kpss konu anlatimi · Öğrenciyi öğrenmeye hazır hale getirme sürecidir. a) dikkati çekme:...
TRANSCRIPT
8. ÜNİTE PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA: EĞİTİM DURUMLARI ÖĞESİ
KPSS’de bu bölümden her yıl
ortalama 1 soru gelmektedir.
Bu bölümdeki sorular genellikle bilgi
veya örnek verilerek sorulan yarı bilgi
sorusu şeklindedir.
PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA: EĞİTİM
DURUMLARI ÖĞESİ
Eğitim programının 3. temel öğesidir.
Eğitim programının hedeflerini gerçekleştirmek için
öğretmen ve öğrencilerin en aktif olduğu öğedir.
Öğrencilerde istenilen davranışların kazandırılacağı
öğedir.
Program geliştirme çalışmalarının süreç boyutudur.
Eğitim durumları öğrenci açısından öğrenme yaşantıları
düzeneği, öğretmen açısından da öğretme yaşantıları
düzeneğidir.
Eğitim durumlarında şu öğeler yer alır: Araç-gereçler,
stratejiler, yöntem ve teknikler, zaman, ipucu, dönüt,
pekiştireç, öğretmen davranışları.
Bu aşamada ne zaman, nasıl, ne ile, nerede öğretelim?
sorularına cevap aranılır.
Eğitim durumlarının planlanmasında kazanımların düzeyi
öncelikle dikkate alınır.
Aşağıdakilerden hangisi öğretim programlarının “süreç” boyutunun taşıması gereken niteliklerden biridir? A) Öğrencinin programa başlamadan önce sahip olması
gereken özellikleri içermesi B) Öğrenciye yaşantıları yoluyla kazandırılabilecek bilişsel,
duyuşsal ve psikomotor özellikleri içermesi C) Öğretme stratejileri, yöntem ve tekniklerine yer verilmiş
olması D) Düzey belirleme ve izlemeyi amaçlayan araçlara yer verilmiş
olması E) Konu alanının özelliği dikkate alınarak aşamalılık ilkesine
göre ifade edilmiş olması
3) SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ
2) GELİŞME (GELİŞTİRME) ETKİNLİKLERİ
1) DERSE GİRİŞ VEYA HAZIRLIK ETKİNLİKLERİ
I. EĞİTİM DURUMUNUN AŞAMALARI
Öğrenciyi öğrenmeye hazır hale getirme sürecidir.
a) Dikkati çekme: Öğretmenin derse
başlamadan önce öğrencilerin ilgisini
derse ve konuya çekmek için; örnek
olaydan, sorulardan, güncel bir
olaydan, hatıradan, fıkradan veya
grafikten yararlanmasıdır.
Mesela; vücudumuz konusunu işleyecek
olan bir öğretmenin sınıfa elinde bir
insan modeli ile gelmesi.
Mesela; Fen Bilgisi dersinde canlılar ve hayat temasını işleyen bir
öğretmen dersine; Yaşadığımız yakın çevremizde hiç canlı varlık
olmasaydı ne olurdu? sorusuyla başlaması dikkat çekmeye çalışmadır.
1) DERSE GİRİŞ VEYA HAZIRLIK ETKİNLİKLERİ
Ahmet Öğretmen, dersin başına öğrencilere kısa bir reklam filmi izlettirmiştir. Sonra öğrencilere derste öğrenecekleri konunun neden önemli olduğunu ve hayatlarında ne işe yarayacağını belirtmiştir. Dersin hedefine yönelik açıklamada bulunmuştur. Sonra bir önceki dersin konusuna ilişkin sorular sormuş ve öğrencilerin tartışmalarını sağlayarak derse başlamıştır. Ders sonunda hedefin gerçekleşip gerçekleşmediğini kontrol etmiştir. Ahmet Öğretmen’in reklam filmi izlettirmesi aşağıdakilerden hangisine daha çok hizmet eder? A) İşleniş B) Dikkat çekme C) Gözden geçirme D) Güdüleme E) Değerlendirme
b) Güdüleme: Öğrencilere işlenecek konunun kendileri için ne
kadar önemli olduğunu ve ne işlerine yarayacağını
vurgulamaktır. Öğrencilere, konuyu niçin öğrendikleri açıklanır.
