedirler. (bn Arab, t.y.: IV, 1845; bn r, t.y.:XXVIII, 344).

kincisi; Hz. Hafsa bt. mer babasn ziyarete gitmiti. O evde yokken Hz. Peygamberonun evinde bulunduu bir srada Mriye gelmiti. O, onunla orada kald. Bu hadise Hz.Aienin gnnde meydana geldi. Hz. Hafsa bt. mer dnnce Mriyeyi evinde grd.Evin kapsnda bekleyip onun kmasn bekledi. Bundan dolay kskanlk duygular ha-rekete geti. Mriye evden knca O, evine girdi ve: Yannda olan kiyi grdm. Benihor grdn iin byle yapyorsun. dedi. Bunun zerine Hz. Peygamber: Sana birsr vereceim. Eer bu srr kimseye sylemezsen, Mriye bana haram olsun. dedi. Hz.Hafsa bt. mer, bu srr kimseye sylememeye sz vermesine ramen, bunu Hz. Aieyesyledi. (Taber, 1988: XXVIII, 157; Vhid, 1995: II, 1111; Zemaher, t.y.: IV, 124; bnArab, t.y.: IV, 1844; bn Hayyn, 1990: VIII, 288; Kurtub, 1949: XVIII, 178-179; bnKesr, 1979: IV, 387; bn Hacer, 1986: VIII, 525; Kastalln, 1990: XI, 181-182; bn r,XXVIII, 344; Beydv, 1968: II, 487; Bursev, 1985: X, 47; Bekk, t.y.: XX, 181-182;Ksm, 1960: XVI, 5854; Hicz, 1992: III, 701-702).

Bunun zerine Hz. Peygamber hanmlarndan bir ay ayr kalmak istedi. Hz. mer b.Hattab olayyle anlatmaktadr: Cahiliyye dneminde kadnlara hi deer vermezdik.Allah, Kurn- Kerimde onlar hakknda bir ok ayet indirerek, onlara haklar verdi. Ku-rey kadnlara hakimdi. Fakat, Medinede durum byle deildi. Kadnlarn sahip olduu

mevkileri daha yksekti. kad

nlar erkeklere szlerini dinletirdi. Biz de Medineye hicretedince kadnlarmz, Ensr kadnlar gibi hareket etmee baladlar. Gnn birinde birmesele ile megul olduum srada eim ie kararak: yle yapsan, byle etsen de-mee balad. Ben de: Sana ne, benim iime ne diye karyorsun diyerek onu azarla-dm. Eim: Tuhafey, hibir ite sana bir ey sylenmesini istemiyorsun. Peygamberenisbetle sen, kim oluyorsun; halbuki kzn Peygambere yle eyler sylyor ki, btngn dargn geiyor dedi. Bunun zerine Hz. mer: Canm skld, hemen abam sr-tma aldm, evden ktm. Kzm Hafsann yanna gittim, ona: Kzm, Peygamberekar geliyor, btn gn dargn kalmasna sebep mi oluyorsun? Seni Allahn cezasna


11/17


ve Peygamberin gazabna uramaktan saknmaa davet ederim. O gzelliine ve Pey-gamberin kendisini sevmesine aldanan, seni de aldatmasn. Peygamber srf benim ha-trm iin seni boamyor, yoksa bu halinden memnun kalmaz dedim ve oradan karak,mm Selemenin yanna girdim. Onunla da bu meseleyi konutum, o: Ne tuhaf adam-sn dedi ve bu sz beni susturdu. Hi bir ey sylemeden kalkp gittim. (bn Hacer,1986: VIII, 525-526; Ayn, t.y.: XIX, 250; bn Kesr, 1979: IV, 388-389; Kastalln, 1990:XI, 183).

Bunun zerine Hz. Eb Bekr: Her eye mdahale ettiin gibi Peygamberle zevce-leri arasna da sokulmak istiyorsun diyerek Hz. Peygamberin eleriyle oturduu esnada

onlarn bulunduu mekana girdi. Sonra Hz. mer de oraya geldi. Orada bulunanlarnsessizlii karsnda Hz. mer, baktm herkes sessiz, kendi kendime: Bir ey syli-yeyim de Peygamberi gldreyim dedim. Sonra: Hricenin kz kalkp benden na-faka istemeli de, ben de onun boynunu skmalym diye syledim. Hz. Peygamber deglmsedi ve: te bunlar da benim etrafmda nafaka istiyorlar dedi. Bunun zerineHz. Eb Bekir ve Hz. mer kzlarnn (Hz. Aie ve Hz. Hafsa) zerine yrd. Her ikiside Peygamberden olmayan bir eyi mi istiyorsunuz? diye sert klar karsnda Onlarda: Bundan byle Peygamberin nezdinde olalm da bir ey istemeyeceiz, diye yeminettiler. (bn Hacer, 1986: VIII, 525-526; Ayn, t.y.: XIX, 250; bn Kesr, 1979: IV, 388-389; Kastalln, 1990: XI, 183).

