1

Ichimoku

Czyli jak inwestują japońscy górale

2

Geneza Ichimoku

• Technika Ichimoku wynaleziona jeszcze przed II WojnąŚwiatową przez tokijskiego dziennikarza Ichimoku Sanjin(prawdziwe nazwisko Goichi Hosoda),

• Znajduje ona zastosowanie praktycznie na wszystkich rynkach finansowych:

• akcji, • obligacje, • waluty,• indeksy, • opcje • towary (commodities).

3

Ichimoku

• Samo słowo Ichimoku oznacza „jedno spojrzenie”, a rysunek stworzony przy zastosowaniu tej techniki zwany: Ichimoku kinkuo-hyou moŜna przetłumaczyć jako „jedno spojrzenie na wykres ceny równowagi” lub teŜ „ujęcie panoramiczne”.

4

Konstrukcja wykresu

• Typowy wykres Ichimoku składa się z:• Linii standardowej – SL – Kijun sen.• Linii zwrotu - TL– Tenkan sen. • Linii opóźnianej – DL – Chikou span.• Pierwszej linii zakresu – 1S – Senkou

span A• Drugiej linii zakresu – 2S - Senkou span B

5

Ichimoku

2LLHH

SL+=

•Poszczególne linie otrzymujemy jako:

w okresie 26 sesji (łącznie z ceną dzisiejszą)

2LLHH

TL+= •w okresie 9 dni (łącznie z ceną dzisiejszą)

gdzie:HH – najwyŜsza wartość cen akcji (highest high) w danym okresieLL – najniŜsza wartość cen akcji (lowest low) w danym okresieDL – cena zamknięcia (C – close) po translacji w lewo o 26 sesji od ceny dzisiejszej (stąd teŜ nazwa linii opóźnianej)

6

Ichimoku

obliczana dla 26 sesji naprzód(z notowaniem dzisiejszym )2

1TLSL

S+=

•DL – cena zamknięcia (C – close) po translacji w lewo o 26 sesji od ceny dzisiejszej (stąd teŜ nazwa linii opóźnianej)

22

LLHHS

+= obliczana na bazie ostatnich 52 sesji dla 26 sesji naprzód (z sesją dzisiejszą)

7

Interpretacja

• Poszczególne liczby wykorzystywane w metodzie moŜna zinterpretować jako:

• 9 – tj. półtora tygodnia – liczbie tej Japończycy przypisują szczególne znaczenie. W czasach kiedy obrót na sesji miał miejsce takŜe w soboty – liczba 9 odpowiadała dokładnie pojęciu półtora tygodnia tj. 9 sesjom (dzisiaj 7,5)

• 26 – średnia liczba sesji w miesiącu – takŜe w ujęciu 6 sesji tygodniowo (dzisiaj 22)

• 52 - średnia liczba sesji w dwu miesiącach – pełniąca doniosła rolę dla japońskiego cyklu w biznesie -analogicznie dla przypadku 6 sesji tygodniowo (dzisiaj 44)

8

Uwagi

• Z uwagi na zmianę spowodowanąskróceniem czasu pracy giełd o jeden dzień w tygodniu – moŜna zastosowaćtakŜe inne liczby przy budowie metody Ichimoku.

• Bardzo często przy konstrukcji wskaźnika stosuje się przesuniecie horyzontalne linii opóźnianej w lewo.

9

Uwagi• Konstrukcja wskaźnika jest zbliŜona to metody

dwu średnich ruchomych - kładzie ona większy nacisk na ceny najwyŜsze i najniŜsze w przeciwieństwie do cen zamknięcia, wykorzystywanych przez ten ostatni sposób.

• W związku z tym średnie ruchome, w interpretacji graficznej sprawiają wraŜenie bardziej wygładzonych w stosunku do wskazańIchimoku.

• Technika Ichimoku nie posługuje się kursem otwarcia, co stanowi pewnego rodzaju curiosum dla metod japońskich.

10

Zastosowanie

• Metoda Ichimoku słu Ŝy głównie do wykrywania trendu głównego.

• Na rynkach znajduj ących si ę w trendzie horyzontalnym jej wykorzystanie staje się mocno ograniczone.

• Cechą charakterystyczną Ichimoku jest zastosowanie przesunięcia czasowego w tył dla linii opóźnianej i analogicznej translacji wprzód dla linii 1S i 2S.

11

Zasady posługiwania si ę metod ą:

• Sygnał kupna 1 – go rodzaju powstaje gdy TL przebija SL od dołu. Sygnał sprzedaŜy 1 – go rodzaju ma miejsce gdy: TL przecina SL od góry. Analogicznie do metody średnich ruchomych, otrzymujemy na tej podstawie identyfikację trendu głównego.

• Linia opóźniona na wykresie kończy się wcześniej niŜostatnia cena zamknięcia. NaleŜy porównać ostatni sygnał uzyskany z DL z ostatnią ceną zamknięcia C –jest to przeciwstawienie ceny dzisiejszej i ceny sprzed ok. miesiąca. Sygnał kupna 2 - go rodzaju powstaje gdy DT leŜy powyŜej C w ostatnim okresie. W przeciwnym wypadku naleŜy mówić o sygnale sprzedaŜy 2 – go rodzaju.

12

Zasady posługiwania si ę metod ą:

• Przedział między liniami 1S i 2S nazywany jest niebemlub chmur ą (kumo) i reprezentuje poziomy wsparcia i oporu.

