MİLLİ KONSERVATORİYA TƏRKİBİNDƏ

İNCƏSƏNƏT GİMNAZİYASI

FƏNN: RİYAZİYYAT

SİNİF: V

MÜƏLLİM: ZİYARƏ MURAD

2009 - 2010

KƏSRLƏR VƏ N

OTLAR

KƏSR 1.HİSSƏ VƏ ADİ KƏSR

2. KƏSRLƏRİN MÜQAYİSƏSİ

3. DÜZGÜN VƏ DÜZGÜN OLMAYAN KƏSRLƏR

4. MƏXRƏCLƏRİ BƏRABƏR KƏSRLƏRİN

TOPLANMASI VƏ ÇIXILMASI

Hissə və adi kəsr

1.Vahidin bir və ya bir neçə bərabər hissəsinə adi kəsr deyilir

b

a kəsrin surəti kəsr xətti

kəsrin məxrəci

2. Adi kəsrlər xətt və iki natural ədədin köməyi ilə yazılır.Bu xətt kəsr xətti adlanır.

3. Xəttin altında yazılan ədəd kəsrin məxrəci adlanır və vahidin neşə bərabər hissəyə bölündüyünü göstərir.

4. Xəttin üstündə yazılan ədəd kəsrin surəti adlanır və belə hissələrdən neçəsinin götürüldüyünü göstərir.

KƏSRLƏRİN MÜQAYİSƏSİ

Məxrəcləri bərabər olan iki kəsrdən surəti böyük olan kəsr böyük, surəti kiçik olan kəsr kiçikdir.

13

513

9;

8

9

8

11;

23

14

23

21;

30

31

30

30.

49

17

49

a49

25 ;< <

<

>

<

>a =18,19,20,21,22,23,24

DÜZGÜN VƏ DÜZGÜN OLMAYAN KƏSRLƏR

Surəti məxrəcindən kiçik olan kəsr düzgün kəsr adlanır : a < b

5

3

9

714

10; ; - deməli, alırıq ki,

b

a< 1

Surəti məxrəcindən böyük və ya ona bərabər olan kəsr düzgün olmayan kəsr adlanır : a >b və ya a=b

3

57

912

12

45

45- deməli, alırıq ki,

b

a≥ 1

MƏXRƏCLƏRİ BƏRABƏR KƏSRLƏRİN TOPLANMASI VƏ ÇIXILMASI

Məxrəcləri bərabər kəsrləri toplamaq üçün onların surətlərini toplayıb surətdə yazıb, məxrəci olduğu kimi saxlamaq lazımdır:

c

a+

c

b=

c

ba

Məxrəcləri bərabər bir kəsrdən o biri kəsri çıxmaq üçün azalanınsurətindən çıxılanın surətini çıxıb surətdə yazıb, məxrəci olduğu kimi saxlamaq lazımdır:

c

b

c

ba -

c

a= ( a ≥ b )

LEONARDO DA VİNÇİ

O elmin ki, riyaziyyatla əla-qəsi yoxdur və oraya riyazi elmlərdən biri tətbiq edilmir, onda o elmdə heç bir yəqinlik hasil edilə bilməz.

NOTLAR VƏ PAUZALAR

2

1yarım not

16

1onaltılıq not

1

bütöv not

4

1çərək not

8

1səkkizlik not

NOT VƏZNLƏRİ

NÖQTƏLİ NOTLAR

4

1

8

1+

8

116

1+

1 + 2

1

4

1

2

1+

“ ŞUŞANIN DAĞLARI ”

8

1

4

1

8

1

16

1

16

1

8

1 =

4

1

16

2

8

3 =

8

2

8

1

8

3 = 8

6

8

1

8

1

8

1

8

1

8

1

16

1

16

1 = 8

5

16

2 =

8

5

8

1 =

8

6

4

1

8

1

8

1

16

1

16

1

8

1 = 4

1

16

2

8

3 = 8

2

8

1

8

3 =

8

6

8

1

8

5 = 8

6

8

1

8

1

8

1

8

1

16

1

16

1

8

1 =

16

2

8

5 =

“ SARI BÜLBÜL ”

