kularnavatantra - transliteration
TRANSCRIPT
|| śrīḥ || kulārṇavatantram
atha prathamollāsaḥ kailāsaśikharāsīnaṃ devadevaṃ jagadgurum |
papraccheśaṃ parānandaṃ pārvatī parameśvaram || 1 ||
śrīdevyuvāca
bhagavan devadeveśa pañcakratuvidhāyaka |
sarvajña bhaktisulabha śaraṇāgatavatsala || 2 ||
kuleśa parameśāna karuṇāmṛtavāridhe |
asāre ghorasaṃsāre sarvaduḥkhamalīmasāḥ || 3 ||
nānāvidhaśarīrasthā anantā jīvarāśayaḥ | jāyante ca mirayante ca teṣāṃ mokṣo na vidyate || 4 ||
sadā duḥkhāturā deva na sukhī vidyate kvacit |
kenopāyena deveśa mucyate vada me prabho || 5 ||
śrīīśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa saṃsārād mucyate naraḥ || 6 ||
asti deviṃ parabrahmasvarūpo niṣkalaḥ śivaḥ | sarvajñaḥ sarvakarttā ca sarveśo nirmalo'dvayaḥ || 7 ||
svayaṃ jyotiranādyanto nivīkāraḥ parāt paraḥ | nirguṇaḥ saccidānandastadaṃśā jīvasaṃjñakāḥ || 8 ||
anādyavidyopahitā yathāgnau visphuliṅgakāḥ | garbhādyupādhisaṃbhinnāḥ karmabhiḥ karaṇādibhiḥ || 9 ||
sarvaduḥkhapradaiḥ svīyapuṇyapāpainīyantritāḥ | tattajjātiyutaṃ deham āyurbhogañca karmajam || 10 ||
pratijanma prapadyante mānuṣā mūḍhacetasaḥ | sūkṣmaliṅgaśarīrantadāmokṣādakṣayaṃ priye || 11 ||
sthāvarāḥ krimayaścābjāḥ pakṣiṇaḥ paśavo narāḥ| dhāmīkāstridaśāstadvanmokṣiṇaśca yathākramam || 12 ||
catuvīdhaśarīrāṇi dhṛtvā dhṛtvā sahasraśaḥ | sukṛtānmānavo bhūtvā jñānī cenmokṣamāpnuyāt || 13 ||
caturaśītilakṣeṣu śarīreṣu śarīriṇām |
na mānuṣyaṃ vinā yatra tattvajñānaṃ tu labhyate || 14 ||
atra janmasahasreṣu sahasrairapi pārvati |
kadācillabhate janturmānuṣyaṃ puṇyasañcayāt || 15 ||
sopānabhūtaṃ mokṣasya mānuṣyaṃ prāpya durlabham |
yastārayati nātmānaṃ tasmāt pāpataro'tra kaḥ || 16 ||
tataścāpyuttamaṃ janma labdhvā cendriyasauṣṭhavam |
na vettyātmahitaṃ yastu sa bhavet ātmaghātakaḥ || 17 ||
vinā dehena kasyāpi puruṣārtho na vidyate |
tasmāddehadhanaṃ prāpya puṇyakarmāṇi sādhayet || 18 ||
rakṣet sarvātmanātmānam ātmā sarvasya bhājanam |
rakṣaṇe yatnamātiṣṭhet yāvattattvaṃ na paśyati || 19 ||
punargrāmāḥ punaḥ kṣetraṃ punavīttaṃ punargṛham |
punaḥ śubhāśubhaṃ karma na śarīraṃ punaḥ punaḥ || 20 ||
śarīrarakṣaṇāyāsaḥ kriyate sarvadā janaiḥ | nahīcchanti tanutyāgamapi kuṣṭhādirogataḥ || 21 ||
tadgopitaṃ syād yatnena dharmo jñānārthameva ca |
jñānañca dhyānayogārthaṃ so'cirāt parimucyate || 22 ||
ātmaiva yadi nātmānamahitebhyo nivārayet |
ko'nyo hitakarastasmādātmānaṃ tārayiṣyati || 23 ||
ihaiva narakavyādheścikitsāṃ na karoti yaḥ | gatvā nirauṣadhaṃ sthānaṃ vyādhisthaḥ kiṃ kariṣyati || 24 ||
sudīpta bhavane ko vā kūpaṃ khanati durmatiḥ | yāvattiṣṭhati deho'yaṃ tāvattattvaṃ samabhyaset || 25 ||
vyāghrīvāste jarā cāyuryāti bhinnaghaṭāmbuvat |
nighnanti ripuvadrogāstasmācchreyaḥ samācaret || 26 ||
yāvannāśrayate duḥkhaṃ yāvannāyānti cāpadaḥ | yāvannendriyavaikalyaṃ tāvacchreyaḥ samācaret || 27 ||
kālo na jñāyate nānākāryaiḥ saṃsārasambhavaiḥ | sukhaduḥkharato janturna vetti hitamātmanaḥ || 28 ||
jaḍānārttānmṛtānāpadgatān dṛṣṭvā'tiduḥkhitān |
loko mohasurāṃ pītvā na vibheti kadācana || 29 ||
sampadaḥ svapnasaṅkāśā yauvanaṃ kusumopamam |
taḍiccañcalamāyuśca kasya syājjagato dhṛtiḥ || 30 ||
śataṃ jīvitamatyalpaṃ nidrā syādarddhahāriṇī | bālyarogajarāduḥkhairarddhaṃ tadapi niṣphalam || 31 ||
prārabdhavye nirudyogo jāgarttavye suṣuptakaḥ | viśvastavyo bhayasthāne ghātakaiḥ kiṃ na hanyate || 32 ||
toyaphenasame dehe jīve śakunivat sthite |
anitye'priyasaṃsāre kathaṃ tiṣṭhanti nirbhayāḥ || 33 ||
ahite hitabuddhiḥ syādadhruve dhruvacintakaḥ | anarthaṃ cārthavijñānī svamṛtyuṃ yo na vetti ca || 34 ||
paśyannapi na paśyet sa śṛṇvannapi na budhyati |
paṭhannapi na jānāti tava māyāvimohitaḥ || 35 ||
sannimajjajjagadidaṃ gambhīre kālasāgare |
mṛtyurogajarāgrāhe na kiñcidapi budhyati || 36 ||
pratikṣaṇamayaṃ kāyo jīryamāṇo na lakṣyate |
āmakumbha ivāmbhaḥstho viśīrṇo naiva bhāvyate || 37 ||
yujyate veṣṭanaṃ vāyorākāśasya ca khaṇḍanam |
grathanañca taraṅgāṇāmāsthā nāyuṣi yujyate || 38 ||
pṛthivī dahyate yena meruścāpi viśīryate |
śuṣyate sāgarajalaṃ śarīre devi kā kathā || 39 ||
apatyaṃ me kalatraṃ me dhanaṃ me bāndhavaśca me |
lapantamiti marttyaṃ hi hanti kālavṛko balāt || 40 ||
idaṃ kṛtamidaṃ kāryamidamanyat kṛtākṛtam |
evamīhāsamāyuktaṃ mṛtyuratti janaṃ priye || 41 ||
śvaḥkāryamadya karttavyaṃ pūrvāhṇe cāparāhnikam |
na hi pratīkṣate mṛtyuḥ kṛtaṃ vā'sya na vā kṛtam || 42 ||
jarādaśītapanthānaṃ pracaṇḍavyādhisainikam |
mṛtyuśatrumabhijño'si āyāntaṃ kiṃ na paśyasi || 43 ||
āśā sūcīvinibhīnnaṃ siktaṃ viṣayasapīṣā | rāgadveṣānale pakvaṃ mṛtyuraśnāti mānavam || 44 ||
bālāṃśca yauvanasthāṃśca vṛddhān garbhagatānapi |
sarvāṃśca hiṃsate mṛtyurevambhūtamidaṃ jagat || 45 ||
brahmāviṣṇumaheśādidevatā bhūtajātayaḥ | nāśamevānudhāvanti tasmācchreyaḥ samācaret || 46 ||
svasvavarṇāśramācāralaṅghanād duṣpratigrahāt |
parastrīdhanalobhācca nṝṇāmāyuḥkṣayo bhavet || 47 ||
vedaśāstrādyanabhyāsāttathaiva gurvanarcanāt |
nṝṇāmāyuḥkṣayo bhūyādindriyāṇāmanigrahāt || 48 ||
vyādhirādhivīṣaṃ śastraṃ nā sarpaḥ paśavo mṛgāḥ | maraṇaṃ yena nidrdaṣṭaṃ tena gacchanti jantavaḥ || 49 ||
jīvastṛṇajalaukeva dehāddehāntaraṃ vrajet |
samprāpya paramaṃśena dehaṃ tyajati pūrvajam || 50 ||
bālyayauvanavṛddhatvaṃ yathā dehāntarādikam |
tathā dehāntaraprāptirgṛhādgṛhamivāgataḥ || 51 ||
janāḥ kṛtveha karmāṇi sukhaduḥkhāni bhuñjate |
paratrājñānino devi yāntyāyānti punaḥ punaḥ || 52 ||
iha yat kriyate karma tat paratropabhujyate |
siktamūlasya vṛkṣasya phalaṃ śākhāsu dṛśyate || 53 ||
dāridryaduḥkharogāśca bandhanavyasanāni ca |
ātmāparādhavṛkṣasya phalānyetāni dehinām || 54 ||
niḥsaṅga eva mokṣaḥ syāddoṣāḥ sarve ca saṅgajāḥ | tasmāt saṅgaṃ parityajya tattvaniṣṭhaḥ sukhī bhavet |
saṅgācca calate jñānī cāvaśyaṃ kimutālpavit || 55 ||
saṅgaḥ sarvātmanā tyājyaḥ sa cettyaktuṃ na śakyate |
sadbhaḥ saha sa karttavyaḥ satāṃ saṅgo hi bheṣajam || 56 ||
satsaṅgaśca vivekaśca nirmalaṃ nayanadvayam |
yasya nāsti naraḥ so'ndhaḥ kathaṃ na syādamārgagaḥ || 57 ||
yāvataḥ kurute jantuḥ sambandhānmanasaḥ priyān |
tāvanto'sya viśantyete hṛdaye śokaśaṅkavaḥ || 58 ||
svadehamapi jīvo'yaṃ tyaktvā yāti kuleśvari |
strīmātṛpitṛputrādisambandhaḥ kena hetunā || 59 ||
duḥkhamūlo hi saṃsāraḥ sa yasyāsti sa duḥkhitaḥ| tasya tyāgaḥ kṛto yena sa sukhī nāparaḥ priye || 60 ||
prabhavaṃ sarvaduḥkhānāmāśrayaṃ sakalāpadām |
ālayaṃ sarvapāpānāṃ saṃsāraṃ varjayet priye || 61 ||
abandhabandhanaṃ ghoraṃ miśrīkṛtamahāviṣam |
aśastrakhaṇḍanaṃ devi saṃsārāsaktacetasām || 62 ||
ādimadhyāvasāneṣu sarvaṃ duḥkhamidaṃ yataḥ | tasmāt santyajya saṃsāraṃ tattvaniṣṭhaḥ sukhī bhavet || 63 ||
lauhadārumayaiḥ pāśairdṛḍhabandho'pi mucyate |
strīdhanādiṣu saṃsakto mucyate na kadācana || 64 ||
kuṭumbacintāyuktasya śrutaśīlādayo guṇāḥ | apakvakumbhajalavat naśyantyaṅgena kevalam || 65 ||
vañcitāśeṣacittaistainītyaṃ loko vināśitaḥ | hā hanta viṣayāhārairdehasthendriyataskaraiḥ || 66 ||
māṃsalubdho yathā matsyo lauhaśaṃkuṃ na paśyati |
sukhalubdhastathā dehī yamabādhāṃ na paśyati || 67 ||
hitāhitaṃ nā jānanto nityamunmārgagāminaḥ | kukṣipūraṇaniṣṭhā ye te'budhā nārakāḥ priye || 68 ||
nidrādimaithunāhārāḥ sarveṣāṃ prāṇināṃ samāḥ | jñānavān mānavaḥ prokto jñānahīnaḥ paśuḥ priye || 69 ||
prabhāte malamūtrābhyāṃ kṣuttṛḍbhyāṃ madhyage ravau |
rātrau madananidrābhyāṃ bādhyante mānavāḥ priye || 70 ||
svadehadharmadārādiniratāḥ sarvajantavaḥ | jāyante ca mirayante ca hā hantājñānamohitāḥ || 71 ||
svasvavarṇāśramācāraniratāḥ sarvamānavāḥ |
na jānanti paraṃ tattvaṃ mūḍhā naśyanti pārvati || 72 ||
kriyāyāsaparāḥ kecit kratucaryādi saṃyutāḥ | ajñānasaṃyutātmānaḥ sañcaranti pratārakāḥ || 73 ||
nāmamātreṇa santuṣṭāḥ karmakāṇḍaratā narāḥ | mantroccāraṇahomādyairbhrāmitāḥ kratuvistaraiḥ || 74 ||
ekabhaktopavāsādyainīyamaiḥ kāyaśoṣaṇaiḥ | mūḍhaḥ parokṣamicchanti tava māyāvimohitāḥ || 75 ||
dehadaṇḍanamātreṇa kā muktiravivekinām |
valmīkatāḍanāddevi mṛtaḥ kinnu mahoragaḥ || 76 ||
dhanāhārārjane yuktā dāmbhikā veṣadhāriṇaḥ | bhramanti jñānivalloke bhrāmayanti janānapi || 77 ||
sāṃsārikasukhāsaktaṃ brahmajño'smīti vādinam |
karmabrahmobhayabhraṣṭaṃ taṃ tyajedantyajaṃ yathā || 78 ||
gṛhāraṇyasamā loke gatavrīḍā digambarāḥ | caranti gardabhādyāśca yoginaste bhavanti kim || 79 ||
mṛdbhasmamrakṣaṇād devi muktāḥ syuryadi mānavāḥ | mṛdbhasmavāsino grāmyāḥ kiṃ te muktā bhavanti hi || 80||
tṛṇaparṇodakāhārāḥ satataṃ vanavāsinaḥ | hiraṇādimṛgā devi yoginaste bhavanti kim || 81 ||
ājanmamaraṇāntañca gaṅgāditaṭinīsthitāḥ | maṇḍūkamatsyapramukhā vratinaste bhavanti kim || 82 ||
vadanti hṛdayānandaṃ paṭhanti śukasārikāḥ | janānāṃ purato devi vibudhāḥ kiṃ bhavanti hi || 83 ||
pārāvatāḥ śilāhārāḥ parameśvari cātakāḥ | na pibanti mahītoyaṃ yoginaste bhavanti kim || 84 ||
śītavātātapasahā bhakṣyābhakṣyasamāḥ priye |
tiṣṭhanti śūkarādyāśca yoginaste bhavanti kim || 85 ||
tasmādityādikaṃ karma lokavañcanakārakam |
mokṣasya kāraṇaṃ sākṣāttattvajñānaṃ kuleśvari || 86 ||
ṣaḍdarśanamahākūpe patitāḥ paśavaḥ priye |
paramārthaṃ na jānanti paśupāśāniyantritāḥ || 87 ||
vedaśāstrārṇave ghore tāḍyamānā itastataḥ | kālomīgrāhagrastāśca tiṣṭhanti hi kutākīkāḥ || 88 ||
vedāgamapurāṇajñaḥ paramārthaṃ na vetti yaḥ | viḍambakasya tasyāpi tat sarvaṃ kākabhāṣitam || 89 ||
idaṃ jñānamidaṃ jñeyamiti cintāsamākulāḥ | paṭhantyahanīśaṃ devi paratattvaparāṅmukhaḥ || 90 ||
vākyacchandonibandhena kāvyālaṅkāraśobhinā |
cintayā duḥkhitā mūḍhāstiṣṭhanti vyākulendriyāḥ || 91||
anyathā paramaṃ tattvaṃ janāḥ kliśyanti cānyathā |
anyathā śāstrasadbhāvo vyākhyāṃ kurvanti cānyathā || 92 ||
kathayantyunmanībhāvaṃ svayaṃ nānubhavanti hi |
ahaṅkārahatāḥ kecidupadeśavivajītāḥ || 93 ||
paṭhanti vedaśāstrāṇi vivadanti parasparam |
na jānanti paraṃ tattvaṃ darvī pākarasaṃ yathā || 94 ||
śiro vahati puṣpāṇi gandhaṃ jānāti nāsikā |
paṭhanti vedaśāstrāṇi durlabho bhāvavedakaḥ || 95 ||
tattvamātmasthamajñāttvā mūḍhaḥ śāstreṣu muhyati |
gopaḥ kakṣagataṃ chāgaṃ kūpe paśyati durmatiḥ || 96 ||
saṃsāra mohanāśāya śābdabodho na hi kṣamaḥ | na nivartteta timiraṃ kadāciddīpavārttayā || 97 ||
prajñāhīnasya paṭhanam andhasyādarśadarśanam |
devi prajñāvataḥ śāstraṃ tattvajñānasya kāraṇam || 98 ||
agrataḥ pṛṣṭhataḥ kecit pārśvayorapi kecana |
tattvamīdṛk tādṛgiti vivadanti parasparam |
sadvidyādānaśūrādyairguṇaivīkhyātamānavāḥ || 99 ||
pratyakṣagrahaṇaṃ nāsti vārttayā grahaṇaṃ kutaḥ | evaṃ ye śāstrasammūḍhāste dūrasthā na saṃśayaḥ || 100 ||
idaṃ jñānamidaṃ jñeyaṃ sarvataḥ śrotumicchati |
devi varṣasahasrāyuḥ śāstrāntaṃ naiva gacchati || 101 ||
vedādyanekaśāstrāṇi svalpāyuvīghnakoṭayaḥ | tasmāt sāraṃ vijānīyāt kṣīraṃ haṃsa ivāmbhasaḥ || 102 ||
abhyasya sarvaśāstrāṇi tattvaṃ jñātvā hi buddhimān |
palālamiva dhānyārthī sarvaśāstraṃ parityajet || 103 ||
yathāmṛtena tṛptasya nāhāreṇa prayojanam |
tattvajñasya tathā devi na śāstreṇa prayojanam || 104 ||
na vedādhyayanānmuktirna śāstrapaṭhanādapi |
jñānādeva hi muktiḥ syānnānyathā vīravandite || 105 ||
nāśramāḥ kāraṇaṃ mukterdarśanāni na kāraṇam |
tathaiva sarvaśāstrāṇi jñānameva hi kāraṇam || 106 ||
muktidā guruvāgekā vidyāḥ sarvā viḍambakāḥ | kāṣṭhabhāraśramādasmādekaṃ sañjīvanaṃ param || 107 ||
advaitantu śivenoktaṃ kriyāyāsavivajītam |
guruvaktreṇa labhyeta nānyathāgamakoṭibhiḥ || 108 ||
āgamotthaṃ vivekotthaṃ dvidhā jñānaṃ pracakṣate |
śabdabrahmāgamamayaṃ paraṃ brahma vivekajam || 109 ||
advaitaṃ kecidicchanti dvaitamicchanti cāpare |
mama tattvaṃ ca jānanti dvaitādvaitavivajītam || 110 ||
dve pade bandhamokṣāya mameti nirmameti ca |
mameti bādhyate janturna mameti vimucyate || 111 ||
tat karma yanna bandhāya vidyā sā yā vimuktaye |
āyāsāyāparaṃ karma vidyānyā śilpanaipuṇam || 112 ||
yāvat kāmādi dīpyeta yāvat saṃsāravāsanā |
yāvadindriyacāpalyaṃ tāvattattvakathā kutaḥ || 113 ||
yāvat prayatnavego'sti yāvat saṅkalpakalpanā |
yāvanna manasaḥ sthairyaṃ tāvattattvakathā kutaḥ || 114 ||
yāvaddehābhimānaśca mamatā yāvadasti hi |
yāvanna gurukāruṇyaṃ tāvattattvakathā kutaḥ || 115 ||
tāvattapo vrataṃ tītharṃ japahomārccanādikam |
vedaśāstrāgamakathā yāvattattvaṃ na vindate || 116 ||
tasmāt sarvaprayatnena sarvāvasthāsu sarvadā |
tattvaniṣṭho bhaveddevi yadīcchenmokṣamātmanaḥ || 117 ||
dharmajñānasupuṣpasya svargaloka phalasya ca |
tāpatrayāttīsantaptaśchāyāṃ mokṣataroḥ śrayet || 118 ||
bahunātra kiṃmuktena rahasyaṃ śṛṇu pārvati |
kuladharmamṛte muktarnāsti satyaṃ na saṃśayaḥ || 119 ||
tasmādvadāmi tattvante vijñāya śrīgurormukhāt |
sukhena mucyate devi ghorasaṃsārabandhanāt || 120 ||
iti te kathitā kācijjīvajātisthitiḥ priye |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 121 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre jīva-
sthitikathanaṃ nāma prathamollāsaḥ || 1 ||
atha dvitīyollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi sarvajīvadayānidhe |
kuladharmastvayā deva sūcito na prakāśitaḥ || 1 ||
tasya dharmasya māhātmyaṃ sarvadharmottamasya ca |
ūdrdhvāmnāyasya māhātmyaṃ tanmataṃ vada me prabho |
vada me parameśāna yadi te'sti kṛpā mayi || 2 ||
śrī īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa yoginīnāṃ priyo bhavet || 3 ||
brahmāviṣṇuguhādīnāṃ na mayā kathitaṃ purā |
kathayāmi tava snehāt śṛṇuṣvaikāgramānasā || 4 ||
pāramparyyakramāyātaṃ pañcavaktreṣu saṃsthitam |
akathyaṃ paramārthena tathāpi kathayāmi te || 5 ||
tvayāpi gopitavyaṃ hi na deyaṃ yasya kasyacit |
deyaṃ bhaktāya śiṣyāya anyathā patanaṃ bhavet || 6 ||
sarvebhyaścottamā vedā vedebhyo vaiṣṇavaṃ param |
vaiṣṇavāduttamaṃ śaivaṃ śaivāddakṣiṇamuttamam || 7 ||
dakṣiṇāduttamaṃ vāmaṃ vāmāt siddhāntamuttamam |
siddhāntāduttamaṃ kaulaṃ kaulāt parataraṃ na hi || 8 ||
guhyād guhyataraṃ devi sārāt sāraṃ parāt param |
sākṣāt śivapradaṃ devi karṇākaṇīgataṃ kulam || 9 ||
mathitvā jñānadaṇḍena vedāgamamahārṇavam |
sārajñena mayā devi kuladharmaḥ samuddhṛtaḥ || 10 ||
ekataḥ sakalā dharmā yajñatīrthavratādayaḥ | ekataḥ kuladharmaśca tatra kaulo'dhikaḥ priye || 11 ||
praviśanti yathā nadyaḥ samudram ṛjuvakragāḥ | tathaiva vividhā dharmāḥ praviṣṭāḥ kulameva hi || 12 ||
yathā hastipade līnaṃ sarvaprāṇīpadaṃ bhavet |
darśanāni ca sarvāṇi kula eva tathā priye || 13 ||
yadā jāmbunadānāñca sadṛśaṃ lauhamasti cet |
tadā ca kuladharmeṇa samayo'nyaḥ samo bhavet || 14 ||
yathāmarataraṅgiṇyā na samāḥ sakalāpagāḥ | tathaiva samayāḥ sarve kuladharmeṇa no samāḥ || 15 ||
merusarṣapayoryadvat sūryakhadyotayoryathā |
tathānyasamayasyāpi kulasya mahadantaram || 16 ||
asti cettvatsamā nārī matsamaḥ puruṣo'sti cet |
kulena samadharmastu tathāpi na kadācana || 17 ||
kuladharmaṃ hi mohena yo'nyadharmeṇa durmatiḥ | baddhaḥ saṃsārapāśena so'ntyajānāṃ priyo bhavet || 18 ||
yo vā kulādhikaṃ dharmamajñānādvadati priye |
brahmahatyādhikaṃ pāpaṃ sa prāpnoti na saṃśayaḥ || 19 ||
kuladharmapravahaṇaṃ samāruhya narottamaḥ | svargādi dvīpāntaraṃ gatvā mokṣaratnaṃ samaśnute || 20 ||
darśaneṣu ca sarveṣu cirābhyāsena mānavāḥ |
mokṣaṃ labhante kaule tu sadya eva na saṃśayaḥ || 21 ||
bahunātra kimuktena śṛṇu matprāṇavallabhe |
na kaulasamadharmo'sti tvāṃ śape kulanāyike || 22 ||
yogī cennaiva bhogī syādbhogī cennaiva yogavit |
bhogayogātmakaṃ kaulaṃ tasmāt sarvādhikaṃ priye || 23 ||
bhogo yogāyate sākṣāt pātakaṃ sukṛtāyate |
mokṣāyate ca saṃsāraḥ kuladharme kuleśvari || 24 ||
brahmendrācyutarudrādidevatāmunipuṅgavāḥ | kuladharmaparā devi mānuṣeṣu ca kā kathā || 25 ||
vihāya sarvadharmāṃśca nānāgurumatāni ca |
kulameva vijānīyādyadīcchet siddhimātmanaḥ || 26 ||
pūrvajanmakṛtābhyāsāt kulajñānaṃ prakāśate |
svapnotthita pratyayavadupadeśādikaṃ vinā || 27 ||
janmāntarasahasreṣu yā buddhivīhitā nṛṇām |
tāmeva labhate janturupadeśo nirarthakaḥ || 28 ||
śaivavaiṣṇavadaurgārkagāṇapatyendusambhavaiḥ | mantraivīśuddhacittasya kulajñānaṃ prakāśate || 29 ||
sarvadharmāśca deveśi punarāvarttakāḥ smṛtāḥ | kuladharmasthitā ye ca te sarve'pyanivarttakāḥ || 30 ||
purākṛtatapodānayajñatīrthajapavrataiḥ | kṣīṇāṃhasāṃ nṛṇāṃ devi kulajñānaṃ prakāśate || 31 ||
tvamahaṃ devi kalyāṇi yasya tuṣṭāvubhāvapi |
devatāgurubhaktyā ca kulajñānaṃ prakāśate || 32 ||
śuddhacittasya śāntasya kamīṇo gurusevinaḥ | atibhaktasya guhyasya kulajñānaṃ prakāśate || 33 ||
śrīgurau kulaśāstreṣu kaulikeṣu kulāśraye |
yasya bhaktirdṛḍhā tasya kulajñānaṃ prakāśate || 34 ||
śraddhā vinayaharṣādyaiḥ sadācāradṛḍhavrataiḥ | gurvājñāpālakairdharmaiḥ kulajñānamavāpyate || 35 ||
anarhe kulavijñānaṃ na tiṣṭhati kadācana |
tasmāt parīkṣya vaktavyaṃ kulajñānaṃ mayoditam || 36 ||
na brūyāt kuladharmaṃ tamayogye kulaśāsanam |
ājñābhaṅgañca yaḥ kuryāddevatāśāpamāpnuyāt || 37 ||
ārādhya samayācāraṃ kulajñānaṃ vadedyadi |
sa guruścāpi śiṣyaśca yoginīnāṃ bhavet paśuḥ || 38 ||
bodhayitvā guruḥ śiṣyaṃ kulajñānaṃ prakāśayet |
labhete tāvubhau sākṣādyoginīvīramelanam || 39 ||
anāyāsena saṃsārasāgaraṃ yastitīrṣati |
kuladharmamimaṃ jñātvā mucyate nātra saṃśayaḥ || 40 ||
kuladharmamahāmārgagantā muktipurīṃ vrajet |
acirānnātra sandehastasmāt kaulaṃ samāśrayet || 41 ||
kulaśāstramanādṛtya paśuśāstrāṇi yo'bhyaset |
svagṛhe pāyasaṃ tyaktvā bhikṣāmaṭati pārvati || 42 ||
vihāya kuladharma yaḥ paradharmaparo bhavet |
karasthaṃ ratnamutsṛjya dūrasthaṃ kācamīhate || 43 ||
saṃtyajya kulamantrāṇi paśumantrāṇi yo japet |
sa dhānyarāśimutsṛjya pāṃsurāśiṃ jighṛkṣati || 44 ||
kulānvayaṃ samutsṛjya yo'nyamanvayamīkṣate |
taḍāgādiva tṛṣṇārtto mṛgatṛṣṇāṃ pradhāvati || 45 ||
yathendrājālajā māyāḥ kṣaṇameva sukhāvahāḥ | śrīkaulādanyasamayāstādṛśāḥ kulanāyike || 46 ||
kuladharmamajānan yaḥ saṃsārānmokṣamicchati |
pārāvāramapāraṃ sa pāṇibhyāṃ tarttumicchati || 47 ||
yo vānyadarśanebhyaśca bhuktiṃ muktiñca kāṅkṣati |
svapnalabdhadhanenaiva dhanavān sa bhavettadā || 48 ||
śuktau rajatavibhrāntiryathā jāyeta pārvati |
tathānyasamayebhyaśca bhuktirmuktiḥ prakāśate || 49 ||
sarvakarmavihīno'pi varṇāśramavivajītaḥ | kulaniṣṭhaḥ kuleśāni bhuktimuktyoḥ sa bhājanam || 50||
kulajñānavihīno'pi kulabhaktyāśrayo bhavet |
so'pi sadgatimāpnoti kimutāsya parāyaṇaḥ || 51 ||
kuladharmo hato hanti rakṣito rakṣati priye |
pūjitaḥ pūjayatyāśu tasmāttaṃ na parityajet || 52 ||
nindantu bāndhavāḥ sarve tyajantu strīsutādāyaḥ | janā hasantu māṃ dṛṣṭvā rājāno daṇḍayantu vā || 53 ||
seve seve punaḥseve tvāmeva paradevate |
tvaddharma naiva muñcāmi manovākkāyakarmabhiḥ || 54 ||
evamāpadgatasyāpi yasya bhaktiḥ suniścalā |
sa tu sampūjyate devairamutra sa śivo bhavet || 55 ||
rogadāridryaduḥkhādyaiḥ pīḍito'pyaniśaṃ śive |
yastvāmupāste bhaktyā sa naraḥ sadgatimāpnuyāt || 56 ||
janāḥ stuvantu nindantu lakṣmīrgacchatu tiṣṭhatu |
mṛtiradya yugānte vā kulaṃ naiva parityajet || 57 ||
nāpi lobhānna ca krodhānna dveṣānna ca matsarāt |
na kāmanna bhayādvāpi kuladharmaṃ parityajet || 58 ||
yo janturnārcayettvāntu kuladharmasamāśritaḥ |
kliśyate jātamātreṇa bhūtāriṇātmaśatruṇā || 59 ||
pulākā iva dhānyeṣu pataṃgā iva jantuṣu |
budbudā iva toyeṣu ye kaulavimukhā hi te || 60 ||
taravo'pi hi jīvanti jīvanti mṛgapakṣiṇaḥ | sa jīvati mano yasya kuladharme vyavasthitam || 61 ||
kuladharmavihīnasya dinānyāyānti yānti ca |
sa lohakārabhasrevaśvasannapi na jīvati || 62 ||
gacchatastiṣṭhato vāpi jāgrataḥ svapato'pi vā |
kuleśvari kulājñasya tat paśoriva jīvitam || 63 ||
vidvānapi ca mūrkho'sau dhāmīko vāpyadhāmīkaḥ | vratastho'pyavratastho vā yaḥ kaulavimukho janaḥ || 64 ||
jātāsta eva jagati jantavaḥ sādhu jīvinaḥ | kuladharmaparā devi śeṣāśca dvāragardabhāḥ || 65 ||
sa pumānucyate sadbhiḥ kuladharmaparāyaṇaḥ | aparastu paraṃ satyamasthikūṭatvacāvṛtaḥ || 66 ||
caturvedī kulājñānī śvapacādadhamaḥ priye |
śvapaco'pi kulajñānī brāhmaṇādatiricyate || 67 ||
gurukāruṇyayuktastu dīkṣānirdhūtapātakaḥ | kulapūjārato devi so'yaṃ kaulo na cetareḥ || 68 ||
yaḥ kaulikaḥ kulajñānaṃ na paśyati na vindati |
na pūjayati dhik tasya tat kākasyeva jīvitam || 69 ||
te dhanyāḥ puṇyakarmāṇaste santaste ca yoginaḥ | yeṣāṃ bhāgyavaśāddevi kulajñānaṃ prakāśate || 70 ||
te vandyāste mahātmānaḥ kṛtārthaste narottamāḥ | yeṣāmutpadyate citte kulajñānaṃ mayoditam || 71 ||
sarvaprakāśagamanaṃ sarvatīrthāvagāhanam |
yat sarvayajñācaraṇaṃ kuladharmapraveśanam || 72 ||
praviśanti kulaṃ dharma ye vai sukṛtino narāḥ | te punarjananīgarbha na viśanti kadācana || 73 ||
prasaṅgenāpi yaḥ kaścit kulaṃ kulamitīrayet |
kula tat pāvanaṃ devi bhavati tvadanugrahāt |
kulajñānasya kuleśāni nānyadharmaiḥ prayojanam || 74 ||
kuleśi kulaniṣṭhānāṃ kaulikānāṃ mahātmanām |
dadāmi paramaṃ jñānaṃ cāntakāle na saṃśayaḥ || 75 ||
cirāyāsālpaphaladaṃ kāṅkṣate samayaṃ janāḥ | sukhena sarvaphaladaṃ kulaṃ ko'pi tyajatyaho || 76 ||
kulajño hi ca sarvajño vedaśāstrojjhito'pi vā |
vedaśāstrāgamajño'pi kulājñastvajña eva hi || 77 ||
jānanti kulamāhātmyaṃ tvadbhaktā eva nāpare |
cakorā eva jānanti nānye candragatāṃ rucim || 78 ||
kulajñā eva tuṣyanti śrutvā kulakathāṃ priye |
svalpā nadyo vivarddhante jyotsnayā kiṃ samudravat || 79 ||
nānyadharmamavekṣante kaulikāḥ sāravedinaḥ | bhṛṅgāḥ puṣpāntaraṃ lubdhā mandārāmodasevinaḥ || 80 ||
mānayante hi sārajñāḥ kuladharma na cetare |
śivaḥ śirasi dhatte'bjaṃ saiṃhikeyā gilatyaho || 81 ||
abhijñā eva jānanti nābhijñāḥ kulardaśanam |
jalamiśrapayaḥpānaṃ bakaḥ kiṃ vetti haṃsavat || 82 ||
śivaśaktimayo loko loke kaulaṃ pratiṣṭhitam |
tasmāt sarvādhikaṃ kaulaṃ sarvasādhāraṇaṃ katham || 83 ||
ṣaḍdarśanāni me'ṅgāni pādo kukṣiḥ karau śiraḥ | teṣu bhedantu yaḥ kuryānmamāṅgaṃ cchedayettu saḥ || 84 ||
etānyeva kulasyāpi ṣaḍaṅgāni bhavanti hi |
tasmādvedātmakaṃ śāstraṃ viddhi kaulātmakaṃ priye || 85 ||
darśaneṣvakhileṣveva phaladaṃ caikadaivatam |
bhuktimuktipradaṃ nṛṇāṃ kule'smin daivataṃ priye || 86 ||
lokadharmaviruddhañca siddhayogīśvari priye |
kulaṃ pramāṇatāṃ yāti pratyakṣaphaladaṃ yataḥ || 87 ||
pratyakṣañca pramāṇāya sarveṣāṃ prāṇināṃ priye |
upalabdhibalāttasya hatāḥ sarve kutākīkāḥ || 88 ||
parokṣaṃ ko nu jānīte kasya kiṃ vā bhaviṣyati |
yadvā pratyakṣaphaladaṃ tadevottamadarśanam || 89 ||
kuladharmamimaṃ jñātvā mucyante sarvamānavāḥ | iti matvā maheśāni mayā kaulaṃ vigahītam || 90 ||
tvatkāruṇyavihīnānāṃ kulajñānavirodhinām |
paśunāmanabhijñānāṃ kuladharmo vigahītaḥ || 91 ||
yasya janmāntare pāpakarmabandho'dhiko bhavet |
na tasya gurukāruṇyaṃ kulajñānañca jāyate || 92 ||
yathāndho naiva paśyanti sūrya sarvaprakāśakam |
tathā kulaṃ na jānanti tava mayāvimohitāḥ || 93 ||
śaivavaiṣṇavasaurādi darśanānyapi bhaktitaḥ | bhajante mānavā nityaṃ vṛthāyāsaphalāni ca || 94 ||
vedaśāstrāgamaiḥ proktaṃ bhogamokṣaikasādhanam |
mūḍhā nindanti hā hanta matpriyaṃ tava darśanam || 95 ||
bhrāmitā hi mayā devi paśavaḥ śāstrakoṭiṣu |
kuladharma na jānanti vṛthā jñānābhimāninaḥ || 96 ||
paśuśāstrāṇi sarvāṇi mayaiva kathitāni hi |
mūrttyantarantu gatvaiva mohanāya durātmanām || 97 ||
mahāpāpavaśānnṛṇāṃ teṣu vāñchābhijāyate |
teṣāñca sadāgatirnāsti kalpakoṭiśatairapi || 98 ||
preryamāṇo'pi pāpātmā kule naiva pravarttate |
vāryamāṇo'pi puṇyātmā kulamevābhilamvate || 99 ||
kuladharmeṇa devatvaṃ devāḥ sampratipedire |
muniyogīśvarādyāśca susiddhiṃ paramāṃ gatāḥ || 100 ||
paśuvratādiniratāḥ sulabhā dāmbhikā bhuvi |
ye kaulameva sevante te mahānto'ti durlabhāḥ || 101 ||
mānavā bahavaḥ santi mithyātattvārthavedinaḥ | durlabho'yaṃ maheśāni kulatattvaviśāradaḥ || 102 ||
yathā rogāturāḥ kecinmānavāḥ kulanāyike |
divyauṣadhaṃ na sevante mahāvyādhivināśanam || 103 ||
tadvyādhivarddhanāpathyaṃ kurvanti hi kubheṣajam |
tathaiva janmamaraṇakṛtaṃ sāṃsārikīṃ kriyām || 104 ||
samācaranti satataṃ tvatkāruṇyavivajītāḥ | na bhajante kulaṃ dharma bhavavandhavimocanam || 105 ||
yathā cāraṇyajātāṃstu marīcādīn vaṇigjanān |
mohato mānavāḥ prītyā yācante kulanāyike || 106 ||
anarghyāṇi ca ratnāni na yācante hi kecana |
tathaiva paśuśāstrāṇi karmapāśaphalāni ca || 107 ||
iti pṛcchanti mūrkhāste tava māyāvimohitā |
kuladharma na pṛcchanti bhuktimuktiphalapradam || 108 ||
kastūrīṃ kardamadhiyā karpūraṃ lavaṇecchayā |
śārkaraṃ śakarābhrāntyā maṇiṃ kācamanīṣayā || 109||
yathādṛṣṭaṃ na manyante karasthamapi pāmarāḥ | tathā kaulaṃ na jānanti tvatprasādavivajītāḥ || 110 ||
aho mohasya māhātmyaṃ tvanmāyājanitasya ca |
kimajñānapi deveśi mohayedamarānapi || 111 ||
peyaṃ madyaṃ palaṃ khādyaṃ samālokya priyāmukham |
ityevācaraṇaṃ jāpyaṃ pariprāpyaṃ paramrapadam || 112 ||
gurukāruṇyasaṃlabhyamīdṛśaṃ kuladarśanam |
tvadbhaktā eva jānanti netare bhuktimuktidam || 113 ||
gurūpadeśarahitā mahānta iti kecana |
mohayanti janān sarvān svayaṃ pūrvavimohitāḥ || 114 ||
durācāraparāḥ kecidvācayanti ca pāmarāḥ | kathaṃbhūto bhavet svāmī sevakāḥ syustathāvidhāḥ || 115 ||
bahavaḥ kaulikaṃ dharma mithyājñānaviḍambakāḥ | svabudhdyā kalpayantītthaṃ pāramparyavivajītāḥ || 116 ||
madyapānena manujo yadi siddhaṃ labheta vai |
madyapānaratāḥ sarve siddhiṃ gacchantu pāmarāḥ || 117 ||
māṃsabhakṣaṇamātreṇa yadi puṇyā gatirbhavet |
loke māsāśinaḥ sarve puṇyabhājo bhavanti hi || 118 ||
śaktisambhogamātreṇa yadi mokṣo bhaveta vai |
sarve'pi jantavo loke muktāḥ syuḥ strīniṣevanāt ||119 ||
kulamārgo mahādevi na mayā ninditaḥ kvacit |
ācārarahitā ye'tra ninditāste na cetare || 120 ||
anyathā kaulike dharme ācāraḥ kathito mayā |
vicarantyanthā devi mūḍhāḥ paṇḍitamāninaḥ || 121 ||
kṛpāṇadhārāgamanāt vyāghrakaṇṭhāvalambanāt |
bhujaṅgadhāraṇānnūnamaśakyaṃ kulavarttanam || 122 ||
vṛthā pānantu deveśi surāpānaṃ taducyate |
tatmahāpātakaṃ jñeyaṃ vedādiṣu nirūpitam || 123 ||
anāghreyamanālokyamaspṛśyañcāpyapeyakam |
madyaṃ maṃsaṃ paśūnāntu kaulikānāṃ mahāphalam || 124 ||
amedhyāni dvijātīnāṃ madyānyekādaśaiva tu |
dvādaśantu mahāmadyaṃ sarveṣāmuttamottamam || 125 ||
surā vai malamannānāṃ pāpmā tu malamucyate |
tasmādbrāhmaṇarājanyau vaiśya na surāṃ pibet || 126||
surādarśanamātreṇa kuryāt sūryāvalokanam |
tatsamāghrāṇamātreṇa prāṇāyāmatrayaṃ caret || 127 ||
ājānubhyāṃ bhavenmagno jale copavasedahaḥ | ūdrdhva nābhestrirātrantu madyasya sparśane vidhiḥ|| 128 ||
surāpāne kāmakṛte jvalantīṃ tāṃ vinikṣipet |
mukhe tayā vinirdagdhe tataḥ śuddhimavāpnuyāt || 129 ||
madyasparśādidoṣasya prāyaścittavidhiḥ smṛtaḥ | avidhānena yo hanyādātmārthaṃ prāṇinaḥ priye || 130||
nivasennarake ghore dināni paśuromabhiḥ | sa mṛto'pi durācārastirryagyoniṣu jāyate || 131 ||
anumantā viśvasitā nihantā krayavikrayī |
saṃskartā copaharttā ca khāditā'ṣṭau ca ghātakāḥ || 132 ||
dhanaivīkrayiko hanti khāditā copabhogataḥ | ghātako vadha bandhābhyāṃ ityeṣa trividho vadhaḥ || 133 ||
māṃsasandarśanaṃ kṛtvā surādarśanavaccaret |
tasmādavidhinā māṃsaṃ madyaṃ na sevate kvacit || 134 ||
vidhinā sevyate devi tarasā tvaṃ prasīdasi |
nāśayatyaparijñānāt satyameva varānane || 135 ||
tṛṇaṃ vāpyavidhānena chedayenna kadācana |
vidhinā gāṃ dvijaṃ vāpi hatyā pāpairna lipyate || 136 ||
bahunātra kimuktena sāramekaṃ śṛṇu priye |
jīvanmuktisukhopāyaṃ kulaśāstreṣu gopitam || 137 ||
yanmumukṣoḥ phalaṃ devi kanakasyeva saurabham |
kulajñe'pyūrdhvavikhyāte jñānaṃ tattadanuttamam || 138 ||
kulaśāstrāṇi sarvāṇi mayaivoktāni pārvati |
pramāṇāni na sandeho na hantavyāni hetubhiḥ || 139 ||
devatābhyaḥ pitṛbhyaśca madhu vātā ṛtāyate |
svādiṣṭhayā madiṣṭhayā kṣīraṃ sapīrmadhūdakam || 140 ||
hiraṇyapāvāḥ khādiśca abadhnan puruṣaṃ paśum |
dīkṣāmupeyādityādyāḥ pramāṇaṃ śrutayaḥ priye || 141 ||
ityetat kathitaṃ kiñcit kulamāhātmyamambike |
samāsena kulaśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 142 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
kulamāhātmyakathanaṃ nāma dvitīyollāsaḥ || 2 ||
atha tṛtīyollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi sarvadharmottamottamam |
ūrdhvāmnāyañca tanmantraṃ māhātmyaṃ vada me prabho || 1 ||
śrīīśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa devatā suprasīdati || 2 ||
na kadācinmayā proktamitaḥ pūrva kuleśvari |
