0

İŞKUR

MESLEKİ YÖNELİM BATARYASI

Eğitim Kitabı

Hazırlayan

Dia5 İnsan Kaynakları

İ S T A N B U L

2013

1

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

I. MESLEKİ EĞİLİM TESTİ

II. Genel Yetenek Testi

1. SÖZEL-DİLSEL ZEKA

2. MANTIKSAL-MATEMATİKSEL ZEKA

3. GÖRSEL VE MEKANSAL ZEKA

4. BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKA

5. MÜZİKSEL - RİTMİK ZEKA

6. KİŞİLER ARASI - SOSYAL ZEKA

7. KİŞİSEL-İÇSEL ZEKA

8. DOĞACI - VAROLUŞÇU ZEKA

III. MESLEKİ KİŞİLİK TESTİ

1. DUYGUSAL DENGESİZLİK

2. DIŞADÖNÜKLÜK

3. AÇIKLIK

4. UYUMLULUK

5. SORUMLULUK

IV. BATARYA İŞLEM AŞAMALARI

V. YAZILIM KULLANIM KILAVUZU

VI. ISCO – 08 ULUSLARARASI STANDART MESLEK

SINIFLAMASI

VII. ÖRNEKLER

KAYNAKLAR

2

GİRİŞ

Mesleki Yönelim Bataryası ile İŞKUR’a başvuran adayların işgücü profilini belirlemek,

işgücü piyasasına katılımını sağlamak ve mesleki eğitim planlaması yaparak adayların doğru işe

yerleştirilmesini ve doğru mesleki kurslara yönlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Bu amaç doğrultusunda hazırlanan materyal, bilimsel açıdan geçerliliği ve güvenirliği

araştırmalarla kanıtlanmış mesleki eğilim, genel yetenek ve mesleki kişilik testlerinden oluşan

batarya ile bu ölçeklerin yer aldığı yazılım paketinin her bir adaya İŞKUR web sitesi üzerinden

iş ve meslek danışmanları vasıtasıyla uygulanmasına yardımcı olacaktır. Bataryanın bireyler için

meslek üretme işlemi çeşitli aşamalardan geçmektedir.

İlk aşamada bu batarya ile, ISCO-08’in kapsadığı 8840 meslek, Holland’ın Meslekler

Kuramına göre oluşturulan olan Kuder’in meslekler sınıflamasına göre geliştirilmiş olan

Mesleki Eğilim Testi ile bireylerin mesleki ilgileri sınıflandırılmaktadır.

İkinci aşamada ise, bireylerin en fazla eğilim duydukları ilk üç meslek grubunun

gereksinim duyduğu genel yetenek özelliklerine göre, yeterlilik sahibi olduğu belirlenen meslek

grupları ayrıştırılmaktadır. Eğer mesleki eğilim duyulan bir meslek grubunu genel yetenek

özellikleri desteklemiyorsa, ilgili meslek grubundan ISCO-08’in kapsadığı meslekler

değerlendirmeye alınmamaktadır. Ancak bireyin genel yetenek özellikleri mesleki eğiliminde ilk

üç sırada yere alan meslek grubu (iş aile grubu)’nu destekliyorsa son aşamadaki işlemi

gerçekleştirilmektedir. Son aşamada ise, genel yetenek özelliklerin desteklediği meslek

gruplarının bireyin mesleki kişilik özellikleri ile uyumlu olmasına bakılmaktadır.

Bu aşamada, meslek gruplarına uygun biçimde eşleşen meslekler bireyin eğitim ve

cinsiyet durumları göz önünde bulundurularak ve bir alt beceri düzeyinden de meslek

önerilebilecek biçimde iş ve meslek danışmanlarının değerlendirmesine sunulmaktadır. Bu

aşamalar alt başlıklarda detaylı biçimde açıklanacaktır.

3

Mesleki yönelim bataryasından elde edilen sonuçlara göre, adayın uygun meslek

kurslarına ya da açık pozisyonlara yönlendirilmesi sağlanacaktır. Öncelikle bu materyal

bataryada bulunan ölçeklerin iş ve meslek danışmanları tarafından tanınması ve sonuçlarının

değerlendirmesi ve yazılım paketinin kullanılması konularında aydınlatıcı bilgiler içermektedir.

Aşağıda bataryada bulunan ölçekler sırasıyla mesleki eğilim genel yetenek ve mesleki eğilim

testleri tanıtıldıktan sonra işlem aşamaların detayları incelenecektir.

4

I- MESLEKİ EĞİLİM TESTİ

Mesleki Eğilim Testi, bireylerin mesleki ilgilerinin ölçülmesi konusunda 11 ayrı meslek

alanında ilgileri belirleyen beşli likert türünde hazırlanmış bir ölçektir. Bu ölçek toplam 176

sorudan oluşmaktadır ve bireylerin en fazla ilgi duyduğu meslek grubundan en az ilgi duyduğu

meslek grubuna kadar sıralama yapmaktadır. Batarya işlemlerinde en fazla ilgi duyulan ilk üç

meslek grubu değerlendirmeye alınmaktadır. Testin süresi sınırlı değildir.

Birbirinden bağımsız alt faktör olarak ölçülen her meslek grubu 16 sorudan oluşmaktadır.

Ancak meslek grubu içinde yer alan her mesleği ölçen farklı sorular yerine ortak sorular

oluşturulmuştur. Adayın ölçekte yansıttığı davranışları üzerinden aldığı puan farklı meslek

gruplarına ait mesleki eğilimlerini ortaya koymaktadır. Bu ortak sorular meslek gruplarından bir

tek faktörü ifade etmektedir. Meslek grupları aşağıda sıralanmıştır. Ancak adayın Genel Yetenek

Testinden aldığı puana göre oluşan beceri düzeylerine göre, Mesleki Eğilim testinde elde edilen

sonuçlar 4 ayrı düzeyde ya da kademede sınıflandırılarak tablolar haline getirilmiştir.

Örneğin; Aday Genel Yetenek Testinden 66-100 arasında puan almış ve üniversite

diplomasına sahipse, 4’cü beceri düzeyinde ve üniversite seviyesinde olup, Tablo 1 geçerlidir.

Bataryadaki işlemlerde, adaylara sadece genel yetenek testinde elde ettikleri beceri

düzeyine göre meslek önerilmemektedir. Adaylara sahip oldukları beceri düzeyi ile bir alt beceri

düzeyinden de meslek önerisinde bulunulmaktadır.

Yukarıdaki örnekteki adayın sahip olduğu 4’ncü beceri düzeyi ile birlikte 3’ncü beceri

düzeyinden meslek önerilebilmektedir Ancak bu işlemler diğer ölçeklerle ilgili işlemler

tamamlandıktan sonra gerçekleşmektedir.

5

Tablo-1 Dördüncü (Üniversite) Beceri Düzeyine Göre Meslek Grupları (GY:66-100)

A 4 Ziraat Müh., Orman Müh., Çevre Müh., Su Ürünleri Müh., Maden Müh., Meteoroloji Müh., Jeoloji

Müh., Coğrafya, Arkeoloji, Veterinerlik vb.

B 4 Mimarlık, İç Mimarlık, Radyo-TV Teknisyenliği, Teknik Ressam, Teknik Öğretmenlikler, Diş

Teknisyenliği, Makine Müh., Tekstil Müh. Vb.

C 4 Hukuk (Avukat, Yargıç, Savcı), Siyasal, İşletme, Yöneticilik, Subaylık, Polis Amir ve Md. vb.

D 4 Fotoğraf, Sinema, Folklor, Müzik, Resim, Heykeltıraş, Spor, Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı,

Dekoratörlük, Arkeoloji, Sanat Tarihi vb.

E 4 Edebiyat, Gazetecilik, İletişim, Öğretmenlik, Reklamcılık, Halkla İlişkiler, Pazarlama, Psikolojik

Danışma ve Rehberlik, İlahiyat vb.

F 4 Psikoloji, Sosyoloji, Antropoloji, Felsefe, Hukuk, Pazarlama, Kamu Yönetimi, Gazetecilik, Yazarlık,

Halkla İlişkiler vb.

G 4 Çevirmenler, Yabancı Dil Öğretmenliği, Filoloji, Turizm Otelcilik, Uluslararası İlişkiler vb.

H 4 Biyoloji, Kimya, Tıp, Eczacılık, Diş Hekimliği, Hemşirelik, Veterinerlik vb.

I 4 İktisat, Ekonomi, Maliye, Bankacılık, Maliye Müfettişliği, Kamu ve Özel Sektör Yöneticiliği,

Muhasebe vb.

J 4 Bilgisayar Müh., Elektrik-Elektronik Müh., İnşaat Müh., Uçak Müh., Endüstri Müh., Metalürji Müh.,

Matematik, Fizik vb.

K 4 Subay,

6

Tablo-2 Üçüncü (Ön lisans) Beceri Düzeyine Göre Meslek Grupları (GY:46-65 puan)

A 3 Ziraat Teknisyeni, Çevre Sağlığı Teknisyeni, Su Ürünleri Teknisyeni, Maden Tekn., Hava Trafik

Kontrolörü, Hayvan Yetiştiriciliği ve Teknisyeni vb

B 3 Radyo-TV Teknisyenliği, Teknik Ressam, , Diş Teknisyenliği, Tekstil Tasarım Teknisyeni vb.

C 3 İnfaz ve Koruma Memuru, Zabıta Memuru, Uzman Çavuş, Polis, Özel Güvenlik Görevlisi vb.

D 3 Fotoğrafçılık Teknikeri, Film Yapım Teknikeri, Folklor, Enstrümancı, Fotoğrafçı, Heykeltıraş,

Masör, Mimarlık, Peyzaj Bahçıvanlığı, Dekoratör vb

E 3 Gazeteci, Görsel İletişim Tasarımcısı, Satış Reklamcısı, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Elemanı,

Pazarlamacı, İmam vb.

F 3 Sosyal Bilimler Meslek Elemanı, Sosyal Yardım Elemanı, Pazarlamacı, Gazeteci, Halkla İlişkiler ve

Tanıtım Elemanı vb.

G 3 Mütercim, Turist Rehberi, Uçak Kabin Memuru, Turizm Otelcilik Elemanı, Garson vb.

H 2 Sağlık Memuru Tıbbi Sekreter, Kimya Teknisyeni, Eczacı Kalfası, Diş Teknisyeni, Hemşire, Hayvan

Yetiştiriciliği ve Teknisyeni vb.

I 3 Muhasebeci, Gümrük İşletme Meslek Elemanı, Murakıp, Muhasip, Veznedar, Bankacılık Meslek

Elemanı vb.

J 3 Tren Makinisti, Bilgisayar Teknisyeni, Elektrik-Elektronik Teknisyeni, İnşaat Teknikeri, Telsiz

Operatörü vb.

K 3 Subay olmayan silahlı kuvvetler daimi mensupları

7

Tablo-3 İkinci (Lise) Beceri Düzeyine Göre Meslek Grupları (GY:26-45)

A 2 Orman İşçisi, Çevre Temizlik Görevlisi, Su Ürünleri Gıda işleme İşçisi, Maden işçisi, Hayvan

Yetiştirme işçisi, vb.

B 2 Bahçıvan, Işıkçı, Boyacı, Diş Protez İmalat İşçisi, Konfeksiyon İşçisi, Kesim İşçisi (konfeksiyon) vb.

C 2 Özel Güvenlik Elemanı, Yakın Koruma, Meydancı, Asansör Görevlisi vb.

D 2 Fotoğrafçı, Fotoğraf Baskıcısı, Boya Hazırlama İşçisi, Enstrümancı, Malzemeci (spor), Dekoratif

Cam İmal İşçisi vb.

E 2 Gazete Dağıtıcısı, İlan ve Reklam Satıcısı, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Elemanı, Pazarlamacı,

Hizmet İşçisi (cami) vb.

F 2 Hasta Kayıt Görevlisi, Hasta Bakım Elemanı, Hasta ve Yaşlı Refakatçisi, Engelli Bakıcısı,

Pazarlamacı vb.

G 2 Fuar ve Kongre Hostesi, Servis Rehberi, Otel Karşılayıcısı, Otopark Görevlisi vb.

H 2 Sterilizasyon Görevlisi, Hasta Kayıt Görevlisi, Hasta Hizmetlisi, Eczane İşçisi, Manikürcü-

Pedikürcü vb.

I 2 Sayım ve Stok İşçisi, Ambar Sorumlusu, Tesellüm Görevlisi, Muhasebe Elemanı, Malzeme Takip

ve Dağıtım İşçisi vb.

J 2 Saat Tamircisi, Kalıp Tamircisi, Lehimci, Dökümcü, Gaz altı Kaynakçı, Kalaycı vb.

K 2 Silahlı kuvvetlerde diğer rütbelerdeki meslekler

8

Tablo-4 Birinci (İlköğretim I. Kademe) Beceri Düzeyine Göre Meslek Grupları(GY:0-25)

A 1

Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar, Madencilik ve

taş ocakçılığı sektörlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar, Çöpçüler, Su taşıyıcılar ve

yakacak odun toplayıcılar

B 1

El ve pedal ile sürülen taşıtların sürücüleri, Hayvanlar tarafından çekilen taşıtların ve makinelerin

sürücüleri, Yükleme-boşaltma işlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar, Raf istifleme

işlerinde nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar

C 1

D 1

E 1

Cadde/Sokak ve ilgili hizmet çalışanları, Sokak satıcıları (gıda hariç), Kuryeler, paket dağıtıcıları ve

bagaj hamalları, Düzensiz işlerde çalışanlar, Sayaç okuyucular ve otomatik satış yapan

makinelerden para toplayanlar, Başka yerde sınıflandırılmamış nitelik gerektirmeyen işlerde

çalışanlar

F 1

G 1 Fast food hazırlayıcıları, Mutfak yardımcıları

H 1 Çamaşırcılar ve ütücüler, Taşıt temizleyicileri, Pencere temizleyicileri, Diğer temizlik işlerinde

çalışanlar

I 1

J 1

Bina dışı inşaat sektöründe nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar, Bina inşaatı sektöründe nitelik

gerektirmeyen işlerde çalışanlar, Elle paketleme işlerinde çalışanlar, Başka yerde

sınıflandırılmamış imalat sektöründe nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar.