Hz. mer bu durumu nasl rendiini yle anlatmaktadr: Ensrdan bir komumvard, ikimiz birer gn ara ile Peygamberi ziyaret ederdik. Sra Ensr komumdayd.

Gece yars geince ensr komum gelerek kapy ald. Endieli bir ekilde kapy a-tm: Ne var? diye sordum. Byk bir felket deyince Hz. mer merakla: Ne oldu?Gassnler Medineye kar hcuma m getiler? diye sorunca o da: Hayr, daha fenabir ey vuku buldu. Peygamber elerini boad cevabn verince Hz. mer, SabahleyinMedineye giderek, sabah amazn Hz. Peygamberle kldm. Namaz bittikten sonra Oodasna ekilince ben, alamakta olan Hafsann yanna gittim. Ona: Sana ben peinen sy-lemedim mi? diyerek onun yanndan ktm ve mescide geldim. Minberin yannda kederiinde olan ashbn yanna oturdum, ancak iim iime smad iin oradan kalkarak,Hz. Peygamberin odasna yaklatm. Onu grmek istediimi syledim fakat, bir cevapalamadm. Mescide dndm. Canmn sknts bir trl gemiyordu. Hz. Peygamberinhcresine tekrar yaklatm ve Rebahdan tekrar bana izin istemesini syledim. Yine cevapalamadm. Bunun zerine sesimi ykselterek konutum: Rebah, ben Hz. Peygamberi

grmek istiyorum msde iste, ayet Reslllah benim Hafsa lehinde tavassutta bu-lunacam zannediyorsa yemin olsun ki, eer Hz. Peygamber emrederse onun boynu-nu uururum. Bunun zerine O, beni huzuruna kabul etti. Odasna girince Onu hasrdanbir yatak zerinde buldum. Derisinin zerinde hasrn brakt izgiler belli oluyordu.Etrafma bakndm. Bir yanda bir avu arpa, dier yanda asl bir post grdm, gzle-rim yaard. Hz. Peygamber niin aladm sorunca: Nasl alamayaym? Kisralar,Kayserler dnyann zevkini srerken, siz bu basit bir yerde yayorsunuz diye cevapverdim. Bunun zerine Hz. Peygamber: Onlar dnyann zevkini srsnler, bize hire-tin nimetleri yeter! Ona: Elerinizi boadmz m? diye sordum. Hayr dedi. Bu


12/17


cevap karsnda birdenbire Allhu Ekber dedim. Sonra: Btn Ashp keder iin-dedir, gidip kendilerine hakikati syliyeyim mi? dedim. O da izin verince ashba olanlaranlattm. Bylece l mddeti bir ay olduundan, mddet bitince Hz. Peygamber elerinednd. (bn Hacer, 1986: VIII, 525-526; Ayn, t.y.: XIX, 250; bn Kesr, 1979: IV, 388-389; Kastalln, 1990: XI, 183).

Kaynaklarmzda Hz. Peygamberin hanmlarndan bir ay mddetle ayr kalmak iinyemin ettii ve yirmi dokuz gn bu ekilde kaldktan sonra (bn Arab, t.y.: IV, 1844;Rz, 2003: XXX, 41; Kurtub, 1949: XVIII, 179; Bursev, 1985: X, 48; bn r, t.y.:XXVIII, 344, Hicz, 1992: III, 702).

Ey Peygamber! Elerinin rzasn arayarak, Allahn sana helel kldeyi niin ken-dine haram ediyorsun? Allah ok balayandr, ok merhamet edendir (Tahrim, 66/1).yetinin nzil olduu belirtilmektedir.

