Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Mirosław Sikora

Kuźnia broni III RzeszyNiemiecki przemysł zbrojeniowyna Górnym Śląsku podczas II wojny światowej

Martfe an Lagerund ffiicMrełiring

Korner for otiuungZaharoa tur t

SOCIETASVISTULANA

Katowice-Kraków 2007

Spis treści

Wstęp 5

Rozdział 1Organizacja produkcji zbrojeniowej w III Rzeszy 19

1. Policentryczny układ kierowania zbrojeniami w fazie wojnybłyskawicznej 19

2. Koncentracja władzy w rękach ministra uzbrojenia w warunkach wojnytotalnej 36

Rozdział 2Włączenie wschodniego Górnego Śląska i tzw. uprzemysłowionegopasa wschodniego do Rzeszy 57

1. Integracja administracyjna i gospodarcza w ramach prowincjiśląskiej/górnośląskiej 57

2. Regulacja spraw własnościowych i powstanie wielkich koncernówzbrojeniowych 67

Rozdział 3Górnośląski Okręg Przemysłowy w trybach niemieckiej gospodarkiwojennej 87

1. Koncepcja rozwoju regionu i jego potencjał 872. Inwestycje i obroty finansowe przedsiębiorstw 1053. Siła robocza 1154. Ewakuacja zakładów z głębi Rzeszy na Górny Śląsk

i konwersja sektora cywilnego na cele produkcji zbrojeniowej 1205. Struktury kierowania produkcją dla armii 1396. Kontrwywiadowcza i antysabotażowa ochrona zakładów 1567. GOP a koniunktura militarna Rzeszy 169

Rozdział 4Realizacja programów zbrojeniowych Wehrmachtu 181

1. Amunicja miotana, proch i materiały wybuchowe 1812. Amunicja zrzutowa 2023. Artyleria lufowa i broń maszynowa 2114. Sprzęt marynarki wojennej 2275. Sprzęt lotniczy i obrony przeciwlotniczej 237

6. Czołgi i działa samobieżne 2527. Transportery opancerzone 2738. Programy V-l/V-2 - ślad 2829. Produkcja w zakładach pod auspicjami SS 284

Rozdział 5

W obliczu ofensywy Armii Czerwonej 293

Zakończenie 299

ZusammenfassungDie Waffenschmiede des Dritten Reiches. Die deutscheRiistungsindustrie in Oberschlesien wahrenddes Zweiten Weltkrieges 301

Załączniki 305Załącznik nr 1. Huty z obszaru Górnego Śląska oraz Zagłębia

Dąbrowskiego (z wyjątkiem hut cynku i ołowiu) 305Załącznik nr 2. Amunicja miotana produkowana na Górnym Śląsku 306Załącznik nr 3. Bomby i pojemniki zrzutowe (bomby kasetowe)

produkowane na Górnym Śląsku 307Załącznik nr 4. Produkcja w zakładach Kónigs- und Bismarckhutte AG

od września 1942 do maja 1944 r. (w ramachposzczególnych zleceń) na podstawie zakładowychstatystyk miesięcznych 308

Załącznik nr 5. Produkcja w zakładach Konigs- und Bismarckhutte AGod grudnia 1942 do listopada 1944 r. na podstawiesprawozdań miesięcznych koncernu dla inspekcjizbrojeniowej 333

Załącznik nr 6. Zlecenie zbrojeniowe 343

Bibliografia 345

Wykaz wybranych skrótów 353

Spis tabel i schematów 357

Indeks osób 359Indeks nazw miejscowych 365Indeks spółek i zakładów 371

Spis tabel i schematów

Tabela nr 1. Kontyngenty żelaza dla zakładów ze wschodniego Górnego Śląskaw zakresie wyrobów walcowanych na marzec 1940 r.(w tonach) 92

Tabela nr 2. Program produkcji wyrobów ze stali w hucie Bankowejna październik 1940 r. (w tonach) 98

Tabela nr 3. Huta Bankowa - program walcowania oraz jego realizacjaod lutego 1941 do listopada 1942 r. w ramach kategorii „Wehrmacht"(w tonach) 99

Tabela nr 4. Potencjał przemysłu obróbki żelaza na Górnym Śląsku. Stan na 1943 r. 102Tabela nr 5. Obroty firmy Dampfkesselfabrik W. Fitzner GmbH w Siemianowicach

od września 1939 do września 1940 r., z udziałem produkcjizbrojeniowej 112

Tabela nr 6. Obroty Sosnowitzer EisengieBerei AG w Sosnowcuwiatach 1940-1943 (w RM) 113

Tabela nr 7. Ceny niektórych produktów zbrojeniowych dostarczanych armiiprzez zakłady spółki KBH. Stan z początku 1945 r.(cena jednej sztuki w RM) 113

Tabela nr 8. Zatrudnienie w wybranych zakładach pracujących dla Wehrmachtu 115Tabela nr 9. Zatrudnienie w zakładach zbrojeniowych na dzień 1 XII 1943 r.

i w zakładach gospodarki wojennej oraz w zakładach znajdujących siępod opieką Wehrmachtu na dzień 1 XI 1943 r 118

Tabela nr 10. Zatrudnienie w zakładach zbrojeniowych na obszarze Okręgowej IzbyGospodarczej Górnego Śląska. Stan na grudzień 1943 r. 119