kathayāmi tava snehādūrdhvāmnāyaṃ śṛṇu priye || 3 ||
vedaśāstrapurāṇāni prakāśyāni kuleśvari |
śaivaśāktāgamāḥ sarve rahasyāḥ parikīttītāḥ || 4 ||
rahasyātirahasyāni kulaśāstrāṇi pārvati |
rahasyātirahasyānāṃ rahasyamidamambike || 5 ||
ūdrdhvāmnāyasya tattvaṃ hi pūrṇabrahmātmakaṃ param |
sugopitaṃ mayā yatnādidānīntu prakāśyate || 6 ||
mama pañcamukhebhyaśca pañcāmnāyāḥ samudgatāḥ | pūrvaśca paścimaścaiva dakṣiṇaścottarastathā |
ūrdhvāmnāyaśca pañcaite mokṣamārgāḥ prakīttītāḥ || 7 ||
āmnāyā bahavaḥ santi nordhvāmnāyena te samāḥ | satyametadvarārohe nātra kāryā vicāraṇā || 8 ||
āmnāyā bahavo guptaścaturāmnāyabhedajāḥ | asmiṃstantre samākhyātāḥ pūrvaṃ te kulanāyike || 9 ||
caturāmnāya vettāro bahavaḥ santi kāmini |
ūrdhvāmnāyasya tattvajñā viralā vīravandite || 10 ||
yāvantaḥ pāṃsavo bhūmestāvantaḥ samudīritāḥ | ekaikāmnāyajā mantrā bhuktimuktiphalapradāḥ || 11 ||
upamantrāśca tāvantaḥ sāradāḥ samudīritāḥ | mayaiva kathitāste tu lokānugrahakāṅkṣayā || 12 ||
sarveṣāmapi mantrāṇāṃ devatāstatphalapradāḥ | āvayoraṃśasambhūtāḥ samuddiṣṭāḥ śucismite || 13 ||
sarvamantrānahaṃ vedmi nānyo jānāti kaścana |
matprasādena yaḥ kaścidvetti mānavakoṭiṣu || 14 ||
ekāmnāyañca yo vetti sa mukto nātra saṃśayaḥ | kiṃ punaścaturāmnāyavettā sākṣācchivo bhavet || 15 ||
caturāmnāyavijñānādūrdhvāmnāyaḥ paraḥ priye |
tasmāttadeva jānīyād yadīcchet siddhimātmanaḥ || 16 ||
ūrdhvatvāt sarvadharmāṇāmūrdhvāmnāyaḥ praśasyate |
ūrdhvaṃ nayatyadhaḥsthañca ūrdhvāmnāya itīritaḥ || 17 ||
ūrdhvatattvāt kuleśāni dhvastasaṃsārasāgarāt |
ūrdhvalokaikasevyatvādūrdhvāmnāya iti smṛtaḥ || 18 ||
tasmāddeveśi jānīhi sākṣānmokṣaikasādhanam |
sarvāmnāyādhikaphalamūrdhvāmnāyaṃ parāt param || 19 ||
sarvalokeṣu sarvebhyo hyahaṃ pūjyo yathā priye |
amnāyeṣu ca sarveṣu ūrdhvāmnāyastathā śive || 20 ||
devatānāṃ yathā viṣṇurjyotiṣāṃ bhāskaro yathā |
tīrthānāntu yathā kāśī svarnadī saritāṃ yathā || 21 ||
parvatānāṃ yathā merustarūṇāṃ candanaṃ yathā |
aśvamedhaḥ kratūnāñca pāṣāṇānāṃ yathā maṇiḥ || 22 ||
yathā rasānāṃ mādhuryaṃ dhātūnāṃ kāñcanaṃ yathā |
catuṣpadāṃ yathā dhenuryathā haṃsastu pakṣiṇām || 23 ||
āśramāṇāṃ yathā bhikṣurvarṇānāṃ brāhmaṇo yathā |
manuṣyāṇāṃ yathā rājā'vayavānāṃ yathā śiraḥ || 24 ||
āmodānāñca kastūrī yathā kāñcīpurī purām |
tathaiva sarvadharmāṇāmūrdhvāmnāyo'dhikaḥ priye || 25 ||
nānājanmājītāpārapuṇyakarmaphalodayāt |
ūrdhvāmnāyaṃ vijānīyānnānyathā vīravandite || 26 ||
dhanyo manuṣyalakṣeṣu jānāti kuladarśanam |
teṣāṃ lakṣeṣu yaḥ kaścidūrdhvāmnāyaṃ pravetti ca || 27 ||
na vedairnāgamaiḥ śāstrairna purāṇaiḥ suvistaraiḥ | na yajñairna tapobhirvā na tīrthavratakoṭibhiḥ || 28 ||
nānyairupāyairddeveśi mantrauṣadhipuraḥsaraiḥ | āmnāyo jñāyate codrdhvaḥ śrīmadgurumukhaṃ vinā || 29 ||
tamevānveṣayettatra sarvajñaṃ karuṇānidhim |
sarvalakṣaṇasampannaṃ ūrdhvāmnāyārthakovidam |
tasmāddeveśi jānīyādūrdhvāmnāyaṃ kuleśvari || 30||
āmnāyaṃ yo naro devi vijānāti ca tattvataḥ | labhate kāṅkṣatāṃ siddhiṃ satyaṃ satyaṃ varānane || 31 ||
ūrdhvāmnāyaṃ vijānāti yaḥ samyak śrīgurormukhāt |
śāstramārgeṇa sa naro jīvanmukto na saṃśayaḥ || 32 ||
āmnāyamīdṛśaṃ devi vijānāti ca tattvataḥ | sa vandyaḥ sadguruḥ so'rcyaḥ sa daivajñaḥ sa māntrikaḥ | sa sevyaḥ sa ca saṃstutyaḥ sa draṣṭavyaḥ sa sāttvikaḥ || 33 ||
sa vratī sa tapasvī ca so'nuṣṭhātā sa pūjakaḥ | sa vedāgamaśāstrādisarvavidyāviśāradaḥ || 34 ||
sa ācāryaḥ sa matimān sa yatiḥ sa ca kaulikaḥ | sa yajvā sa ca pūtātmā sa jāpī sa ca sādhakaḥ || 35 ||
sa yogī sa kṛtārthastu sa vīraḥ sa ca uttamaḥ | sa puṇyātmā sa sarvajñaḥ sa muktaḥ sa śivaḥ priye || 36 ||
tatkulaṃ pāvanaṃ devi dhanyā tajjananī smṛtā | tatpitā ca kṛtārthaḥ syānmuktāstatpitaraḥ priye |
puṇyāstadvaṃśajāḥ sarve pūtāstanmitrabāndhavāḥ || 37 ||
bahuneha kimuktena cordhvāmnāyaparasya ca |
smaraṇaṃ kīrttanaṃ vāpi darśanaṃ vandanaṃ tathā |
sambhāṣaṇañca kurute rājasūyādhikaṃ phalam || 38 ||
sa yatra vasate devi tatra śrīvījayo bhavet |
anāmayaṃ subhikṣañca suvṛṣṭinīrupadravam || 39 ||
tasmād guruprasādena ūrdhvāmnāyaṃ narottamaḥ | yo vetti tattvato devi sa me priyatamo bhavet || 40 ||
pūrvāmnāyaḥ sṛṣṭirūpaḥ sthitirūpaśca dakṣiṇaḥ | saṃhāraḥ paścimo devi uttaro'nugraho bhavet || 41 ||
mantrayogaṃ viduḥ pūrvaṃ bhaktiyogañca dakṣiṇam |
paścimaṃ karmayogañca jñānayogaṃ tathottaram || 42 ||
pūrvāmnāyasya saṅketāścatuvīṃśatirīritāḥ | dakṣiṇāmnāyasaṅketāḥ pañcavīṃśatirīritāḥ || 43 ||
paścimāmnāyasaṅketāḥ dvātriṃśat samudāhṛtāḥ | viduḥ ṣaṭtriṃśadāmnāye saṅketāḥ śrīmaduttare || 44 ||
ūdrdhvāmnāyasya caitāni na santi kulanāyike |
sākṣācchivasvarūpatvānna kiñcit karma vidyate || 45 ||
ūrdhvāmnāyasya māhātmyamahaṃ vedmi na cāparaḥ | matsnehāttvañca jānāsi satyametadvarānane || 46 ||
ūrdhvāmnāyasya māhātmyamiti te kathitaṃ mayā |
samāsena kuleśāni mantramāhātmyamucyate || 47 ||
itaḥ pūrvaṃ mayā noktaṃ yasya kasyāpi pārvati |
tadvadāmi tava snehācchṛṇu matprāṇavallabhe || 48 ||
śrīprāsādaparāmantramūrdhvāmnāyamadhiṣṭhitam |
āvayoḥ paramākāraṃ yo vetti sa svayaṃ śivaḥ || 49 ||
śivādikrimiparyantaṃ prāṇināṃ prāṇavartmanā |
niśvāsocchvāsarūpeṇa mantro'yaṃ varttate priye || 50 ||
anilena vinā megho yathākāśe na veṣṭate |
parāprasādamantreṇa vinā lokastathā priye || 51 ||
parāprāsādamantreṇa syūtametaccarācaram |
abhinnaṃ tattvato devi tālavṛnte yathānilaḥ || 52 ||
bīje'ṅkurastile tailamagnāvuṣṇaṃ ravau prabhā |
candre jyotsnā'nalaḥ kāṣṭhe puṣpe gandhe jale dravaḥ || 53 ||
śabde cārthaḥ śive śaktiḥ kṣīre sapīḥ phale ruciḥ | śarkarāyāñca mādhuryaṃ ghanasāre ca śītalam || 54 ||
nigrahānugraho mantre pratimāyāñca devatā |
darpaṇe pratibimbañca samīre calanaṃ yathā |
parāprasādamantre'pi prapañco'yaṃ tathā sthitaḥ || 55 ||
vaṭabīje yathā vṛkṣaḥ sūkṣmarūpeṇa tiṣṭhati |
parāprāsādamantre'smin brahmāṇḍo'pi tathā sthitaḥ || 56 ||
supakveṣu padārtheṣu suraseṣu kuleśvari |
lavaṇena vinā svādu yathā bhokturna jāyate || 57 ||
parāprāsādamantreṇa ye vā mantrā na saṅgatāḥ | te phalaṃ na prayacchanti mantraṃ śaktivivajītāḥ || 58 ||
śrīprāsādaparāmantro gopanīyaḥ prayatnataḥ || 59 ||
vicāryāhaṃ purāṇārthān darśanāmnāyabhedajān |
grasamān vedmyahaṃ mantrān śāstrāṇi vividhāni ca || 60 ||
sahasrākṣādayo devāḥ śāstreṣu vividheṣu ca |
bhramanti teṣu mūḍhāste tava māyāvimohitāḥ || 61 ||
jāyante ca mirayante ca saṃsārakleśabhāginaḥ | śrīprāsādaparāmantraṃ na gāyantaḥ kuleśvari |
na labhante hi mokṣaṃ te tava māyāvimohitāḥ || 62 ||
madrūpe śrīgurau yasya dṛḍhā bhaktiḥ prajāyate |
śrīprāsādaparāmantraṃ sa jñātvā parimucyate || 63 ||
pūrvajanmasahasreṣu śaivādisamayodyatān |
caturāmnāyajān mantrān gurvājñāṃ yo bhajiṣyati || 64 ||
sa pāpakañcukānmuktaḥ śuddhātmā guruvatsalaḥ | śrīprāsādaparāmantraṃ vijānāti na cānyathā || 65 ||
sabrahmāviṣṇurudrāśca śakrādisurapuṅgavāḥ | vasurudrārkadikpālā manucandrādayaḥ priye || 66 ||
mārkaṇḍeyādimunayo vasiṣṭhādimunīśvarāḥ | sanakādyāśca yogīśā jīvanmuktāḥ śukādayaḥ || 67 ||
yakṣakinnaragandharvāḥ siddhavidyādharādayaḥ | śrīprāsādaparāmantraprabhavañcāmitaṃ phalam |
prāpya mantramimaṃ puṇyaṃ japantyadyāpi pārvati || 68 ||
sāmarthyaṃ pūjyatā vidyā tejaḥ saukhyamarogitā |
rājyaṃ svargañca mokṣañca parāprāsādajāpinaḥ || 69 ||
brahmendrarudraviṣṇūnāmapi dūrāyate padam |
sarvakarmavihīno'pi parāprāsādamantravit |
sukhena yāṃ gatiṃ yāti na tāṃ sarve'pi dhāmīkāḥ || 70 ||
tasya cintāmaṇiḥ kāmadhenuḥ kalpatarurgṛhe |
kuberaḥ kiṅkaraḥ sākṣāt parāprāsādajāpinaḥ || 71 ||
yathā divyamaṇi sparśāllauho bhavati kāñcanam |
parāprāsādajāpācca paśuḥ paśupatirbhavet || 72 ||
śrīprāsādaparāmantraṃ yo vijānāti tattvataḥ | sa māṃ tvāñca vijānāti cāvayorapyatipriyaḥ || 73 ||
parāprāsādamantrajñaḥ śvapaco'pi hi pārvati |
devatāsthāpane śaktaḥ pratimādau na saṃśayaḥ || 74 ||
mantramātrantu yo vetti parāprāsādasaṃjñakam |
śvapaco'pi hi mucyeta kiṃ punastadvidhānavit || 75 ||
parāprāsādamantrajño yat karoti yadicchati |
yadbrūte tanmaheśāni tapo dhyānaṃ japo bhavet || 76 ||
dīkṣāpūrvaṃ maheśāni pāramparyasamanvitam |
parāprāsādamantraṃ yo vetti so'haṃ na saṃśayaḥ || 77 ||
carācarasametāni bhuvanāni caturdaśa |
parāprāsādamantrajñadehe tiṣṭhanti nityaśaḥ || 78 ||
parāprāsādamantrajño yatra tiṣṭhati bhāmini |
divyakṣetraṃ samuddiṣṭaṃ samantāddaśayojanam || 79 ||
parāprāsādamantrārthatattvajñaṃ kulanāyike |
surāsurāśca vandante kiṃ punarmānavādayaḥ || 80 ||
parāprāsādamantrajño yatra tiṣṭhati pārvati |
siddhakṣetraṃ madīyaṃ vā munidevagaṇaiḥ saha || 81 ||
śaiva vaiṣṇavadaurgārkagāṇapatyendusambhavān |
sarvamantrān sa jānāti parāprāsādamantravit || 82 ||
śrīprāsādaparāmantro jihvāgre yasya varttate |
tasya darśanamātreṇa śvapaco'pi vimucyate || 83 ||
brāhmaṇo vā'ntyajo vāpi śucirvāpyaśuciḥ priye |
parāprāsādajāpī yaḥ sa mukto nātra saṃśayaḥ || 84 ||
gacchatastiṣṭhato vāpi jāgrataḥ svapato'pi vā |
parāprāsādamantro'yaṃ deveśi na ca niṣphalaḥ || 85 ||
cireṇaikaikaphaladā mantrāḥ santi sahasraśaḥ | kuleśi mantrarājo'yaṃ śīghraṃ sarvaphalapradaḥ || 86 ||
parāprāsādamantro'yaṃ sarvamantrottamottamaḥ | jñānato'jñānato vāpi bhajatāṃ kāmado manuḥ || 87 ||
śacīndrau rohiṇīcandrau svāhāgnī ca prabhāravī |
lakṣmīnārāyaṇau vāṇīdhātārau rātrivāsarau || 88 ||
agnīṣomau bindunādau devi prakṛtipūruṣau |
ādhārādheyanāmānau bhogamokṣau kuleśvari || 89 ||
prāṇāpānau ca vāgarthau priye vidhiniṣedhakau |
sukhaduḥkhādi yad dvandvaṃ dṛśyate śrūyate mayā |
sarvalokeṣu tat sarvamāvāmeva na saṃśayaḥ || 90 ||
puṃstrīrūpāṇi sarvāṇi cāvayoraṃśakāni hi |
parāprāsādamantro'yaṃ tasmāt sarvātmako bhavet || 91 ||
arūpaṃ bhāvanāgamyaṃ paraṃ brahma kuleśvari |
niṣkalaṃ nirmalaṃ nityaṃ nirguṇaṃ vyomasannibham || 92 ||
anantamavyayaṃ tattvaṃ manovācāmagocaram |
parāprāsādamantrārthasandhānāt samprakāśate || 93 ||
tasmānmantramidaṃ devi parāprāsādasaṃjñakam |
paratattvasvarūpatvāt saccidānandalakṣaṇāt || 94 ||
śivaśaktimayatvācca bhuktimuktipradānataḥ | sakarmāpi ca niṣkarma saguṇañcāpi nirguṇam || 95 ||
śrīprāsādaparāmantraṃ sarvamantraśiromaṇi | japan bhuktiñca muktiñca labhate nātra saṃśayaḥ || 96 ||
bahunātra kimuktena sarvasāraṃ śṛṇu priye |
śrīprāsādaparāmantrasamaṃ mantraṃ na vidyate || 97 ||
idameva paraṃ jñānamidameva paraṃ tapaḥ | idameva paraṃ dhyānamidameva parārcanam || 98 ||
idameva parā dīkṣā idameva paro japaḥ | idameva paraṃ tattvamidameva paraṃ vratam || 99 ||
idameva paro yajña idameva parāt param |
idameva paraṃ śreya idameva paraṃ phalam || 100 ||
idameva paraṃ brahma idameva parā gatiḥ | idameva paraṃ guhyaṃ satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ | iti matvā manuvaraṃ tanniṣṭhaḥ syāt sadā priye || 101 ||
āgamoktena vidhinā kramapūjāpuraḥsaram |
śrīprasādaparāmantraṃ śatamaṣṭottaraṃ japet |
mucyate brahmahatyādimahāpāpaiśca pañcabhiḥ || 102 ||
dviśataṃ yo japeddevi śrīprāsādaparāmanum |
caturaśītilakṣāṃśadhāraṇācaritairapi || 103 ||
svayonijāṅgavaritairasaṃkhyajananājītaiḥ | vārddhake yauvane bālye jāgratsvapnasuṣuptiṣu || 104 ||
karmaṇā manasā vācā jñānājñānakṛtairapi |
mahāpātakasaṃghaiśca hyupapātakakoṭibhiḥ | mucyate nātra sandehaḥ satyametadvarānane || 105 ||
triśataṃ yo japeddevi śrīprāsādaparāmanum |
sarvakratuṣu yat puṇyaṃ sarvadāneṣu yat phalam || 106 ||
sarvavrateṣu yat puṇyaṃ sarvatīrtheṣu yat phalam |
tat phalaṃ labhate devi nātra kāryā vicāraṇā || 107 ||
catuḥśataṃ japed yastu śrīprāsādaparāmanum |
sadā tasya gṛhadvāre hyaṇimādyaṣṭasiddhayaḥ | sevante nātra sandehaḥ sarvasiddhisamanvitāḥ || 108 ||
yad yanmano'bhilaṣitaṃ tattat prāpnotyasaṃśayaḥ | dharmārthakāmamokṣāśca sākṣāttasya kare sthitāḥ || 109 ||
sālokyapramukhāṃ devi labhenmuktiṃ catuvīdhām |
satyametanna sandehaḥ sādhakaḥ kulanāyike || 110 ||
japet pañcaśataṃ yastu śrīprāsādaparāmanum |
tatphalaṃ naiva śaknomi kathituṃ kulanāyike || 111 ||
tasmāt sarvaprayatnena sarvāvasthāsu sarvadā |
śrīprāsādaparāmantraṃ japed bhuktivimuktaye || 112 ||
nāsti gurvadhikaṃ tattvaṃ na śivādhikadaivatam |
na hi vedādhikā vidyā na kaulasamadarśanam || 113 ||
na kulādadhikaṃ jñānaṃ na jñānādadhikaṃ sukham |
nāṣṭāṅgādadhikā pūjā na hi mokṣādhikaṃ phalam |
idaṃ satyamidaṃ satyaṃ satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ || 114 ||
śrīprāsādaparāmantramāhātmyamiha vaṇītum |
na śaknomi varārohe kalpakoṭiśatairapi || 115 ||
girau sarṣapamātrantu sāgare vālukā yathā |
tathā ca mantramāhātmyaṃ kiñcitte kathitaṃ mayā || 116 ||
ūrdhvāmnāyasya māhātmyaṃ śrīprāsādaparāmanoḥ | iti te kathitaṃ devi kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 117 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
śrīprāsādaparāmantrakathanaṃ nāma tṛtīyollāsaḥ || 3 ||
atha caturthollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi śrīprāsādaparāmanum |
mantrarājaṃ vadeśāna nyāsadhyānādibhiḥ saha || 1 ||
śrīīśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa śivākāraḥ prajāyate || 2 ||
itaḥ pūrva mayā nokto mantro'yaṃ yasya kasyacit |
tava snehādvadāmyadya śṛṇu matprāṇavallabhe || 3 ||
anantacandrabhuvanamindubinduyugānvitaḥ | śrīprāsādaparāmantro bhuktimuktiphalapradaḥ || 4 ||
parāprāsādamantrastu sādiruktaḥ kuleśvari |
prakāśānandarūpatvāt pratyakṣaphaladānataḥ || 5 ||
prasannacittavaśyatvāt prasiddhārthanirūpaṇāt | prāktanāghapraśamanāt prapannāttīvināśanāt |
prasādakaraṇācchīghraṃ prāsādamanurīritaḥ || 6 ||
paratattvasvarūpatvāt paramātmaprakāśanāt |
paramānandajananāt paradharmanidarśanāt || 7 ||
parokṣaphaladānācca paramaiśvaryakāraṇāt | paratvāt sarvamantrāṇāṃ parāmantra itīritaḥ || 8 ||
kulamantramidaṃ devi nyāsaṃ śṛṇu vadāmi te |
ādau prātaḥ samutthāya gurudevānucintanam || 9 ||
kandamūle manaḥ kṛtvā kuryādviṇmūtramocanam |
śaucāsyaśodhanaṃ snānaṃ sandhyātarpaṇamācaret || 10 ||
ekānte dvārayajanaṃ vighnatrayanivāraṇam |
pūjāsthānapraveśaśca tathāsanopaveśanam || 11 ||
devīpūjāgṛhadhyānaṃ śivādiguruvandanam |
āsanaṃ gaṇapakṣetrapālavandanamīśvari || 12 ||
pādukāsmaraṇañcaiva dinanāthārcanaṃ priye |
karāṅgaśodhanaṃ prāṇāyāmaḥ svabrahmarandhrake || 13 ||
digbandhanañcāṅgayugma vidhiyuktāñca mātṛkām |
daśaprakārabhūtākhyāṃ lipiṃ kamaṭhasaṃjñakām || 14 ||
ṛṣirasya paraḥ śambhuśchandaścāvyaktapūvīkā |
gāyatrī devatā cātra sarvamantreśvarī parā || 15 ||
dīrghatrayayutaṃ mūlaṃ bījaṃ śaktiśca kīlakam |
ṣaḍdīrghayuktamūlabījena ṣaḍaṅgāni ca pārvati || 16 ||
īśatatpuruṣāghorasadyojātātmanastathā |
pañcāṅguliṣu vinyasya mūttīṃ vaktreṣu vinyaset || 17 ||
pañcasu brahmaṇi tathaivāṅgavinyāsamācaret |
ādhāraśaktimārabhya pīṭhamantrāntamambike || 18 ||
alpaṣoḍhāṃ kuleśāni kuryāt pūrvoktavartmanā |
mahāṣoḍhāhvayaṃ nyāsaṃ tataḥ kuryāt samāhitaḥ | vakṣyamāṇena vidhinā devatābhāvasiddhaye || 19 ||
yasya kasyāpi naivoktaṃ tava snehādvadāmyaham |
prapañco bhuvanaṃ mūtīrmantradevatamātaraḥ | mahāṣoḍhāhvayo nyāsaḥ sarvanyāsottamottamaḥ || 20 ||
tatrādau parameśāni prapañcanyāsa ucyate |
prapañcadvīpajaladhigiripattanapīṭhakāḥ || 21 ||
kṣetraṃ vanāśramaguhānadīcatvarakodbhidaḥ | svedāṇḍajajarāyujā ityuktāste hi ṣoḍaśa || 22 ||
śrīrmāyā kamalā viṣṇuvallabhā padmadhāriṇī | samudratanayā lokamātā kamalavāsinī || 23 ||
indirā mā ramā padmā tathā nārāyaṇapriyā |
siddhalakṣmī rājalakṣmīrmahālakṣmīritīritāḥ | śaktayastu prapañcānāṃ svarāṇāmadhidevatāḥ || 24 ||
lavastruṭiḥ kalā kāṣṭhā nimeṣaḥ śvāsa eva hi |
ghaṭikā ca muhūrttaśca praharo divasastathā || 25 ||
sandhyā rātristithiścaiva vāro nakṣatrameva ca |
yogaśca karaṇaṃ pakṣau māso rāśirṛtustathā || 26 ||
ayanaṃ vatsarayugapralayāḥ pañcaviṃśatiḥ | eteṣāṃ sthānaniyamo hṛdayāntaḥ samīritaḥ || 27 ||
āryomā caṇḍikā durgā śivā'parṇā'mbikā satī |
īśvarī śāmbhavīśānī pārvatī sarvamaṅgalā || 28 ||
dākṣāyaṇī haimavatī mahāmāyā maheśvarī |
mṛḍānī caiva rudrāṇī sarvāṇī parameśvarī || 29 ||
kālī kātyāyanī gaurī bhavānīti samīritā |
śaktayaḥ syurlavādīnāṃ sparśānāmadhidevatāḥ | etāsāṃ sthānaniyamo hṛdayāntaḥ samīritaḥ || 30 ||
pañcabhūtāni tanmātraṃ jñānakarmendriyāṇi ca |
guṇāntaḥkaraṇāvasthā dhyāyeddoṣān daśānilān || 31 ||
brāhmī vāgīśvarī vāṇī sāvitrī ca sarasvatī |
gāyatrī vākpradā paścāt śāradā bhāratī priye |
vidyātmikā pañcabhūtavyāpakānāmadhīśvarāḥ || 32 ||
vāgbhavaṃ bhuvaneśīñca lakṣmībījaṃ tritārakam |
tritāramūlīvidyānta mātṛkākṣarataḥ param || 33 ||
vadet prapañcarūpāyai śriyai nama iti kramāt |
prapañcādibhirāyojya varṇāna śaktīnīyojayet |
mātṛkānyāsasaṃproktasthāneṣvevaṃ nyaset priye || 34 ||
tritāramūlasakalaprapañcādi svarūpataḥ | āyai parāmbādevyainama uktvā vyāpakaṃ nyaset || 35 ||
prapañcanyāsa eva syād bhuvananyāsa ucyate |
tritāramūlamantrānte a āṃ iṃ atalaṃ vadet || 36 ||
lokañca nilayañcaiva śatakoṭipadaṃ tataḥ | guhyādyā yoginī mūlaṅeyutantu vadet priye || 37 ||
vadedādhāraśaktyambādevyai ca pādayornyaset |
ī uṃ ūṃ vitalaṃ guhyataraṃ cānantasaṃjñakam |
śeṣañca pūrvavat procya gulphayordevi vinyaset || 38 ||
ṛṃ ṛṃ ḷṃ sutalañcātiguhyaṃ cāvintyasaṃjñakam |
śeṣacca pūrvavat procya jaṅghayovīnyaset priye || 39 ||
ḷṃ eṃ eṃ mahātalañca mahāguhyaṃ padaṃ tataḥ | śeṣañca pūrvavat procya devi jānvoḥ pravinyaset || 40 ||
oṃ auṃ talātalaṃ devi paraṃ guhyābhidhānakam |
śeṣañca pūrvavat procya ūrvordeveśi vinyaset || 41 ||
aṃ aḥ rasātalañcaiva rahasyaṃ jñānasaṃjñakam |
śeṣañca pūrvavat procya guhyadeśe pravinyaset || 42 ||
kavargaṇāpi pātālaṃ loketi nilayeti ca |
śeṣañca pūrvavat procya mūlādhāre tu vinyaset || 43 ||
cavargaṃ bhūtalañceti rahasyaṃ ḍākinīmapi |
śeṣañca pūrvavat procya svādhiṣṭhāne nyaset priye || 44 ||
ṭavargeṇa bhuvo lokaṃ rahasyaṃ rākiṇīmapi |
śeṣañca pūrvavat procya nābhau ca vinyaset priye || 45 ||
tavargaṃ svaśca paramarahasya lākinīmapi |
śeṣañca pūrvavat procya hṛdaye vinyaset priye || 46 ||
pavargañca maharlokaṃ rahasyaṃ kākinīmapi |
śeṣañca pūrvavat procya tālumūle nyaset priye || 47 ||
yavargañca jano guptatarañca śākinīmapi |
śeṣañca pūrvavat procya ājñāyāñca nyaset priye || 48 ||
śavargañca tapaścātiguhyañca hākinīmapi |
śeṣañca pūrvavat procya lalāṭe vinyaset priye || 49 ||
laṃ kṣaṃ satyaṃ mahāguhyaṃ yakṣiṇīmapi ca priye |
śeṣañca pūrvavat procya brahmarandhre ca vinyaset || 50 ||
tritāramūlamantrānte caturdaśabhuvaṃ vadet |
nādhipāyai śrīparāyai devyai ca vyāpakaṃ nyaset || 51 ||
kṛtvaivaṃ bhuvananyāsaṃ mūttīnyāsamathācaret |
keśavanārāyaṇamādhavagovindaviṣṇavaḥ || 52 ||
madhusūdanasaṃjñaśca syāttrivikramavāmanau |
śrīdharaśca hṛṣīkeśaḥ padmanābho dāmodaraḥ | vāsudevaḥ saṅkarṣaṇaḥ pradyumnaścāniruddhakaḥ || 53 ||
akṣoroṣṭadā ceśānī cogroddhrvanayanā tathā |
ṛddhiśca rūpiṇī luptā lūnadoṣaikanāyikā || 54 ||
eṅkāriṇī caughavatī sarvakāmāñjanaprabhā |
asthi mālādharā ceti samproktāḥ svaradevatāḥ|| 55 ||
bhavaḥ śarvāṃ'tha rudraśca paśupatiścogra eva ca |
mahādevastathā bhīma īśastatpuruṣāhvayaḥ || aghorasadyojātau ca vāmadeva itīritāḥ || 56 ||
karabhadrā khagabalā garimādiphalapradā |
ghaṇṭādharogranayanā candradhartrī tataḥ param |
chandomayī jagatsthānā jvalattārā tataḥ param || 57 ||
jñānadā ca ṭaṅkadharā dhṛtirdvādaśa īritāḥ | kabhādīnāṃ ṭhaḍāntānāṃ varṇānāṃ devatāstvimāḥ || 58 ||
brahmā prajāpatirvedhāḥ parameṣṭhī pitāmahaḥ | vidhātā ca viriñciśca sraṣṭā ca caturānanaḥ || hiraṇyagarbha ityuktāḥ kramād brahmādayo daśa || 59 ||
yakṣiṇī rañjinī lakṣmīvajriṇī śaśidhāriṇī | ṣaḍādhāralayā sarvanāyikā hasitānanā |
lalitā ca kṣamā ceti proktā yādyarṇadevatāḥ || 60 ||
tritāramūlamantrānte svarān viṣṇūn saśaktikān |
caturthyā namasā yuktān mastake cānane nyaset || 61 ||
saskandhapārśvakaṭyūru jānujaṅghāpadeṣu ca |
dakṣādivāmaparyantaṃ vinyaset parameśvari || 62 ||
kabhādyarṇayutān mantrī bhavādīna śaktisaṃyutān |
pādapārśvabāhukaṇṭhapañcavaktreṣu vinyaset |
daśādhāreṣu brahmādīn yādi śaktiyutānnyaset || 63 ||
tritāramūlamantrānte śrītrimūrttyambikāṃ vadet |
āyai parāmbādevyai ca namasā vyāpakaṃ nyaset |
mūtīnyāsaṃ vidhāyetthaṃ mantranyāsaṃ samācaret || 64 ||
tritāramūlaṃ aṃ āṃ iṃ ekalakṣañca koṭi ca |
bhedaśca praṇavādyekākṣarātmākhilamantrataḥ || 65 ||
tato'dhidevatāyai syāt sakalañca phalapradām |
āyai tathaikakūṭeśvaryambādevyai namo vadet || 66 ||
ī uṃ ūṃ ādi haṃsāde dvikūṭaṃ pūrvavat param |
ṛṃ ṛṃ ḷṃ ādi vahnyādi trikūṭaṃ pūrvavat param || 67 ||
ḹṃ eṃ eṃ caturlakṣaṃ candrādi pūrvavat param |
oṃ auṃ aṃ aḥ pañcalakṣaṃ sūryādi pūrvavat param || 68 ||
kaṃ khaṃ gaṃ caiva ṣaḍlakṣaṃ skandādi pūrvavat param |
ghaṃ ṅaṃ caṃ saptalakṣaṃ gaṇeśādi pūrvavat param || 69 ||
chaṃ jaṃ jhaṃ aṣṭalakṣaṃ vaṭukādi pūrvavat param |
ñaṃ ṭaṃ ṭhaṃ navalakṣañca brahmādi pūrvavat param || 70 ||
ḍaṃ ḍhaṃ ṇaṃ daśalakṣañca viṣṇvādi pūrvavat param |
taṃ thaṃ daṃ ekādaśalakṣaṃ rudrādi pūrvavat param || 71 ||
dhaṃ naṃ paṃ dvādaśalakṣaṃ vāṇyādi pūrvavat param |
phaṃ baṃ bhaṃ trayodaśalakṣaṃ lakṣmyādi pūrvavat param || 72 ||
maṃ yaṃ raṃ caturdaśalakṣaṃ gauryyādi pūrvavat param |
laṃ vaṃ śaṃ pañcadaśalakṣaṃ durgādi pūrvavat param |
ṣaṃ saṃ haṃ laṃ kṣaṃ ṣoḍaśalakṣaṃ tripurādi ca ṣoḍaśā || 73 ||
akṣarātmā khilamantrādhidevatāyai sakalaṃ tataḥ | tathā phalapradāyai ca ṣoḍaśa kūṭeśvarī punaḥ || 74 ||
ambādevyai namaḥ prokto mantranyāso maheśvari |
ādhāraliṅgayornābhihṛtkaṇṭhe netrayorapi || 75 ||
nibodhikāyāmarddhendau bindau caiva kalāpade |
unmanyāṃ viṣṇuktre ca nāde nādānta eva ca |
dhruvamaṇḍaladeśe ca vinyaset kulanāyike || 76 ||
tritāramūlamantrānte sarvamantrātmikāpadam |
āyai parāmbādevyai ca hṛdaye vyāpakaṃ nyaset || 77 ||
mantranyāsaṃ vidhāyetthaṃ daivatanyāsamācaret |
tritāramūlamantrānte aṃ āṃ sahasrakoṭi ca || 78 ||
yoginīkulaśabdānte sevitāyai padaṃ vadet |
nivṛttyambāpadaṃ devyai nama ityuccaret priye || 79 ||
iṃ ī yoginīpratiṣṭhāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
uṃ ūṃ tapasvi vidyāñca śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 80 ||
ṛṃ ṝṃ śāntaṃ tathā śāntiṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
ḷṃ ḹṃ muniṃ śāntyatītāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 81 ||
eṃ e devañca hṛllekhāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
oṃ auṃ rākṣasaśabdānte gaganāṃ pūrvavat param |
aṃ aḥ vidyādharaṃ raktāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 82 ||
kaṃ khaṃ siddhimahocchruṣmāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
gaṃ ghaṃ sādhyakarālāñca śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 83 ||
ḍaṃ caṃ sāpsarasaṃ jayāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
chaṃ jaṃ gandharvavijayāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 84 ||
jhaṃ ñaṃ guhyakaśabdānte ajitāṃ śeṣaṃ pūrvavat param |
ṭaṃ ṭhaṃ yakṣāparājitāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 85 ||
ḍaṃ ḍhaṃ kinnaravāmāñca śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
ṇaṃ taṃ pannagajyeṣṭhāñca śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 86 ||
thaṃ daṃ caṃ pitṛraudrāmbāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
dhaṃ naṃ gaṇeśamāyāñca śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 87 ||
paṃ phaṃ bhairavaśabdānte kuṇḍalīṃ pūrvavat param |
baṃ bhaṃ vaṭuka kālīñca śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 88 ||
maṃ yaṃ kṣetreśaśabdānte kālarātriñca pūrvavat |
raṃ laṃ pramathabhagavatīṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 89 ||
vaṃ śaṃ brahmasarveśvarīṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
ṣaṃ saṃ viṣṇuñca sarvajñāṃ śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 90 ||
haṃ laṃ rudrasarvakartrī śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
kṣaṃ carācaraśaktiñca śeṣaṃ pūrvavaduccaret || 91 ||
aṅguṣṭhagulphajaṃghāsu jānūrukaṭipārśvake |
stanakakṣa karaskandhakarṇamūrddhasvapi kramāt || 92 ||
dakṣabhāgadivāmāntaṃ vinyaset kulanāyike |
tritāramūlamantrānte sarvadevātmikāṃ padam || 93 ||
āyai parāmbādevyai ca hṛdaye vyāpakaṃ nyaset |
devanyāsaṃ vidhāyetthaṃ mātṛkānyāsamācaret || 94 ||
tritāramūlamantrānte kavargānantakoṭibhū |
carīkulasevitāyai āṃ kṣāṃ hi maṅgalāpadam || 95 ||
ambādevyai namo brūyādāṃ kṣāṃ brahmāṇyataḥ param |
ambādevyai tato'nantakoṭibhūtaṃ kulaṃ vadet || 96 ||
sahitāyai tato maṅgalanāthāya aṃ kṣaṃ vadet |
aṃ kṣaṃ asitāṅgabhairavanāthāya nama uccaret || 97 ||
cavargaṃ khecarīṃ ī lāṃ cacīkāñca maheśvarīm |
vetālaṃ iṃ laṃ cacīkaṃ ruruṃ śeṣañca pūrvavat || 98 ||
ṭavaṃrga pātālacarīṃ ūṃ hāṃ yogeśvarīṃ vadet |
kaumārīñca piśācañca uṃ haṃ yogeśacaṇḍakau || 99 ||
tavargaṃ dikcarīṃ ṛṃ sāṃ harasiddhāñca vaiṣṇavīm |
apasmāraṃ ṛṃ saṃ harasiddhakrodhādipūrvavat || 100 ||
pavargaṃ sahacarīṃ ḷṃ ṣāṃ bhaṭṭi vārāhyataḥ param |
brahmarākṣasakaṃ ḷṃ ṣāṃ bhaṭṭonmattādi pūrvavat || 101 ||
yavarga syādgiricarīṃ eṃ śāṃ kilakileti ca |
idrāṇīṃ ceṭakaṃ eṃ śaṃ kiliḥ kāpālikastathā || 102 ||
śavargaṃ syāt vanacarīṃ auṃ vāṃ kālādirātri ca |
cāmuṇḍāṃ pretaṃ oṃ vaṃ ca kālarātriśca bhīṣaṇaḥ || 103 ||
laṃ kṣaṃ jalacarīṃ aḥ lāṃ vadet vaścañca bhīṣaṇām |
mahālakṣmīṃ śākinīśca aṃ laṃ paścācca bhīṣaṇam || 104 ||
saṃhārabhairavañcaiva śeṣaṃ pūrvavaduccaret |
mūlādhāraliṅganābhiṣvanāhataviśuddhayoḥ || 105 ||
ājñābhāla talabrahmarandhreṣvevaṃ pravinyaset |
tritāramūlamantrānte mātṛbhairavaśabdataḥ || 106 ||
adhipāyai parāmbā devyai namo vyāpakaṃ nyaset |
mātṛnyāsa maheśāni kuryādevaṃ samāhitaḥ || 107 ||
evaṃ nyastatanurdaivi dhyāyeddevamananyadhīḥ | amṛtārṇavamadhyodyanmaṇidvīpe suśobhite || 108 ||
kalpavṛkṣavanāntaḥsthamaṇi māṇikyamaṇḍape |
navaratnamaya śrīmatsiṃhāsanagatembuje || 109 ||
trikoṇāntaḥsamāsīnaṃ candrasūryāyutaprabham |
arddhāmbikāsamāyuktaṃ pravibhaktavibhūṣaṇam || 110 ||
koṭikandarpalāvaṇyaṃ sadā ṣoḍaśavāṣīkam |
mandasmitamukhāmbhojaṃ trinetraṃ candraśekharam || 111 ||
divyāmbarasragālepaṃ divyābharaṇabhūṣitam |
pānapātrañca cinmudāṃ triśūlaṃ pustakaṃ karaiḥ || 112 ||
vidyāsaṃsiddhiṃ bibhrāṇāṃ sadānandamukhekṣaṇam |
mahāṣoḍhoditāśeṣadevatāgaṇasevitam || 113 ||
evaṃ cittāmbuje dhyāyedarddhanārīśvaraṃ śivam |
puṃrūpaṃ vā smareddevi strīrūpaṃ vā vicintayet || 114 ||
athavā niṣkalaṃ dhyāyet saccidānandalakṣaṇam |
savatejomayaṃ devi sacarācaravigraham || 115 ||
tataḥ sandarśayenmudrādaśakaṃ parameśvari |
yoni liṅgañca surabhi hetimudrācatuṣṭayam || 116 ||
vanamālāṃ mahāmudrāṃ nabhomudrāmiti kramāt |
yathāśakti mantramūlaṃ japet śrīpādukāmapi |
mūdhnī sañcintayeddevi śrīguruṃ śivarūpiṇam || 117 ||
sahasradalapaṅkaje sakalaśītaraśmiprabham
varābhayakarāmbujaṃ vimalagandhapuṣpāmbaram |
prasannavadanekṣaṇaṃ sakaladevatārūpiṇam
smaret śirasi haṃsagaṃ tadabhidhānapūrvaṃ gurum || 118 ||
evaṃ nyāse kṛte devi sākṣāt paraśivo bhavet |
mantrī naivātra sandeho nigrahānugrahakṣamaḥ || 119 ||
mahāṣoḍhāhvayaṃ nyāsaṃ yaḥ karoti dine dine |
devāḥ sarve namasyanti taṃ namāmi na saṃśayaḥ || 120 ||
mahāṣoḍhāhvayaṃ nyāsaṃ karoti yatra pārvati |
divyakṣetraṃ samuddiṣṭaṃ samantāddaśayojanam || 121 ||
kṛtvā nyāsamimaṃ devi yatra gacchati mānavaḥ | tatra syādvijayo lābhaḥ sammānaḥ pauruṣaṃ priye || 122 ||
mahāṣoḍhākṛtanyāsastena yo vandyate śive |
ṣaṇmāsānmṛtyumāpnoti yadi trātā śivaḥ svayam || 123 ||
vajrapañjaranāmānametaṃ nyāsaṃ karoti yaḥ | divyantarīkṣabhūśailajalāraṇyanivāsinaḥ || 124 ||
pracaṇḍabhūtavetāladevarakṣograhādayaḥ | bhayagrastena manasā nekṣante taṃ kuleśvari || 125 ||
mahāṣoḍhākṛtanyāsaṃ brahmāviṣṇuśivādayaḥ | devāḥ sarve namasyanti ṛṣayo'pi munīśvarāḥ || 126 ||
bahunoktena kiṃ devi nyāsametaṃ mama priyam |
nāputrāya vadeddevi nāśiṣyāya prakāśayet || 127 ||
ājñāsiddhimavāpnoti tasmānnyāsaṃ samācaret |
asmāt paratarā rakṣā devatābhāvasiddhidā |
loke nāsti na sandehaḥ satyaṃ satyaṃ varānane || 128 ||
ūrdhvāmnāyapraveśaśca parāprāsādacintanam |
mahāṣoḍhāparijñānaṃ nālpasya tapasaḥ phalam || 129 ||
iti te kathitaṃ devi mantroddhārādikaṃ priye |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 130 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
māhāṣoḍhākathanaṃ nāma caturthollāsaḥ || 4 ||
atha pañcamollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśādhārapātrāṇāṃ piśitānāñca lakṣaṇam |