Hz. Peygamberin, yette iaret edilen eyi kendisine haram klmas, helal olan bireyi haram klmak anlamnda deildir. nk helali haram klmak, tevhid inancna ay-krdr. Kurn- Kerimde: Dillerinizin yalan nitelendirmesinden tr, u helaldir,u haramdr, demeyin. phesiz, Allaha kar yalan uyduranlar, kurtulua eremezler.(Nahl, 16/116). buyurulmaktadr. Hz. Peygamber iaret edilen eyi herkese haram klma-mtr. O ey aslnda helaldir. Fakat kendisi, ailesi iinde huzursuzlua neden olan eyi bir

daha yapmamaya karar vermitir. Bu, insann helal olan bir yemei, kendisine dokunduuiin yememesine benzer. (Ate, 1991: IX, 510-511).

la olayna sebep olan hususlar farkl anlatmlar olsa da, bunlarn ortak yn Hz.Peygamberin hanmlarndan belli bir mddet ayr kalmasdr. Byle davranmakla Hz.Peygamber, hanmlarnn yapt davranlarn yanl olduunun farkna varmalarnsalamay, onlara dnmeleri iin zaman tanmay ve onlar serbest brakmay amala-mtr. Onun boanma konusunda elerinin fikrini almas, hanmlara verdii deerin engzel rneidir. nk cahiliyye toplumunda kadnlarn durumunu dikkate alndndaHz. Peygamberin bu davrannn ne kadar nemli olduu anlalmaktadr.

Hz. Peygamber, her ne kadar iyi niyetle byle bir davranta bulunduysa da, Allahnhelal kld bir eyi kendisine haram kld iin Allah tarafndan sorgulanmaktadr. Bu

durum, bir beer olarak Hz. Peygamberin yanldn gstermektedir.5- Mnafklara zin Vermesi

Hz. Peygamber, 631 tarihinde slmiyetin yaylmasn nlemek iin Bizansmparatorunun amda byk bir ordu hazrlamaya baladn, askerlerin bir senelikmaan pein verdiini, sava iin Lahm, Czme, mile, assn ve dier kabileleritoplayp gbirlii yaptn ve Arap Yarmadasna doru harekete getiini haber alnca,Mslmanlarn sava iin hazrlanmalarn emretti. (bn Sad, 1990: II, 124-125; Diyr-bekr, 1971: III, 11).


13/17


Hz. Peygamber daha nceki seferlerde amacn gizli tutarken, bu seferde mesafenin

uzak, mevsimin yaz ve dmann kuvvetli olmasndan dolay insanlarn bu durumu bi-lerek hazrlk yapmalar iin amacn syledi. (Taber, 1997: II, 181; bnl-Esr, t.y.: II,277; Diyrbekr, 1971:III/11; Hudar Bek, 1992: 361). Her taraftan gnlller toplanmaya

balad. Ancak, ar derecede ktln olmas, mevsimin yaz olmas, hasad zamannn gel-mesi, mesafenin uzak, dmann gl olmas ve bata Abdullah b. Ubey b. Sell olmakzere dier mnafklarn olumsuz propagandalar yznden hazrlklar yava gidiyordu.Bundan dolay bu orduya, zorluk ordusu (ceyul usur) denilmitir. (Taber, 1997: II, 181;bnl-Esr, t.y.: II, 277; Diyrbekr, 1971: III, 11; Hudar Bek, 1992: 361).

Yukardaki sebeplerden dolay insanlar Hz. Peygambere gelip orduya katlmamakiin mazeretlerini belirterek izin talebinde bulunuyorlard. Bazlar hakl mazeretler ileri

srerken, mnafklarn ban ektii grup ise, sudan bahanelerle katlmak istemediklerinibelirtiyorlard. Hz. Peygamber, ilerinde Ced b. Kaysn bulunduu mnafklardan birgrubun yanna urad ve onlara: Savaa hazr msnz? diye sorunca Ced b. Kays: YaRaslallah bana izin versen de bam derde sokmasan, vallahi, kavmim benim kadnlarane kadar dkn olduumu bilir. Rum kadnlarn grnce dayanamamaktan korkuyo-rum. diyerek izin istedi. Bu istek karsnda Hz. Peygamber ondan yz evirdi. (Vkd,1984: III, 992; Taber, 1997: II, 181-182; bnl-Esr, t.y.: II/277; Hudar Bek, 1992: 361).Bylece Hz. Peygamber, kendisinden izin isteyenlere msaade etti. Fakat gelen vahy, Hz.

Peygamberin bu tasarrufunu onaylamadnu ekilde beyan etmektedir:

Allah seni affetsin! Doru syleyenler sana iyice belli olup, yalanclar bilinceye ka-dar niin onlara izin verdin?(Tevbe, 9/43).

Bu yette Yce Allah, Hz. Peygamberden izin isteyenlerin doru syleyip syleme-diklerinin aratrlmasn ve grne baklarak karar verilmemesini istemektedir.

