ãkt[kþíke hks mktmúkk (pri) íkk÷e{ {kuzâw÷...

Ãkt[kÞíke hks MktMÚkk (PRI)

LkðuBçkh-rzMkuBçkh : 2011

«fkþf

økwshkík «kÚkr{f rþûký Ãkrh»kËMkðo rþûkk yr¼ÞkLk, Mkuõxh-17, økktÄeLkøkh

íkk÷e{ {kuzâw÷

Ãkt[kÞíke hks MktMÚkk (PRI)LkkMkÇÞ íkhefu {khe yku¤¾....

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk, økwshkík

* PRILkwt Lkk{ : økúk{ Ãkt[kÞík, íkk÷wfk Ãkt[kÞík, LkøkhÃkkr÷fk, rsÕ÷k Ãkt[kÞík, {nkLkøkhÃkkr÷fk

PRILkk MkÇÞLkwt Lkk{ :

PRI{kt nkuÆku:

PRILkwt Lkk{ :

½hLkwt MkhLkk{wt:

økk{:

íkk÷wfku:

rsÕ÷ku:

{khk hMkLkk rð»kÞku:

{khk rðMíkkh / økk{Lkk rðfkMk {kxu {khku MktfÕÃk:

«kÚkr{f rþûký ûkuºku ykðe hnu÷k ÔÞkÃkf VuhVkhku yLku {n¥ðLkk MkwÄkhkykuLkk y{÷efhý{kt

ÞkuøkËkLk ykÃkðk {kxuLke ykÃkLke íkíÃkhíkk çkË÷ ykÃk MkkiLku nkŠËf yk¼kh...

ykÃkýk hkßÞ Mkrník Mk{økú Ëuþ{kt rþûkýLkku yrÄfkh fkÞËkLkk y{÷efhýÚke «kÚkr{f rþûký

ûkuºku yuðk ÃkrhðíkoLkku ykðe hÌkk Au su «kÚkr{f rþûkýLke fkÞkÃk÷x fhðk{kt WÃkfkhf çkLkðkLkk Au.

yk MkËe ÃkAeLkk ð»kkuo{kt «kÚkr{f rþûkýLkk Mkkðoºkefhý {kxu Mkhfkh Ãkûku ½ýk «ÞkMkku ÚkkÞ Au.

«kÚkr{f rþûkýLke rðrðÄ ÞkusLkkykuLkk y{÷{kt Mkhfkh yLku Mk{wËkÞLke ¼køkeËkheLkk V¤ËkÞe

Ãkrhýk{ Ãký {éÞk Au. RTE yux÷u "rþûkýLkku yrÄfkh" fkÞËk{kt Ëhuf 6 Úke 14 ð»koLkk çkk¤fLku

íkuLke ðÞ fûkk {wsçk rþûký {u¤ððkLkku yrÄfkh Au. SMC Lkk MkÇÞkuLku íku{Lke Vhòu yLku fíkoÔÞku,

RTE Lke òuøkðkEyku ytøku íkk÷e{ ykÃkðk{kt ykðu Au.

RTE -2009 Lkk fkÞËkLkk y{÷efhý {kxuLkk SMC MkÇÞku, þk¤k, rþûkfku, yk[kÞo, Mkðo

rþûkk yr¼ÞkLkLkk «kusuõx MxkVLku Ãkt[kÞíke hks EÂLMxxâwx (PRI) Lkk MkÇÞku îkhk {kuLkexhªøk

fhðwt yLku {køkoËþoLk {¤ðwt ¾qçk s sYhe Au. Ãkt[kÞíke hksLkk MkÇÞkuLkk {køkoËþoLkÚke «kusuõxLkk

÷ûÞktfku Lk¬e fhu÷ Mk{Þ{kt Ãkqýo fhðk{kt {ËËYÃk Úkþu.

Ãkt[kÞíke hksLkk MkÇÞku ÃkkuíkkLkk fkÞoûkuºk{kt ykðíkk rðMíkkhLkk 6 Úke 14 ð»koLkk ík{k{ çkk¤fkuLku

«kÚkr{f þk¤k{kt «ðuþ yÃkkðu yLku Äku.1 Úke 8 Lkwt «kÚkr{f rþûký Ãkqýo fhkððk{kt {ËËYÃk Úkðwt.

økúk{sLkkuLku ykÃkLkk yLkw¼ðku, Lkuík]íðLkku ÷k¼ {¤e hnu íku {kxu ykÃk Mkki íkhVÚke yÃkuûkk hk¾wt Awt.

Ãkt[kÞíke hksLkk ík{k{ MkÇÞ©eykuLku RTE-2009 yLku Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk ÞkusLkkLke yk

{kuzâw÷ îkhk òýfkhe ykÃkðk «kusuõx «ÞkMk fhu Au.

{Lkkus yøkúðk÷ (IAS)

LkðuBçkh-rzMkuBçkh : 2011 Mxux «kusuõx zkÞhuõxh, SSA

yLku fr{~™h, MDM

økktÄeLkøkh

«MíkkðLkk

ykðku, ykÃkýk økk{/ rðMíkkhLke þk¤kLkuyuðe çkLkkðeyu fu ßÞkt,

ík{k{ çkk¤fkuLku-ykððwt øk{u... hkufkðwt øk{u... ¼ýðwt øk{u...

yLkw¢{rýfk

«MíkkðLkk

yLkw¢{rýfk

1. ykh xe E 2009 1

2. «ðuþ (Lkk{ktfLk) nkshe, MÚkkÞefhý 5

3. fLÞk rþûký - KGBV, NPEGEL 7

4. þk¤k ÃkÞkoðhý 10

5. økwýð¥kk÷ûke rþûký 12

«¿kk yr¼øk{

yuzuÃxTMk

6. rðf÷ktøk çkk¤fku {kxu Mktfr÷ík rþûký 16

7. þk¤k çkktÄfk{ yLku rhÃkuhªøk 18

8. ðifÂÕÃkf rþûký - MÃkurþy÷ xÙu®Lkøk «kuøkúk{ 20

9. {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkk 23

10. ðtr[ík sqÚkLkkt çkk¤fkuLkwt rþûký 25

Ãkrhrþü

1. þçËkuLke òýfkhe

2. hkßÞ - rsÕ÷k yuMkyuMkyu f[uheLkwt {k¤¾wt

3. ÃkrhÃkºkkuLkwt Mktf÷Lk

sv< (Sxi a(Byin smg\ Birt d[Smi> p\iY(mk (SxNni siv(#i<krN miT[ni[ kiy<k\m C[. 6 Y) 14 vP<ni> tmim biLki[n[ g&Nv_iilx) p\iY(mk (SxN p*r&> piDvini m&²y aiSy siY[ S$ Yy[li ai kiy<k\mmi> k[ºW srkir t[mj ri¶y srkirn&> niNi>k)y yi[gdin mL[ C[. g&jrit ri¶ymi> ai yi[jnini[ aml g&jrit p\iY(mk (SxN p(rPd oiri krvimi> aiv[ C[. ai yi[jnini> mhRvni> ¹y[yi[ n)c[ m&jb C[:

6 Y) 14 vP<n) vyj*Yni> tmim biLki[n&> nimi>kn Yiy

SiLi p\v[S pim[li> tmim biLki[ aiq Fi[rN s&F)n&> g&Nv_iilx) p\iY(mk (SxN p*N< kr[

SiLi bhirni> biLki[ v]k(Ãpk (SxNni mi¹ym oiri simiºy SiLimi> diKl Yiy

p\iY(mk (SxNmi> li[kBig)dir) mL[

SiLiai[mi> p*rt) Bi](tk s&(vFiai[ upl¾F Yiy

SiLiai[, ai[rDiai[, Si]cily, m¹yih`n Bi[jn yi[jnin&> rsi[D&> vg[r[n&> bi>Fkim an[ SiLi (rp[(r>g

(Sxk til)m an[ sm&diyni> s¿yi[n) til)m

kºyi (SxNn[ u_i[jn aipvi miT[ (nvis) SiLi -kAt&rbi gi>F) bi(lki (vwily {k[Jb)v)}

SiLi bhirni> biLki[ miT[ v]k(Ãpk (SxN ÄyvAYi

SiLi (vkis an[ jiLvN) miT[ SiLiai[n[ vi(P<k SiLi g\iºT

vg<K>Dmi> j$r) simg\) t]yir krvi miT[ (Sxk g\iºT

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

m&²y p\vZ(_iai[:

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk

Mðíktºk ¼khíkLkk çktÄkhýLkk {køkoËþof rMkæÄktíkkuLke f÷{ 45 {wsçk ykÃkýu yuðk «ÞkMkku fhðkLkk níkk suÚke 6 Úke

14 ð»koLke ðÞsqÚkLkkt ík{k{ çkk¤fkuLku {Vík «kÚkr{f rþûký {¤u. çktÄkhý y{÷{kt ykÔÞwt íÞkhÚke ËMk ð»koLkk

økk¤k{kt ykÃkýu yk fk{ fhðkLkwt níkwt. Mðíktºkíkk ÃkAe íkhík s yk ytøku ½ýwt çkÄwt fk{ ÚkÞwt Au. ð»ko 1986Lke Lkðe

rþûkýrLkrík yLku íÞkhçkkË zeÃkeEÃke (rsÕ÷k «kÚkr{f rþûký fkÞo¢{) suðe {n¥ðkfktûke ÞkusLkkyku ðøkuhuyu Ãký

ykÃkýk «ÞkMkku{kt {ËË fhe. íÞkhçkkË ð»ko 2001 Úke Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk y{÷{kt ykÔÞwt. yøkkWLke

ÞkusLkkyku fux÷kf {ÞkorËík rðMíkkhku MkwÄe Mker{ík níke ßÞkhu Mkðo rþûkk yr¼ÞkLkLkku y{÷ ËuþÔÞkÃke yLku

Mkkðorºkf heíku ÚkÞku. yk ÞkusLkkyku yLku fkÞo¢{kuLkk y{÷ Ëhr{ÞkLk yuðwt ÷køÞwt fu «kÚkr{f rþûkýLku çkk¤fLkku

{q¤¼qík yrÄfkh økýðk{kt ykðu íkku hkßÞ MkhfkhÚke ÷ELku þk¤k yLku Mk{wËkÞ MíkhLke ík{k{ Mkhfkhe MktMÚkkyku

WÃkhktík Lkkøkrhf Mk{ksLke MktMÚkkyku Ãký «kÚkr{f rþûkýLkk Mkkðoºkefhý {kxu ðÄw Mkr¢Þ çkLku.

yk{, çkk¤fLkk «kÚkr{f rþûký {kxu Mkk{wrnf «ÞkMk ÚkkÞ yLku su íku fûkkyu sðkçkËkhe Ãký MkwrLkrùík ÚkkÞ yu {kxu

‘çkk¤fkuLku {Vík yLku VhrsÞkík rþûkýLkku yrÄfkh yrÄrLkÞ{, 2009’ MktMkË îkhk çkLkkððk{kt ykÔÞku Au. yk

fkÞËkLku xqtf{kt ykh xe E (hkEx xw yußÞwfuþLk) 2009 yÚkðk íkku rþûkýLkk yrÄfkh íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au.

1

ykh xe E 20091

2

rþûkýLkk yrÄfkh fkÞËk ytíkøkoík «kÚkr{f rþûký {kxu fux÷ef {n¥ðLke òuøkðkEyku fhðk{kt ykðe Au. yk

òuøkðkEykuLku ykÄkhu hkßÞ Mkhfkhu fux÷kf yøkíÞLkk Xhkðku fÞko Au. yk XhkðkuLke xqtfe rðøkík yk {wsçk Au.

Ãknu÷kt yuðwt Úkíkwt fu çkk¤f fkuE yuf Äkuhý{kt yufkË-çku rð»kÞ{kt [kh-Ãkkt[ økwý ykuAk ykððkÚke LkkÃkkMk ÚkkÞ íkku

çkk¤fu çkÄk s rð»kÞku yuf yk¾k ð»ko {kxu VheÚke ¼ýðk Ãkzu. yk XhkðLku ÷eÄu nðu çkk¤fkuyu yk heíku ÃkkuíkkLkku

Mk{Þ çkøkkzðku Lknª Ãkzu.

fkuEÃký fMkkuxe ÷uðkLkku nuíkw çkk¤fLku ÃkkMk-LkkÃkkMk fhðk {kxu Lknª Ãkhtíkw çkk¤fLku þwt yLku fux÷wt ykðzu Au íku

[fkMkðkLkku Au.

rþMíkLkk ÃkhtÃkhkøkík ÏÞk÷kuÚke ËkuhðkELku þk¤kyku{kt fux÷efðkh çkk¤fLku MkwÄkhðk {kxu þkherhf rþûkk fhðk{kt

ykðu Au. ykðe rþûkkÚke çkk¤fLkku rðfkMk Úkíkku LkÚke Ãkhtíkw yuLkku rðfkMk yxfu Au. yuLke Mðíktºk rð[khþÂõík fwtrXík

ÚkkÞ Au. íkuÚke fkÞËk{kt ykðe rþûkkLke {LkkE Vh{kððk{kt ykðe Au.

þk¤kyku{kt yLku ðøko¾tzku{kt fux÷efðkh çkk¤fLkwt yÃk{kLk ÚkkÞ yu heíku yuLke ¿kkríkLkk Lkk{u fu ÃkAe çkk¤f

¼ýðk{kt Lkçk¤ku nkuÞ íkku {q¾o, Lkfk{ku ðøkuhu suðk yÃk{kLksLkf þçËkuÚke yuLku MktçkkuÄðk{kt ykðu Au. ykLku ÷eÄu

Ãký çkk¤fLke Mkw»kwÃík þÂõíkyku fwtrXík ÚkkÞ Au yLku yuLkku rðfkMk hwtÄkÞ Au.

WÃkhkuõík òuøkðkELkku yÚko yu Au fu fkuEÃký þk¤k rðãkÚkeoLku «ðuþ ykÃkíke ð¾íku fkuEÃký «fkhLke fuÃkexuþLk

Ve/rMkõÞwhexe rzÃkkuÍex, fkuEÃký «fkhLkwt ËkLk, þk¤k îkhk rLkÞík fhu÷ Ve WÃkhktíkLke fkuEÃký «fkhLke hf{ ðk÷e

fu çkk¤f ÃkkMkuÚke ÷E þfu Lknª.

‘þk¤k{kt Ëk¾÷ fhu÷ fkuE Ãký çkk¤fLku «khtr¼f rþûký Ãkqhwt Úkíkkt MkwÄe{kt fkuEÃký Äkuhý{kt hkufe þfkþu Lknª yÚkðk fkZe {qfe þfkþu Lknª.’

‘fkuEÃký çkk¤fLku þkherhf rþûkk yÚkðk {kLkrMkf fLkzøkík fu {kLkrMkf ºkkMk ykÃke þfkþu Lknª.’

‘fkuEÃký rþûkf ¾kLkøke xâwþLk yÚkðk ¾kLkøke rþûkýLke «ð]r¥k fhe þfþu Lknª.’

‘fkuEÃký þk¤k yÚkðk ÔÞÂõík þk¤k{kt çkk¤fLku Ëk¾÷ fhíke ð¾íku fkuEÃký «fkhLke fuÃkexuþLk Ve ðMkw÷ fhþu Lkrn yLku þk¤k{kt «ðþ {kxu çkk¤f yÚkðk íkuLkk {kíkk-

rÃkíkk/ðk÷eLku íkÃkkMk fu ELxhÔÞw{ktÚke ÃkMkkh fhþu Lknª.’

fux÷ef ¾kLkøke þk¤kyku{kt «ðuþ {u¤ððk {kxu çkk¤fu ELxhÔÞw ykÃkðku Ãkzu Au yLku õÞkhuf ðk÷eyu Ãký ykðe

ELxhÔÞw «r¢Þk{ktÚke ÃkMkkh Úkðwt Ãkzu Au. nðu, «ðuþ ð¾íku ÷uðkíkk çkk¤f yÚkðk ðk÷eLkk ELxhÔÞw Ãkh «ríkçktÄ

÷kËðk{kt ykÔÞku Au.

fux÷ef þk¤kyku çkk¤fLkk «ðuþ {kxuLkwt Vku{o ykÃkðkLkku Ãký RLfkh fhu Au. nðuÚke fkuEÃký çkk¤fLku «ðuþ {kxuLkwt

Vku{o VhSÞkík heíku ykÃkðkLkwt Au. yLku «ðuþ ELxhÔÞw «Úkk Lk nkuðkÚke sux÷kt çkk¤fkuLke «ðuþ {kxuLke yhSyku

ykðe nkuÞ íku Ãkife ðnu÷k íku Ãknu÷kLkk Äkuhýu yÚkðk zÙku fheLku «ðuþ ykÃkðkLkku Au.

‘«kÚkr{f þk¤k{kt Ëhuf rþûkfu yXðkrzÞkLke 45 f÷kfLke fk{økehe fhðkLke hnuþu. yux÷u fu rËðMkLke

þk¤kyku{kt Mkku{Úke þw¢ Ëhr{ÞkLk Ëhhkus ykX f÷kf yLku þrLkðkhu Ãkkt[ f÷kfLke fk{økehe fhðkLke hnuþu.’

WÃkhkuõík òuøkðkEykuLkku nuíkw yu Au fu çkk¤f þk¤k{kt sux÷ku Mk{Þ hkufkÞ íku Mk{Þ Ëhr{ÞkLk yuLku Ãkqhíkwt ¼ýðkLkwt

{¤u.

ðøkofkÞo WÃkhktíkLkk þk¤k Mk{Þ{kt rþûkfu ðøkorþûkýLke íkiÞkhe, çkk¤fkuLke Lkkuxçkqf, MðkæÞkÞ ÃkkuÚke ðøkuhu [fkMkðk

suðe fk{økehe fhðkLke Au. yk Mk{Þ Ëhr{ÞkLk{kt rþûkfu þk¤k{kt nksh hnuðkLkwt Au.

yk XhkðLku æÞkLk{kt ÷E Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk îkhk yk yøkkW h[Lkk fhu÷e økúk{rþûký Mkr{rík yLku økúk{ çkktÄfk{

Mkr{rík LkkçkqË fheLku íku{Lkk çkË÷u þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík h[ðkLke ÚkkÞ Au. yLku Ëh çku ð»kuo íkuLke ÃkwLk:h[Lkk

fhðkLke Au.

yuMk yu{ Mke {kt 75% «ríkrLkrÄíð ðk÷eykuLkwt nkuE, yuMk yu{ Mke Mkk[k yÚko{kt þk¤kLke fk{økehe{kt hMk ÷uíke

ÚkkÞ yuðku {wÏÞ ykþÞ Au.

þk¤kLke ò¤ðýe, ykuhzkykuLkwt çkktÄfk{ íku{s rhÃkuhªøk suðkt fkÞkuo WÃkhktík {æÞknTLk ¼kusLk Ãkh Ëu¾hu¾ yLku

rLkÞtºký íkÚkk yLÞ þk¤kfeÞ fk{økehe{kt Mk{wËkÞLke ¼køkeËkhe MkwrLkrùík fhðk {kxu yk Mkr{ríkLke h[Lkk

fhðk{kt ykðe Au.

‘þiûkrýf ð»ko ËhBÞkLk Äkuhý 1 Úke 5 {kxu fk{fksLkk 200 rËðMk yLku ð»ko ËeX ykuAk{kt ykuAk 800 f÷kf þiûkrýf fk{økehe fhðkLke hnuþu.’

‘þiûkrýf ð»ko ËhBÞkLk Äkuhý 6 Úke 8 {kxu fk{fksLkk 220 rËðMk yLku ð»ko ËeX ykuAk{kt ykuAk 1000 f÷kfLkwt þiûkrýf fkÞo fhðkLkwt hnuþu.’

‘þk¤k fûkkyu þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík (School Management

Committee)Lke h[Lkk fhðe.’

3

þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík fw÷ çkkh (12) MkÇÞkuLke çkLkþu, su{kt 75 xfk (9) MkÇÞku þk¤k{kt yÇÞkMk fhíkkt

çkk¤fkuLkkt {kíkk-rÃkíkk fu ðk÷eyku{ktÚke nþu, su{kt ðtr[ík sqÚk yLku Lkçk¤k rð¼køkLkk çkk¤fkuLkkt {kíkk-rÃkíkk fu

ðk÷eykuLku «{kýMkh «ríkrLkrÄíð ykÃkðkLkwt hnuþu.