Tabela nr 11. Pełnomocnicy i pozostali funkcjonariusze Abwehry w niektórychzakładach górnośląskich 161

Tabela nr 12. Literowo-numeryczne oznaczenia niektórych zleceń Wehrmachturealizowanych w zakładach spółki KBH. Stan z początku 1945 r. 166

Tabela nr 13. Huta Bankowa - program walcowania oraz jego realizacjaod lutego 1941 do listopada 1942 r. w zakresie „prefabrykatyna amunicję" (w tonach) 185

Tabela nr 14. Obróbka skorup pocisków kal. 21 cm Sprgr. DOK i kal. 15 cm Gr. 19w hucie Bankowej od stycznia 1943 do czerwca 1944 r. (w sztukach) 191

Tabela nr 15. Produkcja skorup pocisków kal. 10 cm i 10,5 cm w zakładzie Osthiitteod października 1943 do grudnia 1944 r. (w sztukach) 193

Tabela nr 16. Produkcja skorup pocisku kal. 12,2 cm w Neuwerk Sosnowitzod października 1943 do grudnia 1944 r. (w sztukach) 194

Tabela nr 17. Plan produkcji skorup pocisku kal. 12,2 cm, opracowany w listopadzie1944 r. przez Ostmaschinenbau AG (sic) Neuwerk Sosnowitz(w sztukach) 196

Tabela nr 18. Produkcja amunicji w lipcu i sierpniu 1944 r. na obszarze podległymRustungskommission Kattowitz 201

Tabela nr 19. Produkcja bomb SC 250 K Frida w hucie Hubertus(grupa Bismarckhutte) od grudnia 1939do czerwca 1940 r. (w sztukach) 202

Tabela nr 20. Produkcja bomb SD 50 L (Dora) w hucie Hubertus(grupa Bismarckhutte) od sierpnia 1940do kwietnia 1942 r. (w sztukach) 204

357

Spis tabel i schematów

Tabela nr 21. Udział koncernów Rheinmetall-Borsig oraz Oberhiitten w eksporcie bombna podstawie umowy z 20 IV 1942 r. 207

Tabela nr 22. Zmiany w planie produkcji dział kal. 8,8 cm Flak 36 i 36/41w spółce KBH spowodowane pożarem hal w hucie Bismarck,dla okresu od czerwca do października 1944 r. (w sztukach) 220

Tabela nr 23. Plan produkcji luf do dział typu 8,8 cm Flak w wersjach 36/37oraz 36/41 dla Ostmaschinenbau GmbH na okres od lipca 1944do grudnia 1945 r. (w sztukach) 221

Tabela nr 24. Plan produkcji wałów korbowych w hucie Bismarck od marca do lipca1942 r. (w sztukach) 232

Tabela nr 25. Produkcja lawet LL-K 81 VE 22 w firmie Josephy's Erbenod sierpnia 1941 do maja 1942 r. (w sztukach) 242

Tabela nr 26. Plan produkcji czołgu PzKpfw V Panther w zakładach KBHwedług koncepcji kierownictwa spółki z 2 VI/12 VII 1943 r.(w sztukach) 260

Tabela nr 27. Plan produkcji czołgu PzKpfw V Panther w zakładach KBH,zgodnie z harmonogramem Komisji Specjalnej ds. Pojazdów Pancernychz grudnia 1943 r. (w sztukach) 262

Tabela nr 28. Plan produkcji czołgu PzKpfw V Panther w zakładach KBHwedług propozycji spółki z 25 I 1944 r. (w sztukach) 263

Tabela nr 29. Plan produkcji czołgu PzKpfw V Panther w zakładach KBHwedług koncepcji spółki z 23 IX 1944 r. (w sztukach) 265

Tabela nr 30. Przydział surówki stali elektrycznej (Elektro-Rohstahl)od huty Królewskiej dla walcowni huty Bismarck od czerwcado listopada 1944 r. (w tonach) 271

Tabela nr 31. Plan produkcji podzespołów do pojazdów s.I.G. (Bar), Stuga (Leopard),Panther (Lówe) w walcowni huty Bismarck na okres od lipcado listopada 1944 r. (w sztukach/kompletach) 272

Tabela nr 32. Plan produkcji podwozi oraz nadwozi lekkiego transportera opancerzonegoSdKfz 250 w zakładach KBH, b.d. (prawdopodobnie przełom1942 i 1943 r.) (w sztukach) 278

Tabela nr 33. Plan produkcji transporterów opancerzonych: SdKfz 251 A/D (komplet),SdKfz 250 [A/B] (podwozia) i SdKfz 250 A/B (nadwozia) w zakładachspółki KBH, b.d. (prawdopodobnie początek 1943 r.) (w sztukach) 279

Tabela nr 34. Plan produkcji podwozi i nadwozi do nieokreślonego czterokołowegopojazdu w zakładach spółki KBH (w sztukach) 280

Schemat nr 1. Struktura organizacyjna koncernu Oberhiitten (VOH). Stan na 1944 r. 85Schemat nr 2. Struktura organizacyjna koncernu Berghiitte. Stan na 1944 r. 86Schemat nr 3. Struktura inspekcji VIII b Kattowitz według stanu na 1 IV 1943 r. 154Schemat nr 4. Struktura inspekcji VIII b Kattowitz według stanu na 1 IX 1944 r 155