• Z punktu widzenia Górala patrzącego na świat z wysoka: wzrost ceny zamknięcia C nad chmuręoznacza pokonanie linii oporu a w terminologii japońskiej określane jest jako świecenie sło ńca (czy teŜ wyjście słońca zza chmury) i stanowi sygnał kupna(3 – go rodzaju).

• Jeśli ceny przebywają pod chmurą - mówimy, Ŝe pada deszcz i oznacza to sprzedaŜ akcji (sygnał 3 – go rodzaju). Gdy zaś słońce przebywa w chmurach -trudno powiedzieć jaka pogoda ustali się w najbliŜszym czasie ?

13

Zasady posługiwania si ę metod ą:

• W sytuacji, gdy otrzymujemy jednocześnie 3 niezaleŜne sygnały kupna lub sprzedaŜy potwierdzony zostaje silny trend panujący na rynku.

• W trendzie horyzontalnym metoda Ichimoku obarczona jest stosunkowo duŜym błędem – zawieranie transakcji powinno następować przy monitorowaniu technik opartych na oscylatorach.

14

Oscylator

• Dla automatycznej weryfikacji sygnałów stworzony zostałoscylator Ichi-suma, który sprawdzając poszczególne sygnały kupna i sprzedaŜy przyporządkowuje poszczególnym warunkom 1-3 odpowiednio liczby: 1 lub (-1), a następnie je sumuje.

• Dla warunku trzeciego, w sytuacji gdy słońce przebywa w chmurach przyjmowana do obliczeń wartość wynosi 0.

• Zakres wahań oscylatora naleŜy do przedziału: <-3;3> i obejmuje wartości całkowite.

• Wskazania skrajne oscylatora potwierdzają powstanie nowego trendu dla analizowanego indeksu.

• Dla wskazań oscylatora z przedziału: <-2;2> moŜemy mówić o niepełnym trendzie, a wartości skrajne tego przedziału mogą byćwykorzystywane jako sygnały zapowiadające potwierdzenie tendencji i słuŜyć do zajmowania pozycji na rynku.

15

December 2003 February March April May June July August September October November December

50000x10

Volume

1050

1100

1150

1200

1250

1300

1350

1400

1450

1500

1550

1600

1650

1700

1750

Wig20 Ichimoku Kinko HyoParametry:Tenkan sen 9- linia fioletowaKijun sen 26 - linia czerwonaSenkou 52 - linia zielona i seledynowaChikou 26 - linia br ązowaCena zmkni ęcia - kolor niebieski

Indeks pod chmuramiWIG20, Ichimoku Kinko Hyo

-3-2-10123

Ichi-suma

Ichi-suma

16

9October

16 23 30 6 13November

20 27 4 11 18December

27 82007

15 22 29 5 12February

19 26 5March

12 19 26 2 10April

16 23 30May

14 21 2816000x100

10000x10

Akum/ Dystr.

55

60

65

70

75

80

85

55

60

65

70

75

80

85

TL

SL

DLC

Zaklady Azotowe PULAWY (79.5500, 84.5000, 79.5500, 84.2000, +4.50000), Ichimoku Kinko Hyo (84.2000, 69.2500, 73.1000, 84.2000, 61.5000, 61.5000)

-3

-2

-1

0

1

2

3

-3

-2

-1

0

1

2

3Ichi-suma (3.00000)

17April May June July August September October November December 2007 February March April May

150

200

250

300

350

400

450

500

550

150

200

250

300

350

400

450

500

550

BRE Bank (475.000, 485.000, 467.700, 470.000, -5.00000), Ichimoku Kinko Hyo (470.000, 496.100, 493.750, 470.000, 455.375, 422.000)

182005 Sep Oct Nov Dec 2006 Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2007 Feb Mar Apr May

5

10

15

20

5

10

15

20

Internetowy Dom Maklerski (16.9000, 18.2000, 16.4500, 17.6500, +0.85000), Ichimoku Kinko Hyo (17.6500, 16.4500, 14.6000, 17.6500, 11.0250, 10.6750)

19

Trend boczny

2005 Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2006 Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2007 Feb Mar Apr May

5

10

15

20

5

10

15

20

ELEKTRIM (8.51000, 8.86000, 8.50000, 8.63000, +0.33000), Ichimoku Kinko Hyo (8.63000, 8.42500, 8.40500, 8.63000, 6.94000, 6.85000)

20

Trend boczny – zbliŜenie

May June July August September October November December 2007 February March April May

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16ELEKTRIM (8.51000, 8.86000, 8.50000, 8.63000, +0.33000), Ichimoku Kinko Hyo (8.63000, 8.42500, 8.40500, 8.63000, 6.94000, 6.85000)

21

Z przesunięciem czy bez?

April May June July August September November December2007 February March April May

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130Bez przesunięciapoziomu nieba

SYGNITY d. ComputerLand (84.5000, 84.5000, 81.3000, 81.9000, -3.60000), Ichimoku Kinko Hyo (81.9000, 91.0000, 92.6500, 81.9000, -1.#QO, -1.#QO)

22April May June July August September November December 2007 February March April May

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130Z przesunięciempoziomu nieba

SYGNITY d. ComputerLand (84.5000, 84.5000, 81.3000, 81.9000, -3.60000), Ichimoku Kinko Hyo (81.9000, 91.0000, 92.6500, 81.9000, 101.537, 110.025)