çkkfe hnu÷ 25 xfk MkÇÞ MktÏÞk{kt Lke[uLke ÔÞÂõíkykuLkku Mk{kðuþ fhðkLkku hnuþu.

þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkwt {k¤¾wt

f. yuf MkÇÞ MÚkkrLkf Mk¥kkíktºk (økúk{Ãkt[kÞík, Lkøkh rþûký Mkr{rík) Lk¬e fhu íkuðk MÚkkrLkf Mk¥kkíktºkLkk

[qtxkÞu÷k MkÇÞ

¾. yuf MkÇÞ þk¤kLkk rþûkfku{ktÚke rþûkfku Lk¬e fhu íku rþûkf.

øk. yuf MkÇÞ MÚkkrLkf rþûkýrðÆ/þk¤kLkk çkk¤fku{ktÚke Mkr{rík{kt Mk{krðü {kíkk-rÃkíkk Lk¬e fhu íku.

½. MÚkkrLkf frzÞku (økk{{kt frzÞku Lk nkuÞ íkku çkkswLkk økk{Lkku frzÞku) (yk MkÇÞLke rLkÞwÂõík þk¤k

ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkk yæÞûk©eyu fhðkLke hnuþu.)

þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík ÃkkuíkkLkk hku®sËk ðneðx [÷kððk {kxu Mkr{rík{kt {kíkk-rÃkíkk íkhefu Mk{krðü

MkÇÞku{ktÚke yæÞûk yLku WÃkkæÞûkLke ÃkMktËøke fhþu. þk¤kLkk yk[kÞo yÚkðk ßÞkt þk¤k{kt yk[kÞo Lkk nkuÞ íÞkt

þk¤kLkk - ©uÞkLk rþûkf, nkuÆkLke Yyu (Ex-Officio) þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkk MkÇÞ Mkr[ð çkLkþu. yuMk yu{ MkeLke çkuXf Ëh {rnLku çkku÷kððkLke Au. çkuXf çkku÷kððkLkwt yLku yu ytøkuLke LkkUÄ hk¾ðkLkwt fk{ MkÇÞ Mkr[ð fhþu.

þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkk MkÇÞkuLku íku{Lke Vhòu yLku fkÞkuoLke òýfkhe ykÃkðk{kt ykðu÷ Au.

4

5

«kÚkr{f rþûkýLkk Mkkðoºkefhý, MÚkkÞefhý yLku

økwýð¥kk MkwÄkhýk {kxu hkßÞ Mkhfkh MkkÚkuLke

÷ktçkkøkk¤kLke ykŠÚkf ¼køkeËkhe MkkÚkuLkk ¼khík MkhfkhLkk

{níðfktûke fkÞo¢{“Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk” Lkw t

y{÷efhý Mk{økú økwshkík{kt 2001Úke fhðk{kt ykðe

hÌkwt Au. yuMkyuMkyu ytíkøkoík Ëhuf çkk¤fLkwt þk¤k{kt

Lkk{ktfLk, MÚkkÞefhý fhu yLku økwýð¥kkÞwõík «kÚkr{f

rþûký {u¤ðu íku {kxu ík{k{ Míkhu ÞÚkkÞkuøÞ «ÞkMk ÚkÞk Au.

Äe hkEx xw r[ÕzÙLk £e yuLz fBÃk÷Mkhe yußÞwfuþLk

yuõx 2009 fkÞËkLke òuøkðkEyku yLkwMkkh 6 Úke

14 ð»koLke ðÞsqÚkLkk ík{k{ çkk¤fkuLku VhrsÞkík

rþûký {kxu fuLÿ Mkhfkh, hkßÞ Mkhfkh yLku MÚkkrLkf

MðhkßÞLke MktMÚkkyku WÃkh MktÞwõík sðkçkËkhe

MkkUÃkðk{kt ykðu÷ Au.

ykhxeE yuõxLke òuøkðkE yLkwMkkh 6 Úke 14

ðÞsqÚkLkk þk¤kyu sðk Ãkkºk ík{k{ çkk¤fkuLku

þk¤k{kt Ëk¾÷ fhðk sYhe Au. yk {kxu hkßÞ Mkhfkh îkhk «ðuþkuíMkð yLku fLÞk fu¤ðýe {nkuíMkð Ëh ð»kuo

Wsððk{kt ykðu Au. su{kt hkßÞ MkhfkhLkk ÃkËkrÄfkheyku, ykEyuyuMk, ykEÃkeyuMk yLku ykEyuVyuMk

yrÄfkheykuLku hkßÞLkk su økk{ku{kt fLÞk fu¤ðýeLkku Ëh 35% fhíkkt ykuAku nkuÞ íkuðk økk{ku{kt {kuf÷eLku íku

økk{Lkk ík{k{ ÷kufkuLku «kuíMkkrník fhðk{kt ykðu Au. yk{, WÃkh {wsçk hkßÞ Mkhfkh þk¤k{kt «ðuþÃkkºk

ík{k{ çkk¤fku «ðuþ Ãkk{u íku ytøku ÃkkuíkkLke sðkçkËkhe rLk¼kðu Au.

þk¤k{kt «ðuþÃkkºk fkuEÃký çkk¤f «ðuþÚke ðtr[ík Lk hnu íku {kxu MÚkkrLkf MðhkßÞLke MktMÚkkykuLke MkkÚkuMkkÚku

PRI Lkk MkÇÞkuyu Ãký çkk¤fkuLkk þk¤k «ðuþ ytøku rðþu»k íkfuËkhe hk¾ðkLke xuð Ãkkzðe ykð~Þf Au.

yk Mkr{ríkLkk MkÇÞkuyu þk¤k{kt «ðuþ Ãkk{u÷ fkuEÃký çkk¤fkuLku þkherhf rþûkk fu {kLkrMkf ºkkMk Lk ÚkkÞ. yk

çkk¤fkuLku ykLktËËkÞe rþûký (òuÞVq÷ ÷Lkeoøk) yLku «ð]r¥k îkhk rþûký {¤u íku «fkhLkwt ykÞkusLk þk¤k

fûkkyu ÚkkÞ íku {wsçkLke ÔÞðMÚkk økkuXððk{kt {køkoËþoLk ykÃkðwt òuEyu.

ðk÷eykuLku ÃkkuíkkLkwt çkk¤f þk¤k{kt Ãkqhíkku Mk{Þ Ãkqhíke nkshe ykÃku íku {wsçkLke íkfuËkhe hk¾u íku {wsçkLkwt

{køkoËþoLk PRI Lkk MkÇÞkuyu ðk÷eykuLku ykÃkðwt òuEyu.

Lkk{ktfLk («ðuþ) :•

•

•

•

•

«ðuþ (Lkk{ktfLk)nkshe, MÚkkÞefhý

2

6

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

þk¤kyu õÞkhuÞ Lk økÞu÷ çkk¤fkuLku MÃku~Þe÷ xÙuLkªøk «kuøkúk{{kt Mkk{u÷ fhe íkuLke ðÞfûkk yLkwMkkhLkk Äkuhý {kxu

íkiÞkh fheLku, su íku Äkuhý{kt «ðuþ yÃkkððku.

þk¤k{ktÚke yÄðå[uÚke yÇÞkMk Akuze ËeÄu÷ çkk¤fkuLku þk¤k{kt íkuLke ðÞfûkk yLkwMkkh ÃkwLk: «ðuþ yÃkkððku.

þk¤k{kt çkk¤f «ðuþ {u¤ðeLku þk¤k{kt Ëhhkus nkshe ykÃku íku sYhe Au. {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkkLkku Ëhuf

çkk¤f ÷k¼ ÷u íku {kxu sYhe «ÞíLkku fhðk.

Mk{Þktíkhu þk¤kLke øk{u íÞkhu {w÷kfkík ÷E þk¤kLkk ðøkkuo{kt çkk¤fkuLke nksheLkwt {kuLkexhªøk fhðwt. økuhnksh

hnu÷k çkk¤fkuLkk Lkk{-MkhLkk{k {u¤ðe PRI Lkk MkÇÞkuyu ðk÷eLkwt fkWLMke÷ªøk fhðkLke ÔÞðMÚkk fhðe.

{nkuÕ÷k, þuhe{kt hnuíkk çkk¤fku rþûkfkuLke {ËË ÷E çkk¤fLkk ½hu íkuLke økuhnksheLkk Mk{ÞLke òý fhðe.

rhMkuMk Ãknu÷kt yLku rhMkuMk çkkË þk¤kLke Ãkt[kÞíkehksLkk MkÇÞkuyu yðkhLkðkh Mk{Þktíkhu {w÷kfkík ÷uðkLke

ÔÞðMÚkk økkuXððe.

Ãkt[kÞíkehksLkk MkÇÞkuyu økk{Lke þk¤kLkk rþûkfku, çkk¤fku, ðk÷eLku sYhe {køkoËþoLk Ãkqhw Ãkkzðwt.

6 Úke 14 ð»koLkk ík{k{ çkk¤fku þk¤k{kt Ëk¾÷ fhðk sYhe Au. Ëhuf çkk¤fLkku rþûký {u¤ððkLkku yrÄfkh nkuðkÚke

ykÃkýe yu Vhs çkLku Au. yk Ëhuf çkk¤fLku þk¤k{kt «ðuþ (Lkk{ktfLk) yÃkkððku yLku íÞkhçkkË «kÚkr{f rþûkýLkk

100 xfk MÚkkÞefhý ÚkkÞ íkuLke fk¤S ÷uðe. yux÷u fu þk¤k{kt «ðuþ Ãkk{u÷ çkk¤fku yÄðå[uÚke WXe Lk òÞ

yÚkðk yrLkÞr{ík Lk çkLke òÞ íku {kxu þk¤k ykðk çkk¤fkuLkk ðk÷eykuLkku MktÃkfo fhðk {ËËYÃk Úkðwt.

6 Úke 14 ð»koLkk ík{k{ çkk¤fku suðk fu yÄðå[uÚke WXe økÞk nkuÞ íkku íkuykuLku Vheðkh ðÞ {wsçk þk¤k{kt «ðuþ

yÃkkððk {kxu rþûkfku, økúk{sLkkuLku «uhýk ykÃkðe yLku òøk]rík ÷kððe.

{Vík ÃkkXâÃkwMíkf, økýðuþ, {æÞknTLk ¼kusLk, rðãk÷û{e çkkuLz ðøkuhuLke ðk÷eykuLku òýfkhe ykÃkðe.

þk¤k{kt «ðuþ Ãkk{u÷ çkk¤fku þk¤k{kt xfe hnu, þk¤k{kt hkufkðwt øk{u, íku {kxu þk¤kyu ÞkuøÞ þiûkrýf

ðkíkkðhý Q¼w fhðwt.

ðk÷eyku{kt rþûký «íÞu òøk]íkíkk ykðu yLku íkuyku çkk¤fkuLkk rþûký «íÞu hMk ÷uíkk ÚkkÞ íkuðe «ð]r¥kykuLkwt

ykÞkusLk fhkððwt.

økúk{Ãkt[kÞíkLkkt MkÇÞku ßÞkhu Ãký þk¤kLke {w÷kfkík ÷u íÞkhu çkk¤fkuLkku þk¤k{kt «ðuþ, nkshe, MÚkkÞefhýLke

òýfkhe {u¤ðe {køkoËþoLk ykÃkðwt.

nkshe :

MÚkkÞefhý :

7

Mkk{kLÞ heíku ykÃkýk Mk{ks{kt fLÞkykuLkk rþûký

«íÞu Ëw÷oûk Mkuðkíkw nkuÞ Au. ¾kMk fheLku fux÷ef

¿kkríkyku{kt çkk¤÷øLk «Úkk «[r÷ík Au íkuLkk fkhýu

yÚkðk ½hLkk fk{fksLku ÷ELku yÚkðk LkkLkk

¼kEçknuLkLku Mkk[ððkLke fk{økeheLku ÷ELku

íkuykuLkk rþûkýLku AuÕ÷e yrøkú{íkk (Priority)

ykÃkðk{kt ykðu Au. ykðk fux÷kf AwÃkk fkhýkuMkh

fLÞkykuLkk rþûkýLkku Ëh fw{khku fhíkk ykuAku

sýkÞ Au. ykÚke fLÞkykuLkk rðfkMk{kt íkÚkk

Mk{ksLkk rðfkMk{kt yk çkkçkík çkkÄkYÃk çkLku Au.

yk {kxu fLÞkyku su Mk{wËkÞ{ktÚke (Community) ykðíke nkuÞ íku Mk{wËkÞLku fLÞk rþûký «íÞuLke òøk]íkíkk íku{s

økt¼ehíkk nkuðe sYhe Au. ykðk Mk{wËkÞku{kt su fLÞkyku Úkkuzwtf Ãký WËknhýYÃk rþûký {u¤ðeLku ftEf nkuÆku nktMk÷

fhe þfe Au íkuLku yLÞ Mk{wËkÞLkk MkÇÞku {kxu hku÷ {kuzu÷ íkhefu «MÚkkrÃkík fhðe suÚke Mk{wËkÞ{kt yLÞ MkÇÞkuLku

ÃkkuíkkLke fLÞkykuLku ¼ýkððkLke «uhýk {¤u.

Ãkt[kÞíkehksLkk MkÇÞkuyu ÃkkuíkkLkk økk{Lke yufÃký rËfhe ¼ÛÞk ðøkhLke Lk hnu íkuLke fk¤S hk¾ðe òuEyu.

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk îkhk çkk¤fkuLkk Ãkqðo «kÚkr{f rþûkýLku Mk½Lk çkLkkððkLkk Ãký «ÞíLkku [k÷u Au. suLkk {kxu

EMkeMkeE fuLÿku (y÷eo [kEÕz nwz fuh yuLz yußÞwfuþLk) [k÷u Au. økúk{ Ãkt[kÞíkLkk MkÇÞ îkhk ÃkkuíkkLkk rðMíkkh{kt

[k÷íkk fuLÿkuLke Mkíkík Ëu¾hu¾ hk¾ðe. yk fuLÿku{kt çkk¤fkuLke rLkÞr{ík MktÏÞk, íkuykuLku fhkððk{kt ykðíke

«ð]r¥kyku, EMkeMkeE ðfohLke fk{økehe yLku íkuykuLku Ãkzíke {w~fu÷e ytøku {køkoËþoLk ðøkuhu sðkçkËkheyku

rLk¼kððkLke hnuþu. ð»koLkkt ytíku EMkeMkeE fuLÿLkkt ík{k{ çkk¤fku þk¤k{kt Ëk¾÷ ÚkkÞ (100% Lkk{ktfLk) íkuðk

«ÞíLkku fhðk.

fLÞk rþûkýLku ðÄw ÔÞkÃkf çkLkkððk su fLÞkyku yÄ ðå[uÚke þk¤k Akuze økE Au íku{s fËeyu þk¤kyu LkÚke økE íkÚkk

suykuLkk ðk÷e ykŠÚkf fk{økehe yÚkðk ÄtÄkLkk nuíkwMkh Mkíkík MÚk¤ktíkh fhu Au íkuðe fLÞkyku, suLkk {kíkk yÚkðk rÃkíkk

yÚkðk çktLku{ktÚke fkuE LkÚke íkuðe fLÞkyku yLku su fLÞk økheçke hu¾k Lke[uLke Au íkuðe fLÞkykuLku rþûký ykÃkðk {kxu Mkðo

Ãkqðo «kÚkr{f rþûký

fMíkqhçkk økktÄe çkkr÷fk rðãk÷Þ

fLÞk rþûkýKGBV - NPEGEL

3

8

rþûkk yr¼ÞkLk îkhk [k÷íke rLkðkMkeþk¤k yux÷u fu fMíkwhçkk økktÄe çkkr÷fk rðãk÷Þ (KGBV) Lke ÔÞðMÚkk Au.

KGBV fu.S.çke.ðe. økwshkíkLkk Lke[k †e Mkkûkhíkk Ëh Ähkðíkk íkk÷wfkyku{kt [k÷u Au. su{kt {Vík rþûký, þiûkrýf

MkkÄLk Mkk{økúe, økýðuþ, rðrðÄ SðLkfkiþÕÞ÷ûke íkk÷e{, þiûkrýf «ðkMk, hnuðkLkwt yLku s{ðkLkwt Ãkqhwt Ãkkzðk{kt

ykðu Au.

økwshkík{kt þiûkrýf heíku ÃkAkík íkk÷wfkyku{kt fLÞk rþûkýLku ðuøk ykÃkðk rþûký WÃkhktík yLÞ «ð]r¥kyku nkÚk

Ähðk yuMkyuMkyu îkhk NPEGEL (National Programme for Education of Girls at Elementary

Level) Lke ÞkusLkk yux÷u fu «kÚkr{f Míkhu fLÞkykuLkk rþûkýLkku hk»xÙeÞ fkÞo¢{ suLkku nuíkw ykðk rðMíkkhLke

fLÞkykuLku þk¤k{kt Ëk¾÷ ÚkkÞ, Ëk¾÷ ÚkÞu÷ fLÞkyku þk¤k Akuze Lk Ëu yLku rþûký MkkÚku þk¤k{kt rðrðÄ

SðLkfkiþÕÞÚke íkk÷e{ Ãký {u¤ðu íku Au.

fLÞkykuLkk «kÚkr{f rþûký ytøkuLkku hk»xÙeÞ fkÞo¢{

9

Ãkt[kÞíkehksLkk MkÇÞ îkhk òu ÃkkuíkkLkk rðMíkkhLke þk¤kLke yLku þk¤k çknkhLke fLÞkyku Ãkh Mkíkík Ëu¾hu¾

hk¾ðk{kt ykðu íkku fw{khLke Mkh¾k{ýe{kt fLÞkykuLkku Mkkûkhíkk Ëh ðÄe þfu, fkhý fu fLÞkykuLkk rþûkýLkku ¾qçk

s VkÞËku Au. nk÷Lke ÃkrhÂMÚkrík{kt su {kíkk rÃkíkkyu ÃkkuíkkLke ËefheykuLku ¼ýkðe Au íku Ëefheyku ÃkkuíkkLkk fwxwtçk,

çkk¤fku íkÚkk Mk{ksLku ykŠÚkf íku{s Mkk{krsf árüyu {ËËYÃk ÚkE hne Au yLku Mk{ks{kt yuf {ku¼ku «kó fhu Au. su

fLÞkyku LkÚke ¼ýe þfe íku ÃkkuíkkLkwt SðLk íkku Sðu Au Ãkhtíkw íkuLkk{kt ÃkkuíkkLkk çkk¤fkuLkk rðfkMk íku{s Mk{sý{kt ¾kux

ðhíkkÞ Au. ykÚke «kÚkr{f rþûkýíkku VhrsÞkík {¤u íkuðku «ÞíLk fheyu.

þk¤k ÃkÞkoðhý{kt fuð¤ ¼kiríkf Lknª Ãkhtíkw ¼kðkðhýLkku Ãký yu{kt Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. su Ãkife ¼kiríkf çkkçkíkku{kt

Lke[uLkkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.

ÞkuøÞ nðkWòMk yLku Ãkqhíke {kuf¤kþðk¤e søÞkyu nkuðwt òuEyu.

çkk¤fkuLke ðÞfûkkLkk MktË¼uo ÞkuøÞ çkuXfðk¤ku, sYhe MkwrðÄkÚke Mkßs, þiûkrýf MkkÄLk-Mkk{økúeÚke

Mkßs nkuðku òuEyu.

rðrðÄ h{íkku {kxuLkkt {uËkLkku WÃkhktík, nª[fk, ÷ÃkMkýe íkÚkk h{íkøk{íkLkkt MkkÄLkku

MkkÚkuLkwt nkuðwt òuEyu.

fw{kh, fLÞk yLku MxkV {kxu y÷øk y÷øk MkuLkexuþLk ÞwrLkx nkuðkt

òuEyu. rLkÞr{ík MkVkELke Ãký ÔÞðMÚkk hk¾ðe.