9

K 1

Bireylerin Mesleki Eğilim Testinden aldığı sonuçlar aşağıdaki grafikte olduğu gibi

yansıtılmaktadır. Örneğin G meslek grubundan yüksek puan alanların beceri düzeylerine göre

meslekler sıralanmaktadır.

Tablo-5 Seyahat ile İlgili Danışmanlar ve seyahat Büro Elemanları Mesleki Eğilim Profili

G4 Çevirmenler (yazılı ve sözlü) ve diğer dilbilimciler, Yabancı Dil Öğretmenliği, Filoloji,

Turizm Otelcilik, Uluslararası İlişkiler

G3 Meslek Grubu; Mütercim, Turist Rehberi, Uçak Kabin Memuru, Turizm Otelcilik Elemanı,

Garson

G2 Fuar ve Kongre Hostesi, Servis Rehberi, Otel Karşılayıcısı, Otopark Görevlisi vb

G1 Yiyecek hazırlama yardımcıları

10

Mesleki eğilim testine göre, Tablo 6 değerlendirildiğinde meslek gruplarından alınan

puanlara ait grafiğe göre de C ve E grubunda toplumsal eğilimim daha fazla olduğu söylenebilir.

Tablo-6 Mesleki Eğilim Ortalaması

11

II- GENEL YETENEK TESTİ

Prof. GARDNER zekayı yeniden tanımladı. Ona göre zeka, değişen dünyada yaşamak

ve değişimlere uyum sağlamak amacıyla her insanda kendine özgü bulunan yetenekler ve

beceriler bütünüdür, yaşadığınız toplumda faydalı şeyler yapabilme kapasitesidir. Her insan

sahip olduğu zekalarla birlikte farklı bir öğrenme, problem çözme ve iletişim kurma yöntemine

sahiptir. Zeka, yaşam boyu karşılaşılan farklı durumlarda problemleri çözme ve yeni ürünler

ortaya çıkarma kapasitesidir.

Prof. GARDNER yıllar boyu hakimiyetini sürdüren, insanların tek bir zekaya sahip

oldukları IQ denilen zeka anlayışını kırdı. Ona göre insanların sahip oldukları çoklu zekaların her

biri yaşamak, öğrenmek ve insan olmak için kullanılan etkili birer araçtırlar. Çoklu zekalar

şunlardır.

1- SÖZEL-DİLSEL ZEKA (Okuma, yazma ve konuşma zekası)

2- MANTIKSAL-MATEMATİKSEL ZEKA (sayı, anlama ve mantık zekası)

3 -GÖRSEL VE MEKANSAL ZEKA (Resim, renk ve şekil zekası)

4 -BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKA( Beden, hareket ve denge zekası)

5 -MÜZİKSEL - RİTMİK ZEKA (Ses, melodi ve ritim zekası )

6 - KİŞİLER ARASI - SOSYAL ZEKA (İnsan, ilişki ve uyum zekası)

7- KİŞİSEL-İÇSEL ZEKA ( Ben, karakter ve kişilik zekası)

8- DOĞACI - VAROLUŞÇU ZEKA ( Doğa, çevre ve canlı zekası)

Bataryada bulunan Genel Yetenek Testinde ilk dört yeteniğin ölçülmesine yönelik soru

grubu hazırlanmıştır. Bunlar sözel, sayısal, uzay şekil ve göz-el koordinasyon becerileridir.

12

1. SÖZEL-DİLSEL ZEKA (Okuma, yazma ve konuşma zekası)

Kelimelerle düşünme ve ifade etme, dildeki kompleks anlamları değerlendirme,

kelimelerdeki anlamları ve düzeni kavrayabilme, şiir okuma, mizah, hikaye anlatma, gramer

bilgisi, mecazi anlatım, benzetme, soyut ve simgesel düşünme, kavram oluşturma ve yazma gibi

karmaşık olayları içeren dili üretme ve etkili kullanma becerisidir.

Adayın sözcüklerle akıl yürütebilmesini, genel bilgiyi kullanabilmesini, okuduğunu

anlayabilme ve düşüncelerini ifade edebilmesini ölçmeyi amaçlamaktadır.

Bu zekası yüksek olan kişiler her hikayeyi, masalı, fıkrayı anlatır. İyi bir hafızası vardır.

Kelime oyunlarını sever. İyi bir kelime hazinesi vardır. Sözel olarak iyi iletişim kurar.

Öğrenmede daha çok kitaplar, teypler, yazma materyalleri, görüşme ve tartışmalar, konuşma ve

dinleme materyallerine ihtiyaç duyar. Farklı kelimeleri, sesleri, ritimleri dinler ve tepkide

bulunur. Diğer insanların seslerini, dil üslubunu, okumasını ve yazmasını taklit edebilir.

Cümleleri dinler, yorumlar, farklı bir tarzda ifade eder ve söylediklerini hatırlar.

Okuduklarını anlar, özetler ve kolaylıkla hatırlar. Farklı zamanlarda, farklı amaçlar için,

farklı gruplara etkili bir biçimde hitap edebilir. Dinleyicileri, konuşmaları ile etkiler. Okuma,

yazma, dinleme ve konuşma gibi dil sanatlarında farklı yapılar oluşturabilir.

Farklı dilleri öğrenme becerisine sahiptir. Hikaye, şiir yazma gibi etkinliklerden zevk

alır. Yeni dil formları oluşturur. Etkili dinleme becerilerine sahiptir.

Öğrenme yolu: Kelimelerle oynayarak, yazarak, okuyarak, konuşarak, mizahı

kullanarak, ikna ederek öğrenme.

Çalışma alanları: Edebiyat, Yazarlık, Şair, Arşivcilik, hatip, Dil Bilim, Hukuk, Siyaset

gibi alanlarda başarıyla çalışırlar.

13

2. MANTIKSAL-MATEMATİKSEL ZEKA (sayı, anlama ve mantık zekası)

Sayılarla düşünme, hesaplama, sonuç çıkarma, mantıksal ilişkiler kurma, hipotezler

üretme, problem çözme, eleştirel düşünme, sayılar, geometrik şekiller gibi soyut sembollerle

tanışma, bilginin parçaları arasındaki ilişkiler kurma becerisidir.

Adayın sayılarla akıl yürütebilme ve problem çözebilme yeteneğini ölçmeyi

amaçlamaktadır

Nesnelerin nasıl çalıştığına dair sorular sorar. Hızlı bir şekilde zihinsel matematik

yapar. Matematik aktivitelerini, strateji oyunlarını, mantık bulmacalarını sever. Yüksek düşünme

tekniklerini kullanır. Zeka oyunlarında başarılıdır. Deney yapma, sınama, sorgulama ve

araştırmalardan zevk alır. Öğrenmede daha çok keşifler, düşünme, tümevarım ve problem

çözmeden yararlanır.

Neden-sonuç ilişkilerini çok iyi kurar. Somut cisimleri soyut sembolik ifadelere

dönüştürebilir. Mantıksal problem çözümlerinde başarılıdır. Hipotezler kurar ve sınar. Miktar

tahminlerinde bulunur. Grafikler ya da şekiller halinde verilen (görsel) bilgileri yorumlar.

Bilgisayar programları hazırlar. Grafik, şema, şekillerle çalışmaktan hoşlanır.

Öğrenme yolu: Akıl yürüterek, soyut modelleri tasarlayarak, sayılarla düşünerek,

ilişkileri ve bağlantıları kurgulatarak öğrenme.

Çalışma alanları: Muhasebeci-satın alma, matematik ve mühendislik bilimleri, Bilim

adamı, İstatistik, bilgisayar, ekonomi ve fen bilimleri alanlarında başarıyla çalışabilirler.

14

3. GÖRSEL VE MEKANSAL ZEKA (Resim, renk ve şekil zekası)

Adayın şekiller arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları görebilmesini, cisimlerin ve

şekillerin rotasyon ve yönlerine ait alacakları durumları gözünde canlandırabilmesini

ölçmektedir. Resimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünme, üç boyutlu nesneleri algılama ve

muhakeme etme becerisidir.

Resimler ve şekillerle düşünür. Hayalinde gördüğü resimleri anlatabilir. Harita, tablo ve

diyagramları anlayabilir. Çok hayal kurar. Sanat ve Proje aktivitelerini, görsel sunuşları sever.

Okurken kelimelerden çok resimlerden anlar. Tasarım, çizim ve görsellikten zevk alır.

Öğrenmede daha çok sanat, video, filmler, bulmacalar ve haritalardan yararlanır. Kolaylıkla yön

bulma becerisine sahiptir.

Dinlediklerinden zihinsel objeler hayaller, resimler üretir. Öğrendiği bilgileri

hatırlamada bu zihinsel resimleri kullanır. Üç boyutlu ürünler hazırlamaktan hoşlanır. Origami

ve maketler hazırlar. Bir objenin farklı açılardan perspektifini anlayabilir, onu zihninde

canlandırabilir. Öğrendiği bilgileri somut ve görsel sunuşlara dönüştürür.

Öğrenme yolu: İmgeleri düzenleyerek, zihinsel resimler oluşturarak, çizerek, desen

oluşturarak, hayal ederek öğrenme.

Çalışma alanları: Ressam, Artist, Fotoğrafçı, Mühendis, Kameraman, Mimar,

Heykeltıraş, Tasarımcı, Dekoratörlük, İzci, Rehber gibi meslek alanlarında başarıyla

çalışabilirler.

15

4. BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKA ( Beden, hareket ve denge zekası)

Hareketlerle, jest ve mimiklerle kendini ifade etme, beyin ve vücut koordinasyonunu

etkili bir biçimde kullanabilme becerisidir. Bir veya birden çok sporla uğraşır. Uzun süre

hareketsiz oturamaz. Nesneleri parçalayıp bütünlemeyi sever. Yeni tanımadığı nesnelere

dokunur. Hareket ederek öğrenir.

Dinleme, konuşma, dans, koşma, dokunma ve hareket etmeyi sever. Öğrenmede role-

play, drama, tiyatro ve hareket etmeye ihtiyaç duyar. Sağlıklı yaşam konusunda vücutlarına özen

gösterirler. Fiziksel işlerde, görevlerde denge, zarafet, maharet ve dakiklik gösterirler. Çevresini,

nesneleri, eşyaları dokunarak ve hareket ederek inceler. Öğrendiklerine dokunmayı, ellemeyi ya

da onları kullanmayı tercih ederler.

Fiziksel maharet isteyen alanlarda (dans, spor...) yenilikler keşfeder ve farklılıklar

ortaya çıkarırlar. Rol yapma, atletizm, dans, dikiş-nakış gibi alanlarda yetenekleri vardır. Aktif

katılımla daha iyi öğrenirler. Söylenenden daha çok yapılanı hatırlarlar. Gezi-inceleme-

model/maket yapma gibi fiziksel aktivitelere katılımdan zevk alırlar. Organizasyon yapma

özellikleri gelişmiştir. Bulundukları çevreye ve onu kapsayan sistemlere karşı duyarlıdırlar ve

sorumlu davranırlar. Adayın el ve göz senkronizasyonunu ve yön bulabilme becerisini

ölçmektedir.

Öğrenme yolu: Zihinle bedeni birleştirerek, mimiklerle, vücudu geliştirerek, dokunarak,

dans ederek, üç boyutlu tasarımlar oluşturarak öğrenme.

Çalışma alanları: Spor, Dans, Heykeltıraş, Teknik direktör, Koreografi, Oyunculuk,

Cerrahlık, Pantomimcilik, Sanatçılık gibi alanlarda başarıyla çalışabilirler.

16

Genel Yetenek testi 4 alt bölümden oluşmaktadır. Bunlar sözel yetenek, sayısal

yetenek, şekil-uzay ilişkisini kavrayabilme yeteneği ve göz-el koordinasyon yeteneğidir. 50

sorudan oluşan Genel Yetenek Testi 25 dakika sürmektedir.

Genel Yetenek Testi Sonuç Değerlendirmesi (ISCO-08’e göre):

4.Kademe Beyaz Yaka Lisans & Doktora 66– 100 puan

3.Kademe Teknik/Ara Eleman Meslek Yüksek Okulu 46 – 65 puan

2.Kademe Ara Eleman Lise 26 - 45 puan

1.Kademe Vasıfsız Eleman İlkokul 1. Kademe 0 - 25 puan

Tablo-7 Seyahat ile İlgili Danışmanlar ve seyahat Büro Elemanları Genel Yetenek Profili

G Meslek Grubuna ait Genel Yetenek Alt Faktörleri; SÖZEL YETENEK ve GÖZ-EL

KOORDİNASYON YETENEĞİ nin yüksek olmasıdır.

17

III. MESLEKİ KİŞİLİK TESTİ

Dia5 Mesleki Kişilik Testi, beş faktör kişilik kuramına uygun geliştirilmiş adayın

mesleki temel kişilik özelliklerini ölçen bir likert türünde 5 eşel üzerinden hazırlanmış bir

envanterdir. Test 120 sorudan oluşmaktadır ve süre sınırlaması yoktur.

