Kültürlerarası Psikoloji ve Kültürlerarası İletişim:

Özcü, Yapılandırmacı ve Kurumsalcı Yaklaşımlar

Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin

24 Mart 2014, 15:00-16:00Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi

04/10/2023 2

04/10/2023 3

İçindekiler• Özet• Özgeçmiş• Günlük Sorular• Temel Konular• 3 Bakış• Hofstede- Kültürel Boyutlar Kuramı• Yöntemler• Yanlış Yollar• Görsel Algı, Zeka, Duygular ve Gruplar• Kültür, Çocuklar ve Çocukluk• Uygulama Alanları• Gezi Yazıları X Kültürlerarası Araştırmalar• Kültürlerarası Temas Olasılıkları• Kaynakça

04/10/2023 4

04/10/2023 5

Özet

• Bu seminerde, psikoloji ve iletişim bilimlerinin kültürel konulara ve kültürlerarası karşılaştırmalara yönelik 3 bakışı (özcü, yapılandırmacı ve kurumsalcı yaklaşımlar) bağlamında bir giriş yapıldıktan sonra, konuyla ilgili araştırmalar ve medya temsilleri üzerinden çeşitli bilgi ve görüşlere yer veriliyor; ve kültürlere ilişkin bilimsel çalışmalarla yüzeysel gezi yazıları arasındaki farklara odaklanılıyor.

04/10/2023 6

04/10/2023 7

Özgeçmiş• Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin (1978, İstanbul),

Türkiye, Vietnam, Tayland ve Malezya’da, toplamda 10 yılı aşkın bir süre, psikoloji, eğitim, iletişim, iktisat, bilişsel bilim, insanbilim ve dilbilim gibi alanlarda ders veren; özellikle, iletişim, psikoloji, eğitim bilimleri, şehir plancılığı, Asya çalışmaları, Latin Amerika çalışmaları ve yazına odaklanan bir araştırmacıdır. Şimdiye dek yayınlanmış 9 kitabı olan Gezgin (son kitabı: Psychology of You 2.0: Psychology of Social Media), 2013’ten bu yana, İstanbul’da, Boğaziçi Üniversitesi dahil olmak üzere çeşitli üniversitelerde, lisans ve yüksek lisans düzeyinde, Kültürlerarası Psikoloji, Eğitim Felsefesi, Karşılaştırmalı Eğitim, Çocukla İletişim, Kişilik Kuramları, İletişim Kuramları ve Araştırma Yöntemleri dersleri vermiştir/ vermektedir. Akademik çalışmalar dışında, çeşitli dergi ve gazetelere köşe yazıları yazmakta; şiir, şarkı sözü ve deneme

türlerinde yapıtlar vermekte ve çeşitli ülkelerden şairleri Türkçe’ye kazandırmaktadır. Ocak 2014’te uygulamalı iletişim alanında (iletişim psikolojisi, kültürlerarası iletişim ve sosyal medya çalışmaları) doçentlik ünvanı almıştır. ERIC’le taranan ‘The Journal for Critical Education Policy Studies’ Dergisi dahil olmak üzere 5 derginin bilimsel hakemliğini yürütmektedir. Eğitimini Boğaziçi, ODTÜ ve yurtdışında tamamlayan Gezgin’in kimi çalışmaları, İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Rusça, Japonca, Vietnamca, Tayca, Gürcüce ve Azerbaycanca’ya çevrilmiştir.

• Profesyonel Profili: http://www.linkedin.com/in/ulasbasargezgin

• Sunumları: http://www.slideshare.net/dr_gezgin

04/10/2023 8

04/10/2023 9

Günlük Sorular

• “Fransızlar cimri midir?”• “Türkler develere mi biniyor?”• “İtalyanlar konuşkan mıdır?”• “İspanyollar tembel midir?”• Medeniyetler çatışması???• Barış içinde nasıl yaşayabiliriz?

04/10/2023 10

04/10/2023 11

Temel Konular

• Kültürel psikoloji X Kültürlerarası psikoloji• Kültür, ırk, etnisite, ulus, dinsel bağlılıklar,

kültürlerarası duyarlılıklar, gelenekçi toplum, çağdaş toplum, yerli psikolojisi, biz-merkezcilik ve ben-merkezcilik, çokkültürlülük vb.

• Neyin/ Nelerin ortaklığı?: Dil ortaklığı? Alışkanlıkların ortaklığı?, Coğrafi ortaklık?

• Küreselleşme, bilişim teknolojileri

04/10/2023 12

04/10/2023 13

3 Bakış

• Özcü: Kültür, türdeştir. Her bir kültürün üyesi, o kültürü temsil edebilir.

• Yapılandırmacı: ‘Kültür’ diye türdeş bir olgu sözkonusu değildir; egemenlerin gereksinimlerine göre, kültürler, türdeş ya da benzeşmez olarak gösterilmektedir. (Benzerlik paradoksu)

• Kurumlar: Kimi özellikler için bu ikisi de doğru olabilir; ancak, aslolan, kurumlardır. Kültür, değişmez değildir; kurumlar onu sürekli olarak korumakta ve/ya da dönüştürmektedir. Bu nedenle, bütüncül bir bakış şart.