(1) þk¤kLkwt {fkLk -

(2) ðøko¾tz -

(3) h{ík {kxuLkwt {uËkLk -

(4) þk¤k MkuLkexuþLk/MðåAíkk Mktfw÷ :

10

þk¤k ÃkÞkoðhý4

(5) ÃkeðkLkk ÃkkýeLke ÔÞðMÚkk :

(6) çkkøkçkkLke -

•

•

•

•

(7) þk¤kMkVkE -

(8) þk¤k ðkíkkðhý -

çkk¤fkuLku ÃkeðkLkwt þwØ Ãkkýe {¤e þfu yu {kxu ÔÞðMÚkk nkuðe òuEyu. ÃkkýeLke

xktfeLke rLkÞ{ík MkVkE Úkðe òuEyu. ÃkkýeLkku çkøkkz Lk ÚkkÞ íkÚkk ðÃkhkþe ÃkkýeLkku çkkøkçkkLke{kt WÃkÞkuøk

ÚkkÞ yuðe ÔÞðMÚkk økkuXððe.

þk¤k{kt ykf»kof çkøke[ku çkLkkððku.

yki»kÄ çkkøk çkLkkðeyu.

yLkks, fXku¤, þkf¼kS, V¤kW Íkz yuðk rð¼køkku çkLkkðe þfkÞ.

¼qr{økík «fktz (ykËw, n¤Ëh, çkxkfk, Mkwhý ðøkuhu)

{uÚke¼kSÚke ¼qr{økík Lkfþk çkLkkððk.

þk¤kLkwt {uËkLk, ÷kuçke, ðøko¾tzku íkÚkk MðåAíkk Mktfw÷Lke rLkÞr{ík MkVkELkwt ykÞkusLk fhðwt.

þk¤k, ËVíkh, þk¤k VŠLk[h, {æÞknTLk ¼kusLk Mkk{økúe, ÃkeðkLkk ÃkkýeLkk MkkÄLkku íkÚkk çkk¤fkuLke MðåAíkk

MktçktÄe fk¤S ÷uðe/ÔÞðMÚkk økkuXððe.

þk¤k çkk¤fLku øk{íke ÚkkÞ yLku íÞkt yuLku {wõík yLku ykLktË{Þ ðkíkkðhý {¤u.

11

økúk{ðkrxfk, rðfkMkðLk, Ãkt[ðkrxfk swËe swËe ÞkusLkkyku ytíkøkoík þk¤kfeÞ ÃkÞkoðhý{kt ykf»kof çkkøkçkkLke,

ð]ûkkhkuÃkýLke fk{økehe fhe þfkÞ.

• çkk¤fku {kuxk sqÚk{kt yuf MkkÚku ¼ýu Au.

• rþûkf ík{k{ MíkhLkk çkk¤fkuLku MkkÚku ÷ELku rþûký fkÞo fhu Au. suLkk fkhýu Ëhuf çkk¤fLku Ãkqhíkku LÞkÞ {¤íkku LkÚke yLku rþûkfLkwt fkÞo rLkhMk ÷køku Au.

• çkk¤fLku çkuMkðk {kxu íku{s «ð]r¥k fhðk {kxu Ãkqhíke søÞk fu Mkk{økúe {¤íke LkÚke.

• sYhe MkkÄLk Mkk{økúe çkk¤fkuLke ÃknkU[Úke Ãký ðÄw Ÿ[kE WÃkh òuðk {¤u Au.

• çkk¤f {kºk rþûkfLke {ËËÚke s þe¾u Au.

• çkk¤fkuLku ¼khu¾{ ËVíkh MkkÚku ðøko{kt ykððwt Ãkzu Au.

• çkk¤f îkhk íkiÞkh ÚkÞu÷ Lk{qLkkLku «ËŠþík fhðkLke Ãkqhíke íkf {¤íke LkÚke.

• çkk¤fku y÷øk-y÷øk LkkLkk sqÚk{kt ÃkkuíkkLke økríkyu yufçkeòLke {ËËÚke ¼ýu Au.

• çkk¤f ÃkkuíkkLke økríkyu suíku {wÆku þe¾eLku Lkðk {wÆk íkhV ykøk¤ ðÄu Au.

• çkk¤fLku çkuMkðk {kxu íku{s «ð]r¥k {kxu sYhe MkkÄLk-Mkk{økúe Ãkqhíkk «{ký{kt {¤e hnu Au.

• sYhe ík{k{ Mkk{økúe çkk¤f òíku ÷E þfu yLku {qfe þfu íkuðe Ÿ[kEyu Au.

• çkk¤fLku rþûkf íku{s ðøkoLkk yLÞ çkk¤fku íkÚkk þiûkrýf MkkÄLk Mkk{økúeLke {ËËÚke þe¾e þfu Au.

• çkk¤fLku sYhe ík{k{ MkkrníÞ íkÚkk MkkÄLk Mkk{økúe ðøko ¾tz{ktÚke s {¤e hnu Au.

• çkk¤fLku ÃkkuíkkLke {u¤u s, ÃkkuíkkLkk îkhk íkiÞkh ÚkÞu÷ Lk{qLkkykuLku rzMÃ÷u çkkuzo WÃkh «ËŠþík fhðkLke íkf {¤u Au.

ÃkhtÃkhkøkík ðøko «¿kk ðøko

rðãkÚkeoLkk MkðkOøke rðfkMk {kxu þk¤k rþûký{kt fu ðøko rþûký{kt yLkufrðÄ yr¼øk{kuLkku rþûkf WÃkÞkuøk fhíkku

hÌkku Au su õÞkhuf rþûkffuLÿe, çkk¤fuLÿe, ðøko¾tzfuLÿe fu ÃkkXâÃkwMíkffuLÿe nkuÞ Au. Mk{økúíkÞk ðøkoLkkt ík{k{

çkk¤fkuLku fuLÿ{kt hk¾eLku, íku{Lke ðiÞÂõíkf r¼L™íkkLku æÞkLk{kt ÷ELku, íku{Lke ûk{íkk-økríkLku ykÄkhu rþûký

ykÃkðkLkwt nt{uþkt {w~fu÷ hÌkwt Au. rþûkýrðÆku yLku rþûkfku yuðk yr¼øk{Lke þkuÄ{kt nkuÞ Au, su{kt ðøkoLkkt ík{k{

çkk¤fkuLku rþûký «r¢Þk{kt òuze þfkÞ, íku{Lke þiûkrýf rMkrØykuLkwt ÔÞÂõíkøkík {kÃkLk ÚkE þfu. yk ík{k{

ykð~ÞõíkkLku WÃkfkhf çkLku yuðku yr¼øk{ yux÷u «¿kk.

«¿kk yu sqÚk ykÄkrhík «ð]r¥k îkhk ¿kkLk {u¤ððkLkku yuðku yr¼øk{Au fu su{kt MðrLkŠ{ík yæÞÞLk Mkk{økúeLkk

rLk{koý yLku WÃkÞkuøk îkhk rðãkÚkeoyku MknÃkkXe rþûký ðzu ÃkkuíkkLke økrík-ûk{íkk yLkwMkkh ykLktËËkÞe rþûký

{u¤ðu Au yLku {u¤ðu÷ rþûkýLkwt rðãkÚkeoyku íku{s rþûkf {qÕÞktfLk fhu Au. yk yr¼øk{Lke þiûkrýf «r¢Þk ¼kh

ðøkhLkk ¼ýíkh MkkÚku Mktf¤kÞu÷e Au, suÚke rðãkÚkeoyku {kxu ykþeðkoËYÃk Au.

«¿kk yr¼øk{

12

økwýð¥kk÷ûke rþûký5

13

«¿kk yr¼øk{ ykðLkkh Mk{Þ {kxu «kÚkr{f rþûký {kxu ¾qçk s sYhe yuðku, LkðeLk yr¼øk{Au. Mk{ks íkuLkkÚke

{krníkøkkh ÚkkÞ, íku nuíkwÚke «¿kk yr¼øk{Lke ík{k{ çkkçkíkkuÚke ðk÷e, Mk{ks ðøkuhuLku ðkfuV fhe «¿kk yr¼øk{Lku

ðuøk {¤u íku {kxu, Lke[uLke çkkçkíkku WÃkh ¾kMk æÞkLk ykÃke, LkðeLk yr¼øk{Lkku «[kh-«Mkkh fhðku òuEyu.

«Úk{ MkºkLkk «kht¼u ðk÷e íku{s Mk{wËkÞLkk MkÇÞku MkkÚku çkuXf ÞkuS rçkLk«¿kk ðøko yLku «¿kkðøkoLkwt rLkËþoLk fhkðe

çktLku ðøko ðå[uLke íkw÷Lkk Mk{òððe.

þk¤k{kt [k÷íkk yLÞ ðøkkuo yLku «¿kk ðøkoLke yuûkÃkkuÍh rðÍex fhkððe. nksh ðk÷e, PRILkk MkÇÞku yLku

Mk{wËkÞLkk MkÇÞku îkhk íkw÷LkkLkk íkkhýku hsq fhkððk.

«¿kk yr¼øk{Lke rðþu»kíkkyku

•

•

•

•

•

•

•

•

çkk¤fLke «økrík íkuLkk «økrík{kÃkLk [kxo,

Ã k k u x oV k u r÷Þk u í k u{s ç k k¤fLk e

MðyæÞÞLkÃkkuÚke îkhk òýe þfkÞ Au.

çkk¤fLkk MkðkOøke rðfkMk {kxu çkk¤fLke

MksoLkf¤k, MkktMf]ríkf f¤k yLku MktMfkh

½zíkhLkk fkiþÕÞkuLke fu¤ðýe {kxu

Mkóhtøke «ð]r¥kykuLke Ãkqhíke íkf

çkk¤fLku «kó Úkþu.

fkuEÃký òíkLkk ¼khý ðøkh çkk¤f

{wõík heíku «ð]r¥k÷ûke yLku ykLktËËkÞe

rþûkýLke íkf «kó fhþu.

rðrðÄ MíkhLkk çkk¤fkuLku þe¾ðk {kxu Ãkqhíke íkf yLku Mk{Þ {¤e hnuþu.

«íÞuf Mk{Þu çkk¤fLke «økríkLke òýfkhe, «økrík{kÃkLk [kxo îkhk òýe þfkÞ Au. yLku ðk÷e ßÞkhu Ãký

çkk¤fLke «økríkLkku ynuðk÷ {køku íÞkhu, íkuLkk çkk¤fLke «økríkLkku ynuðk÷ íkwhtík ykÃke þfkþu.

ÃkhtÃkhkøkík rþûký ÃkØrík{kt VuhVkh fhe, Mk{ÞLke {ktøk {wsçkLke ík{k{ MkwrðÄkyku MkkÚku çkk¤fLku þe¾ððkLke

íkf {¤e hnuþu.

øk]nfkÞoLkku ðÄw Ãkzíkku ¼kh çkk¤fLku hnuþu Lknª. çkk¤fu yð÷kufLk yLku {w÷kfkík îkhk íkÚkk Mktøkún ykÄkrhík

«ð]r¥kyku îkhk þe¾u÷wt áZ fhðkLke íkf Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðþu.

þYykíkLkk íkçk¬u çkk¤fLku {kík]¼k»kkLkk {kæÞ{Úke þe¾ðkLke Ãkqhíke íkf «kó Úkþu íku{s yLÞ ¼k»kk (rnLËe,

ytøkúuS)Lkwt rþûký ©ðýfÚkLkLkk {kæÞ{Úke Mkóhtøke «ð]r¥kykuLkk {kæÞ{Úke þe¾ðkLke íkf «kó Úkþu.

yk çkkçkíkkuLku æÞkLku ÷E Mk{wËkÞ{kt «¿kk yr¼øk{Lkku «[kh-«Mkkh fhðku íku{s ðk÷e Mkt{u÷Lk yLku ðk÷e {w÷kfkík

ð¾íku Ëhuf ðk÷e MkkÚku yr¼øk{ çkkçkíku [[ko fhe sYhe òýfkhe rþûkf, yk[kÞo, Mke.ykh.Mke.fku yku.,

çke.ykh.Mke.fku.yku., çke.ykh.Ãke. «¿kk yLku fu¤ðýe rLkheûkfku îkhk yÃkkÞ íku ¾qçk sYhe Au.

yuzuÃxTMk - rþûkf Mk{ÚkoLk îkhkWíf]ü þiûkrýf yr¼ÔÞÂõík

rþûký rð¼køkLkk rðrðÄ «ÞíLkkuÚke økwshkík{kt Lkk{ktfLk yLku MÚkkÞefhý{kt Wíf]ü rMkrØ {u¤ðe Au, økwýð¥kk

yr¼ð]rØ {kxu Mkðoøkúkne «ÞíLkku [k÷w Au. økwýð¥kk {kxuLkk Ãkrhçk¤ku{kt rþûkfkuLke Wíf]ü yr¼ÔÞÂõík

(Performance) yíÞtík {níðLkwt Au. íkuLkk {kxu fuLÿeÞ {kLkð MktMkkÄLk rðfkMk {tºkk÷Þ yLku ÞwrLkMkuVLkk MktÞwõík

WÃk¢{u (Advancement of Educational Performance through Teacher Support) ADEPTS -

yuzuÃxTMk : rþûkf Mk{ÚkoLk îkhk Wíf]ü þiûkrýf yr¼ÔÞÂõík fkÞo¢{ íkiÞkh fhðk{kt ykðu÷ Au.

1. rþûkf íkuLke ûk{íkk òýe þfu yLku íku{kt W¥khku¥kh ðÄkhku fhe þfu.

2. rþûkfLke yr¼ÔÞÂõík (Performance) Lku Wíf]ü fhðe.

3. Mk{ksLke yÃkuûkk yLkwMkkh rþûkfLkwt ð÷ý fu¤ðkÞ.

4. rþûkfLkk rþûkfíðLku rLk¾khðwt.

yk fkÞo¢{Lkku {wÏÞ WÆuþ

14

15

yk {kxu rþûkfkuLkk ÃkVkuo{oLMkLkkt [kh ûkuºk Lk¬e fhðk{kt ykÔÞkt Au.

WÃkhkuõík [khuÞ Ãkrh{ký{kt rðrðÄ rðÄkLkku Lk¬e fhðk{kt ykÔÞk Au, su rþûkfku {kxuLke fkÞo«ýk÷e çkLku. ¢{þ: íku

ð÷ýLkwt MðYÃk Äkhý fhu.

yk{“rþûkfkuLkk ð÷ý ½zíkh {kxuLkku fkÞo¢{” yux÷u yuzÃxTMk - fkÞo¢{

MkÃxuBçkh-07Úke økwshkík{kt «Úk{ íkçk¬k{kt 456 þk¤k{kt yk fkÞo¢{ y{÷{kt {qfðk{kt ykÔÞku. su ¢{þ:

2008{kt 6700 þk¤kyku yLku 2010{kt 22,000 þk¤k{kt y{÷e çkLÞku. yíÞkhu hkßÞLke 22,000

þk¤kyku{kt ytËksu 1,50,000 rþûkfku {kxu yk fkÞo¢{ y{÷{kt Au.

yk fkÞo¢{ ytíkøkoík hkßÞLke yufÃký þk¤k fu rþûkfLku fkuE s «fkhLkwt yLkwËkLk (økúkLx) ykÃkð{kt ykðíkwt LkÚke.

yk fkÞo¢{Lke þYykík Au ytík Lknª. yk yuf rþûkf {kxu SðLkÃkÞOík [÷kðíkk hnuðkLkku fkÞo¢{ Au.

«rík ð»ko rþûkf ÃkkuíkkLkwt þiûkrýf ÃkVkuo{oLMk ðÄkhu MkhMk fhe þfu íku {kxu íkuLku Ëh ð»kuo íkk÷e{ ykÃkðk{kt ykðu Au.

rþûkf ÃkkuíkkLkk fkÞoLku òýe þfu íku {kxu íku Mð-{qÕÞktfLk fhu Au.

rþûkfLku fÞk ûkuºk{kt {ËËLke sYh Au íku òýe þfkÞ Au.

(1) ¿kkLkkí{f Ãkrh{ký (2) Mkk{krsf Ãkrh{ký

(3) ¼kiríkf Ãkrh{ký (4) MktMÚkkfeÞ Ãkrh{ký

ykÃkLkk økk{Lke þk¤k{kt WÃkhkuõík «ð]r¥kyku fkuEÃký «fkhLke økúkLx ðøkh [k÷u Au, økúk{ Ãkt[kÞíkLkk MkÇÞkuyu

þk¤kLke {w÷kfkík ÷E sYhe «uhýk Ãkqhe Ãkkzðe òuEyu.

yk fkÞo¢{ ytíkøkoík ‘yuzÃxTMk’ þk¤kyku{ktLke[u suðe «ð]r¥kyku fhkððk{kt ykðu Au.

(1) hk{ËwfkLk

(2) yûkÞÃkkºk

(3) yksLkwt økw÷kçk

(4) yksLkku rËÃkf

(5) ¾kuÞkÃkkÞk

(6) «kÚkoLkk Mk¼k

(7) ÞwrLkx xuMx

(8) MxwzLx ÃkkuxoVkur÷Þku

(9) MxwzLx «kuVkE÷

(10) rzMkÃ÷u çkkuzo

(11) rþûkf çkuXf

(12) Mkk{qrnf çk[ík

(13) {w¾h ðk[Lk

(14) þk¤k ÃkÞkoðhý

(15) ðøko ÃkwMíkfk÷Þ

(16) «rík¼k þkuÄ «ð]r¥kyku

(17) þiûkrýf ykÞkusLk

(18) ûkirºkÞ {w÷kfkík

(19) {qÕÞ ðÄof «ð]r¥kyku

(20) {w¾Ãkºk

(21) nuÕÚk fkuLkoh

(22) rð»kÞ {tz¤

(23) MknyÇÞkrMkf «ð]r¥kyku

rðf÷ktøk çkk¤fkuLkk rþûký ytøku ½ýkt ð»kkuoÚke fkÞo ÚkE hÌkwt Au. Ãkhtíkw yk rþûký rðf÷ktøk çkk¤fkuLke rðrþü þk¤k

(MÃku~Þ÷ Mfq÷) MkwÄe s {ÞkorËík níkwt.

yk ÞkusLkkLke rðþu»kíkk yu Au fu rðf÷ktøk çkk¤f íkuLkk {kíkk-rÃkíkk MkkÚku hneLku, ÃkkuíkkLkk s økk{ fu rðMíkkhLke

Mkk{kLÞ þk¤k{kt Mkk{kLÞ çkk¤fku MkkÚku s rþûký {u¤ðu Au.

økk{Lke Mkk{kLÞ þk¤k{kt Mkk{kLÞ çkk¤fku MkkÚku hneLku rðf÷ktøk çkk¤f rþûký {u¤ðu, su{kt ytÄ, yÕÃkárü, çknuhkt,

{kLkrMkf ûkrík yLku þkherhf ûkríkðk¤kt íkÚkk yLÞ rðf÷ktøkíkk Ähkðíkkt çkk¤fkuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.

rðf÷ktøk çkk¤fku {kxuLkwt Mktfr÷ík rþûký : Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk

«khtr¼f rþûký{kt MkkðoºkefhýLkkt æÞuÞ nktMk÷ fhðk Mkk{kLÞ þk¤kLkkt çkk¤fkuLku 6 Úke 14 ð»koLke ðÞ MkwÄe

ykðhe ÷uðk{kt ykðu÷ Au. ßÞkhu rðf÷ktøk çkk¤fku {kxu «kÚkr{f rþûký{kt 6 Úke 18 ð»koLke ðÞ MkwÄe

rðf÷ktøk Äkhk yLðÞu òuøkðkE fhðk{kt ykðe Au.

16

rðf÷ktøk çkk¤fku {kxuLkwtMktfr÷ík rþûký (ykEEze)

6

17

rðf÷ktøkíkk : fwËhíke heíku yÚkðk ykfÂM{f fkhýkuMkhrðf÷ktøkíkk ykðíke nkuÞ Au.

yk rðf÷ktøkíkkyku yk {wsçk Au :

• •

• •

• •

• •

•

ytÄíð yLku yÕÃkárü ©ðýLke ¾k{e

{kLkrMkf ûkrík yLku {kLkrMkf hkuøk yÂMÚkrð»kÞf rðf÷ktøkíkk

{kLkrMkf rçk{khe {xe økÞu÷ hõíkrÃk¥k

Mkuhuçkú÷ ÃkkÕMke ({øksLkku ÷fðku) ykurxÍ{

çknwrðf÷ktøkíkk

Mktfr÷ík rþûký þk {kxu ?