Mesela; öğretmenin dersin başında “vücudumuz konusunu
öğrenince kendi vücudunuzun nasıl çalıştığını öğrenebileceksiniz
ve sağlığınızı koruyabileceksiniz.” gibi bir açıklama yapması.
“Meyve suyu niçin daha yavaş, su ise daha hızlı akar? Bugün işte bunu öğreneceğiz.” diyen bir sınıf öğretmeninin öncelikle aşağıdakilerden hangisini gerçekleştirmek istediği söylenebilir? A) Güdülenmeyi sağlamak B) Bilgilerin transferini sağlamak C) Bilgi düzeyini artırmak D) Eleştirel düşünme becerisini geliştirmek E) Geri bildirimde bulunmak
c) Hedeften haberdar etme (Gözden geçirme): Öğretmenin dersin
başlangıcında, öğrencilere, dersin ya da ünitenin sonunda hangi
davranışları, özellikleri ve becerileri kazanacağını yani ana
varılacak noktayı (hedefi) söylemesidir. Bu kapsamda ayrıca hedef
ile ilgili öğrenilecek konu başlıkları da öğrenciye söylenir.
Öğrenciler, dersin başında öğrendikleriyle ne
yapabileceklerini ve öğrendiklerini nasıl davranışa
dönüştürebileceklerini bilmeyi bekler.
Bu nedenle, dersin başlangıcında hedeflerin
açıklanması, öğrenmeyi kolaylaştırır ve aynı
zamanda öğrencilerin derse karşı ilgilerini ve
güdülenmelerini de arttırır.
Mesela; öğretmenin “dersin sonunda vücudunuzun bölümlerini
tanıyabileceksiniz” demesi.
Ahmet Öğretmen Hayat bilgisi dersinde "trafik kuralları" konusunu işleyecektir. Derse başlarken; "Çocuklar, bu dersimizde trafik kurallarının neler olduğunu ve neden bu kurallara uymamız gerektiğini öğreneceksiniz. Derste öğrendiklerinizi yaşamınız boyunca kullanacaksınız ve kazaların önlenmesini sağlayacaksınız." der ve dersi işlemeye başlar. Yukarıdaki örnekte Ahmet Öğretmen ders işlerken sırasıyla hangi basamakları uygulamıştır?
A) Gözden geçirme - Dikkat çekme B) Dikkat çekme - Geçiş C) Gözden geçirme - Geçiş D) Dikkat çekme - Güdüleme E) Gözden geçirme - Güdüleme
d) Önkoşul öğrenmelerin hatırlatılması (Derse geçiş): Bu
aşamada hedeflere ulaşabilmek için nasıl bir bilgi içeriğine
ihtiyaç olduğu belirtilmelidir.
Önkoşul öğrenme aşamasında öğrenciden yapması istenen
öğreneceği üniteyle ilgili hazırlık sorularına yanıt
bulması ve ön öğrenmeleri gerçekleştirmesidir.
Bu nedenle bu aşamada öğretmen işlenecek konuya ön
koşul teşkil edecek ön öğrenmeleri hatırlatır. Öğrencilerin yeni bilgiyi daha önce öğrendikleri bilgiler üzerine
oturtması için ön bilgilerin hatırlatılması gerekir. Böylece
öğrenciler, eski öğrendikleri ile yeni öğrendikleri arasında bağ
kurabilirler.
Mesela; vücudumuz konusuyla ilgili öğretmenin önceden işlenen
“sağlıklıyız” konusunu hatırlatması.
Öğretmen başından geçen bir olayı anlatarak derse giriş yapar. Öğrencilere dersin amacını ve konusunu söyler. Soru sorar; doğru yanıtlayanlara “aferin” der ve gülümser, yanlış ya da eksik yanıtlayanlara ise küçük mesajlar vererek doğru yanıtı bulmalarına yardımcı olur. Yukarıda verilen örnekte aşağıdakilerden hangi-sine yer verilmemiştir? A) Dikkat çekme B) Ön bilgileri hatırlatma C) Dönüt ve düzeltme verme D) Hedeften haberdar etme E) Pekiştirme
Dikkat Çekme: Deprem ile ilgili fotoğraflar, resimler, gazete
kupürleri çıkartılarak çocukların derse ilgisinin toplanması sağlanır.