Örnek: Kadına yönelik şiddet.

04/10/2023 14

Prof. Takao

04/10/2023 15

Hofstede- Kültürel Boyutlar Kuramı

• Hofstede çalışması. • Bireyci-toplulukçu, • Dişil-eril, • Yüksek güç uzaklıklı-düşük güç uzaklıklı, • Belirsizlikten kaçınan-belirsizliğe alışkın, • ve • Uzun erimli düşünen-kısa erimli düşünen• Eleştiriler...

04/10/2023 16

04/10/2023 17

Yöntemler

• Ölçekler • Deney• Odak grubu• Anket• Gözlem• İçerik ve söylem çözümlemesi

04/10/2023 18

04/10/2023 19

Yanlış Yollar

• Tüm kültürler, birbirine benzer ve aynı zamanda, birbirinden farklıdır.

• Genellemeler, kalıpyargılar, önyargılar ve ayrımcılık • Dil: ‘Ötekiler’in tanımlanış biçimi• Liberal Tez: Yukarıdaki dörtlü ortadan kalkarsa, tüm sorunlar

çözülür.• Barnum ifadeleri• Benzeştirme (asimilasyon) yanılgısı. • Dış-grup türdeşliği eğilimi• Temel yüklemleme yanlışı• Kendini doğrulayan kehanet

04/10/2023 20

04/10/2023 21

Görsel Algı, Zeka, Duygular ve Gruplar

• Görsel algı deneyleri• Zeka testleri • Zeka ve kültür ilişkisi• Kültürler ve duygular: • Evrenselciler X Görececiler• Yüklemleme ve adil dünya• İtaat

04/10/2023 22

04/10/2023 23

Kültür, Çocuklar ve Çocukluk• Çocukları sevdiren kültürler• Çocuk yetiştirme pratikleri• Çocuğa biçilen roller,• Çocuk için yapılan törenler • Çocuğa şiddet uygulamanın olağan karşılanma(ma)sı,• Çocuğa veril(mey)en değer• Çocuk işçiliği• Çocuğa aşılanan yarışmacılık ve bencillik ya da tam tersi • Bağlanma biçimleri vb.• “Çocuklukta yaşadıklarımızdan kaçmamızın olanaksız” ve “çocukluğun

yetişkinliğimize daha sonra değiştirilemez bir biçimde etki eder” X• “Çocuklukta ne yaşadıysak çocuklukta kaldı. Yetişkinler olarak, kendimizi

değiştirmek, bizim elimizde”

04/10/2023 24

04/10/2023 25

Uygulama Alanları

• Çokkültürlü toplum: Yerel yönetimler, medya, hukuk vb.• Özel olarak: Çokkültürlü eğitim• Göçmenler ve mülteciler• Kültürel duyarlılık, empati, temel iletişim becerileri• İnsanbilimin 3 dönemi • UNESCO Dünya Mirası Listesi (Somut ve soyut)• “Çokkültürlü bir toplumun oluşumunda, eşitlikçilik mi

gözetilmeli; yoksa o kültüre özgü hiyerarşiler, yeniden mi üretilmeli?”

• Tutucu kültürcülük X Devrimci kültürcülük

04/10/2023 26

04/10/2023 27

Gezi Yazıları XKültürlerarası Araştırmalar

• Bilgi kaynağı• Yöntem• Hakkında konuşulanların mecazi suskunluğu• Görsel malzeme• Dikkat çekme isteği• Turistik bölgeler• Kısa süreler • Kesin yargılar• Açık seçik değil örtük karşılaştırma• Kendini tanımak için başkalarına bakmak• Çin ve Vietnam örnekleri • (metinler ve gerçek öykücükler)

04/10/2023 28

04/10/2023 29

Kültürlerarası Temas Yolları

• Medya• Turizm• Yemekler, lokantalar • İnternet• Çalışanlar• Misafirler• Spor• Kültür-Sanat Etkinlikleri• Okumalar

04/10/2023 30

04/10/2023 31

Kaynakça• Gezgin, U.B. (yayına hazırlanıyor). Çokkültürlü toplum çokkültürlü eğitim (başlık

değişebilir). İstanbul: Ayrıntı. • Gezgin, U.B. (2014). Social Cognition and Media Psychology Uncovered: Social

Representations of Chinese on Turkish Newspapers. (Yayın onayı almış uluslararası kitap bölümü)

• Gezgin, U. B. (2014). Media psychology and intercultural communication: The social representations of Vietnam on Turkish newspapers (değerlendirilmekte olan uluslararası kitap bölümü)

• Gezgin, U.B. (2013). Çokkültürlü toplum için kültürlerarası psikoloji. Bianet, 29 Mayıs 2013. http://www.bianet.org/bianet/siyaset/146979-cokkulturlu-toplum-icin-kulturlerarasi-psikoloji

• Shiraev, E.B. ve Levy, D.A. (2013). Cross-cultural psychology: Critical thinking and contemporary applications. Boston: Pearson.

• (Tüm fotoğraflar, Gezgin tarafından çekilmiştir.)

04/10/2023 32

04/10/2023 33

04/10/2023 34

04/10/2023 35

04/10/2023 36

04/10/2023 37