•

• •

• •

•

•

¼khíkLke {kuxk¼køkLke ðMíkeLkwt økúkBÞ rðMíkkh{kt hnuXký

rðf÷ktøk çkk¤fkuLkku MkðkOøke rðfkMk MkkÄðk Mkk{krsf Mktf÷Lk ÚkkÞ

ykuAk ¾[uo ðÄw ÔÞkÃk Mk{kLk íkfku Ãkqhe Ãkkzðe

ykËkLk-«ËkLkLke ðÄw íkfku

rðf÷ktøk Äkhku-1995 íkÚkk yLÞ Äkhk íkÚkk ½ku»kýkÃkºkLke òuøkðkELkku y{÷

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk ytíkøkoík Mktfr÷ík rþûkýLkkt æÞuÞku

•

•

•

«kÚkr{f rþûkýLkkt MkkðoºkefhýLkkt æÞuÞ nktMk÷ fhðk {kxu Ëhuf rðf÷ktøk çkk¤f þk¤k{kt «ðuþ {u¤ðu.

6 Úke 18 ð»koLke ðÞLkkt ík{k{ rðf÷ktøk çkk¤fku økwýð¥kkÞwõík «khtr¼f rþûký Ãkqhwt fhu.

rðf÷ktøk çkk¤f Ãký Mkk{kLÞ çkk¤fLke su{ rþûký {u¤ðe ykí{rLk¼oh çkLku íkÚkk ÃkwLk:MÚkkÃkLk Ãkk{u.

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk ytíkøkoík Mktfr÷ík rþûkýLkk WÆu~Þku

•

•

•

•

•

rðf÷ktøk çkk¤fkuLku Mk{kLk rþûkýLke íkf

Mk{ks{kt MÚkkLk

ykuAk ¾[uo rþûkýLkku ðÄw ÔÞkÃk

ðÄw MktÏÞk{kt ðÄw ÍzÃkÚke rðf÷ktøk çkk¤fkuLku Mk{kððk.

rðf÷ktøk çkk¤fkuLkk ðk÷eykuLke rþûký{kt ¼køkeËkhe

Ãkt[kÞíkehksLkk MkÇÞku ßÞkhu þk¤k{kt {w÷kfkík ÷u íÞkhu yk[kÞo, rþûkfku íku{s rðf÷ktøk çkk¤fku MkkÚku [[ko fhe.

IED ytíkøkoík ÚkÞu÷ fk{økeheLkwt {kuLkexhªøk - {køkoËþoLk fhe sYhe «uhýk Ãkqhe Ãkkzðe.

þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkyu çku «fkhLkkt {k¤¾kfeÞ fk{ku fhðkLkkt nkuÞ Au.

•

•

•

•

•

•

þk¤k yLku íkuLkk rð¼køkkuLke {hk{íkLkwt fk{

swËk swËk rMkrð÷ fk{ku suðk fu ðøko¾tzku, þki[k÷Þku, ÃkeðkLkk ÃkkýeLke MkwrðÄk, {æÞknTLk ¼kusLk þuz íku{s

çkkWLzÙe ðku÷Lkwt çkktÄfk{

çkktÄfk{Lke «r¢Þk nkÚk Ähíkkt Ãknu÷kt çkuLf{kt ¾kíkw ¾ku÷kððk {kxu yk f[uhe îkhk fhðk{kt ykðu÷k ÃkrhÃkºk{kt

ykÃku÷ Mkq[Lkkyku {wsçk ¾kíkwt ¾ku÷kððwt.

çkktÄfk{ {kxu yuMkyuMkyu f[uhe íkhVÚke «Úk{ nókLkkt Lkkýkt {¤íkk Ãknu÷kt yk ytøkuLkk MOU fhðkLkk nkuÞ Au.

ÚkÞu÷ fk{Lkk rnMkkçkku hk¾ðk, çkeò nókLkk Lkkýkt {u¤ððk, Lkkýkt ðÃkhkþ «{kýÃkºk suðk rnMkkçkku ytøkuLke

ÃkØríkyku yLku íku{kt yLkwMkhðkLke fk{økehe fhðe.

fk{Lkk çkktÄfk{ ËhBÞkLk xeykhÃke îkhk yk ytøku {køkoËþoLk ykÃkðk{kt ykðþu íku{s fk{Lke økwýð¥kk {kxu

Úkzo Ãkkxeo îkhk fk{Lkwt rLkheûký fhðk{kt ykðþu.

18

þk¤k çkktÄfk{yLku rhÃkuhªøk

7

•

•

•

•

fk{Ãkqýo ÚkÞk çkkË rLkÞík Lk{qLkk{kt fk{ Ãkqýo ÚkÞk ytøkuLkwt «{kýÃkºk ykÃkðkLkwt nkuÞ Au.

þk¤kLkku Mk{økú heíku rðfkMk fhðkLkku Ã÷kLk íkiÞkh fhe yLku su{ su{ LkkýktLke WÃk÷ÂçÄ ÚkkÞ íku «{kýu yk

Ã÷kLk{kt Mk{krðü swËe swËe yuõxeðexe yrøkú{íkkLkk Äkuhýu nkÚk Ähðe.

çkk¤fkuLku þk¤kLkk swËk swËk yu÷e{uLxMk yLku ¾wÕ÷e søÞkyku{ktÚke Mkíkík rþûký {¤e hnu íku {kxu yk

rð¼køkkuLku BaLA íkhefu rðfMkkððk.

þk¤kLkk ykuhzk, fBÃkkWLz ðkì÷, MkuLkexuþLk, ÃkeðkLkk ÃkkýeLke MkwrðÄk, {æÞknTLk ¼kusLk þuz, ytøku

Ãkt[kÞíkhksLkk MkÇÞkuyu SMC MkkÚku [[ko fhe, þk¤kLku s{eLk MktÃkËkLkLke sYrhÞkík nkuÞ íkku íku{kt {ËËYÃk

Úkðwt. Mk{wËkÞLkku Mknfkh {¤e hnu íku {kxu «ÞíLkku fhðk.

19

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk ytíkøkoík 6 Úke 14 ðÞsqÚkLkkt þk¤k çknkhLkkt çkk¤fkuLku ðifÂÕÃkf rþûkýLke swËe swËe

ÞkusLkkyku{kt Mkktf¤e rþûkýLkk {wÏÞ «ðkn{kt Mkk{u÷ fhðk{kt ykðe hÌkkt Au.

6 Úke 14 ð»koLke ðÞsqÚkLkk Ëhuf çkk¤fkuLku «kÚkr{f rþûkLkk MkkðorºkfhýLkk æÞuÞ nuX¤ þk¤k{kt Ëk¾÷ fhkðe

økwýð¥kkðk¤wt rþûký «kó fhðk «uhu íkuðwt rþ¾ððkLkwt nkuÞ Au. Ãkhtíkw rðrþü MktòuøkkuLku fkhýu çkk¤fku fux÷ef ð¾íku

yÄðå[uÚke þk¤k Akuze Ëu Au yÚkðk íkku þk¤k{kt Ëk¾÷ Úkíkkt LkÚke. ykðkt çkk¤fkuLku rþûkýLkk Mkk{kLÞ «ðkn{kt

Mk{kðe ÷uðk ¾qçk s sYhe Au. su çkk¤fku þk¤k çknkhLkk Au íku{Lkk {kxu íku{Lke ðÞfûkkLku æÞkLku ÷E yuMkyuMkyu

{køkoËŠþfk yLðÞu íku{Lku su íku Äkuhý{kt Ëk¾÷ fhðkLkk ÚkkÞ Au.

Right to Education Act - 2009Lke òuøkðkE {wsçk hkßÞ{kt 6 Úke 14 ðÞsqÚkLkk çkk¤fku ðÞfûkk {wsçkLke

ûk{íkk rMkæÄ fhe rþûkýLkk Mkk{kLÞ «ðkn{kt òuzkÞ íku {kxu MÃkurþÞ÷ xÙuLkªøk «kuøkúk{Lkwt ykÞkusLk fhðk{kt ykðu÷

Au.

20

ðifÂÕÃkf rþûký ÔÞðMÚkkMÃkurþÞ÷ xÙu®Lkøk «kuøkúk{

8

6 Úke 8 ðÞsqÚkLkk çkk¤fku Mkk{kLÞ þk¤k{kt «ðuþ {u¤ðu íku Ãknu÷kt íkuyku þk¤kLkk ðkíkkðhýÚke Ãkrhr[ík ÚkkÞ,

þk¤kLkku zh Ëqh ÚkkÞ íku nuíkwÚke þiûkrýf heíku Mkßs fhðk {kxu yur«÷Úke sqLk-10 ºký {rnLkk {kxu MÃkurþÞ÷

xÙurLktøkLkwt ykÞkusLk fhðk{kt ykðu Au. yk fkÞo¢{{kt yuf ð»koÚke ykuAk Mk{ÞÚke zÙkuÃkykWx nkuÞ íkuðkt

çkk¤fkuLkku Ãký Mk{kðuþ fhðk{kt ykðu Au.

9 Úke 14 ðÞsqÚkLkk fËe þk¤kyu Lk økÞu÷ çkk¤fku Mkk{kLÞ þk¤k{kt «ðuþ {u¤ðu íku Ãknu÷kt íkuyku þk¤kLkk

ðkíkkðhýÚke Ãkrhr[ík ÚkkÞ, þk¤kLkku zh Ëqh ÚkkÞ íku nuíkwÚke yLku yuf ð»koÚke ðÄw Mk{Þøkk¤kÚke zÙkuÃkykWx nkuÞ

íkuðk çkk¤fkuLku íku{Lke ðÞLku yLkwYÃk Äkuhý {kxu þiûkrýf heíku Mkßs fhðk {kxu íku{s SðLk fkiþÕÞ÷ûke

rþûký ykÃkðk {kxu sqLk-11 Úke {k[o-12 MkwÄe MÃkurþÞ÷ xÙurLkøkLkwt ykÞkusLk fhu÷ Au. ßÞkhu 12 Úke 14

ð»koLkk fËe þk¤kyu Lk økÞu÷k íku{s çku ð»koÚke ðÄw Mk{ÞÚke zÙkuÃkykWx çkk¤fku {kxu yk fkÞo¢{20 {kMk MkwÄe

[÷kððk{kt ykðþu.

hkßÞLke ytËh hkuShkuxe {kxu ðk÷eyku MkkÚku MÚk¤ktíkh fhíkkt 6 Úke 14 ðÞsqÚkLkkt çkk¤fku {kxu {q¤ økk{{kt s

MÃkurþÞ÷ xÙuLkªøk «kuøkúk{(rLkðkMke) fhðk{kt ykðþu. su{kt çkk¤fkuLku rþûkýLke MkkÚku hnuðk-s{ðkLke MkwrðÄk

Ãkqhe Ãkkzðk{kt ykðu Au. yk çkk¤fku {kxu {kEøkúuþLk Vku{oLke {kEøkúuþLk {kuLkexhªøk rMkMx{{kt ykuLk÷kELk

yuLxÙe fhðkLke hnuþu.

yLÞ hkßÞ{ktÚke MÚk¤ktíkh fheLku økwshkík{kt ykðíkkt çkk¤fku {kxu ßÞkt ðk÷eyku fk{fksLkk MÚk¤u hkufkÞ Au

íÞkt s xuLx Mfq÷ îkhk rþûkýLke ÔÞðMÚkk fhðk{kt ykðþu.

MÃkurþÞ÷ xÙuLkªøk «kuøkúk{- rçkLk rLkðkMke(3 {kMk - yur«÷Úke sqLk)

MÃkurþÞ÷ xÙuLkªøk «kuøkúk{- rçkLkrLkðkMke (10-20 {kMk)

MÃkurþÞ÷ xÙuLkªøk «kuøkúk{- rLkðkMke(hkßÞLkk MÚk¤ktíkh fhíkkt çkk¤fku {kxu)

yLÞ hkßÞLkk MÚk¤ktíkh fhíkkt ÃkrhðkhLkk6 Úke 14 ð»koLkk çkk¤fku {kxu xuLx Mfw÷

21

hkßÞLke ytËh yLku hkßÞ çknkh MÚk¤ktíkh fheLku ykðíkkt yLku síkkt çkk¤fku {kxu {kEøkúuþLk {kuLkexhªøk

Mkku^xðuh ykuLk÷kELk íkiÞkh fhu÷ Au. yk rMkMx{ îkhk çkk¤fkuLkwt xÙufªøk fhe íku{Lku Mkk{kLÞ þk¤k{kt,

yuMkxeÃke ðøkkuo fu MkeÍLk÷ nkuMxu÷ yLku MkÃkkuxo Mfw÷{kt òuzðk.

þnuhe rðMíkkhLkk ðtr[ík sqÚkku (f[hku ðeýíkk, ¼e¾ {ktøkíkk, {sqhe fhíkk, yLkkÚk yLku yLÞ)Lkk çkk¤fku

{kxu þuÕxh nkWMk þY fhðk{kt ykðu÷ Au.

{kEøkúuþLk {kuLkexhªøk rMkMx{

þuÕxh nkWMk

22

Ãkt[kÞíkehksLkk MkÇÞkuyu økk{, rðMíkkhLke þk¤k{kt «ðuþÃkkºk 6 Úke 14 ð»koLkk ík{k{çkk¤fkuLku íku{Lke ðÞfûkk

yLkwMkkh þk¤k{kt «ðuþ fu ÃkwLk: «ðuþ ykÃkðkLkk «kusuõx{kt MxkV, þk¤kLkk yk[kÞo, rþûkfkuLku {ËËYÃk Úkðwt.

økwshkík hkßÞ {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkkLkku ykht¼ ð»ko 1984Lkk LkðuBçkh {kMkÚke fhðk{kt ykðu÷. yk{,

«kÚkr{f þk¤kLkk çkk¤fkuLku {æÞknTLk ¼kusLk ykÃkLkkh økwshkík hkßÞ Ëuþ{kt «Úk{ Au. {æÞknTLk ¼kusLk

ÞkusLkkLkk {wÏÞ nuíkwyku Lke[u {wsçk økýkðe þfkÞ.

yk ÞkusLkkLkwt y{÷efhý Mkhfkh fûkkyu rþûký rð¼køk fhu Au. yLku ¾kíkk ðzk íkhefu fr{&™h©e, {æÞknTLk

¼kusLk ÞkusLkk Au. rsÕ÷k fûkkyu yk ÞkusLkk WÃkh Ëu¾hu¾, rLkÞtºký yLku y{÷efhý {kxu f÷uõxh sðkçkËkh Au.

f÷uõxh©eLkk rLkÞtºký nuX¤ LkkÞçk f÷uõxh ({.¼.Þku.) Vhs çkòðu Au. íkk÷wfk fûkkyu yk ÞkusLkkLke

y{÷efhýLke sðkçkËkhe íkk÷wfk {k{÷íkËkhLke Au yLku «kÚkr{f þk¤k{kt {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkkLke fk{økehe

Mkt[k÷fLku Mkw«ík fhðk{kt ykðu÷ Au.

(1) «kÚkr{f þk¤k{kt ¼ýíkk çkk¤fkuLku {æÞknTLk ¼kusLk ykÃkðwt yu økheçke rLkðkhý ytøkuLkk hkßÞLkk «ÞíLkku{kt Ãkqhf çkLkþu.

(2) ykðe ÞkusLkkLkk Ãkrhýk{u rðfkMkþe÷ ðÞ sqÚkLkk çkk¤fkuLkwt Ãkku»ký Äkuhý Mkkhk yuðk «{ký{kt Ÿ[w ykðu Au.

(3) yÄðå[u þk¤k Akuze sLkkhLku hkufðk yLku þk¤kyku{kt Mkk{kLÞ nkshe{kt MkwÄkhku fhðk WÃkhktík{kt {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkk ðÄkhu rðãkÚkeoykuLku þk¤k{kt ykf»keo þfþu.

(4) yk ÞkusLkk Mkk{krsf yLku hk»xÙeÞ yufíkk MkkÄðkLkwt yuf Ãkøk÷wt çkLke hnuþu.

23

{æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkk9

«kÚkr{f þk¤k{kt {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkkLkk y{÷efhý{kt þk¤kLkk {wÏÞ rþûkfLke Vhòu yLku fk{økehe

MkhfkhLkk rþûký rð¼køkLkk Xhkð ¢{ktf Lkt. {¼Þ/1392-221/Þ íkk. 25/1/1994 íku{s MkhfkhLkk rþûký

rð¼køkLkk ÃkrhÃkºk ¢{ktf Lkt. {¼Þ-102009-826-ykh íkk. 25/8/2009{kt Lk¬e fhðk{kt ykðu Au.

çkk¤fkuLku ÞkuøÞ {kºkk{kt Ãkkirüf ¾kuhkf {¤e hnu íku {kxu þk¤kLkk rþûkfku {n¥ðLkku ¼køk ¼sðe þfu. «kÚkr{f

þk¤k{kt {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkkLkk yMkhfkhf y{÷efhý {kxu rþûkfLke ¼qr{fk [kðeYÃk Au. yk Ãkrðºk fkÞo{kt

rþûkf çkk¤fkuLku ÞkuøÞ Mk{Þu yLku ÞkuøÞ {kºkk{kt ¼kusLk ykÃkðk{kt yøkíÞLke Vhs çkòðe þfu Au yLku yuf W{Ëk

fk{økehe fÞko ytøkuLkku ynuMkkMk yLkw¼ðe þfu Au. þk¤k{kt {æÞknLk ¼kusLk ËhBÞkLk {wÏÞ rþûkf íku{s rþûkf

çkk¤fkuLku {kxu çkLkkðu÷ ¼kusLk{kt VkuxeoVkEz ykxk, [ku¾k, Ëk¤, íku÷ íku{s {Mkk÷k økwýð¥kkðk¤k Au fu Lknª íkuLke

¾kºke fhu yLku {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkkLke ðMíkwykuLke ò¤ðýe çkhkçkh ÚkkÞ íkuLke ¾kºke hk¾ðe òuEyu.

rðþu»k{kt, Mkt[k÷f, hMkkuÞk yLku {ËËLkeþ íku{Lke {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkk{kt Vhòu rLkÞr{ík çkòðu yLku çkk¤fku

{kxu rLkÞr{ík økh{ hMkkuE çkLkkðeLku ÃkehMkðk{kt ykðu íku Ãký þk¤kLkk {wÏÞ rþûkfu òuðkLkwt hnu Au. ¼kusLk{kt ¼køk

÷uLkkh çkk¤fkuLke Ëhhkus ytËkrsík MktÏÞk rþûkfkuyu {u¤ðeLku Mkt[k÷fLku ykÃkðe òuEyu suÚke sYrhÞkík «{ýu

hMkkuE çkLkkðe þfkÞ yLku çkk¤fkuLku ÞkuøÞ {kºkk{kt ¼kusLk {¤e hnu yLku yLkks fu yLÞ ðMíkwykuLkku çkøkkz

yxfkðe þfkÞ. þk¤kLkk çkk¤fku ÷kELk{kt rþMíkçkæÄ ¼kusLk {u¤ðu, MðåAíkk Ãkqðof nkÚk Äkuðu yLku çkk¤fku{kt

¿kkrík, òrík yLku Wå[Lke[Lkk ¼uË¼kð rðLkk ¼kusLk{kt ¼køk ÷ELku ÃkhMÃkh ¼kE[khku yLku MkËT¼kðLkk fu¤ðkÞ íku

{kxu þk¤kLkk rþûkfkuyu yLku PRI MkÇÞkuyu «ÞkMk fhðkLkku hnu Au.