Dia5 Beş Faktör Mesleki Kişilik Envanteri son 30 yılda dünyada personel seçiminde

yaygın olarak kullanılan bir ölçektir. Farklı soru sayısında çeşitli formları vardır. Geçerlilik ve

güvenirlik çalışmaları tamamlanmış olup, akademik kurul tarafından tavsiye edilmektedir. Dia-5

Beş Faktör Mesleki Kişilik Envanterinin boyutlarından özellikle sorumluluk özelliği ve duygusal

denge özelliği birçok meslek grubunda belirleyici kriterdir.

Beş faktör kişilik modeli, kişilik ve ölçümü/değerlendirmesi konusunda son 20 yıla

damgasını vurmuş; yüzlerce araştırmayla da desteklenmiş ve özellikle de kültürlerarası birçok

araştırmayla standardizasyon (o kültüre uyum), geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır.

Model, temel olarak, bireylerin kişilik yapılarını tanımlamak için gündelik dilde kullanılan

sıfatların faktör analizi sonucu geliştirilmiştir. Beş faktör kişilik modeli, geniş bir yelpazede yer

alan kişilik yapılarını entegre etmesi ve böylelikle farklı yönelimlere sahip araştırmacılar

arasındaki iletişimi kolaylaştırması; kişilik özellikleriyle davranışlar arasındaki ilişkilerin

sistematik bir biçimde incelenebilmesine olanak sağlaması ve kişiliği beş alt faktöre

dayandırarak genel bir tanımlama sağlaması açısından ilgi çekicidir. Beş faktör kişilik modeli;

duygusal denge, dışadönüklük, açıklık uyumluluk, ve sorumluluk boyutlarıyla tanımlanır.

BFKE’nin her özelliğinin altında 6 adet alt faktör bulunmaktadır. Bu 6 alt faktörün

ortalaması her bir BFKE kişilik özelliğini belirlemektedir. Alt faktörlerin soru madde sayısı 4

iken, özellikler toplam 24 madde ile ölçülmektedir.

18

Tablo-8 DİA-5 Beş Faktör Kişilik Envanteri Boyutları

Duygusal

Dengesizlik Dışadönüklük Açıklık Uyumluluk Sorumluluk

Kaygı Sıcakkanlılık Hayal gücü Başkalarına

Güven

Beceriklilik

Duygusu

Kızgınlık Sosyallik Estetik Eğilim Açık sözlülük Düzen

Depresyon Baskınlık Duygusal

Eğilim Yardımseverlik

Göreve

Bağlılık

Sosyal Kaygı Hareketlilik Deneyime

Açıklık Uyum

Başarma

Güdüsü

Kontrolsüz

Davranış Heyecan Arama Zihinsel Merak Alçak gönüllük Öz disiplin

Strese Yenilme Neşe Açık Görüş Yumuşak başlılık Ayrıntılı

Düşünme

1. DUYGUSAL DENGESİZLİK (Nevrotizm)

Duygusal dengesizlik özelliği, olumsuz duygular içinde olma halidir. Duygusal dengesizlik

endişe, kaygı, öfke, depresyon, özgüven eksikliği, davranış kontrolsüzlüğü, aşırı hassasiyet gibi

bir ya da birçok olumsuz duygu ile yakından ilişkilidir. Bu özellik, kişinin ruh sağlığı ile ilgili

durumunu daha çok yansıtır ve kişilik bozuklukları ya da ruhsal hastalıklar hakkında genel bilgi

verir. Bu boyut, kişinin kendisi ve çevresi ile ilgili uyumunu da yansıtır. İş hayatında bazı

mesleklerde duyguların kontrol altında tutulması gerekirken bazılarında ise daha samimi, içten

ve sıcak yaklaşımlar gerekebilmektedir. Bu yönden duygusal denge özelliği mesleki eğitim,

yönlendirme ve performans belirlemede ayırıcı bir özellik olabilmektedir.

19

Tablo-9 Duygusal Denge Kişilik Özelliğinin Alt Boyutları

Duygusal dengesizliği yüksek olan kişiler endişeli bir yapıdadır ve kişisel yeterlilikleri

konusunda kaygı duyarlar. Bu kişiler kızgınlık, suçluluk, bıkkınlık ve benzeri olumsuz duyguları

ve hislerinin etkisi altındadır. Tepkilerini her zaman kontrol altında tutmakta zorlanırlar,

duygusal olarak tepkiseldirler, stresle mücadele etmede diğer kişilerden daha başarısızdırlar.

Bunlar, günlük sorunlarla başa çıkmada kendilerini zayıf hissederler, en küçük engellemede

ümitsizce zorluğa kapılırlar. Bu karamsarlıkları uzun süre devam eder, bu da genelde kötü bir ruh

haline sahip olmalarına neden olur. Açık bir şekilde düşünmelerine, karar vermelerine ve strese

dayanmalarına engel olur. Bu kişiler, çoğu kişiyi etkilemeyecek bir çok duruma normalden daha

sert ve duygusal tepki verirler. Çoğu kişi için sıradan sayılabilecek durumları tehlikeli, küçük

engelleri ise umutsuz ve aşılması imkansız olarak algılarlar. Olumsuz duygusal reaksiyonları

uzun sürebildiğinden sürekli olumsuz ve karamsar bir ruh hali içinde olurlar.

Duygusal dengesizlik boyutundan ortalama puana sahip kişiler ise rahat, sakin, dengeli

duygusal tepkilere sahip olan kişilerdir. Aşırı huzursuzluk ve yüksek kaygı düzeyleri yoktur.

Kaygılanılması gereken durumlarda tepki verirler. Yeterli düzeyde kendilerine güven mevcuttur.

Duygusal denge içinde olan bu kişiler, rahat, sakin, kontrollü ve genellikle olumlu duygular

içindedirler. Olaylar ve baskılar karşısında kolayca kırılmadan daha düşük düzeyde duygusal

tepki ortaya koyarlar.

20

Çok düşük bir duygusal dengesizlik puanına sahip bir kişilerin olaylar karşısında

sergilediği duygusal tepkilerin düzeyi toplum ortalamasının çok altındadır. Bu kişiler zor

durumlarda sakin, soğukkanlı ve sürekli olumsuz duygulardan uzak durmayı başarabilen bir

yapıya sahiptir. Bu kişilerde endişe, düşük başarı güdüsü, öfke ve gerginlik görülmez. Kendine

güven duygusu yüksektir. Stresli ve sinir bozucu durumlar karşısında rahatı hiç bozulmaz ve

sürekli olumsuz duygulardan uzak durmayı başarabilirler. Olumsuz duyguları fazla yaşamaları

sürekli olumlu duygular yaşadıkları anlamına gelmez, olumlu duygular daha çok dışa dönüklük

boyutu ile ilgilidir. Sakin bir kişi olarak olayların üstesinden kolayca gelebilir, heyecan ve

öfkeye kapılmadan bunlarla rahatça basa çıkabilirler. Duygusal denge hemen hemen hiç

sarsılmaz ve kişiler arasında ilişkilerde duygusal kontrole sahiptirler.

1.1. Kaygı

Bu alt ölçek, genellikle belirsiz durumlarda endişelenmeyi ve kötü bir şey olacakmış duygusunu

içerir. Sürekli ya da durumluk kaygı oluşabilir. Bu özellik, kaygı kaynaklı gerginlik yaşanmasına

ve olaylara kötümser yaklaşılmasına neden olur.

Kaygı düzeyi yüksek kişiler sürekli kötü bir şey olacağı duygusuna kapılırlar. Özel bir

durumdan da korkabilirler ya da sadece genel korku duyabilirler. Gerginlik, asabilik ve heyecan

duygularını abartılı yaşarlar. Kaygı düzeyi yüksek kişiler endişe, kuruntu, korkuları vardır; korku

ve kaygılara sahiptirler. Bu kişiler telaş, sinir, gerginlik ve strese yatkınlık özellikleri sergilerler;

genellikle gergin, stresli ve huzursuzdurlar.

Ortalama kaygı düzeyine sahip kişiler risk ve tehlikeleri belirlemede rasyonel

davranırlar. Heyecanlarını ve kaygılarını kontrol edebilirler ve özel durumlara uygun tepkiler

verirler. Daha çok olumlu stres sahibi olup, stresi motivasyon ve güdülenme kaynağı olarak

görürler.

Kaygı düzeyi düşük kişiler genelde soğukkanlı ve korkusuzdurlar; kaygısızdırlar. Bu

kişiler çok rahat, sakin, iyimser bir kişi olarak zorluklar karşısında pek paniğe kapılmaz,

endişelenerek moralini bozup sık sık çaresiz hissetmezler. Sürekli bir şeylerin ters gideceği

endişesini taşımazlar. Olaylara olumlu bir bakış açısı ve yaklaşım sergilerler.

21

1.2. Kızgınlık

Bu alt ölçek kızgınlık, sinir, öfke ve tedirginlik gibi duyguları ifade eder. Bu ölçek kişinin öfke

duymaya ne derece hazır ve yatkın olduğunu ölçer. Kişinin bu duygu karşısında göstereceği tepki

ise ne derece uyumlu olduğu ile ilişkilidir. Uyum düzeyi düşük olan kişiler, işler istedikleri gibi

gitmediği zaman kolayca öfkeye kapılıp genellikle kızgınlıklarını şiddetle dışa vururlar.

Kızgınlık özelliğinden yüksek puan alanlar olaylar istedikleri gibi gitmediği takdirde

kolay sinirlenirler, adil davranılmaya karşı duyarlıdırlar, bu şekilde olmadığını düşündüklerinde

kendilerini aldatılmış hissederler ve sinirlenerek acı çekerler.

Ortalama kızgınlık düzeyi bazı olaylar karşısında kişinin zaman zaman öfkeye kapıldığı

ve sinirlendiği anlamına geliyor. Öte yandan bazı durumları da gayet sakin ve serinkanlı

karşıladığı ve tepkilerini kontrol edebildiğini gösteriyor.

Kızgınlık faktöründen düşük puan alanlar kolayca ve sıklıkla sinirlenmezler. Sakin bir

yapıya sahiptirler. Bu kişiler iyi huylu ve uysal olup kolay kolay öfkelenmezler.

1.3. Depresyon

Depresyon alt ölçeği üzüntü, hüzün ve kırılganlığı yatkınlığı ölçer. Suçluluk duygularını,

pişmanlığı, içe çekilmeyi ve değersizlik duygularını bu ölçekte yansıtıldığını görebiliriz.

Depresyon faktöründen yüksek puan alanlar enerjiden yoksundur, faaliyete geçmede

zorluk hissederler. Yüksek puanlı kişiler, suçluluk, yalnızlık, ümitsizlik duygularını yoğun bir

biçimde hissederler. Bu kişiler düşük enerji düzeyine sahip olup, bir işe başlamakta ve harekete

geçmekte zorluk çekerler.

Ortalama depresyon düzeyi duyguları kontrol edebilme, uygun zaman ve ortamda

hayattan zevk alma, aksi durumlarda ise acıyı ve üzüntüyü paylaşabilmeyi ifade eder. Dengeli bir

enerji düzeyi ve duygu kontrolü bu ölçeğin ortalama değerlerinde yer alır.

Depresyon düzeyi düşük kişiler, üzüntü, hüzün ve hayal kırıklığı gibi duyguları pek

taşımaz ve fazlaca ümitsizliğe kapılmazlar. Yüksek enerji düzeyi, bu kişiler zaman zaman

hissedebileceği üzüntü ve hüzünden kolayca çıkmasına yardımcı olurlar. Bu alt faktörde düşük

puan, bunalıma ilişkin duygulardan bağımsız olmayı belirtmektedir. Düşük puanlı bu kişiler

depresyon özelliklerini hiçbirini taşımazlar.

22

1.4. Sosyal Kaygı / Kendine Güven (Denetim Odağı)

Sosyal kaygı alt ölçeği, kişileri başkalarının kendileri hakkında ne düşündüğü konusunda

duyarlılığını ve kendine olan güvenlerini yansıtır. Bu ölçek kolayca utanma, başkaları tarafından

kabul görüp görmeme ve alay konusu olmayla ilgili kaygıları, utangaç ve çekingen davranmayı,

başkalarının yanında huzursuz olmayı içerir.

Yüksek sosyal kaygı düzeyi taşıyan kişilerin kabul görmeme ile ilgili kaygıları nedeniyle,

kendilerine rahatsız ve utangaç hissetmelerine neden olabilir. Onlar kolaylıkla mahcup

olabilirler. Diğerlerinin kendisini eleştireceklerine ve kendisi ile eğleneceklerine ilişkin

düşünceleri genellikle çok gerçekçi değildir. Kendilerine olan güvenleri oldukça düşüktür.

Ortalama sosyal kaygı düzeyi özgüven sahibi olmayı, kendini eleştirebilmeyi, içgörü

sahibi olabilmeyi, kendine yönelik eleştirilere sağlıklı yaklaşabilmeyi ve hatalarını düzeltebilme

kapasitesini yansıtır.

Toplum ortalamasının altında çıkan düşük sosyal kaygı düzeyi olanların sosyal

ortamlarda epeyce bir özgüven duyduğu ve rahat olduğu anlamını taşır. Kendinden emin ve

eleştirilere aldırmayan bir kişi olarak başkalarının hakkında ne düşündüğüne fazla kafa

yormazlar. Düşük puan alanlar için, kendisini izleyen ve değerleyen kişilerin önünde hata

yapmak çok fazla önem taşımaz. Sosyal ortamlarda kendilerini hiç heyecanlı hissetmezler ve

rahat davranırlar.

