Zbulimi i AmerikësKolonizimiRevolucioni amerikan dhe shkruajtja e kushtetutës

KRIJIMI I SHBA-së

ZBULIMI I AMERIKËS (BOTA E RE)

Spanjolli Kristofor Kolombi mendonte se Toka ishte e rrumbullakët dhe se në Indi

mund të shkohej edhe nëpërmjet oqeanit Atlantik, drejt perëndimit. Ai filloi

lundrimin në vitin 1492 dhe mbërriti në ishujt e sotëm të Haitit dhe Kubës duke

menduar se kishte mbërritur në Indi dhe i quajti vendasit indianë.

Kolombi nuk e kishte kuptuar se kishte zbuluar një tokë të re, por

këtë e zbuloi Ameriko Vespuçi nga i cili mori edhe emrin vendi.

Viti 1492 merret si zbulimi i Amerikës për europianët.

AMERIKA E VERIUT E ZBULUAR NGA FRANCEZËT DHE ANGLEZËT

•Anglia ishte nën qeverisjen e Elisabetës I, e cila i kushtoi rëndësi zbulimit të tokave të reja dhe kolonizimit të tyre. •Anglezët zbuluan territoret në lindje e veri. •Gjithashtu edhe zbuluesit francëzë patën sukses në zbulimin e territoreve kryesisht në veri.

KOMBET KOLONIZUESE

1. •Kolonitë e para ishin ato spanjolle, të cilat u vendosën në jug dhe shkatërruan qytëtërimet vendase, kulturën e tyre dhe vendosën fenë katolike. Pas tyre filloi kolonizimi dhe pushtimi i tokave nga anglezët dhe francezët. Ata u vendosën kryesisht në veri dhe lindje.

2. •Pas luftës me Francën, Anglia mori shumë territore të saj dhe u bë fuqia më e madhe në Amerikë. Territoret jugore ishin të përshtatshme për rritjen e duhanit dhe ishin të pasura me miniera ari. Veriu nuk e kishte tokën shumë pjellore kështu që ata merreshin me rritjen e bagëtive dhe shitjen e lëkurave.

3. •Francezët kishin fitime të mëdha në shitjen e leshit deri sa humbën në Kanada luftën me indianët. Kolonitë Franceze në Karaibe kishin klimë të ngrohtë çka favorizonte bujqësinë. Kështu ata morën shumë skllevër zezakë, si dhe anglezët në lindje të cilët kishin plantacione të tëra me pambuk.

ZBARKIMI I KOLONIZATORËVE

ANGLEZË NË BRIGJET E AMERIKËS

Duke bërë tregti

SHKËMBIMI I PRODUKTEVE

Kallamsheqeri, hardhia, ulliri kali, mushka, gjedhë, dele, dhi etj.Misër, domate, patate, ananas, kakao, duhan, gjeldeti etj.AMERIKA

EVROPA

LUFTA MIDIS KOLONIZATORËVE DHE AMERIKANËVE AUTOKTONË

•Nisi lufta kundër kolonizatorëve anglezë dhe indianëve autoktonë. Ushtria angleze kishte armë të fuqishme dhe ishte më e stërvitur dhe e zhvilluar se ajo indiane.

•Pushkët dhe shpatat e angezëve nuk krahasoheshin me harqet dhe shigjetat e indianëve kështu që indianët pësuan disfatë dhe anglezët morën në duart e tyre një pjesë të mirë të Amerikës. •U formuan 13 koloni dhe secila prej kolonive kishte përfaqësuesin e saj.

13 KOLONITË ANGLEZE

Ngritja e flamurit amerikano-anglez në Amerikë.

TRANSPORTI I SKLLEVËRVE NË ATLANTIK

SKLLAVËRIAA. Kapja e skllevërveB. Transporti me anijeC. Shitja e tyreD. Skllevër në plantacione pambukuE. Skllevër në plantacione kallamsheqeriF. Keqtrajtimi i tyre

A

F

C

E

B

D

PAKËNAQËSI DHE PROTESTA

A. Pakënaqësitë e kolonëve ndaj kolonizatorëve.

B. Protestat e kolonive.

C. Keqtrajtimi i një tagra mbledhësi

A CB

Kolonitë angleze vepronin si shtete autonome, por Parlamenti anglez i kishte vënë shumë kufizime, që pengonin zhvillimin e lirë të tyre. Ata lejoheshin të bënin tregti vetëm me Anglinë, të përdornin vetëm anijet angleze, të respektonin çmimet që vinin anlezët dhe të paguanin taksat që vendoste Anglia pa i pyetur ata. Marrëdhëniet midis kolonive dhe Anglisë u ashpërsuan dhe amerikanët organizuan shumë demostrata të cilat u shtypën me dhunë nga parlamenti anglez.