WÃkhktík{kt, hkßÞ Mkhfkhu «kÚkr{f þk¤kLkk çkk¤fkuLku «kÞ{he íku{s yÃkh «kÞ{he{kt yLkks{kt Vku.Vk.ykxku,

[ku¾k, Ëk¤, íku÷, þkf¼kS fux÷k «{ký{kt ykÃkðk Ãkkºk Au. íku çkkuzo þk¤k{kt fkuEÃký {w÷kfkíku ykðLkkh òuE

þfu íku heíku rËðk÷ WÃkh f÷h{kt ÷¾kððkLkku nkuÞ Au. yk {kxu hkßÞ Mkhfkhu Ëhuf þk¤k {kxu Y. 200/0Lke

hf{Vk¤ðu÷ Au. þk¤k{kt ¼kusLk{kt {¤ðkÃkkºk sÚÚkkLke rðøkíkku MkkÚku Ëhhkus {uLkw Ãký ÷¾ðkLkwt Au. yk{,

þk¤kLkk {wÏÞ rþûkf íku{s rþûkfkuyu {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkk{kt yøkíÞLkku ¼køk ¼sððkLkku Au.

þk¤k{kt Ëhhkus çkk¤fkuLku ¼kusLk ykÃkíkk Ãknu÷k yk ¼kusLkLke økwýð¥kk yLku «{ký þk¤k {wÏÞ rþûkfu

íkÃkkMkðkLke ÔÞðMÚkk fhðkLke nkuÞ Au. ßÞkhu Ëhhkus yuf rþûkfu çkk¤fkuLku ¼kusLk ykÃkíkk Ãknu÷k ¼kusLkLkku xuMx

fhðkLkku hnu Au. yLku hMkkuzkLke, ðkMkýkuLke íku{s çkk¤fkuLke MðåAíkkLke ¾kºke fhðkLke nkuÞ Au.

økúk{Ãkt[kÞíkLkk MkÇÞku Ãký økk{Lkk çkk¤fkuLku økwýð¥kkÞwõík {æÞknTLk ¼kusLk {¤e hnu íku {kxu þk¤kLke {w÷kfkík

÷E, {krníke yLku {køkoËþoLk ykÃkðwt ¾qçks sYhe Au.

24

25

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLkLkkt {wÏÞ æÞuÞku - Lkk{ktfLk, MÚkkÞefhý yLku økwýð¥kk{kt ÷rûkík Ãkrhýk{ {u¤ððk «kusuõx{kt

fk{økehe fhðk{kt ykðu Au. xÙkÞçk÷ yußÞwfuþLk îkhk ykrËðkMke çkk¤fku{kt ¿kkLk, Mk{s, hsqykík, fkiþÕÞkuLke

rMkÂæÄyku «kó fhe ykí{rðïkMk fu¤ððku sYhe Au. íku{s rþûkfku îkhk þk¤k{kt çkk¤fkuLku yk {kxu rþûký

ykÃkðk{kt ykðu Au. rþûkfku yLku çkk¤fku MÚkkrLkf ÃkÞkoðhý{ktÚke {¤íke [esðMíkwykuLkku rþûký fkÞo{kt WÃkÞkuøk

fhðk íkk÷e{{kt {køkoËþoLk ykÃkðk{kt ykðu Au. çkÄks çkk¤fkuLku þk¤k{kt «ðuþ yÃkkððku. þk¤k{kt «ðuþ

yÃkkÔÞk ÃkAe íkuykuLku þk¤k{kt rLkÞíkr{ík {kuf÷ðk yrLkÞr{ík çkk¤fkuLkk ðk÷e MkkÚku fkWLMku÷ªøk fhðwt. ðk÷eLku

rþûkýÚke Úkíkk VkÞËk-÷k¼Lke òýfkhe ykÃkðe. MkhfkhLke ÞkusLkkyku suðe fu, økýðuþ, ÃkkXâÃkwMíkfku,

rþ»Þð]r¥k, {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkkÚke ðk÷eykuLku ðkfuV fhðk.

çkk¤f þk¤k{kt rLkÞr{ík ykðþu íkku s ykøk¤ ¼ýe þfþu. yuf Mkkhku Lkkøkrhf íkiÞkh fhe þfkþu. çkk¤fLkku rþûký

{u¤ððkLkku yrÄfkh nkuðkÚke íkuLku íkuLkkÚke ðtr[ík hk¾ðku rníkkðn LkÚke.

PRILkk MkÇÞkuyu økk{Lkk çkÄks çkk¤fkuLku þk¤k{kt «ðuþ yÃkkððku yLku økwýð¥kk÷ûke rþûký {u¤ððk Ëhhkus

rLkÞ{ík þk¤k{kt {kuf÷ðk ðk÷eykuLku sýkððwt sYhe Au. þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík yLku Ãkt[kÞíkehksLkk MkÇÞku

îkhk økk{Lku Lkuík]íð Ãkqhwt Ãkkzðk{kt ykðu.

ðtr[ík sqÚkLkktçkk¤fkuLkwt rþûký

10

26

Ãkrhrþü

• EMkeMkeE ðfoh/fuLÿ Mkt[k÷f :

• þk¤k økúkLx :

• rþûkf økúkLx :

• þk¤k heÃkuhªøk økúkLx :

• rðãk÷û{e çkkuLz :

• r{rLkxTMk :

• Xhkð :

• yusLzk :

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk îkhk 2.5 Úke 5 ð»koLkk çkk¤fkuLku Ãkqðo «kÚkr{f rþûký Ãkqhwt

Ãkkzðk [k÷íkk y÷eo [kEÕz nwz fuh yuLz yußÞwfuþLk [k÷u Au. suLkk Mkt[k÷f çknuLkkuLku EMkeMkeE ðfoh yÚkðk

fuLÿ Mkt[kr÷fk fnuðkÞ.

Mkhfkhe «kÚkr{f þk¤kykuLku ÃkkuíkkLke þk¤k{kt rþûký yLku rþûký MkkÚku Mktf¤kÞu÷ ykLkwMkktrøkf

çkkçkíkku fu suLku ykÄkhu rþûký{kt ðÄw MkwÄkh ÷kðe þfkÞ íku {kxu WÃkÞkuøk{kt ÷uðk {kxu Ëh ð»kuo Y. 5,000/-

þk¤kËeX Vk¤ððk{kt ykðíke økúkLx.

Mkhfkhe «kÚkr{f þk¤kLkk rþûkfku çkk¤fkuLku ðÄw Mkh¤íkkÚke yÇÞkMk fhkðe þfu íku {kxu

MknkÞYÃk ÚkE þfu íkuðk xe[ªøk ÷LkeOøk {xeheÞÕMk íkiÞkh fhðk {kxu rþûkf ËeX Ëh ð»kuo Y. 500/-

Vk¤ððk{kt ykðíke økúkLx.

Mkhfkhe «kÚkr{f þk¤kyku Ãkife Äkuhý 1 Úke 5 ðk¤e þk¤kykuLku Ëh ð»kuo Y. 7500/-

yLku Äkuhý 6 Úke 8 ðk¤e þk¤kykuLku Ëh ð»kuo Y. 15000/- þk¤kLkk heÃkuhªøk fk{{kxu Vk¤ððk{kt ykðíke

økúkLx.

ykuAku Mkkûkhíkk Ëh Ähkðíkk økk{kuLke Mkhfkhe «kÚkr{f þk¤k{kt Äkuhý 1 Úke «ðuþ

{u¤ðíke çkk¤kykuLku økwshkík Mkhfkh íkhVÚke ÃkkuíkkLkwt «kÚkr{f rþûký Ãkqýo fhu íku ykþÞÚke Y. 1,000/- Lkk

ykÃkðk{kt ykðíkk çkkuLz.

fkuEÃký «fkhLke {exªøk MktË¼uo {exªøk{kt ÚkÞu÷ [[koykuLke rðøkíkðkh ÔÞðÂMÚkík heíku fhðk{kt

ykðíke LkkUÄ.

fkuEÃký «fkhLke {kLÞ MktMÚkk îkhk íku{Lkk fkÞoûkuºk MktçktrÄík rLkÞ{kuLku ykÄeLk hne yøkíÞLkk rLkýoÞ

fhðk {kxu ík{k{ MkÇÞkuLke Mkt{ríkÚke {tsqh fhðk{kt ykðíke çkkçkíkLke LkkUÄ.

fkuEÃký {exªøk [[oðk{kt ykðLkkhk {wÆk.

þçËkuLke òýfkhe

27

• zÙkuÃkykWx :

• rðf÷ktøkíkk :

• {æÞknTLk ¼kusLk ÞkusLkk :

• «ðuþkuíMkð :

• Mkðuo :

• yuMk.xe.Ãke. ðøko :

• {uELkMxÙe{:

• çkk¤r{ºk :

þk¤k{kt yÇÞkMk fhíkkt rðãkÚkeoyku Ãkife fkuE rðãkÚkeo ÃkkuíkkLkku yÇÞkMk yÄðå[u Akuze síkku hnu

íku.

ÔÞÂõík fkuEÃký òíkLke þkherhf fu {kLkrMkf ûkrík Ähkðíke nkuÞ fu su Mðíktºk heíku ÃkkuíkkLkk hkuStËk

fkÞo fhðk{kt yûk{íkk fu {w~fu÷e yLkw¼ðíke nkuÞ yux÷u rðf÷ktøkíkk. rðf÷ktøkíkk{kt þkherhf ¾kuz¾ktÃký,

Mkkt¼¤ðkLke yûk{íkk, árüËku»k, {kLkrMkf {tËíkk íku{s {kLkrMkf hkuøkÚke Ãkezkíkk çkk¤fku Ãkwg ðÞ fu ð]æÄ

ðÞLke ÔÞÂõíkyku ykðu Au. yk{ økúkBÞ íku{s þnuhe rðMíkkh{kt hnuíke rðf÷ktøk ÔÞÂõíkykuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.

þk¤k{kt yÇÞkMk fhíkkt çkk¤fku {kxu çkÃkkuhLkk Mk{Þu økh{ çkLkkðu÷ ¼kusLk s{ðk

ykÃkðk {kxuLke ÞkusLkk.

þk¤k{kt çkk¤fkuLkk «ðuþ {kxuLkku sqLk {kMk{kt Þkusðk{kt ykðíkku WíMkð.

fkuE [ku¬Mk çkkçkíkkuLku æÞkLku hk¾e íku {kxuLke ík{k{ «fkhLke rLkrùík ûkuºkku{ktÚke {krníke {u¤ððk {kxuLke fk{økehe.

6 Úke 14 ð»koLkk þk¤k «ðuþÚke ðtr[ík, yÄðå[u, þk¤k Akuze sLkkh íkÚkk WÃk÷k Äkuhý{kt Lk sE þfLkkh

çkk¤fkuLku Mkk{kLÞ þk¤k{kt Lkk{ktrfík fhe ðÞ fûkk {wsçkLke þiûkrýf ûk{íkk rMkæÄ fhe rþûkýLkk Mkk{kLÞ «ðkn{kt òuze Ëuðk

{kxuLke íku{s çkk¤f «khtr¼f rþûkk Ãkqýo fhu íku {kxuLke ÔÞðMÚkk.

MÃkurþÞ÷ xÙurLktøk ytíkøkoík çkk¤fLke ðÞ fûkk {wsçkLke ûk{íkk rMkæÄ ÚkÞu {qÕÞktfLkLkk ykÄkhu Mkk{kLÞ þk¤k{kt

Mk{ðÞMfku MkkÚku rþûkýLkk Mkk{kLÞ «ðkn{kt òuze ËuðkLke «r¢Þk.

MÃkurþÞ÷ xÙu®Lkøk «kuøkúk{ytíkøkoík çkk¤fkuLku ðÞ fûkk {wsçkLke þiûkrýf Mkßsíkk rMkæÄ fhkððk y{wf Mk{Þ

{ÞkoËk MkwÄeLkk MkÇÞku îkhk rLk{ýqf yÃkkÞu÷ «ð]r¥k îkhk rþûký fkÞo fhíkku MÚkkrLkf ÔÞÂõík.

28

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLkhkßÞ MíkhLke f[uheLkwt ÔÞðMÚkkÃkLk íktºk

hkßÞ yuMkyuMkyu

yìõÍeõÞwxeð fr{rx

økðLkeOøk çkkìze

Mxux «kusuõx ykurVMk

Mxux «kusuõx zkÞhuõxh

yuyuMkÃkeze

yæÞkÃkLkrðãk

xe[h xÙu®Lkøk

suLzh yußÞwfuþLk

ðifÂÕÃkf rþûký

ykrËòrík rþûký

rðf÷ktøk çkk¤fkuLkwt rþûký

EMkeMkeE

Mku¢uxhe

ðneðx

ykuyuMk

VkÞLkkLMk

yuLz

yufkWLxTMkçkktÄfk{

r{zeÞk yu{ykEyuMk

Ã÷k®Lkøk

yuLz

{uLkus{uLx

LkkUÄ: hkßÞ fûkkyu hkßÞMíkhLke ðneðxe fk{økehe yÚkuo

hkßÞ - rsÕ÷k yuMkyuMkyu f[uheLkwt {k¤¾wt

29

LkkUÄ: hkßÞ fûkkyu rLkríkrð»kÞf rLkýoÞku ÷uðk yLku y{÷efhý {kxuLke ÔÞððMÚkkLkwt fkÞo fhðk.

Ãkrh»kËLkk hkßÞ, Mxux «kusuõx zkÞhuõxhLke f[uhe, rsÕ÷ku,ç÷kìf ðøkuhu Míkhkuyu MktMÚkkøkík {k¤¾kLkku yk÷u¾

hkßÞ MíkhLkk ÔÞðMÚkkÃkLk íktºkLke rðrðÄ Mkr{ríkyku

økðLkeOøk çkkìze

! y{÷efhýLku ÷økíke Mk{eûkk

! ðkŠ»kf ynuðk÷ y™u ykìrzx rhÃkkuxTMko ytøku

[[ko rð[khýk

! rLkÞ{ku MkwÄkhðk

! ÃkrhÞkusLkkykuLkk y{÷efhý ytøkuLke

sðkçkËkhe ðnLk fhðe

! LkkýktfeÞ yLku Mkuðk rð»kÞf rLkÞ{ku ½zðk

! yLkwçktÄku (fkuLxÙkõxTMk) fhðkLke Mk¥kk

! Ãkrh»kËLkk {wÏÞ fkhkuçkkhe yrÄfkhe

! ÃkrhÞkusLkkLkk y{÷efhý yLku ðneðx

! rþûký rð¼køk yLku yLÞ ¾kíkkyku MkkÚku

Mktf÷Lk

yìõÍeõÞwxeð fr{rx


ÃkrhÞkusLkk (yuMkyuMkyu)

{kxu hkßÞ MíkhLke

LkkUÄkÞu÷e MktMÚkk

hkßÞ MíkhLke f[uhe

yuMkÃkeze

yuyuMkÃkeze

Mku¢uxhe, yuV yuLz yuyku,

rðrðÄ fkÞo½xfku Mkt¼k¤íkk

yrÄfkheyku

íkktrºkf Mk÷knfkh sqÚk

SMkeEykhxe

{rn÷k Mkk{ÏÞ

ÃkkXâ ÃkwMíkf {tz¤

! fkÞo¢{kuLku ykÄkhYÃk

¼qr{fk Ãkqhe Ãkkzðe

! íkktrºkf MknkÞíkk

! Mk{eûkk yLku MktþkuÄLk

30

rsÕ÷k «kusuõx ykurVMk

rsÕ÷k «kusuõx fku-ykuŠzLkuxh

yæÞkÃkLkrðãk, xe[h xÙu®Lkøk, suLzh,

ðifÂÕÃkf rþûký, ykrËòrík rþûký,

rðf÷ktøk çkk¤fkuLkwt rþûký, EMkeMkeE

{kuLkexhªøk

{ezeÞk

rnMkkçke

yrÄfkheçkktÄfk{

çkeykhMke, çkeykhÃke, ç÷kìf yu{ykEyuMk

MkeykhMke

þk¤kyuMkyu{Mke

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk ytíkøkoík rsÕ÷k MíkhLke f[uheLkwt ÔÞðMÚkkÃkLk íktºk

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk ytíkøkoík rsÕ÷k MíkhLke f[uheLkwt ÔÞðMÚkkÃkLk íktºk

31

rsÕ÷k ÔÞðMÚkkÃkLkíktºkLke rðrðÄ Mkr{rík / sqÚk

yuMkyuMkyuLkk y{÷efhý yLku

{kuLkexhªøk {kxuLke rsÕ÷k MíkhLke Mkr{rík

rsÕ÷kLke yìõÍeõÞwxeð fr{rx

- rsÕ÷k «kusuõx fku-ykuŠzLkuxh

(nkuÆkLke Yyu rsÕ÷k «kÚkr{f rþûkýkrÄfkhe)

- rnMkkçke yrÄfkhe, fkÞo½xfkuLkk yrÄfkheyku

çkeykhS çkeykhMke

MkeykhS MkeykhMke

yuMkyu{Mke þk¤k

! rLkríkrð»kÞf rLkýoÞ

! y{÷efhý ytøkuLke Mk{eûkk

! ÃkrhÞkusLkk y{÷efhýLke

sðkçkËkhe ðnLk fhðe.

! «kusuõxLkk Mkðoøkúkne

y{÷efhý yLku rLkheûký

! rþûký rð¼køk MkkÚku Mktf÷Lk

32

þiûkrýf ð»ko ËhBÞkLk «kÚkr{f þk¤k{kt þiûkrýf fkÞo {kxuLkkuMk{Þ Lk¬e fhðk çkkçkík

økwshkík Mkhfkh

rþûký rð¼køk

Xhkð ¢{ktf : ÃkeykhE-112011-149-f,

Mkr[ðk÷Þ, økktÄeLkøkh.

íkk. 18/02/2011

ðt[kýu ÷eÄk :

(1) "Äe hkEx ykuV r[ÕzÙLk xw £e yuLz fBÃk÷Mkhe yußÞwfuþLk yuõx-2009"

(2) rþûký rð¼køk, Mkr[ðk÷Þ, økktÄeLkøkhLkk ònuhLkk{k ¢{ktf : GH/SH/6

NO: ÃkeykhE/12010/Ãk/fu íkk.1/4/2010

«MíkkðLkk :

¼khík Mkhfkh îkhk 6 Úke 14 ð»koLkk ík{k{çkk¤fkuu {Vík yLku VhSÞkík rþûký ÃkwY Ãkkzðk {kxu yk{w¾ (1) {kt Ëþkoðu÷

fkÞËku ÃkMkkh fhu÷ Au. su íkk.1/4/2010 Mk{økú Ëuþ{kt fhðk{kt ykðe hnu÷ Au. ¼khík Mkhfkh îkhk çkk¤fkuLku økwýð¥kk

Mk¼h rþûký «kó ÚkkÞ íku {kxu þiûkrýf fkÞo yLku rþûkfkuLkk fk{Lkk f÷kfku {kxu òuøkðkE fhu÷ Au. suLkk y{÷ fhðkLke

çkkçkík økwshkík Mkhfkh©eLke Mkr¢Þ rð[khýk nuX¤ níke. Mkhfkh îkhk Ãkwg rð[khýkLku ytíku Lke[u {wsçk Xhkððk{kt ykðu

Au.

Xhkð :

(1) þiûkrýf ð»ko ËhBÞkLk «kÚkr{f rð¼køk {kxu yux÷u fu Äkuhý-1 Úke 5 {kxu fk{fksLkk 200 (çkMkku) rËðMk yLkuu

ð»ko ËeX ykuAk{kt ykuAk 800 f÷kf þiûkrýf fk{økehe fhðkLke hnuþu.

(2) þiûkrýf ð»ko ËhBÞkLk Wå[íkh «kÚkr{f rð¼køk {kxu yux÷u fu Äkuhý-6 Úke 8 Lkk ðøkkuo {kxu fk{fksLkk 220

(çkMkku ðeMk) rËðMkku Lk¬e fhðk{kt ykðu÷ Au yLku ð»ko ËhBÞkLk ykuAk{kt ykuAk 1000 f÷kfLkwt þiûkrýf fkÞo

fhðkLkwt hnuþu.

