FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

KROMOZOM

1

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

2

Hücre

Hücre zarı Sitoplazma Çekirdek

Hücredeki yaşamsal faaliyetleri yöneten, kontrol eden ve hücreye ait kalıtsal bilgileri bulunduran yönetim merkezi çekirdektir.

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

3

Çekirdek içinde dağılmış ağsı yapıda kromatin iplikler bulunur. Kromatin iplikler hücre bölünmesi sırasında kısalıp kalınlaşarak kromozomlara dönüşür. Hücre bölündükten sonra kromozom tekrar kromatin ipliği haline döner.

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

4

Hücre bölünmesinin en önemli özelliği DNA’daki genetik bilginin oluşacak yavru hücrelere aktarılmasıdır.Kromozom, DNA’nın özel proteinlerin etrafına sarılmasıyla yoğunlaşarak oluşturduğu, canlıların kalıtsal özelliklerini taşıyan yapıdır. Kromozomun yapısında DNA molekülü ve protein vardır.Her canlı kendine ve türüne özgü özellikleri kromozomlarında taşır. Kromozomlar karakterlerin oluşmasını ve nesillere aktarılmasını sağlar.

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

5

Her canlı türünün kendine özgü kromozom sayısı vardır. Kromozomların sayısı canlı türlerinde değişiklik gösterir.

Soğan Güvercin İnsan Moli balığı Köpek Deniz yıldızı

16 16 46 46 78 94

Kromozom Sayısı (2n)

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

6

Aynı kromozom sayısına sahip iki canlı aynı türden olmak zorunda değildir.Bu canlı türleri eşit sayıda kromozoma sahip olmalarına rağmen kromozomun yapısında bulunan genlerinin sayısının ve özelliklerinin farklı olması türlerin de farklı olmasına neden olur.

Soğan Güvercin İnsan Moli balığı

16 16 46 46

Kromozom Sayısı (2n)

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

7

Organizmanın vücut büyüklüğü ve gelişmişliği (karmaşıklığı) ile kromozom sayısı arasında bir ilişki yoktur.

İnsan Deniz yıldızı

46 94

Kromozom Sayısı (2n)

Önemli olan kromozom sayısı değil, kromozomların üzerindeki

genlerin sayısı ve dizilişleridir.

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

8

2n kromozomlu hücreler

n kromozomlu hücreler

Vücut hücreleri Üreme hücreleri

Canlıların sahip olduğu hücreler kromozom sayısına göre iki çeşittir.

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

9

Çok hücreli canlıların vücut hücrelerinde kromozomlar çiftler halinde bulunur. 2n şeklinde ifade edilir. Canlılardaki vücut hücrelerindeki kromozomların çift olarak bulunmasının nedeni n sayıda kromozomun anneden, n sayıda kromozomun babadan gelerek 2n sayıda çift kromozom oluşturmasıdır.

İnsan

46 64

Vücut Hücrelerinde Kromozom Sayısı (2n)

Köpek

78

At

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

10

Üreme hücresindeki kromozom sayısı vücut hücrelerindeki kromozom sayısının yarısı kadardır. n şeklinde ifade edilir.

İnsan

23 32

Üreme Hücrelerinde Kromozom Sayısı (n)

Köpek

39

At

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

11

Örnek: Vücut hücresinde 46 kromozom bulunan insanın verilen hücrelerindeki kromozom sayılarını yazalım.

46 kromozom

Bir canlının bütün vücut hücrelerindeki kromozom sayısı aynıdır. Üreme hücrelerinde ise kromozom sayısı vücut hücrelerindeki kromozom sayısının yarısı kadardır.

46 kromozom46 kromozom23 kromozom23 kromozom

Deri hücresinde →Karaciğer hücresinde →Kas hücresinde →Sperm hücresinde →Yumurta hücresinde →

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

12

Kromozom sayısı• Mitoz bölünmede değişmez.

• Mayoz bölünmede yarıya düşer.• Döllenme olayında iki katına çıkar.

FEN ve TEKNOLOJİ / KROMOZOM

13

Aynı türlere ait canlıların kromozom sayıları aynıdır.Kromozom sayısı aynı olan her canlı aynı tür olmayabilir.Kromozom sayısı organizmanın büyüklüğü ve karmaşıklığı konusunda bir bilgi vermez.