1.5. Kontrolsüz Davranış /Dürtüsellik

Bu alt ölçek engellenemeyen güçlü dürtüleri, arzu ve isteklere karşı direç gösterip

gösterememeyi, sabırlılık düzeyini, dikkati toplama ve dikkati sürdürebilme düzeyini, ani

kararlar vermeyi ve hareketli olmayı ifade eder.

Yüksek dürtüsellik düzeyine sahip kişiler engelleyemedikleri güçlü dürtüler (sigara,

yemek vs.) hissederler. Uzun dönemde elde edebilecekleri sonuçlar yerine, kısa dönemde

ulaşabilecekleri zevk ve ödüllerin peşindedirler.

Ortalama dürtüsellik düzeyine sahip kişiler dürtülerini kolayca kontrol edebilir,

isteklerini erteleyebilir ve uzun döneme yönelik planlı ve programlı davranarak hedeflerine

sistemli olarak ulaşabilirler.

23

Kontrolsüz davranış düzeyi düşük kişiler arzu ve tutkularına kolayca karşı koyabilir,

dürtülere karşı koyabilme becerileri gelişmiştir ve onları kontrol etmekte fazla zorlanmazlar. Bu

kişiler, isteklerinin hemen karşılanmaması kendisini rahatsız etmez, sabırla uzun süre

bekleyebilir ve bu yönde duygularını kontrol edebilirler. Hedefe ulaşmada oluşan engellere karşı

yüksek toleransa sahiptirler

1.6. Strese Yenilme / Kırılganlık

Bu alt ölçek, baskı ve stres altında kolayca panik, kargaşa, kırılganlık, hassasiyet ve çaresizlik

hissedip hissetmemeyi ifade eder.

Strese yenilme düzeyi yüksek olanlar baskı ve stres altında panik, kargaşa, çaresizlik,

yardıma muhtaç hissederler. Aşırı kırılgandırlar ve kararsızlık gösterebilirler. Düşük özgüvene

sahiptirler ve olağan üstü durumlarda sakin davranamazlar.

Ortalama strese yenilme düzeyine sahip olanlar Onlar özgüvene sahiptirler ve stres

altında açık bir şekilde düşünebilirler ve sahip oldukları kararların arkasında durabilirler.

Strese yenilme düzeyi düşük olanların strese karşı çok dayanıklı bir kişi olarak

olağanüstü durumlarda hemen hemen hiç paniğe ve çaresizliğe kapılmadığı görülür. Ayrıca

stresli durumlarla başa çıkarken çok sakin bir tavır sergileyip hiç zorlanmadıkları söylenebilir.

Stresli durumlar bu kişileri hiç etkilemez. Onlar yüksek özgüvene sahiptirler ve stres altında açık

ve berrak bir şekilde düşünebilir ve kesin kararlılık gösterirler.

24

2. DIŞADÖNÜKLÜK

Dışadönüklük özelliği, kişiler arası etkileşimin düzeyini ve yoğunluğunu, başkalarını

etkileyebilme gücünü, kişinin uyaran ihtiyacını ve neşe kapasitesini kapsar. Bu özellik, sosyal,

aktif ve insan ilişkilerine önem veren kişilerle çekingen, ağır başlı, içine kapanık ve sessiz

kişileri karşılaştırır. Dışadönüklüğün en önemli göstergesi dış dünyaya duyduğumuz yakın

ilgidir.

Dışadönüklük puanı yüksek olanlar, diğer insanlarla birlikte olmaktan hoşlanan, enerji

dolu, olumlu duygular besleyen kişilerdir. Bu kişiler coşkulu ve hareketli olup, grup içinde

ortaya atılır ve ilgiyi üzerlerine çekerler. Dışadönük kişiler aynı zamanda çok konuşkandırlar.

Bunlar sosyal, enerjik ve canlı bir kişilik sergilerler. Çoğu zaman diğer insanlarla birlikte olmayı

tercih eden, onları etkilemeye çalışan ve oldukça hareketli kişilerdir.

Ortalama dışadönüklük düzeyine sahip olanlar kişilerarası ilişkilerde yeterli ve dengeli

enerji düzeyi sahip, sosyal ortamlarda rahatlıkla yer ala, bireysel ve sosyal uyumunu dengeli

biçimde yürütebilen kişilerdir.

Dışadönüklük düzeyi düşük olanların coşku, enerji ve hareketlilik seviyeleri oldukça

düşüktür. Genellikle daha sessiz, temkinli ve dış dünyadan biraz daha kopukturlar. Bu durum

utangaçlık ya da depresyon halinden çok içedönük kişilerin daha az dış uyarıya ihtiyaç duymaları

ve yalnızlığı daha çok tercih etmeleriyle ilgili bir özelliktir. İçedönük kişilerin bağımsız ve kendi

dünyalarına dönük yaşamaları, bazı durumlarda kibir olarak yorumlanabilir.

Tablo-10 Dışadönüklük Kişilik Özelliğinin Alt Boyutları

25

2.1. Sıcakkanlılık

Bu alt ölçek samimi, sıcakkanlı, sıcak kişilerarası ilişkiler kurup kuramamayı içerir. Bu alt ölçek

çevreyle dostça ilişkiler kurma, duyarlı davranabilme, sosyal çevre edinebilme ve neşeli

olabilmeyi yansıtır

Sıcakkanlık puanı yüksek olanlar daha şefkatli ve daha dostça ilişkiler kurarlar.

İnsanlara içten bir sevgi besler ve kolaylıkla yakın ilişki içine girebilirler. Bunlar arkadaş canlısı

ve sevgi doludurlar. Çevrelerine karşı oldukça cana yakın, dost, konuşkan ve neşeli davranırlar.

Ortalama sıcakkanlılık düzeyine sahip olanlar çevresiyle dengeli ilişki kurabilirler,

duyarlı davranabilir ve yeterli sosyal çevreye sahiptirler. Samimi oldukları ve güven duydukları

yeterli bir arkadaş grubuna ve ortamına sahiptirler.

Sıcakkanlılık puanı düşük olanlar düşmanca ya da sevecenlikten yoksun kişiler

olmamakla beraber yüksek puanlılara göre daha resmi, çekingen ve uzaktırlar. Sosyal çevreleri

oldukça sığdır ve çevrelerine karşı duyarsızdırlar.

2.2. Sosyallik

Bu alt ölçek sosyal ortamlarda etkin olabilmeyi ve kendisine ait rolüne uygun davranabilmeyi

ifade etmektedir. Bireysellikle ve sosyallik arasında denge kurup uyum sağlayabilmeyi içerir.

Yüksek sosyallik düzeyine sahip olanlar arkadaş canlısı olup başkaları ile birlikteliği çok

keyif verici bulurlar. Kalabalık içinde bulunmaktan hoşlanır ve heyecan duyarlar. Genellikle

daha sosyal, keyfine düşkün, cana yakın, içten geldiği gibi davranan bir kişilik örüntüsü

sergilerler. Çevresinde çoğu zaman insan arayan ve yalnız kalmaktan pek hoşlanmayan

kişililerdir.

Ortalama sosyallik düzeyine sahip olanlar bireysel ve sosyal uyumu sağlayabilen, sosyal

ortamlarda etkin olabilen güvenli kişilerarası ilişkiler kurabilen kişilerdir. Bunlar sosyal

ortamlardan hoşlanır ve gerektiğinde yalnız kalmayı da becerebilirler

Düşük sosyallik düzeyine sahip olanlar kalabalık ortamlardan bunalır ve kaçarlar.

İnsanlarla bir arada olmaktan hoşlansalar bile kendileri ile baş başa kalmak daha ağır basabilir.

Daha içlerine kapanıktırlar.

26

2.3. Baskınlık

Bu alt ölçek, kişinin kendine güvenini, insiyatif alabilmeyi, liderlik ve yönetim becerisini, risk

alabilmeyi, başkalarını etkileyebilmeyi ve hemen her konuda ön planda yer almayı ifade

etmektedir.

Baskınlık puanı yüksek olan kişiler ortaya çıkmaktan, düşündüğünü hiç çekinmeden

söylemekten, işleri ele almaktan ve başkalarını yönetmekten hoşlanırlar. Gruplarda lider

konumunda yer alırlar. Genellikle kendini daha fazla ortaya koyan, güvenli, hevesli, ikna edici,

etkili, kendinden emin bir kişilik sergilerler. Genellikle her zaman sözü ele alıp, kararlılıkla

grubu ya da ortamı idare etme ve yönetme hevesindedirler. Aşırı yüksek düzeydeki baskınlık

puanı anti-sosyaliteyi gösterebilir.

Ortalama baskınlık düzeyine sahip olanlar, yeterince kendine güvenen, insiyatif

alabilen, gerektiğinde risk alabilen, başkalarını etkileyebilen ve arka planda kalmayan kişilerdir.

Baskınlık puanı düşük kişiler daha az konuşurlar ve bulundukları grubun kontrolünü

başkasına bırakmayı tercih ederler. Bu kişiler daha utangaç olup arka planda kalmayı tercih

ederler.

2.4. Hareketlilik

Bu alt ölçek hareketliliği, kararlılığı, dışadönüklüğü, hızlı düşünmeyi ve karar vermeyi kapsar.

Hareketlilik enerji düzeyi ve aksiyonellikle yakından ilişkilidir.

Hareketlilik puanı yüksek olan kişiler hızlı tempolu ve yoğun bir hayat sürerler.

Hareketleri enerjik ve dinçtir. Genellikle aynı anda birden fazla faaliyette bulunurlar. Daha aktif,

kararlı, dışadönük, hevesli ve tez canlı olurlar.

Ortalama hareketlilik düzeyine sahip olanlar gün içinde makul derecede enerji

harcarlar. Üstlendikleri iş ve faaliyet yükü çoğu zaman dengelidir. İşin yanında kendine boş vakit

ayırmayı da ihmal etmezler.

Hareketlilik puanı düşük kişiler, tembel olmamakla birlikte daha yavasş ve rahat bir

şekilde hareket ederler. Boş vakitleri daha fazladır ve daha sakindirler.

27

2.5. Heyecan Arama

Bu alt ölçek uyaran ihtiyacını, risk almayı, maceracı olmayı, kendine güveni, değişikliği tercih

etmeyi ve meraklı olmayı kapsamaktadır.

Heyecan puanı yüksek olan kişiler yeterince uyarılmadıkları durumlarda çabuk sıkılırlar.

Parlak renkleri ve gürültülü ortamları severler. Risk alma ve heyecan arama eğilimleri daha

fazladır. Maceraperest, etkileyici, gözü pek ve kendinden emin bir kişilik örüntüsü sergilerler.

Ortalama düzeyde heyecan puanı olanlar ne aşırı heyecandan kaçan ne de fazlaca

maceraperest olan kişilerdir. Kendilerine güvenirler ve gerektiğinde risk alabilirler

Heyecan puanı düşük olan kişiler yüksek seslerden, aşırı heyecan ve maceradan

hoşlanmazlar. Hayatları heyecan arayan kişilere oldukça sıkıcı gelebilir.

2.6. Neşe

Bu ölçek, Duygusal Dengesizlik özelliğinde görülen olumsuz duyguların tersine olumlu ruh hali

ve duyguları kapsar. Pozitif enerjiyi, sevinci, coşkulu olma ve iyimser olup olmamayı ifade eder.

Neşe düzeyi yüksek kişiler çevresine sıklıkla pozitif enerji yayan, sevinç uyandıran ve

çok sevilen birisiniz. Çok neşeli kişiler, mutluluk, heyecan, iyimserlik ve sevinç gibi olumlu

duygular beslerler. Kolay heyecanlanan, coşkulu, mutlu, başkalarını güldüren ve içinden geldiği

gibi davranan bir kişilik sergilerler.

Ortalama düzeyde neşe puanı olanlar çevresindeki insanlara güvenen, iyimser duygusal

besleyen, seven ve sevilen kişilerdir.

Neşe düzeyi düşük olanlar heyecanı düşük olan kişilerdir; yüksek bir enerjiye ve ruh

haline sahip değillerdir. Çevresine olumsuz duygu ve enerji yayarlar.

28

3. AÇIKLIK

Açıklık özelliği, bilinmeyene ve yeni deneyimlere açık ve hoşgörülü olma, öngörülü bir şekilde

peşinden gitme, yeniliklere ilgi duyma ve keşfetmek arzusunu kapsar. Açıklık özelliği, merak

sahibi, geleneksel olmayan, özgün ve yaratıcı kişileri geleneksel, sanatçı ruhlu olmayan ve

analitik düşünemeyen kişilerle karşılaştırır.

Açıklık düzeyi yüksek olan olanlar, kendilerinin iç ve diş dünyalarına yönelik meraklara

sahip, değişiklikleri ve yenilikleri kolayca göze alabilen insanlardır. Değişik fikir, inanç, görüş

ve yaklaşımları dinlemeye hatta denemeye hazır ve isteklidirler. Estetik ilgileri yüksektir ve

sanata eğilimlidirler.

Ortalama düzeyde heyecan puanı olanlar bir ölçüye kadar yeni şeyleri de denemeye

heveslidirler. Düşünce yapıları ne çok basit ne de çok karmaşıktır. Gerektiğinde hayatlarında

değişiklik yapabilirler.

Açıklık düzeyi düşük kişiler ise daha geleneksel olup tutucu davranışlar sergilerler.

Bilinen ve denenmiş olanı tercih ederler. Toplum ortalaması düzeyinde gelenek ve adetlere bağlı

kişilerdir.