kuladravyasya nirmāṇaṃ bhedaṃ māhātmyameva ca || 1 ||
avidhānena yat pāpaṃ savidhānena yat phalam |
tat sarvaṃ śrotumicchāmi vada me karuṇānidhe || 2 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa tridaśaiḥ samatāṃ vrajet || 3 ||
ādhāreṇa vinā bhraṃśo na ca tṛpyanti mātaraḥ | tasmādvidhivadādhāraṃ kalpayet kulanāyike || 4 ||
ādhāraṃ tripadaṃ prāhuḥ ṣaṭpadaṃ vā catuṣpadam |
athavā vartulākāraṃ kuryāddevi manoharam || 5 ||
svarṇaraupyaśilākūrmakapālālābumṛṇmayam |
nārikelaśaṅkhatāmramuktāśuktisamudbhavam || 6 ||
puṇyavṛkṣa samudbhūtaṃ pātraṃ kuryādvicakṣaṇaḥ | atisūkṣmamatisthūlaṃ chinnaṃ bhinnañca varjayet || 7 ||
suvarṇaraupyatāmrāṇi sarvasiddhakarāṇi ca |
śāntike ca śilāpātraṃ stambhane caiva mṛṇmayam || 8 ||
nārikelañca vaśye syādabhicāre ca kūrmajam |
śaṅgaṃ jñānapradaṃ śuktirdevīprītipradāyinī || 9 ||
kapālālābupātrāṇi yogasiddhikarāṇi ca |
puṇyavṛkṣaja pātrāṇi sarvapāpaharāṇi ca |
ukteṣveteṣu deveśi pātramekaṃ prakalpayet || 10 ||
kuladravyaṃ pravakṣyāmi śṛṇu devi samāhitā |
ambhasāṃ dvādaśaprasthaṃ prasthārddhaṃ takrameva ca || 11 ||
taṇḍulānāṃ catuḥprasthaṃ dviprasthañca tathāndhasām |
muṣṭimātrāṅkuraiḥ sārddham ekasmin yojayed ghaṭe || 12 ||
śītādirahite sthāne sthāpayeddivasadvayam |
tasmādagniṃ samāropya jambālasadṛśaṃ pacet || 13 ||
avaropya punaḥ śītāmavasthāṃ prāpayettataḥ | pādonaprasthakaiḥ piṣṭvā hastābhyāṃ melayet sudhīḥ || 14 ||
prasthārddhān taṇḍulān vāpyaparedyustat samuddharet |
samyak saṃmadye takreṇa pākamāloḍya melayet |
eṣā paiṣṭīti vikhyātā pūjitā devadānavaiḥ || 15 ||
gauḍī ca śvetabarburajambutvaksadhitāmbhasām |
daśaprasthaṃ kuleśāni dhātakīkusumaṃ śubham || 16 ||
nārikelaprasūnaṃ vā caikaprasthaṃ vinikṣipet |
harītakī cākṣaphalaṃ vasuniṣkapramāṇataḥ || 17 ||
vahniṃ trikaṭukañcāpi niṣkamārdhaṃ kṣipet pṛthak |
aśītiguḍasammiśramekasmin yojayed ghaṭe || 18 ||
kareṇa bhrāmayet samyaganulomavilomataḥ | aṣṭottaraśatāvṛttyā trisandhyaṃ prativāsaram || 19 ||
dvādaśāhena pākaḥ syāt pālayettattrayodaśe |
eṣā gauḍīti kathitā śivasāyujyahetukī || 20 ||
dviguṇaṃ makarandasya vāri saṃyojayed ghaṭe |
dvādaśāhena pākaḥ syāccheṣamanyat puroktavat |
eṣā mādhvī samuddiṣṭā devatāprītikāriṇī || 21 ||
ekā śuṇṭhī dvivahniśca marīcatritayaṃ tathā |
dhātakī ca catuṣkaṃ syāt pañca puṣpāṇi ṣaṇmadhu || 22 ||
aśītiguḍasammiśraṃ śeṣamanyat puroktavat |
idaṃ manoharaṃ dravyaṃ yoginīpānamuttamam || 23 ||
sārddhendupalakaṃ daghno māhiṣaṃ prasthamātrakam |
mocāpakvaśatañcāpi yogo'yaṃ madirā śubhā || 24 ||
taṃ melayitvā saṃyojya sāndge vaṃśapuṭe pacet |
catvāriṃśaddinānyaṣṭau paṅke paṅkajasambhave || 25 ||
nidhāyoddhṛtya kiraṇaiḥ sauraiḥ samyag viśoṣayet |
yadā ca kaṭhinībhāvastadā saṃgṛhya mānavaḥ || 26 ||
guñjāphalapramāṇantu jalaiḥ sammilitaṃ śubham |
ātmecchaṃ pūrayet pātraṃ paramānandadaṃ param || 27 ||
etādapyuttamaṃ dravyaṃ sarvadevapriyaṃ priye |
etāni madahetūni madyānyanyāni kārayet || 28 ||
pānasaṃ drākṣamādhūkaṃ khārjūraṃ tālamaikṣavam |
madhūtthaṃ śīdhu mādhvīkaṃ maireyaṃ nārikelajam || 29 ||
madyānyekādaśaitāni bhuktimuktikarāṇi ca |
dvādaśantu surā madya sarveṣāmuttamaṃ priye || 30 ||
paiṣṭī gauḍī ca mādhvī ca vijñeyā trividhā surā |
sarvasiddhikarī paiṣṭī gauḍī bhogapradāyinī || 31 ||
mādhvī muktikarī jñeyā surā syāddevatāpriyā |
vidyāpradaikṣavī jñeyā drākṣī rājyapradā bhavet || 32 ||
tālajā stambhane śastā khārjūrī ripunāśinā |
nārikelabhavā śrīdā pānasī ca śubhapradā || 33 ||
madhūkajā jñānakarī mādhvīkī roganāśinī |
maireyākhyā kuleśāni sarvadā pāpahāriṇī || 34 ||
kṣīravṛkṣasamudbhūtaṃ madyaṃ valkalasambhavam |
madhupuṣpasamudbhūtam āsavaṃ taṇḍulodravam || 35 ||
yasyānando nivīkāra āmodaśca manoharaḥ | madyaṃ taduttamaṃ devi devānāṃ prītidāyakam || 36 ||
ātmecchaṃ pūrayet pātraṃ paramānandavarddhanam |
etadāmodakaṃ dravyaṃ sarvadevapriyaṃ priye || 37 ||
surādarśanamātreṇa sarvapāpaiḥ pramucyate |
tadgandhāghrāṇamātreṇa śatakratuphalaṃ labhet || 38 ||
madyasparśanamātreṇa tīrthakoṭiphalaṃ labhet |
devi tatpānataḥ sākṣāllabhenmuktiṃ catuvīdhām || 39 ||
icchāśaktiḥ surāmode jñānaśaktiśca tadrase |
tatsvāde ca kriyāśaktistadullāse parā sthitā || 40 ||
madirā brahmagāḥ proktāḥ cittaśodhanasādhanāḥ | tāsāmekāṃ samāhṛtya pūjākarma samācaret || 41 ||
matsya māṃsādivijayāṃ cāṣṭagandhaiḥ sumiśritām |
saṃmardya vaṭikāṃ kṛtvā saṃgṛhyātha vicakṣaṇaḥ | madyābhāve tu vaṭikāṃ jale saṃyujya tarpayet || 42 ||
guḍamiśreṇa takreṇa tarpayet madhubhājinā |
sauvīreṇāthavā kuryādetat karma na lopayet |
pramādād yadi lupyeta devatāśāpamāpnuyāt || 43 ||
māṃsantu trividhaṃ proktaṃ khabhūjalacaraṃ priye |
yathāsambhavamapyekaṃ tarpaṇārthaṃ prakalpayet |
māṃsadarśanamātreṇa surādarśanavat phalam || 44 ||
pitṛdaivatayajñeṣu vaidhahiṃsā vidhīyate |
ātmārthaṃ prāṇināṃ hiṃsā kadācinnoditā priye || 45 ||
animittaṃ tṛṇaṃ vāpi chedayenna kadācana |
devatārthaṃ dvijārtha vā hatvā pāpairna lipyate || 46 ||
māmanādṛtya yat puṇyaṃ pāpaṃ syāt pratibhāṣataḥ | mannimittaṃ caret pāpaṃ puṇyaṃ bhavati śāmbhavi || 47 ||
yaireva patanaṃ dravyaiḥ siddhistaireva coditā |
śrīkauladarśane cāpi bhairaveṇa mahātmanā || 48 ||
matkarma kurvatāṃ puṃsāṃ karmalopo bhavennahi (yadi) |
tatkarma te prakurvanti saptakoṭimunīśvarāḥ || 49 ||
hanyānmantreṇa cānena tvabhimantrya paśuṃ priye |
gandhapuṣpākṣataiḥ pūjya cānyathā narakaṃ vrajet || 50 ||
śivotkṛttamidaṃ piṇḍamatastvaṃ śivatāṃ gataḥ | tad budhyasya paśo tvaṃ hi mā śivastvaṃ śivo'si hi ||51||
brahmā syāt palale viṣṇurgandhe rudraśca tadrase |
paramātmā tadānande tasmāt sevyamidaṃ priye || 52 ||
māṃsābhāve tu laśunaṃ sārdrakaṃ nāgarantu vā |
ādāya pūjayeddevi cānyathā niṣphalaṃ bhavet || 53 ||
matsyamāṃsavihīnena madyenāpi na tarpayet |
na kuryānmatsyamāṃsābhyāṃ vinā dravyeṇa pūjanam || 54 ||
piśitaṃ tilamātrantu tilārddhamapi bindunā |
sakṛttarpaṇamātreṇa koṭiyajñaphalaṃ labhet || 55 ||
kulapūjāsamaṃ nāsti puṇyamanyajjagattraye |
tasmād yaḥ pūjayedbhaktyā bhuktimuktyoḥ sa bhājanam ||56||
anadhīto'pyaśāstrajño gurubhakto dṛḍhavrataḥ | kulapūjārato yastu sa me priyatamo bhavet || 57 ||
caturṇāmapi varṇānāmāśramāṇāmapīśvari |
puṃstrīnapuṃsakānāntu pūjiteṣṭaphalapradā || 58 ||
ihāmutra phalaṃ dadyāḥ pūjitā suvadhūriva |
apūjitā tvaṃ deveśi duḥkhadā kuvadhūriva || 59 ||
kulapūjāṃ vinā yastu karotyevaṃ sudurmatiḥ | sa yāti narakaṃ ghoramekaviṃśatibhiḥ kulaiḥ || 60 ||
tasmāt sarvaprayatnena kulapūjārato bhavet |
labhate sarvasiddhīṃśca nātra kāryā vicāraṇā || 61 ||
ārādhanāsamarthaśceddadyādarcanasādhanam |
yo dātuṃ naiva śaknoti kuryādarcanadarśanam || 62 ||
samyak śatakratūn kṛtvā yat phalaṃ samavāpnuyāt |
tat phalaṃ samavāpnoti sakṛt kṛtvā kramārcanam || 63 ||
mahāṣoḍaśadānāni kṛtvā yacca phalaṃ labhet |
tat phalaṃ samavāpnoti kṛtvā śrīcakradarśanam || 64 ||
sārddhatrikoṭitīrtheṣu snātvā yat phalamāpnuyāt |
tat phalaṃ labhate devi sakṛt kṛtvā kramārcanam || 65 ||
bahunoktena kiṃ devi yathābhaktyā dadāti yaḥ | kulācāryāya pūjārthaṃ kuladravyaṃ sa dharmavit || 66 ||
śaive vā vaiṣṇave śākte saure sugatadarśane |
bauddhe pāśupate sāṃkhye vrate kulamukhe tathā || 67 ||
sadakṣavāmasiddhānte vaidikādiṣu pārvati |
vinā'lipiśitābhyāntu pūjanaṃ niṣphalaṃ bhavet || 68 ||
kuladravyaivīnā kuryājjapayajña tapovratam |
niṣphalaṃ tadbhaveddevi bhasmanīva yathā hutam || 69 ||
yathaivāntaścarā rājñaḥ priyāḥ syurna bahiścarāḥ | tathāntaryāganiṣṭhā ye te priyā devi nāpare || 70 ||
samarpayanti ye bhaktyā āvābhyāṃ piśitāsavam |
utpādayanti cānandaṃ matpriyāḥ kaulikāśca te || 71 ||
āvayoḥ paramākāraṃ saccidānandalakṣaṇam |
kuladravyopabhogena parisphurati nānyathā || 72 ||
antaḥsthānubhavollāso manovācāmagocaraḥ | kuladravyopabhogena jāyate nānyathā priye || 73 ||
sevite ca kuladravye kulatattvārthadarśanaḥ | jāyate bhairavāveśaḥ sarvatra samadarśanaḥ || 74 ||
tamaḥparivṛtaṃ veśma yathā dīpena dṛśyate |
tathā māyāvṛto hyātmā dravyapānena dṛśyate || 75 ||
mantrapūtaṃ kuladravyaṃ gurudevāpītaṃ priye |
ye pibanti janāsteṣāṃ stanyapānaṃ na vidyate || 76 ||
madyantu bhairavo devo madyaṃ śaktiḥ samīritā |
aho bhoktā ca madyasya mohayedamarānapi || 77 ||
tanmaireyaṃ naraḥ pītvā yo na vikurute priye |
maddhyānaikaparo bhūtvā sa muktaḥ sa ca kaulikaḥ || 78 ||
surā śaktiḥ śivo māṃsaṃ tadbhoktā bhairavaḥ svayam |
tayoraikyasamutpanna ānando mokṣa ucyate || 79 ||
ānandaṃ brahmaṇo rūpaṃ tacca dehe vyavasthitam |
tasyābhivyañjakaṃ madyaṃ yogibhistena pīyate || 80 ||
kuṇḍī kambukapālāni madhupūrṇāni bibhrataḥ | kiṃ na paśyati loko'yaṃ brahmaviṣṇumaheśvarān || 81 ||
niḥśaṅko nirbhayo vīro nirlajjo niṣkutūhalaḥ | nirṇītavedaśāstrārtho varadāṃ vāruṇīṃ pibet || 82 ||
mantrasaṃskārasaṃśuddhāmṛtapānena pārvati |
jāyate devatābhāvo bhavabandhavimocakaḥ || 83 ||
brāhmaṇasya sadā peyaṃ kṣatriyasya raṇāgame |
golambhane tu vaiśyasya śūdrasyāntyeṣṭikarmaṇi || 84 ||
devān pitṛn samabhyarcya devi śāstroktavartmanā |
guruṃ smaran pibanmadyaṃ khādan māṃsaṃna doṣabhāk || 85 ||
tṛptyarthaṃ pitṛdevānāṃ brahmadhyānasthirāya ca |
seveta madhumāṃsāni tṛṣṇayā cet sa pātakī || 86 ||
mantrārthaṃ sphuraṇārthāya manasaḥ sthairyahetave |
bhavapāśanivṛttyarthaṃ madhupānaṃ samācaret || 87 ||
seveta svasukhārthaṃ yo madyādīni sa pātakī |
prāśayeddevatāprītyai svābhilāṣavivajītaḥ || 88 ||
matsyamāṃsasurādīnāṃ mādakānāṃ niṣevaṇam |
yāgakālaṃ binānyatra dūṣaṇaṃ kathitaṃ priye || 89 ||
yathā kratuṣu viprāṇāṃ somapānaṃ vidhīyate |
madyapānaṃ tathā kāryaṃ samaye bhogamokṣadam || 90 ||
śrīguroḥ kulaśāstrebhyaḥ samyagvijñāya vāsanām |
pañcamudrā niṣeveta cānyathā patito bhaved || 91 ||
āvṛttiṃ gurupaṃktiśca vaṭukādīnna pūjya yaḥ | vīro'pyatra vṛthāpānī devatāśāpamāpnuyāt || 92 ||
ayaṣṭvā bhairavaṃ devamakṛtvā mantratarpaṇam |
paśupānavidhau pītvā vīro'pi narakaṃ vrajet || 93 ||
ajñātvā kaulikācāramayaṣṭvā gurupādukām |
yo'smin śāstre pravartteta taṃ tvaṃ pīḍayasi dhruvam || 94 ||
kaulajñāne hyasiddho yastaddravyaṃ bhoktumicchati |
sa mahāpātakī jñeyaḥ sarvadharmabahiṣkṛtaḥ || 95 ||
samayācārahīnasya svairavṛtterdurātmanaḥ | na siddhayaḥ kulabhraṃśastatsaṃsargaṃ na kārayet || 96 ||
yaḥ śāstravidhimutsṛjya varttate kāmakārataḥ | sa siddhimiha nāpnoti paratra na parāṃ gatim || 97 ||
svecchayā ramamāṇo yo dīkṣāsaṃskāravajītaḥ | na tasya sadgatiḥ kvāpi tapastīrthavratādibhiḥ || 98 ||
asaṃskṛtaṃ pibeddravyaṃ balātkāreṇa maithunam |
svapriyeṇa hataṃ māṃsaṃ rauravaṃ narakaṃ vrajet || 99 ||
kaulāḥ paśuvratasyāścet pakṣadvayaviḍambakāḥ | keśasaṃkhyā smṛtā yāvattāvattiṣṭhanti raurave || 100 ||
kuladravyāṇi seveta yo'nyadarśanamāśritaḥ | tadaṅgaromasaṃkhyātaṃ bhūtayoniṣu jāyate || 101 ||
madapracchāditātmā ca na kiñcidapi vetti ca |
na dhyānaṃ na tapo nārcā na dharmo na ca satkriyā ||102 ||
na daivaṃ na gururnātmavicāro na sa kaulikaḥ | kevalaṃ viṣayāsaktaḥ patatyeva na saṃśayaḥ ||103 ||
madyāsakto na pūjārthī māṃsāśī strīniṣevakaḥ | kaulopadeśahīno yaḥ so'kṣayaṃ narakaṃ vrajet ||104 ||
asaṃskārī tu yo nau syāt pañca mudrā niṣevate |
kuleśi brahyaniṣṭho'pi nindyatāmadhigacchati ||105 ||
liṅgatrayaviśeṣajñaḥ ṣaḍādhāravibhedakaḥ | pīṭhasthānāni cāgatya mahāpadmavanaṃ vrajet || 106 ||
āmūlādhāramābrahmarandhraṃ gatvā punaḥ punaḥ | ciccandrakuṇḍalīśaktisāmarasya sukhodayaḥ || 107 ||
vyomapaṅkajanisyandasudhāpānarato naraḥ | sudhāpānamidaṃ proktamitare madyapāyinaḥ || 108 ||
puṇyāpuṇyapaśuṃ hatvā jñānakhaḍgena yogavit |
pare layaṃ nayeccitaṃ palāśī sa nigadyate || 109 ||
manasā cendriyagaṇaṃ saṃyamyātmani yojayet |
mattsyāśī sa bhaveddevi śeṣāḥ syuḥ prāṇihiṃsakāḥ || 110||
aprabuddhā paśoḥ śaktiḥ prabuddhā kaulikasya ca |
śaktiṃ tāṃ sevayet yastu sa bhavet śaktisevakaḥ || 111 ||
parāśaktyātmamithunasaṃyogānandanirbharaḥ | ya āste maithunaṃ tat syādapare strīniṣevakāḥ || 112 ||
ityādi pañcamudrāṇāṃ vāsanāṃ kulanāyike |
jñātvā gurumukhāddevi yaḥ seveta sa mucyate || 113 ||
iti te kathitaṃ devi kuladravyādilakṣaṇam |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 114 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
kulamāhātmyakathanaṃ nāma pañcamollāsaḥ || 5 ||
atha ṣaṣṭhollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi pūjakasya ca lakṣaṇam |
kuladravyādisaṃskāramarcanaṃ vada me prabho || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa stūyate devadānavaiḥ || 2 ||
nirastapātakā yatra mānavāḥ puṇyakamīṇaḥ | kulajñānasusampannā bhajante ye dṛḍhavratāḥ || 3 ||
pūrṇābhiṣekasahito vedaśāstrārthatattvavit|
devatāgurubhaktastu niyatātmārcayet priye || 4 ||
kulāgamarahasyajño devatārādhanotsukaḥ | gurūpadeśasaṃyuktaḥ pūjayet kulanāyike || 5 ||
śuddhātmā cātisaṃhṛṣṭaḥ krodhalaulyavivajītaḥ | paśuvratādivimukhaḥ sumukhastu yajet priye || 6 ||
yadā puṃsaḥ kṛtārthasya kālena bahunā priye |
matprasādena bhūyācca dṛḍhabhaktisamāgamaḥ || 7 ||
tadarthaṃ tarpaṇaṃ kuryād dravyaiḥ śrībhairavoditeḥ | gurūpadeśavidhinā cānyathā patanaṃ bhavet || 8 ||
mantrayogena deveśi kuryāt śrīcakrapūjanam |
tadahantu tvayā sārdhaṃ gṛhṇāmi svayamādarāt || 9 ||
bhairavo'hamiti jñānāt sarvajñādiguṇānvitaḥ | iti saṃcintya yogīndraḥ kulapūjārato bhavet || 10 ||
ityādilakṣaṇopetaḥ kauliko niyatavrataḥ | yastvāṃ samarcayeddevi bhuktimuktyoḥ sa bhājanam || 11 ||
ekānte vijane'raṇye deśe bādhāvivajīte |
sukhāsane samāsīnaḥ prāṅmukho vāpyudaṅmukhaḥ || 12 ||
amṛtābdhau maṇidvīpe kalpavṛkṣatarostale |
ratnaprākārasandīptaṃ smarenmāṇikyamaṇḍapam || 13 ||
puṣpamālāvitānāḍhyaṃ pracchannapaṭasaṃvṛtam |
karpūradīpabhāsvantaṃ dhūpāmodasugandhikam || 14 ||
tanmaṇḍapasthamātmānaṃ dhyātvā'nākulacetasā |
śrīgurorājñayā devi kulapūjāṃ samācaret || 15 ||
ātmasthānamanudravyadevaśuddhistu pañcamī |
yāvanna kurute mantrī tāvaddevārcanaṃ kutaḥ || 16 ||
susnānabhūtasaṃśuddhiprāṇāyāmādibhiḥ priye |
ṣaḍaṅgādyakhilanyāserātmaśuddhiḥ samīritā || 17 ||
sammārjanānulepādyairdarpaṇodaravatkṛtam |
vitānadhūpadīpādipuṣpamālopaśobhitam |
pañcavarṇarajaścitraṃ sthānaśuddhiritīritā || 18 ||
grathitvā mātṛkāvarṇairmūlamantrākṣarāṇi ca |
kramotkramād dvirāvṛttyā mantraśuddhiritīritā || 19 ||
pūjādravyāṇi saṃprokṣya mūlāstrādbhivīdhānavit |
darśayeddhenumudrāñca dravyaśuddhiritāritā || 20 ||
pīṭhe devaṃ pratiṣṭhāpya sakalīkṛtya mantravit |
mūlamantreṇa dīptātmā nyāsadravyodakena ca |
trivāraṃ prokṣayedvidvān devaśuddhiritīritā || 21 ||
pañcaśuddhiṃ vidhāyetthaṃ paścād yajanamācaret |
sā pūjā saphalā proktā cānyathā niṣphalā bhavet || 22 ||
maṇḍalena vinā pūjā niṣphalā kathitā priye |
tasmānmaṇḍalamālikhya vidhivattatra pūjayet || 23 ||
akhaṇḍamaṇḍalākāraṃ viśvaṃ vyāpya vyavasthitam |
trailokyaṃ maṇḍitaṃ yena maṇḍalaṃ tat sadā śivam || 24 ||
uḍḍīyānāṃ caturasraṃ kāmarūpañca varttulam |
jālandharañca candrārdhaṃ tryasraḥ pūrṇagirirbhavet || 25 ||
abhyarcya maṇḍalaṃ paścādādhārān sthāpayet kramāt |
samānyaśrīgurubhogabalipātrāṇi pañcadhā || 26 ||
dvipātraṃ vā tripātraṃ vā ekapātraṃ na kārayet |
svadakṣiṇādivāmāntaṃ sthāpyābhyarcyāsavena tu || 27 ||
saṃpūrya mūlamantreṇa kuleśvari vinidhānavit |
tatra māṣapramāṇantu matsyaṃ māṃsaṃ vinikṣepet || 28 ||
naṣṭaiḥ paryuṣitocchiṣṭairdurgandhairgandhavajītaiḥ | hetubhiḥ parapātrasthaistapītaṃ niṣphalaṃ bhavet || 29 ||
na pūrayettu pātrāṇi apriyaistaiḥ kuleśvari |
svādiṣṭhaiśca madirauṣṭhaiśca dravyairamṛtasannibhaiḥ | manoharairmaheśāni tarpaṇaṃ saphalaṃ bhavet || 30 ||
asaṃskṛtā surā pāpakalahavyādhiduḥkhadā |
āyuḥśrīkīttīsaubhāgyadhanadhānyavināśinī || 31 ||
tasmāt saṃskṛtya vidhivat kuladravyaṃ tato'rcayet |
anyathā narakaṃ yāti dātā bhoktā na saṃśayaḥ || 32 ||
vinā dravyādivāsena na japenna smaret priye |
ye smaranti narā mūḍhāsteṣāṃ duḥkhaṃ pade pade || 33 ||
nāsavena vinā mantro na mantreṇa vināsavaḥ | parasparavirodhitvāt kathaṃ pūjā vidhīyate || 34 ||
tatsaṃśayanivṛttiñca jñātvā gurumukhāt priye |
vīkṣaṇaṃ prokṣaṇaṃ dhyānaṃ mantramudrāviśodhanam |
dravyaṃ tarpaṇayogyaṃ syāddevatāprītikārakam || 35 ||
agnisūryendubrahmendraviṣṇurudrasadāśivaiḥ | catuvīṃśatimantraiḥ syānmadyañcaiva parāmṛtam || 36 ||
amṛtā mānadā pūṣā tuṣṭiḥ puṣṭī ratirdhṛtiḥ | śaśinī candrikā kāntirjyotsnā śrīḥ prītiraṅgadā || 37 ||
pūrṇā pūrṇāmṛtā ceti kathitāḥ kulanāyike |
saumyāḥ kāmapradāyinyaḥ ṣoḍaśa svarajāḥ kalāḥ || 38 ||
tapanī tāpinī dhūmrā marīcirjvālinī ruciḥ | suṣumnā bhogadā viśvā rodhinī dhāriṇī kṣamā |
kabhādyā vasudāḥ saurāṣṭhaḍāntā dvādaśeritāḥ || 39 ||
dhūmrācīruṣmā jvalinī jvālinī visphuliṅginī |
suśrīḥ surūpā kapilā havyakavyavahe api |
āgneyā yādivarṇādyā daśa dharmapradāḥ kalāḥ || 40 ||
sṛṣṭirmedhā smṛtirṛddhiḥ kāntirlakṣmīrdyutiḥ sthirā |
sthitiḥ siddhiriti proktāḥ kacavargakalā daśa |
akāraprabhavā brahmajātāḥ syuḥ sṛṣṭaye kalāḥ || 41 ||
jarā ca pālinī śāntirīśvarī ratikāmike |
varadāhlādinīprītidīrghāḥ syuṣṭatavargajāḥ | ukāraprabhavā viṣṇujātāḥ syuḥ sthitaye kalāḥ || 42 ||
tīkṣṇa raudrī bhayā nidrā tandrā kṣut krodhinī kriyā |
utkārī mṛtyurityuktā payavargakalā daśa |
makāraprabhavā rudrajātāḥ saṃhṛtaye kalāḥ || 43 ||
ṣavargagāścatasraḥ syuḥ pītā śvetāruṇāsitāḥ | kalāśceśvarasañjātāstirodhānāya bindujāḥ || 44 ||
nivṛttiśca pratiṣṭhā ca vidyā śāntistathaiva ca |
indhikā dīpikā cāpi recikā mocikā parā || 45 ||
sūkṣmā sūkṣmāmṛtā jñānā'mṛtā cāpyāyinī tathā |
vyāpinī vyomarūpā ca ṣoḍaśa svarajāḥ kalāḥ | sadāśivabhavā nādādanugrahakalāḥ kramāt || 46 ||
prathamaṃ prakṛterhaṃsaḥpratadviṣṇuranantaram |
tryambakantu tṛtīyaṃ syāccaturthastatpadādikaḥ || 47 ||
viṣṇuryoniṃ kalpayatu pañcamaḥ kalpanāmanuḥ | caturnavatimantrātmadevatābhāvasiddhidāḥ || 48 ||
mantrajāpaśca saṃprokta ātmastavaśca pañcabhiḥ | atra ye (te) pañca saṃproktā mantrāste kulanāyike || 49 ||
akhaṇḍaikarasānandākare parasudhātmani |
svacchandasphuraṇāmatra nidhehyakularūpiṇi || 50 ||
akulasthāmṛtākāre siddhijñānakare pare |
amṛtatvaṃ vidhehyasmin vastuni klinnarūpiṇi || 51 ||
tadrūpeṇaikarasyañca kṛtvārghyaṃ tatsvarūpiṇi | bhūtvā parāmṛtākāraṃ mayi citsphuraṇaṃ kuru || 52 ||
vāgbhavaṃ pārśvagaṃ bhūmiḥ puṣṭirindusamanvitā |
sthitiśca pāvakānugrahārthendusamalaṅkṛtā || 53 ||
sthirendhikendusaṃyuktā śvetā binduyugānvitā |
tathāmṛte padaṃ brūyāttatpaścādamṛtodbhave || 54 ||
tathāmṛteśvarītyuktvā paścādamṛtavaṣīṇi | amṛtaṃ srāvayad dvandvaṃ dviṭhānto dravyaśuddhikṛt | amṛteśīmanuḥ proktaḥ pañcatriṃśadbhirakṣaraiḥ || 55 ||
vāgbhavaṃ vadayugmañca vāgvādinīti vāgbhavam |
kāmarājaṃ tataḥ klinne kledini kledayeti ca || 56 ||
mahāmokṣaṃ kuruyugmaṃ kāmarājamataḥ param |
tārttīyaṃ mokṣaśabdānte kuruyugmaṃ vadettataḥ || 57 ||
syāt prāsādaparā cāntesaptatriṃśadbhirakṣaraiḥ | dīpanīmanurityuktaḥ sarvasiddhikaraḥ priye || 58 ||
etāḥ kalā mātṛkāñcāpyakha(ṇḍendvā)ṇḍaikādikān manūn |
amṛteśīṃ dīpanīñca mūlāmantramapi kramāt || 59 ||
ekadvitricatuḥpañca dvicaturvāramambike |
saṃsmṛtyābhyarcya pātrantu pūjayeddhenumudrayā || 60 ||
brahmāṇḍakhaṇḍasambhūtamaśeṣarasasambhṛtam |
āpūritaṃ mahāpātraṃ pīyūṣarasamāvaha || 61 ||
śuddhadravyeṇa tenāpi gandhapuṣpākṣatairapi |
nyāsoktasarvamantraiścāpyātmānaṃ pūjayet priye || 62 ||
mūdhnī śrīgurupaṅktīśca mūlādhāre ca pādukām |
divyaughe cādināthaśca tacchaktiśca sadāśivaḥ || 63 ||
tatpatnī ceśvarastasya bhāryā rudraśca tadvadhūḥ | viṣṇuśca tatpriyā brahmā tatkāntā dvādaśeritāḥ || 64 ||
siddhaughe sanakaścaiva sanandaśca sanātanaḥ | sanatkumāraśca sanatsujātaśca ṛbhukṣajaḥ || 65 ||
dattātreyo raivatako vāmadevastataḥ param |
tato vyāsaḥ śukaścaiva ekādaśa samīritāḥ || 66 ||
mānavaughe nṛsiṃhaśca maheśo bhāskarastathā |
mahendro mādhavo viṣṇuḥ ṣaḍete ca prakīttītāḥ || 67 ||
namo'nte yojayeddevi divyaughe paramaṃ śivam |
mahāśivañca siddhaughe mānavaughe sadāśivam || 68 ||
tataḥ pīṭhaṃ samabhyarcya devīmāvāhayet priye |
mahāpadmavanāntaḥsthe kāraṇānandavigrahe |
sarvabhūtahite mātarehyehi parameśvari || 69 ||
deveśi bhaktisulabhe sarvāvaraṇasaṃyute |
yāvattvāṃ pūjayāmīha tāvattvaṃ susthirā bhava || 70 ||
mantreṇānena cāvāhya yajeddevīmananyadhīḥ | dhyātvā mudrāṃ pradarśyārcet gandhapuṣpākṣatādibhiḥ || 71 ||
cinmayasyāprameyasya nirguṇasyāśarīriṇaḥ | sādhakānāṃ hitārthāya brahmaṇo rūpakalpanā || 72 ||
liṅgasthaṇḍilavahnyambusūpakuḍyapaṭeṣu ca |
maṇḍale phalake mūdhnī hṛdi vā daśa kīttītāḥ || 73 ||
eṣu sthāneṣu deveśi yajanti paramāṃ śivām |
arūpāṃ rūpiṇīṃ kṛtvā karmakāṇḍaratā narāḥ || 74 ||
gavāṃ sarvāṅgajaṃ kṣīraṃ sravet stanamukhād yathā |
tathā sarvagato devaḥ pratimādiṣu rājate || 75 ||
ābhirūpyācca bimbasya pūjāyāśca viśeṣataḥ | sādhakasya ca viśvāsāt sannidhau devatā bhavet || 76 ||
gavāṃ sapīḥ śarīrasthaṃ na karotyaṅgapoṣaṇam |
svakarmaracitaṃ dattaṃ punastāmeva poṣayet || 77 ||
evaṃ sarvaśarīrasthā sapīrvat parameśvarī |
vinā copāsanāṃ devi na dadāti phalaṃ nṛṇām || 78 ||
sakalīkṛtya tatprāṇān samuddīpyendriyāṇi ca |
pratiṣṭhāpyārcayeddevi cānyathā niṣphalaṃ bhavet || 79 ||
mantrahīnaṃ kriyāhīnaṃ vidhihīnañca yad bhavet |
kṣamayā sādhayet sarvaṃ hīnamaṅgaṃ padaṃ tathā || 80 ||
niyamādatirekeṇa yad yat karma karoti yaḥ | na kiñcidapyasya phalaṃ sidhyati kramadoṣataḥ || 81 ||
nyūnātiriktakarmāṇi na phalanti kadācana |
yathāvidhi kṛtānīha satkarmāṇi phalanti hi || 82 ||
tadvidhānakṛtaṃ karma japahomārcanādiṣu |
devatāprītidaṃ bhūyād bhuktimuktiphalapradam || 83 ||
devasya mantrarūpasya mantravyāptimajānatām |
kṛtārcanādikāṃ sarvaṃ vyarthaṃ bhavati śāmbhavi || 84 ||
yantraṃ mantramayaṃ proktaṃ devatā mantrarūpiṇī | yantre sā pūjitā devi sahasaiva prasīdati || 85 ||
kāmakrodhādidoṣotthasarvaduḥkhaniyantraṇāt | yantramityāhuretasmin devaḥ prīṇāti pūjitaḥ || 86 ||
śarīramiva jīvasya dīpasya snehavat priye |
sarveṣāmapi devānāṃ tathā yantraṃ pratiṣṭhitam || 87 ||
tasmād yantraṃ likhitvā vā dhyātvā sāvṛtikaṃ śivam |
jñātvā gurumukhāt sarvaṃ pūjayedvidhinā priye || 88 ||
ekapīṭhe pṛthakpūjāṃ vinā yantraṃ karoti yaḥ | aṅgāṅgitvaṃ parityajya devatāśāpamāpnuyāt || 89 ||
ekapīṭhe kuleśāni sve sve yantre pṛthakpṛthak |
yajedāvaraṇopetā devatāstadvidhānataḥ || 90 ||
āvāhya devatāmekāṃ pūjayedanyadevatām |
ubhābhyāṃ labhate pāpaṃ mantrī cañcalamānasaḥ || 91 ||
ityādilakṣaṇaṃ jñātvā gurutaḥ śāstrataḥ priye |
vidhinābhyarcayet samyagdevatā suprasīdati || 92 ||
ṣoḍaśairupacāraistu sāṅgaṃ sāvaraṇaṃ śivam |
pūjayenmūlamantreṇa gandhapuṣpākṣatādibhiḥ || 93 ||
mahāṣoḍhoditāśeṣaparivārāṃśca śāmbhavi |
praṇavādinamo'ntena tattannāmnā samarcayet || 94 ||
āgamoktena mārgeṇa tarpayedalibindubhiḥ | aṅguṣṭhānāmikābhyāñca nakhe niḥsṛtamūrdhvataḥ | svapātraspandanisyandaṃ vidhivat kulanāyike || 95 ||
sakṛttarpaṇamutsṛjya japtvā mūlañca pādukām |
antaḥśaktiṃ samutthāpya tarpayeddehadevatāḥ || 96 ||
aṅguṣṭho bhairavo devo anāmā caṇḍikā priye |
anāmāṅguṣṭhayogena tarpayet kulasantatim || 97 ||
aṅguṣṭhānāmikābhyāñca vaśyakarmaṇi tarpayet |
tarjanyaṅguṣṭhayogena tarpayedabhicārake |
kaniṣṭhāṅguṣṭhayogena stambhane tarpayet priye || 98 ||
evaṃ santarpya deveśi kuladravyairyathāvidhi |
devatāpurato devi gurupaṅktīśca pūjayet |
paṅktitrayakrameṇātha jñātvā samyagananyadhīḥ || 99 ||
karābhyāṃ cinmudrāṃ samadhunṛkapālañca dadhatīṃ
drutasvarṇaprakhyāmaruṇakusumālepavasanām |
kṛpāpūrṇāpāṅgīmaruṇanayanāmambarajaṭā- mupetāṃ siddhaughairyajatu gurupaṃktiṃ kramagatim || 100 ||
evaṃ saṃpūjya dhūpañca dīpaṃ naivedyameva ca |
āsavaṃ piśitopetaṃ bhakṣyāṇi vividhāni ca |
kadalyādiphalānyeva tāmbūlañca samarpayet || 101 ||
iti te kathitaṃ devi kulācārasya lakṣaṇam |
dgavyasaṃskāraśuddhyādi kimanyat śrotumicchasi || 102 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
dravyasaṃskāravidhānakathanaṃ nāma ṣaṣṭhollāsaḥ || 6 ||
atha saptamollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśa baṭukādīnāṃ baliñca śaktilakṣaṇam |
tadadravyasyaiva svīkāraṃ vada me karuṇānidhe || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa tattvajñānaṃ prakāśate || 2 ||
yāvanno vaṭuke dadyāttāvannaiva kuleśvari |
tṛpyanti devatāḥ sarvāḥ smaraṇād yajanādapi || 3 ||
vaṭukādīn yajettasmād gandhapuṣpāsavāmiṣaiḥ | tattanmantravidhānena devatā prītimāpnuyāt || 4 ||
yatkiñciddhavyasaṃghātaṃ pūjārthaṃ bhogahetunā |
ānītaṃ dīyate bhaktyā kṣetrapebhyaḥ kuleśvari || 5 ||
vaṭukamantrān vakṣyāmi śṛṇuṣva kulanāyike |
yaiḥ samacītamātreṇa sarve naśyantyupadravāḥ || 6 ||
tāratrayaṃ tato devīputreti baṭuketi vā |
nātheti kapilajaṭābhārabhāsvarapiṅgala || 7 ||
trinetreti padaṃ paścājjvālāmukhapadaṃ tataḥ |
imāṃ pūjāṃ baliṃ gṛhṇadvayaṃ pāvakavallabhā |
ukto vaṭukamantro'yaṃ catuścatvāriṃśadakṣaraiḥ || 8 ||
balidānena santuṣṭo baṭukaḥ sarvasiddhidaḥ | śāntiṃ karotu me nityaṃ bhūtavetālasevitaḥ || 9 ||
tāratrayaṃ tataḥ sarvayoginībhyaḥ padaṃ vadet |
tatpaścāt savarbhūtebhyaḥ sarvabhūtādhivattī ca ||10||
padaṃ tābhyo ḍākinībhyaḥ śākinībhyaḥ padaṃ vadet |
trailokyeti padaṃ caiva vāsinībhya imāṃ vadet || 11 ||
pūjāṃ baliṃ gṛhṇayugmaṃ svāhānto yoginīmanuḥ | kathito'yaṃ maheśāni mantraḥ pañcādaśākṣaraḥ || 12 ||
yā kācid yoginī raudrā saumyā ghoratarā parā |
khecarī bhūcarī vyomacarī prītāstu me sadā || 13 ||
tāratrayaṃ vadet sarvabhūtebhyaḥ sarva eva hi |
paścād bhūtapatibhyo hṛdyuktaḥ saptadaśākṣaraḥ || 14 ||
bhūtā ye vividhākārā divyā bhaumāntarikṣagāḥ | pātālasaṃsthā me kevicchivayogena bhāvitāḥ || 15 ||
dhruvādyāḥ satyasandhāśca indrādyāḥ svarvyavasthitāḥ| tṛpyantu prītamanasaḥ pratigṛhṇantvimaṃ balim || 16 ||
tāratrayaṃ vadeddehiyugmaṃ devīpadaṃ vadet |
putrāya baṭukanāthāya paścāducchiṣṭahāriṇe |
sarvavighnān padaṃ paścāt nāśayadvitayaṃ tathā || 17 ||
gṛhṇayugmaṃ rurupadaṃ kṣetrapālapadaṃ tataḥ | sarvopacārasahitāmimāṃ pūjāṃ baliṃ vadet |
gṛhṇa gṛhṇa dviṭhānto'yaṃ kṣetrapālamanuḥ priye || 18 ||
catuḥṣaṣṭyakṣaraiḥ proktaḥ sarvasiddhipradāyakaḥ | yo'smin kṣetre nivāsī ca kṣetrapālasya kiṅkaraḥ | prīto'yaṃ balidānena sarvarakṣāṃ karotu me || 19 ||
tāratrayaṃ vadettāraṃ śrīprāsādaparāmanuḥ | hrāṃ hrīṃ hrūñca yugañcādau bhairavādhiṣṭhitāya ca || 20 ||
akṣobhyānandataḥ paścāddhṛdayābhīṣṭadaḥ param |
siddhārthapadamābhāṣya paścādavataradvayam || 21 ||
kṣetrapālapadaṃ paścāt mahāśānta padaṃ tataḥ | mātṛputrapadaṃ paścāt kulaputrapadaṃ tathā || 22 ||
siddhiputrapadaṃ cāsmin sthānādhipapadaṃ tataḥ | grāmādhipataye'smin syāddeśādhipataye tataḥ || 23 ||
vaded baṭukanātheti devīputrapadaṃ tataḥ | meghanādapadaṃ paścāt pracaṇḍograpadaṃ vadet || 24 ||
kapālīti padaṃ paścādbhīṣaṇeti padaṃ vadet |
syāt sarvavighnādhipataye imāṃ pūjāṃ baliṃ vadet || 25 ||
gṛhṇa gṛhṇa kurudvandvaṃ mama dūrayayugmakam |
jvalayukprajvalayugaṃ sarvavighnānītīrayet || 26 ||
nāśayadvitayaṃ kṣāṃ kṣaṃ paścād buddhimitīrayet |
kṣetrapālāya vauṣaṭ hrūṃ ṣaṣṭyuttaraśatākṣaraḥ || 27 ||
tāratrayaṃ vadet paścādamuka kṣetrapāla ca |
rājarājeśvara imāṃ pūjāṃ balimataḥ param |
gṛhṇayugmaṃ dviṭhānto'yamaṣṭāviṃśākṣaro manuḥ || 28 ||
anena balidānena vaṭuvaṃśasamanvitaḥ | rājarājeśvaro devo me prasīdatu sarvadā || 29 ||
paścime vaṭukaṃ devamuttare yoginībalim |
pūrve bhūtabaliṃ dadyāt kṣetrapālañca dakṣiṇe |
rājarājeśvaraṃ madhye pūjayet kulanāyike || 30 ||
aṅguṣṭhānāmikābhyāñca baṭukasya baliḥ smṛtaḥ | tarjanīmadhyamānāmikāṅguṣṭhairyoginībaliḥ || 31 ||
aṅgulībhiśca sarvābhirukto bhūtabaliḥ priye |
aṅguṣṭhatarjanībhyāñca kṣetrapālabalirbhavet |
aṅguṣṭhamadhyamābhyāñca rājarājeśvarasya ca || 32 ||
baṭukādīn samarcyaivaṃ kuladīpān pradarśayet |
īṣadraktasupiṣṭena caturaṅgulimānataḥ || 33 ||
dīpān ḍamarukākārān trikoṇānatiśobhanān |
karṣājyagrāhiṇaḥ kuryyānnava saptātha pañca vā || 34 ||
antastejo bahisteja ekīkṛtyāmitaprabhān |
tridhā devyupari bhrāmya kuladīpān nivedayet || 35 ||
samastacakracakreśi deveśi sakalātmike |
ārātrīkamidaṃ devi gṛhāṇa mama siddhaye |
kuladīpān pradarśyātha śaktipūjāṃ samācaret || 36 ||
svaśaktiṃ vīraśaktiṃ vā dīkṣitāṃ gurumārgataḥ | pāyayitvā caret pānamiti śāstrasya niścayaḥ || 37 ||
adīkṣitāṃ striyaṃ kuryāt sadyaḥ saṃskāramambike |
mantradīkṣāvidhānen śuddhā bhavati nānyathā || 38 ||