(3) «kÚkr{f þk¤k{kt íkiÞkhe {kxu íkÚkk yLÞ ykLkw»kktrøkf fk{økehe MkrníkLkk rþûkf ËeX yXðkrzÞkLkk 45

(rÃkMíkk¤eMk) f÷kfLke fk{økehe fhðkLke hnuþu. yux÷u fu rËðMkLke þk¤kyku{kt Mkku{Úke þw¢ ËhBÞkLk Ëhhkus ykX

f÷kfLke fk{økehe fhðkLke hnuþu. þrLkðkhu Ãkkt[ f÷kfLke fk{økehe fhðkLke hnuþu.

(4) «kÚkr{f þk¤kLkk Äkuhý-1 Úke Äkuhý-5 Lkk rþûkfkuyu «kÚkr{f rð¼køk{kt Ëhhkus ykuAk{kt ykuAk 4

([kh) f÷kf yLku Wå[íkh «kÚkr{f rð¼køk Äkuhý-6 Úke Äkuhý-8 Lkk rþûkfkuyu Ãkkt[ f÷kfLkwt ðøkofkÞo

fhðkLkwt hnuþu.

ÃkrhÃkºkkuLkwt Mktf÷Lk

33

(5) yLkw¢{(4) {kt ËþkoÔÞk {wsçkLkk ðøkofkÞo fÞko ÃkAe çkkfeLkku Mk{Þ ðøko rþûkýLke íkiÞkhe, çkk¤fkuLke

MðkæÞkÞÃkkuÚke, «ÞkuøkÃkkuÚke ðøkuhuLke [fkMkýe ykøkk{e rËðMk fu ykøk¤Lkk «fhýkuLkk rþûký {kxuLke

íkiÞkhe {kxu WÃkÞkuøk fhðkLkku hnuþu. yk Mk{Þ ËhBÞkLk{kt rþûkfu þk¤k{kt nksh hnuðkLkwt hnuþu yux÷u fu

þk¤k AkuzeLku sE þfþu Lkrn.

yk Xhkð ík{k{ «kÚkr{f þk¤kyku yux÷u fu Mkhfkhe þk¤k, rsÕ÷k rþûký Mkr{rík Mkt[kr÷ík, Lkøkh rþûký Mkr{rík

Mkt[kr÷ík, yLkwËkrLkík ¾kLkøke «kÚkr{f þk¤k, rçkLk yLkwËkrLkík ¾kLkøke «kÚkr{f þk¤k, Mke.çke.yuMk.Mke. fu

ykE.Mke.yuMk.ykE. yÚkðk yLÞ fkuE Ãký çkkuzo MkkÚku Mktf¤kÞu÷ fkuEÃký {kæÞ{Lke ík{k{ «kÚkr{f þk¤kykuLku

÷køkw Ãkzþu. yLku íkuLkku y{÷ ík{k{rþûkfku/yk[kÞkuo yLku Mkt[k÷fu fhðkLkku hnuþu.

yk XhkðLkku y{÷ þY Úkíkk þiûkrýf ð»ko 2011-12 Úke yux÷u fu swLk-2011 Úke þY Úkíkk Lkðk þiûkrýf ð»koÚke

fhðkLkku hnuþu.

økwshkík hkßÞLkk hkßÞÃkk÷©eLkk nwf{Úke yLku íku{Lkk Lkk{u,

Mkne -

(yuMk.çke. økhkrMkÞk)

LkkÞçk Mkr[ð («kÚkr{f rþûký)

rþûký rð¼køk

økwshkík Mkhfkh.

«rík,

- {kLk. hkßÞÃkk÷©eLkk yøkú Mkr[ð©e, hks¼ðLk, økktÄeLkøkh

- {kLk.{wÏÞ{tºke©eLkk Mkr[ð©e, Mkr[ðk÷Þ, økktÄeLkøkh.

- ík{k{ {kLk. {tºke©eyku/hkßÞ fûkkLkk {tºke©eyku/{kLk.MktMkËeÞ Mkr[ð©eykuLkk ytøkík Mkr[ð©e, Mkr[ðk÷Þ,

økktÄeLkøkh.

- yøkú Mkr[ð©e (rþûký)Lkk ytøkík Mkr[ð©e, Mkr[ðk÷Þ, økktÄeLkøkh.

- Mkr[ð©e, («kÚkr{f rþûký) Lkk ytøkík Mkr[ð©e, Mkr[ðk÷Þ, økktÄeLkøkh.

- Mkr[ðk÷ÞLkk ík{k{rð¼køkku, økktÄeLkøkh.

- fr{&™h©e, {æÞknLk ¼kusLk ÞkusLkk yLku þk¤kyku, økwshkík hkßÞ, økktÄeLkøkh.

- rLkÞk{f©e, «kÚkr{f rþûký, økwshkík hkßÞ, økktÄeLkøkh.

- Mxux «kusuõx zkÞhuõxh, Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk, Mkuõxh-17, økktÄeLkøkh.

- rLkÞk{f©e, rLkhtíkh rþûký, økwshkík hkßÞ, økktÄeLkøkh.

34

«kÚkr{f þk¤kykuLku fuÃkexuþLk Ve ÷uðk «ríkçktÄ {qfðk çkkçkík

økwshkík Mkhfkh

rþûký rð¼køk



íkk. 18/02/2011

ðt[kýu ÷eÄk :-

(1) "Äe hkEx ykuV r[ÕzÙLk xw £e yuLz fBÃk÷Mkhe yußÞwfuþLk yuõx-2009 f÷{-13(1) yLku f÷{-38"



«MíkkðLkk :

¼khík Mkhfkh îkhk 6 Úke 14 ð»koLkk ík{k{ çkk¤fkuu {Vík yLku VhSÞkík rþûký «kó ÚkkÞ íku {kxu MktMkË{kt "Äe hkEx ykuV

r[ÕzÙLk xw £e yuLz fBÃk÷he yußÞwfuþLk yuõx-2009 ÃkMkkh fheLku ík{k{çkk¤fkuLku {q¤¼qík çktÄkhýeÞ yrÄfkh ykÃku÷ Au.

yk fkÞËkLke f÷{-13(1) {kt Lke[u {wsçk òuøkðkE Au.

"fkuEÃký þk¤k yÚkðk ÔÞÂõík þk¤k{kt çkk¤fLku Ëk¾÷ fhíke ð¾íku fkuEÃký «fkhLke Capitation Fee ðMkw÷ fhþu Lkrn

yLku þk¤k{kt «ðuþ {kxu çkk¤f yÚkðk íkuLkk {kíkk-rÃkíkk/ðk÷eLku íkÃkkMk fu ELxhÔÞw{ktÚke ÃkMkkh fhþu Lkrn."

yk f÷{Lke òuøkðkEykuLkku Xhkð fhe íkuLkku y{÷ fhðk ík{k{ «kÚkr{f þk¤kykuLku òý fhðkLke çkkçkík Mkhfkh©eLke

rð[khýk nuX¤ níke.

Xhkð :

¼khík Mkhfkh îkhk yk{w¾ (1) {kt Ëþkoðu÷ Äe hkEx ykuV r[ÕzÙLk xw £e yuõx fBÃk÷Mkhe yußÞwfuþLk yuõx-2009 Lke

f÷{13(1) yLku f÷{-38 Lke òuøkðkEykuÚke {¤u÷ Mk¥kk yLðÞu hkßÞ Mkhfkh îkhk Lke[u {wsçk Xhkððk{kt ykðu Au.

(1) ík{k{ «kÚkr{f þk¤kyku{kt rðãkÚkeoykuLku «ðuþ ykÃkðk{kt ykðu íÞkhu «ðuþ ð¾íku fkuEÃký «fkhLke fuÃkexuþLk

Ve/MkeõÞkuhexe zeÃkkuÍex, fkuEÃký «fkhLkwt ËkLk, þk¤k îkhk yrÄMkqr[ík fhðk{kt ykðu÷ Ve rMkðkÞLke Ve fu hf{rðãkÚkeo fu

íkuLkk ðk÷e ÃkkMkuÚke «íÞûk fu Ãkhkuûk heíku ÷E þfkþu Lkrn. yux÷u fu þk¤k îkhk «ríkð»ko swËk swËk nuíkwyku {kxu su Ve ÷uðk{kt

ykðu Au íku ÷E þfþu Ãkhtíkw þk¤k{kt Ëk¾÷ fhíke ð¾íku yuf s ð¾ík ÷uðk{kt ykðíke fkuEÃký «fkhLke Ve fu yuzðkLMk su

{qze «fkhLke (Capital Nature) Lke nkuÞ íku ÷E þfþu Lkrn.

(2) yk XhkðLke þhík Lkt.1 {kt Ëþkoðu÷ òuøkðkEykuLkwt WÕ÷t½Lk fkuEÃký þk¤k îkhk fhkíkwt Mkkrçkík Úkþu íkku íku{Lku íku{ýu

sux÷e fuÃkexuþLk Ve «ðuþ ð¾íku ÷eÄkLkwt sýkþu íkuLkkÚke Ëþ økýku Ëtz Mkûk{ yrÄfkhe îkhk fhðk{kt ykðþu.

(3) yk XhkðLkku y{÷ ík{k{þk¤kyku yux÷u fu Mkhfkhe þk¤k, rsÕ÷k rþûký Mkr{rík Mkt[kr÷ík, Lkøkh rþûký Mkr{rík

35

Mkt[kr÷ík, yLkwËkrLkík «kÚkr{f þk¤k, rçkLk yLkwËkrLkík «kÚkr{f þk¤k, Mke.çke.yuMk.Mke. fu ykE.Mke.yuMk.ykE.

yÚkðk yLÞ fkuE Ãký çkkuzo MkkÚku Mktf¤kÞu÷ fkuEÃký {kæÞ{Lke ík{k{ «kÚkr{f þk¤kykuyu íkÚkk íkuLkk Mkt[k÷f {tz¤u [wMík

heíku fhðkLkku hnuþu.

(4) hkßÞLkk ík{k{ rsÕ÷k «kÚkr{f rþûkýkrÄfkheyku íkÚkk rsÕ÷k rþûkýkrÄfkheyku îkhk íku{Lkk fkÞoûkuºk{kt WÃkÞwoõík

òuøkðkEykuLkwt [wMíkÃkýu Ãkk÷Lk fhkððkLkwt hnuþu.

yk XhkðLkku y{÷ þiûkrýf ð»ko 2011-12 Lkk «ðuþÚke fhðkLkku hnuþu.


Mkne -



rþûký rð¼køk

økwshkík Mkhfkh.

«rík,



- ík{k{ {kLk.{tºke©eyku/hkßÞ fûkkLkk {tºke©eyku/{kLk.MktMkËeÞ Mkr[ð©eykuLkk ytøkík Mkr[ð©e, Mkr[ðk÷Þ,

økktÄeLkøkh.



- Mkr[ðk÷ÞLkk ík{k{ rð¼køkku, økktÄeLkøkh.





- rLkÞk{f©e, S.Mke.E.ykh.xe. økktÄeLkøkh.

- rLkÞk{f©e, økwshkík hkßÞ ÃkkXâ ÃkwMíkf {tz¤, økktÄeLkøkh.

- Mkr[ð©e, økwshkík {kæÞr{f yLku Wå[íkh {kæÞr{f rþûký çkkuzo, økwshkík hkßÞ, økktÄeLkøkh.

- ík{k{ BÞwrLkrMkÃk÷ fr{&™h©eyku. rLkÞk{f©e

- ík{k{ rsÕ÷k rðfkMk yrÄfkhe©eyku, «kÚkr{f rþûký

- ík{k{ rsÕ÷k «kÚkr{f rþûkýkrÄfkhe©e rþûkýkrÄfkhe©eyku {khVík

36

«kÚkr{f þk¤kyku{kt «ðuþ ð¾íku fMkkuxe/íkÃkkMk WÃkh «ríkçktÄ

økwshkík Mkhfkh

rþûký rð¼køk



íkk. 18/02/2011

ðt[kýu ÷eÄk :-


f÷{-13(1) yLku f÷{-38"

(2) "Äe økwshkík yußÞwfuþLk ÷ku (yu{uLz{uLx) çke÷-2010"



«MíkkðLkk :


r[ÕzÙLk xw £e yuLz fBÃk÷he yußÞwfuþLk yuõx-2009" ÃkMkkh fheLku ík{k{ çkk¤fkuLku {q¤¼qík çktÄkhýeÞ yrÄfkh ykÃku÷

Au. yk fkÞËkLke f÷{-13(1) {kt Lke[u {wsçk òuøkðkE Au.

"fkuEÃký þk¤k yÚkðk ÔÞÂõík þk¤k{kt çkk¤fLku Ëk¾÷ fhíke ð¾íku fkuEÃký «fkhLke Capitation Fee ðMkw÷ fhþu Lkrn

yLku þk¤k{kt «ðuþ {kxu çkk¤f yÚkðk íkuLkk {kíkk-rÃkíkk/ðk÷eLku íkÃkkMk fu ELxhÔÞw{ktÚke ÃkMkkh fhþu Lkrn."

yk f÷{Lke òuøkðkEykuLkku Xhkð fhe íkuLkku y{÷ fhðk ík{k{«kÚkr{f þk¤kykuLku òý fhðkLke çkkçkík Mkhfkh©eLke

rð[khýk nuX¤ níke.

Xhkð :

¼khík Mkhfkh îkhk yk{w¾ (1) {kt Ëþkoðu÷ "The Right of Children to free and Compulsory Education

Act 2009" Lke f÷{13(1) yLku f÷{-38 Lke òuøkðkEykuÚke {¤u÷ Mk¥kk yLðÞu hkßÞ Mkhfkh îkhk Lke[u {wsçk

Xhkððk{kt ykðu Au.

(1) «kÚkr{f þk¤kyku{kt þk¤kyku îkhk rðãkÚkeoyku yLku yÚkðk íkuLkk {kíkk-rÃkíkk/ðk÷eykuLke fMkkuxe/íkÃkkMk fhðk{kt

ykðu Au yÚkðk rðãkÚkeoLku fu íkuLkk ðk÷eykuLkk ELxhÔÞw ÷ELku «ðuþ ykÃkðk{kt ykðu Au. su WÃkÞwoõík ÄkhkLke

òuøkðkEyku rðYØ nkuðkÚke «kÚkr{f þk¤k{kt «ðuþ ð¾íku su fMkkuxe, íkÃkkMk yÚkðk ELxhÔÞw ÷uðkLke ÃkØrík Au

íkuLkk Ãkh MktÃkqýo «ríkçktÄ {qfðk{kt ykðu Au yux÷u fu rðãkÚkeoyku/ðk÷eykuLke fMkkuxe íkÃkkMk fu ELxhÔÞw ÷E þfkþu

Lkrn.

(2) «kÚkr{f þk¤k{kt «ðuþ ð¾íku þk¤kyku îkhk ÃkkhËþof yLku Mkw½z (Fair) «r¢Þk yÃkLkkððkLke hnuþu. yk

ÃkkhËþof «r¢Þk{kt þk¤k «ðuþ {kxu ykÃku÷ yhSyku Ãkife ðnu÷k íku Ãknu÷kLkk Äkuhýu Lk¬e fhe þfkÞ yÚkðk zÙku

fheLku Ãký «ðuþ ykÃke þfkþu.

37

(3) «ðuþ ykÃkðk {kxu y{wf þk¤kykuyu «ðuþ {kxu Lk¬e fhu÷k Vku{o ykÃkðkLke «Úkk hk¾u Au. yk XhkðÚke MÃkü

fhðk{kt ykðu Au fu «ðuþ Vku{o ykÃkðk{kt fkuEÃký «fkhLkku ELfkh fu yðhkuÄ Ãký yk f÷{Lkku ¼tøk økýkþu. Ëhuf

þk¤kyu «ðuþ Vku{o su {kíkk-rÃkíkk/ðk÷e EåAu íkuLku VhSÞkík fkuEÃký «fkhLke ÃkqAÃkhA ðøkh ykÃkðkLkku hnuþu

yLku ¼hu÷k Vku{oMk MðefkhðkLkk hnuþu. þk¤k «ðuþ ykÃkðk Ãkkºk Mkexku Ãkife [ku¬Mk MktÏÞk/xfk{kt Mkexku swËe swËe

fuxuøkhe {kxu yLkk{ík hk¾e þfkþu. "The Right of Children to free and Complusory

Education Act 2009" Lke òuøkðkE {wsçk Lkçk¤k yLku ðtr[ík ðøkoLkk rðãkÚkeoyku {kxu «ðuþ ykÃkðkÃkkºk

søÞkykuLkk 25 xfk søkkyku{kt «ðuþ ykÃkðkLkku hnuþu. Ãkhtíkw «ðuþ ð¾íku fux÷e Mkexku yLkk{ík hk¾e Au íku{s

Ëhuf fuxuøkhe{kt «ðuþ fE «r¢Þk {wsçk ykÃkðk{kt ykðþu íku ònuhkík{kt sýkððkLkwt hnuþu.

(4) þk¤k îkhk WÃkh sýkðu÷ òuøkðkELkwt WÕ÷t½Lk fhðkLkwt {k÷q{Ãkzþu (Mkkrçkík Úkþu) íkku íkuðe þk¤k Mkk{u «Úk{

ð¾íkLkk WÕ÷t½Lk {kxu Y. 25,000/- MkwÄe yLku íku ÃkAeLkk «íÞuf WÕ÷t½LkLkk «Mktøku Y.50,000/- sux÷ku Ëtz

fhðk{kt ykðþu.

(5) yk XhkðLkku y{÷ ík{k{ þk¤kyku yux÷u fu Mkhfkhe þk¤k, rsÕ÷k rþûký Mkr{rík Mkt[kr÷ík, Lkøkh rþûký

Mkr{rík Mkt[kr÷ík, yLkwËkrLkík «kÚkr{f þk¤k, rçkLk yLkwËkrLkík «kÚkr{f þk¤k, Mke.çke.yuMk.Mke. fu

ykE.Mke.yuMk.ykE. yÚkðk yLÞ fkuE Ãký çkkuzo MkkÚku Mktf¤kÞu÷ fkuEÃký {kæÞ{Lke ík{k{ «kÚkr{f þk¤kyku

íkÚkk íkuLkk Mkt[k÷f {tz¤u [wMík heíku fhðkLkku hnuþu.

(6) yk XhkðLkku y{÷ ykøkk{e þiûkrýf ð»ko 2011-12 yux÷u fu swLk 2011 Úke þY Úkíkkt Lkðk þiûkrýf ð»ko {kxuLkk

«ðuþÚke fhðkLkku hnuþu.


Mkne -



rþûký rð¼køk

økwshkík Mkhfkh.

«rík,




økktÄeLkøkh.






38

«kÚkr{f þk¤kyku{kt çkk¤fkuLku yuf s Äkuhý{kt hkufe hk¾ðk yÚkðkþk¤k{ktÚke fkZe {qfðk WÃkh «ríkçktÄ

økwshkík Mkhfkh

rþûký rð¼køk



íkk. 18/02/2011

ðt[kýu ÷eÄk :-


f÷{-16 yLku f÷{-38



«MíkkðLkk :



Au. Mk{økú Ëuþ{kt yk ÄkhkLkku y{÷ þY ÚkÞu÷ Au. yk fkÞËkLke f÷{-16 {kt Lke[u «{kýu òuøkðkE Au.

"þk¤k{kt Ëk¾÷ fhu÷ fkuE Ãký çkk¤fLku «khtr¼f rþûký ÃkwÁt Úkíkkt MkwÄe{kt fkuEÃký Äkuhý{kt hkufe þfkþu (Hold Back)

yÚkðk fkZe {qfe þfkþu Lkrn."

Xhkð :

¼khík Mkhfkh îkhk yk{w¾ {kt Ëþkoðu÷ "The Right of Children to free and Compulsory Education Act

2009" Lke f÷{16 yLku f÷{-38 Lke òuøkðkE {wsçk "«kÚkr{f þk¤k{kt yÇÞkMk fhíkkt fkuEÃký çkk¤fku fkuEÃký

Äkuhý{kt Ãkheûkk ÷ELku hkufe hk¾ðk yÚkðk þk¤k{ktÚke fkZe {qfðk WÃkh MktÃkqýo «ríkçktÄ Vh{kððk{kt ykðu Au." ykLkku nuíkw

Ãkheûkk WÃkh «ríkçktÄ {qfðkLkku LkÚke. Ãkhtíkw fMkkuxeLkk Ãkrhýk{u çkk¤fLku LkkÃkkMk fu ÃkkMk fu þk¤k{ktÚke fkZe {qfðk Ãkh

«ríkçktÄ {qfðk{kt ykðu÷ Au.

