Krvožilni sistem

Fadila Veizović

Osnovne anatomske komponente kardiovaskularnog sistema

- srce- arterijski krvni sudovi- kapilari- venski krvni sudovi

- limfni kapilari i sudovi

sistemska i plućna cirkulacija

- makrovaskulatura > 0.1 mm- mikrovaskulatura – krvni sudovi dijametra do 0.1 mm

Opšti plan građe zida krvnih sudova

inervacija (ANS)

Slojevi u zidu krvnog suda

SEM

HISTOLOŠKA ORGANIZACIJA ZIDA SRCA

ENDOKARD (t. intima) - endotel sa subendotelskim vezivom- srednji sloj veziva sa glatkim mišićnim ćelijama- subendokard (fibroblasti, kolagena i elastična

vlakna, mali krvni sudovi, nervi, sistem za sprovođenje impulsa)

MIOKARD (t. media) - kardiociti- vezivo sa malim krvnim sudovima

EPIKARD (t. adventitia)- rastresito vezivno tkivo sa krvnim sudovima i ograncima nerava

- mezotel na površini

srčani zalisci fibrozni skelet

• epicardium

• myocardium

• endocardium

Histološka organizacija arterijskih krvnih sudova

elastične (velike) arterije - prečnik > 10 mm

mišićne (srednje) arterije - prečnik 0.1 – 10 mm

arteriole - prečnik < 0.1 mm

Mišićna arterija

Elastične arterije aorta i njeni ogranciplućne arterije

tunica intimaendotel subendotelsko vezivo

tunica mediaglatke mišićne ćelije i elastične lamele

lamina elastica interna i externa nisu naglašene

tunica adventitia vezivno tkivo, krvni i limfni sudovi i nervi

otvori u elastičnim lamelama omogućavaju stvaranje komunikacijskih veza između glatkih mišićnih ćelija i difuziju supstanci kroz zid arterije

značaj elastičnih lamela

Ø > 10 mm

Mišićne arterije

Ø= velike 2-10 mm (male 0.1-2 mm)

tunica intima endotel subendotelsko vezivo lamina elastica interna

tunica mediaglatke mišićne ćelije (povezane komunikacijskim vezama) i tanke elastične lamele(lamina elastica externa)

tunica adventitiadeblja nego kod elastičnih

Male arterije i arterioleØ 0.1-2 mm /< 0.1 mmtunica intima (endotel i tanak subendotel; lamina elastica interna sa otvorima)tunica media nekoliko/1-2 sloja gl. miš. ćelijatunica adventitia

mišićno-endotelska veza

Morfološke odlike endotelskih ćelija

razmena gasova i metabolita kontrola koagulacije kontrola dijametra (sekrecija vazokonstriktora/dilatatora) modulacija imunog odgovora i dr.

E. Dejana (2004) ENDOTHELIAL CELL–CELL JUNCTIONS: HAPPY TOGETHER. NATURE REVIEWS | MOLECULAR CELL BIOLOGY VOLUME 5. 261-270

Mikrocirkulacija (Ø<0.1 mm)

1. arteriola (metarteriola) kapilari postkapilarna venula2. kontrola protoka krvi kroz kapilare (arteriola, prekapilarni sfinkter; npr. mišići, crevo)3. arterijsko-venska anastomoza - direktan protok krvi iz arterija u vene (npr. koža)4. portni sistem

Kapilari

kontinuirani fenestrirani

sa dijafragmombez dijafragme

sinusoidni

Kontinuirani kapilari

- marginalni prevoj- transcitoza- mišići, pluća, CNS

Periciti

- sopstvena lamina- oblik – nastavci (1°, 2°); nukleus- relativno nespecijalizovane- kontraktilna uloga i/ili izvorne ćelije- (angiogeneza)

Fenestrirani kapilari

- bez dijafragme- sa dijafragmom

- endokrine žlezde- žučna kesica- crevni trakt

- pretpostavljeno poreklo fenestara - priroda dijafragme

Sinusoidni (diskontinuirani) kapilari

- ne prati ih pericit- nepravilnog su oblika- lamina je nepotpuna ili je nema

- jetra- slezina

Organizacija venskih krvnih sudova

tunica intimatunica mediatunica adventitia

male vene (venule) < 1 mmsrednje vene 1-10 mmvelike vene > 10 mm

EĆ

1-2 sloja gl. miš.ćelija

kolagena ielast. vl.

Venule (postkapilarne i mišićne)

tunica intima – endotel, podend. v.tunica media - pericit/gl. mišićne ćelijetunica adventitia - kolagena i elastična vl.

do 1 mm

Srednje vene

do 10 mm

tunica intima – endotel, subendotelsko vezivo, (lamina elastica interna)tunica media - gl. mišićne ćelije, kolagena i elastična vlaknatunica adventitia – fibroblasti, kolagena i elastična vlakna

Venski zalisci

Velike vene

t. intima - endotel, subendotelsko vezivo

t. media - gl. mišićne ćelije, kolagena vlakna, (fibroblasti)

t. adventitia - kolagena i elastična vlakna,

fibroblasti, gl. mišićne ćel.

> 10 mm

ORGANIZACIJA LIMFNIH SUDOVA

- regulacija količine tkivne tečnosti- olakšavanje transporta proteina- imuni odgovor- apsorbovanje masti iz creva

- limfni kapilari, limfni sudovi i limfni kanali; zalisci u limfnim sudovima- limfni čvorovi- limfni kapilari – nepotpuna lamina; ukotvljujući filamenti;

veoma propustljivi