Güdüleme (Motivasyon): Öğrencilere, konu bittiğinde depremden
korunmak için yapılması gerekenleri bilecekleri ve böylece
çevrelerinde depremle ilgili bir sıkıntı olduğunda veya sıkıntı
yaşayanlara yardımcı olabilecekleri anlatılır.
Hedeften Haberdar Etme: Dersin sonunda doğal afetlerden
depremin nedenlerini ve depreme karşı alınan önlemleri
öğrenecekleri söylenir.
Deprem konulu dersimizde deprem nedir, deprem nasıl oluşur,
depremin oluşmasına neden olan faktörler nelerdir başlıklarının
işleneceği öğrencilere aktarılır.
Derse Geçiş (ön koşul bilgiler): Depremle ilgili resim ve fotoğraflar
sınıfa gösterilir ve birazdan fotoğraf ve resimlerle ilgili fikirlerinin
sorulacağı söylenir.
2) GELİŞME (GELİŞTİRME) ETKİNLİKLERİ
Öğrenciye kazandırılacak bilgi, beceri ve davranışları
(hedefleri) kazandırmak için yapılacak her türlü etkinliği
içerir.
Gelişme bölümünde hedefe, öğrenciye ve konuya uygun yöntem
ve teknikler işe koşularak içerik sunulur. İpucu, pekiştirme ve
dönüt-düzeltme gibi değişkenler kullanılır ve öğrenci katılımı
sağlanarak istenilen hedeflere varılmaya çalışılır.
3) SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ
Dersin kapanış aşamasında son özet, tekrar güdüleme ve
değerlendirme etkinlikleri yapılır. Ders işlendikten sonra
yapılan etkinlikleri içerir. Bu etkinlikler; tartışma soruları,
gezi, gözlem, deney, özet çıkarma, üretme gibi bilinen ve
öğrenilen konulardan hareketle bilinmeyeni bulmaya yönelik
olabilir.
Bu aşamada öğrenme ürünlerini değerlendirmek için ölçme işlemine
gidilmesi gerekir. Bu değerlendirme formatif (izleme) testleriyle
yapılır. Bu değerlendirme öğrenme eksikliklerini saptamak amacıyla
yapılır. Burada not verilmez. Mevcut durumu tespit etmek ve
gerekirse düzeltmek için yapılır.
2. İPUCU
3. ETKİN KATILIM
1. PEKİŞTİREÇ VE PEKİŞTİRME
4. DÖNÜT VE DÜZELTME
II. EĞİTİM DURUMUNUN DEĞİŞKENLERİ
1. PEKİŞTİREÇ VE PEKİŞTİRME
Bir davranışın görülme sıklığını artırmak için kullanılan uyarıcılara
pekiştireç, pekiştireçlerle yapılan işlemlere de pekiştirme denir.
Öğrencide görülen istendik davranışlardan hemen sonra pekiştireç
verilir. Verilecek pekiştireç öğrencinin yaşına, cinsiyetine,
duyuşsal özelliklerine, ilgi ve ihtiyaçlarına uygun
olmalıdır. Pekiştirecin etkili olabilmesi için her zaman aynı
pekiştireç kullanılmamalı, ilk başta sürekli pekiştirme tarifesi
daha sonrasında da değişken zaman aralıklı ve değişken
oranlı tarifeler kullanılmalı ve öğrenci için anlamlı
olan pekiştireçler kullanılmalıdır.
Başlıca pekiştireçler; alkışlama, sözel onay ifadeleri (tebrikler),
başarı belgeleri, maddi ödüller (kitap), simgesel ödüller (yıldız).
2. İPUCU
Öğrenme - öğretme sürecinde öğrenciye neyi, nasıl ve niçin
öğreneceğini gösteren mesajların, öğretmen davranışlarının
ve uyarıcıların tümüne ipucu denir.