«kÚkr{f þk¤kLkk çkk¤fkuLkku xuMx/fMkkuxeLkku nuíkw çkk¤f þk¤k{ktÚke fux÷wt þeÏÞku Au íku òýðk yLku íkuLkk Ãkh þk¤kyu yÚkðk

rþûkfu ðÄw «ÞkMkku fhðkLke sYh Au fu fu{ íku òýðkLkku Au. íkuÚke «kÚkr{f þk¤kyku{kt, rðãkÚkeoykuLkwt Mkíkík Mkðoøkúkne

{qÕÞktfLk þk¤k/rþûkfku îkhk Mk{økú ð»ko ËhBÞkLk fhðkLkwt hnuþu.

yk XhkðLkku y{÷ ík{k{ þk¤kyku yux÷u fu Mkhfkhe þk¤k, rsÕ÷k rþûký Mkr{rík Mkt[kr÷ík, Lkøkh rþûký Mkr{rík

Mkt[kr÷ík, yLkwËkrLkík ¾kLkøke «kÚkr{f þk¤k, rçkLk yLkwËkrLkík ¾kLkøke «kÚkr{f þk¤k, Mke.çke.yuMk.Mke.fu

ykE.Mke.yuMk.ykE. yÚkðk yLÞ fkuE Ãký çkkuzo MkkÚku Mktf¤kÞu÷ yLku fkuEÃký {kæÞ{Lke ík{k{ «kÚkr{f

þk¤kykuyu íkÚkk íkuLkk Mkt[k÷f {tz¤u [wMík heíku fhðkLkku hnuþu.

39

yk XhkðLkku y{÷ ykøkk{e þiûkrýf ð»ko 2011-12 Úke yux÷u fu swLk 2011 Úke þY Úkíkk Lkðk þiûkrýf ð»koÚke fhðkLkku

hnuþu.


Mkne -



rþûký rð¼køk

økwshkík Mkhfkh.

«rík,




økktÄeLkøkh.














- Mkðuo þkMkLkkrÄfkhe©e, {nkLkøkhÃkkr÷fk, LkøkhÃkkr÷fk yLku Lkøkh Ãkt[kÞík.

- yufkWLxLx sLkh÷, hksfkux/y{ËkðkË.

- Ãkøkkh yLku rnMkkçke yrÄfkhe©e, y{ËkðkË/økktÄeLkøkh

- ík{k{ rsÕ÷k ríkòuhe yrÄfkhe©eyku.

- rLkheûkf©e, MÚkkrLkf ¼tzku¤ rnMkkçk, økw.hk.økktÄeLkøkh

- {krníke rLkÞk{f, økwshkík hkßÞ, økktÄeLkøkh íkhVÚke hkßÞLkk yøkúýe ËirLkf y¾çkkhku{kt «rMkrØ yÚkuo.

40

«kÚkr{f þk¤kyku{kt çkk¤fkuLku þkherhf rþûkk yÚkðk{kLkrMkf ºkkMk ykÃkðk WÃkh «ríkçktÄ

økwshkík Mkhfkh

rþûký rð¼køk



íkk. 18/02/2011

ðt[kýu ÷eÄk :-


f÷{-17(1), 17(2) yLku f÷{-38



«MíkkðLkk :



Au. yk fkÞËkLke f÷{-17 {kt Lke[u «{kýu òuøkðkE Au.

(1) fkuEÃký çkk¤fLku þkherhf rþûkk yÚkðk {kLkrMkf fLkzøkík fu {kLkrMkf ºkkMk ykÃke þfþu Lkrn.

(2) Ãkuxk f÷{(1) Lke òuøkðkEykuLkku su fkuE ¼tøk fhþu íkuðe ÔÞÂõík Mkk{u ykðe ÔÞÂõíkLku ÷køkw Ãkzíkk Mkuðk rLkÞ{ku

nuX¤ rþMík rð»kÞf Ãkøk÷kt ÷E þfkþu.

yk f÷{Lke òuøkðkEykuLkku y{÷ fhðkLke çkkçkík Mkhfkh©eLke Mkr¢Þ rð[khýk nuX¤ níke. Mkhfkh îkhk Ãkwg rð[khýkLku

ytíku Lke[u {wsçk Xhkððk{kt ykðu Au.

Xhkð :

¼khík Mkhfkh îkhk yk{w¾ (1) {kt Ëþkoððk{kt ykðu÷ "The Right of Children to free and Compulsory

Education Act 2009" Lke f÷{17(1), 17(2) yLku f÷{-38 Lke òuøkðkE {wsçk

(1) hkßÞ{kt ykðu÷e ík{k{ yux÷u fu Mkhfkhe þk¤k, rsÕ÷k rþûký Mkr{rík/Lkøkh rþûký Mkr{rík Mkt[kr÷ík

«kÚkr{f þk¤k/yLkwËkrLkík yLku rçkLk yLkwËkrLkík ¾kLkøke «kÚkr{f þk¤k, Mke.çke.yuMk.Mke. fu

ykE.Mke.yuMk.ykE. yÚkðk yLÞ fkuEÃký çkkuzo MkkÚku Mktf¤kÞu÷ fkuEÃký {kæÞ{(økwshkíke, rnLËe,

41

ytøkúuS ðøkuhu) Lke þk¤kykuLkk fkuEÃký çkk¤fLku þk¤kLkk rþûkfku yÚkðk yk[kÞo©e (Mkt[k÷f) îkhk fkuEÃký

fkhýMkh þkherhf rþûkk fu {kLkrMkf ºkkMk ykÃkðk WÃkh MktÃkqýo «ríkçktÄ {qfðk{kt ykðu Au. suLkku ík{k{

MktçktrÄíkkuyu [wMíkÃkýu y{÷ fhðkLkku hnuþu. òu fkuEÃký ÔÞÂõík îkhk yk òuøkðkEykuLkwt WÕ÷t½Lk Úkíkwt {k÷q{ Ãkzþu

yÚkðk íku ytøku fkuE hsqykík fu VheÞkË {¤þu yLku íku{kt íkÚÞ sýkþu íkku íkuðe ÔÞÂõík Mkk{u íkuLku ÷køkw Ãkíkk rþMík

rð»kÞ rLkÞ{kuLkwMkkh rþMík¼tøkLkk Ãkøk÷kt ÷uðk{kt ykðþu.

(2) yk XhkðLkku y{÷ ykøkk{e þiûkrýf ð»ko 2011-12 yux÷u fu swLk 2011 Úke þY Úkíkkt Lkðk þiûkrýf ð»koÚke

fhðkLkku hnuþu.


Mkne -



rþûký rð¼køk

økwshkík Mkhfkh.

«rík,




økktÄeLkøkh.



- Mkr[ðk÷ÞLkk ík{k{ rð¼køkku, økktÄeLkøkh.










42

«kÚkr{f rþûkfkuLku ¾kLkøke xâwþLk fhðk WÃkh «ríkçktÄ {qfðk ytøku

økwshkík Mkhfkh

rþûký rð¼køk



íkk. 18/02/2011

ðt[kýu ÷eÄk :-

(1) "Äe hkEx ykuV r[ÕzÙLk xw £e yuLz fBÃk÷Mkhe yußÞwfuþLk yuõx-2009" f÷{-28 yLku f÷{-38



«MíkkðLkk :



Au. yk fkÞËkLke f÷{-28 {kt Lke[u «{kýu òuøkðkE Au.

"fkuEÃký rþûkf ¾kLkøke xâwþLk yÚkðk ¾kLkøke rþûkýLke «ð]r¥k fhe þfþu Lkrn."

yk f÷{Lke òuøkðkEykuLkku y{÷ fhðkLke çkkçkík Mkhfkh©eLke Mkr¢Þ rð[khýk nuX¤ níke. Mkhfkh îkhk Ãkwg rð[khýkLku

ytíku Lke[u {wsçk Xhkððk{kt ykðu Au.

Xhkð :-

¼khík Mkhfkh îkhk yk{w¾(1) {kt Ëþkoððk{kt ykðu÷ "The Right of Children to free and Complusory

Education Act 2009" Lke f÷{-28 Lke òuøkðkE {wsçk fkuEÃký rþûkf ¾kLkøke xâqþLk yÚkðk ¾kLkøke rþûkýLke

«ð]r¥k fhðk WÃkh «ríkçktÄ {qfu÷ Au. yux÷u fu ík{k{ «kÚkr{f þk¤kLkk rþûkfku/yk[kÞkuo fkuEÃký «fkhLkwt ¾kLkøke xâqþLk fu

íkuLku ÷økíke fkuEÃký «ð]r¥k Lkkýkt ÷ELku yÚkðk Lkkýkt ÷eÄk rMkðkÞ Ãký fhe þfþu Lkrn.

su rþûkfku/yk[kÞkuo yk òuøkðkELkwt WÕ÷t½Lk fhíkk {k÷q{Ãkzþu yÚkðk íku ytøku fkuE hsqykík fu VheÞkË «kó Úkþu yLku íku{kt

íkÚÞ sýkþu íkku íku{Lke Mkk{u íku{Lku ÷køkw Ãkzíkk rþMík yLku MkuðkLkk rLkÞ{kuLkwMkkh rþMík¼tøkLkk Ãkøk÷kt ÷uðk{kt ykðþu.

yk Xhkð ík{k{ þk¤kyku yux÷u fu Mkhfkhe þk¤k, rsÕ÷k rþûký Mkr{rík Mkt[kr÷ík, Lkøkh rþûký Mkr{rík Mkt[kr÷ík,

yLkwËkrLkík ¾kLkøke «kÚkr{f þk¤k, rçkLk yLkwËkrLkík ¾kLkøke «kÚkr{f þk¤k, Mke.çke.yuMk.Mke. fu ykE.Mke.yuMk.ykE.

yÚkðk yLÞ fkuE Ãký çkkuzo MkkÚku Mktf¤kÞu÷ fkuEÃký {kæÞ{Lke ík{k{ «kÚkr{f þk¤kykuLku ÷køkw Ãkzþu. yLku íkuLkku y{÷

ík{k{ rþûkfku/yk[kÞkuo yLku Mkt[k÷fu fhðkLkku hnuþu.

yk XhkðLkku y{÷ ykøkk{e þiûkrýf ð»ko 2011-12 Úke yux÷u fu swLk 2011 Úke þY Úkíkk Lkðk þiûkrýf ð»koÚke fhðkLkku

hnuþu.

43


Mkne -



rþûký rð¼køk

økwshkík Mkhfkh.

«rík,




økktÄeLkøkh.

















- ík{k{ rsÕ÷k ríkòuhe yrÄfkhe©eyku.

- rLkheûkf©e, MÚkkrLkf ¼tzku¤ rnMkkçk, økw.hk.økktÄeLkøkh

- {krníke rLkÞk{f, økwshkík hkßÞ, økktÄeLkøkh íkhVÚke hkßÞLkk yøkúýe ËirLkf y¾çkkhku{kt «rMkrØ yÚkuo.

- rþûký rð¼køkLkk ík{k{yrÄfkhe©eyku.

- rþûký rð¼køkLke Mkðuo þk¾kyku.

- fkuBÃÞwxh Mku÷, rþûký rð¼køk, Mkr[ðk÷Þ, økktÄeLkøkh. (ykuLk ÷kELk {wfðk MkkÁt)

44

çkk¤fkuLku {Vík yLku VhrsÞkík rþûkýLkku yrÄfkh yrÄrLkÞ{-2009 LkeòuøkðkEyku {wsçk þk¤k fûkkyu þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík(School Management Committee) Lke h[Lkk fhðk çkkçkík.

økwshkík Mkhfkh,

rþûký rð¼køk,



íkk. 22/03/2011

ðt[kýu ÷eÄk :-

(1) rþûký rð¼køkLkku íkk. 19-10-1996 Lkku Xhkð ¢{ktf : ÃkeykhE-1295-1419(99)-f





(6) økwshkík fkWÂLMk÷ ykuV «kÞ{he yußÞwfuþLk Mxux «kusuõx f[uheLkk íkk. 4-7-2007 Lkk

ÃkrhÃkºk ¢{ktf : yuMkyuMkyuyu{/xexe/Mkr{ríkh[Lkk/2007/20379-417

(7) Mxux «kusuõx zkÞhuõxh©e, Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk r{þLk, økktÄeLkøkh íkk. 1-9-2010 Lkk

Ãkºk ¢{ktf : yuMkyuMkyu/ykhxeE/(yuMkyu{Mke)/10/33396.

yk{w¾ :

¼khík MkhfkhLkk çkk¤fkuLku {Vík yLku VhrsÞkík rþûkýLkk yrÄfkh, yrÄrLkÞ{-2009 íkk. 1-4-2010Úke y{÷{kt

ykðíkk MkËhnw yrÄrLkÞ{Lke f÷{-21 {wsçk ÃkkÞkLkk Míkhu ÃkkuíkkLkk ¾[oLku ÃknkU[e ð¤ðk hkßÞ Mkhfkh yÚkðk MÚkkrLkf

Mk¥kkíktºk íkhVÚke fkuEÃký «fkhLke MknkÞ fu økúkLx Lk {u¤ðíke rçkLk-yLkwËkrLkík (LkkuLk økúkLxuz) þk¤kyku rMkðkÞLke

þk¤kyku{kt MÚkkrLkf Mk¥kkíktºk{kt [qtxkÞu÷k «ríkrLkrÄyku yLku þk¤k{kt Ëk¾÷ ÚkÞu÷k çkk¤fkuLkk {kíkk-rÃkíkk fu ðk÷e yLku

rþûkfkuLke çkLku÷e þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík (yuMk.yu{.Mke.) Lke h[Lkk fhðkLkwt yr¼«uík Au. ðíko{kLk ÂMÚkríkyu Mkðo rþûkk

yr¼ÞkLk r{þLkLkk yMkhfkhf y{÷efhý {kxu íku{s ÞkusLkkLkk ÷k¼ ÃkkÞkLkk Míkhu økk{ MkwÄe ÃknkU[u yu {kxu yk{w¾

(1) Úke 4 {kt sýkðu÷ XhkðkuÚke økúk{rþûký Mkr{ríkyku yLku MÚkkrLkf ÷kufk¼køkeËkheLkk {kæÞ{Úke þk¤k {fkLkkuLkk

rLk{koý, rLk¼kð yLku ËwhMíkeLkk fk{ku nkÚk Ähðk {kxu økúk{ / ðkuzo çkktÄfk{ Mkr{ríkyku nk÷ yÂMíkíð{kt Au. íkuLku LkkçkwË

fheLku nðu ykhxeE yuõx, 2009 Lke f÷{-21 yLku ykhxeE yuõx Lke[u ¼khík Mkhfkh îkhk íkiÞkh fhðk{kt ykðu÷

Lk{qLkkYÃk rLkÞ{kuLkk {wMkÆk (Draft Model Rules) Lkk rLkÞ{-13 Lke òuøkðkEykuLku yLkw÷ûkeLku Lke[uLkk {k¤¾k {wsçk

þk¤k fûkkyu þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkykuLke h[Lkk Ëþkoðu÷ {k¤¾k {wsçk fhðkLke hnu Au. Mkqr[ík þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk

Mkr{rík{kt ykuAk{kt ykuAk 75 xfk MkÇÞku{kt çkk¤fkuLkk {kíkk-rÃkíkk fu ðk÷eLkku Mk{kðuþ fhðk (su{kt ðtr[ík swÚk yLku

Lkçk¤k rð¼køkLkk çkk¤fkuLkk {kíkk-rÃkíkk fu ðk÷eykuLku Ãký «{kýMkh «ríkrLkrÄíð ykÃkðkLkwt hnu Au.) íkÚkk Mkr{ríkLkk 50

45

xfk {rn÷k MkÇÞku hk¾ðkLke yrÄrLkÞ{Lke òuøkðkEykuLku yLkw÷ûkeLku þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLke h[Lkk fhðkLke çkkçkík

Mkhfkh©eLke rð[khýk nuX¤ níke yk çkkçkíku Mkhfkh©eyu Ãkwg rð[khýk fhe Mkr{ríkLkwt {k¤¾wt (Composition) Lke[u

{wsçkLkwt fhðkLkwt ykÚke Xhkððk{kt ykðu Au.

Xhkð :-

1. þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{r[Lke h[Lkk {kxuLkwt {k¤¾wt :-

(1) ykh.xe.E. yuõx, 2009 Lke f÷{-2 Lke Ãkuxk f÷{(Úk) Lkk Vfhk (4) {kt rLkŠËü çkeLk-yLkwËkrLkík (Non-

Granted) þk¤k rMkðkÞLke Ëhuf þk¤kLkk yrÄfkh ûkuºk{kt þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLke h[Lkk fhðkLke hnuþu

yLku Ëh çku ð»kuo íkuLke ÃkwLk: h[Lkk fhðkLke hnuþu.

(2) þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík fw÷ çkkh (12) MkÇÞkuLke çkLkþu, su{kt 75 xfk (9) MkÇÞku þk¤k{kt yÇÞkMk fhíkk

çkk¤fkuLkk {kíkk-rÃkíkk fu ðk÷eyku{ktÚke nþu, su{kt ðtr[ík sqÚk yLku Lkçk¤k rð¼køkLkk çkk¤fkuLkk {kíkk-rÃkíkk fu

ðk÷eykuLku Ãký «{kýMkh «ríkrLkrÄíð ykÃkðkLkwt hnuþu.

(3) çkkfe hnu÷ 25 xfk MkÇÞ MktÏÞk{kt Lke[uLke ÔÞÂõíkykuLkku Mk{kðuþ fhðkLkku hnuþu.

f. yuf MkÇÞ MÚkkrLkf Mk¥kkíktºk (økúk{Ãkt[kÞík, Lkøkh rþûký Mkr{rík) Lk¬e fhu íkuðk MÚkkrLkf Mk¥kkíktºkLkk [qtxkÞu÷k

MkÇÞ

¾. yuf MkÇÞ þk¤kLkk rþûkfku{ktÚke rþûkfku Lk¬e fhu íku rþûkf.

øk. yuf MkÇÞ MÚkkrLkf rþûkýrðËku / þk¤kLkk çkk¤fku{ktÚke Mkr{rík{kt Mk{krðü {kíkk-rÃkíkk Lk¬e fhu íku.

½. MÚkkrLkf frzÞku (økk{{kt frzÞku Lk nkuÞ íkku çkkswLkk økk{Lkku frzÞku) (yk MkÇÞLke rLkÞwÂõík þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk

Mkr{ríkLkk yæÞûk©eyu fhðkLke hnuþu.)

(4) þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík ÃkkuíkkLkk hkuStËk ðneðx [÷kððk {kxu Mkr{rík{kt {kíkk-rÃkíkk íkhefu Mk{krðü

MkÇÞku{ktÚke yæÞûk yLku WÃkkæÞûkLke ÃkMktËøke fhþu. þk¤kLkk yk[kÞo yÚkðk ßÞkt þk¤k{kt yk[kÞo Lk nkuÞ íÞkt,

þk¤kLkk ©uÞkLk rþûkf, nkuÆkLke Yyu (ex-officio) þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkk MkÇÞ Mkr[ð çkLkþu.

(5) þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLke {exªøk Ëhuf {rnLkk{kt ykuAk{kt ykuAe yuf ð¾ík çkku÷kððkLke hnuþu. {exªøkkuLke

LkkUÄ (Minutes) yLku fhðk{kt ykðu÷ rLkýoÞku ytøkuLke LkkUÄku ÔÞðÂMÚkík heíku fhðkLke / ò¤ððkLke hnuþu yLku

÷kufkuLkk òý yÚkuo {qfðkLke hnuþu.