=4

2

4

1 =

4

3

4

2

8

2

4

1

4

1

8

1

8

1 =

4

1

4

2 =

4

38

1

8

1

4

1

8

1

8

1 =

4

1

8

4 =

4

1

4

2 = 4

3=

4

1

8

1

8

1

8

1

8

1 = 4

1

8

4

16

2

8

5 = 8

1

8

5 =

8

6=

4

38

1

8

1

8

1

8

1

16

1

16

1

8

1 =

4

1

4

2

8

1

8

1

4

1

8

1

8

1 = 4

1

8

4 = =

4

3

4

3

2

1

8

1

8

1 =

2

1

8

2 =

4

2

4

1 =

8

1

8

1

4

1

8

1

8

1 = 4

1

8

4 =

4

1

4

2 =

4

3

= 4

3=

4

1

4

2

4

1

8

4

8

1

8

1

4

1

8

1

8

1 =

ÇAL OYNA

4

1

8

1

8

1

16

1

16

1

8

1 =

4

1

16

2

8

3 = 8

2

8

1

8

3 =

8

6

= = 8

2

8

2

8

2 =

8

6

4

1

16

1

16

1

8

1

16

1

16

1

8

1

4

1

16

4

8

2

4

1

16

1

16

1

8

1

16

1

16

1

8

1 =

4

1

16

4

8

2 =

8

2

8

2

8

2 = 8

6

8

1

8

1

8

1

8

1

16

1

16

1

8

1 =

16

2

8

5 = 8

1

8

5 =

8

6

SARI GƏLİN

NOTLAR ÜZƏRİNDƏ TƏNLİKLƏR

1. 2. =

3.

=

= 4. =

+16

1

16

116

1

8

18

14

1

4

1+ + + + X = +

8

116

1+

+

X =2

18

116

1+ +

2

1

4

1+ X = +

8

1+

4

1+

16

1+

16

1

2

1=X

+

16

1+

16

1

8

1+

1.2

1

8

1

16

1

16

1

8

1 x

2

1

16

2

8

2 x

8

4

8

1

8

2 x

8

4

8

3 x

8

1x

2.4

1

4

1

16

1

8

1

8

1

16

1

16

1 x

4

2

8

2

16

3 x

16

8

16

4

16

3 x

16

8

16

7 x

16

1x

3.2

1

16

1

8

1

16

1 x

2

1

8

1

16

2 x

8

4

8

1

8

1 x

8

4

8

2 x

4

1

8

2x

4.4

1

2

1

8

1

4

1

16

1

16

1 x

4

1

4

2

8

1

4

1

16

2 x

4

3

8

1

8

2

8

1 x

4

3

8

4 x

4

3

4

2 x

4

1x

MARAQ DÜNYASIƏDƏD ARDICILLIĞI :

1. 6, 8, 12, 18, 26, ?, 48, 62 A) 30; B) 40; C) 12; D) 36.

2. 1, 2, 4, ?, 16, 32 A) 8; B) 12; C) 10; D) 11.

3. 3, 2, 4, 3, 6, 5, 10, 9, ? A) 11; B) 16; C) 18; D) 17.

4. 5, 25, 20, ?, 95, 475, 470 A) 90; B) 100; C) 25; D) 85.

MARAQ DÜNYASISEHRLİ KVADRAT

1. 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21. 24, 27

2. 2. 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18

3. 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19

4. 5, 10, 15. 20, 25, 30, 35, 40, 45

Verilmiş ədədləri 9 boş kvad-rat damalara elə yerləşdirin ki,“sehrli kvadrat” alınsın

12 27 6

9 15 21

24 3 18

8 18 4

6 10 14

16 2 12

20 45 10

15 25 35

40 5 30

9 19 5

7 11 15

17 3 13

1 2

3 4

MARAQ DÜNYASI

Təbəssüm məsələləri

1. 1888 ədədini elə iki yerə bölün ki, hər biri 1000-ə bərabər olsun.

2. İki at 10 km qaçdı. Hər at nə qədər qaçdı?3. İlin neçə ayında 30 gün var?4. İki nəfər yol gedərkən 2 qələm tapdı. Bunların arxasınca gələn 4 nəfər neçə qələm tapar?5. İki oğul, Iki ata. Hərəsi mindi bir ata, Mindilər cəmi üç ata. Bu necə olur, görəsən?6. Yeddi qardaşın hər birinin bir bacısı var. Ailədə neçə uşaq var?7. Evdə 5 şam yanırdı. Onlardan üçünü söndürdülər. Neçə şam qalar?8. Bir qocadan soruşdular: “ Sənin neçə yaşın var?” Qoca cavab verdi ki, mənim yüzdən çox yaşım var, ancaq cəmi 25 dəfə ad günü keçirmişəm. Bu necə olur?

9. Günün qalan vaxtı keçən vaxtından 2 dəfə çoxdur. Saat neçədir?