Sorduğu ek sorular, jestler, mimikler, sözlü ve yazılı
hedef ifadeleri, açıklamalar, yönlendirmeler veya
gerçek örnekler ipucu özelliği taşır.
İpuçlarının taşıması gereken özellikler:
Öğrencinin gelişim düzeyine uygun olmalıdır.
Öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal giriş davranışlarına uygun
olmalıdır.
Öğrencileri, öğrenmeye karşı istekli hale getirmelidir.
Çok sayıda duyu organına hitap etmelidir.
Öğretmen yeryüzü şekillerini işlerken öğrencilerin sorulara verdiği cevapların yetersiz olduğu durumlarda onlara resimler göstererek doğru cevabı bulmalarına yardımcı olmuştur. Tam öğrenme modeline göre, öğretmen “resim gösterme” işlemiyle aşağıdaki değişkenlerden hangisini kullanmıştır? A) Pekiştirme B) İpucu C) Düzeltme D) Soru sorma E) Katılımı sağlama
3. DÖNÜT VE DÜZELTME
Öğrencinin yaptığı bir davranış hakkında kendisine
bilgi vermek dönüttür. Öğrencinin yanlışını belirtme ve
eksiğini tamamlama ise birer düzeltmedir. Öğrenciye
istenilen davranışın kazanılıp kazanılmadığı hakkında bilgi vermek,
doğru, yanlış, eksik, tamam gibi yargılar birer dönüttür.
Dönüt-düzeltme verilirken kırıcı, aşağılayıcı, azarlayıcı tutum ve
davranışlardan kaçınılmalıdır. Hata yapan öğrenci sayısı fazlaysa
genel bir düzeltme işlemi yapılmalıdır.
Öğrencinin ilk davranışlarına öğretmen, sonraki davranışlarına
kendisi dönüt vermelidir. Yani öğrencinin her yanlış
davranışından sonra dönüt verilmemesi gerekir.
Oya öğretmen doğal sayılar konusunu işlerken öğrencilerinden konuya ilişkin örnekler vermesini ister. Ahmet’in verdiği örneği çok beğenir ve ona gülümser.
Oya öğretmen Ahmet’e gülümsediğinde,
I. İpucu II. Dönüt III. Pekiştirme IV. Düzeltme
İşlevlerinden hangilerini yerine getirmiştir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
25
Olumlu dönüt pekiştireç görevi
görür.
İpucu davranışın başlangıcında veya
oluşum sürecinde verilirken dönüt
daima davranışın sonunda verilir.
Pekiştireç, ipucu ve düzeltme birer
dönüt görevi görür.
Etkin katılım, öğrencinin öğrenme çabasına girmesiyle gerçekleşir.
Öğrenciler ne kadar çok duyu organlarını kullanırsa
öğrenmeleri de o kadar kalıcı olur.
Öğrencilerin öğrenme sürecine etkin katılımını sağlamak
için onlarda öğrenme isteği (güdüleme) uyandırılmalıdır.
Ayrıca öğrenci katılımını artırmak için; anlatım, slayt, video,
belgesel vb. görsel ve işitsel materyallerden yararlanılmalı ve
uygulamalara (istasyon, drama, grup çalışması) yer vermelidir.
Öğrencinin katılımı, öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyinden ve
çevresel koşullardan etkilenir. Öğretmenin kişiliği, tutumu, araç-
gereçler, yöntem ve tekniklerde öğrenci katılımını etkiler.
4. ÖĞRENCİ (ETKİN) KATILIMI
Serkan Öğretmen, derste öğrencilere (I) ‘‘Derse etkin katılımınızı bekliyorum.” der ve (II) öğrenci grupları oluşturur. (III) Gruplar arasında dolaşarak onlara ipuçları verir. (IV) Sınıfa getirdiği kaynakları öğrencilerle paylaşır. (V) Beğendiği çalışmalara artı puan verir. Yukarıdaki öğretmen davranışlarından hangisi öğrencilerin öğrenme - öğretme sürecine etkin katılmalarını sağlamada en az etkiye sahiptir?
A) I B) II C) III D) IV E) V