Tablo-11 Açıklık Kişilik Özelliğinin Alt Boyutları

29

3.1. Hayal gücü

Bu alt faktör düş gücünü, yaratıcılığı, orijinal fikirler üretebilmeyi, fantastik özellikleri ve sanata

olan eğilimi kapsar.

Hayal gücü yüksek olanlar çoğu zaman zengin bir düş gücü ve yaratıcılığa sahiptirler.

Bazen gerçeklerden uzaklaşabilirler. Bulunduğu ortamlara yaratıcı yönleriyle yeni ve orijinal

fikirlerle katkıda bulunurlar. Bu kişiler kendilerine daha zengin ve ilgi çekici bir iç dünya

yaratmak için bol bol fantazi kurarlar. Daha dalgın, sanata yönelik ve karmaşık bir iç dünyaları

vardır.

Ortalama düzeyde heyecan puanı olanlar olaylara dengeli yaklaşarak ne hayal gücünü

zorlar ve de aşırı rasyonel hareket ederler. Yeri geldiğinde yaratıcılıklarını kullanarak rasyonel

kararlar da alabilirler.

Hayal gücü düşük olan kişiler düş kurmaktan çok gerçeklerle ilgilenmeyi tercih ederler.

Estetik ilgileri azdır, fazla rasyoneldirler ve doğrusal bir mantık kullanırlar. Bazen kaba da

olabilirler. İnce detaylarla uğraşmazlar.

3.2. Estetik Eğilim

Bu alt faktör sanata ilgiyi, her alanda ince ve detaylı noktalara eğilmeyi, duyulara ve ruhsal

özelliklere hitap edebilmeyi ve zevk sahibi olabilmeyi ifade eder.

Estetik eğilimi yüksek kişiler sanata ve güzelliğe düşkündürler. .Şiirden, müzikten ve her

türlü sanattan zevk alırlar. Bu kişilerin sanatsal yetenekleri ve zevkleri olması gerekmediği halde

sanata ve sanat olaylarına normal insanlardan daha fazla ilgi gösterirler.

Ortalama düzeyde estetik eğilimi olanlar sanattan hemen herkes kadar zevk alırlar.

Estetik duyguları ne az ne de fazla gelişmiştir. Sanata ilgi duyarlar.

Estetik eğilimi düşük kişilerin sanata ilgisi daha düşüktür. Bunlar zevkli kişiler olarak

tanımlanmazlar.

30

3.3. Duygusal Eğilim

Bu alt faktör, kişinin kendi duygularının farkında olması, duygularının sesini dinlemesi ve onları

yorumlayabilmesi anlamına gelir.

Yüksek duygusal eğilimi olan kişiler diğerlerine oranla daha yoğun duygu ve ruh halleri

yasarlar, bu duygular ifade ederler ve farkındalıkları daha ayrıntılı ve yoğundur.

Ortalama düzeyde duygusal eğilimi olanlar iç dünyasının sesinizi dinlemeye ve

duygularını değerlendirmeye herkes kadar zaman ayırırlar. Sevinç ya da üzüntüye dengeli, yer

yer gerçekçi bir tepki gösterirsiniz. Ne aşırı hassas ve duyarlı, ne de duygusuz bir kişi olduğunuz

söylenebilir.

Düşük duygusal eğilimi olan kişiler ise duygu ve ruh hallerine önem vermezler.

Duygularının daha az farkında oldukları gibi onları açıkça ifade de edemezler.

3.4. Deneyime Açıklık

Bu alt faktör, maceracı olma, farklı faaliyet deneme, yenilik keşfetme ve yeni yerler görmek gibi

rutini yeniliğe tercih etmeyi kapsamaktadır

Yüksek deneyime açıklık eğilimi olan kişiler yüksek macera eğilimine sahiptir ve değişik

faaliyetleri denemek, yeni yerler görmek, keşfetmek, değişik ve yeni yemekler denemekten

hoşlanırlar. Bu kişiler yenilik ve değişikliği, sıkıcı buldukları rutin işlere ve alışkanlıklara tercih

ederler. Genellikle zaman içinde değişik hobiler edinirler ve seyahat etmekten hoşlanırlar. Bazen

de olsa maymun iştahlı da olabilirler.

Ortalama düzeyde deneyime açıklık eğilimi olanlar önüne fırsatlar geldiğinde hayatında

yenilik ve değişiklik yapabilme potansiyeline sahip kişilerdir. Çok iddialı biçimde yeniliklere

eğilimleri olmasa bile başkaları kadar değişim ve yeniliklere açıktırlar.

Düşük deneyime açıklık eğilimi olanlar ise alışılagelmişi tercih ederler. Yeni şeyler

denemekten hoşlanmaz, değişiklikten rahatsızlık duyarlar. Uzun yıllar aynı işte çalışır, aynı aracı

kullanılır, aynı evde oturur ya da aynı şehirde yaşarlar.

31

3.5. Zihinsel Merak

Bu alt faktör entellektüel ilgiyi, felsefi ve düşünsel yoğunluğu, fikirlerle uğraşıyı, analitik ve

teorik düşünce sahibi olmayı ifade eder.

Yüksek zihinsel merakı olanlar entellektüel meraklara sahiptirler. Bunun yanında yeni

ve hatta alışıla gelmemiş fikir ve düşünceleri denemeye açıktırlar. Fikir tartışmalarını çok

severler, analitik ve teorik düşünmeye eğilimlidirler. Felsefi tartışmalardan ve bulmaca türü

beyin jimnastiğinden zevk alırlar. Yüksek zihinsel merak mutlaka yüksek zeka anlamına gelmez.

Ancak bu yüksek eğilim kişinin entellektüel potansiyelinin gelişmesine destek olur. Daha önce

denenmemiş, geleneksel olmayan fikirlere oldukça açık bir görüşle yaklaşırlar.

Ortalama düzeyde zihinsel merakı olanlar fikir tartışmalarına katılmasalar bile izlerler.

Hem fikirlerle hem de nesnelerle ilgilenirler. Yeni düşünce ve fikirleri kabullenirken temkinli

yaklaşırlar.

Düşük zihinsel merakı olanların merakları kısıtlı olup, yüksek zekaya sahip olsalar bile

kısıtlı sayıda konuya dar bir bakış açısı ile eğilirler. Fikirler yerine insanlara ve nesnelere ilgi

duyarlar. Düşünce oyunlarından sıkılırlar.

3.6. Açık Görüş

Bu alt faktöre sahip olmak, sosyal, politik ve dini değerleri tekrar gözden geçirebilmek ve

sorgulayabilmek anlamına gelmektedir.

Yüksek düzeyde açık görüşlü kişiler, var olagelen fikir, düşünce, inanç ve kuralları

sorgulayabilen kişilerdir. Bunlar toleranslı, olaylara geniş bir perspektiften bakabilen ve uyumlu

olmayan bir yaklaşım sahip kişilerdir. Aykırı düşünceleri olabilir ve otoriteyle de çatışabilirler.

Ortalama düzeyde açık görüşü olanlar değerleri gözden geçirme ve sorgulamak için

biraz çekimser davranırlar. Toleranslı ve hoşgörülü olsalar bile bunun bir sınırı vardır.

Açık görüşten yoksun kişiler ise, genellikle otoriteyi olduğu gibi kabul etme eğiliminde

olurlar. Geleneklere sıkıca bağlı ve tutucu kişilerdir. Olaylar karşısında temkinli, muhafazakar ve

dogmatiktirler.

32

4. UYUMLULUK

Uyumluluk özelliği insanların diğerleriyle ilişkilerindeki yaklaşımlarını içerir. Bu özellik

insancıllık, sevecenlik, merhametli olma, alçak gönüllülük, bağışlayıcılık ve yumuşak kalplilik,

rekabetçilik, güven verme ve acımasız olma sıfatlarını içermektedir.

Yüksek düzeyde uyumlu kişiler başkalarına duyarlı ve yardımseverdirler, başkalarına

iyimser yaklaşımda bulunurlar. Başkalarına güven duyguları daha gelişmiştir. Diğer insanların da

dürüst, iyi niyetli ve güvenilir olduğunu düşünürler. Başkalarıyla iyi geçinirler. Hizmet

sektöründe ve takım çalışması gerektiren işlerde uyumluluğu önemlidir.

Ortalama uyumluluk düzeyine sahip olanlar başkalarının ihtiyaçları ile kendi ihtiyaçları

arasında denge kurabilen ve kendi önceliklerinin farkında olan kişilerdir. Bunlar kendisini

duygusallığa kaptırmadan kolayca tarafsızca kararlar alabilirler.

Uyumsuz kişiler ise başkalarına karşı daha şüpheci, öncelikle kendini düşünen, egoist,

yardımlaşmaktan çok rekabetçi davranan kişilerdir. İnsan ilişkilerinde uyumlu kişiler genellikle

çok sevilirler. Bazı bilim adamlarının, eleştirmenlerin, liderlerin ve askerlerin uyum düzeyi

düzeyleri düşüktür.

Tablo-12 Uyumluluk Kişilik Özelliğinin Alt Boyutları

33

4.1. Başkalarına Güven

Bu alt faktör, başkalarına güvenip güvenmeme, şüphelenme, iyi niyetli olma, tedbirli olma,

bencillik ve diğergamlık sıfatları içerir.

Güven duygusu gelişmiş kişiler başkalarının iyi niyetine ve samimiyetine inanırlar.

Başkalarından fazla şüphe duymazlar. Olaylar hakkında kötümser düşünmezler.

Ortalama güven duygusuna sahip olanlar herkes kadar başkalarının dürüst olduklarına

inanırlar, bağışlayıcı, güvenilir ve barışçıdırlar. Ancak bu güven sonsuz ve sınırsız değildir.

Güven duygusu düşük kişiler başkalarından şüphelenebilir; kolayca iyi niyet ve

samimiyetlerine inanmazlar. Başkalarını egoist kötü niyetli ve potansiyel tehlike olarak

görebilirler. Kişilerarası ilişkilerde ihtiyatlı hareket ederler.

4.2. Açık Sözlülük

Bu alt faktör, dürüstlük, doğruluk, samimiyet ve içtenlik sıfatlarını kapsamaktadır.

Açıksözlülük puanı yüksek düzeyde olanlar dürüst, doğru sözlü ve samimidirler.

Başkalarına karşı ihtiyatlı davranma ihtiyacı hissetmezler. Fikir ve görüşler açıklıkla paylaşılır.

Ortalama açıksözlülük düzeyine sahip olanlar başkalarına karşı duruma göre doğru,

açık sözlü, samimi ve içten davranmaktan kaçınmazlar. Bazen daha ihtiyatlı davranıp fikir ve

görüşleri kendinize saklarlar ve açıkça belirtmekten kaçınırlar.

Açıksözlülük puanı düşük düzeyde olanlar başkalarına karşı daha kurnazca

davranabilirler. Sosyal ilişkilerinde taktikleri gerekli görürler ve aşırı doğru sözlülüğü ise saflık

olarak değerlendirirler. Bu alt boyut yalanla aynı anlama da gelmemektedir.

34

4.3. Yardımseverlik

Yardımseverlik alt boyutu başkalarının iyiliğini düşünme, cömertlik, özverili olma, ince

düşünceli olma ve samimi davranma sıfatlarını kapsar.

Yardımseverlik düzeyi yüksek olanlar başkalarının iyiliğini düşünen, güvenilir, iyi kalpli,

cömertçe yardım etmeye eğilimli kimselerdir. Başkalarına yardım ederler ve bundan zevk

duyarlar. Bunlar cömert, nazik, düşünceli ve sıcak kişilerdir.

Yardımseverlik düzeyi toplum ortalamasında olanlar kendi ihtiyaçları ile başkalarının

ihtiyaçları arasında öncelik belirlemede rasyonel davranırlar. Bu yönünüzle güvenilir, iyi kalpli,

nazik bir insan olmakla beraber gerektiğinde kendi içine ve ihtiyaçlarına yönelip yardım talebini

göz ardı edebilirler.

Yardımseverlik puanı düşük kişiler ise egoist, kendilerine dönük, başkalarının

problemleriyle ilgilenmeyi tercih etmeyen kimselerdir. Kendi ihtiyaçları her zaman ön plandadır.

4.4. Uyum

Bu alt boyut kişilerarası çatışmayı, uyumsuzluklarda sergilenen davranışları sosyal adaptasyonu

ve sosyalleşmeyi içerir.

Uyum derecesi yüksek kişiler başkalarına karşı yumuşak başlı, uysal ve alçak gönüllü

olurlar. Kolay affederler ve olayların üzerinde fazla durmazlar. Genellikle yumuşak başlı ve

itaatkardırlar.

Uyumluluk düzeyi toplumun ortalamasında olanlar bazı durumlarda başkaldırı ve

rekabet içinde davranıp, bazen de yumuşak başlı bir şekilde davranırlar. Bunlar öfkelerini sert

olarak nadir olarak dışa vururlar; genelde fikir alışverişinde saygılı ve uyum sağlamaya yönelik

tutum ortaya koyarlar.

Uyum derecesi düşük kişiler ise kızgınlık ve saldırganlık duygularını yoğun bir şekilde

yaşarlar ve genellikle dışa vurarak ortaya koyarlar. Bunlar işbirliğinden ve karşılıklı destekten

pek hoşlanmazlar. Bu kişilerin diğer özellikleri pervasızlık, açık sözlülük, sabırsızlık, inatçılık,

hoşgörüsüzlük, dik başlı olma, ve rekabetçilik diğer belirgin özellikleridir.