tasmāt sulakṣaṇāṃ śaktiṃ gandhapuṣpākṣatādibhiḥ | abhyarcya devatābuddhyā bhogapātraṃ nivedayet || 39 ||
tadante kanyakāścāpi pramadāśca manoharāḥ | sampūjya devatābuddhyā dadyāt pātraṃ pṛthak pṛthak || 40 ||
anivedya tu yaḥ śaktyai kuladravyaṃ niṣevate |
pūjitaṃ niṣphalaṃ tasya devatā na prasīdati || 41 ||
caṇḍālī carmakārī ca mātaṅgī pukkasī tathā |
śvapacī khaṭṭakī caiva kaivarttī viśvayoṣitaḥ || 42 ||
kulāṣṭakamidaṃ proktamakulāṣṭakamucyate |
kandukī śauṇḍikī caiva śastrajīvī ca rañjakī || 43 ||
gāyakī rajakī śilpī kaulikī ca tathāṣṭamī |
tantramantrasamāyuktā samayācārapālikā || 44 ||
kumārī ca vratasthā ca yogamudrādharāpi vā |
pūjākāle svataḥ prāptā sā jñeyā sahajā budhaiḥ || 45 ||
uktajātyaṅganābhāve cāturvarṇyāṅganāṃ yajet |
surūpā taruṇī śāntā kulācārayutā śuciḥ || 46 ||
śaṅkāhīnā bhaktiyuktā gūḍhā śāstropajīvinī |
alolupā suśīlā ca smitāsyā priyavādinī || 47 ||
gurudaivatasambhaktā sucitā kaulikapriyā |
vimatsarā viśeṣajñā devatārādhanotsukā |
manoharā sadācārā śaktireṣā sulakṣaṇā || 48 ||
duṣṭogrā karkaśā krūrā duḥkhitā kuladūṣaṇī | durācārā parādhīnā bhītā lubdhāturā'lasā || 49 ||
nidrāsaktātidurmmedhā hīnāṅgī vyādhipīḍitā | durgandhā kutsitā mūḍhā vṛddhonmattā rahasyabhit || 50 ||
kutarkā kutsitālāpā nirlajjā kalahapriyā |
virūponmārgagā stabdhā paṅgvandhavikṛtānanā |
īdṛśīṃ mantrayuktāñca śaktiṃ yāge vivarjayet || 51 ||
tato'rcanādikaṃ sarvaṃ mantrodakapuraḥsaram |
itaḥ pūrvādimanunā mantrī devyai samarpayet || 52 ||
tāratrayamitaḥ pūrvaṃ prāṇabuddhī tataḥ param |
dehadharmādhikārato jāgratsvapnasuṣuptiṣu || 53 ||
manasā cetasā vācā karmaṇā tatparaṃ vadet |
hastābhyāñca tataḥ padbhayāmudareṇa tataḥ param || 54 ||
śiśnā ca yat smṛtaṃ paścād yaduktaṃ yat kṛtaṃ vadet |
tat sarvaṃ gurave cānte matsamapītamastviti |
svāhānto manurityuktastrisaptatyakṣaraḥ priye || 55 ||
jñānato'jñānato vāpi yanmayā kriyate śive |
tava kṛtyamidaṃ sarvamiti jñātvā kṣamasva me || 56 ||
evaṃ samprārthya deveśi stutvā natvā ca bhaktitaḥ | pradhānadevatāmūrttau parivārān samarcayet |
evaṃ sāvaraṇāṃ devīṃ cintayet svahṛdambuje || 57 ||
śeṣikāye samarpyātmamūlamantreṇa śodhayet |
syādvāgbhavaṃ hṛducchiṣṭacāṇḍāli tadanantaram || 58 ||
vadenmātaṅgi sarvante vaśyaṃkuruyugantataḥ |
ekaviṃśativarṇaiśca śeṣikāmanurīritaḥ || 59 ||
mantreṇānena nirmālyaṃ śeṣikāyai samarpayet |
devīmucchiṣṭamātaṅgīṃ dhyāyet trailokyamohinīm || 60 ||
vīṇāvādyavinodagītaniratāṃ nīlāṃśukollāsinīṃ
bimboṣṭhīṃ navayāvakārdracaraṇāmākīrṇakeśālakām |
mṛdvaṅgīṃ siṃtaśaṅkhakuṇḍaladharāṃ māṇikyabhūṣojjvalāṃ
mātaṅgīṃ praṇato'smi susmitamukhīṃ devīṃ śukaśyāmalām ||61|
tataḥ śrīgururūpāya sākṣāt paraśivāya ca |
karābhyāṃ pātramuddhṛtya sadvitīyaṃ samarpayet || 62 ||
svasampradāyasaṃyuktairvīraiśca saha pūjayet |
anyonyavandanaṃ kṛtvā pibettattadanujñayā || 63 ||
savyenoddhṛtya pātrantu mudrāṃ kṛtvā'pasavyataḥ | yathāvidhi dvitīyena gṛhṇīyānmantramuccaran || 64 ||
piśitaṃ māṣamātrantu dravyaṃ cullukasammitam |
ātmadehatrayaṃ tattvaṃ trayeṇātha viśodhayet || 65 ||
taruṇollāsasahitaḥ prasannavadanekṣaṇaḥ | guruḥ śiṣyān samāhūya dadyāttattvatrayaṃ priye || 66 ||
śiṣyopāyanamādāya śuddhātmā kusumādikam |
yathāśakti nivedyātha vittaśāṭhyavivajītaḥ || 67 ||
praṇamya bahiraṣṭāṅgaṃ praviśyāntaḥ śanaiḥ priye |
samarpyopāyanaṃ bhaktyā śivāya gururūpiṇe || 68 ||
grathitāṅguṣṭhakau kṛtvā karau saktāgratarjanī |
jānubhyāmavaniṃ gatvā pañcāṅgaṃ praṇamed gurum || 69 ||
vāmā'ṅguṣṭhānāmikābhyāṃ dakṣahastaprasāritam |
spṛṣṭvā viśuddhahṛdaya īṣadānatamastakaḥ || 70 ||
vāmāṅguṣṭhānāmikābhyāṃ śiṣyāya śrīguruḥ priye |
prakṛtyādyaiḥ pṛthivyantaiścatuvīṃśatibhiḥ priye || 71 ||
svarairaśuddhatattvaiśca vāgbhavena kuleśvari |
saṃyuktenātmatattvena sthūladehaṃ viśodhayet || 72 ||
māyādipuruṣāntaiśca śuddhāśuddhaiśca saptabhiḥ | tattvaiḥ sparśāhvayairvarṇaiḥ kāmarājena mantravit |
yuktena vidyātattvena sūkṣmadehaṃ viśodhayet || 73 ||
śuddhaiḥ śivādividyāntaiḥ pañcatattvaiśca vyāpakaiḥ | parayā śivatattvena paraṃ dehaṃ viśodhayet || 74 ||
ṣaṭtriṃśattattvasahitamālinyā bālayā priye |
sarvatattvāśrayaṃ bījaṃ sarvatattvaivīśodhayet || 75 ||
śodhayeti padaṃ dadyāt sadvitīyamaliṃ guruḥ | cullukaṃ guruṇā dattaṃ śodhayāmīti coccaran |
bhaktyā cāvanataḥ śiṣyo niḥśabdaṃ triḥ pibedalim || 76 ||
pāṇibhyāṃ saṃspṛśeddehaṃ sarvatattvaṃ samuccaran |
śiraḥprabhṛtipādāntaṃ śuddhaṃ dehaṃ vicintayet || 77 ||
sthūlāntamātmatattvaṃ syāt sūkṣmaṃ vidyāntagocaram |
parāntaṃ śivatattvaṃ syāditi tattvatrayaṃ jagat || 78 ||
evaṃ tattvatrayajñānaṃ gurorjñātvā ya ācaret |
sa jīvanneva muktaḥ syāditi śaṅkarabhāṣitam || 79 ||
tataḥ svīkṛtya ca guruḥ śiṣyebhyaḥ śeṣado bhavet |
ādāya guruṇā dattaṃ sadvitīyāsavaṃ pibet || 80 ||
śrīgurujyeṣṭhapūjyānāṃ purataḥ kulanāyike |
nopaviśya pibenmadyaṃ iti śāstrasya nirṇayaḥ || 81 ||
prāṇabhedaphalollāsapraṇāmasthitilakṣaṇam |
avijñāyācared yastu sa bhavedāpadāmpadam || 82 ||
nirmantraṃ na pibenmadyaṃ prāyaścittaṃ vidhīyate |
tasmānmantravidhānena kartavyaṃ kulanāyike || 83 ||
idaṃ pavitramamṛtaṃ pibāmi bhavabheṣajam |
paśupāśasamucchedakāraṇaṃ bhairavoditam || 84 ||
citte svātantryasāratvāttadānandamayātmanaḥ | tanmayatvācca bhāvānāṃ bhāvāścāntahītā rase || 85 ||
suṣumnāntaṃ vikāśāya surasastena pīyate |
tasmādimāṃ surāṃ devīṃ pūrṇo'haṃ tvāṃ pibāmyaham || 86 ||
mantreṇānena deveśi mūlamantreṇa mantravit |
anākulamanāḥ kuryādalipānaṃ śanaiḥ śanaiḥ || 87 ||
svātmamūlatrikoṇasthe koṭisūryasamaprabhe |
kuṇḍalyākṛticidrūpe huned dravyaṃ samantrakam || 88 ||
mahantāpātrabharitamidantāparamāmṛtam |
parāhantāmaye vahnau homasvīkāralakṣaṇam || 89 ||
gurudaivatamantrāṇāmaikyaṃ sañcintayeddhiyā |
yāvadullāsaparyantamupadeśe pibenmadhu || 90 ||
cullanaṃ siddhidaṃ proktaṃ dīpo jñānapradāyakaḥ | pānāt parapadaprāptiḥ kaule trayamitīritam || 91 ||
bhojanānte biṣaṃ madyaṃ madyānte bhojanaṃ viṣam |
amṛtaṃ tadvijānīyād yadannaṃ surayā saha || 92 ||
carvaṇena yutaṃ pānamamṛtaṃ kathitaṃ priye |
carvaṇena binā pānaṃ kevalaṃ viṣavarddhanaṃ || 93 ||
pānañca trividhaṃ proktaṃ divyavīrapaśukramāt |
divyaṃ devyagrataḥ pānaṃ vīraṃ mudrāsane kṛtam || 94 ||
svecchayā paśuvatpītaṃ paśupānamitīritam || 95 ||
bhuktimuktipradaṃ divyaṃ vīraṃ bhuktipradaṃ bhavet |
paśupānaṃ narakadaṃ proktaṃ pānaphalaṃ priye || 96 ||
dṛṣṭimānasavākkāye yāvanno bhavati bhramaḥ | tāvat pānaṃ prakurvīta paśupānamataḥ param || 97 ||
yāvannendriyavaikalyaṃ yāvanno mukhavaikṛtam |
tāvadeva pibenmadyamanyathā patanaṃ bhavet || 98 ||
pūrṇābhiṣekayuktānāṃ pānaṃ devi nigadyate |
karābhyāṃ pātramuddhṛtya smarenmūlañca pādukām |
āgalāntaṃ pibeddravyaṃ sa mukto nātra saṃśayaḥ || 99 ||
pītvā pītvā punaḥ pītvā yāvat patati bhūtale |
utthāya ca punaḥ pītvā punarjanma na vidyate || 100 ||
ānandāttṛpyate devī mūrcchayā bhairavaḥ svayam |
vamanāt sarvadevāśca tasmātrividhamācaret || 101 ||
divyapānaratānāṃ vai yat sukhaṃ kulayoginām |
tat sukhaṃ sārvabhaumasya nṛpasyāpi na vidyate || 102 ||
yat sukhaṃ kulaniṣṭhānāṃ kuladravyaniṣevanāt |
tat saukhyameva mokṣaḥ syāt satyameva varānane || 103 ||
iti te kathitaṃ kiñcit vaṭuśaktyādipūjanam |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 104 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
baṭukaśaktyādipūjanaṃ nāma saptamollāsaḥ || 7 ||
athāṣṭamollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi karuṇāmṛtavāridhe |
ullāsabhedaṃ deveśa dravyapātrādisaṅgamam || 1 ||
ratyudvāsanakālañca śrīcakrasthitimeva ca |
ceṣṭāṃ kaulikaśaktīnāṃ vada me parameśvara || 2 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa jāyate divyabhāvanā || 3 ||
ārambhastaruṇaścaiva yauvanaṃ prauḍhameva ca |
tadantaśconmanāścaiva tatollāsaśca saptamaḥ || 4 ||
tattvatrayaṃ syādārambhaḥ kathitaḥ kulanāyike |
kathitastaruṇollāsastaruṇaṃ sukhamambike || 5 ||
yauvanaṃ manasaḥ samyagullāsaḥ susthitiḥ priye |
skhalanaṃ dṛṅmanovācāṃ prauḍhamityabhidhīyate || 6 ||
samullāsapare cakre ya icchet pātramelanam |
arvāk prauḍhasamullāsaṃ naiva kuryāt kadācana |
yathādhikāraṃ tatrāpi karttavyaṃ pātramelanam || 7 ||
adīkṣitairanācārairatantrajñadaivataiḥ | dūṣakaiḥ samayabhraṣṭairna kuryād dravyasaṅgatim || 8 ||
abhijñaṃ manyamānaiśca prapañcavratadhāribhiḥ | paśubhiḥ kṣudrakarmasthairna kuryād dravyasaṅgatim || 9 ||
strīdviṣṭairgurubhiḥ śaptairbhaktihīnairdurātmabhiḥ | kulopadeśahīnaiśca na kuryād dravyasaṅgatim || 10 ||
padavākyapramāṇajñāḥ śrutismṛtyarthavedinaḥ | kuladharmānabhijñāścettatsaṅgaṃ parivarjayet || 11 ||
satkule ca prasūtā vā vṛddhāścācāravattīnaḥ | tvatpūjāvimukhāḥ syuścettatsaṃsargaṃ parityajet || 12 ||
strīputramitrabandhūnāṃ snigdhānāmapi pārvati |
kulācārānabhijñānāṃ saṅgatiṃ varjayetpriye || 13 ||
adṛṣṭapauruṣāṇāñca deśāntaranivāsinām |
vinā saṅketayogena na kuryād dravyasaṅgatim || 14 ||
ekapātraṃ na kurvīta yadi sākṣāt kuleśvaraḥ | mantrāḥ parāṅmukhā yānti vighnaścaiva pade pade || 15 ||
svapātrasthitahetuñca na dadyādbhairavāya ca |
yadi dadyātkuleśāni devatāśāpamāpnuyāt || 16 ||
āsanaṃ bhojanaṃ pātramambaraṃ śayanādikam |
anabhijñairanarhaiśca saṅgamaṃ naiva kārayet || 17 ||
srotobhedena vā kuryātkaulikaḥ pātramelanam |
pūrvadakṣiṇayoraikyamudakpaścimayostathā || 18 ||
tasmin kramārcanaparairvīraiḥ svasadṛśairapi |
kāminībhiśca tatkuryāt srotasāñca catuṣṭaye || 19 ||
yogibhiryoginībhiśca pradattaṃ pūrṇapātrakam |
svamātṛpādukāmūlamantrajaptaṃ pibetpriye || 20 ||
kvacit yadṛcchayā prāptamalipātrantu bhaktitaḥ | ādāya pūrvavajjaptvā pibeddevi guruṃ smaran || 21 ||
guruśaktisutānāñca gurujyeṣṭhakaniṣṭhayoḥ | svajyeṣṭhasyāpi cocchiṣṭaṃ khādennānyasya pārvati || 22 ||
śaktyucchiṣṭaṃ pibed dravyaṃ vīrocchiṣṭañca carvaṇam |
ātmocchiṣṭaṃ na dātavyaṃ parakīyaṃ na bhakṣayet || 23 ||
ucchiṣṭaṃ bhakṣayet strīṇāṃ tābhyo nocchiṣṭamarpayet |
cakramadhye'pi deveśi anyathā patanaṃ bhavet || 24 ||
kaniṣṭhānāṃ svaśiṣyāṇāṃ dadyāducchiṣṭamambike |
dadyāt snehena yo'nyebhyaḥ sa bhavedāpadāmpadam || 25 ||
āsavocchiṣṭapātrantu yo vā gṛhṇati mohataḥ | snehāllobhāt bhayādvāpi devatāśāpamāpnuyāt || 26 ||
prauḍhollāse kuleśāni kuryādbalivisarjanam |
pūjāgṛhādbahiḥ kuryāttrikoṇe tu gṛhāntare || 27 ||
gandhapuṣpākṣataiḥ pūjya dhyāyeducchiṣṭabhairavam |
gadātriśūlaḍamarupātrahastaṃ trilocanam |
kṛṣṇābhaṃ bhairavaṃ dhyāyet sarvavighnanivāraṇam || 28 ||
tāratrayaṃ samuccāryaṃ paścāducchiṣṭabhairavam |
ehiyugmaṃ baliṃ gṛhṇayugmaṃ phaṭ ca dviṭhāntakaḥ || 29 ||
balyudvāsanamantro'yaṃ dvāviṃśatibhirakṣaraiḥ | śāntistavaṃ paṭhetpaścāttarpayedalibindubhiḥ || 30 ||
yajanti devyo harapādapaṅkajam
prasannadhāmāmṛtamokṣadāyakam |
anantasiddhāntamayaprabodhakaṃ
namāmi cāṣṭāṣṭakayoginīgaṇam || 31 ||
yoginīcakramadhyasthaṃ mātṛmaṇḍalaveṣṭitam |
namāmi śirasā nāthaṃ bhairavaṃ bhairavīpriyam || 32 ||
anādighorasaṃsāradhvāntaikadhvaṃsakāriṇe |
namaḥ śrīnāthavaidyāya kulauṣadhividhāyine || 33 ||
āpado duritaṃ rogāḥ samayācāralaṃghanāt |
ye te sarve vyapohantu divyacakrasya melanāt || 34 ||
āyurārogyamaiśvaryaṃ kīttīrlābhaḥ sukhaṃ jayaḥ | kāntirmanoharā cāstu pāntu sarvāśca devatāḥ || 35 ||
sampūjakānāṃ pratipālakānāṃ
yatīndrayogīndratapodhanānām |
deśasya rāṣṭrasya kulasya rājñaḥ karotu śānti bhagavān kuleśaḥ || 36 ||
nandantu sādhakakulādvayadarśakā ye
siṃhāsanādyuṣitaśāktamahānvayā ye |
nandantu sarvakulakaularatāḥ pare ye
cānye viśeṣapadabhedakaśāmbhavā ye || 37 ||
nandantu siddhaguravastadanukramajñā
jyeṣṭhānvayā samayino vaṭukāḥ kumāryaḥ | ye yoginīpravaravīrakule prasūtā
nandantu bhūmipatigodvijasādhulokāḥ || 38 ||
nandantu nītinipuṇā niravadyaniṣṭā nirmatsarā nirupamā nirupadravāśca |
nityaṃ nirañjanaratā guravo nirīhāḥ śāntāśca śāntamanaso hṛtaśokaśaṅkāḥ || 39 ||
nandantu yoganiratāḥ kulayogayuktā
hyācāryasāmayikasādhakaputrakāśca |
gāvo dvijā yuvatayo yatayaḥ kumāryo
dharme carantu niratā gurubhaktalokāḥ || 40 ||
nandantu sādhakakulā hyalamātmaniṣṭhāḥ śāpāḥ patantu samayadviṣi yoginīnām |
sā śāmbhavī sphuratu kāpiṃ samāpyavasthā
yasyāṃ guroścaraṇapaṅkajameva satyam || 41 ||
yāścakrakramabhūmikāvasatayo nāḍīṣu yāḥ saṃsthitā yāḥ kāyodgataromakūpanilayā yāḥ saṃsthitā dhātuṣu |
ucchvāsomīmaruttaraṅganilayā niśvāsavāsāśca yā-
stā devyo ripupakṣabhakṣaṇaratā nandantu kaulācītāḥ || 42 ||
yā devyaḥ kulasambhavāḥ kṣitigatā yā devatāstoyagā
yā nityaṃ prathitaprabhāḥ śikhigatā yā mātariśvālayāḥ | yā vyomāhitamaṇḍalāmṛtamayā yāḥ sarvagāḥ sarvadā-
stāḥ sarvāḥ kulamārgapālanaparāḥ śānti prayacchantu me ||43 ||
ūrdhve brahmāṇḍato vā divi gaganatale bhūtale vā tale vā
pātāle vānale vā salilapavanayoryatra kutra sthitā vā |
kṣetre pīṭhopapīṭhādiṣu ca kṛtapadā dhūpadīpādikena
prītā devyaḥ sadā naḥ śubhabalividhinā pāntu vīrendravandyāḥ ||44
brahmā śrīḥ śeṣadurgāguhavaṭukagaṇā bhairavāḥ kṣetrapādyā
vetālādityarudragrahavasumanusiddhāpsaroguhyakādyāḥ | bhūtā gandharvavidyādharaṛṣipitṛyakṣāsurāḥ kinnarādyā
yogīśāścāraṇāḥ kimpuruṣamunivarāścakragāḥ pāntu sarve ||45|
dehasthākhiladevatā gajamukhāḥ kṣetrādhipā bhairavā
yoginyo vaṭukāśca yakṣapitaro bhūtāḥ piśācā grahāḥ | anye bhūcarakhecarā diśicarā vetālakāśceṭakā-
stṛpyantāṃ kulaputrakasya pibataḥ pānaṃ sadīpañcarum || 46 ||
satyañced guruvākyameva pitaro devāśca ced yoginī
prītā cet paradevatā yadi bhavedvedāḥ pramāṇaṃ hi cet |
śākteyaṃ yadi darśanaṃ bhavati cedājñāpyamoghāpi cet
satyañcāpi ca kauladharmaparamaṃ syānme jayaḥ sarvadā || 47 ||
nandantu sādhakāḥ sarve naśyantu kuladūṣakāḥ |
antaḥsthā śāmbhavī me'stu prasanno'stu guruḥ sadā || 48 ||
yadyeṣā bhairavī devī yadi bhairavaśāsanam |
yadyeṣa kuladharmaḥ syāttadā naśyantu dūṣakāḥ || 49 ||
yāsāmājñāprabhāveṇa sthāpitaṃ bhuvanatrayam |
namastābhyaḥ samastābhyo yoginībhyo nirantaram || 50 ||
pibantu mātaraḥ sarvāḥ pibantu kulasattamāḥ | pibantu bhairavāḥ sarve mama dehe vyavasthitāḥ || 51 ||
tṛpyantu mātaraḥ sarvāḥ samudrāḥ sagaṇādhipāḥ | yoginyaḥ kṣetrapālāśca mama dehe vyavasthitāḥ || 52 ||
śivādyavaniparyantaṃ brahmādistambasaṃyutam |
kālāgnyādiśivāntañca jagad yajñena tṛpyatu || 53 ||
dvārasthā maṇimaṇḍapasya paritaḥ śrīnandane kānane
śūnyāgāravihārakandaramaṭhe vyomni śmaśāne sthitāḥ | kūpasthānagatāścatuṣpathagatāḥ sandeśasaṃsthāśca ye
paṅkārthāvahaketumānakusumāt gṛhṇantu te pāntu ca || 54 ||
paṭhitvābhyarcanāpātraṃ samuddhṛtya guruḥ priye |
tato dadyāt svaśiṣyāya prasādaṃ kulanāyike || 55 ||
svābhīṣṭaceṣṭācaraṇaṃ prauḍhāntaḥ parikīttītaḥ | prauḍhāntollāsitāddevi mudite yogimaṇḍale |
yoginīmaṇḍale caiva kramādānandamucyate || 56 ||
tadārūḍheṣu vīreṣu kāryākāryaṃ na vidyate |
icchaiva śāstrasampattirityājñā parameśvari || 57 ||
tatra yad yat kṛtaṃ karma śubhaṃ vā yadi vā'śubham |
tatsarvaṃ devatāprītyai jāyate surasundari || 58 ||
jalpo japaphalaṃ tandrā samādhirabhijāyate |
vikriyā pūjanaṃ devi uditaṃ bhairavībaliḥ || 59 ||
muktiḥ syācchaktisaṃyogaḥ stotraṃ tatkālabhāṣitam |
nyāso'vayavasaṃsparśo bhojanaṃ havanakriyā || 60 ||
vīkṣaṇaṃ dhyānamīśāni śayanaṃ vandanaṃ bhavet |
tadullāse kṛtā nānā yā ceṣṭā sā ca satkriyā |
kāryākāryavicārantu yaḥ karoti sa pātakī || 61 ||
etaccakragatā vīrā vijñeyāḥ parayoginaḥ | yenāpnuvanti manujāḥ sākṣādbhairavarūpatām || 62 ||
sammodaḥ paramānandaḥ patanaṃ jñānavarddhanam |
veṇuvīṇādivādyañca kavitāracanādikam || 63 ||
rodanaṃ bhāṣaṇaṃ pātaḥ samutthānaṃ vijṛmbhanam |
gamanaṃ vikriyā devi yoga ityabhidhīyate || 64 ||
cakre'smin yogino vīrā yoginyo madamantharāḥ |
samācaranti deveśi yathollāsaṃ manogatam || 65 ||
śanaiḥ pṛcchanti pārśvasthān vismṛtyātmavivakṣitam |
nidhāya vadane pātraṃ nivīṇṇā nivasanti ca || 66 ||
mattā svapuruṣaṃ matvā kāntānyamavalambate |
tathaiva puruṣaścāpi prauḍhāntollāsasaṃyutaḥ || 67 ||
puruṣaḥ puruṣaṃ mohādāliṅgatyanāṅganām |
pṛcchati svapatiṃ mugdhā kastvaṃ kāham ime ca ke || 68 ||
kiṃ kāryaṃ vayamāyātaḥ kimarthamiha saṃsthitāḥ | udyānaṃ kimidaṃ hanta gṛhaṃ kiṃ prāṅgaṇaṃ kimu || 69 ||
mukhe āpūrya madirāṃ pāyayanti striyaḥ priyān |
upadaṃśaṃ mukhe kṣiptvā nikṣipanti priyānane || 70 ||
gṛhṇantyanyonyapātrāṇi vyañjanāni ca śāmbhavi |
dhṛtvā śirasi nṛtyanti madyabhāṇḍāni yoginaḥ || 71 ||
ajñānakaratālāntamaspaṣṭākṣaragītakam |
praskhalatpadavinyāsaṃ nṛtyanti kulaśaktayaḥ || 72 ||
yogino madamattāśca patanti pramadorasi |
madākulāśca yoginyaḥ patanti puruṣopari || 73 ||
manorathasukhaṃ pūrṇaṃ kurvanti ca parasparam |
ityādivividhāṃ ceṣṭāṃ kurvanti kulanāyike || 74 ||
vikṛtiṃ manaso hitvā yadollāsaḥ pravarttate |
tadā tu devatābhāvaṃ bhajante yogipuṅgavāḥ || 75 ||
kaulikān bhairavāveśān yo vā nindati mūḍhadhīḥ | taṃ nāśayantyasandehaṃ yoginyaḥ kulanāyike || 76 ||
na nindenna haset kvāpi cakre madhumadālasān |
etaccakragatāṃ vārttāṃ bahirnaiva prakāśayet || 77 ||
tebhyo drohaṃ na kurvīta nāhitañca samācaret |
bhaktyā satkārayedetān gopayecca prayatnataḥ || 78 ||
cakre madākulān dṛṣṭvā cintayeddevatādhiyā |
modate vandate bhaktyā sa gacchet yoginīpadam || 79 ||
paśyatedevamvidhaṃ cakraṃ yo bhaktyā kaulikaḥ priye |
vratatīrthatapodānayajñakoṭiphalaṃ labhet || 80 ||
unmanāḥ patanotthāne mūrcchanā ca muhurmuhuḥ | unmanākhyatadullāse cakre vīrasamacīte || 81 ||
ciraṃ saṃvidadhāte tau yau hi karmaparākṣarau |
paraṃ brahmānusandhānākāṅkṣiṇau kulanāyike || 82 ||
dehendriyāṇāmavaśaḥ samavasthā nigadyate |
samavasthāmidhe tasmin tatollāse samaṃ bhavet || 83 ||
parāmantrasvarūpo'sau jāyate mūrcchanā parā |
mūrcchanāsannikarṣo hi mūlamukteḥ paraṃ viduḥ || 84 ||
antarlakṣyo bahirdṛṣṭinīmeṣonmeṣavajītaḥ | eṣā tu śāmbhavī mudrā sarvatantreṣu gopitā || 85 ||
sarvottīrṇā sadā'hantā sāmarasyasamākṛtiḥ | anayollāsino vīrāḥ śivā eva na saṃśayaḥ || 86 ||
narāḥ kimapi jānanti svātmadhyānaparāyaṇāḥ | tadā yatparamaṃ saukhyamiti vaktuṃ na śakyate || 87 ||
svayamevānubhūyante śarkarāḥ kṣīrapānavat |
īdṛśaṃ tādṛśaṃ saukhyamiti vaktuṃ na śakyate |
dṛśyate pulakādyeryat tadbrahmadhyānamucyate || 88 ||
yatsukhaṃ vidyate dhyāne devāveśakaraṃ param |
kathituṃ naiva śaknomi prabuddhastatsamāhitaḥ || 89 ||
brahmadhyānaparānandaparāḥ sukṛtino narāḥ | kṣaṇe'pyantahīte tasmin śocayanti hataprabhāḥ || 90 ||
saptamollāsayuktānāṃ tvadbhaktānāṃ mahāphalam |
aṣṭau trikālajñānotthāḥ pratyayāśca kuleśvari |
aṣṭāvasthāśca kampādyā jāyante nātra saṃśayaḥ || 91 ||
bahunātra kimuktena aṇimādyaṣṭasiddhayaḥ | pratīhāri padaṃ prāptāḥ sevante mandiraṃ ciram || 92 ||
ye guṇāḥ parameśasya pañcavaktratanoḥ śubhāḥ | te guṇāḥ kulatattvajñe tattvajñānasamāhṛtāḥ || 93 ||
ārambhastaruṇaścaiva yauvanaṃ prauḍhameva ca |
tadanto jāgradityuktaśconmanāḥ svapna ucyate || 94 ||
samavasthā suṣuptiḥ syādavasthātrayasaṃyutā |
saptollāsañca yo vetti sa muktaḥ sa ca kaulikaḥ || 95 ||
pravṛtte bhairavīcakre sarve varṇā dvijātayaḥ | nivṛtte bhairavīcakre sarve varṇāḥ pṛthak pṛthak || 96 ||
strī vātha puruṣaḥ ṣaṇḍaścaṇḍālo vā dvijottamaḥ | cakre'sminnaiva bhedo'sti sarve śivasamāḥ smṛtāḥ || 97 ||
nāgari nirjhrarādyambu gaṅgāṃ prāpya yathaikatām |
yāti śrīcakramadhye'pi caikatvaṃ sarvamānavāḥ || 98 ||
kṣīreṇa sahitaṃ toyaṃ kṣīrameva yathā bhavet |
tathā śrīcakramadhye tu jātibhedo na vidyate || 99 ||
svargādipuṇyalokeṣu devādanyad yathā nahi |
tathaiva cakramadhye'pi devatāḥ sarvamānavāḥ || 100 ||
jātibhedo na cakre'smin sarve śivasamāḥ smṛtāḥ | vede'pi sthitamevaṃ hi sarve hi brahma cābravīt || 101 ||
bahunātra kimuktena cakramadhye kuleśvari |
madrūpā puruṣāḥ sarve tvadrūpāḥ pramadāḥ priye || 102 ||
cakramadhye tu mūḍhātmā jātibhedaṃ karoti yaḥ | taṃ bhakṣayanti yoginyastvāṃ śape kulanāyike || 103 ||
strīṇāmanyatamaṃ sthānaṃ puṃsāmanyatamaṃ pṛthak |
athavā mithunaṃ kṛtvā kramātsamupaveśayet || 104 ||
paṅktyākāreṇa vā samyak cakrākāreṇa vā priye |
śivaśaktidhiyā sarve cakramadhye samarcayet || 105 ||
avibhaktau yathā āvāṃ lakṣmīnārāyaṇau yathā |
yathā vāṇīvidhātārau tathā vīraḥ saśaktikaḥ || 106 ||
madhukumbhasahasraistu māṃsabhāraśatairapi |
na tuṣyāmi varārohe bhagaliṅgāmṛtaṃ vinā || 107 ||
na cakrāṅkaṃ na padmāṅkaṃ na vrajāṅkamidaṃ jagat |
liṅgāṅkañca bhagāṅkañca tasmācchaktiśivātmakam || 108 ||
śivaśaktisamāyogo yasmin kāle prajāyate |
sā sandhyā kulaniṣṭhānāṃ samādhiḥ sa vidhīyate || 109 ||
kāmuko na striyaṃ gacched yadīcchantīmadīkṣitām |
sadyaḥ saṃskārasaṃśuddhāṃ vihitatvāt striyaṃ vrajet || 110 ||
iti tattvatrayollāsapānabhedādi coditam |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 111 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye
sarvāgamottamottame sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe
ūrdhvāmnāyatantre
tattvatritayapānādibhedakathanaṃ nāma aṣṭamollāsaḥ || 8 ||
atha navamollāsaḥ
śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi yogaṃ yogīśalakṣaṇam |
kulabhaktyārcanaphalaṃ vada me karuṇānidhe || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa yogaḥ sākṣāt prakāśate || 2 ||
dhyānantu dvividhaṃ proktaṃ sthūlasūkṣmaprabhedataḥ | sākāraṃ sthūlamityāhunirākārantu sūkṣmakam || 3 ||
sthirārthamanasaḥ kecit sthūladhyānaṃ pracakṣate |
sthūle'pi niścalaṃ ceto bhavet sūkṣme'pi niścalam || 4 ||
karapādodarāsyādirahitaṃ parameśvaram |
sarvatejomayaṃ dhyāyet saccidānandaniṣkalam || 5 ||
nodeti nāstamabhyeti na vṛddhiṃ yāti na kṣayam |
svayaṃ vibhātyathānyāni bhāsayan sādhanaṃ vinā || 6 ||
anantaṃ gatabhārūpaṃ sattāmātramagocaram |
manasā mātrasamvedyaṃ tajjñānaṃ brahmasaṃjñitam || 7 ||
praṇaṣṭavāyusañcāraḥ pāṣāṇa iva niścalaḥ | parajīvaikadhāmajño yogī yogaviducyate || 8 ||
yadatra nātra nirbhāsaḥ stimitodadhivat sthitam |
svarūpaśūnyaṃ taddhyānaṃ samādhirabhidhīyate || 9 ||
na kiñciccintanādeva svayaṃ tattvaṃ prakāśate |
svayaṃ prakāśite tattve tatkṣaṇāttanmayo bhavet || 10 ||
svapnajāgradavasthāyāṃ suptavat yo'vatiṣṭhate |
niśvāsocchvāsahīnaśca niścitaṃ mukta eva saḥ || 11 ||
niṣpandakaraṇagrāmaḥ svātmalīnamano'nilaḥ | ya āste mṛtavatsākṣāt jīvanmuktaḥ sa ucyate || 12 ||
na śṛṇoti na cāghrāti na spṛśati na paśyati |
na jānāti sukhaṃ duḥkhaṃ na saṅkalpayate manaḥ || 13 ||
na cāpi kiñcijjānāti na ca budhyati kāṣṭhavat |
evaṃ śive vilīnātmā samādhistha ihocyate || 14 ||
yathā jale jalaṃ kṣiptaṃ kṣīre kṣīraṃ ghṛte ghṛtam |
aviśeṣo bhavettadvajjīvātmaparamātmanoḥ || 15 ||
yathā dhyānasya sāmarthyāt kīṭo'pi bhramarāyate |
tathā samādhisāmarthyād brahmabhūto bhavennaraḥ || 16 ||
kṣīroddhṛtaṃ ghṛtaṃ yadvattatra kṣiptaṃ na pūrvavat |
pṛthakkṛto guṇebhyaḥ syādātmā tadvadihocyate || 17 ||
yathā gāḍhāndhakārastho na kiñcidiha paśyati |
alakṣyañca tathā yogī prapañcaṃ naiva paśyati || 18 ||
yathā nimīlane kāle prapañcaṃ naiva paśyati |
tathaivonmīlane'pi syādetaddhyānasya lakṣaṇam || 19 ||
janaḥ svadehakaṇḍūtiṃ vijānāti yathā tathā |
paraṃ brahmasvarūpī ca vetti viśvaviceṣṭitam || 20 ||
vidite parame tattve varṇātīte hyavikriye |
kiṅkaratvaṃ hi gacchanti mantrā mantrādhipaiḥ saha || 21 ||
ātmaikabhāvaniṣṭhasya yā yā ceṣṭā tadarcanam |
yo yo jalpaḥ sa sanmantrastaddhyānaṃ yannirīkṣaṇam || 22 ||
dehābhimāne galite vijñāte paramātmani |
yatra yatra mano yāti tatra tatra samādhayaḥ || 23 ||
bhidyate hṛdayagranthiśchidyante sarvasaṃśayāḥ | kṣīyante cāsya karmāṇi tasmin dṛṣṭe parātmani || 24 ||
yogīndreṇa yadā prāptaṃ nirmalaṃ paramaṃ padam |
devāsurapadaṃ yattatprāptañcāpi na gṛhyate || 25 ||
yaḥ paśyet sarvagaṃ śāntamānandātmakamavyayam |
tasya kiñcidanālabhyaṃ jñātavyaṃ nāvaśiṣyate || 26 ||
samprāpte jñānavijñāne jñeye ca hṛdi saṃsthite |
labdhe śāntipade devi na yogo naiva dhāraṇā || 27 ||
pare brahmaṇi vijñāte samastainīyamairalam |
tālavṛntena kiṃ kāryaṃ labdhe malayamārute || 28 ||
āsikābandhanaṃ nāsti nāsikābandhanaṃ na hi |
na yamo niyamo nāsti svayamomiti paśyatām || 29 ||
na padmāsanato yogo na nāsāgranirīkṣaṇam |
ekyaṃ jīvātmanorāhuryogaṃ yogaviśāradāḥ || 30 ||
dhyāyatāṃ kṣaṇamātraṃ hi śraddhayā paramantviha |
yadbhavet sumahat puṇyaṃ tasyānto naiva gaṇyate || 31 ||
kṣaṇaṃ brahmāhamasmīti yaḥ kuryādātmacintanam |
sa sarvaṃ pātakaṃ hanyāttamaḥ sūryodayo yathā || 32 ||
vratakratutapastīrthadānadevārcanādiṣu |
yat phalaṃ koṭiguṇitaṃ tadavāpnoti tattvavit || 33 ||
uttamā sahajāvasthā madhyamā dhyānadhāraṇā | japastutiḥ syādadhamā homapūjā'dhamādhamā || 34 ||
uttamā tattvacintā syājjapacintā tu madhyamā |
śāstracintā'dhamā jñeyā lokacintā'dhamādhamā || 35 ||
pūjākoṭisamaṃ stotraṃ stotrakoṭisamo japaḥ | japakoṭisamaṃ dhyānaṃ dhyānakoṭisamo layaḥ || 36 ||
na hi dhyānāt paro mantro na devastvātmanaḥ paraḥ | nānusandhāt parā pūjā na hi tṛpteḥ paraṃ phalam || 37 ||
akriyaiva parā pūjā maunameva paro japaḥ | acinteva paraṃ dhyānamanicchaiva paraṃ phalam || 38 ||
mantrodakaivīnā sandhyāṃ pūjāhomaivīnā tapaḥ | upacāraivīnā pūjāṃ yogī nityaṃ samācaret || 39 ||
niḥsaṅgaśca visaṅgaśca nistīrṇopādhivāsanaḥ | nijasvarūpanirmagnaḥ sa yogī paratattvavit || 40 ||
deho devālayo devi jīvo devaḥ sadāśivaḥ | tyajedajñānanirmālyaṃ so'hambhāvena pūjayet || 41 ||
jīvaḥ śivaḥ śivo jīvaḥ sa jīvaḥ kevalaḥ śivaḥ |
pāśabaddhaḥ smṛto jīvaḥ pāśamuktaḥ sadāśivaḥ || 42 ||
tuṣeṇa baddho vrīhiḥ syāttuṣābhāve hi taṇḍulaḥ | karmabaddhaḥ smṛto jīvaḥ karmamuktaḥ sadāśivaḥ || 43 ||
agnī tiṣṭhati viprāṇāṃ hṛdi devo manīṣiṇām |
pratimāsvaprabuddhānāṃ sarvatra viditātmanām || 44 ||
yo nindāstutiśītoṣṇasukhaduḥkhāribandhuṣu |
sama āste sa yogīndro harṣāharṣavivajītaḥ || 45 ||
nispṛho nityasantuṣṭaḥ samadarśī jitendriyaḥ | āste dehe pravāsīva yogī paramatattvavit || 46 ||
niḥsaṅkalpo nivīkalpo nilīptopādhivāsanaḥ | nijasvarūpanirmagnaḥ sa yogī paratattvavit || 47 ||
yathā paṅgvandhabadhiraklībonmattajaḍādayaḥ |
nivasanti kuleśāni tathā yogī ca tattvavit || 48 ||
pañcamudrāsamutpannaparamānandanirbharaḥ | ya āste sa tu yogīndraḥ paśyatyātmānamātmani || 49 ||
alimāṃsāṅganāsaṅge yat sukhaṃ jāyate priye |
tadeva mokṣo viduṣāmabudhānāntu pātakam || 50 ||
sadā māṃsāsavollāsī sadā caraṇacintakaḥ | sadāsaṃśayahīno yaḥ kulayogī sa ucyate || 51 ||
pibanmadyaṃ palaṃ khādan svecchācāraparāyaṇaḥ | ahaṃ tadanayoraikyaṃ bhāvayannivaset sukhī || 52 ||
āmiṣāsavasaurabhyahīnaṃ yasya mukhaṃ bhavet |
prāyaścittī sa varjyaśca paśureva na saṃśayaḥ || 53 ||
yāvadāsavagandhaḥ syāt paśuḥ paśupatiḥ svayam |
vinālimāṃsagandhena sākṣāt paśupatiḥ paśuḥ || 54 ||
loke nikṛṣṭamutkṛṣṭaṃ lokotkṛṣṭaṃ nikṛṣṭakam |
kulamārga samuddiṣṭaṃ bhairaveṇa mahātmanā || 55 ||
anācāraḥ sadācārastvakārya kāryamuttamam |
asatyamapi satyaṃ syāt kaulikānāṃ kuleśvari || 56 ||
apeyamapi peyaṃ syādabhakṣyaṃ bhakṣyameva ca |
agamyamapi gamyaṃ syāt kaulikānāṃ kuleśvari || 57 ||
na vidhirna niṣedhaḥ syānna puṇyaṃ na ca pātakam |
na svargo naiva narakaṃ kaulikānāṃ kuleśvari || 58 ||
anabhijñā abhijñanti daridrā dhanayanti ca |
vinaṣṭā api varddhante kaulikāḥ kulanāyike || 59 ||
ripavaścāpi mitranti sākṣāddāsanti bhūmipāḥ | bāndhavanti janāḥ sarve kaulikānāṃ kuleśvari || 60 ||
vimukhāḥ sumukhāḥ sarve gavītāḥ praṇayanti ca |
bādhakāḥ sādhakāyante kaulikānāṃ kuleśvari || 61 ||
nirguṇāḥ saguṇāyante akulaṃ sukulāyate |
adharmāścāpi dharmanti kaulikānāṃ kuleśvari || 62 ||
mṛtyurvaidyāyate devi sākṣāt svargāyate gṛham |
puṇyāyante'ṅganāsaṅgāḥ kaulikānāṃ kuleśvari || 63 ||
bahunātra kimuktena kulayogīśvarāḥ priye |
sadā saṅkalpasiddhāḥ syurnātra kāryā vicāraṇā || 64 ||
yena kenāpi veśena yena kenāpyalakṣitaḥ | yatra kutrāśrame tiṣṭhet kulayogī kuleśvari || 65 ||
yogino vividhairveśairnarāṇāṃ hitakāriṇaḥ | bhramanti pṛthivīmetāmavijñātasvarūpiṇaḥ || 66 ||
sakṛnnaivātmavijñānaṃ kṣapayanti kuleśvari |
unmattamūkajaḍavannivasellokamadhyataḥ || 67 ||
alakṣyo hi yathā loke vyomni candrārkayogataḥ | nakṣatrāṇāṃ grahāṇāñca tathā vṛttantu yoginām || 68 ||
ākāśe pakṣiṇāṃ devi jale'pi jalacāriṇām |
yathā gatirna dṛśyeta tathā vṛttaṃ hi yoginām || 69 ||
asanta iva bhāṣante carantyajñā iva priye |
pāmarā iva dṛśyante kulayoga viśāradāḥ || 70 ||
janā yathāvamanyante gaccheyurnaiva saṅgatim |
na kiñcidapi bhāṣante tathā yogī pravarttate || 71 ||
mukto'pi bālavat krīḍet kuleśo jaḍavaccaret |
vadedunmattavadvidvān kulayogī maheśvari || 72 ||
yathā hasati loko'yaṃ jugupsati ca kutsati |
vilokya dūrato yāti tathā yogī pravarttate || 73 ||
kvacicchiṣṭaḥ kvacidbhraṣṭaḥ kvacid bhūtapiśācavat |
nānāveśadharo yogī vicarejjagatītale || 74 ||
yogī lokopakārāya bhogān bhuṅkte na kāṃṅkṣayā |
anugṛhṇan janān sarvān krīḍecca pṛthivītale || 75 ||
sarvaśoṣī yathā sūryaḥ savabhogī yathā'nalaḥ | yogī bhuktvākhilān bhogān tathā pāpairna lipyate || 76 ||
sarvasparśī yathā vāyuryathākāśaśca sarvagaḥ | sarve yathā nadīsnātāstathā yogī sadā śuciḥ || 77 ||
yathā grāmagataṃ toyaṃ nadīyuktaṃ bhavecchuci |
tathā mlecchagṛhānnādi yogihastāpītaṃ śuci || 78 ||
yathā''caranti deveśi kulajñānaviśāradāḥ | tadeva viduṣāṃ mānyamātmano hitakāṅkṣiṇām || 79 ||
yasmiṃścaranti yogīśāḥ sā mārgaḥ paramo mataḥ |
yasyāmudeti sūryo hi pūrvāśā sā nigadyate || 80 ||
yatra yatra gajo yāti tatra mārgo yathā bhavet |
kulayogī vared yatra sa sa mārgaḥ kuleśvari || 81 ||
nadīṃ vakrāmṛjuṃ karttuṃ niroddhuṃ tatpravāhakam |
svecchāvihāriṇaṃ śāntaṃ ko vā vārayituṃ kṣamaḥ || 82 ||
yadvanmantrabalopetaḥ krīḍanīyairna dṛśyate |
tadvanna dṛśyate jñānī krīḍannindriyapannagaiḥ || 83 ||
nivṛttaduḥkhasantuṣṭā nirdvandvā gatamatsarāḥ | kulajñānaratāḥ śāntāstvadbhaktāste ca kaulikāḥ || 84 ||
amadakrodhadambhāśāhaṅkārāḥ satyavādinaḥ | kaulikendrā hyacapalā ye nendriyavaśānugāḥ || 85 ||
kīrttyamāne kule yeṣāṃ romāñco gadgadasvaraḥ | ānandāśru pateddevi kathitāḥ kaulikottamāḥ || 86 ||
sarvadharmādhiko loke kuladharmaḥ śivoditaḥ | iti te niścitadhiyaḥ proktāste kaulikottamāḥ || 87 ||
yo bhavet kulatattvajñaḥ kulaśāstraviśāradaḥ | kulārcanarataḥ sa syāt kauliko nāparaḥ priye || 88 ||
kulabhaktān kulajñānān kulācārakulavratān |
prīto bhavati yo dṛṣṭvā kaulikaḥ sa ca me priyaḥ || 89 ||
tattvatrayaśrīcaraṇamūlamantrārthatattvavit |
devatāgurubhaktāśca kaulikaḥ syācca dīkṣayā || 90 ||
durlabhaṃ sarvalokeṣu kulācāryasya darśanam |
supākenaiva puṇyānāṃ labhyate nānyathā priye || 91 ||
saṃsmṛtaḥ kīttīto dṛṣṭo vandino bhāṣito'pi vā |
punāti kuladhamīṣṭhaścāṇḍālo'pi yadṛcchayā || 92 ||
sarvajño vāpi mūrkho vāpyuttamo vā'dhamo'pi vā |
yatra devi kulajñānī tatrāhañca tvayā saha || 93 ||
nāhaṃ vasāmi kailāse na merau na ca mandire |
kulajñā yatra tiṣṭhanti tatra tiṣṭhāmi bhāmini || 94 ||
sudūramapi gantavyaṃ yatra māheśvaro janaḥ | draṣṭavyañca prayatnena tatra sannihito hyaham || 95 ||
atidūrasthito vāpi draṣṭavyaḥ kuladeśikaḥ | samīpe varttamāno'pi na draṣṭavyaḥ paśuḥ priye || 96 ||
kulajñānī vased yatra sa deśaḥ puṇyabhāk tataḥ | darśanādarcanāttasya trisaptakulamuddharet || 97 ||
kulajñāninamālokya svasantānagṛhe sthitam |
śaṃsanti pitarastasya yāsyāmaḥ paramāṃ gatim || 98 ||
samāśvasanti pitaraḥ suvṛṣṭimiva karṣakāḥ |
yo'smatkuleṣu putro vā pautro vā kauliko bhavet || 99 ||
sa dhanyaḥ khalu loke'smin puruṣaḥ kṣīṇakalmaṣaḥ | yatsamīpaṃ samāyānti kulācāryā mudā priye || 100 ||
kaulikendre samāyāte kaulikāvasathaṃ prati |
samāyānti mudā devi yoginyo yogibhiḥ saha || 101 ||
praviśya kulayogīndraṃ bhaṇante pitṛdevatāḥ | tasmāt sampūjayedbhaktyā kulajñānaparāyaṇān || 102 ||
abhyarcayitvā tvāṃ devi tvadbhaktānnārcayanti ye |
pāpiṣṭhāstvatprasādasya bhājanaṃ na bhavanti te || 103 ||
naivedyaṃ purato nyastaṃ darśanāt svīkṛtaṃ tvayā |
rasān bhaktasya jihvāgrādaśnāmi kamalekṣaṇe || 104 ||
tvadbhaktapūjanāddevi pūjito'haṃ na saṃśayaḥ | tasmānmama priyākāṅkṣī tvadbhaktāneva pūjayet || 105 ||
yat kṛtaṃ kulaniṣṭhānāṃ taddevānāṃ kṛtaṃ bhavet |
surāḥ kulapriyāḥ sarve tasmāt kaulikamarcayet || 106 ||
na tuṣyāmyahamanyatra tathā bhaktyā supūjitaḥ | kaulikendre'cīte samyak yathā tuṣyāmi pārvati || 107 ||
yat phalaṃ kaulikendrāṇāṃ pūjayā labhate priye |
tat phalaṃ nāpnuyāttīrthatapodānamakhavrataiḥ || 108 ||
dattamiṣṭaṃ hutaṃ taptaṃ pūjitaṃ japtamambike |
kaulikasya bhavedvayarthaṃ kulajñaṃ yo'vamānayet || 109 ||
śmaśānaṃ tad gṛhaṃ devi sa pāpī śvapacādhamaḥ | yaḥ praviśya kulaṃ dharma kulācāraṃ na vetti cet || 110 ||
kulaniṣṭhān parityajya yaccānyasmai pradīyate |
taddānaṃ niṣphalaṃ devi dātā ca narakaṃ vrajet || 111 ||
bhinnabhāṇḍe jalaṃ yadvat śilāyāmuptabījavat |
bhasmanīva hutaṃ havyaṃ tadvaddānamakaulike || 112 ||
yathāśaktyā tu yat kiñcid yo dadyāt kulayogine |
viśeṣatithiṣu prītyā tatphalaṃ naiva varṇyate || 113 ||
yo devi svayamāhūya kulajñānān śubhe dine |
abhyarcya devatābuddhyā gandhapuṣpākṣatādibhiḥ || 114 ||
mādibhiḥ pañcamudrābhiḥ sadbhaktyā paritoṣayet |
teṣu tuṣṭeṣvahaṃ tuṣṭastuṣṭāḥ syuḥ sarvadevatāḥ || 115 ||
bhaginīṃ vā sutāṃ bhāryāṃ yo dadyāt kulayogine |
madhumattāya deveśi tasya puṇyaṃ na gaṇyate || 116 ||
anikhātavinikṣiptamaprayatnena vaddhītam |
paralokasya pātheyaṃ vīracakre'pītaṃ madhu || 117 ||
pāpācārasamāyuktaṃ sarvalokabahiṣkṛtam |
jāyate hi kuladravyaṃ kulayogīśvarāpītam || 118 ||
yasmin deśe vaset vīraḥ kulapūjārataḥ priye |
so'pi deśo bhavet pūtaḥ kiṃ punastatpurasthitāḥ || 119 ||
kaulikendre sakṛdbhukte puṇyaṃ koṭiguṇaṃ bhavet |
kiṃ punarbahubhirbhuktaistat puṇyaṃ naiva gaṇyate || 120 ||
tasmāt sarvaprayatnena sarvāvasthāsu sarvadā |
kuladharmarato bhūyāt kulajñāninamarcayet || 121 ||
jñānino'jñānino vāpi yāvat dehasya dhāraṇā | tāvadvarṇāśramācāraḥ karttavyaḥ karmamuktaye || 122 ||
karmaṇonmūlite'jñāne jñānena śivatāṃ vrajet |
śive tenaiva muktiḥ syādataḥ karma samācaret || 123 ||
kuryādanindyakarmāṇi nityakarmāṇi vā caret |
karmamuktaḥ sukhākāṅkṣī karmaniṣṭhaḥ sukhaṃ vrajet || 124 ||
sarvakarmāṇi saṃtyaktuṃ na śakyaṃ dehadhāriṇā | tyajet karmaphalaṃ yo vā sa tyāgītyabhidhīyate || 125 ||
svakāryeṣu pravarttante karaṇānīti cintayet |
ahambhāvamapāsyaiva yaḥ kuryāt sa na lipyate || 126 ||
kriyamāṇāni karmāṇi jñānaprāpteranantaram |
na ca spṛśanti tattvajñaṃ jalaṃ padmadalaṃ yathā || 127 ||
tanniṣṭhasya ca karmāṇi puṇyāpuṇyāni saṃkṣayam |
prayānti naiva lipyante kriyamāṇāni vā punaḥ || 128 ||
utpannasahajānandatattvajñānarataḥ priye |
saṃtyaktasarvasaṅkalpaḥ sa vidvān karma santyajet || 129 ||
vṛthaiva yaiḥ parityaktaṃ karmakāṇḍamapaṇḍitaiḥ | pāṣaṇḍāḥ paṇḍitammanyāste yānti narakaṃ priye || 130 ||
phalaṃ prāpya yathā vṛkṣaḥ puṣpaṃ tyajati nispṛhaḥ | tattvaṃ prāpya tathā yogī tyajet karmaparigraham || 131 ||
aśvamedhāyutenāpi brahmahatyāyutena ca |
puṇyapāpairna lipyante yeṣāṃ brahma hṛdi sthitam || 132 ||
pṛthivyāṃ yāni karmāṇi jihvopasthanimittataḥ | jihvopasthaparityāgī karmaṇā kiṃ kariṣyati || 133 ||
iti te kathitaṃ kiñcit yogaṃ yogīśalakṣaṇam |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 134 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
yogasaṃsthāpanakathanaṃ nāma navamollāsaḥ || 9 ||
atha daśamollāsaḥ
śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi viśeṣadivasārcanam |
tatsaparyāphalaṃ deva vada me parameśvara || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa sarvapāpaiḥ pramucyate || 2 ||
uttamā nityapūjā syāt madhyamaṃ parvapūjanam |
māsapūjā'dhamā devi māsādūrdhva paśurbhavet || 3 ||
vihitairmādibhirdravyairmāsādūrdhvaṃ samarcanam |
paśorbhūyaḥ praveśecchā yadi syāddīkṣayet punaḥ || 4 ||
madyaṃ māṃsañca matsyaśca mudrā maithunameva ca |
makārapañcakaṃ devi devatāprītikārakam || 5 ||
mādipañcakamīśāni devatāprītaye sudhīḥ | yathāvidhi niṣeveta tṛṣṇayā cet sa pātakī || 6 ||
kṛṣṇāṣṭamīcaturddaśyāvamāvāsyātha pūṇīmā | saṃkrāntiḥ pañca parvāṇi teṣu puṇyadineṣu ca || 7 ||
gurujanmadine prāpte tadgurostadgurorapi |
mānavaughādipuṃsāñca svajanmadivase tathā || 8 ||
sampattau ca yajellābhe tapodīkṣāvratotsave |
pīṭhopagamane vīrapīṭhe svajanadarśane || 9 ||
deśikāgamane puṇyatīrthadaivatadarśane |
evamādiṣu deveśi viśeṣadivaseṣu ca || 10 ||
yathādhanaṃ yathāśraddhaṃ yathādravyaṃ yathocitam |
yathākālaṃ yathādeśaṃ tathā pūjāṃ samācaret || 11 ||
ācāryeṇa vidhānena kārayeccakrapūjanam |
svayaṃ vā pūjayeddevi bindupūjāpuraḥsaram || 12 ||
sa te lokamavāpnoti punarāvṛttivajītam |
akurvan kauliko mohāddevatāśāpamāpnuyāt || 13 ||
māse vāpi trimāse vā ṣaṇmāse vatsare'pi vā |
śrīguruṃ pūjayedbhaktyā'prāpte tatstrīsutādikān || 14 ||
tadabhāve kulajñañca tacchiṣyaṃ vānyayoginam |
santoṣayet kuladravyaiḥ kulapūjāpuraḥsaram || 15 ||
rogeṣvāpatsu doṣeṣu duḥsaṅge dunīmittake |
pūjayed yoginīvṛndaṃ devi taddoṣaśāntaye || 16 ||
yatraikāmnāyatattvajñaḥ kulācāryaḥ kuleśvari |
kaulikāstricatuḥpañca śaktayaśca tathā priye || 17 ||
pṛthagvā pūjayeddevi mithunākārato'pi vā |
gandhapuṣpākṣatādyaistu deveśi samalaṅkṛtāḥ | bhakṣyabhojyādipiśitaiḥ padārthaiḥ ṣaḍrasānvitaiḥ || 18 ||
prauḍhollāsena sahitā yadi tā nivasanti ca |
tacchrīcakramiti proktaṃ vṛndañcāpi taducyate || 19 ||
kuryānnavakumārīṇāṃ pūjāmāśvinamāsake |
prātanīmantrayedbhaktyā sādhakaḥ śuddhamānasaḥ || 20 ||
manoharāmekavarṣī bālāñca śubhalakṣaṇām |
mantrī snātvātha śuddhātmā kuryāddevi kramārcanam || 21 ||
abhyaṅgasnānaśuddhāntāṃ pūjāsadanamānayet |
devatāsannidhau bālāmupaveśya samarcayet || 22 ||
gandhapuṣpādibhirdhūpairdīpaiśca kuladīpakaiḥ | bhogyabhojyānnapānādyaiḥ kṣīrājyamadhumāṃsakaiḥ | kadalīnārikelādiphalaistāṃ paritoṣayet || 23 ||
saśaktikaḥ svayaṃ devi prauḍhāntollāsasaṃyutaḥ | yathāśakti japedekottaravṛddhyā'thavā manum || 24 ||
bālāmalaṅkṛtāṃ paśyan cintayet sveṣṭadevatām |
tatastāṃ devatābuddhyā namaskṛtya visarjayet || 25 ||
dvitīyāyāṃ dvivarṣāntāmekavarṣāñca pūjayet |
evaṃ tithau kumārīñca yajet pūrvadinācītām || 26 ||
navamyāmekavarṣādi-navavarṣāntakanyakāḥ | bālā śuddhā ca lalitā mālinī ca vasundharā |
sarasvatī ramā gaurī durgā ca nava kīttītāḥ || 27 ||
tritārādyairnamo'ntaiśca devatāpadapaścimaiḥ | nāmabhiśca caturthyantaiḥ pūjayettāḥ pṛthak pṛthak || 28 ||
baṭukaṃ pañcavarṣañca navavarṣaṃ gaṇeśvaram |
gandhapuṣpāmbarākalpairyathāvibhavavistaraiḥ || 29 ||
abhyarcya devatābuddhyā padārthaiḥ paritoṣayet |
svakāryaphalasiddhyarthaṃ vittaśāṭhyavivajītaḥ || 30 ||
navarātraṃ japedekottaravṛddhyā krameṇa ca |
navarātrakṛtāṃ pūjāṃ devi devyai samarpayet || 31 ||
tāmbūlaṃ dakṣiṇāṃ dattvā kumārīstā visarjayet |
evaṃ navakumārīṇāmarcanaṃ prātavatsaram || 32 ||
yaḥ karoti sa puṇyātmā devatāprītimāpnuyāt |
mano'bhilāṣaṃ samprāpya nivasettava sannidhau || 33 ||
athavā yauvanārūḍhāḥ pramadā nava pārvati |
manojñāḥ pūjayedbhaktyā navarātriṣu mantravit || 34 ||
hṛllekhāṃ gaganāṃ raktāṃ mahocchuṣmāṃ karālikām |
icchāṃ jñānāṃ kriyāṃ durgāṃ baṭukañca gaṇeśvaram |
pūrvavat pūrvamadyādyaiḥ padārthaiḥ paritoṣayet || 35 ||
prauḍhāntollāsasaṃyuktāḥ santuṣṭā yadi tāḥ priye |
sādhakastuṣṭimāsādya nivasettava sannidhau || 36 ||
evaṃ yaḥ pūjayeddevi prativarṣaṃ yatavrataḥ | ṣaṇmāse vā trimāse vā māse māse'thavā priye || 37 ||
tisro vā pañca vā sapta pūjayeddevatādhiyā |
sarvaiśvaryasamṛddhātmā sa bhavedāvayoḥ priyaḥ || 38 ||
bhṛguvāre kuleśāni kāntāmārūḍhayauvanām |
sarvalakṣaṇasampannāmanukūlāṃ manoramām || 39 ||
kulākulāṣṭakāṃ devi nimantryāhūya puṣpiṇīm |
abhyaṅgasnānaśuddhāṅgīmāsane copaveśayet || 40 ||
gandhapuṣpāmbarākalpairalaṅkṛtya vidhānavit |
ātmānaṃ gandhapuṣpādyairalaṅkuryāt kuleśvari || 41 ||
āvāhya devatāṃ tasyāṃ yajennyāsakrameṇa ca |
kṛtvā kramārcanaṃ dhūpadīpāñca kuladīpakān || 42 ||
pradarśya devatābuddhyā padārthaiḥ ṣaḍrasānvitaiḥ | māṃsādibhakṣyabhojyādyaistoṣayeddevi bhaktitaḥ || 43 ||
prauḍhāntollāsasahitāṃ tāṃ prapaśyan japenmanum |
yauvanollāsasahitaḥ svayaṃ taddhyānatatparaḥ || 44 ||
nivīkāreṇa cittena hyaṣṭottarasahasrakam |
japādikaṃ samarpyātha tayā saha niśāṃ nayet || 45 ||
tripañcasaptanavasu bhṛguvāreṣu yaḥ priye |
pūjayedvidhinā'nena tasya puṇyaṃ na gaṇyate || 46 ||
catuḥ pīṭhārcanaphalaṃ sa prāpnoti kuleśvari |
yad yat svamanaso'bhīṣṭaṃ tattadāpnotyasaṃśayam || 47 ||
navamyāṃ vārcayedevaṃ vidhānena vidhānavit |
stotraiḥ saṃpūjayet sarvairmahadaiśvaryamāpnuyāt || 48 ||
kuryāt karkaṭake vāpi makare mithunārcanam |
tulāyāṃ siṃhameṣe vā sarvasaṃkrāntiṣu priye || 49 ||
gaurīśivau ramāviṣṇū vāṇīsarasijāsanau |
śacīndrau rohiṇīcandrau svāhāgnī ca prabhāravī || 50 ||
bhadrakālīvīrabhadrau bhairavībhairavāvapi |
mithunāni navābhyarcya pūrvoktenaiva vartmanā || 51 ||
tritārādinamo'ntena tattannāmnā vidhānavit |
gandhapuṣpādibhiḥ pūjya madyādyaiḥ paritoṣayet || 52 ||
prauḍhāntollāsayuktāni kurvīta mithunāni ca |
evaṃ kṛte na sandehastuṣṭā mithunadevatāḥ | anugṛhṇanti taṃ devi prayacchanti manoratham || 53 ||
prativarṣantu yaḥ kuryāt sabhaktyā mithunārcanam |
tava loke sa nivaset sarvaiśvaryasamanvitaḥ || 54 ||
atha vaiśākhamāsasya śuklapratipadīśvari |
brāhme muhūrtte utthāya snānaṃ sandhyāmupāsya ca || 55 ||
manojñe rahasi sthāne pūrvāśābhimukhasthitaḥ | ātmānaṃ gandhapuṣpādyairalaṅkṛtya vidhānavit || 56 ||
kṛtvā puroditanyāsān devatābhāvamāsthitaḥ | kiñcidabhyudite sūrye maṇḍale sveṣṭadevatām || 57 ||
dhyātvā sāvaraṇāṃ samyak pūjayedvidhinā priye |
ṣoḍaśairupacāraistu cakrapūjāpuraḥsaram || 58 ||
kuladīpān pradarśyātha śivāya gururūpiṇe |
matsyamāṃsādi vidhivadbhakṣya bhojyasamanvitam || 59 ||
arghyaṃ nivedya taccheṣaṃ svayaṃ bhaktyā pibet priye |
yauvanollāsasahito nivīkāreṇa cetasā || 60 ||
dhyāyaṃstanmaṇḍalaṃ devīmaṣṭottarasahasrakam |
japtvā samarpya tatpūjāṃ devatāñca samuddharet || 61 ||
evaṃ śuklapratipadaṃ samārabhya dine dine |
kuryājjapārcanaṃ kṛṣṇacaturddaśyantamambike || 62 ||
amāvasyādine devi pūjayecchaktikaulikān |
tripañcasapta nava vā vittalobhavivajītaḥ || 63 ||
evaṃ yo māsamātrantu kuryāt sūryodayārcanam |
devatā tasya santuṣṭā dadāti phalamīpsitam || 64 ||
mādhyāhne cārcayeddevaṃ sāyāhne cārcayet priye |
sa tu tatphalamāpnoti yoginīnāṃ priyo bhavet || 65 ||
trisandhāṃ yo'rcayedevaṃ māsamātraṃ vidhānavit |
kāṅkṣitāṃ labhate siddhiṃ devavad vicared bhuvi || 66 ||
māghaśuklapratipadi divāhāravivajītaḥ | snātvā śuklāmbaradharaḥ sāyaṃ sandhyāmupāsya ca || 67 ||
sūryārcanoktamārgeṇa sarvadravyasamanvitaḥ | yauvanollāsasahitaścandrasthāṃ devatāṃ smaran || 68 ||
candrāstamayaparyantaṃ japenmantrananyadhīḥ | evaṃ pratidinaṃ śuklacaturddaśyantamarcayet || 69 ||
paurṇamāsyāṃ yathāśaktyā pūjayecchaktikaulikān |
evaṃ yaḥ kurute bhaktyā śuklapakṣārcanaṃ priye || 70 ||
sarva pāpaviśuddhātmā sarvaiśvaryasamanvitaḥ |
sarvalokaikasaṃpūjyaḥ śivavannivased bhuvi || 71 ||
śuklapakṣe'rcanaṃ yadvattadvat pakṣe sitetare |
yaḥ karoti vidhānena sarvān kāmān samaśnute || 72 ||
iha bhuktvā'khilān bhogān devavat priyadarśanaḥ | yoginīvīramelanaṃ labhate nātra saṃśayaḥ || 73 ||
atha kāttīkamāsasya śuklapratipadīśvari |
snātvācamya viśuddhātmā nyāsān kṛtvā puroditān || 74 ||
prasupte jīvaloke tu muditātmā mahāniśi |
pūrvārcanokta vidhinā sarvadravyasamanvitaḥ || 75 ||
ājyenānāmikāsthūlavattīṃ prajvālya pārvati |
pañcavarṇarajaścitravasupatrasaroruhe || 76 ||
madhupūrṇe ca kalase kāṃsyapātre manohare |
dīpaṃ saṃsthāpya purata uttarābhimukhasthitaḥ || 77 ||
dīpe sāvaraṇāṃ devīṃ dhyātvā vidhivadarcayet |
yauvanollāsasahito dīpasthāṃ devatāṃ smaran || 78 ||
aṣṭottarasahasrantu japenmantramananyadhīḥ | evaṃ samarcayet kṛṣṇacaturddaśyantamambike || 79 ||
amāvāsyādine bhaktyā pūjayecchaktikaulikān |
evaṃ kṛte kuleśāni devatā prītimāpnuyāt || 80 ||
sarvakāmasamṛddhātmā sarvaiśvaryasamanvitaḥ | sarvalokaikasammānyaḥ sañcaret sa yathāsukham || 81 ||
aṣṭāṣṭakārcanaṃ kuryāt śaktaścedekavāsare |
athavāṣṭāṣṭadivaseṣvatha dvyaṣṭadineṣu ca |
dvātriṃśaddivaseṣvevaṃ catuḥṣaṣṭidineṣu ca || 82 ||
guruṇā kārayeddevi kramajñenāpareṇa vā |
kramajñaścet svayaṃ kuryādvittaśāṭhyavivajītaḥ || 83 ||
mūlāṣṭakantu brahmādyāścāsitāṅgādibhairavāḥ | maṅgalādyaiśca mithunairaṣṭabhiḥ śabditāḥ priye || 84 ||
mūlāṣṭakodbhavānīti prasiddhāni kulāgame |
akṣobhyādicatuḥṣaṣṭimithunāni samarcayet || 85 ||
pūrvoktena vidhānena yathāvibhavavistaram |
kramalopaṃ na kurvīta sveṣṭakāryārthasiddhaye || 86 ||
gandhapuṣpākṣatādyaiśca matsyamāṃsāsavādibhiḥ | bhakṣyabhojyādibhirnānāpadārthaiḥ ṣaḍrasānvitaiḥ | samyak santoṣayeddevi mithunānyatibhaktitaḥ || 87 ||
prauḍhāntollāsaparyantaṃ kuryāt śrīcakramambike |
evaṃ yaḥ kurute devi sakṛdaṣṭāṣṭakārcanam || 88 ||
brahmaviṣṇumaheśādidevatābhiḥ sa pūjyate |
kiṃ punarmānavādyaiśca sākṣāt śiva ivāparaḥ || 89 ||
yadarcanāccatuḥṣaṣṭiyoginīgaṇasaṃstutaḥ | punarāvṛttirahito nivasettava sannidhau || 90 ||
samastadevatāprītikāraṇaṃ parameśvari |
asmāt paratarā pūjā nāsti satyaṃ na saṃśayaḥ || 91 ||
paśyadevaṃvidhaṃ cakraṃ yo bhaktyāṣṭāṣṭakaṃ priye |
yajñadānatapastīrthavratakoṭiphalaṃ labhet || 92 ||
rājā yaḥ kārayeddevi bhaktyāṣṭāṣṭakapūjanam |
catuḥsāgaraparyantāṃ mahīṃ śāsti na saṃśayaḥ || 93 ||
śrīkaṇṭhādīni pañcāśanmithunāni samarcayet |
pūrvoktena vidhānena kuleśvari vidhānavit || 94 ||
svakāryaphalasiddhyarthaṃ vittaśāṭhyavivajītaḥ | prauḍhāntollāsayuktāni mithunāni samarcayet || 95 ||
santuṣṭāni prayacchanti sādhakāyepsitaṃ phalam |
avyāhatājñaḥ sarvatra pūjyate devavat priye |
tava loke vaseddevi brahmādisurasaṃstutaḥ || 96 ||
keśavādi gaṇeśādi kāmādi mithunāni ca |
śrīkaṇṭhādi samabhyarcya tatphalaṃ labhate dhruvam || 97 ||
anugrahantu yaḥ kuryāt ḍākinyādisamarcane |
māse māse'thavā varṣe svajanmadivase priye || 98 ||
pūrvoktena vidhānena yathāvibhavavistaram |
prauḍhāntollāsaparyantaṃ toṣayettadvidhānavit || 99 ||
kurvantyanugrahaṃ devi santuṣṭāḥ sarvadevatāḥ | sarvopadrava rahitaḥ sarvaiśvaryasamanvitaḥ || 100 ||
loke'smin saṃstutaḥ sarvaiḥ sa jīveccharadāṃ śatam |
dehānte samavāpnoti tava lokaṃ na saṃśayaḥ || 101 ||
dūtīyāgantu yaḥ kuryāt pūrvoktavidhinā priye |
nivīkalpena cittena navaśaktisamanvitaḥ || 102 ||
varṣe varṣe catuḥṣaṣṭipīṭhārcanaphalaṃ labhet |
ājñāsiddhirbhavettasya devatāprītimāpnuyāt || 103 ||
trikapūjāntu yaḥ kuryādicchājñānakriyātmikām |
āgamokteta vidhinā pūrvavettadvidhānavit || 104 ||
padārthaistoṣayet samyak yathāvibhavavistaram |
santuṣṭā devatāstisraḥ sarvakarmaphalapradāḥ | deveśi sādhakābhīṣṭaṃ prayacchanti na saṃśayaḥ || 105 ||
ityādidevatāpūjāṃ viśeṣadivaseṣu yaḥ | karoti śastravidhinā sa bhavedāvayoḥ priyaḥ || 106 ||
śrīcakraṃ kauliko mohādviśeṣadivaseṣu yaḥ |
na karoti samarthaḥ san sa bhaved yoginīpaśuḥ || 107 ||
kulapūjāṃ vinā cakre nādhikāraḥ kathañcana |
kulapūjāṃ suniyataṃ yaḥ karoti sa kaulikaḥ || 108 ||
vinā mantreṇa pūjā ceddevatā na prasīdati |
kulapūjāṃ suniyataṃ yaḥ karoti hi kaulikaḥ | kuleśi sarvadāpnoti yoginīvīramelanam || 109 ||
nīco'pi vā sakṛdbhaktyā kārayed yaḥ kulārcanam |
sa sadgatimavāpnoti kimutānye dvijātayaḥ || 110 ||
tasmāt sarvaprayatnena sarvāvasthāsu sarvadā |
kulapūjārato bhūyādabhīṣṭaphalasiddhaye || 111 ||
kulapūjādhiko yajñaḥ kulapūjādhikaṃ vratam |
kulapūjādhikaṃ tīrthaṃ kulapūjādhikaṃ tapaḥ || 112 ||
kulapūjādhikaṃ dānaṃ kulapūjādhikā kriyā |
kulapūjādhikaṃ jñānaṃ kulapūjādhikaṃ sukham || 113 ||
kulapūjādhiko dharmaḥ kulapūjādhikaṃ phalam |
kulapūjādhikaṃ dhyānaṃ kulapūjādhikaṃ mahaḥ || 114 ||
kulapūjādhiko yogaḥ kulapūjādhikā gatiḥ | kulapūjādhikaṃ bhāgyaṃ kulapūjādhikā'rcanā || 115 ||
nāsti nāsti punarnāsti tvāṃ śape kulanāyike |
bahunātra kimuktena rahasyaṃ śṛṇu pārvati || 116 ||
vedaśāstroktamārgeṇa kulapūjāṃ karoti yaḥ | tatsamīpe sthitaṃ māṃ tvāṃ viddhi nānyatra bhāminī |
idaṃ satyamidaṃ satyaṃ satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ || 117 ||
khabhūmidigjalagirivanasarvacarāḥ priye |
sahasrakoṭiyoginyastāvanto bhairavā api |
niyuktā hi mayā devi kulasaṃrakṣaṇāya ca || 118 ||
divase divase sarve pārvati muditānanāḥ | sādhakāneva vīkṣante svasvapūjanalipsayā || 119 ||
apūjitāstu vighnanti pālayanti supūjitāḥ | gurubhaktān sadācārān guhyadharmān sadāśivān || 120 ||
bhaktihīnān durācārān nāśayanti prakāśakān |
śrīcakre saṃsmarettasmād yoginībhairavān priye || 121 ||
na smared yadi mūḍhātmā yoginīnāṃ bhavet paśuḥ | tasmāt śrīcakramadhye tu saṃsmaret sarvadevatāḥ || 122 ||
anugṛhṇanti deveśi sādhakān nātra saṃśayaḥ | anugrahantu vakṣyāmi śṛṇu devi yathākramam || 123 ||
ātmano'nugrahārthaṃ vā parārthaṃ śreṣṭhamuttamam |
śucidravyasamāyuktaṃ cakrapūjāsamanvitam || 124 ||
sarveṣāṃ dakṣiṇāṃ dattvā homapātraṃ pṛthaka pṛthak |
prapūjayecca varṇasthāḥ sarvābharaṇabhūṣitāḥ || 125 ||
harṣānandasvayaṃyuktāḥ prasannāśca pṛthak pṛthak |
pāyasājyaudanairyuktairnaivedyairbhaktisaṃyutaiḥ || 126 ||
gandhapuṣpādibhiḥ samyagarcayitvā gaṇeśvaram |
hasakha phreṃ hesauṃ(hsauṃ) ḍāṃ ḍīṃ ḍamalavarayūṃ tataḥ || 127 ||
śrīpādukāṃ hesau(hsau)miti ca hasakhaphreṃ puṭantataḥ | saṅkalpya manaso'bhīṣṭaṃ madhuratritayaḥ priye || 128 ||
gandhapuṣpādibhiḥ samyagarcayitvā pṛthak pṛthak |
pūjayitvepsitān kāmān prārthayet kamalānane || 129 ||
īpsitāni ca sarvāṇi sādhako labhate varam |
ātmanaśca parasyāpi rakṣārthaṃ pūjayet priye || 130 ||
rogāṇāṃ nāśanārthañca yathātra putrasiddhaye |
vaśyārthaṃ maṅgalārthañca dharmakarmārthasiddhaye || 131 ||
saptāhaṃ pūjayeddevi caturddaśadināni ca |
ekaviṃśadinānyatra labhate cepsitaṃ phalam || 132 ||
dakṣiṇāñca pṛthag dadyādvastrabhūṣāṅgurīyakam |
kulāṣṭakasamāyuktaṃ catuḥṣaṣṭisamanvitam || 133 ||
acītañca prayatnena siddhirbhavatyanekaśaḥ | vittaśāṭhyaṃ na kurvīta yadīcchet siddhimātmanaḥ || 134 ||
evaṃ ṣaṭkaṃ samākhyātamanugrahaṃ varānane |
acītavyaṃ prayatnena sādhakaiḥ sveṣṭasiddhaye || 135 ||
dhyātvaiva pūjayedetā ḍākinyādyā varānane |
saṃpūjya saptamīṃ devīṃ pūjayet sarvasiddhaye || 136 ||
śaktidehasamutpannaṃ śaktinirmālyabhojane |
svavargeṇa samāyuktā dattanirmālyamityapi |
pratigṛhṇayugaṃ svāhā iti nirmālyasarjanam || 137 ||
ḍākinī sarpavadanā vittajā jvalanaprabhā |
kamaṇḍaluṃ karttṛkāñca dhārayantī varapradā || 138 ||
ulūkavadanā devī rākiṇī nīlasannibhā |
khaḍgakheṭakasaṃyuktā sarvālaṅkārabhūṣitā || 139 ||
lākinī śrīkapālāḍhyā pāśāṃkuśadharā satī |
pāṭalīpuṣpasaṅkāśā sarvābharaṇabhūṣitā || 140 ||
kākinī hayavaktrā ca māṇikyasadṛśaprabhā |
trimukhīṃ muṇḍasaṃyuktā siddhidā sarvaśobhanā || 141 ||
śākinī tvañjanaprakhyā mārjārāsyā suśobhanā |
kuliśañca tathā daṇḍaṃ dhārayanti śucismitā || 142 ||
hākinī ṛkṣavadanā nīlanīradasannibhā |
kapālaśūlahastā ca kheṭakairupaśobhitā |
ekadvitricatuḥpañcaṣaṇmukhā sarabhābhayā || 143 ||
iti te kathitaṃ kiñcidviśeṣadivasārcanam |
samāsena kuleśāni kimbhūyaḥ śrotumicchasi || 144 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
viśeṣadivasārcanaṃ nāma daśamollāsaḥ || 10 ||
athaikādaśollāsaḥ
śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi sarvalokaikapūjita |
kulācārakramaṃ deva vada me karuṇānidhe || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa paśupāśaiḥ pramucyate || 2 ||
yadi ceddīkṣito jyeṣṭhaḥ kulapūjādivajītaḥ | tatkaniṣṭhaḥ kramajñaścet kulapūjāṃ samācaret || 3 ||
tatsamīpaṃ tato gatvā namaskṛtya guruṃ yathā |
tasmai nivedya tatsarvaṃ śeṣa bhuñjīta pārvatī || 4 ||
pūjāmadhye gurau jyeṣṭhe pūjye vāpi samāgate |
natvā brūyāt sthitaṃ śiṣṭamācarettadanujñayā || 5 ||
jyeṣṭhasya ca kaniṣṭhasya śiṣyāvekatra saṃsthitau |
tatra pūrvavadācāraḥ kathitaḥ kulanāyike || 6 ||
ajñātakaulike prāpte paurvāparyantu cintayet |
smṛtvā svasya guruṃ devi svasya mārgeṇa tarpayet || 7 ||
nityārcanaṃ dine kuryādrātrau naimittikārcanam |
ubhayoḥ kāmyakarmāṇi ceti śāstrasya nirṇayaḥ || 8 ||
asnātvā'nāsanastho vā bhuktvā vā pralapannapi |
gandhapuṣpākṣatā kalpavastrādyairanalaṃkṛtaḥ | avinyastaśarīro vā kulapūjāṃ na cācaret || 9 ||
vinā mantreṇa yā pūjā vinā māṃsena tarpaṇam |
vinā śaktyā tu yatpānaṃ niṣphalaṃ kathitaṃ priye || 10 ||
śrīcakrameko vā kuryādekapātrantu nārcayet |
nārcayedekahastena na pibedekapāṇinā || 11 ||
matsyamāṃsāsavairddevi nārcayet paśusannidhau |
praṇamya praviśeccakraṃ vinirgacchetpraṇamya ca || 12 ||
śrīcakre nāsane tiṣṭhenna ca vīrāsane priye |
śrīcakradarśane devi netrayoḥ pāpanāśanam |
tannāsti ced vraṇadvandvaṃ kaulikasyākṣiyugmakam || 13 ||
anācārān sadācārān cakrasthān śaktikaulikān |
śivagaurīdhiyā devi bhāvayennāvamānayet || 14 ||
kulācāryagṛhaṃ gatvā bhaktyā pāpaviśuddhaye |
yācedamṛtañcānnañca tadabhāve jalaṃ pibet || 15 ||
kulācāryeṇa tacchaktyā dattaṃ pātrañca bhaktitaḥ | namaskṛtya tu gṛhṇīyādanyathā narakaṃ vrajet || 16 ||
asnātvā vāpyabhaktyā vā lobhādvāpi kuleśvari |
yaḥ seveta kuladravyaṃ dāridryaṃ samavāpnuyāt || 17 ||
uṣṇīṣī kañcukī nagno muktakeśo gaṇāvṛtaḥ | vyagro ruṣṭo vivādī ca na seveta kulāmṛtam || 18 ||
yogāmṛtena niṣṭhīvānmadyabhāṇḍaparibhramāt |
ūrdhva nālena pānācca devatāśāpamāpnuyāt || 19 ||
ekāsane niviṣṭastu bhuñjānastvekabhājane |
ekapātre pibeddravyaṃ te yānti narakaṃ priye || 20 ||
yaḥ seveta kuladravyamekagrāme sthite gurau |
tatkulajñe ca tatputre svajeṣṭhe kuladeśike |
vinānujñāṃ maheśāni so'kṣayaṃ narakaṃ vrajet || 21 ||
ucchiṣṭo na spṛśeccakre kuladravyāṇi pārvati |
bahiḥprakṣālya ca karau kuladravyāṇi dāpayet || 22 ||
madyabhāṇḍaṃ samudhṛtca na pātraṃ pūrayet priye |
bhogapātraṃ surākuṇḍe nikṣipenna kadācana || 23 ||
cakramadhye śucidhiyā karaprakṣālanādikam |
yaḥ karoti hi mūḍhātmā sa bhavedāpadāmpadam || 24 ||
niṣṭhīvanaṃ malaṃ mūtramadhovāyuvisarjanam |
śrīcakramadhye yaḥ kuryāt sa bhaved yoginīpaśuḥ || 25 ||
cakramadhye ghaṭe bhagne pātre ca patite bhuvi |
dīpanāśe ca śāntyarthaṃ śrīcakraṃ kārayet priye || 26 ||
mattā japanti dhyāyanti stuvanti praṇamanti ca |
bodhayanti ca pṛcchanti nandanti jñāninaḥ priye || 27 ||
mattā bhramanti garjanti hasanti vivadanti ca |
rudanti striyamicchanti nindantyajñāninaḥ priye || 28 ||
parihāsaṃ pralāpañca vitaṇḍāṃ bahubhāṣitam |
audāsīnyaṃ bhayaṃ krodhaṃ cakramadhye vivarjayet || 29 ||
pātrahasto mahādevi na bhrameccakramadhyataḥ |
pūrṇapātraṃ kare kṛtvā na tiṣṭhettu ciraṃ priye || 30 ||
nālapet pātrahastaḥ san na bhindyāt pātramambike |
pādābhyāṃ na spṛśet pātraṃ na binduṃ pātayedadhaḥ || 31 ||
naikahastena dātavyaṃ na mudrāvajītaṃ priye |
pātraṃ na cālayeta sthānānna kuryāt pātrasaṅkaram || 32 ||
saśabdaṃ na pibenmadyaṃ tathaiva na ca pūrayet |
nānyonyaṃ tāḍayetpātraṃ tathā na pātayedadhaḥ || 33 ||
sādhāraṃ noddharet pātramanādhāre na nikṣipet |
riktapātraṃ na kurvīta na pātraṃ bhrāmayet priye || 34 ||
na pātraṃ laṃghayeddhīmān pātraṃ notpātayet priye |
prakṣālya gopayet pātramityājñā parameśvari || 35 ||
yadā sandīpitollāsaḥ kaulikaḥ paśumīkṣate |
paṭhedvā paśuśāstrāṇi saṅgacchedvā paśustriyam || 36 ||
kuryāt paśuprasaṅgaṃ vā paśukāryāṇi vā caret |
dharmārthāyuryaśaḥpuṇyamarthasaukhyādi naśyati || 37 ||
śrīcakrasthaṃ kuladravyaṃ yaḥ paśubhyaḥ prayacchati |
snehāllobhādbhayādvāpi sa bhaved yoginīpaśuḥ || 38 ||
ripuṇāpi na karttavyo vāgvādaścakramadhyataḥ | pitṛmātṛsamaṃ paśyettenoktaṃ paruṣaṃ sahet || 39 ||
yathāstrīputramitrādi dṛṣṭvā cetaḥ prahṛṣyati |
tathā cet kaulikān dṛṣṭvā sa bhaved yoginīpriyaḥ || 40 ||
brahmādistambaparyantaṃ yasya me gurusantatiḥ | yasya me sarvaśiṣyasya ko na pūjyo mahītale |
ddati niścitabuddhiryaḥ sa bhavedāvayoḥ priyaḥ || 41 ||
ahaṃ gururahaṃ jyeṣṭhastvahaṃ vedmīti gavītaḥ | ahameva gatiryeṣāṃ kaulikā na bhavanti te || 42 ||
śrīguruṃ kulaśāstrāṇi pūjāsthānāni yāni ca |
bhaktyā śrīpūrvakaṃ devi praṇamya parikīrttayet || 43 ||
guruṃ nāmnā na bhāveta japakālādṛte priye |
śrīnātha deva svāmīti vivāde sādhane vadet || 44 ||
śrīguroḥ pādukāṃ mudrāṃ mūlamantraṃ svapādukām |
śiṣyādanyasya deveśi na vaded yasya kasyacit || 45 ||
pāramparyāgamāmnāyaṃ mantrācārādikaṃ priye |
sarva gurumukhāllabdhaṃ saphalaṃ syānna cānyathā || 46 ||
śrīśāstrāśrayamūlañca pustakaṃ na vadet priye |
nityaṃ samarcayedbhaktyā paśuhaste na nikṣipet || 47 ||
svadāravanniṣeveta kulaśāstrāṇi pārvati |
paśuśāstrāṇi sarvāṇi varjayet paradāravat || 48 ||
svacarmasthaṃ yathā kṣīramapeyaṃ syād dvijottamaiḥ | tathā paśumukhāddharmo na śrotavyo hi kaulikaiḥ || 49 ||
yaḥ śṛṇoti kulācāraṃ yathāśāstrañca yo vadet |
tāvubhau gacchataḥ sākṣād yoginīvīramelanam || 50 ||
aśraddhadhānā ye cātra kuladharme kuleśvari |
narakānno nivarttante yāvadāhūta saṃplavam || 51 ||
ūḍhā dhṛtā tathā krītā mūlyena ca samāhṛtā | sakṛt kāmaratā vāpi pañcadhā guruyoṣitaḥ | alaṃghyāḥ pūjanīyāḥ syurguruvadguruyoṣitaḥ || 52 ||
guruśaktiṃ vīrabhāryāṃ kumārīṃ vratadhāriṇīm |
vyaṅgāṅgī vikṛtāṅgīñca kubjāmapi na kāmayet || 53 ||
sutāñca bhaginīṃ pautrīṃ snuṣāṃ vāpi priyāmapi |
na kāmayed guroragre kuryānnānyonyasaṃgraham || 54 ||
kṛṣṇāṃśukāṃ kṛṣṇavaṇārṃ kumārīñca kṛśodarīm |
manoharāṃ yauvanasthāmarcayeddevatādhiyā || 55 ||
ekadāpi na seveta balena kulayoginīm |
cakramadhye svayaṃ kṣubdhāṃ kāmayet kulasundari || 56 ||
āmamāṃsaṃ surākumbhaṃ mattebhaṃ siddhiliṅginam |
sahakāramaśokañca krīḍālolāḥ kumārikāḥ || 57 ||
ekravṛkṣaṃ śmaśānañca samūhaṃ yoṣatāmapi |
nārīñca raktavasanāṃ dṛṣṭvā vandeta bhaktitaḥ || 58 ||
guruśaktisutajyeṣṭhakaniṣṭhān kuladeśikān |
kuladarśanaśāstrāṇi kuladravyāṇi kaulikān || 59 ||
prerakān sūcakāṃścāpi vācakān darśakāṃstathā |
śikṣakān bodhakān yogī yoginīsiddhirūpakān || 60 ||
kanyāṃ kumārikāṃ nagnāmunmattāṃ vāpi yoṣitam |
na nindenna jugupseta na hasennāvamānayet || 61 ||
nāpriyaṃ nānṛtaṃ brūyāt kasyāpi kulayoginaḥ | kurūpā ceti kṛṣṇeti na vadet kulayoṣitam || 62 ||
parīkṣayenna bhaktānāṃ vīrāṇāñca kṛtākṛtam |
na paśyedvanitāṃ nagnāmunmattāṃ prakaṭastanīm || 63 ||
divase na ramennārīṃ tadyoniṃ naiva vīkṣayet |
yā kācidaṅganā loke sā mātṛ kulasambhavā || 64 ||
kupyanti kulayoginyo vanitānāṃ vyatikramāt |
striyaṃ śatāparādhāñcet puṣpeṇāpi na tāḍayet |
doṣānna gaṇayet strīṇāṃ guṇāneva prakāśayet || 65 ||
tiṣṭhanti kulayoginyaḥ kulavṛkṣeṣu sarvadā |
tatpatreṣu na bhoktavyamarcayettu viśeṣataḥ || 66 ||
na svapet kulavṛkṣādho na copadravamācaret |
dṛṣṭvā bhaktyā namaskuryācchedayenna kadācana || 67 ||
śleṣmātakaṃ karañjākhyaṃ nimbāśvatthakadambakāḥ | bilvavaṭoḍumbarāśca tintiḍī navamī smṛtā || 68 ||
prāyaścittaṃ bhṛgoḥ pātaṃ saṃnyāsaṃ vratadhāraṇam |
tīrthayātrābhigamanaṃ kaulaḥ pañca vivarjayet || 69 ||
vīrahatyā vṛthāpānaṃ vīrapatnīniṣevaṇam |
vīradravyāpaharaṇam tatsaṃyogaśca pañcamaḥ | mahāpātakamityuktaṃ kaulikānāṃ kulānvaye || 70 ||
śaive tattvaparijñānaṃ gāruḍe viṣabhakṣaṇam |
jyotiṣe grahaṇaṃ sāraṃ kaule'nugrahanigrahau || 71 ||
devatāguruśāstrāṇāṃ siddhācāraviḍambakāḥ | vidyācauro gurudrohī brahmarākṣasatāṃ vrajet || 72 ||
guruvākyaṃ hataṃ kṛtvā vīrān nirbhartsya ca priye |
guruṃ huṅkṛtya tuṅkṛtya vīraṃ nijītya vādataḥ | vikalpya kulaśāstrāṇi bhavanti brahmarākṣasāḥ || 73 ||
ekākṣarapradātāraṃ yo guruñcāvamānayet |
śvānaṃ yoniśataṃ gatvā caṇḍālatvamavāpnuyāt || 74 ||
mātaraṃ pitaraṃ bhāryāṃ bhrātaraṃ bāndhavaṃ sutam |
kulanindākaraṃ devi hanyādevāvicārayan || 75 ||
gurvarthaṃ devatārthaṃ vā kaulikārthaṃ kuleśvari |
kulāgamārthamathavā kuladharmārthameva vā || 76 ||
devi nindākaraṃ hatvā bādhitaḥ svayameva vā |
yastyajeddustyajaprāṇān sa pare līyate śive || 77 ||
ekasminnidhanaṃ yatra prāpite duṣṭacāriṇi | bahūnāṃ bhavati kṣemaṃ puṇyaṃ tasya vadhe bhavet || 78 ||
śrīcakrakṛtavṛttāntaṃ śubhaṃ vā yadi vā'śubham |
kadācinnaiva vaktavyamityājñā parameśvari || 79 ||
kuladharmaprasaṅgañca paśūnāṃ purataḥ priye |
kadācinnaiva kurvīta śūdrāgre devapāṭhavat || 80 ||
pīṭhakṣetrāgamāmnāyaṃ tadvidyācārakaulikān |
kuladravyādikaṃ devi na vadet paśusannidhau || 81 ||
yathā rakṣati caurebhyo dhanadhānyādikaṃ priye |
kuladharmaṃ tathā devi paśubhyaḥ parirakṣayet || 82 ||
antaḥ kaulo bahiḥ śaivo janamadhye tu vaiṣṇavaḥ | kaulaṃ sugopayeddevi nārikelaphalāmbuvat || 83 ||
kuladharmādikaṃ sarvaṃ sarvāvasthāsu sarvadā |
gopayecca prayatnena jananījāragarbhavat || 84 ||
vedaśāstrapurāṇāni spaṣṭāni gaṇikā iva |
iyantu śāmbhavī vidyā guptā kulavadhūriva || 85 ||
suguptakaulikācāramanugṛhṇanti devatāḥ | vāñchāsiddhiṃ prayacchanti nāśayanti prakāśakān || 86 ||
kuleśi kulaśāstrajñāḥ kulapūjāparāyaṇāḥ | ye tvāṃ rahasi sevante te tiṣṭhanti tavāntike || 87 ||
guruṃ prakāśayeddhīmān mantraṃ yatnena gopayet |
aprakāśaprakāśābhyāṃ naśyataḥ sampadāyuṣī || 88 ||
sarvācāraparibhraṣṭaḥ kulācāraṃ samāśrayet |
kulācāraparibhraṣṭau rauravaṃ narakaṃ vrajet || 89 ||
śāstreṣu niṣkṛtirdṛṣṭā mahāpātakināmapi |
kulabhraṣṭasya deveśi na dṛṣṭā niṣkṛtiḥ kvacit || 90 ||
kuladharma samāśritya ācāraṃ yo na pālayet |
yathecchacāriṇastasya mahāpātakinaḥ priye || 91 ||
āpado duritaṃ rogā dāridryaṃ kalaho bhayam |
yoginīnāṃ prakopaśca skhalitāni pade pade || 92 ||
bhraṃśamānaḥ pranaṣṭaśca tejohīno'tidurmatiḥ | ninditaḥ sarvavidviṣṭo vihvalaḥ saṅgavajītaḥ | deśāddeśāntaraṃ yāti kāryahāniśca sarvadā || 93 ||
tatrāpi kulamārgasthāḥ śākinyaḥ kulapālikāḥ | bhakṣayanti purā tāsāṃ varo datto mayeva tu || 94 ||
tasmādācāravān devi yoginīnāṃ priyo bhavet |
nāśayanti caturvedānanācārāḥ kuleśvari || 95 ||
pādukāmātrasārajñaḥ sadācāreṣu yantritaḥ | sadācāreṇa devatvaṃ yoginīvīramelanam |
samprāpnuvanti tiryaktvaṃ kaulikāstadviparyayāt || 96 ||
ājñāsiddhamidaṃ kaulamanācārādvinaśyati |
ācārapālanāt satyamājñāsiddhirbhaviṣyati || 97 ||
nābhiṣeko na mantro vā na śāstrapaṭhanādikam |
kāraṇaṃ kuladharmasya sadācāraḥ kuleśvari || 98 ||
parā śrīpādukātattvatrayācārādivāsanāḥ | yo vetti samayī sa syāt kaulikaścāpi śāmbhavi || 99 ||
tāvanna kauliko devi yāvanna samayīkṛtaḥ | dehapāte vimokṣaḥ syāt samayācārapālanāt || 100 ||
saṃskāreṇa vihīnatvād guruvākyasya laṅghanāt |
ācāravarjanāddevi kaulikaḥ patito bhavet || 101 ||
nityaṃ naimittikaṃ dravyaṃ mantrayantrādilopanam |
anarhapaśuduḥsaṅgamantrasāṅkaryasambhavam || 102 ||
guptaprakaṭasambhūtaṃ jñānājñānakṛtaṃ priye |
evamādiṣu doṣeṣu pāpasya gurulāghavam || 103 ||
deśaṃ kālaṃ vayo vittaṃ samyag jñātvā yathāvidhi |
prāyaścittaṃ gururddadyāt sarvapāpaviśuddhaye || 104 ||
śiṣyo'pi guruṇā''jñaptaṃ prāyaścittaṃ samācaret |
athavā sarvapāpānāṃ gurunāmajapaḥ smṛtaḥ || 105 ||
jāmbūnadasya kaluṣaṃ pariśuddhaṃ yathāgninā |
anācārasya mālinyaṃ prāyañcittāgninā dahet || 106 ||
bahunātra kimuktena rahasyaṃ śṛṇu pārvatī |
varṇāśramāṇāṃ sarveṣāmācāraḥ sadgatipradaḥ || 107 ||
gurustrivāramācāraṃ kathayecca kuleśvari |
na gṛhṇāti hi śiṣyaścettadā pāpaṃ gurorna hi || 108 ||
mantridoṣaśca rājānaṃ jāyādoṣaḥ patiṃ yathā |
tathā prāpnotyasandehaṃ śiṣyapāpaṃ guruṃ priye || 109 ||
iti te kathitaṃ kiñcit samāsena kuleśvari |
kulācāravidhiṃ devi kimbhūyaḥ śrotumicchasi || 110 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
kulācārakathanaṃ nāma ekādaśollāsaḥ || 11 ||
atha dvādaśollāsaḥ
śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi pādukā bhaktilakṣaṇam |
ācāramapi deveśa vada me karuṇānidhe || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa bhaktirāśu prajāpate || 2 ||
vāgbhavā mūlavalaye sūtrādyāḥ kavalīkṛtāḥ | evaṃ kulārṇave jñānaṃ pādukāyāṃ pratiṣṭhitam || 3 ||
koṭikoṭimahādānāt koṭikoṭimahāvratāt |
koṭikoṭimahāyajñāt parā śrīpādukāsmṛtiḥ || 4 ||
koṭikoṭimantrajāpāt koṭitīrthāvagāhanāt |
koṭidevārcanāddevi parā śrīpādukāsmṛtiḥ || 5 ||
mahāroge mahotpāte mahādoṣe mahābhaye |
mahāpadi mahāpāpe smṛtā rakṣati pādukā || 6 ||
durācāre durālāpe duḥsaṅge duṣpratigrahe |
durācāre ca durbuddhau smṛtā rakṣati pādukā || 7 ||
tenādhītaṃ smṛtaṃ jñātam iṣṭaṃ dattañca pūjitam |
jihvāgre varttate yasya sadā śrīpādukāsmṛtiḥ || 8 ||
sakṛt śrīpādukāṃ devi yo vā japati bhaktitaḥ | sa sarvapāparahitaḥ prāpnoti paramāṃ gatim || 9 ||
śucirvāpyaśucirvāpi bhaktyā smarati pādukām |
anāyāsena dharmārthakāmamokṣān labhate saḥ || 10 ||
śrīnāthacaraṇāmbhojaṃ yasyāṃ diśi virājate |
tasyāṃ diśi namaskuryāt bhaktyā pratidinaṃ priye || 11 ||
na pādukāparo mantro na devaḥ śrīguroḥ paraḥ | na hi śāktāt parā dīkṣā na puṇyaṃ kulapūjanāt || 12 ||
dhyānamūlaṃ gurormūttīḥ pūjāmūlaṃ guroḥ padam |
mantramūlaṃ gurorvākyaṃ mokṣamūlaṃ guroḥ kṛpā || 13 ||
gurumūlāḥ kriyāḥ sarvā loke'smin kulanāyike |
tasmāt sevyo gurunītyaṃ siddhyarthaṃ bhaktisaṃyutaiḥ || 14 ||
tāvadāttīrbhayaṃ śoko lobhamohabhramādayaḥ | yāvannāyāti śaraṇaṃ śrīguruṃ bhaktavatsalam || 15 ||
tāvad bhramanti saṃsāre sarvaduḥkhamalīmasāḥ | na bhavet sadgurau bhaktiryāvaddeveśi dehinām || 16 ||
sarvasiddhiphalopeto mantraḥ śudhyati śobhanaḥ | guruprasādamūlo'yaṃ paratattvamahākramaḥ || 17 ||
yathā dadāti santuṣṭaḥ prasanno varado manum |
tathā bhaktyā dhanaiḥ prāṇairguruṃ yatnena toṣayet || 18 ||
yadā dadyāt svaśiṣyāya svātmānaṃ deśikottamaḥ | tadā mukto bhavecchiṣyastato nāsti punarbhavaḥ || 19 ||
tāvadārādhayecchiṣyaḥ prasanno'sau yadā bhavet |
gurau prasanne śiṣyasya sadyaḥ pāpakṣayo bhavet || 20 ||
manasāpi na kāṅkṣante yān kāmānanujīvinaḥ | sampādayanti tān sarvān svāmino bhaktavatsalāḥ || 21 ||
brahmaviṣṇumaheśādidevatāmuniyoginaḥ | kurvantyanugrahaṃ tuṣṭā gurau tuṣṭe na saṃśayaḥ || 22 ||
bhaktyā tuṣṭena guruṇā yaḥ pradiṣṭaḥ kṛpālunā |
karmamukto bhavecchiṣyoḥ bhuktimuktyoḥ sa bhājanam || 23 ||
śiṣyeṇāpi tathā kāryaṃ tathā santoṣito guruḥ | priyaṃ kuryācca deveśi manovākkāyakarmabhiḥ || 24 ||
yadi tuṣṭena guruṇātmaśiṣyo yatra kutracit |
mukto'sīti samādiṣṭaḥ so'pi muktiṃ vrajet priye || 25 ||
athavā niṣprapañcena dhāmnā kenacidīśvaraḥ |
karoti gururūpeṇa paśupāśavimocanam || 26 ||
na me priyaścaturvedī madbhaktaḥ śvapaco'pi vā |
tasmai deyaṃ tato grāhyaṃ sa tu pūjyo hyahaṃ tathā || 27 ||
vipraḥ ṣaḍguṇayuktaścedabhakto na praśasyate |
mleccho'pi guṇahīno'pi bhaktimān śiṣya ucyate || 28 ||
gurubhaktivihīnasya tapo vidyā kulaṃ vratam |
sarvaṃ naśyati tatraiva bhūṣaṇaṃ lokarañjanam || 29 ||
gurubhaktyagninā samyagdagdhadurmatikalmaṣaḥ | śvapaco'pi paraiḥ pūjyo vidvānapi na nāstikaḥ || 30 ||
dharmārthakāmaiḥ kintasya mokṣa eva kare sthitaḥ | sarvārthaiḥ śrīgurau devi yasya bhaktiḥ sadā sthirā || 31 ||
sa śivo gururūpeṇa bhuktimuktiprado mama |
iti bhaktyā smared yastu tasya sidviradūrataḥ || 32 ||
yasya deve parā bhaktiryathā deve tathā gurau |
tasya te kathitā hyarthāḥ prakāśante kuleśvari || 33 ||
nārāyaṇe mahādeve mātāpitrośca rājani |
bhaktiryathā mahādevi tathā kāryā nije gurau || 34 ||
lakṣmīnārāyaṇau vāṇīdhātārau girijāśivau |
śrīguruṃ gurupatnīñca pitarāviti cintayet || 35 ||
gurubhaktyā yathā devi prāpyante sarvasiddhayaḥ | yajñaḥ dānatapastīrthavratādyairna tathā priye || 36 ||
śrīgurau niścalā bhaktirvarddhate hi yathā yathā |
tathā tathāsya vijñānaṃ varddhate kulanāyike || 37 ||
ki tīrthādyairmahāyāsaiḥ kiṃ vrataiḥ kāyaśoṣaṇaiḥ | nirvyājasevā deveśi bhaktireṣā hi sadguroḥ || 38 ||
kāyākleśena mahatā tapasā vāpi yat phalam |
tat phalaṃ labhate devi sukhena gurusevayā || 39 ||
bhogamokṣāthīnāṃ brahmaviṣṇvīśapadakāṅkṣiṇām |
bhaktireva gurau devi nānyaḥ panthā iti śrutiḥ || 40 ||
aśubhāni ca karmāṇi mahāpātakajāni ca |
bhaktiḥ kṣaṇena dahati tūlarāśimivānalaḥ || 41 ||
viśvāsāya namastasmai sarvasiddhipradāyine |
yena mṛddāruddaṣadaḥ phalantyaviphalaṃ phalam || 42 ||
na yogo na tapo nārcākramaḥ ko'pi pralīyate |
amāye kulamārge'smin bhaktireva viśiṣyate || 43 ||
sākṣād gurumaye devi sarvasmin bhuvanāntare |
kinnu bhaktimatāṃ kṣetre mantraḥ keṣāṃ na sidhyati || 44 ||
gurau manuṣyabuddhiñca mantre cākṣarabuddhikam |
pratimāsu śilābuddhi kurvāṇo narakaṃ vrajet || 45 ||
guruṃ na marttyaṃ budhyeta yadi budhyeta tasya hi |
na kadācidbhavet siddhirmantrairvā devatārcanaiḥ || 46 ||
śrīguruṃ prākṛtaiḥ sārddhaṃ ye smaranti vadanti ca |
teṣāṃ hi sukṛtaṃ sarvaṃ pātakaṃ bhavati priye || 47 ||
janmahetū hi pitarau pūjanīyau prayatnataḥ | guruvīśeṣataḥ pūjyo dharmādharmapradarśakaḥ || 48 ||
guruḥ pitā gururmātā gururddevo maheśvaraḥ | śive ruṣṭe gurustrātā gurau ruṣṭe na kaścana || 49 ||
gurohītaṃ hi karttavyaṃ manovākkāyakarmabhiḥ | ahitācaraṇāddevi viṣṭhāyāṃ jāyate krimiḥ || 50 ||
śarīravittaprāṇaiśca śrīguruṃ vañcayanti ye |
krimikīṭapataṅgatvaṃ prātnuvanti na saṃśayaḥ || 51 ||
mantra tyāgādbhavenmṛtyurgurutyāgāddaridratā |
gurumantraparityāgādrauravaṃ narakaṃ vrajet || 52 ||
gurvarthaṃ dhārayeddehaṃ tadarthaṃ dhanamarjayet |
nijaprāṇān parityajya gurukāryaṃ samācaret || 53 ||
gurūktaṃ paruṣaṃ vākyamāśiṣaṃ paricintayet |
tena santāḍito vāpi prasādamiti saṃsmaret || 54 ||
bhogya bhojyāni vastūni guruve ca samarpayet |
taccheṣamiti sañcintya cānubhūyāt kuleśvari || 55 ||
gurvagre na tapaḥ kuryānnopavāsavratādikam |
tīrthayātrāṃ na kuryācca na snāyādātmaśuddhaye || 56 ||
na viyogaṃ guroḥ kuryāt yuṣmado naiva bhāṣayet |
ṛṇadānaṃ tathā''dānaṃ vastūnāṃ krayavikrayam |
na kuryād gurubhiḥ sārddhaṃ śiṣyo bhūtvā kathañcana || 57 ||
na kuryānnāstikairvādaṃ sambhāṣaṇamapīśvari |
vilokya dūrato gacchennāsīta saha taiḥ kvacit || 58 ||
gurau sannihite yastu pūjayedanyamambike |
sa yāti narakaṃ ghoraṃ sā pūjā niṣphalā bhavet || 59 ||
śirasā na vahedbhāraṃ gurupādābjadhāriṇā | tadājñayā tu karttavyamājñārūpo guruḥ smṛtaḥ || 60 ||
mantrāgamādyamanyatra śrutaṃ yasmai nivedayet |
gurvājñayā tu gṛhṇīyāttanniṣiddhaṃ vivarjayet || 61 ||
svaśāstroktaṃ rahasyārthaṃ na vaded yasya kasyacit |
yadi brūyāt sa samayāccyuta eva na saṃśayaḥ || 62 ||
advaitaṃ bhāvayennityaṃ na dvaitaṃ guruṇā saha |
ātmavat sarvabhūtebhyo hitaṃ kuryāt kuleśvari || 63 ||
ātmārthamānasadbhāvaiḥ śuśrūṣā syāccatuvīdhā |
śuśrūṣayā dhiyā devi śiṣyaḥ santoṣayed gurum || 64 ||
pade pade'śvamedhasya phalaṃ prāpnotyasaṃśayaḥ | śuśrūṣaṇaparo yastu gurudevamahātmanām || 65 ||
kevalaṃ guruśuśrūṣā tvatkṛpākāriṇī priye |
sadbhaktisahitā cet sā sarvakāmaphalapradā || 66 ||
kṣīyante sarvapāpāni varddhante puṇyarāśayaḥ | sidhyanti sarvakāryāṇi guruśuśrūṣayā priye || 67 ||
yad yadātmahitaṃ vastu tattaddhitamupācaret |
gurudevārcako yastu tasya puṇyaṃ na gaṇyate || 68 ||
bhaktyā vittānusāreṇa gurumuddiśya yat kṛtam |
alpe mahati vā tulyaṃ puṇyamāḍhyadaridrayoḥ || 69 ||
sarvasvamapi yo dadyād gurau bhaktivivajītaḥ | śiṣyo na phalamāpnoti bhaktireva hi kāraṇam || 70 ||
yasmin dravye gurorasti spṛhā nānubhavettu tat |
avaśyaṃ yadi vāñchā syādanubhūyāttadājñayā || 71 ||
yastilārddhaṃ tadarddhaṃ vā gurusvamupajīvati |
lobhānmohāt sa pacyeta narake ca trisaptake || 72 ||
atyalpaṃ hi gurordravyamadattaṃ svīkaroti yaḥ | sa tiryag yonimāpannaḥ kravyādairbhakṣyate priye || 73 ||
gurudravyābhilāṣī ca gurustrīgamanotsukaḥ | patitasya kṣullakasya prāyaścittaṃ na vidyate || 74 ||
ājñābhaṅgo'rthaharaṇaṃ gurorapriyavarttanam |
gurudrohamidaṃ prāhuryaḥ karoti sa pātakī || 75 ||
svadravyaviniyogañca nānivedya gurau caret |
anivedya tu yaḥ kuryāt sa bhaved brahmaghātakaḥ || 76 ||
guroḥ sthānaṃ sampradāyaṃ taddharmaṃ yo vināśayet |
gurubhiḥ sa bahiṣkāryo daṇḍyo vadhyaḥ sa ghātakaiḥ || 77 ||
gurukopādvināśaḥ syād gurudrohāttu pātakam |
vimṛtyugurunindāyāṃ gurvaniṣṭānmahāpadaḥ || 78 ||
jīvedagnipraviṣṭo vā naraḥ pītaviṣo'pi vā |
mṛtyuhastagato vāpi nāparādhakaro guroḥ || 79 ||
yatra śrīgurunindā syāt pidhāya śravaṇe'mbike |
sadyastasmādviniṣkrāmet punarna śravaṇaṃ yathā |
gurornāma smaret paścāt śravaṇe sā pratikriyā || 80 ||
gurumitrasuhṛddāsīdāsādyān nāvamānayet |
na nindedasya samayān vedaśāstrāgamādikān || 81 ||
guroḥ śrīpādukābhūṣā gurunāmasmṛtirjapaḥ |
gurvājñākaraṇaṃ kṛtyaṃ śuśrūṣā bhajanaṃ guroḥ || 82 ||
vivikṣurddeśikāvāsaṃ śāntacitto'tibhaktimān |
vāhanaṃ pādukāṃ chatraṃ cāmaraṃ vyajanādikam |
tāmbūlaṃ kajjalaṃ veśamutsṛjya praviśecchanaiḥ || 83 ||
pādukāmāsanaṃ vastraṃ vāhanaṃ chatracāmare |
dṛṣṭvā gurornamaskuryānnātmabhogāya kāmayet || 84 ||
pādaprakṣālanaṃ snānamabhyaṅgaṃ dantadhāvanam |
mūtraṃ niṣṭhīvanaṃ kṣauraṃ śayanaṃ strīniṣevanam || 85 ||
vīrāsanaṃ sudurvākyaṃ śāsanaṃ hāsyarodanam |
keśamocanamuṣṇīṣaṃ kañcukaṃ nagnatāṃ tathā || 86 ||
pādaprasāraṇaṃ vādaṃ kalahaṃ dūṣaṇaṃ priye |
aṅgabhaṅgāṅgavādyādikarāsphālanadhūnanam || 87 ||
dyūtakautukamallādiyuddhanṛtyādi cāmbike |
guruyogimahāsiddhipīṭhakṣetrāśrameṣu ca |
nā caredācarenmohāddevatāśāpamāpnuyāt || 88 ||
upacāreṇa santiṣṭhed gurvagre necchayā viśet |
mukhāvalokī seveta taduktañca samācaret || 89 ||
gurūktānukta kāryeṣu nopekṣāṃ kārayet priye |
śirasā yadgururbrūyāttat kāryamaviśaṅkayā || 90 ||
nigrahe'nugrahe vāpi guruḥ sarvasya kāraṇam |
nirgataṃ yadgurorvaktrāt sarvaṃ śāstraṃ taducyate || 91 ||
gurukārye svayaṃ śakto nāparaṃ preṣayet priye |
bahubhṛtyaparairbhṛtyaiḥ sahito'pyatibhaktimān || 92 ||
gacchaṃstiṣṭhan svapan jāgrajjapan juhvāt prapūjayet |
gurvājñāmeva kurvīta tadagatenāntarātmanā || 93 ||
abhimāno na karttavyo jātividyādhanādibhiḥ | sarvadā sevayet nityaṃ śiṣyaḥ bhrīgurusannidhau || 94 ||
kāmakrodhaparityāgī vinītaḥ stutibhaktimān |
devi bhūmyāsane tiṣṭhed gurukāryaṃ samācaret || 95 ||
svakāryamanyakāryaṃ vā śiṣyaḥ svagurucittavit |
gurupārśvagato namraḥ prasannavadano bhavet || 96 ||
sāmānyato niṣiddhañca tadguroryadi sannidhau |
ācarettasya sarvasya doṣaḥ koṭiguṇo bhavet || 97 ||
anādṛtya gurorvākyaṃ śṛṇuyād yaḥ parāṅmukhaḥ | ahitaṃ vā hitaṃ vāpi rauravaṃ narakaṃ vrajet || 98 ||
gobrāhmaṇavadhaṃ kṛtvā yat pāpaṃ samavāpnuyāt |
tat pāpaṃ samavāpnoti gurvagre'nṛtabhāṣaṇāt || 99 ||
sthānāntaragatācārye vyasane viṣame sthite |
śrīguruṃ na tyajet kvāpi tadādiṣṭo vrajet priye || 100 ||
adhaḥ sthite gurāvūrdhve na tiṣṭheta kadācana |
na gacchedagratastasya na tiṣṭhedutthite gurau || 101 ||
śakticchāyāṃ suracchāyāṃ gurucchāyāṃ na laṅghayet |
na teṣu kuryāt svacchāyāṃ na svaped gurusannidhau || 102 ||
bhāṣaṇaṃ pāṭhanaṃ gānaṃ bhojanaṃ śayanādikam |
anādiṣṭo na kurvīta na cāvandanapūrvakam || 103 ||
brahmahatyāśataṃ kuryāt gurvājñāparipālanāt |
vinā gurvājñayā śiṣyau viśvasennānyaśāsanāt || 104 ||
sarvaṃ gurvājñayā kuryānna nindettatstriyaṃ priye |
bhaktyā praṇamya cottiṣṭhet kṛtāñjalipuṭaḥ priye || 105 ||
paścātpadena nirgacchennamaskṛtya gurorgṛhāt | ekāsane nopaviśed guruṇā tatsamaiḥ saha || 106 ||
na viśedāsane devi devatāgurusannidhau |
guroḥ siṃhāsanaṃ deyaṃ jyeṣṭhānāmuttamāsanam |
deśyāsanaṃ kaniṣṭhānāmitareṣāṃ samāsanam || 107 ||
jāti vidyādhanāḍhyo vā dūre dṛṣṭvā guruṃ mudā |
daṇḍapraṇāmaṃ kṛtvaikaṃ triḥ pradakṣiṇamācaret || 108 ||
tatastriḥ ṣaḍ dvādaśa vā jyeṣṭhādiṣvekameva vā |
gurupraguruyogena vandeta praguru priye || 109 ||
tato named guruṃ vāpi gurvājñāṃ na vicārayet |
praguroḥ sannidhau śiṣyaḥ svaguruṃ manasā namet || 110 ||
gurubuddhyā namet sarva daivataṃ tṛṇmeva vā |
na nameddevabuddhyā tu pratimāṃ lauhamṛṇmayīm || 111 ||
guroḥ praṇāmatritayaṃ jyeṣṭhānāmeka eva ca |
pūjyānāmañjalistadvadanyeṣāṃ vākyavandanam || 112 ||
devān gurūn kulācāryān jñānavṛddhān tapodhanān |
vidyādhikān svadharmasthān praṇamet kulanāyike || 113 ||
strīdviṣṭaṃ gurubhiḥ śaptaṃ pāṣaṇḍaṃ paṇḍitaṃ śaṭham |
vikarmāṇaṃ kṛtaghnañcānāśramiṇañca no namet || 114 ||
anivedya gurorbhuṅkte yastvekagrāmasaṃsthitaḥ | amedhyaṃ tadbhavedannaṃ śūkaro jāyate mṛtaḥ || 115 ||
ekagrāmasthitaḥ śiṣyastrisandhyaṃ praṇamed gurum |
krośāmātrasthitaḥ śiṣyo guruṃ pratidinaṃ namet || 116 ||
arddhayojanagaḥ śiṣyaḥ praṇamet pañcaparvasu |
ekayojanamāramya yojanadvādaśāvadhi || 117 ||
tatsaṃkhyādivasairmāsaiḥ śrīguruṃ praṇamet priye |
dūradeśasthitaḥ śiṣyo bhaktyā tatsannidhiṃ gataḥ || 118 ||
tatra yojanasaṃkhyoktamāsena praṇamed gurum |
atidūragataḥ śiṣyo yadicchā syāttadā vrajet || 119 ||
riktahastaśca nopeyādrājānaṃ devatāṃ gurum |
phalapuṣpāmbarādīni yathāśaktyā samarpayet || 120 ||
evaṃ yo na careddevi brahmarākṣasatāṃ vrajet |
guruśaktiśca tatputro jyeṣṭhabhrātā guruḥ smṛtaḥ || 121 ||
ātmavicca kanīyāṃsaṃ putravat paripālayet |
kulācāryasya deveśi gurujyeṣṭhakaniṣṭhayoḥ | gurukalpasya kurvīta praṇāmaṃ svaraguroryathā || 122 ||
yāgajyeṣṭhaḥ kramajyeṣṭhaḥ kulajyeṣṭhastṛtīyakaḥ | gurujyeṣṭhasuto devi iti jyeṣṭhacatuṣṭayam || 123 ||
yāgajyeṣṭhābhivādena kramikāṣṭāṅgayogataḥ | guruśca kulavṛkṣaśca vandanīyau vidhānataḥ || 124 ||
pitṛmātrādisarveṣu pūjyakoṭiṣu bandhuṣu |
abhyutthānapraṇāmādyairavyakto doṣabhāgbahiḥ || 125 ||
yadā tvācāryarūpeṇa cātmānaṃ samprakāśayet |
abhyutthānapraṇāmādyairddoṣabhāk sa bhavettadā || 126 ||
patirbhūtvā paśubhyaśca praṇāmaṃ yaḥ kariṣyati |
sa mahāpaśurityukto devatāśāpamāpnuyāt || 127 ||
yo gurusthānakaṃ prāptaḥ pādukāparisaṃkhyayā |
guruvat sa tu mantavyo jyeṣṭhairvandyo na ca priye || 128 ||
iti te kathitaṃ kiñcit pādukābhaktilakṣaṇam |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 129 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
pādukākathanaṃ nāma dvādaśollāsaḥ || 12 ||
atha trayodaśollāsaḥ
śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi karuṇāmṛtavāridhe |
vaktumarhasi deveśa lakṣaṇaṃ guruśiṣyayoḥ || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa gurubhāvaḥ prajāyate || 2 ||
duṣṭavaṃśodbhavaṃ duṣṭaṃ guṇahīnaṃ virūpiṇam |
paraśiṣyañca pāṣaṇḍaṃ ṣaṇḍaṃ paṇḍitamāninam || 3 ||
hīnādhikavikārāṅgaṃ vikalāvayavānvitam |
paṅgumandhañca badhiraṃ malinaṃ vyādhipīḍitam || 4 ||
utsṛṣṭaṃ durmukhañcāpi svecchāveśadharaṃ priye |
duvīkārāṅgaceṣṭādigatibhāṣaṇavīkṣaṇam || 5 ||
nidrātandrājaḍālasyadyūtādivyasanānvitam |
kapāṭakuḍyastambhādau tirohitatanuṃ sadā |
antarbhaktikaraṃ kṣudraṃ bāhyabhaktivivajītam || 6 ||
vyalīkavādinaṃ stabdhaṃ proṣitaṃ preṣakaṃ śaṭham |
dhanastrīśuddhirahitaṃ niṣedhavidhivajītam || 7 ||
rahasyabhedakaṃ vāpi devi kāryavināśakam |
mārjārabakavṛttiñca randhrānveṣaṇatatparam || 8 ||
māyāvinaṃ kṛtaghnañca pracchannāntaradāyakam |
viśvāsaghātakaṃ svāmidrohiṇaṃ pāpakāriṇam || 9 ||
aviśvāsakaraṃ saṃśayātmakaṃ siddhyakāṅkṣiṇam |
ātatāyinamāditsu kopitaṃ kūṭasākṣiṇam || 10 ||
sarvapratārakaṃ devi sarvotkṛṣṭābhimāninam |
asatyaṃ niṣṭhurāsaktaṃ grāmyādibahubhāṣiṇam || 11 ||
duvīcārakutarkādikārakaṃ kalahapriyam |
vṛthākṣepakaraṃ mūrkhaṃ capalaṃ vāgviḍambakam || 12 ||
parokṣe dūṣaṇakaraṃ pratyakṣe priyavādinam |
vāgbrahmavādinaṃ vidyā cauramātmapraśaṃsakam || 13 ||
guṇāsahiṣṇumahitamārttakrodhanamambike |
vācālaṃ durjanasakhaṃ sarvalokavigahītam || 14 ||
piśunaṃ parasantāpyaṃ samvidapraṇayaṃ priye |
svakleśavādinaṃ svāmidrohiṇaṃ svātmavañcakam || 15 ||
jihvopasthaparaṃ devi taskaraṃ paśuceṣṭitam |
akāraṇadveṣahāsakleśakrodhādikāriṇam || 16 ||
atihāsamakarmāṇaṃ marmāntaparihāsakam |
kāmukañcātinirlajjaṃ mithyāduśceṣṭasūcakam || 17 ||
asūyāmadamātsaryadambhāhaṅkārasaṃyutam |
īrṣyāpāruṣyapaiśunyakārpaṇyakrodhamānasam || 18 ||
adhīraṃ duḥkhinaṃ bhīrumaśaktastavamāturam |
aprabuddhamatiṃ mandaṃ mūḍhaṃ cintākulaṃ viṭam || 19 ||
tṛṣṇālobhayutaṃ dīnamatuṣṭaṃ sarvayācakam |
bahvāśinaṃ kapaṭinaṃ bhrāmakaṃ kuṭilaṃ priye || 20 ||
bhaktiśraddhādayāśāntidharmācāravivajītam |
mātāpitṛguruprājñasadvacohāsyakārakam || 21 ||
kuladravyādibībhatsaṃ gurusevābhimāninam |
strīdviṣṭaṃ samayabhraṣṭaṃ guruśaptaṃ kuleśvari |
ityādidurguṇopetaṃ guruḥ śiṣyaṃ vivarjayet || 22 ||
sacchiṣyantu kuleśāni śubhalakṣaṇasaṃyutam |
samādhi sādhanopetaṃ guṇaśīlasamanvitam || 23 ||
svacchadehāmbaraṃ prājñaṃ dhāmīkaṃ śuddhamānasam |
dṛḍhavrataṃ sadācāraṃ śraddhābhaktisamanvitam || 24 ||
dakṣamalpāśinaṃ gūḍhacittaṃ nirvyājasevakam |
vimṛśyakāriṇaṃ vīraṃ manodāridryavajītam || 25 ||
sarvakāryātikuśalaṃ svacchaṃ sarvopakāriṇam |
kṛtajñaṃ pāpabhītañca sādhusajjanasammatam || 26 ||
āstikaṃ dānaśīlañca sarvabhūtahite ratam |
viśvāsavinayopetaṃ dhanadehādyavañcakam || 27 ||
asādhyasādhakaṃ śūramutsāhabalasaṃyutam |
anukūlaṃ kriyāyuktamapramattaṃ vicakṣaṇam || 28 ||
hitasatyamitasmerabhāṣaṇaṃ muktadūṣaṇam |
sakṛduktagṛhātārthaṃ caturaṃ buddhivistaram || 29 ||
svastutau paranindāyāṃ vimukhaṃ sumukhaṃ priye |
jitendriyaṃ susantuṣṭaṃ dhīmantaṃ brahmacāriṇam || 30 ||
tyaktādhivyādhicāpalyaduḥkhabhrāntimasaṃśayam |
gurudhyānastutikathādevārcāvandanotsukam || 31 ||
gurudaivatasambhaktaṃ kāminīpūjakaṃ param |
nityaṃ gurusamīpasthaṃ gurusantoṣakārakam || 32 ||
manovāktanubhinītyaṃ paricaryā samudyatam |
gurvājñāpālakaṃ devi gurukīttīprakāśakam || 33 ||
guruvākyapramāṇajñaṃ guruśuśrūṣaṇe ratam |
cittānuvattīnaṃ preṣyakāriṇaṃ kulanāyike || 34 ||
jātimānadhane garvavajītaṃ gurusannidhau |
nirapekṣaṃ gurudravye tatprasādābhikāṅkṣiṇam || 35 ||
kuladharmakathāyogiyoginīkaulikapriyam |
kulārcanādinirataṃ kuladravyājugupsakam || 36 ||
japadhyānādinirataṃ mokṣamārgābhikāṅkṣiṇam |
kulaśāstrapriyaṃ devi paśuśāstraparāṅmukham |
ityādilakṣaṇopetaṃ guruḥ śiṣyaṃ parigrahet || 37 ||
śrīguruḥ parameśāni śuddhaveśo manoharaḥ | sarvalakṣaṇasampannaḥ sarvāvayavaśobhitaḥ || 38 ||
sarvāgamārthatattvajñaḥ sarvamanta vidhānavit |
lokasammohanakaro devavat priyadarśanaḥ || 39 ||
sumukhaḥ sulabhaḥ svaccho bhramasaṃśayanāśakaḥ | iṅgitākāravit prājña ūhāpohavidujjvalaḥ || 40 ||
antarlakṣyo bahirdṛṣṭiḥ sarvajño deśakālavit |
ājñāsiddhistrikālajño nigrahānugrahakṣamaḥ || 41 ||
vedhako bodhakaḥ śāntaḥ sarvajīvadayāparaḥ | svādhīnendriyasañcāraṣaḍvargavijayakṣamāḥ || 42 ||
agragaṇyo'tigambhīraḥ pātrāpātraviśeṣavit |
śivaviṣṇusamaḥ sādhurmandadarśanadūṣakaḥ || 43 ||
nirmalo nityasantuṣṭaḥ svatantro mantraśaktimān |
sadbhaktavatsalo dhīraḥ kṛpāluḥ smitapūrṇavāk || 44 ||
bhaktapriyaḥ sadodāro gambhīraḥ śiṣṭasādhakaḥ | sveṣṭadevagurujyeṣṭha vanitāpūjanotsukaḥ || 45 ||
nitye naimittike kāmye rataḥ karmaṇyanindite |
rāgadveṣabhayakleśadambhāhaṅkāravajītaḥ || 46 ||
svavidyānuṣṭhānarato dharmādīnāmupārjakaḥ | yadṛcchālābhasantuṣṭo guṇadoṣavibhedakaḥ || 47 ||
strīdhanādiṣvanāsakto duḥsaṅgavyasanādiṣu |
sarvāhambhāvasaṃyukto nirdvandvo niyatavrataḥ || 48 ||
alolupo hyasaṅkalpapakṣapātī vicakṣaṇaḥ | vittavidyādibhirmantrayantratantrādyavikrayī || 49 ||
niḥsaṅgo nivīkalpaśca nirṇītārtho'tidhāmīkaḥ | tulyanindāstutirmauno nirapekṣo nirāmayaḥ | ityādilakṣaṇopetaḥ śrīguruḥ kathitaḥ priye || 50 ||
yaḥ śivaḥ sarvagaḥ sūkṣmaśconmanā niṣkalo'vyayaḥ | vyomākāro hyajo'nantaḥ sa kathaṃ pūjyate priye || 51 ||
ata eva śivaḥ sākṣādgururūpaṃ samāśritaḥ | bhaktyā sampūjito devi bhuktiṃ muktiṃ prayacchati || 52 ||
śivo'haṃ nākṛtirddevi naradṛggocaro nahi |
tasmāt śrīgururūpeṇa śiṣyān rakṣati dhāmīkān || 53 ||
manuṣyacarmaṇā baddhaḥ sākṣāt paraśivaḥ svayam |
sacchiṣyānugrahārthāya gūḍhaṃ paryaṭati kṣitau || 54 ||
sadbhaktarakṣaṇāyaiva nirākāro'pi sākṛtiḥ | śivaḥ kṛpānidhirloke saṃsārīva hi ceṣṭate || 55 ||
lalāṭalocanaṃ cāndīṃ kalāmapi ca dorddayam |
antardhāya ca vartteyaṃ gururūpo mahītale || 56 ||
atrinetraḥ śivaḥ sākṣādacaturbāhuracyutaḥ | acaturvadano brahmā śrīguruḥ kathitaṃ priye || 57 ||
naravaddṛśyate loke śrīguruḥ pāpakarmaṇā |
śivavad dṛśyate loke bhavāni puṇyakarmaṇā || 58 ||
śrīguruṃ paramaṃ tattvaṃ tiṣṭhantaṃ cakṣuragrataḥ | mandabhāgyā na paśyanti hyandhāḥ sūryamivoditam || 59 ||
guruḥ sadāśivaḥ sākṣāt satyameva na saṃśayaḥ | śiva eva gururno cedbhukti mukti dadāti kaḥ || 60 ||
sadāśivasya devasya śrīgurorapi pārvatī |
ubhayorantaraṃ nāsti yaḥ karoti sa pātakī || 61 ||
deśikākṛtimāsthāya paśoḥ pāśānaśeṣataḥ | chittvā paraṃ padaṃ devi nayatyenamato guruḥ || 62 ||
sarvānugrahakarttṛtvādīśvaraḥ karuṇānadhiḥ | ācāryarūpamāsthāya dīkṣayā mokṣayet paśūn || 63 ||
yathā ghaṭaśca kalasaḥ kumbhaścaikārthavācakaḥ | tathā devaśca mantraśca guruścaikārtha ucyate || 64 ||
yathā devastathā mantro yathā mantrastathā guruḥ | devamantragurūṇāñca pūjayā sadṛśaṃ phalam || 65 ||
śivarūpaṃ samāsthāya pūjāṃ gṛhṇāmi pārvatī |
gururūpaṃ samādāya bhavapāśānnikṛntaye || 66 ||
siddhāntaśāravettāhaṃ bījo'hamiti bodhakṛt | avicchinnaḥ sadā hṛṣṭahṛdayo gururucyate || 67 ||
yo vilaṃghyāśramān varṇānātmanyeva sthitaḥ sadā |
jyotivarṇāśramī yogī sa guruḥ kathitaḥ priye || 68 ||
ṣaḍadhvānaṃ ṣaḍādhāraṃ ṣoḍaśādhāranirṇayam |
yo jānāti vidhānena sa guruḥ kathitaḥ priye || 69 ||
dṛśyaṃ vinā sthirā dṛṣṭirmanaścālambanaṃ vinā |
vināyāsaṃ sthiro vāyuryasya syāt sa guruḥ priye || 70 ||
yattu saṃvittijananaṃ parānandasamudbhavam |
tattattvaṃ viditaṃ yena sa guruḥ kulanāyike || 71 ||
bhūtabhavyau tantramantrau vetti yaḥ śāktaśāmbhavam |
vedhañca ṣaḍvidhaṃ devi sa hi vedhakaro guruḥ || 72 ||
padamantrakalāyantrasatattvatabhuvanāśrayam |
śodhayed yaḥ ṣaḍadhvānaṃ sa guruḥ kathitaḥ priye || 73 ||
vedhaṃ padaṃ virodhañca grahaṇaṃ mokṣaṇaṃ tathā |
yo vā samyagvijānāti sa guruḥ kathitaḥ priye || 74 ||
jāgrat svapnaḥ suṣuptiśca turīyaṃ tadatītakam |
yo vetti pañcakaṃ devi sa guruḥ kathitaḥ priye || 75 ||