(6) þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkyu ykhxeE yuõxLke f÷{21 Lke Ãkuxk f÷{(2) Lkk Vfhk (f) Úke (½) {kt Ëþkoðu÷

Vhòu WÃkhktík, Lke[u rLkŠËü fhu÷ Vhòu çkòððkLke hnuþu, su {kxu Mkr{rík ÃkkuíkkLkk MkÇÞku{ktÚke LkkLkk fkÞoswÚkkuLke

h[Lkk fhe þfkþu.

2. þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkk fíkoÔÞku yLku Vhòu :-

(1) þk¤kLke fk{økehe WÃkh Ëu¾hu¾ yLku rLkÞtºký hk¾þu.

(2) þk¤k rðfkMk ÞkusLkk íkiÞkh fhe íkuLke ¼÷k{ý fhþu.

(3) hkßÞ Mkhfkh yÚkðk MÚkkrLkf Mk¥kkíktºk yÚkðk çkeò fkuE †kuík{ktÚke {¤u÷ økúkLxLkk WÃkÞkuøk / ðÃkhkþ WÃkh

Ëu¾hu¾ rLkÞtºký hk¾þu.

(4) þk¤kLke Ãkzkuþ (LkSf)Lkk rðMíkkhLke sLkíkkLku Mkh¤ yLku h[Lkkí{f þi÷eÚke ykhxeE yuõx, 2009 yLðÞu

46

çkk¤fkuLku «kó ÚkÞu÷ yrÄfkhku ytøku Mk{sý ykÃkþu íkÚkk hkßÞ Mkhfkh, MÚkkrLkf Mk¥kkíktºk, þk¤k, {kíkk-rÃkíkk

yLku ðk÷eykuLke Vhòu ytøkuLke Mk{sý ykÃkþu.

(5) ykhxeE yuõx, 2009 Lke f÷{24 Lke Ãkuxk f÷{(f) yLku (øk) yLku f÷{-28 Lke y{÷ðkhe MkwrLkrùík fhþu.

(6) ykhxeE yuõx, 2009 Lke f÷{-27 {kt rLkŠËü Vhòu rMkðkÞLke yLÞ çkeLk þiûkrýf Vhòu rþûkfkuLku MkkUÃkðk{kt

ykðu Lkrn íku {kxu Ëu¾hu¾-rLkÞtºký hk¾þu.

(7) þk¤kLke LkSfLkk rðMíkkhLkk ík{k{ çkk¤fkuLkk Lkk{ktfLkku yLku rLkÞr{ík nkshe MkwrLkrùík fhþu.

(8) çkk¤fku {kxu {Vík yLku VhSÞkík rþûký yrÄrLkÞ{-2009 Lke yLkwMkqr[{kt rLkŠËü þk¤k {kxuLkk Äkuhýku yLku

{kÃkËtz s¤ðkÞ íku {kxu Ëu¾hu¾-rLkÞtºký.

(9) çkk¤fkuLkk rþûkýLkk yrÄfkhkuLkk WÕ÷t½Lk ¾kMk fheLku çkk¤fLku þkherhf rþûkk yLku {kLkrMkf fLkzøkík, «ðuþ

rLk»kuÄ fhðku yLku ykhxeE yuõx, 2009 Lke f÷{-3(2) {kt rLkŠËü {¤ðkÃkkºk LkkýkfeÞ MknkÞ Mk{ÞMkh Lk

[qfððk suðe çkkçkíkku MÚkkrLkf Mk¥kkíktºkLkk æÞkLku ÷kððe.

(10) ykhxeE yuõx, 2009 Lke f÷{ 4 Lke òuøkðkEykuLkk y{÷efhý {kxu «ðuþ ðtr[ík hnu÷ yÚkðk su{ýu

«kÚkr{f rþûký Ãkqýo fhu÷e Lk nkuÞ íkuðk çkk¤fku {kxuLke sYrhÞkíkku Lk¬e (Identify) fhðk ÞkusLkk íkiÞkh fhðe.

(11) rðf÷ktøk çkk¤fkuLke yku¤¾ yLku íku{Lkk Lkk{ktfLk íkÚkk ¼ýðk {kxuLke Mkð÷íkku çkkçkík Ëu¾hu¾-rLkÞtºký hk¾ðwt

yLku íkuyku «kÚkr{f rþûký Ãkqýo fhu íku {kxu íku{Lke ¼køkeËkhe MkwrLkrùík fhðe.

(12) þk¤k{kt çkk¤fku {kxuLke {æÞknLk ¼kusLk ÞkusLkkLke y{÷ðkhe WÃkh Ëu¾hu¾-rLkÞtºký.

(13) þk¤kLkk ykðf yLku ¾[oLkk ðkŠ»kf rnMkkçkku íkiÞkh fhðk.

(14) yrÄrLkÞ{ ytíkøkoík ÃkkuíkkLkk fíkoÔÞku yLku Vhòu çkòððk {kxu þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLku {¤Lkkh Lkkýkt {kxu

y÷kÞËk rnMkkçkku ò¤ððkLkk hnuþu. yLku Ëhuf ð»kuo íku ykurzx {kxu çkíkkððkLkk hnuþu.

(15) WÃkh ¢{(13) yLku (14){kt rLkŠËü fhu÷ rnMkkçkku þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkk yæÞûk/WÃkkæÞûk yLku MkÇÞ

Mkr[ðu Mkne fheLku íku íkiÞkh fÞkoLkk yuf {kMk{kt MÚkkrLkf Mk¥kkíktºkLku hsq fhðkLkk hnuþu.

(16) ÷kuf ¼køkeËkheÚke þk¤kLkk {fkLkkuLkk rLk{koý, rLk¼kð yLku ËwhMíkeLkk fk{ku nkÚk Ähðk yLku íkuLkk rLkheûký/

Ëu¾hu¾ hk¾ðe.

(17) þk¤k rðfkMk/MkwÄkhýk fkÞo¢{{kt {¤íkk LkkýktfeÞ ¼tzku¤Lkku ÞkuøÞ WÃkÞkuøk ÚkkÞ, {k÷Mkk{kLk ¾heËe MÃkÄkoí{f

¼kðku {tøkkðeLku MkkiÚke ykuAk ¼kð Ähkðíkk ðuÃkkhe ÃkkMkuÚke økwýð¥kkÞwõík yLku fhfMkh¼he heíku þk¤kLke

sYheÞkík {wsçk yLku ÞkusLkkLke {køkoËŠþfk {wsçk, þk¤kLkk nuíkw {kxu s ÚkkÞ íku òuðkLktw hnuþu.

(18) hkßÞ Mkhfkh yÚkðk rLkÞk{f («k.rþ.) yÚkðk hkßÞ «kusuõx rLkÞk{f (Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk) yÚkðk

SÕ÷k/Lkøkh rþûký Mkr{rík îkhk rLkÞík fhðk{kt ykðu íkuðk çkeò fkÞkuo fhþu.

(19) {æÞknTLk ¼kusLkLkk «¼kðe rLkÞtºký {kxu {æÞknTLk ¼kusLkLkk Mkt[k÷f, hMkkuEÞk yLku {ËËLkeþLke rLk{ýwtf

fhðkLke íkÚkk íkuykuLku nxkððkLke Mk¥kk hnuþu.

3. þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkyu {æÞknTLk ¼kusLkLkk Mkt[k÷f, hMkkuEyk yLku {ËËLkeþLke rLk{ýqtf fhðkLke ÚkkÞ Au. òu þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{rík Mk{ÞMkh rLk{ýqtf Lkk fhu íkuðk rfMMkk{kt rLk{ýqtf yLku økuhherík Úkíkkt Mkr{rík íkuykuLku Ëqh Lkk fhíke nkuÞ íÞkhu íkuykuLku nxkððkLke Mk¥kk íkk÷wfk {k{÷íkËkh©e yÚkðk hkßÞ Mkhfkh ð¾íkkuð¾ík Lk¬e fhu íkuðk Mk¥kkrÄfkheLku MkkUÃkðk{kt ykðu Au.

47

4. þk¤k ÔÞðMÚkkÃkLk Mkr{ríkLkk 75 xfk MkÇÞku ðk÷eyku yLku 50 xfk MkÇÞku {rn÷kyku nkuE yLku yk Mkr{ríkLku Ëhuf økúkLxLkk ðÃkhkþ WÃkh Ëu¾hu¾ hk¾ðkLke nkuE «ðíko{kLk økúk{ rþûký Mkr{rík (VEC) økúk{ çkktÄfk{ Mkr{rík (VCWC)

ðk÷e rþûkf {tz¤ (PTA) yLku {kík] rþûkf {tz¤ (MTA) Mkr{ríkykuLke sYh Lk nkuE, íku hË fhðk{kt ykðu Au.

yk Xhkð rð¼køkLke Mkh¾k ¢{ktfLke VkE÷ Ãkh Mkhfkh©eLke íkk. 1-3-2011 Lke LkkUÄÚke {¤u÷ Mkt{ríkÚke hðkLkk fhðk{kt

ykðu Au.


Mkne-



rþûký rð¼køk

økwshkík Mkhfkh.

«rík,




økktÄeLkøkh.

















48

økwshkík Mkhfkh

rþûký rð¼køk

Xhkð ¢{ktf : Ãke ykhE-1111-711-f


íkk. 27-4-2011

ðt[ký{kt ÷eÄk:

(1) The Right of Children to Free and Compulsary Education Act, 2009

(2) rþûký rð¼køkLkk Xhkð ¢{ktf: ÃkeykhykE-1110-223-f, íkk. 15-4-2010

(3) NCTE, New Delhi, Lkk íkk. 31-8-2010Lkk Ãkºk ¢{ktf/ze.yku.Lkt. 61-3/2010/yuLk.Mke.xe.E(yuLk

yuLz yuMk)yu-23224.

(4) hk»xÙeÞ rþûkf «rþûký Ãkrh»kË (National Council for Teacher Education), Lkðe rËÕneLkk Ãkºk¢{ktf: 76-4 / 2010 / NCTE / Acad. A 31224, Dated 14th February, 2011

Xhkð:

«kÚkr{f þk¤kyku{kt rðãkMknkÞfkuLke rLk{ýqtf ytøku yk{w¾-2 {kt Ëþkoðu÷ XhkðÚke rLkríkrLkÞ{ku yLku {kÃkËtzku y{÷{kt

Au. rþûkf ÞkuøÞíkk (Teacher Eligibility) yLku rþûkf ÃkMktËøkeLkkt hk»xÙeÞ Äkuhýku yLku {kÃkËtzku Sub-section (1)

of Section - 23 of RTE Act, 2009 yLku RTE Act Clause (n) of Section - 2 {kt ËþkoÔÞk {wsçk

Mðefkhðk{kt ykðíkkt nðu hkßÞ MkhfkhLku «kÚkr{f rþûkfkuLke ¼híke {kxu ‘rþûkf ÞkuøÞíkk fMkkuxe’ (Teacher

Eligibility Test : TET) ÷uðkLkwt MkðoMðef]ík çkLku Au.


«kÚkr{f rþûkfku {kxuLke ÞkuøÞíkk fMkkuxe

49

ònuhLkk{wt

økwshkík Mkhfkh

{rn÷k yLku çkk¤rðfkMk rð¼køk


íkk. 7-4-2011

Lkt.økw.hk. (3)2011/{nÞ/102010/2195/y,

fr{~Lkh Vkuh «kuxuõþLk ykuV [kEÕz hkRxTMk yìõx 2005 (2006Lkku 4Úkku)Lke f÷{17 {wsçk hkßÞ fûkkyu fr{~Lkh

Vkuh «kuxuõþLk ykuV [kEÕz hkRxTMkLke fk{økehe økwshkík hkßÞ {rn÷k ykÞkuøk, økktÄeLkøkhLku MkkUÃkðk{kt ykðu Au.

íkËTWÃkhktík {rn÷k ykÞkuøku hkEx xw yußÞwfuþLk yìõx-2009Lke f÷{ 31Lkk y{÷efhýLke Ãký fk{økehe fhðkLke

hnuþu.

økwshkíkLkk hkßÞÃkk÷©eLkk nwf{Úke yLku íku{Lkk Lkk{u.

Mkne-

(ËÃkoýk ÄeB{h)

LkkÞçk Mkr[ð

{rn÷k yLku çkk¤rðfkMk rð¼køk

«rík,

- {nk{rn{ hkßÞÃkk÷©eLkk ytøkík Mkr[ð©e, hks¼ðLk, økwshkík, økktÄeLkøkh.

- sLkh÷ hSMxÙkh©e, økwshkík nkEfkuxo, y{ËkðkË.

- Mkr[ð©e, økwshkík rðÄkLkMk¼k, Mkr[ðk÷Þ, økktÄeLkøkh.

- Mkr[ð©e, økwshkík ònuh Mkuðk ykÞkuøk, y{ËkðkË.

50

NOTIFICATION

Education Department

Sachivalaya, Gandhinagar.

Date : Dated the 14th July, 2011

No.: GH/SH/31/2011/JSB/1210/1186/N

Right of Children to Free and Compulsory Education Act, 2009

In exercise of the powers conferred by sub-section (1) of section 29 of the Right to Children to Free and Compulsory Education Act, 2009, (35 of 2009), the Government of Gujarat hereby specifies the Gujarat Council of Educational Research and Training as an academic authority for the purposes of the said act.

By order and in the name of the Governor of Gujarat.

(S.B. Garasia)

Deputy Secretary to

Gevernment Education Department

Copy forwarded with compliments to:

1. The Secretary to the Honourable Governor.

2. The Secretary to the Chief Minister.

3. The Personal Secretary to the Minister for Education.

4. The Personal Secretary to the Minister of State for Primary Education.

5. The Personal Secretary to the Minister of State for Higher Education.

6. The Personal Secretary to the Chief Minister's Parliamentary Secretary (Education).

7. The Secretary, Ministry of Human Resources Development, Department of Education, New Delhi-110001.

8. The commissioner for Higher Education, Gujarat State, Gandhinagar.

9. The Commissioner for Mid Day Meal Scheme and Schools, Gujarat State, Gandhinagar.

10. The Director, Gujarat Council of Educational Research and Training Gujarat State, Gandhinagar.

11. The Director of Primary Education, Gujarat State, Gandhinagar.

12. The State Project Director, Sarva Shiksha Abhiyan Mission, Gujarat State, Gandhinagar.

13. The Manager, Government Central Press, Gandhinagar, with a request to print this notification in the Gujarat government Gazette and to send 100 copies this department.

14. All Branches of Education Department.

15. The Select File.

51

REGISTERED No. G/GNR/2

The Gujarat Government Gazette

EXTRAORDINARY

PUBLISHED BY AUTHORITY

Date: 25-3-2010

CAITRA, 4, 1931

PART IVE

Acts of Gujarat Legislature and Ordinances promulgated and Regulations made by the Governor.

The following Act of the Gujarat legislature, having been assented to by the Governor on the 22nd March, 2010 is hereby published for general information.

AN ACT

further to amend the Bombay Primary Education Act, 1947 and the Gujarat Secondary and Higher Secondary Education Act, 1972 and to repeal the Gujarat Comlpulsory Primary Education Act, 1961 so as to facilitate to implement the provisions of the right of Children to Free and Compulsory Education Act, 2009.

It is hereby enacted in the Sixty-first Year of the Republic of India as follows:

1. (1) This Act may be called the Gujarat Educational Laws (Amendment) Act, 2010.

(2) This section shall come into force at once and the remaining provisions shall come into force on such date as the State Government may, by notification in the Official Gazette, appoint.

2. In the Bombay Primary Education Act, 1947 (hereinafter referred to as "the principal Act"), in section 2.

(i) after clause (7) , the following clause shall be inserted, namely;

"(7A)" "Committee" means the State Staff Selection Committee constituted under section 23"

(ii) after clause (10A), the following clause shall be inserted, namely:

"(10B)" "Lower Primary Education" means education from first standard to fifth standard"

(iii) for clause (15), the following clause shall be substituted, namely:

"(15)" "Primary Education" means elementary education from first class to eight class as defined in clause (f) of section 2 of the Right of Children to Free and Compulsory Education Act, 2009";

52

(iv) after clause (20), the following clause shall be inserted, namely:

"(20A)" Upper Primary Education" means education from sixth standard to eight standard;"

3. In the principal Act, for section 23, the following section shall be substituted, namely:

23. (1) There shall be a State Level Staff Selection Committee constituted by the State Government for all District Education Committees and authorized municipalities, consisting of such number of members as may be determined by the State Government.

(2) The Director of Primary Education shall be the Chairman and the Deputy Director of Primary Education shall be the Secretary of the Committee.

(3) The Committee shall select candidates for appointments as Assistant Education Inspectors, Supervisors, Vidhya Sahayaks and Primary Teachers. The Selection of candidates shall be made in accordance with the instructions issued by the State Government.

GCERT

GIAC

GOG

GOI

HM

IED

KGBV

MIS

MOU

NPEGEL

OIC

RTE

SIP

SPD

SPO

SSA

STP

TLE

TLM

TRP

TT

UP

økwshkík fkWLMke÷ ykuV yußÞwfuþLk÷

rhMk[o yuLz xÙuLkªøk

økúkLx ELk yuEz f{exe

økð{uoLx ykuV økwshkík

økð{uox ykuV EÂLzÞk

nuz {kMxh

ELxeøkúuxz yußÞwfuþLk Vkuh rzMkuçk÷

fMíkwhçkk økktÄe çkkr÷fk rðãk÷Þ

{uLkus{uLx ELVku{uoþLk rMkMx{

{u{kuhuLz{ ykuV ytzhMxuÂLzøk

LkuþLk÷ «kuøkúk{ykuV yußÞwfuþLk

Vkuh økÕMko yux yu÷e{uLxÙe ÷uð÷

ykurVMkh ELk[kso

hkEx xw yußÞwfuþLk

Mfq÷ EB«wð{uLx Ã÷kLk


Mxux «kusuõx ykuVeMk

Mkðo rþûkk yr¼ÞkLk

MÃkurþÞ÷ xÙuLkªøk «kuøkúk{

xe®[øk ÷‹Lkøk RÂõðÃk{uLx

xe®[øk ÷‹Lkøk {xeheÞ÷

xìrõLkf÷ rhMkkuMko ÃkMkoLk

xe[Mko xÙuLkªøk

yÃkh «kÞ{he

ADEPTS

AO

AS

AWP&B

BaLA

BRC

BRCCo

BRG

BRP

CRC

CRCCo

CRG

CWSN

DDO

DIET

DPC

DPE

DPEO

DPEP

EC

ECCE

yuzðkLMk{uLx ykuV yußÞwfuþLk÷

ÃkVkuo{LMk Úkúw xe[h MkÃkkuxo

yufkWLxMk ykurVMkh

yÕxhLkuxeð Mfq®÷øk

yuLÞwy÷ ðfo Ã÷kLk yuLz çksux

rçkÕzªøk yuÍ ÷‹Lkøk yuz

ç÷kuf rhMkkuMko MkuLxh

ç÷kuf rhMkkuMko MkuLxh fku.ykuzeoLkuxh

ç÷kuf rhMkkuMko økúwÃk

ç÷kuf rhMkkuMko ÃkMkoLk

f÷Mxh rhMkkuMko MkuLxh

f÷Mxh rhMkkuMko MkuLxh fku. ykuzeoLkuxh

f÷Mxh rhMkkuMko økúwÃk

r[ÕzÙLk rðÚk MÃkurþÞ÷ LkezTMk

zeMxÙeõx zuð÷kuÃk{uLx ykurVMkh

zeMxÙeõx RLMxexâwx ykuV

yußÞwfuþLk yuLz xÙuLkªøk

zeMxÙeõx «kusuõx fku ykuzeoLkuxh

zeMxÙeõx «kusuõx yuLSLkeÞh

zeMxÙeõx «kÞ{he yußÞwfuþLk ykurVMkh

zeMxÙeõx «kÞ{he yußÞwfuþLk «kuøkúk{

yuõSõÞwrxð f{exe

y÷eo [kEÕznwz fuh yuLz yußÞwfuþLk

{khwt Ãkqhwt Lkk{ þwt Au ?

økwshkík «kÚkr{f rþûký Ãkrh»kËMkðo rþûkk yr¼ÞkLk, Mkuõxh-17, økktÄeLkøkh

ãkt[kþíke hks mktmúkk (pri) íkk÷e{ {kuzâw÷...

Documents