35

4.5. ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK

Bu alt ölçek, kendini beğenme, kendine güven, böbürlenme ve gösterişli olup olmamayı

içermektedir

Alçakgönüllülük düzeyi yüksek kişiler kendilerinin başkalarından daha iyi olduklarını

kabul edebilirler. Özgüvenleri yetersiz değildir ancak kendini beğenmenin uygunsuz bir davranış

olduğunu düşünürler. Yeteneklerinin farkındadır ve içgörü sahibidirler. Fakat mütevazi olmayı

tercih ederler. Bu davranışları bazen eziklik ve yetersizlik olarak algılanabilir.

Alçakgönüllülüğü düzeyi toplumun ortalamasında olanlar kendi atı ve eksilerinin

farkındadırlar. Yerinde kendini beğenme davranışı sergileyebilecekleri gibi, mütevazi olması

gereken durumları da güzel seçerler. Sosyal uyumları doyurucudur.

Alçakgönüllülük düzeyi düşük kişiler başarılarıyla sıklıkla övünürler ve kendilerini

başkalarından daha üstün görürler. Kendinden emin tavırları vardır. Sahip olduğu değerleri

kullanma ve gösteriş içinde başkalarına üstünlük sağlama eğilimindedirler. Burunlarından kıl

aldırmazlar.

4.6. Yumuşak Kalplilik

Bu alt ölçek başkalarına olan ilgi, sevecen olma, sıcakkanlılık, insaniyet ve şefkatli olmayı

içermektedir.

Yumuşak kalplilik duygusu yüksek kişiler başkalarının ihtiyaçlarına fazlaca duyarlı,

sevecen, şefkatli ve merhametlidirler. Kişilerarası ilişkilerde nazik, iyi kalpli, anlayışlı ve

sıcakkanlıdırlar.

Yumuşak kalpliliği toplumun ortalamasında olanlar yeterince duyarlı ve aynı zamanda

mantıklıdırlar.

Yumuşak kalplilik duygusu düşük kişiler ise, başkalarının acı ve güçlüklerinden pek

etkilenmezler. Mantığa dayalı yansız yargılarda bulunabilmekle övünürler. Teste verdiğiniz

yanıtlardan yumuşak kalplilik duygunuzun toplum ortalamasında olduğu ortaya çıkıyor.

36

5. SORUMLULUK

Bu kişilik özelliği, güvenilir olmayı, disiplini, düzenli olmayı, kişinin hedefe yönelik

davranışlarındaki organizasyon özelliğini, kararlılığı ve motivasyonunu ölçer. Sorumluluk

duygusu, istek ve arzuları kontrol edebilme, kontrol altına alabilme ile duygu düşünce ve

davranışları düzene koyabilme becerisini yansıtır.

Ancak bazı durumlar hızlı karar alabilmek için anlık güdülerin enerjisini ihtiyaç

duyulabilir. Çalışma yaşamında anlık istek ve arzular önemli riskler doğurabilir ve zararlı

olabilir. Ancak bu yaklaşım sosyal yaşama renk ve sosyallik katabilir.

Sorumluluk duygusu yüksek kişilerin ulaşmak istedikleri belirli hedefleri vardır ve

yılmadan hedefi elde etmek için kararlılık gösterirler. Bu kişilerde mükemmeliyetçilik ve

işkoliklik eğiliminin oluşması eğilimi vardır. Bunlar işlerinde düzenli, disiplinli ve işe bağlı

davranırlar. Başladıkları işi tamamlamadan bırakmazlar ve başarma güdüleri yüksektir. Analitik

düşünürler ve bu yüzden problem çözmede oldukça başarıdırlar.

Sorumluluk düzeyi toplum ortalamasında olanların yaşamlarında ulaşmak istedikleri

hedefler belirlidir. Bu kişiler düzenli ve planlı çalışmaktan hoşlanabilirler, ancak yapılması

gerekenleri her zaman tamamlayamayabilirler. Takıntı düzeyinde bir mükemmeliyetçilikleri

yoktur.

Sorumluluk duygusu düşük kişiler hedeflerine ulaşmak için plan, program yapmakta ve

başladıkları işleri başarıyla tamamlamakta zorluk çekerler ve başarma güdüleri oldukça düşüktür.

Bu kişiler hırslı değildirler ve başkaları tarafından güvenilir bulunmazlar. Bunlar, sabırsız,

aceleci, dikkatsiz, düşünmeden hareket eden ve beceriksiz kişilerdir.

37

Tablo-13 Sorumluluk Kişilik Özelliğinin Alt Boyutları

5.1. Beceriklilik Duygusu

Bu alt faktör, kişinin kendini yeterli, yetkin, etkin ve yetenekli hissetmesini kapsamaktadır. Aynı

zamanda, kendinden emin olmayı, yapılması gerekenlerle ilgili hazırlıklı olmayı, donanımlı

olmayı ve verimli olmayı ifade eder. Bu alt faktörün özgüven ve mücadeleci olma ile de yakın

ilgisi vardır.

Beceriklilik duygusu yüksek olanlar güven duygular gelişmiş, mücadeleci, titiz ve

verimli kişilerdir. Her konuda kendilerini hazır ve başarılı hissederler. Başkaları tarafından

dikkatli, titiz, kendinden emin, akıllı ve zeki oldukları düşünülür.

Beceriklilik düzeyi toplum ortalamasında olanların belirli alanlarda verimli, yeterli,

yetkin ve hazır hissedebilirler. Ancak kendilerini becerikli olarak düşündükleri alanlar sınırlıdır.

Beceriklilik duygusu düşük kişiler ise kendilerini genellikle daha yeteneksiz ve

hazırlıksız hissederler. Kendilerine güvenleri düşüktür ve çabuk vazgeçerler. İşlerinde sonuç

almakta sorun yaşarlar.

38

5.2. Düzenlilik

Bu alt faktör, sistemli olma, düzenliliği, planlı ve programlı olmayı; mükemmeliyetçilik ve

organize olmayı kapsar.

Düzenlilik puanı yüksek olanlar planlı, düzenli ve iyi organize olmuş kişilerdir.

Hayatlarında her şeyi plan ve listeler yaparak düzenlerler.. Titizlikten, sistemli olmaktan,

üretkenlikten ve rutin olandan hoşlanırlar.

Düzenlilik derecesi toplum ortalamasında olanlar herkes kadar sistemli, düzenli ve

tertipli bir yaşam tarzı ortaya koyarlar. Zaman zaman plan ve programlı bir yaklaşım sergileseler

bile bazı konularda dikkatlerini toplamakta ve organize olmakta zorlanabilirler.

Düzenlilik puanı düşük olanlar ise düzensiz, plansız, dağınık ve programsız olma

eğilimindedirler. Bunlar daha unutkan ve dikkatsizdirler; organize olmakta zorlanırlar.

5.3. Göreve Bağlılık

Göreve bağlılık faktörü vicdan ve dürüstlük ile yakından ilgilidir. Kişinin göreve atfettiği önemi

ve sorumluluğunu ifade eder.

Göreve bağlılığı yüksek olanlar yaptıkları işe güçlü bir vicdan, ödev ve sorumluluk

duygusuyla bağlıdırlar. Sorumluluk, etik ve ahlaki duyguları da oldukça gelişmiştir.

Göreve bağlılık düzeyi toplum ortalaması düzeyinde olanlar vicdan ve sorumluluk

duygusuna sahip olmalarına rağmen yüksek bir göreve bağlılık taşımazlar. İşe olduğundan fazla

önem ve değer vermezler. Ancak üstlendiği görevi yerine getirirler.

Göreve bağlılığı düşük kişiler unutkan, dikkatsiz ve eleştiriye kapalı olup, güvenilmez ve

sorumsuzdurlar. İş ortamında, işi sürdürmede istikrarsızdırlar. Kural, yönetmelik ve tüzüklerin

kendilerini sınırladığını hisseder ve bundan hoşlanmazlar.

39

5.4. Başarma Güdüsü

Bu alt faktör, tutkulu olmayı, çalışkanlığı, işe odaklanmayı, hırslı olmayı ve sebat edebilmeyi

kapsamaktadır.

Başarma güdüsü yüksek olanlar çalışkan, hırslı, tutkulu, istekli, işe odaklı ve

hedeflerine ulaşmakta kararlı kimselerdir. İsteklerinin farkındadırlar, işinde çalışkan ve

gayretlidirler. Bu kişiler bazen işlerine ve kariyerlerine aşırı önem verebilirler ve sonuçta işkolik

olma riski taşırlar. Belirledikleri hedeflerine ulaşmada oldukça gayretli ve kararlıdırlar.

Başarma güdüsü toplum ortalaması düzeyinde olanlar herkes kadar işleriyle ilgili ve

hedeflerine ulaşmada kararlılık gösterirler. İşkoliklik eğilimi göstermeden gerekli çalışkanlık ve

gayreti ortaya koyarlar.

Başarma güdüsü düşük olanlar hırsı düşük düzeydedir ve belirgin amaçları yoktur.

Bunlar daha az çalışma ile yetinirler, zaman zaman başkaları tarafından tembel olarak

tanımlanabilirler. Ama kendi hallerinden memnun görünürler.

5.5. Öz Disiplin

Bu alt ölçek, irade gücü ile yakından ilgili olup, kişilerin başladıkları bir işi tüm zorluk, sıkıntı ve

engellere rağmen sabırla çalışarak sonlandırma kapasiteleriyle ilgilidir.

Öz disiplini yüksek kişiler yeni işlere başlarken ve çıkabilecek engellere rağmen bunları

sonlandırırken güçlü bir irade ve kararlılık gösterirler. Kendilerini motive edebilirler ve

başladıkları bir işi mutlaka bitirmeye çalışırlar. Aynı zamanda oldukça organize, planlı, düzenli,

enerjik, etkin ve beceriklidirler. Dış etkenler bu kişilerin motivasyonlarını kolay olay bozamazlar

Öz disiplini toplum ortalaması düzeyinde olanlar işlerini başarmada yeterli irade gücüne

ve sürdürme kapasitesine sahiptirler. Toplumdaki herkes kadar işlerine motive olabilir ve işlerini

tamamlayabilirler. Aşırı zorlanma karşısında kırılganlık da yaşayabilirler.

Öz disiplini düşük kişiler genellikle sorumluluk durumlarında işi erteleme ve kaytarma

eğilimi gösterirler. Bunlar isteyerek başladıkları bir işi bile sürdürmek ve sonlandırmakta zorluk

çekerler. Kolayca sıkılıp ilgilerini kaybederler.

40

5.6. Ayrıntılı (Analitik) Düşünme /Muhakeme

Bu alt faktör, eşya ve olayların detaylarını fark etme, tüm olasılıkları gözden geçirme, dikkatli

olma, sabırlı olma ve acele etme ile yakından ilişkilidir.

Ayrıntılı düşünme düzeyi yüksek olanlar, dikkatlidirler, harekete geçmeden ya da bir

karar almadan önce tüm olasılıkları en ince ayrıntısına kadar düşünür ve değerlendirirler. Bu

nedenle, çabuk karar vermede sıkıntı yaşayabilirler ve aceleci değildirler.

Ayrıntılı düşünme düzeyi toplum ortalamasında olanlar hemen herkes kadar sabırlı,

temkinli ve dikkatlidirler. Konunun ve alınacak kararın sizin için taşıdığı öneme göre,

gerektiğinde ayrıntılı ve dikkatli davranıp gerekmeyen durumlarda ise, oldukça rahat

davranabilirler.

Ayrıntılı düşünme düzeyi düşük olanlar ise, ayrıntılı düşünmezler ve ilk akıllarına geleni

yapma eğilimindedirler. Detayları ve alternatiflerin doğuracağı sonuçları kapsamlı biçimde

değerlendirmezler. Bunlar sabırsız, aceleci, düşünmeden hareket eden ve dikkatsiz kişilerdir.

Tablo-14 Seyahat ile İlgili Danışmanlar ve Seyahat Büro Elemanları Mesleki Kişilik Profili

DDüüşşüükk OOrrttaa YYüükksseekk

NN++

EE++

OO++

AA==

CC++

41

IV BATARYA İŞLEM AŞAMALARI

Bu bölümde, İŞKUR’un işsizlerin istihdamı konusundaki ihtiyaçlarına göre işsizlerin

yukarıdaki bireysel değerlendirmeleri sonucunda en uygun mesleklerin belirlenmesi ya da en

uygun mesleki eğitim kursuna yönlendirilmesi işlemlerinin nasıl gerçekleştirildiği ortaya

konulmaktadır.

1. Birinci Aşama

İlk aşamada bu batarya ile, ISCO-08’in kapsadığı 8840 meslek, Holland’ın Meslekler

Kuramına göre oluşturulan olan Kuder’in meslekler sınıflamasına göre geliştirilmiş olan Mesleki

Eğilim Testi ile bireylerin mesleki ilgileri sınıflandırılmaktadır. Bu ilgiler, 11 ayrı iş aile

grubunun kendi içinde oluşan ortak özelliklere dayanmaktadır ve Mesleki Eğilim Testinin alt

faktörlerini oluşturmaktadır. Adayın ilgi duyduğu ilk üç meslek grubu değerlendirmeye

alınmakta ve bu iş aile grubundaki meslekler ikinci aşama işlemlerine tabi tutulmaktadır.

Tablo-15 Seyahat ile İlgili Danışmanlar ve seyahat Büro Elemanları Mesleki Eğilim Profili

G4 Çevirmenler (yazılı ve sözlü) ve diğer dilbilimciler, Yabancı Dil Öğretmenliği, Filoloji,

Turizm Otelcilik, Uluslararası İlişkiler

G3; Mütercim, Turist Rehberi, Uçak Kabin Memuru, Turizm Otelcilik Elemanı, Garson

G2 Fuar ve Kongre Hostesi, Servis Rehberi, Otel Karşılayıcısı, Otopark Görevlisi vb

G1 Yiyecek hazırlama yardımcıları

42

2. İkinci Aşama

İkinci aşamada ise, bireylerin en fazla eğilim duydukları ilk üç meslek grubunun

gereksinim duyduğu genel yetenek özelliklerine göre, yeterlilik sahibi olduğu belirlenen meslek

grupları ayrıştırılmaktadır.