piṇḍaṃ padaṃ tathā rūpaṃ rūpātītaṃ catuṣṭayam |
yo vā samyagvijānāti sa guruḥ kathitaḥ priye || 76 ||
yo vā parāñca paśyantīṃ madhyamāṃ vaikharīmapi |
catuṣṭayaṃ vijānāti sa guruḥ kathitaḥ priye || 77 ||
ātmavidyāśivasarvamiti tattvacatuṣṭayam |
yo vetti parameśāni sa gururnāparaḥ priye || 78 ||
pāśacchedaṃ vedhadīkṣāṃ paśugrahaṇameva ca |
trividhaṃ yo vijānāti sa guruḥ paramo mataḥ || 79 ||
padaṃ pāśaṃ paśunāñca rahasyārthaṃ vidhānataḥ | yo jānāti varārohe sa guruḥ kathitaḥ priye || 80 ||
cakrasaṅketakaṃ mantraṃ pūjāsaṅketakaṃ tathā |
tritayaṃ yo vijānāti sa guruḥ kathitaḥ priye || 81 ||
vāṇetarasvayambhvākhyaliṅgatritayasaṃsthitim |
tattvato yo vijānāti sa guruḥ kathitaḥ priye || 82 ||
āṇavaṃ kārmaṇañcaiva māyīyañca malatrayam |
yo viśodhayituṃ śaktaḥ sa guruḥ paramo mataḥ || 83 ||
āraktaśuklamiśrā(kṛṣṇā)khyacaraṇatrayavāsanām |
yo jānāti mahādevi sa guruḥ paramo mataḥ || 84 ||
mahāmudrāṃ nabhomudrām uṅḍīyānaṃ jalandharam |
mūlabandhañca yo vetti sa guruḥ paramo mataḥ || 85 ||
śivādikṣitiparyantaṃ ṣaṭtriṃśattattvanirṇayam |
yo vijānāti tattvena sa guruḥ paramo mataḥ || 86 ||
antaryāgaṃ bahiryāgaṃ kalājñānasthitiṃ priye |
cāruyantravidhānañca yo vetti sa guruḥ priye || 87 ||
piṇḍabrahmāṇḍayoraikyaṃ sthitiṃ yo vetti tattvataḥ | śirāsthiromasaṃkhyādi sa gururnāparaḥ priye || 88 ||
padmādicaturaśītinānāsanavicakṣaṇaḥ | yamādyaṣṭāṅgayogajñaḥ sa guruḥ paramo mataḥ || 89 ||
ghṛṇā saṅkā bhayaṃ lajjā jugupsā ceti pañcamī |
kulaṃ śīlaṃ tathā jātiraṣṭau pāśāḥ prakīttītāḥ || 90 ||
pāśabaddhaḥ pāśurjñeyaḥ pāśamukto maheśvaraḥ | tasmāt pāśaharo yastu sa guruḥ paramo mataḥ || 91 ||
bandhanaṃ yonimudrāyā mantracaitanyadarśanam |
yantramantrasvarūpañca yo vetti sa guruḥ priye || 92 ||
vinikṣiptāṃ gatāyātāṃ saṃkliṣṭāṃ saṃvinītakām |
catuvīdhāṃ mano'vasthāṃ yo vetti sa guruḥ priye || 93 ||
mūlādibrahmarandhrāntasaptāmbhojadaleṣu yaḥ | jīvācāraphalaṃ vetti sa gururnāparaḥ priye || 94 ||
śivādiguruparyantaṃ pāramparyakrameṇa yaḥ | avāptatattvasambhāraḥ sa gururnāparaḥ priye || 95 ||
yena vā daśīte tattve tatkṣaṇāttanmayo bhavet |
manyate muktamātmānaṃ sa gururnāparaḥ priye || 96 ||
ye dattvā sahajānandaṃ darantīndriyajaṃ sukham |
sevyāste guravaḥ śiṣyairanye tyājyāḥ pratārakāḥ || 97 ||
saṃsārabhayabhītasya śiṣyasya gururādarāt |
vratopavāsaniyamainīyantā sa gururmataḥ || 98 ||
yaḥ prasannaḥ kṣaṇārddhena mokṣalakṣmīṃ prayacchati |
durlabhaṃ taṃ vijānīyād guruṃ saṃsāratārakam || 99 ||
yaḥ kṣaṇenātmasāmarthyaṃ svaśiṣyāya dadāti hi |
kriyāyāsādirahitaṃ sa gururddevadurlabhaḥ || 100 ||
ya sadyaḥ pratyayakaraṃ sulabhañcātmasaukhyadam |
jñānopadeśaṃ kurute sa gururddevadurlabhaḥ || 101 ||
dvīpād dvīpāntaraṃ devi sañcaredyathā tathā |
yo dadyāt sa gururjñānamabhyāsādivivajītam || 102 ||
kṣudhitasya yathā tṛptirāhārādāśu jāyate |
tathopadeśamātreṇa jñānado durlabho guruḥ || 103 ||
guravo bahavaḥ santi dīpavacca gṛhe gṛhe |
durlabho'yaṃ gururdevi sūryavat sarvadīpakaḥ || 104 ||
guravo bahavaḥ santi vedaśāstrādipāragāḥ | durlabho'yaṃ gururddevi paratattvārthapāragaḥ || 105 ||
guravo bahavaḥ santi ātmano'nyapradā bhuvi |
durlabho'yaṃ gururddevi lokeṣvātmaprakāśakaḥ || 106 ||
guravo bahavaḥ santi kumantrauṣadhivedinaḥ | nigamāgamaśāstroktamantrajño durlabho bhuvi || 107 ||
guravo bahavaḥ santi śiṣyavittāpahārakāḥ | durlabho'yaṃ gururddevi śiṣyaduḥkhāpahārakaḥ || 108 ||
varṇāśramakulācāraniratā bahavo bhuvi |
sarvasaṅkalpahīno yaḥ sa gururddevi durlabhaḥ || 109 ||
guroryasyaiva samparkāt parānando'bhijāyate |
guruṃ tameva vṛṇuyānnāparaṃ matimānnaraḥ || 110 ||
yasyānubhavaparyantaṃ buddhistatra pravarttate |
yasyālokanamātreṇa mucyate nātra saṃśayaḥ || 111 ||
śaṅkayā bhakṣitaṃ sarvaṃ trailokyaṃ sacarācaram |
sā śaṅkā bhakṣitā yena sa gururddevidurlabhaḥ || 112 ||
yathā vahnisamīpasthaṃ navanītaṃ vilīyate |
tathā pāpaṃ vilīyate sadācārya samīpataḥ || 113 ||
yathā dīptānalaḥ kāṣṭhaṃ śuṣkamārdrañca nirdahet |
tathā gurukaṭākṣastu śiṣyapāpaṃ dahet kṣaṇāt || 114 ||
yathā mahāniloddhūtaṃ tūlaṃ daśadiśo vrajet |
tathaiva gurukāruṇyāt pāparāśiḥ palāyate || 115 ||
dīpadarśanamātreṇa praṇaśyati tamo yathā |
sadgurorddarśanāddevi tathā'jñānaṃ vinaśyati || 116 ||
sarvalakṣaṇasampanno vedaśāstravidhānavit |
sarvopāyavidhānajñastattvajñānī guruḥ sa hi || 117 ||
pūjāhomāśramācāratapastīrthavratādikam |
mantrāgamādivijñānaṃ tattvahīnasya niṣphalam || 118 ||
svayaṃ vedye pare tattve svātmānaṃ vetti niścalaḥ | ātmano'nugraho nāsti parasyānugrahaḥ katham || 119 ||
brahmākāraṃ manorūpaṃ prapyakṣaṃ svatanusthitam |
yo na jānāti cānyasya kathaṃ mokṣaṃ dadātyasau || 120 ||
sarvalakṣaṇahīno'pi tattvajñānī guruḥ smṛtaḥ | tasmāttattvavideveha mukto mocaka eva ca || 121 ||
yastattvavinmaheśāni sa paśuṃ bodhayatyapi |
tattvahīnāt kuto'dhyātmatattvajñānaparigrahaḥ || 122 ||
tattvajñairupadiṣṭā ye tattvājñaste na saṃśayaḥ | paśubhiścopadiṣṭā ye devi te paśavaḥ smṛtāḥ || 123 ||
viddhastu vedhayeddevi nāviddho vedhako bhavet |
muktastu mocayed baddhaṃ na mukto mocakaḥ katham || 124 ||
abhijñaścoddharenmūrkha na mūrkho mūrkhamuddharet |
śilāṃ santārayennauhī kiṃ śilā tārayecchilām || 125 ||
tattvahīnaṃ guruṃ labdhvā kevalaṃ bhava tatparaḥ | ihāmutra phalaṃ kiñcit sa naro nāpnuyāt priye || 126 ||
śaive gurutrayaṃ proktaṃ vaiṣṇave gurupañcakam |
vedaśāstreṣu śataśo gururekaḥ kulānvaye || 127 ||
prerakaḥ sūcakaścaiva vācako darśakastathā |
śikṣako bodhakaścaiva ṣaḍete guruvaḥ smṛtāḥ || 128 ||
pañcaite kāryabhūtāḥ syuḥ kāraṇaṃ bodhako bhavet |
pūrṇābhiṣekakarttā yo gurustasyaiva pādukā |
pūjanīyā maheśāni bahutve'pi na saṃśayaḥ || 129 ||
śrīguru lakṣaṇopetaṃ saṃśayacchedakārakam |
labdhvā jñānapradaṃ devi na gurvantaramāśrayet || 130 ||
anabhijñaṃ guruṃ prāpya sadā saṃśayakārakam |
gurvantarantu gatvā sa naitaddoṣeṇa lipyate || 131 ||
madhulubdho yathā bhṛṅgaḥ puṣpāt puṣpāntaraṃ vrajet |
jñānalubdhastathā śiṣyaḥ gurogurvantaraṃ vrajet || 132 ||
iti te kathitaṃ kiñcillakṣaṇaṃ guruśiṣyayoḥ | samāsena kuleśāni kimbhūyaḥ śrotumicchasi || 133 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
guruśiṣyalakṣaṇaṃ nāma trayodaśollāsaḥ || 13 ||
atha caturdaśollāsaḥ śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi parīkṣāṃ guruśiṣyayoḥ | upadeśakramaṃ dīkṣābhedāṃśca vada me prabho || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa cittaśuddhiḥ prajāyate || 2 ||
vinā dīkṣāṃ na mokṣaḥ syāttaduktaṃ śivaśāsane |
sā ca na syādvinācāryamityācāryaparamparā || 3 ||
tasmāt siddhāntaṃ samprāpya sampradāyādihetubhiḥ | antareṇopadeṣṭāraṃ mantrāḥ syunīṣphalā yataḥ || 4 ||
devāstameva śaṃsanti pāramparyapravarttakam |
guruṃ mantrāgamābhijñaṃ samayācārapālakam || 5 ||
guruḥ śiṣyādhikārārthaṃ virakto'pi śivājñayā |
kiñcitkālaṃ vidhāyetthaṃ svaśiṣyāya samarpayet || 6 ||
tasyāpītādhikārasya yogaḥ sākṣāt pare śive |
dehānte śāśvatī muktiriti śaṅkarabhāṣitam || 7 ||
tasmāt sarvaprayatnena sākṣātparaśivoditam |
sampradāyamavicchinnaṃ sadā kuryāt guruḥ priye || 8 ||
śaktisiddhisusiddhyarthaṃ parīkṣya vidhivad guruḥ | paścādupadiśenmantramanyathā niṣphalaṃ bhavet || 9 ||
anyāyena tu yo dadyād gṛhṇātyanyāyataśca yaḥ | dadatā gṛhṇatā devi kulaśāpo bhaviṣyati || 10 ||
guruśiṣyāvubhau mohādaparīkṣya parasparam |
upadeśaṃ dadad gṛhṇan prāpnuyātāṃ piśācatām || 11 ||
aśāstrīyopadeśañca yo gṛhṇāti dadāti hi |
bhuñjāte tāvubhau ghorānnarakānekaviṃśatim || 12 ||
asaṃskṛtopadeśañca yaḥ karoti sa pātakī |
vinaśyati ca tanmantraṃ saikate śālibījavat || 13 ||
anarhe mantravijñānaṃ na tiṣṭhati kadācana |
tasmāt parīkṣya karttavyamanyathā niṣphalaṃ bhavet || 14 ||
kṛtvā samayadīkṣāñca dattvā samayapādukām |
sannidhāyātmanaḥ śiṣyaṃ vadenmantraṃ na cānyathā || 15 ||
sacchiṣyāyātibhaktāya yajjñānamupadiśyate |
tajjñānaṃ tattuśāstrārthaṃ tadvidadhyādakhaṇḍitam || 16 ||
asacchiṣyeṣvabhakteṣu yajjñānamupadiśyate |
tat prayātyapavitratvaṃ gokṣīraṃ śvaghṛtādiva || 17 ||
dhanecchābhayalobhādyairayogyaṃ yadi dīkṣayet |
devatāśāpamāpnoti kṛtañca niṣphalaṃ bhavet || 18 ||
jñānena kriyayā vāpi guru śiṣyaṃ parīkṣayet |
saṃvatsaraṃ tadarddhaṃ vā tadarddhaṃ vā prayatnataḥ || 19 ||
uttamāṃścādhame kuryānnīcānuttamakarmaṇi | prāṇadravyapraṇāmādyairādeśaiśca svayaṃ samaiḥ || 20 ||
tatkarmasūcakairvākyairmāyābhiḥ krūraceṣṭitaiḥ | pakṣapātairudāsīnairanekaiśca muhurmuhuḥ || 21 ||
ākṛṣṭastāḍito vāpi yo viṣādaṃ na yāti ca |
guruḥ kṛpāṃ karotīti mudā sañcintayet sadā || 22 ||
śrīguroḥ smaraṇe cāpi kīrttanaṃ darśane'pi ca |
vandane paricaryāyāmāhvāne preṣaṇe priye || 23 ||
ānandakamparomāñcasvaranetrādivikriyāḥ | yeṣāṃ syuste'tra yogyāśca dīkṣāsaṃskārakarmaṇi || 24 ||
śiṣyo'pi lakṣaṇairetaiḥ kuryād guruparīkṣaṇam |
ānandādyairjapastotradhyānahomārcanādiṣu || 25 ||
jñānopadeśasāmarthyaṃ mantrasiddhimapīśvari |
vedhakatvaṃ parijñāya śiṣyo bhūyānna cānyathā || 26 ||
ādimadhyāvasāneṣu yogyāḥ śaktinipātitāḥ | adhamā madhyamāḥ śreṣṭhāḥ śiṣyā devi prakīttītāḥ || 27 ||
ādau bhaktirbhaveddevi dīkṣārthaṃ samudanti ye |
punavīpulahṛṣṭāste ādiyogyā itīritāḥ || 28 ||
dīkṣāsamayasamprāptā jñānavijñānavajītāḥ | bhaktyā pradhvastaparyāyā madhyayogyāśca te smṛtāḥ || 29 ||
ādau bhaktivihīnā ye madhyabhaktāstu ye narāḥ | antapravṛddhabhaktāśca antayogyā bhavanti te |
uttamajñānasaṃjñāścetyupadeśastridhā priye || 30 ||
yathā pipīlikā mandamandaṃ vṛkṣāgragaṃ phalam |
cireṇāpnoti karmopadeśaścāpi tathā smṛtaḥ || 31 ||
yathā kapiśca śākhāyāṃ śākhāmullaṃghya yatnataḥ | phalaṃ prāpnoti dharmasya copadeśastathā priye || 32 ||
yathā viyadgamaḥ śīghraṃ phala eva niṣīdati |
tathā jñānopadeśaśca kathitaḥ kulanāyike || 33 ||
sparśākhyā devi dṛksaṃjñā mānasākhyā maheśvari |
kriyāyāsādirahitā devā dīkṣā tridhā smṛtā || 34 ||
yathā pakṣī svapakṣābhyāṃ śiśūn saṃvarddhayecchanaiḥ | sparśadīkṣopadeśacca tādṛśaḥ kathitaḥ priye || 35 ||
svāpatyāni yathā matsyo vīkṣaṇenaiva poṣayet |
dṛgbhyāṃ dīkṣopadeśaśca tādṛśaḥ parameśvari || 36 ||
yathā kūrmaḥ svatanayān dhyānamātreṇa poṣayet |
vedhadīkṣopadeśaśca mānasaḥ syāt tathāvidhaḥ || 37 ||
śaktipātānusāreṇa śiṣyo'nugrahamarhati |
yatra śaktirna patati tatra siddhirna jāyate || 38 ||
kriyāvarṇakalāsparśavāgdṛṅmānasasaṃjñayā |
dīkṣā mokṣapradā devi saptadhā parikīttītā || 39 ||
samayākhyā viśeṣā ca sādhikā putrikāhvayā |
vedhakā pūrṇasaṃjñā cācāryā nirvāṇasaṃjñikā || 40 ||
kriyādīkṣāṣṭadhā proktā kuṇḍamaṇḍapapūvīkā |
kalasādisamāyuktā karttavyā guruṇā bahiḥ | deveśi dehaśuddhyarthaṃ pūrvoktavidhinācaret || 41 ||
varṇadīkṣā tridhā proktā dvicatvāriṃśadakṣaraiḥ | pañcāśadvarṇairvā devi dviṣaṣṭilipibhistu tā || 42 ||
varṇān śiṣyatanau nyasya pratilomena saṃharet |
paramātmani saṃyojya taccaitanyaṃ guruḥ priye || 43 ||
tasmādutpādya tān varṇān nyasecchiṣyatanau punaḥ | sṛṣṭikrameṇa vidhinā caitanyañca prayojayet || 44 ||
jāyate devatābhāvaḥ parānandamayaḥ śiśoḥ | eṣā varṇamayī proktā dīkṣā pāśaharā priye || 45 ||
kalādīkṣā tridhā jñeyā karttavyā vidhivat priye |
nivṛttirjānuparyantaṃ talādārabhya saṃsthitā || 46 ||
jānunornābhiparyantaṃ pratiṣṭhā tiṣṭhati priye |
nābheḥ kaṇṭhāvadhi vyāptā vidyā śāntistataḥ param || 47 ||
kaṇṭhāllalāṭaparyantaṃ vyāptā tasmācchiro'vadhi |
śāntyatītā kalā caiṣā kalāvyāptiritīritā || 48 ||
saṃhārakramayogena sthānāt sthānāntaraṃ priye |
saṃyojya vidhivat samyagvidhivettā śiro'vadhi || 49 ||
iyaṃ proktā kuleśāni divyabhāvapradāyinī |
aṣṭatriṃśatkalābhirvā pañcāśadbhirathāpi vā || 50 ||
tattvanyāsakrameṇaiva sṛṣṭisaṃhāramārgataḥ | jñātvā gurumukhāddeviṃ śiṣye saṃyojya vedhayet || 51 ||
jāyate devatābhāvo yoginīvīramelanam |
kalādīkṣā samuddiṣṭā paśupāśāpahāriṇī || 52 ||
ddaste śivaṃ guruṃ dhyātvā japenmūlāṅgamālinīm |
guruḥ spṛśecchiṣyatanuṃ sparśadīkṣā bhavediyam || 53 ||
cittaṃ tattve samādhāya paratattvopabṛṃhitān |
uccaret saṃhatānmantrān vāgdīkṣeti nigadyate || 54 ||
nimīlya nayane dhyātvā paratattvaprasannadhīḥ | samyak paśyedguruḥ śiṣyaṃ dṛgdīkṣā ca bhavet priye || 55 ||
gurorālokamātreṇa bhāṣaṇāt sparśanādapi |
sadyaḥ sañjāyate jñānaṃ sā dīkṣā śāmbhavī matā || 56 ||
manodīkṣā dvidhā proktā tīvrā tīvratarāpi ca |
adhvānaṃ ṣaḍvidhaṃ jñātvā śiṣyadehe smaran priye || 57 ||
kalpayedbhuvanaṃ tattvaṃ kalāṃ varṇaṃ padaṃ manum |
ājānunābhihṛtkaṇṭhatālumūrddhāntamambike || 58 ||
gurūpadiṣṭamārgeṇa vedhaṃ kuryādvicakṣaṇaḥ | pāśayuktaḥ kṣaṇācchiṣyaśchinnapāśastadā bhavet |
eṣā muktipradā proktā tīvradīkṣā kuleśvari || 59 ||
devi tīvratarā cāpi guruṇā smṛtamātrataḥ | samyak saṃvedhinaḥ śiṣyaśchinnapāpastadā bhavet || 60 ||
vāhyavyāpāranirmukto bhūmau patati tatkṣaṇāt | sañjātadivyabhāvo'sau sarvaṃ jānāti śāmbhavi || 61 ||
yadasti vedhakāle tat svayamevānubhūyate |
prabuddhaḥ san na śaknoti tat sukhaṃ vaktumīśvari || 62 ||
vedhaviddhaḥ śivaḥ sākṣānna punarjanmabhāg bhavet |
eṣā tīvratarā dīkṣā bhavabandhavimocanī |
śivabhāvapradā sākṣāt tvāṃ śape kulanāyike || 63 ||
ānandaścaiva kampaścedbhavo ghūrṇā kuleśvari |
nidrā mūrcchā ca vedhasya ṣaḍavasthāḥ prakīttītāḥ || 64 ||
dṛśyante ṣaḍguṇā hyete vedhakāle kuleśvari |
vedhito yatra kutrāpi tiṣṭhenmuktā na saṃśayaḥ || 65 ||
vedhadīkṣākaro loke śrīgururdurlabhaḥ priye |
śiṣyo'pi durlabhastāddṛk puṇyayogena labhyate |
na dadyād yasya kasyāpi ityājñā parameśvari || 66 ||
kuladravyaiḥ samabhyarcya kulacakraṃ vidhānataḥ | śiṣyāya darśayeddevi dīkṣaiṣā kaulikī smṛtā || 67 ||
kuladravyaṃ mukhe pūrva pañcagavyāmṛtānvitam |
abhiṣiñced guruḥ śiṣyaṃ gaṇḍūṣākhyā samīritā || 68 ||
sajīvamīnayuktena surayā pūritena ca |
pañcāmṛtaiḥ susampūrṇaśaṅkhena kalasena vā |
abhiṣekaṃ tataḥ kuryādbāhye tat kathitaṃ priye || 69 ||
mīnastu lambikā devi vaktraṃ kalasa ucyate |
pañcagavayāmṛtāpūrṇaṃ śiṣyaṃ tenābhiṣecayet || 70 ||
ayaṃ siddhābhiṣekaḥ syādācāryasyāpi pārvati |
trikālaṃ dantakāṣṭhañca puṣpāñjalirapi priye || 71 ||
śaṅkhe vedakalānyāsastajjñānañcāṣṭadhā bhavet |
samayo dantakāṣṭhena sādhakaḥ kusumāñjaliḥ || 72 ||
putraṃ śaṅkhābhiṣekeṇa bodhako vedhasaṃjñayā |
pūrṇābhiṣekeṇācāryaḥ pañcāvasthāḥ prakīttītāḥ || 73 ||
kulācāraikaniratā gurubhaktā dṛḍhavratāḥ | pūrṇābhiṣekapūtā ye te muktāśceha janmani || 74 ||
pūrṇābhiṣekapūtā ye mṛtāśca kulanāyike |
punarlabdhvottamaṃ janma guruṇā śivarūpiṇā || 75 ||
śuddhāḥ pūrṇābhiṣekeṇa śivasāyujyadāyinā |
tena muktiṃ vrajeyuste śāmbhavī vācamavravīt || 76 ||
pūrṇā(dīkṣā)bhiṣekahīno yaḥ kauliko mirayate yadi |
piśācatvamavāpnoti yāvadāhūtasaṃplavam || 77 ||
dīkṣā ca dvividhā proktā bāhyābhyantarabhedataḥ | kriyādīkṣā bhavedbāhyā vedhākhyābhyantarī matā || 78 ||
antaḥ śuddhirbahiḥ śuddhidvīvidhā parikīttītā |
antarā ca kriyāśuddhirbahiḥ śuddhiśca dīkṣayā || 79 ||
dīkṣayā mokṣadīpena caṇḍālo'pi vimucyate |
ābhyāṃ vinā kuleśāni kauliko naiva mucyate || 80 ||
śarīrasya na saṃskāro jāyate na ca karmaṇaḥ | ātmanaḥ kārayeddīkṣāmanādikulakuṇḍalīm || 81 ||
dīkṣā hyetāḥ karmasāmye bhinnārthapratipādikāḥ | abhisandhānato devi deśikottamaśiṣyayoḥ || 82 ||
mantrauṣadheryathā hanyādviṣaśaktiṃ kuleśvari |
paśupāśaṃ tathā chindyāddīkṣayā mantravit kṣaṇāt || 83 ||
asmāt pravitatādvandhāt parasaṃsthānabodhakāt |
dīkṣaiva mokṣayet pūrvaṃ divyaṃ dhāma nayatyapi || 84 ||
upapātakalakṣāṇi mahāpātakakoṭiśaḥ | kṣaṇāddahati deveśi dīkṣā hi vidhinā kṛtā || 85 ||
yayā conmīlitātmāno bhavanti paśavaḥ śivāḥ | sā dīkṣā hyuditā devi paśupāśavimocikā || 86 ||
yayā dīkṣitamātreṇa jāyante pratyayāḥ priye |
sā dīkṣā mokṣadā jñeyā śeṣāstu janasevikāḥ || 87 ||
upāsanāśatenāpi yāṃ vinā naiva sidhyati |
tāṃ dīkṣāmāśrayed yatnāt śrīgurormantrasiddhaye || 88 ||
rasendreṇa yathā viddhamayaḥ suvarṇatāṃ vrajet |
dīkṣāviddhastathā hyātmā śivatvaṃ labhate priye || 89 ||
dīkṣāgnidagdhakarmāsau māyāvicchinnabandhanaḥ | gataḥ parāṃ jñānakāṣṭhāṃ nirbījastu śivo bhavet || 90 ||
gataṃ śūdrasya śūdratvaṃ viprasyāpi ca vipratā |
dīkṣāsaṃskārasampanne jātibhedo na vidyate || 91 ||
śivaliṅge śilā buddhiṃ kurvan yat pāpamaśnute |
dīkṣitaścāpi pūrvatvasmṛtyā tat pāpamāpnuyāt || 92 ||
dārvaśmalauhamṛdratnajātiliṅgapratiṣṭhitam |
yathocyate tathā śuddhāḥ sarvavarṇāstu dīkṣitāḥ || 93 ||
yena pūjitamātreṇa cābrahmabhuvanāntikam |
pūjitaṃ tena sarvaṃ syāddīkṣitena na saṃśayaḥ || 94 ||
dīkṣitasya na kāryaṃ syāttapobhinīyamavrataiḥ | na tīrthakṣetragamanairna ca śarīrayantraṇaiḥ || 95 ||
adīkṣitā ye kurvanti japapūjādikāḥ kriyāḥ | na phalanti priye teṣāṃ śilāyāmuptabījavat || 96 ||
devi dīkṣāvihīnasya na siddhirna ca sadgatiḥ | tasmāt sarvaprayatnena guruṇā dīkṣito bhavet || 97 ||
dvijo yo dīkṣitaḥ paścādantyajaḥ pūrvadīkṣitaḥ | dvijaḥ kaniṣṭhaḥ sa jyeṣṭha iti śāstrārthanirṇayaḥ || 98 ||
guruśaktisutānāñca yo vā syāt pūrvadīkṣitaḥ | guruvattena te pūjyā nāvamānyāḥ kathañcana || 99 ||
śiṣyo dīkṣitamātraśced yadi svargaṃ gato guruḥ | ekasantānakenaiva pūrṇasaṃskāramācaret || 100 ||
darśaneṣu ca sarveṣu guruṇā jñānaśālinā |
dīkṣito yastu vidhinā sa yukto nāparaḥ priye || 101 ||
adhivāsanapūrvantu cakrapūjāpuraḥsaram |
dīkṣayā śodhayecchiṣyamanyathā niṣphalaṃ bhavet || 102 ||
śūdrasaṅkarajātīnāmādiśuddhivīdhīyate |
pādodakapradānādyaiḥ kuryāt pāpavimocanam || 103 ||
ekābdena dvijo yogyaḥ kṣatriyo vatsaradvayāt |
vaiśyo yogyastribhirvarṣaiścatubhiḥ śūdra eva ca || 104 ||
vidhavāyāḥ sutādeśāt kanyāyāḥ piturājñayā |
nādhikāraḥ svato nāryā bhāryāyā bhartturājñayā || 105 ||
syādvedādhyayane śūdro nādhikārī yathā priye |
tathaivādīkṣitaścāpi nādhikārī kuleśvari || 106 ||
śrīguruṃ gurupatnīñca tatputraṃ śakti kaulikān |
dīkṣitastoṣayeddevi yathāvibhavavistaram || 107 ||
iti te kathitaṃ kiñcit parīkṣā guruśiṣyayoḥ | dīkṣābhedādikaṃ devi kimbhūyaḥ śrotumicchasi || 108 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
guruśiṣyaparīkṣākathanaṃ nāma caturdaśollāsaḥ || 14 ||
atha pañcadaśollāsaḥ
śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi puraścaraṇalakṣaṇam |
sthānāhārādibhedañca vada me parameśvara || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa mantratattvaṃ prakāśate || 2 ||
japayajñāt paro yajño nāparo'stīha kaścana |
tasmājjapena dharmārthakāmamokṣāṃśca sādhayet || 3 ||
sarvapādān parityajya mantrapādaṃ samabhyaset |
apramādād bhavet siddhiḥ pramādādaśubhaṃ phalam || 4 ||
bhogāpavargasaṅkalpakalpavrataśubho japaḥ | japadhyānamayaṃ yogaṃ tasmāddevi samācaret || 5 ||
ābrahmabījadoṣāśca niyamātikramodbhavāḥ | jñānājñānakṛtāḥ sarvaṃ praṇaśyanti japāt priye || 6 ||
saṃsāre duḥkhabhūyiṣṭhe yadīcchet siddhimātmanaḥ | pañcāṅgopāsanenaiva mantrajāpī vrajet sukham || 7 ||
pūjā traikālikī nityaṃ japastarpaṇameva ca |
homo brāhmaṇabhuktiśca puraścaraṇamucyate || 8 ||
yad yadaṅgaṃ vihīyeta tatsaṃkhyādviguṇo japaḥ | kuryād dvitricatuḥpañca-saṃkhyāṃ vā sādhakaḥ priye || 9 ||
kurvīta cāṅgasiddhyarthaṃ tadaśaktau sa bhaktitaḥ | taccedaṅgaṃ vihīyeta mantrī neṣṭamavāpnuyāt || 10 ||
annaiścatuvīdhairdevi padārthaiḥ ṣaḍrasānvitaiḥ | subhojiteṣu vipreṣu sarvaṃ hi saphalaṃ bhavet || 11 ||
samyaksiddhaikamantrasya pañcāṅgopāsanena ca |
sarvamantrāśca sidhyanti tvatprasādāt kuleśvari || 12 ||
upadeśasya sāmarthyāt śrīgurośca prasādataḥ |
mantraprabhāvādbhaktyā ca mantrasiddhiḥ prajāyate || 13 ||
siddhamantrād gurorlabdho mantro yaḥ siddhibhāgbhavet |
pūrvajanmakṛtābhyāsānmantro vā śīghrasiddhidaḥ || 14 ||
dīkṣāpūrvaṃ kuleśāni pāramparyakramāgatam |
nyāyalabdhaśca yo mantraḥ sa ca siddho na saṃśayaḥ || 15 ||
sahasraṃ prajapenmantraṃ mātṛkākṣarasaṃpuṭam |
anulomavilomena mantrasiddhiḥ prajāyate || 16 ||
triṣaṣṭyakṣarasaṃyuktamātṛkākṣarasaṃpuṭam |
kramotkramātsahasrantu tasya siddho bhavenmanuḥ || 17 ||
mātṛkājapamātreṇa mantrāṇāṃ koṭikoṭayaḥ | jaṣitāḥ syurna sandeho yataḥ sarvaṃ tadudbhavam || 18 ||
anekakoṭimantrāṇi cittākulakarāṇi ca |
mantraṃ gurukṛpāprāptamekaṃ syāt sarvasiddhidam || 19 ||
yadṛcchayā śrutaṃ mantraṃ dṛṣṭenāpi chalena ca |
patre sthitaṃ vā cādhyāpya tajjapaḥ syādanarthakṛt || 20 ||
pustake likhitānmantrān vilokya prajapanti ye |
brahmahatyāsamaṃ teṣāṃ pātakaṃ vyādhiduḥkhadam || 21 ||
puṇyakṣetraṃ nadītīraṃ guhā parvatamastakam |
tīrthapradeśāḥ sindhūnāṃ saṅgamaḥ pāvanaṃ vanam || 22 ||
udyānāni viviktāni vilvamūlaṃ taṭaṃ gireḥ | devatāyatanaṃ kūlaṃ samudrasya nijaṃ gṛham || 23 ||
sādhaneṣu praśastāni sthānānyetāni mantriṇām |
athavā nivasettatra yatra cittaṃ prasīdati || 24 ||
sūryasyāgnergurorindordīpasya ca jalasya ca |
goviprakulavṛkṣāṇāṃ sannidhau śasyate japaḥ || 25 ||
gṛhe śataguṇaṃ vidyād goṣṭhe lakṣaguṇaṃ bhavet |
koṭirdevālaye puṇyamanantaṃ śivasannidhau || 26 ||
mlecchaduṣṭamṛgavyālaśaṅkātaṅkavivajītaḥ | ekāntapāvane nindārahite bhaktisaṃyute || 27 ||
svadeśe dhāmīke deśe subhikṣe nirupadrave |
rājabhaktajanasthāne nivasettāpasāśraye || 28 ||
rājānaḥ sacivā rājñāṃ puruṣāḥ prabhavo janāḥ | caranti yena mārgeṇa na vasettatra mantravit || 29 ||
jīrṇadevālayodyānagṛhavṛkṣataleṣu ca |
nadītaḍāgakūpeṣu bhūcchidrādiṣu no vaset || 30 ||
dīpanāthamayaṣṭvā yo japapūjādikaṃ caret |
tatphalaṃ gṛhyate tena tasyāyāsaḥ phalaṃ bhavet || 31 ||
vaṃśāśmadharaṇīdārutṛṇapallavanimītam |
varjayedāsanaṃ dhīmān dāridryavyādhiduḥkhadam || 32 ||
tūlakambalavastrāṇāṃ siṃhavyāghramṛgājinam |
kalpayedāsanaṃ dhīmān saubhāgyajñānavṛddhidam || 33 ||
padmasvastikavīrādiṣvāsaneṣūpaviśya ca |
japārccanādikaṃ kuryādanyathā niṣphalaṃ bhavet || 34 ||
dvādaśāvarttayan buddhyā praṇavantu trimātrakam |
muñcet piṅgalayā vāyumantaḥsthaṃ recako bhavet || 35 ||
ṣoḍaśāvarttayan tāraṃ pūrayed bāhyamārutam |
śanakairiḍayā baddhvā pūrakaṃ parikīttītam || 36 ||
dvādaśāvarttayan tāraṃ vāyuṃ madhye ca kumbhayet |
śoṣayedvāyubījena dehaśoṣaṇamīritam || 37 ||
punaśca pūrvavadvāyuṃ virecyāpūrya kumbhayet |
dahet dahanabījena dehadāhanamīritam || 38 ||
punaśca pūrvavadvāyuṃ virecyāpūrya kumbhayet |
śivakuṇḍalinīyogasyandanāmṛtadhārayā |
āpādamastakaṃ devi plāvayet plāvanaṃ bhavet || 39 ||
japadhyānaṃ vinā'garbhaḥ sagarbhastadviparyayāt |
agarbhād garbhasaṃyuktaḥ prāṇāyāmaḥ śatādhikaḥ || 40 ||
tapāṃsi tīrthayātrādyā makhadānavratādayaḥ | prāṇāyāmasya tasyaite kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm || 41 ||
mānasaṃ vācikaṃ pāpaṃ kāyikaṃ vāpi yat kṛtam |
tat sarvaṃ nirddahecchīghraṃ prāṇāyāmatrayaṃ śive || 42 ||
dahyate dhmāryamānānāṃ dhātūnāñca yathā malam |
tathendriyāṇāṃ dahyante doṣāḥ prāṇasya saṃyamāt || 43 ||
prāṇāyāmaivīśuddhātmā yad yat karma karoti hi |
tattat phalatyasandehastvaprayatnena vā kṛtam || 44 ||
āgamoktena mārgeṇābhyāsaṃ nityaṃ karoti yaḥ | devatābhāvamāpnoti mantrasiddhiḥ prajāyate || 45 ||
yo nyāsakavacacchando mantraṃ japati taṃ priye |
vighnā dṛṣṭvā palāyante siṃhaṃ dṛṣṭavā yathā gajāḥ || 46 ||
akṛtvā nyāsajālaṃ yo mūḍhātmā prajapenmanum |
vādhyate sarvavighnaiśca vyāghrairmṛgaśiśuryathā || 47 ||
akṣamālā dvidhā proktā kalpitā'kalpiteti ca |
kalpitā maṇibhiḥ kḷptā mātṛkā syādakalpitā || 48 ||
ādikṣāntākṣavarṇatvādakṣamāleti kīttītā |
anulomavilomābhyāṃ gaṇayenmantravittamaḥ || 49 ||
ekaikamaṅgulībhiḥ syādrekhābhirddaśadhā phalam |
maṇibhiḥ śatasāhasraṃ māṇikyā'nantamucyate || 50 ||
triṃśadbhiḥ syāddhanaṃ puṣṭiḥ saptaviṃśatibhirbhavet |
pañcaviṃśatibhirmokṣaṃ pañcadaśyābhicārake |
pañcāśadbhiḥ kuleśāni sarvasiddhirudīritā || 51 ||
aṅguṣṭhena ca mokṣaḥ syāttarjanī śatrunāśinī |
madhyamāṃ dhanadāṃ vidyāt śāntikarmaṇyanāmikā |
kaniṣṭhā stambhanyākarṣaṇyaṅgulī suprakīttītā || 52 ||
etajjapiṣyāmītyādau saṅkalpya mantravittamaḥ | sthirāsano japitvā'tha devyai sodakamarpayet || 53 ||
uccairjapo'dhamaḥ prokta upāṃśumadhyamaḥ smṛtaḥ | uttamo mānaso devi trividhaḥ kathito japaḥ || 54 ||
atihrasvo vyādhiheturatidīrghastapaḥkṣayaḥ | akṣarākṣarasaṃyukto yo mantraḥ sa na sidhyati || 55 ||
manasā yaḥ smaret stotraṃ vacasā vā manuṃ japet |
ubhayaṃ niṣphalaṃ devi bhinnabhāṇḍodakaṃ yathā || 56 ||
jātasūtakamādau syāttadante mṛtasūtakam |
sūtakadvayasaṃyukto yo mantraḥ sa na sidhyati || 57 ||
ādyantarahitaṃ kṛtvā mantramāvarttayeddhiyā |
sūtakadvayanirmukto yo mantraḥ sarvasiddhidaḥ || 58 ||
mantrārthaṃ mantracaitanyaṃ yonimudrāṃ na vetti yaḥ | śatakoṭijapenāpi tasya siddhirna jāyate || 59 ||
suptabījāśca ye mantrā na dāsyanti phalaṃ priye |
mantrā caitanyasahitāḥ sarvasiddhikarāḥ smṛtāḥ || 60 ||
caitanyarahitā mantrāḥ proktā varṇāstu kevalam |
phalaṃ naiva prayacchanti lakṣakoṭijapādapi || 61 ||
mantroccāre kṛte yādṛk svarūpaṃ prathamaṃ bhavet |
śataiḥ sahasrairlakṣairvā koṭijāpen tat phalam || 62 ||
hṛtkaṇṭhagranthibhedaśca sarvāvayavavarddhanam |
ānandāśru ca pulako dehāveśaḥ kuleśvari |
gadgadoktiśca sahasā jāyate nātra saṃśayaḥ || 63 ||
sakṛduccarite'pyevaṃ mantre caitanyasaṃyute |
dṛśyante pratyayā yatra pāramparya taducyate || 64 ||
ruddhaḥ kūṭākṣaro mugdho baddhaḥ kruddhaśca bheditaḥ | bālaḥ kumāro yuvakaḥ prauḍho vṛddhaśca gavītaḥ || 65 ||
stambhito rmūcchito mattaḥ kīlitaḥ khaṇḍitaḥ śaṭhaḥ | mandaḥ parāṅmukhaśchinno badhiro'ndhastvacetanaḥ || 66 ||
kiṅkaraḥ kṣudhitaḥ stabdhaḥ sthānabhraṣṭañca pīḍitaḥ | niḥsneho vikalo dhvasto nirjīvaḥ khaṇḍitārikaḥ || 67 ||
suptastiraskṛto nīco malinaśca durāsadaḥ |
niḥsattvo nijīto dagdhacapalaśca bhayaṅkaraḥ || 68 ||
nistriṃśo ninditaḥ krūraḥ phalahīno nikṛntanaḥ | nirvīryo bhramito śapta rugṇaḥ kaṣṭo'ṅgahīnakaḥ | jaḍo ripurudāsīno lajjito mohito'lasaḥ || 69 ||
ṣaṣṭyetān mantradoṣāṃśca yo'jñātvā prajapenmanum |
siddhirna jāyate tasya lakṣakoṭijapādapi || 70 ||
kathyante daśa saṃskārā mantradoṣaharāḥ priye |
jananaṃ jīvanaṃ paścāttāḍanaṃ bodhanaṃ tataḥ || 71 ||
abhiṣeko'tha vimalīkaraṇāpyāyane tathā |
tarpaṇaṃ dīpanaṃ guptiḥ saṃskārāḥ kulanāyike || 72 ||
śāṇolloḍhāni śastrāṇi yathā syunīśitāni vai |
mantrāśca sphūttīmāyānti saṃskārairddaśabhistathā || 73 ||
bhakṣyaṃ haviṣyaṃ śākādi vihitāni phalānyapi |
mūlaṃ śaktu yavānāñca śastānyetāni mantriṇām || 74 ||
yasyānnapānapuṣṭāṅgaḥ kurute dharmasañcayam |
annadātuḥ phalaṃ cārddhaṃ karttuścārddhaṃ na saṃśayaḥ || 75 ||
tasmāt sarvaprayatnena parānnaṃ varjayet sudhīḥ | puraścaraṇakāle ca kāmyakarmasvapīśvari || 76 ||
jihvā dagdhā parānnena karau dagdhau pratigrahāt |
mano dagdhaṃ parastrībhiḥ kāryasiddhiḥ kathaṃ bhavet || 77 ||
indrāgnirudragrahadṛgvedārkadikṣaḍaṣṭasu |
ṣoḍaśamanubāṇābdhitithitrayodaśasvapi || 78 ||
likhet ṣoḍaśakoṣṭheṣu mātṛkārṇān vicakṣaṇaḥ | svanāmādyakṣarād yāvanmantrādyakṣaradarśanam || 79 ||
siddhādīn kalpayenmantrī kuryāt sādhyādibhiḥ punaḥ | catuścatuvībhāgena siddhādīn gaṇayet punaḥ || 80 ||
siddhasiddho japāt siddho dviguṇāt siddhasādhyakaḥ | siddhasusiddho'rddhajapāt siddhārirhanti bāndhavān || 81 ||
sādhyasiddho'tisaṃkleśāt sādhyasādhyo nirarthakaḥ | sādhyasusiddho bhajanāt sādhyārihanti gotrajān || 82 ||
susiddhasiddho'rddhajapāttatsādhyastu yathoktataḥ | tatsusiddho grahādeva susiddhāriḥ svagotrahā || 83 ||
arisiddhaḥ sutaṃ hanyādarisādhyastu yoṣitam |
tatsusiddhaḥ kulaṃ hanti svātmānaṃ hanti tadripuḥ || 84 ||
siddhārṇā bāndhavāḥ proktāḥ sādhyāste sevakāḥ smṛtāḥ | susiddhāḥ poṣakā jñeyāḥ śatravo ghātakāḥ smṛtāḥ || 85 ||
bāndhavā navabārṇakāḥ syudviṣaḍdaśa sevakāḥ | vahnirudramunayastu(poṣakā) dvādaśāṣṭakacaturastu(ghātakāḥ) |86
prāpa lobhā paṭu prāhyaṃ rudrasyādriruruḥ karam |
loka lopa paṭuḥ prāyaḥ khaloghobheditāḥ priye |
varṇāḥ kramāt svarāntau tu revatyaṃśagatau tadā || 87 ||
janma sampad vipat kṣema pratyariḥ sādhako vadhaḥ | mitraṃ paramamitrañca janmādīni punaḥ punaḥ || 88 ||
vālaṃ gauraṃ khuraṃ śoṇaṃ śamīśobheti rāśiṣu |
krameṇa bheditā varṇāḥ kanyāyāṃ śādayaḥ smṛtā || 89 ||
lagno dhanaṃ bhrātṛbandhuputraśatrukalatrakāḥ | maraṇaṃ dharmakarmāya vyayā dvādaśa rāśayaḥ || 90 ||
svarāśermantraśaśyantaṃ gaṇanīyaṃ vicakṣaṇaiḥ | ajñāte rāśinakṣatre nāmādyakṣararāśitaḥ || 91 ||
nāmādyakṣaramārabhya yāvanmantrādimākṣaram |
tridhā kṛtvā svaraibhindyāttadanyadviparītakam || 92 ||
kṛtvādhikamṛṇaṃ jñeyaṃ ṛṇī cenmantravittamaḥ | svayamṛṇī cettanmantraṃ japetpūrvamṛṇī yataḥ || 93 ||