Shkrimi i Deklaratës së Pavarësisë së 13 kolonive në Filadelfia më 1776. Në Kongres morën pjesë 13 përfaqësuesit e kolonive të pakënaqur nga qeverisja angleze.

DEKLARATA E PAVARËSISË DHE KRIJIMI I FLAMURIT

Deklarata e Pavarësisë e shkruar në Kongresin e Filadelfias në 4 Korrik 1776, ecila u bë edhe dita Pavarësisë që festohet çdo vit.

Qepja e flamurit të parë Amerikan nga Betsy Ross, i formuar nga 13 yje që simbolizojnë 13 kolontë.

LUFTËRAT REVOLUCIONARE

Parlamenti anglez e hodhi poshtë Deklaratën e Pavarësisë duke mos e njohur atë. Kështu shpërtheu lufta ecila zgjati rreth 7 vjet (1776-1783).

Ushtria anleze ishte më shumë e organizuar dhe e pajisur me armë se ushtria amerikane, por ata luftonin në një vend të huaj dhe pa të drejtë, ndërkohë që amerikanët ishin në vendin e tyre dhe luftonin për një të drejtë që u takonte.

Në vitin 1783 u nënshkrua paqja në Paris dhe anglia njohu pavarësinë e shtetit amerikan.

Ushtria amerikane me në krye gjeneral Xhorxh Uashingtonin (George Washington), u përkrah nga shtete të tjera europiane, si Franca, Spanja, Holanda dhe njerëzit përparimtarë, shumë prej të cilëve morë pjesë vullnetarisht në luftë

Në Saratoga ushtria angleze pësoi një disfatë shumë të madhe nga amerikanët, në vitin 1777, dhe pas katër vitesh në Jorktaun (1781) ushtri a angleze u thye dhe u dorëzua.

LUFTA AMERIKANO-ANGLEZE

Dorëzimi i anglezëve në Jorktaun.

Kushtetuta

Legjislativ GjyqësorEkzekutiv

KUSHTETUTA AMERIKANE

Në vitin1787 u hartua Kushtetuta amerikane.

Ajo ishte kushtetuta më përparimtare e demokratike në botë dhe mbështeste idet iluministe.

Ajo shpalli të drejtat dhe liritë e qytetarit.

Aty shkruhet se çdokush lind i barabartë; të gjithë njerëzit gëzojnë në mënyrë të barabartë të drejtën e jetës, lirisë dhe përpjekjes për lumturi.

Sipas kushtetutës Amerika u shpall Republikë me president Xhorxh Uashingtonin.

LËVIZJA PËR TË DREJTAT CIVILE

Ardhja e skllevërve solli përzierjen e popullsisë duke futur

edhe zezakët. Ata përbuzeshin dhe nuk zotëronin të drejta të

barabarta me të bardhët.

Ata nuk lejoheshin të uleshin në sediljet e autobusit, nuk lejoheshin të futeshin në dhomat e

çlodhjes për të bardhët vetëm nga ngjyra e ndryshme prej tyre. Kështu lindi racizmi.

Të zinjtë shikokeshin shtrembër nga të gjithë

dhe nuk zotëronin të njëjtat të drejta me të bardhët.

Martin Luter Kingu ishte një prej njerëzve me ngyrë i cili bëri

demostrata paqësore dhe mbajti fjalime për t’i thënë të bardhëve

se po vepronin gabim.

Organizata të ndryshme raciste, si Kuklusklani, vrisnin zezakët.

Ai u vra nga të bardhët të cilët i hodhën bombë në shtëpi.

•George Washington ishte presidenti i parë i Shteteve të Bashkuara dhe një nga udhëheqësit më të respektuar në historinë amerikane. Gjatë Revolucionit Amerikan, ai udhëhoqi kolonitë amerikane për fitore në luftën e tyre për pavarësi nga Britania e Madhe. Pas luftës, ai ndihmoi të sjellë shtetet së bashku për të krijuar Kushtetutën e SHBA.