Eğer mesleki eğilim duyulan bir meslek grubunu genel yetenek özellikleri

desteklemiyorsa, ilgili meslek grubundan ISCO-08’in kapsadığı meslekler değerlendirmeye

alınmamaktadır. Ancak bireyin genel yetenek özellikleri mesleki eğiliminde ilk üç sırada yere

alan meslek grubu (iş aile grubu)’nu destekliyorsa son aşamadaki işlemi gerçekleştirilmektedir.

Tablo-16 Seyahat ile İlgili Danışmanlar ve seyahat Büro Elemanları Genel Yetenek Profili

G Meslek Grubuna ait Genel Yetenek Alt Faktörleri; SÖZEL YETENEK ve GÖZ-EL

KOORDİNASYON YETENEĞİ nin yüksek olmasıdır.

43

3. Aşama

Son aşamada ise, genel yetenek özelliklerin desteklediği meslek gruplarının bireyin

mesleki kişilik özellikleri ile uyumlu olmasına bakılmaktadır. Bu aşamada, meslek gruplarına

uygun biçimde eşleşen meslekler bireyin eğitim ve cinsiyet durumları göz önünde

bulundurularak ve bir alt beceri düzeyinden de meslek önerilebilecek biçimde iş ve meslek

danışmanlarının değerlendirmesine sunulmaktadır.

Tablo-16 Seyahat ile İlgili Danışmanlar ve seyahat Büro Elemanları Mesleki Kişilik Profili

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

5

1 2 3 4 5

Mesleki Kişilik Özelliklerinin desteklemediği iş aile grubu değerlendirme dışında

tutulmaktadır. Sonuç olarak, batarya genel yetenek özelliklerini ve mesleki kişilik özelliklerinin

desteklediği adaylar sahip oldukları beceri düzeylerine, eğitim düzeylerine ve diğer bireysel

özelliklerine göre analiz ederek iş aile gruplarından meslekler önermektedir. Bu önerilen

meslekler iş ve meslek danışmanları tarafından kullanılarak adaylara için karar sürecinde

değerlendirilmeye sunulmaktadır.

44

Mesleki yönelim bataryasından elde edilen sonuçlara göre, adayın uygun meslek

kurslarına ya da açık pozisyonlara yönlendirilmesi sağlanacaktır. Öncelikle bu materyal

bataryada bulunan ölçeklerin iş ve meslek danışmanları tarafından tanınması ve sonuçlarının

değerlendirmesi ve yazılım paketinin kullanılması konularında aydınlatıcı bilgiler içermektedir.

Aşağıda bataryada bulunan ölçekler sırasıyla mesleki eğilim genel yetenek ve mesleki eğilim

testleri tanıtıldıktan sonra işlem aşamaların detayları incelenecektir.

45

V. İŞKUR’A KAYITLI İŞSİZLERİN İŞ VE MESLEKİ EĞİTİM PROJELERİNE YÖNLENDİRİLMESİNDE

KULLANILACAK TEST BATARYASI VE BATARYANIN YER ALDIĞI YAZILIM SİSTEMİNE AİT

KULLANIM KLAVUZU

GENEL

Türkiye İş Kurumu bünyesinde kullanılacak Mesleki Eğilim Bataryası iki ana modülden

oluşmaktadır.

İlk modül adayın cevaplandıracağı içerisinde Genel Yetenek, Mesleki Eğilim Envanteri ve Kişilik

Envanterine ait testlerin bulunduğu bölümdür.

İkinci modülde ise İş ve Meslek Danışmanlarının adaya ait sonuçların bulunduğu Raporlar

bölümüdür.

MESLEKİ YÖNELİM BATARYASI UYGULAMA ADIMLARI

Mesleki Eğilim Bataryasında adayların uygulayacağı testler, soru sayıları ve sürelere ait

açıklamalar aşağıdaki tabloda detaylı olarak gösterilmiştir.

Test Adı Soru Sayısı Süre

Genel Yetenek 50 25 Dakika Mesleki Eğilim Envanteri 176 Süre Kısıtlaması YOK

Kişilik Envanteri 120 Süre Kısıtlaması YOK

İş ve Meslek Danışmanı adayın Mesleki Yönelim Bataryasına ait uygulamayı başlatabilmesi

e -dönüşüm kısayolunun çalıştırılması gereklidir.

46

E-dönüşüm kısayolunun tıklanması ile ekrana aşağıda görülen menü seçenekleri gelecektir. Bu bölümde

“PORTAL” seçeneği tıklanarak sonraki adıma geçilir.

Sonraki adımda İş ve Meslek danışmanı portal için kurum bünyesinde kullandığı kullanıcı adı ve şifresini

girerek ana menüye ulaşacaktır.

47

İşkur ana menü ekranı aşağıda gösterilmiştir. Bu adımda İMD test ekranına ulaşmak için aşağıdaki

adımları izlemelidir.

On-line İşlemler

İş ve Meslek Danışmanlığı

İşkur Mesleki Yönelim Bataryası

Teste Başla

48

Mesleki Yönelim Bataryasına ulaşabilmek için ekrana gelen pencereler aşağıda sırasıyla verilmiştir.

On-line İşlemler

İş ve Meslek Danışmanlığı

Mesleki Yönelim Bataryası

Mesleki Yönelim Bataryası seçeneği tıklandığında ekrana “Teste Başla” ve

“Test Sonuçları” ile ilgili kısa yol simgeleri gelir.

49

“Teste Başla” seçildiğinde adayın T.C.Kimlik Numarasının girileceği ekran gelir. Aday test olmadan önce

portalda özgeçmiş bilgilerini girmiş olmalıdır. Aday T.C. Kimlik Numarasını doğru ve eksiksiz girmelidir.

50

Aday bilgilerini doldurduktan sonra “TESTE BAŞLA” düğmesine tıklayarak sonraki adıma geçer.

Uygulamaya ait detaylı açıklama, uygulamanın amacı, içerik ve işleyişini anlatan bu ekranda aday

“DEVAM” düğmesine basarak sonraki adıma geçer.

51

Adaya testin içeriği, soru şekilleri, cevaplama şekli ve süreye ait “YÖNERGE” sayfaları gelir.

“Devam” düğmesine basarak İlk test olan Genel Yetenek Testine geçilir.

Genel Yetenek Testi performansa dayalı bir test olup adayın sözel, sayısal, şekil-uzay ve el göz

koordinasyonuna ait yeteneklerini ölçmektedir. Testin toplam süresi 25 dakika olup kalan süre ekranın

sol üst köşesinde açık olarak belirtilmiştir. Aday ilk 7 soruda ekrana 10 saniye süreyle gelen şekillere

bakıp hafızasında tutarak sonraki ekranda gelen cevap seçeneklerinde doğru olan cevabı bulmaya

çalışacaktır. Şeklin ekranda gösterim süresi olan 10 saniye ise ekranın sağ üst bölümünde kırmızı renkte

gösterilmiştir.

52

Teste ait ilk soru ekrana gelir

Genel Yetenek 1. No’lu soruya ait cevap seçenekleri aşağıdaki ekranda gösterilmiştir.

53

Aday cevaplama işlemi için farenin okunu istenilen seçeneğin üstüne getirip bir kez tıklaması yeterli

olacaktır.

Cevap şıkkının altında bulunan yuvarlak imlecin içi yeşil olacak ve seçim tamamlanacaktır. Aday 2. Soruya

geçebilmek için “Sonraki Soru” düğmesine fare ile tıklaması yeterli olacaktır.

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar :

Genel Yetenek Testinde süre tamamlandığında sistem otomatik olarak testi sonlandırır ve bir

sonraki teste geçilir.

Testten herhangi bir sebeple (teknik arıza, donanım arızası, internetin kesilmesi vb. ) çıkılması

durumunda test en baştan başlatılmasına gerek yoktur. Sistem adayın hangi soruda kaldığını

hatırlayarak adayın kaldığı sorudan devam etmesini sağlar. .

Mesleki Eğilim testine ait yönergede dikkat edileceği üzere “SÜRE KISITLAMASI YOKTUR”. İş ve Meslek

danışmanı adayın verdiği cevapların kontrol ederek ve izleyerek tutarlılığı kontrol etmelidir.

Aday yukarıdaki ekranda görüldüğü gibi cevaplayamadığı soruları işaretlemeden boş geçebilir. Sistem

adaya ekrana gelen uyarı penceresinde mesaj vererek seçim yapmasını ister. Aday uygun cevabı vererek

devam edebilir veya tekrar cevap seçeneklerine geri dönebilir.

54

Genel Yetenek Testinin tamamlanması ile ekrana “YÖNERGE 3” gelecektir.

Mesleki Eğilim Testine ait örnek işaretli sayfa ve görünüm aşağıdaki ekranda verilmiştir.

Aday testte kendini tanımlayan en uygun cevabı işaretler. İşaretleme ile birlikte alan gri zeminli ve

ortasında yeşil bir yuvarlak olan bir kutuya dönüşür. İşaretleme tamamlandıktan sonra “Sonraki Sayfa”

düğmesine basarak diğer sayfaya geçer.

55

Mesleki Eğilim Testinde toplam 176 soru bulunmaktadır. Herhangi bir işaretleme yapılmadığı taktirde

sistem “Dikkat Bütün soruları cevaplamadan bir sonraki sayfaya geçemezsiniz” uyarı mesajını vererek

adayın soruların tamamını cevaplamasını bekler.

Testin Herhangi bir yerde kesilmesi veya başka bir Explorer ekranından teste tekrar girilmeye veya

başlatılmaya çalışılması durumunda sistem “Aday Testi Devam Ediyor “ mesajı gelerek yeni yapılan ikinci

giriş engellenir. Bu tür bir durumda devam eden ekranın tamamlanması veya tamamen kapatılması

beklenir.

Mesleki Eğilim Testi tamamlandıktan sonra aşağıdaki Yönerge ekranı gelir. BU yönergede Kişilik Testine

ait açıklamalar bulunmaktadır.

56

Kişilik Testi 120 sorudan oluşmakta ve uygulamanın son adımını teşkil etmektedir. Önceki teste benzer

şekilde işaretlenerek devam edilir.

Test tamamlandığında adayın karşısına Testin tamamlandığını ve sonuçlar için iş ve meslek danışmanı ile

görüşmesini içeren bir mesaj gelir. Aday Testin herhangi bir noktasında “Testten Çıkış” düğmesine

basarsa sistem tüm testin iptal edileceğine dair bir uyarı verir. Uyarı ekranı aşağıda gösterilmiştir.

57

Yapılan test artık İŞKUR sistemine kayıt edilmiştir. Test sistemi kapandıktan sonra tekrar testin

sorularına ve adayın hangi soruya hangi cevabı verdiğine dair bir sonuç ekranı yoktur. Bilgiler kişisel

olduğundan sonuçlar İMD ile paylaşılmaktadır.

İş ve Meslek Danışmanı adaya ait sonuçları “Test Sonuçları ” bölümünden görebilir. Bunun için portal ana

menüsünde On-line işlemler\Mesleki Yönelim Bataryası seçeneği altında bulunan ekrandan istenen

seçim yapılabilir.

58

RAPORLAR

İş ve Meslek Danışmanı “Test Sonuçları” seçeneği ile adayların sonuçlarının bulunduğu sayfaya

ulaşabilmek için kullanıcı adı ve şifre adımlarını geçmelidir.

59

İMD “Giriş” düğmesine basarak Rapor ana ekranına ulaşılır.

İşkur Yönetim Panelinde adaya ait sonuçların görülebilmesi için “Aday Raporu” menü seçeneği

kullanılmalıdır.

Yönetim Panelinde istenilen adayın gelişmiş seçeneklerle aranması için “Aday Bul” menü seçeneği

kullanılmaktadır.

60

“Aday Raporu” sekmesi tıklandığında ekrana test olan son 20 adayın listelendiği ekran gelir. İş ve Meslek

Danışmanı listeden seçebileceği gibi adayı T.C. Kimlik Numarası aracılığıyla da aratabilir.

61

Listelemede “Göster” başlığı altındaki satır seçildiğinde ekrana adaya ait sonuç ekranı gelir.

Aday rapor ekranında aynı anda Genel Yetenek, Kişilik ve Mesleki Eğilime ait sonuçlar toplu olarak

gösterilir. Genel yetenek başlığı altında gösterilen kısaltmaların açıklaması aşağıdaki gibidir.

Kısaltma Açıklama

SÖ Sözel

SY Sayısal

ŞU Şekil - Uzay

EG El – Göz Koordinasyonu

Kısaltmalar ilgili sekme içinde ayrıntılı olarak gösterilmiştir.

62

Genel Yetenek testine ait sonuçları aşağıdaki ekranda gösterilmiştir.

Adayın genel yetenek testinde doğru, ve yanlış cevap sayısı ile boş bıraktığı soruların sayısı tabloda

ayrıntılı olarak gösterilmektedir. Bölüm ve toplam puanları ile buna ait grafik gösterim aynı ekranda

kullanıma sunulmuştur.