Sonu

Hz. Peygamber beer olarak insanst veya doast bir gce sahip olmad gibi birmelek de deildir. O, biyolojik ve fizyolojik adan dier insanlarla ayn zelliklere sahip-tir. Onun bu konularda dier insanlardan hibir ayrcal yoktur. nsanlarn tabi olduukanunlara O da tabidir. O, bu ynlerden dier insanlarla benzerlik arzetmekle beraber,

peygamber olmas

a

s

ndan ahlaki karakteri ve ahsiyeti bak

m

ndan yksek bir konumave mkemmel bir kiilie sahiptir. Bu adan O, sradan bir insan olarak kabul edilemez.

Hz. Peygamberin uyarlmasna sebep olan hususlar, ilah bir emre muhalefet etmek

veya insanlardan sadr olan slamn temel umdelerine aykrfiiller trnden deildir. An-cak O, hakknda ak bir hkmn bulunmad durumlarda kendi tercihine gre hareketetmitir. Bu durum nbvvet makamna halel getirmedii gibi Kurn- Kerimin gve-nilirliine de glge drmez. Onun karar vermeden nce ayrntl bir ekilde ashbylaistiarede bulunmas, dnce ve ifade hrriyetine ne kadar nem verdiini ortaya koy-maktadr. fk hadisesinde olaylarn tesiri altnda kalmas, Onun duygu ykl bir insan


14/17


olduunu gstermekte ve mnafklarn mazeretlerini dikkate alarak, onlara izin vermeside ayb bilmediinin ak bir delilidir. Hz. Peygamberin yapt tercihlerden dolaykendisini eletiren yetleri hi endieye kaplmadan, ekinmeden, insanlarn ne dedikle-rini ve ne diyeceklerini dikkate almadan tebli etmesi, Kurnn beer kaynakl bir kitapolmadn, evrensel niteliklere sahip olduunu gzler nne sermektedir. Ancak bu uya-rlarn, Hz. Peygambere eletiri malzemesi yaplmasndan sarf nazar edilmesi gerektii,Onu nasl eletiririmden ziyade, nasl anlamalym, mantnn gelitirilmesi hususunundikkate alnmas daha faydal olacaktr.

Bir beer olarak Hz. Peygamberin eletiriye ak olmas ve bu husularn Kurnda

belirtilmesi, mslmanlar iin en iyi rnektir. Dolaysyla makam, mevki ve sfatlar ele-tiriye mani olmamaldr. Bu adan Mslmanlar arasnda eletiri kltrnn yayagnla-masnn, fikir ve ifade hrriyetinin gelimesine katk salayaca muhakkaktr.

Kaynaka

Akgl, Muhittin (2000). Diyanet lmi Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)-zelSay- Hz. Peygamberin smetiyle ilgili BazAyetlerin Yorumu, Ankara: Ba-ak Matbaas.

Aksu, Ali (2004). Cumhuriyet niversitesi lahiyat Fakltesi, fk Olay zerine Deer-lendirme, Sivas.

Als, Ebl-Fadl ehbddin es-Seyyd Mahmd (1301). Rhul-Men f Tefsril-

Kurnil-Azm ves-Sebl-Mesn, Msr: Drul-Hads.Ate, Sleyman (1991). Yce Kurnn ada Tefsiri, stanbul: Yeni Ufuklar Neriyat.

Ayn, Bedrddin Eb Muhammed Mahmd b. Ahmed (t.y.). Umdetl-Kr erhuSahhil-Buhr, Beyrut: Drul-Fikr.

Bekk, Burhanddin Ebl-Hasen brahim b. mer (t.y). Nuzumd-Drer f Tenbil-yti ves-Sver, Beyrut: Drul-Fikr.

Beydv, Abdullah b. mer, Envrut-Tenzl ve Esrrut-Tevl (1968). Msr: eriket veMatbaat Mustafa el-Bb el-Haleb.

Beyhak, Eb Bekir Ahmed b. Hseyin (1988). Deliln-Nbvve, Beyrut: Drul-KtbiIlmiyye.

Buhr, Eb Abdullah Muhammed b. smail, Sahhul-Buhr (1992). stanbul: ar

Ya-ynlar.

Bursev, smail Hakk (1985). Rhul-Beyn, Beyrut: Drul-Fikir.

Cesss, Eb Bekir Ahmed b. Ali (1996). Ahkmul-Kurn, Beyrut: Drul-Kitbil-Ara-b.

Diyrbekr, Hseyin b. Muhammed b. el-Hasan (1971). Trhul-Hams f Ahvli EnfesiNefs, Beyrut: Drul-Ktbil-Ilmiyye.

Eb Dvd, Sleyman b. el-Eas (1992). Snen Eb Dvd, stanbul: ar Yaynlar.


15/17


Gazl, Muhammed (1994). Fkhus-Sre, Beyrut: Drul-Kalem.

Hadd, Muhammed Ebn-Nr (1979). smetl-Enbiya, Msr: Drul-Hads.

Hicz, Muhammed Mahmud (t.y.). Tefsrul-Vdh, Msr: Drut-Tefsr.

Hudar Bey, Muhammed (1992). Nrul-Yakn f Srati Seyyidil-Murseln, Msr: Drul-Hads.

bn r, Muhammed (t.y.). Tefsrut-Tahrr vet-Tenvr, Tunus: ed-Drut-Tunusiyye.

bn Arab, Eb Bekir Muhammed b. Abdullah (t.y.). Ahkmul-Kurn, Beyrut: Drul-Fikr.

bnl-Esr, Abdlkerim b. Abdlvhid (t.y.). el-Kml ft-Trh, Beyrut: Drul-Fikr.

bn Hacer, Ahmed b. Ali (1986). Fethul-Br bi erhi Sahhil-Buhr, Kahire: Drul-Hads.

bn Hayyn, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf (1990). el-Bahrul-Muht, Beyrut:Drul-Fikr.

bn Him, Eb Muhammed Abdlmelik (t.y.). es-Sratn-Nebeviyye, Msr: Dru bnKesr.

bn Kesr, Ebl-Fid smail (1994). el-Bidye ven-Nihye, Kahire: Drul-Hads.

bn Kesr, Ebl-Fid smail (1979). Tefsrul-Kurnil-Azm, Beyrut: Drul-Fikr.

bn Sad, Muhammed (1990). et-Tabaktl-Kbr, Beyrut: Drul-Ktbil-Ilmiyye.

Kara, Seyfullah (2001). fk Olaynn Etkileri ve Olayla lgili Ortaya Konan Tavrlar, Ata-trk niversitesi lahiyat Fakltesi Dergisi, Erzurum.

Ksm, Muhammed Cemalddin (1960). Mehsnut-Tevl, Msr: Drul-Hads.

Kastalln, Ebl-Abbs ihbddin Ahmed (1990). rds-Sr li erhi Sahhil-Buhr,Beyrut: Drul-Fikr.

Kirmn, Eb Abdullah emsddin Muhammed b. Yusuf b. Ali (1985). el-Buhr bierhil-Buhr, Beyrut: Drul-Fikr.

Kurtub, Eb Abdullah Muhammed b. Ahmed (1949). el-Cm li Ahkmil-Kurn, M -sr: Drul-Hads.

Mevdd, Ebl-Al (1991). Tefhml-Kurn, trc. Komisyon, stanbul: nsan Yaynla-r.

Mslim, Ebl-Hseyin Mslim b. Haccc (1992). Sahhu Mslim, stanbul: ar Ya-ynlar.

ztrk, Yener (2006). Abese ve Tevell fadelerinin Muhatab Kimdir?,stanbul, Yenimit Dini limler ve Kltr Dergisi

Rz, Fahreddin (t.y.). et-Tefsrul-Kebr, Msr: Drul-Hadis.

Rz, Muhammed (t.y.). Muhammed, Beyrut: Drul-Kalem.

Sheyl, Abdurrahmn (t.y.). er-Ravdul-nuf, Beyrut: Drul-Fikr.


16/17


Taber, Eb Cafer Muhammed b. Cerr (1988). Cmiul-Beyn an Tevlil-Kurn, Bey-rut: Drul-Fikr.

Taber, Eb Cafer Muhammed b. Cerr (1997). Trhul-mem vel-Mlk, Beyrut:Drul-Ktbil-Ilmiyye.

Vhid, Ebl-Hasan Ali b. Ahmed (1995). el-Vecz f Tefsril-Kitbil-Azz, Beyrut:Drul-Fikr.

Vkd, Muhammed b. mer (1984). Kitbl-Mezi, Beyrut: Drul-Fikr.

Zemaher, Mahmd b. mer (t.y.). el-Kef an Hakikit-Tenzl ve Uynil-Ekvl fVuchit-Tevl, Beyrut: Drul-Marife.


17/17

Copyright of Ekev Academic Review is the property of Ekev Academic Review and its content may not be

copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written

permission. However, users may print, download, or email articles for individual use.

kur'an'da eleŞtİrİ kÜltÜrÜ peygamber ÖrneŞİ

Documents