vāyvagnibhūjalākāśāḥ pañcāśallipayaḥ kramāt |
pañca hrasvāḥ pañca dīrghā bindvantāḥ sandhisambhavāḥ | kādayaḥ pañcaśaḥ ṣakṣasahāntāśca prakīttītāḥ || 94 ||
mahīsalilayomītramanilānalayorapi |
śātravaṃ vaiparītyena maitraṃ sarvatra cāparam || 95 ||
parasparaviruddhānāṃ varṇānāṃ yatra saṅgatiḥ | varjayettādṛśaṃ mantraṃ nāśakṛttat kuleśvari || 96 ||
ekākṣare tathā kūṭe traipure mantranāyike |
strīdatte svapnalabdhe ca siddhādīnnaiva śodhayet || 97 ||
mantrasiddhopadiṣṭeṣu caturāmnāyajeṣu ca |
mālāmantreṣu deveśi siddhādīnnaiva śodhayet || 98 ||
nṛsiṃhārkavarāhāṇāṃ prāsādapraṇavasya ca |
sapiṇḍākṣaramantrāṇāṃ siddhādīnnaiva śodhayet || 99 ||
mano'nyatra śivo'nyatra śaktiranyatra mārutaḥ | na sidhyati varārohe lakṣakoṭijapādapi || 100 ||
vādārthaṃ paṭhyate vidyā parārthaṃ kriyate japaḥ | khyātyarthaṃ dīyate dānaṃ kathaṃ siddhirvarānane || 101 ||
dhanārthaṃ gamyate tīrthaṃ dambhārthaṃ kriyate tapaḥ | kāryārthe devatāpūjā kathaṃ siddhirnu jāyate || 102 ||
amedhyena tu dehena nyāsaṃ devārcanaṃ japam |
homaṃ kuvanti cenmūḍhāstat sarvaṃ niṣphalaṃ bhavet || 103 ||
viṇmūtratyāgaśeṣādiyuktaḥ karma karoti yaḥ | japārcanādikaṃ sarvamapavitraṃ bhavet priye || 104 ||
malināmbarakeśādimukhadaurgandhasaṃyutaḥ | yo japettaṃ dahatyāśu devatā sujugupsitā || 105 ||
ālasyaṃ jṛmbhaṇaṃ nidrāṃ kṣutaṃ niṣṭhīvanaṃ bhayam |
nīcāṅgasparśanaṃ kopaṃ japakāle vivarjayet || 106 ||
atyāhāraḥ pralāpaśca prajalpo niyamāgrahaḥ | anyāsaṅgaśca laulyañca ṣaḍbhirmantro na sidhyati || 107 ||
uṣṇīśī kañcukī nagno muktakeśo gaṇāvṛtaḥ | apavitrottarīyaścāśucirgacchaṃśca no japet || 108 ||
jāḍyaṃ duḥkhaṃ tṛṇacchedaṃ vivādaṃ vā manoratham |
bahistu dehavāyuñca japakāle vivarjayet || 109 ||
śāntaḥ śucimitāhāro bhūśāyī bhaktimān vaśī |
nirdvandvaḥ sthiradhīmaunī saṃyatātmā japet priye || 110 ||
viśvāsāstikyakaruṇāśraddhāniyamaniścayaiḥ | santoṣautsukyadharmādiguṇairyukto japennaraḥ || 111 ||
sugandhipuṣpābharaṇavastrādibhiralaṅkṛtaḥ | tasya hastagatā siddhirnānyasya japakoṭitaḥ || 112 ||
tanniṣṭhastadgataprāṇastaccittastatparāyaṇaḥ | tatpadārthānusandhānaṃ kurvan mantraṃ japet priye || 113 ||
japāt śrāntaḥ punardhyāyeddhyānāt śrāntaḥ punarjapet |
japadhyānādiyuktasya kṣipraṃ mantraḥ prasidhyati || 114 ||
iti te kathitaṃ kiñcit puraścaraṇalakṣaṇam |
samāsena kuleśāni kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi || 115 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
puraścaraṇādikathanaṃ nāma pañcadaśollāsaḥ || 15 ||
atha ṣoḍaśollāsaḥ
śrīdevyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi karuṇāmṛtavāridhe |
kāmyakarmavidhānañca vada me parameśvara || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇāmātreṇa prayoganipuṇo bhavet || 2 ||
mantrī viśuddhahṛdayaḥ pūrvoktaniyamānvitaḥ |
śrīprāsādaparāmantraṃ tattvalakṣaṃ japet priye || 3 ||
daśāṃśaṃ juhuyāddevi saṃskṛte havyavāhane |
daśāṃśaṃ tarpayeddugdhaiḥ salilaiḥ śālitaṇḍulaiḥ || 4 ||
gandhapuṣpākṣatākalpadhanavastrādibhiḥ priye |
bhakṣyāthonyānnapānādyairhavyadravyairmanoharaiḥ || 5 ||
toṣayed yoginīcakraṃ yathāvibhavavistaram |
evaṃ nyāsajapadhyānasahomārccanatarpaṇaḥ || 6 ||
mantrī siddhimanurddevi sākṣāt paraśivo bhavet |
tataḥ svamanaso'bhīṣṭān prayogān kulanāyike || 7 ||
mantreṇānena matimān sādhayed bhuktimuktaye |
siddhamantrasya sidhyanti ṣaṭ karmāṇi na saṃśayaḥ | naiva sidhyantyasiddhasya devatāśāpamāpnuyāt || 8 ||
kāmyaprayogakarttṝṇāṃ paraloko na vidyate |
prayogasiddhirevaiṣāṃ phalamanyanna tu priye || 9 ||
ekasyāpi vidhānasya na kutrāpi phaladvayam |
deveśi dṛśyate tasmānniṣkāmo devatāṃ yajet || 10 ||
homatarpaṇamantrādyairnyāsadhyānaviśeṣakaiḥ | ātmanaśca parasyāpi ṣaṭ karmāṇi samācaret || 11 ||
prayogānte cakrapūjāṃ vidhinaiva samācaret |
lakṣamekaṃ japenmantraṃ nyāsadhyānasamanvitaḥ || 12 ||
prayogadoṣaśāntyarthamātmarakṣārthameva ca |
na cet phalaṃ na cāpnoti devatāśāpamāpnuyāt || 13 ||
tithivārañca nakṣatraṃ yogamāsarttu pakṣakam |
dīpeśaṃ kulacakrāṇi jñātvā karmāṇi sādhayet || 14 ||
ṛṣiṣchandodevatāṅganyāsadhyānārccanādikam |
bījaṃ śaktiṃ kīlakañca jñātvā mantrāṇi sādhayet || 15 ||
putrabāndhavadārāśca rāśivarṇānukūlatā |
bhūtamaitrīṃ tathodyantaṃ jñātvā mantrāṇi sādhayet || 16 ||
mantravidyā'bhedarūpaṃ nidrāñca bodharūpakam |
strīpuṃnapuṃsakādīṃśca jñātvā karmāṇi sādhayet || 17 ||
svaravarṇapadadvitvaṃ viduścaitanyasūtakam |
hṛsvadīrghaplutādīṃśca jñātvā mantrāṇi sādhayet || 18 ||
pañcaśuddhyāsanaprāṇāyāmanyāsākṣamālikāḥ | doṣasaṃskāramudrādīn jñātvā karmāṇi sādhayet || 19 ||
tathaivāsanadigbandhanāḍībandhādisaṅgatim |
devatākālamudrādi jñātvā karmāṇi sādhayet || 20 ||
sādhyasādhakakarmāṇi lekhanīdravyapañcakam |
sthānaṃ yantraṃ pramāṇañca jñātvā karmāṇi sādhayet || 21 ||
utpattivāsanāvarṇamūttīsaṃskārasaṃsthitam |
kuṇḍadravyapramāṇādīn jñātvā homaṃ samācaret || 22 ||
agniprabhāṃ dhūmravarṇadhvanigandhaśikhākṛtīḥ | śubhaceṣṭādikaṃ jñātvā kalpayettu śubhāśubham || 23 ||
mantratattvānusandhānadehāveśādilakṣaṇam |
mantroccāraṇabhedañca jñātvā karmāṇi sādhayet || 24 ||
maṇḍalaṃ kalasadravyaśuddhi gandhāṣṭakādikam |
dīkṣānāmapradānādi jñātvā dīkṣāṃ samācaret || 25 ||
nityaṃ naimittikaṃ kāmyaṃ niyamaṃ nāma vāsanām |
pūjādhāraṇayantrādi jñātvā karmāṇi sādhayet || 26 ||
pūjāgṛhapraveśādikulapūjakalakṣaṇam |
kuladravyādiśuddhiñca jñātvā pūjāṃ samācaret || 27 ||
antaryāgaṃ bahiryāgaṃ ghaṭārghyasthāpanādikam |
pañcapuṣpāñjaliṃ devi jñātvā karmāṇi sādhayet || 28 ||
pātrādhārālipiśitaṃ kalāmudrādhvamelanam |
baṭukādibaliṃ devi jñātvā karmāṇi sādhayet || 29 ||
kulākulākhyasahajaśaktibhedañca lakṣaṇam |
śubhalakṣaṇasaṃyuktaṃ strīsaṃskārārcanādikam |
devi sambhogakālañca jñātvā śaktiṃ parigrahet || 30 ||
pānabhedaṃ phalollāsapramāṇaṃ sthitilakṣaṇam |
tattvatrayasya svīkāraṃ jñātvā kulasudhāṃ pibet || 31 ||
cakrapraveśaṃ praṇati sthiti nirgamanaṃ priye |
yoginībhogaceṣṭādi jñātvā bhavati kaulikaḥ || 32 ||
ratyullāsanakālañca kuladīpanivedanam |
śāntastavādipaṭhanaṃ jñātvā syāt kuladeśikāḥ || 33 ||
mithunānugrahāṣṭāṣṭapuṣpiṇīkanyakārccanām |
viśeṣatithipūjāñca jñātvā karmāṇi sādhayet || 34 ||
āmnāyabhedaṃ saṅketaṃ puṣpasaṅkocameva ca |
gurutrayaṃ sampradāya jñātvā karmāṇi sādhayet || 35 ||
śrautavidyākulācāraṃ manubhedañca pādukām |
caraṇatritayaṃ devi jñātvā karmāṇi sādhayet || 36 ||
svādhikasya samanyūnakaulikārādhanakramam |
siddhamudrādharārcādi jñātvā karmāṇi sādhayet || 37 ||
gurvagnipretasaṃskāramantyeṣṭiṃ digbalikramam |
mokṣadīpavidhānādi jñātvā karmāṇi sādhayet || 38 ||
ityādyāḥ kathitāḥ kiñcidviśeṣāḥ kulanāyike |
sarveṣāmeva mantrāṇāṃ vidhiḥ sādhāraṇakramaḥ || 39 ||
mantrāḥ puruṣadevāḥ syuvīdyāḥ strīdevatāḥ priye |
mantrāḥ puṃso huṃphaḍantāḥ prāṇe carati dakṣiṇe |
prabudhyante'gnijāyāntā vidyāḥ strīdevatāḥ priye || 40 ||
vāme prāṇe prabudhyante namo'ntāḥ syurnapuṃsakāḥ | nāḍīdvayagate prāṇe sarve bodhaṃ prayānti ca || 41 ||
śāntike manavaḥ saumyā bhūyiṣṭhendvamṛtākṣarāḥ | svāhāntāḥ syuvīyatprāyāścāgneyāḥ krūrakarmasu || 42 ||
phaṭ ca puṣṭau vaṣaṭ vaśye huṃphaṭ caiva tu māraṇe |
stambhane ca namaḥ proktaṃ svāhā śāntikapauṣṭike || 43 ||
homatarpaṇayoḥ svāhā nyāsapūjanayornamaḥ | mantrānte yojayenmantrī japakāle yathāsthitam || 44 ||
śāntike rājataṃ tāmraṃ bhūrjapatrantu vaśyake |
sarvakāryeṣu sauvarṇe krūre syāt pretakarpaṭam || 45 ||
trigandhaṃ śāntike proktaṃ pañcagandhañca vaśyake |
sarvakāryaṃṣvaṣṭagandhaṃ krūre cāṣṭaviṣāṇi ca || 46 ||
śāntake lekhanī dūrvā vaśyādau śikhipucchikā |
hemnā tu sarvakāryāṇi krūre syāt kākapucchikā || 47 ||
svagṛhe śāntikarmaṃ syādvaśyādyaṃ caṇḍikālaye |
sarvakāryaṃ devagṛhe śmaśāne krūrakarma ca || 48 ||
lakṣaṇānyevamādīni jñātvā gurumukhāt priye |
sarvakarmāṇi kurvīta mantrī tattatphalāptaye || 49 ||
mūle prāsādabījañca taruṇādityasannibham |
uttamāṅge parābījaṃ candrāyutasamaprabham || 50 ||
parasparajanasparśajanitānandanirbharaḥ | mūlādibrahmarandhrāntaṃ anavacchinnarūpibhiḥ || 51 ||
parāmṛtarasāsekaiḥ siktamāpādamastakam |
ātmānaṃ bhāvayennityaṃ sa bhavedajarāmaraḥ || 52 ||
evaṃ dhyātvā kuleśāni sarvakarmāṇi sādhayet |
sidhyanti tarasā devi nātra kāryā vicāraṇā || 53 ||
dhyānabhedaṃ pravakṣyāmi sarvasiddhikaraṃ priye |
īpsitaṃ labhate yena pūjāhomādikaṃ vinā || 54 ||
sthāne manohare devi sādhakaḥ sthiramānasaḥ | sthito mṛdvāsane dhyāyed guruvandanapūrvakam || 55 ||
mastakasthitasampūrṇacandramaṇḍalamadhyagam |
śrīprāsādaparābījaṃ ṣoḍaśasvarasaṃyutam || 56 ||
śuddhasphaṭikakarpūrakundendudhavalaṃ priye |
saccandrabimbasañjātasudhāplāvitavigraham || 57 ||
ātmānaṃ bhāvayennityaṃ niścalenāntarātmanā |
sarvāriṣṭaṃ vilīyeta śubhaśrīpuṣṭikārakam || 58 ||
śrīprāsādaparāmantramaṣṭottarasahasrakam |
taruṇollāsasahito maṇḍalaṃ pūjayet priye || 59 ||
apamṛtyumahārogajarāmaraṇajaṃ bhayam |
grahāpasmāravetālabhūtonmādādijaṃ bhayam || 60 ||
jitvādhivyādhirahitaḥ putrapautrasamanvitaḥ | jīvedvarṣaśataṃ sāgraṃ pūjitaḥ sarvamānavaḥ || 61 ||
aśrutaṃ budhyate śāstraṃ kavitā nirmalā bhavet |
cinmayo jāyate sākṣānnātra kāryā vicāraṇā || 62 ||
jvaronmādādirogeṣu japecchirasi cintayan |
śūlavātavraṇagranthimūtrakṛcchrādisambhave |
tattatsthāneṣu deveśi pūrvavaccintayan japet || 63 ||
mahārogeṣu jāteṣu sarvāṅgeṣu vicintayet |
tatkṣaṇācchāntimāyānti rogāḥ sarve na saṃśayaḥ || 64 ||
daśendriyeṣu yo dhyāyellabhedindriyasauṣṭhavam |
yatra bījaṃ smarettatra tatphalaṃ bhavati dhruvam || 65 ||
sadā yaścintayenmūdhnī sa bhavedajarāmaraḥ | sarvarogapraharaṇaṃ vidyārogyapradaṃ priye || 66 ||
asmāt parataradhyānaṃ nāsti satyaṃ na saṃśayaḥ | sāttvikadhyānajaṃ devi phalametadudīritam || 67 ||
śāntikarmāṇi sarvāṇi vidhinānena kārayet |
vidhinānena deveśi saubhāgyamatulaṃ bhavet || 68 ||
dvādaśādhārapadmeṣu dvādaśasvarasaṃyutam |
bījaṃ sañcintayed yastu sa bhavedajarāmaraḥ || 69 ||
ṣaḍādhāreṣu ṣaḍdīrghayuktaṃ bījaṃ vicintayet |
ṣaḍādhārasthadevībhiḥ pūjyate kulanāyike || 70 ||
hṛtpadmakaṇīkāmadhye sūryamaṇḍalasaṃsthitam |
parāprāsādabījantu taruṇāruṇasannibham || 71 ||
javābandhūkasindūrapadmarāgaprabhojjvalam |
pañcaviśatibhiḥ sparśākṣaraiḥ saṃvītamambike || 72 ||
tatprabhāpaṭalacchāyāvyaktīkṛtajagattrayam |
ātmānañca smareddevi niścalenāntarātmanā || 73 ||
parāprāsādabījantu taruṇollāsasaṃyutaḥ | aṣṭottarasahasrantu maṇḍalaṃ prajapet sudhīḥ || 74 ||
devadānavagandharvasiddhakinnaraguhyakān |
vidyādharānmunīn yakṣān nāgānapsarasaḥ striyaḥ || 75 ||
siṃhavyāghroragendrādīnanyān duṣṭamṛgānapi |
vaśyān karotyasandehaṃ kiṃ punarmānavādikān || 76 ||
mahadaiśvaryamāpnoti svargabhogādikaṃ priye |
yasya mūdhnī smaran japyāt sa vaśyo jāyate haṭhāt || 77 ||
rājasadhyānajaṃ devi phalametadudīritam |
vaśyakarmāṇi sarvāṇi vidhinānena kārayet || 78 ||
sarvavaśyakaraṃ devi sarvaiśvaryaphalapradam |
asmāt parataraṃ dhyānaṃ nāsti satyaṃ na saṃśayaḥ || 79 ||
likhettrikoṇaṃ ṣaṭkoṇaṃ aṣṭārañca mahīpuram |
mūlamantraṃ likhenmadhye sādhyanāmasamanvitam || 80 ||
ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍaṅgāni vilikhet parameśvari |
keśareṣu svarānaṣṭau vargān patreṣu pārvati || 81 ||
bhūgṛhasya catuṣkoṇe vilikhenmūlamambike |
pañcavarṇarajobhiśca śubhaṃ dṛṣṭimanoharam || 82 ||
evaṃ yantraṃ samālikhya vidhivanmantravittamaḥ | ekatriṣaḍvasucatuḥkalasān sthāpayet priye || 83 ||
madhyādicaturasrāntaṃ dvātriṃśat kalasān priye |
athavāṣṭādaśeśāni sapta vā daśa vā priye || 84 ||
caturo vāpyathaikaṃ vā kuryāt sādhakasattamaḥ | asthiraktaśirātantumṛṇmāṃsaṃ rudhiraṃ jalam || 85 ||
carmavastraśilākūrmanārikelaphalaṃ śiraḥ | mantraprāṇasamāyuktāṃ yajet kalasadevatām || 86 ||
sāvitrīnāparāṅgāni mātaroj bhairavānvitāḥ | vidikṣu guruvighneśadurgākṣetrapatīn priye || 87 ||
kalaseṣu samabhyarcya vidhivanmantravittamaḥ | abhiṣiñcet priyaṃ śiṣyaṃ sarvapāpapraśāntaye || 88 ||
āyuḥ śrīkāntisaubhāgyavidyārogyādikaṃ bhavet |
rājābhiṣikto labhate catuḥsāgaragāṃ mahīm || 89 ||
akiñcano'bhiṣiktaśca mahadaiśvaryamāpnuyāt |
vandhyābhiṣiktā labhate putraṃ sarvaguṇānvitam || 90 ||
bhūtāpamṛtyurogādyā vinaśyanti na saṃśayaḥ | trilauhe vāpi bhūrje vā likhitvā yantramuttamam || 91 ||
vidhṛtaṃ bāhunā devi sarvarakṣākaraṃ bhavet |
āyurārogyamaiśvaryaṃ vidyālābhaṃ yaśo jayam || 92 ||
yad yat svamanaso'bhīṣṭaṃ tattadāpnotyasaṃśayaḥ | khaḍgavaśyaṃ vayaḥstambhaṃ yakṣiṇyañjanapādukām || 93 ||
aṇimādyaṣṭasiddhyādi mahārasarasāyanam |
sañjīvayogaguṭikāpramukhākhilasiddhayaḥ || 94 ||
parāprāsādamantrajñairdṛśyante nātra saṃśayaḥ | ṣaṭ karmāṇi prayuñjīta nānyathā bhavati priye || 95 ||
pītadravyairharidrādyaiḥ samitpatraphalādibhiḥ |
juhuyāt pūrvavanmantrī devatādhyānatatparaḥ || 96 ||
vākśrotragatidṛksenānadīgraharipūn priye |
nānāduṣṭamṛgān devi stambhayennātra saṃśayaḥ || 97 ||
grahavegādiduṣṭānāṃ vināśanakaraṃ priye |
asmāt parataraṃ dhyānaṃ nāsti satyaṃ na saṃśayaḥ || 98 ||
tāmasadhyānajaṃ devi phalametadudīritam |
duṣṭamāraṇakarmāṇi vidhinānena sādhayet || 99 ||
ityādi dhyānabhedena jñātvā gurumukhāt priye |
ṣaṭ karmāṇi prayuñjīta nānyathā vīravandite || 100 ||
khadiraśvetamandārasitabhānusamidvaraiḥ | palāśodumbarāśvatthaplakṣāpāmārgasatvacaiḥ || 101 ||
nandyāvarttasitāmbhojahayārikusumādibhiḥ | sitairanyaiḥ śubhairdrravyaiḥ samitpatraphalāntaraḥ || 102 ||
bhakṣyaiśca pāyasairdūrvāsahitaistilataṇḍulaiḥ | madhuratrayasaṃyuktairmantravit kulanāyike || 103 ||
ekena vātha sarvairvā tatkāryagurulāghavam |
jñātvā devi sahasrantu juhuyādatha pañca vā || 104 ||
ayutaṃ niyutaṃ vāpi prayutaṃ vā kuleśvari |
tattatkarmodite kuṇḍe saṃskṛte havyavāhane || 105 ||
āvāhya devatāmasmin dhyātvā sāvaraṇāṃ priye |
vidhivajjuhuyāddevi tadgatenāntarātmanā || 106 ||
sarvarogavraṇonmādāpasmārotpātayakṣmajam |
sarvaduḥkhapraśamanaṃ tatkṣaṇānnātra saṃśayaḥ || 107 ||
anena sarvaśāntiñca jñānaṃ vidyāṃ labhet priye |
kadambāśokavakulapunnāgāmramadhūkajaiḥ || 108 ||
campakadvayapālāśapāṭalaśrīkapitthakaiḥ | mālatīmallikājātibandhūkāruṇapaṅkajaiḥ || 109 ||
kalhārāruṇamandārayūthikundajavādibhiḥ | sanārikelakadalīdrākṣekṣupṛthukairapi || 110 ||
candanāgurukarpūrarocanākuṃkumādibhiḥ | raktairanyaiḥ śubhadravyaiḥ samidhṛtaphalodbhavaiḥ || 111 ||
pūrvavajjuhuyāddevi vidhivanmantravittamaḥ | mahīpatīṃśca puruṣān kāntā yauvanagavītāḥ || 112 ||
siṃhān mattān tathā vyāghrān mṛgān duṣṭān gajānapi |
siddhadevāpsaroyakṣagandharvavanitāstathā |
devānapi kuleśāni vaśayennātra saṃśayaḥ || 113 ||
vājīlavaṇahomena striyamākarṣayed dhruvam |
vidhinānena deveśi saubhāgyamuttamaṃ labhet || 114 ||
bahunātra kimuktena triṣu lokeṣu mantriṇām |
anena mantrarājena nāsādhyaṃ vidyate kvacit || 115 ||
ūrdhvāmnāyaikaniṣṇātaḥ parāprāsādamantravit |
kulārṇavārthatattvajño jīvanmuktaḥ kuleśvari || 116 ||
sutīrthe vāpyatīrthe vā jalamadhye'pi vā vasan |
parāprāsādamantrajño mukta eva na saṃśayaḥ || 117 ||
dikpīṭhakṣetramudrādivṛkṣavallīmaṭhādikāḥ | jñeyā bhairavadevyaśca ūrdhvāmnāyasya pārvati || 118 ||
nimbakāraskaronmattakaṇṭakīvipradantibhiḥ | asthikaṇṭakavṛkṣādyairdravyairaśubhasādhanaiḥ || 119 ||
vaṭukaiḥ kṛṣṇavarṇaiśca samitpatraphalāntaraiḥ | gṛhadhūmacitāṅgāratrikaṭvamlacitāñjanaiḥ || 120 ||
unmattarasasaṃsiktai piṣṭvā samyak prasecitaiḥ | sādhyapādarajobhiśca citābhasmasamanvitaiḥ || 121 ||
sādhyapratikṛtiṃ kuryādekanakṣatravṛkṣajām |
samyakpratiṣṭhitaprāṇāṃ kuṇḍasyopari lambayet || 122 ||
khanettatpratimāṃ mantrī kuṇḍasyādho yathāvidhi |
malīmasena manasā cogradṛṣṭiramarṣaṇaḥ || 123 ||
citānale viṣataru saptakāṣṭhasamedhite |
taddravyairjuhuyāddevi vidhivanmantravittamaḥ || 124 ||
kuryādvidveṣaṇoccāṭamāraṇāni na saṃśayaḥ | śāntike sāttvikaṃ devi śvetavarṇaṃ vicintayet || 125 ||
vaśye tu rājasaṃ devi raktavarṇaṃ vicintayet |
tāmasaṃ krūrakāryeṣu kṛṣṇavarṇaṃ vicintayet || 126 ||
ātmarakṣāṃ purā kṛtvā paścāt karmāṇi sādhayet |
yo'nyathā kurute mohāt sa bhaveddevatāpaśuḥ || 127 ||
tasmāddevi mahāṣoḍhānyāsaṃ pūjāṃ baliṃ sudhīḥ | kṛtvā karmāṇi kurvīta nānyathā vīravandite || 128 ||
mūlādhārasarojāntarvahnimadhyagataṃ priye |
parāprāsādabījaṃ tat kalpāntāgnisamaprabham || 129 ||
pratilomasu saṃvītaṃ daśabhirvyāpakākṣaraiḥ | svayaṃ kālānalasamaḥ sarvabhūtabhayaṅkaraḥ || 130 ||
dakṣiṇāśāmukho bhūtvātyugradṛṣṭimalīmasaḥ | yauvanollāsasahitaḥ parāprāsādasaṃjñakam || 131 ||
mantraṃ maṇḍalakaṃ japyādaṣṭottarasahasrakam |
aniṣṭakāriṇaḥ sattvān kalahāyāsakāriṇaḥ || 132 ||
vṛthā dveṣakarān krūrān saparyāvighnakāriṇaḥ | bhūtopagrahavetālān piśācān yakṣarākṣasān || 133 ||
ityādiduṣṭajantūṃśca sadā kleśakarān parān |
tadvahnimadhyapatitānnirdagdhāṃśca cintayet |
kṣaṇena nāśamāyānti śalabhā iva pāvake || 134 ||
yasyamūdhnī smaredbījaṃ sa mṛtyumadhigacchati |
dhyānenānena deveśi kālādīnapi nāśayet || 135 ||
iti te kathitaḥ kiñcit kāmyakarmavidhiḥ priye |
samāsena kuleśāni ki bhūyaḥ śrotumicchasi || 136 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
kāmyakarmakathanaṃ nāma ṣoḍaśollāsaḥ || 16 ||
atha saptadaśollāsaḥ
śrī devyuvāca
kuleśa śrotumicchāmi gurunāmādivāsanām |
tattvaṃ kulapadārthānāṃ vada me parameśvara || 1 ||
īśvara uvāca
śṛṇu devi pravakṣyāmi yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi |
tasya śravaṇamātreṇa kulajñānaṃ prakāśate || 2 ||
namaste nātha bhagavan śivāya gururūpiṇe |
vidyāvatārasaṃsiddhyai svīkṛtānekavigraha || 3 ||
nārāyaṇasvarūpāya paramātmasvarūpiṇe |
sarvājñānatamobhedabhānave caitanyāya ca || 4 ||
sarvajñāya dayākḷptavigrahāya śivātmane |
paratreha ca bhaktānāṃ bhavyānāṃ bhāvadāyine || 5 ||
purastāt pārśvayoḥ pṛṣṭhe namaḥ kuryāmuparyadhaḥ | sadā saccittarūpeṇa vidhehi tava dāsatām || 6 ||
guśabdastvandhakāraḥ syāt ruśabdastannirodhakaḥ | andhakāranirodhatvāt gururityabhidhīyate || 7 ||
gakāraḥ siddhadaḥ prokto rephaḥ pāpasya dāhakaḥ | ukāro viṣṇurityuktastritayātmā guruḥ paraḥ || 8 ||
gakāro jñānasampattī rephastatra prakāśakaḥ | ukāraḥ śivatādātmyaṃ gururityabhidhīyate || 9 ||
guhyāgamātmatattvāndhanaddhānāṃ bodhanādapi |
rudrādidevarūpatvād gururityabhidhīyate || 10 ||
svayamācarate śiṣyānācāre sthāpayatyapi |
ācinotīha śāstrārthānācāryastena kathyate || 11 ||
carācarasamāsannamadhyāpayati yaḥ svayam |
yamādiyogasiddhatvādācārya iti kathyate || 12 ||
ātmabhāvapradānāttu rāgadveṣādivarjjanāt |
dhyānaikaniṣṭhācittatvādārādhya iti kathyate || 13 ||
devatārūpadhāritvācchiṣyānugrahakāraṇāt | karuṇāmayamūttītvāddeśikaḥ kathitaḥ priye || 14 ||
svāntaḥśāntisamunmīlatparatattvārthacintanāt |
mithyājñānavihīnatvāt svāmīti kathitaḥ priye || 15 ||
manodoṣādidūratvāddhetuvādādivarjjanāt |
śvādiprāṇiṣu sādṛśyād ramyatvācca maheśvaraḥ || 16 ||
śrīmokṣajñānadātṛtvānnādabrahmātmabodhanāt |
sthagitājñānacihnatvāt śrīnāthaḥ kathitaḥ priye || 17 ||
deśakālāvirodhena varttamānāt kulāgame |
vaśīkṛtajagajjīvāddeva ityabhidhīyate || 18 ||
bhavapāśapraśamanāt ṭaṅkārendukaśekharāt |
rakṣaṇāt kamanīyatvāt bhaṭṭāraka itīritaḥ || 19 ||
praguptāgamavedāntarahasyārthavibhāvanāt |
bhuktimuktipradānācca prabhurityabhidhīyate || 20 ||
yonimudrānusandhānāt prasphuranmantravaibhavāt |
gīrvāṇagaṇapūjyatvād yogīti kathitaḥ priye || 21 ||
saṅgaduḥkhaparityāgāt yatra kutrāśramāśrayāt |
mitha ātmanibandhatvāt saṃyamītyabhidhīyate || 22 ||
tattvasvarūpamananāt parivādādivajītāt |
svīkārāt śubhakāryāṇāṃ tapasvītyabhidhīyate || 23 ||
akṣaratvādvareṇyatvāddhūtasaṃsārabandhanāt |
tattvamasyarthasiddhatvāt avadhūto'bhidhīyate || 24 ||
vītarāgamadakleśakopamātsaryamohataḥ | rajastamovidūratvādvīra ityabhidhīyate || 25 ||
kulaṃ gotraṃ samākhyātaṃ tacca śaktiśivodbhavam |
yena mokṣa iti jñānaṃ kaulikaḥ so'bhidhīyate || 26 ||
akulaṃ śiva ityuktaṃ kulaṃ śaktiḥ prakīttītā |
kulākulānusandhānānnipuṇāḥ kaulikāḥ priye || 27 ||
sārasaṃgrahaṇāccaiva dharmamārgapravarttanāt |
karaṇagrāmaniyamāt sādhakaḥ so'bhidhīyate || 28 ||
bhajanāt parayā bhaktyā manovākkāyakarmabhiḥ | taratyakhiladuḥkhāni tasmādbhakta itīritaḥ || 29 ||
śarīramarthaṃ prāṇāṃśca sadgurubhyo nivedya yaḥ | gurubhyaḥ śikṣate yogaṃ śiṣya ityabhidhīyate || 30 ||
yonimudrānusandhānāt girijāpādasevanāt |
nirlīnopādhivibhavād yoginītyabhidhīyate || 31 ||
śatakoṭimahādivyayoginīprītikāraṇāt | tīvramuktipradānācca śaktirityabhidhīyate || 32 ||
pālanādduritacchedāt kāmitārthasya varddhanāt |
pāduketi samākhyātā mama tattvaṃ tava priye || 33 ||
janmāntarasahasreṣu kṛtapāpapraṇāśanāt |
paradevaprakāśācca japa ityabhidhīyate || 34 ||
stokastokena manasaḥ paramaprītikāraṇāt | stotṛsantāraṇāddevi stotramityabhidhīyate || 35 ||
yāvadindriyasantāpaṃ manasā saṃniyamya ca |
svāntenābhīṣṭadevasya cintanaṃ dhyānamucyate || 36 ||
caritārthavikāśācca rakṣaṇādapi pārvati |
naranārīsvarūpācca caraṇaṃ kathitaṃ priye || 37 ||
veditā'khilaśāstrārthasaddharmārthanirūpaṇāt | darśanānāṃ pramāṇatvādveda ityabhidhīyate || 38 ||
puṇyapāpādikathanādrākṣasādinivāraṇāt | navabhaktyādijananāt purāṇa iti kathyate || 39 ||
śāsanādaniśaṃ devi varṇāśramanivāsinām |
tāraṇāt sarvapāpebhyaḥ śāstramityabhidhīyate || 40 ||
smaraṇotsukaniṣṭhānāṃ dharmādharmanirūpaṇāt | timirotpāṭanāddevi smṛtirityabhidhīyate || 41 ||
iṣṭadharmādikathanāttimirājñānabhañjanāt |
haraṇāt sarvaduḥkhānāṃ itihāsa iti smṛtaḥ || 42 ||
ācārakathanāddivyagatiprāptinidānataḥ | mahātmatattvakathanādāgamaḥ kathitaḥ priye || 43 ||
śākinīgaṇapūjyatvāttāraṇādbhavavāridhe |
parādiśaktisānnidhyācchākta ityabhidhīyate || 44 ||
kaumārādinirodhatvāt layajanmādibhañjanāt |
aśeṣakulasambandhāt kaula ityabhidhīyate || 45 ||
pāśacchedakarāddevi rañjanāt paratejasaḥ | yatibhiścintyamānatvāt paramparyamitīritam || 46 ||
saṃsārasārabhūtatvāt prakāśānandadānataḥ | yaśaḥ saubhāgyakaraṇāt sampradāya itīritaḥ || 47 ||
āditvāt sarvamārgāṇāṃ manollāsapravarddhanāt |
yajñādidharmahetutvādāmnāya iti kītītaḥ || 48 ||
śrutānekamahāmantrayantratantrādidaivatāt |
śrutau yadanavicchinnācchrauta ityabhidhīyate || 49 ||
āmnāyatattvarūpatvāccāturyārthanirūpaṇāt | rāgadveṣādiśamanādācāra iti kīrttyate || 50 ||
divyabhāvapradānācca kṣālanāt kalmaṣasya ca |
dīkṣeti kathitā sadbhirbhavabandhavimocanāt || 51 ||
ahambhāvaharādbhītimathanāt secanādapi |
kampānandādijananādabhiṣeka iti smṛtaḥ || 52 ||
ulbaṇatvāt paratvācca devatāprītidānataḥ | śaktipātanimittādapyupadeśa iti smṛtaḥ || 53 ||
mananāttattvarūpasya devasyāmitatejasaḥ | trāyate sarvabhayatastasmānmantra itīritaḥ || 54 ||
dehamāsthāya bhaktānāṃ varadānācca pārvati |
tāpatrayādiśamanāddevatā parikīttītā || 55 ||
nyāyopājītavittānāmaṅgeṣu viniveśanāt |
sarvarakṣākarāddevi nyāsa ityabhidhīyate || 56 ||
mudaṃ kurvanti devānāṃ manāṃsi drāvayanti ca |
tasmānmudrā iti khyātā daśītavyāḥ kuleśvari || 57 ||
anantaphaladānācca kṣapitāśeṣakalmaṣāt | mātṛkātmatayā lābhakaraṇādakṣamālikā || 58 ||
maṅgalatvācca ḍākinyā yoginīgaṇasaṃśrayāt |
lalitatvācca deveśi maṇḍalaṃ parikīttītam || 59 ||
kamalāsanarūpatvāllaghutattvādināśanāt |
śamitāpārapāpācca kalaśaḥ parikīttītaḥ || 60 ||
yamabhūtādisarvebhyo bhayebhyo'pi kuleśvari |
trāyate satatañcaiva tasmād yantramitīritam || 61 ||
ātmasiddhipradānācca sarvaroganivāraṇāt | navasiddhipradānācca āsanaṃ kathitaṃ priye || 62 ||
māyājālādiśamanānmokṣamārganirūpaṇāt | aṣṭaduḥkhādivirahān madyamityabhidhīyate || 63 ||
mahādānārtharūpatvād yāgabhūmyekakāraṇāt | madbhāvajananāddevi madyamityabhidhīyate || 64 ||
sumanasaḥ sevitatvād rājyadatvāt sadā priye |
surākārapradānatvāt sureti parikīttītā || 65 ||
amṛtāṃśusvarūpatvānmṛtyubhītinivāraṇāt | tattvaprakāśahetutvādamṛtaṃ kathitaṃ priye || 66 ||
pānāṅgaviśvarūpatvāttricatuṣkakalāśrayāt |
patitatrāṇanāddevi pātramityabhidhīyate || 67 ||
āśuśukṣaṇirūpatvāddhātṛdevapriyādapi |
rakṣaṇādapi cādheyasyādhāraṃ tu vidurbudhāḥ || 68 ||
māṅgalyajananāddevi saṃvivadānandadānataḥ | sarvadevapriyatvācca māṃsa ityabhidhīyate || 69 ||
pūrvajanmānuśamanājjanmamṛtyunivāraṇāt | sampūrṇaphaladānācca pūjeti kathitā priye || 70 ||
abhīṣṭaphaladānācca caturvargaphalāśrayāt |
nandanāt sarvadevānāmarcanaṃ samudāhṛtam || 71 ||
tattvātmakasya devasya parivāravṛtasya ca |
navānandaprajananāttarpaṇaṃ samudāhṛtam || 72 ||
gambhīrāpāradaurbhāgyakleśanāśanakāraṇāt | dharmajñānapradānācca gandha ityabhidhīyate || 73 ||
āghrāṇanaprajananān mokṣamārgapradarśanāt |
dagdhaduḥkhādidamanādāmoda iti kathyate || 74 ||
annadānāt kuleśāni kṣapitāśeṣakalmaṣāt | tādātmyakaraṇāddevi akṣatāḥ parikīttītāḥ || 75 ||
puṇyasaṃvarddhanāccāpi pāpaughaparihārataḥ | puṣkalārthapradānācca puṣpamityabhidhīyate || 76 ||
dhūtāśeṣamahādoṣapūtigandhaprabhāvataḥ | paramānandajananāddhūpa ityabhidhīyate || 77 ||
dīrghājñānamahādhvāntāhaṅkāraparivarjanāt |
paratattvaprakāśācca dīpa ityabhidhīyate || 78 ||
mohadhvāntapraśamanāt kṣayātīvinivāraṇāt | divyarūpapradānācca paratattvaprakāśanāt |
khyāto mokṣo dīpa iti mokṣamārgaikasādhanaḥ || 79 ||
catuvīdhaṃ kuleśāni dravyañca ṣaḍrasānvitam |
nivedanādbhavettṛptirnaivedyaṃ samudāhṛtam || 80 ||
bahuprakāravicarad bhūtaughaprītikāraṇāt | liptapāpapraśamanād balirityabhidhīyate || 81 ||
tattvatrayaviśuddhiḥ syāttvatsevāmātrataḥ priye |
tattvaprakāśahetutvāttattvatrayamitīritam || 82 ||
caturvargaphalāvāpāt luṇṭhitājñānabandhanāt |
kalyāṇadharmamūlatvāccalukaṃ kathitaṃ priye || 83 ||
prakāśānandajananāt sāmarasyapradānataḥ | darśanāt paratattvasya prasāda iti kathyate || 84 ||
pāśasañchedanāddevi narakasya nivāraṇāt | pābanāt parameśāni pānamityabhidhīyate || 85 ||
karmaṇā manasā vācā sarvāvasthāsu sarvadā |
samīpasevā vidhivat upāstiriti kathyate || 86 ||
pañcāṅgopāsaneneṣṭadevatā prītidānataḥ |
puraścarati bhaktasya tat puraścaraṇaṃ priye || 87 ||
āvāhanādikarmāṇi ṣoḍaśa dvādaśāvadhi |
vidhinācaraṇaṃ proktaṃ upahāramiti smṛtam || 88 ||
sampūjya sāvṛtiṃ devaṃ ṣoḍaśairupacārakaiḥ | svasthānapreṣaṇaṃ proktaṃ mṛdvāsanamiti priye || 89 ||
devaṃ pūjārthamāhvānamāvāhanamiti smṛtam |
āsane sanniveśaḥ syāt sthāpanaṃ kulanāyike || 90 ||
anyonyasammukhākāraḥ sannidhāpanamīritam |
yatra kutrāpyacalanaṃ sannirodhanamīritam || 91 ||
devatāṅge ṣaḍaṅgānāṃ nyāsaḥ syāt sakalīkṛtiḥ | ācchādanaṃ samuddiṣṭamavaguṇṭhanamīritam || 92 ||
darśanaṃ dhenumudrāyā amṛtīkaraṇaṃ priye |
kṣamasvetyañjalirddevi paramīkaraṇaṃ priye |
svāgataṃ kuśalapraśnaṃ nigadeddevatāgrataḥ || 93 ||
pādyaṃ śyāmākadūrvābjaviṣṇukrāntābhirucyate |
jātālavaṅgakakkolairuktamācamanīyakam || 94 ||
akhilāghapraśamanārddhanaputravivarddhanāt |
anarghaphaladānācca arghyamityabhidhīyate || 95 ||
siddhārthamakṣatañcaiva kuśāgraṃ tilameva ca |
yavaṃ gandhaḥ phalaṃ puṣpamaṣṭāṅgārghyaṃ prakīttītam || 96 ||
madhvājyadadhibhiḥ prokto madhuparkaḥ kuleśvari |
dehaprakṣālanaṃ snānaṃ sugandhisalilaiḥ saha || 97 ||
candrācandanakastūrīkālāgurubhirucyate |
aṣṭāṅgapraṇipātantu kathitaṃ vandanaṃ priye || 98 ||
etaccarācaraṃ sarvaṃ kṣetramityabhidhīyate |
tat kṣetraṃ pālitaṃ yena kṣetrapālaḥ sa ucyate || 99 ||
iti te kathitā kiñcid gurunāmādivāsanā |
samāsena maheśāni yo jānāti sa pūjakaḥ || 100 ||
rahasyātirahasyānāṃ rahasyo'yaṃ maheśvari |
ūrdhvāmnāyo'yamākhyātaḥ samāsena savistarāt || 101 ||
kulārṇavamidaṃ śāstraṃ yoginīnāṃ hṛdi sthitam |
prakāśitaṃ mayā cādya gopanīyaṃ prayatnataḥ || 102 ||
pustakañca maheśāni paśugehe na nikṣipet |
na dadyāt paśuhaste ca na paṭhet paśusannidhau |
na paṭhedāsavollāsaṃ granthaṃ bhūmau na nikṣipet || 103 ||
nityaṃ sampūjayedbhaktyā jānīyād guruvaktrataḥ | nāputrāya pravaktavyaṃ nāśiṣyāya kadācana || 104 ||
snehāllobhādbhayāduktvā so'cirānnaśyati dhruvam |
devi yadvidyate prājñe tattat kiñcinmayoditam || 105 ||
sādhakānāṃ hitārthāya bhuktimuktiphaleṣiṇām |
yaścordhvāmnāyamāhātmyaṃ paṭhet śrīcakrasannidhau || 106 ||
bhaktyā paramayā devi yaḥ śṛṇoti sa kaulikaḥ | vrataṃ snānaṃ tapastīrthaṃ yajñadevārcanādiṣu || 107 ||
tat phalaṃ koṭiguṇitaṃ labhate nātra saṃśayaḥ | tvatsannidhau sannivasennātra kāryā vicāraṇā || 108 ||
|| iti śrīkulārṇave nirvāṇamokṣadvāre mahārahasye sarvāgamottamottame
sapādalakṣagranthe pañcamakhaṇḍe ūrdhvāmnāyatantre
kāmyakarmakathanaṃ nāma saptadaśollāsaḥ || 17 ||