63

Mesleki Eğilim Testine ait sonuçları görebilmek için Aday rapor ekranında bulunan “Mesleki Eğilim”

sekmesi tıklanmalıdır. Tablo adayın mesleki eğilimlerine ait kriterleri en yüksekten en düşüğe göre

sıralamakta ve bu sıralamayı bir grafik üzerinde göstermektedir. Eğilim grafiği üzerinde ilk üç mesleki

eğilim farklı renklerde gösterilmiş olup üzerinde aldığı puan değeri bulunmaktadır. Bu tablodaki sonuçlar

uluslar arası ISCO-08 standartları kullanılarak hazırlanmıştır.

Adayın tüm eğilimlerine ait puanlar büyükten küçüğe göre

sıralanarak gösterilmiş olup Ekonomi, Yöneticilik Hukuk ve

Edebiyat Sosyal ilk üçteki mesleki eğilimleri olmuştur.

64

Kişilik Testine ait sonuçlar 2 farklı sekmede gösterilmektedir. Kişilik Envanteri sekmesine ait sonuçlar

aşağıdaki gibidir.

65

Kişilik Envanteri Detayına ait sekmede ise adayın 5 ana faktör altında 30 alt faktör ayrıntılı olarak

gösterimi yapılmıştır.

Batarya el kitabında Kişilik Envanter detayında bulunan alt kriterlerin yüksek, ortalama veya düşük

olması durumunda nasıl yorumlanacağına dair açıklamalar ilk bölümlerde detaylı olarak açıklanmıştır.

66

Adayın tüm parametreleri değerlendirilerek sistem adaya önerilecek meslekleri Genel Yetenek, Kişilik ve

Mesleki Eğilim dikkate alınarak oluşturmaktadır.

Örneğimizde Lisans mezunu olan adayın genel yetenekteki performansı, eğilimleri ve kişiliği dikkate

alındığında I, C, E grubu mesleklerden sistemin önerme yaptığı görülmektedir. Önerme yapılırken ISCO-

08 standartlarına göre 2423 no’lu “Personel ve Kariyer ile ilgili profesyonel meslek mensubu” başlığı

altındaki detay alt meslekleri de istendiğinde verebilmektedir.

Burada Adayın özgeçmişi ve mülakat sırasında edinilen bilgileri de dikkate alınmalıdır.

67

Aday sonuç raporları istenirse ekranın sağ üst köşesindeki yazıcı simgesi kullanılarak dökümü alınabilir.

Yazdırma düğmesine bastığımızda istenilen yazıcıya veya ortama çıkış alınabilir.

68

Sistemde test yapan tüm adayları listelemek ve sonuçlarını görmek mümkündür. Yönetim panelinde

“Aday Bul” sekmesine girildiğinde aşağıda bulunan ekran gelecektir.

Bu ekranda adayın T.C. Kimlik Numarası, adı, soyadı, yaş aralığı ve cinsiyeti seçilerek arama ve listeleme

yapılabilir. Aday bilgilerinin yanı sıra Meslek Kriterlerini kullanarak da arama yapılabilir. Kademe

bölümünde ISCO-08 standartlarına göre seçim yapılabilir. Daha önceki bölümlerde de gösterildiği gibi

MYO mezunu bir ara eleman aramak istediğimizde kademenin “3” olarak belirlenmesi gerektiği açıktır.

Genel Yetenek Testi Sonuç Değerlendirmesi (ISCO-08’e göre):

4.Kademe Beyaz Yaka Lisans & Doktora 66– 100 puan

3.Kademe Teknik/Ara Eleman Meslek Yüksek Okulu 46 – 65 puan

2.Kademe Ara Eleman Lise 26 - 45 puan

1.Kademe Vasıfsız Eleman İlkokul 1. Kademe 0 - 25 puan

69

Kademe belirlendikten sonra bu kritere bağlı olarak meslekler kutusu aktif olacaktır. Seçilen kademeye

göre meslek grupları kutu içinde listelenecektir.

Bu bölümde istenen bir aday aranabileceği gibi sistemde test olmuş adaylar arasından istenen kademede

ve belirlenen meslek grubuna uyan adaylar da listelenebilecektir. Örneğin : Adana ilinde yaş aralığı 29 -

32 olan ev&ofis temizliği yapabilecek ilköğretim mezunu bayanlar aranmak istendiğinde “Aday Bul”

sayfasında yapılması gereken tanımlama aşağıda gösterilmiştir.

70

Verilen kriterlere tanımlama yaptıktan sonra “Listele” düğmesine bastığımızda sistem alt bölümde bu

kriterlere uyan adayları listeleyecek ve toplam sayıyı sol orta alanda kırmızı harflerle yazacaktır.

Adayın herhangi bir bilgisinin değişmesi durumunda İşkur portalında özgeçmiş bölümünde gereken

düzeltme ve güncelleme yapılmalıdır. Örneğin İlköğretim mezunu olan bir adayın eğitim durumu kademe

olarak değişmiş ise öncelikle portalda bir düzenleme yapılmalıdır.

Aday rapor ekranının sağ üst köşesinde bulunan aşağıya ok simgesine tıklandığında adaya ait ek bilgiler

açılan kutuda belirecektir. Rapor bölümünü terk etmek için ekranın sağ üst bölümünde bulunan “çıkış”

ifadesi kullanılmalıdır.

71

VI. ISCO – 08 (ULUSLARARASI STANDART MESLEK SINIFLAMASI

T.C. BAŞBAKANLIK

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı

Sınıflamalar ve Standartlar Grubu11 – 15 EKİM 2010 2

ISCO – 08 MESLEK SINIFLAMASI

ISCO-08

Uluslararası

Standart

Meslek

Sınıflaması

ILO’nun sorumlu olduğu ana sınıflamalardan birisidir.

T.C. BAŞBAKANLIK

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı

Sınıflamalar ve Standartlar Grubu11 – 15 EKİM 2010 3

ISCO’nun üç ana amacı vardır:

Birinci amaç, ulusal meslek verilerininuluslararası kullanımını sağlayarak, ulusalistatistikçilerin mesleklerle ilgili uluslararasıiletişimlerini kolaylaştırmak,

İkinci amaç, uluslararası göç ve işe yerleştirmegibi konularla bağlantılı olan faaliyetleribelirleyerek, özel karar almaya yönelik kullanışlıformlarda uluslararası meslek verilerininüretilebilmesine olanak sağlamak,

Üçüncü amaç, ulusal meslek sınıflamalarınıgeliştiren veya revize eden ülkelere uluslararasıstandartlara bağlı kalarak kendi ulusal mesleksınıflamalarını geliştirmelerine yardımcı olmak.

ISCO- 08

72

T.C. BAŞBAKANLIK

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı

Sınıflamalar ve Standartlar Grubu11 – 15 EKİM 2010 9

ISCO- 08ISCO-08 Beceri Seviyelerinin ISCED-97 Eğitim Seviyelerine Dağılımı

ISCO-88

Beceri

Seviyesi

ISCED-97 Grupları

4

6 - Yüksek Eğitimin İkinci Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma Niteliği

Kazandıran Eğitim) - Doktora eğitimi

5a - Yükseköğretimin İlk Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma

Niteliğine Doğrudan Ulaştırmayan Eğitim) – Lisans ve Yüksek lisans

35b - Yükseköğretimin İlk Aşaması (Bir İleri Derecede Araştırma

Niteliğine Doğrudan Ulaştırmayan Eğitim) – Meslek Yüksekokulları vb.

2

4 - Ortaöğretim Sonrası Üniversite Derecesinde Olmayan Eğitim

3 - İleri Ortaöğretim - Lise (Tüm lise çeşitleri)

2 - Temel Eğitimin İkinci Aşaması (Ortaöğretimin alt seviyesi) - Eski

ortaokul, İlköğretim okulu mezunu (8 yıllık)

1 1 - Temel Eğitimin İlk Aşaması – Eski ilkokul

T.C. BAŞBAKANLIK

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı

Sınıflamalar ve Standartlar Grubu11 – 15 EKİM 2010 13

GENEL YAPISI

1.detay seviyesi X Ana Grup

Örnek: ANA GRUP 2 PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI

2.detay seviyesi XX Alt-ana GrupÖrnek: Alt-ana Grup 22 SAĞLIK İLE İLGİLİ PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI

3.detay seviyesi XXX GrupÖrnek: Grup 222 TIP DOKTORLARI

4.detay seviyesi XXXX Birim GrupÖrnek: Birim Grup 2221 Genel tıp doktorları

Birim Grup 2222 Uzman tıp doktorları

Örnek meslekler: 2221 Aile hekimi

2221 Pratisyen hekim

2221 Asistan hekim

2221 Toplum sağlığı hekimi

2222 Kardiyolog

2222 Psikiyatrist

2222 Uzman hekim (dahiliye)

2222 Cerrah

ISCO- 08

73

T.C. BAŞBAKANLIK

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı

Sınıflamalar ve Standartlar Grubu11 – 15 EKİM 2010 14

X X X X

Ana Grup Alt-Ana Grup Grup Birim Grup

1 4 (3) 11 (8) 31 (33)

2 6 (4) 27 (18) 92 (55)

3 5 (4) 20 (21) 84 (73)

4 4 (2) 8 (7) 29 (23)

5 4 (2) 13 (9) 40 (23)

6 3 (2) 9 (6) 18 (17)

7 5 (4) 14 (16) 66 (70)

8 3 (3) 14 (20) 40 (70)

9 6 (3) 11 (10) 33 (25)

0 3 (1) 3 (1) 3 (1)

TOPLAM 10 43 (28) 130 (116) 436 (390)

ISCO-08'in ana gruplarındaki alt grupların sayılarıNot: (..) ISCO - 88’e aittir.)ISCO- 08

T.C. BAŞBAKANLIK

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı

Sınıflamalar ve Standartlar Grubu11 – 15 EKİM 2010 15

ISCO-08 Ana Gruplarının beceri seviyeleri

ISCO-08 Ana GruplarıBeceri

Seviyesi

1 – Yöneticiler 3 + 4

2 – Profesyonel meslek mensupları 4

3 – Teknisyenler, teknikerler ve yardımcı profesyonel

meslek mensupları3

4 - Büro hizmetlerinde çalışan elemanlar

5 - Hizmet ve satış elemanları

6 - Nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanları

7 - Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar

8 – Tesis ve makine operatörleri ile montajcılar

2

9 - Nitelik gerektirmeyen meslekler 1

0 – Silahlı Kuvvetlerle İlgili Meslekler 1 + 4

ISCO- 08

74

VII. ÖRNEKLER

İdeal Kabin Memuru /Garson / Hizmet Personeli Genel Yetenek Profili

İdeal Kabin Memuru /Garson / Hizmet Personeli Mesleki Eğilim Tablosu

İdeal Kabin Memuru /Garson / Hizmet Personeli Kişilik Profili

75

KAYNAKLAR

Barrick,M.R. and. Mount, M.K. (1991), “The Big Five Personality Dimensions and Job

Performance: A Meta-analysis”, Personnel Psychology, Vol. 44, ss. 1-26.

Costa, P. T. and McCrae, R. (1992), “Neo PI-R Professional Manual for the Revised NEO

Personality Inventory (NEO PI-R) and NEOFive-Factor Inventory (NEO-FFI)”, Psychological Assessment Resources Inc, Florida ss.5-59

Cuttler,M.J. and Muchinsky,P.M. (2006), “Predictions of Law Enforcement Training

Performance and Dysfunctional Job Performance with General Mental Ability, Personality, and

Life History variables”, Criminal Justice and Behavior, Vol. 33 No. 1, ss. 3-25.

Gardner H.(2010) “Zihin Çerçeveleri Çoklu Zeka Kuramı”, AlfaBasım Yayın Dağıtım, 2.

Basım, İstanbul

Gültekin, E.(2009) “Polislerin Temel Kişilik Özelliklerinin İş Başarısı Üzerine Etkisi” İ.Ü.

Sos. Bil.Ens., Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul

Heller D., Timothy A. Judge, and Watson, D. (2002), “The Confounding Role of Personality and

Trait Effectivity in the Relationship Between Job and Life Satisfaction”, Journal of

Organizational Behavior, Vol. 23 No. 7, ss. 815-835.

John,O.P. and Srivistava, S. (1999), “The Big Five Trait Taxonomy: History, Measurement,

and Theoretical Perspectives”, in Pervin, L.A. and John, O.P. (Eds), Handbook of Personality:

Theory and Research, Guilford Press, New York, NY, ss. 102-38.

Judge, T.A., Martocchio,J.J. and Thoresen, C.J. (1997), “Five Factor Model of Personality and

Employee Absence”,Journal of Applied Psychology, Vol. 82, No.5, ss.67-76

Kuder, G.F. (1954) “Expected Development In Interest and Personality Inventoriees” ,

Educational and PsychologicalMeasurement, XIV, ss.. 265-21

Nancy Dietz, (1999), “Relative Importance of Personality Dimensions for Expatriate Selection:

A Policy Capturing Study”;Advertising Age’s Business Marketing, Vol. 84, Issue 1 ss.6-7

Ordun, G. (2005), “Kişilik Faktörleri ve Satış Temsilcilerinin İş Başarısı Arasındaki İlişkiler

Üzerine Bir Çalışma”, Yönetim, Yıl:16, sayı:51, ss.56-68.

Seibert,S.E. and. Kraimer, M.L.(2001), “The Five Factor Model of Personality and Career

Success”, Journal of Vocational Behavior, Vol. 58, ss. 1-21.

Stevens, C.D. (2001), “Selecting Employees for Fit:Personality and Preferred Managerial Style”,

Journal of Managerial Issues, Vol.13, Issue 4, s.500

T.C.Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, 2011, “http://tuikapp.tuik.gov.tr/”