•Benjamin Franklin ishte një nga njerëzit më të respektuar në Amerikën koloniale. Ai e ndihmoi Amerikën të fitojë pavarësinë dhe ishte një nga shkruesit e Deklaratës së Pavarësisë dhe Kushtetutës së Shtetetve të Bashkuara. Gjithashtu konsiderohet si një nga shkencëtarët e mëdhenj të 1700, Franklin krijoishumë shpikje që janë akoma në përdorim sot.

•Si presidenti i 16-të i Shteteve të Bashkuara, Abraham Lincoln ka ndihmuar në mbajtjen e vendit të bashkuar gjatë Luftës Civile dhe hoqi skllavërisë në Shtetet e Bashkuara.

•Martin Luther King. Jr, kaloi jetën e tij duke protestuar për trajtimin e padrejtë të amerikanëve të Afrikës në Shtetet e Bashkuara. Ai bëri marshime paqësore dhe fjalime të fuqishme për t'i bërë amerikanët të njohin se trajtimi keq i njerëzve në mënyra të ndryshme për shkak të ngjyrës së lëkurës ishte e gabuar.

George Washington ishte presidenti i parë i Shteteve të

Bashkuara dhe një nga udhëheqësit më të respektuar në historinë amerikane. Gjatë

Revolucionit Amerikan, ai udhëhoqi kolonitë amerikane për fitore në luftën e tyre për

pavarësi nga Britania e Madhe. Pas luftës, ai ndihmoi të sjellë shtetet së bashku për të krijuar Kushtetutën e SHBA.

Martin Luther King. Jr, kaloi jetën e tij duke protestuar për trajtimin e padrejtë të amerikanëve të Afrikës në

Shtetet e Bashkuara. Ai bëri marshime paqësore dhe

fjalime të fuqishme për t'i bërë amerikanët të njohin

se trajtimi keq i njerëzve në mënyra të ndryshme për

shkak të ngjyrës së lëkurës ishte e gabuar.

Benjamin Franklin ishte një nga njerëzit më të respektuar në Amerikën koloniale. Ai e ndihmoi Amerikën të fitojë

pavarësinë dhe ishte një nga shkruesit e Deklaratës së

Pavarësisë dhe Kushtetutës së Shtetetve të Bashkuara.

Gjithashtu konsiderohet si një nga shkencëtarët e mëdhenj të 1700, Franklin krijoishumë

shpikje që janë akoma në përdorim sot.

Si presidenti i 16-të i Shteteve të Bashkuara,

Abraham Lincoln ka ndihmuar në mbajtjen e vendit të bashkuar gjatë

Luftës Civile dhe hoqi skllavërinë në Shtetet e

Bashkuara.

HERONJTË E AMERIKËS

Motoja që doli pas krijimit të SHBA-së e cila u bënte thirrje vendeve të tjera të kolonizuara të bashkoheshin me 13 shtetet ose përndryshe të vuanin pasojat e të qenit të pushtuar. Pra: “Bashkohu ose vdis”.

JOIN

O

R DIE

• Teksti shkollor

• Tema: Zbulimet e mëdha gjeografike, fq. 16-17

• Tema: Pasojat e zbulimeve të mëdha gjeografike, fq. 18-19

• Tema: Krijimi i SHBA, fq. 47-50

• Interneti

• http://en.wikipedia.org/wiki/European_colonization_of_the_Americas

• Fotot

• Encarta Kids 2009

• (George Washington, Brnjamin Franklin, Abraham Lincoln, Marthin Luther Jr. King)

• Enciklopeditë e ndryshme

• Libri i Madh i Progresit të Njerëzimit

• Atlas historik i botës

BURIMET E INFORMACIONIT

• Kjo ishte një temë shumë interesante dhe kishte informacion të shumtë rreth saj.

• Edhe përse ky power point përmban shumë slide unë u mundova të përmblidhja sa më shumë informacionin dhe të shojja sa më shumë foto që personi që e lexon apo shikon ta kuptojë edhe më konkretisht. Gjithsesi kjo ishte një temë e cila më pëlqeu shumë, prandaj e zgodha.

• Jo më kot e zgjodha këtë temë pasi unë dua të jetoj në Amerikë dhe duhet teë di historinë e saj.

SI U NDJEVE ME TEMËN E DHËNË

Ju faleminderit!

Erlisa Kulla

PUNOI: