kou-sinif ÖĞretmenlİĞİ-4.sinif -vİze -İlk yardim

8/3/2019 KOU-SINIF RETMENL-4.SINIF -VZE -LK YARDIM

1/58

T.C.SALIK BAKANLII

TEMEL SALIK HZMETLER GENELMDRL

LKYARDIM VE ACL SALIK HZMETLER

DARE BAKANLII

TEMEL LKYARDIM UYGULAMALARI

ETM KTABI

Dr. Tacetin KAKLLOLU*

Zlfinaz KURT**

Dr. Mjdegl DALKILIN***

ANKARA 2002

* lkyardm ve Acil Salk Hizmetleri Daire Bakan

** lkyardm ube Mdr

*** Doktor- lkyardm ube Mdrl

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 1/58


2/58

NSZ

Yaadmz srece eitli nedenlerle yaralanmalar veya hastalklarla karlamamzkanlmazdr. Yaammzn eitli dnemlerinde, bulunduumuz her ortamda kaza vehastalanma riski tamaktayz. Bu gibi durumlarla karlatmzda, mdahalede bulunanlarnilkyardm eitimi alm olmalar, yaamn srdrlmesinde, sakatlanmalarn nlenmesinde veiyileme srecinin ksaltlmasnda belirleyici rol oynayacaktr.

lkemizde ev, i yada trafik kazalar ve doal afetler nedeni ile ok sayda vatandamzyaamn kaybetmekte yada sakat kalmaktadr. Bu gibi durumlarda olay yerinde her zaman birsalk grevlisi olamayaca iin olaydan etkilenen yada ortamda bulunan kiilerin kendilerineyada bakalarna yapacaklar ilkyardm uygulamalar son derece nemlidir. Toplumumuzdagenel bir anlay olarak, ilkyardm ile acil yardm ifadeleri birbirlerinin yerine kullanlmaktadr.Oysa acil yardm, salk alanlar tarafndan gerekli donanmla yaplan tbbi mdahalelerikapsamasna ramen; ilkyardm, bu konuda eitim alm kiilerce olay yerinde bulunanmalzemelerle ilasz olarak yaplan, uygulamalardr.

Ancak ilkyardm eitimi almam kiilerin, ilkyardm uygulamalarnda bulunmalar sakncalsonular dourabilir. Bu nedenle ilkyardm uygulayacak olan kiilerin, mutlaka ilkyardmeitimi alm olmalar, ncelikli amalarnn kiilere zarar vermemek olduunu bilmeleri vehayati tehlike oluturabilecek mdahalelerde bulunmamalar son derece nemlidir.

Bakanlmz tarafndan toplumda ilkyardm bilincinin gelitirilmesi, ilkyardm eitimi almkiilerin saysnn artrlmas ve konuya gereken duyarlln gsterilmesi amacyla ilkyardm

konusunda bir dizi yeni alma balatlmtr. Bu nedenle retmen, polis, itfaiyeci, arama vekurtarma hizmetlerinde grev alan kiiler gibi ncelikli meslek gruplar bata olmak zere tmhalkmzn ilkyardm konusundaki eksik yada yanl bilgilerinin giderilmesi ve gncelletirilmesiamacyla lkyardm Temel Uygulamalar Eitim Rehberi hazrlanmtr.

Bu amala, Bakanlmz tarafndan hazrlanan ve 22 Mays 2002 tarih ve 24762 sayl ResmiGazete de yaynlanan lkyardm Ynetmelii erevesinde, nmzdeki yllarda ilkyardmeitimi alm sertifikal ilkyardmclarn saylarnn ve niteliklerinin artmasna ve toplumumuzunilkyardm konusunda bilinlendirilmesine katk salayacak olan bu rehberin hazrlanmasndaemei geen lkyardm ve Acil Salk Hizmetleri Daire Bakanl alanlarna teekkr ederim.

Dr .smail TOPRAK

Temel Salk Hizmetleri

Genel Mdr

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 2/58


3/58

NDEKLER:

1-GENEL LKYARDIM BLGLER:

lkyardm nedir? 8

Acil tedavi nedir? 8

lkyardmc kimdir? 8

lkyardm ve acil tedavi arasndaki fark nedir? 8

lkyardmn ncelikli amalar nelerdir? 8

lkyardmn temel uygulamalar nelerdir? 8

112nin aranmas srasnda nelere dikkat edilmelidir? 9

lkyardmcnn mdahale ile ilgili yapmas gerekenler nelerdir? 9

lkyardmcnn zellikleri nasl olmaldr? 9

Hayat kurtarma zinciri nedir? 10

lkyardmn ABCsi nedir? 10

2-HASTA/YARALININ VE OLAY YERNN DEERLENDRLMES:

lkyardmcnn bilmesi gereken ve vcudu oluturan sistemler nelerdir? 11

Vcutta nabz alnabilen blgeler nelerdir? 12

Hasta/yaralnn deerlendirilmesinin amac nedir? 12

Hasta/yarallarn ilk deerlendirilme aamalar nelerdir? 12

Hasta/yaralnn ikinci deerlendirmesi nasl olmaldr? 13

Olay yerini deerlendirmenin amac nedir? 14

Olay yerinin deerlendirilmesinde yaplacak iler nelerdir? 14

3-TEMEL YAAM DESTE:

Solunum ve kalp durmas nedir? 15

Temel yaam destei nedir? 15

Hava yolunu amak iin Ba-ene pozisyonu nasl verilir? 15

Yapay solunum nasl yaplr? 15

D kalp masaj nasl yaplr? 16

ocuklarda (1-8 ya) Temel Yaam Destei nasl yaplr? 17

Bebeklerde (0-1 ya) Temel Yaam Destei nasl yaplr? 17

Hava yolu tkankl nedir? 18

Hava yolu tkankl belirtileri nelerdir? 18

Tam tkanklk olan kiilerde Heimlich manevras nasl uygulanr? 18

Ksmi tkanklk olan kiilerde nasl ilkyardm uygulanr? 20

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 3/58


4/58

4-KANAMALARDA LKYARDIM:

Kanama nedir? 21

Ka eit kanama vardr? 21

Kanamalarda ilkyardm uygulamalar nelerdir? 21

Vcutta bask uygulanacak noktalar nelerdir? 22

Kanamalarda gen bandaj uygulamas nasl yaplmaldr? 22

Hangi durumlarda turnike uygulanmaldr? 23

Turnike uygulamasnda dikkat edilecek hususlar neler olmaldr? 23

El ve ayak kopmalarnda turnike nasl uygulanr? 23

ok nedir? 24

Ka eit ok vardr? 24

ok belirtileri nelerdir? 25

okta ilkyardm uygulamalar nelerdir? 25

ok pozisyonu nasl verilir? 25

5-YARALANMALARDA LKYARDIM:

Yara nedir? 26

Ka eit yara vardr? 26

Yaralarn ortak belirtileri nelerdir? 26

Yaralanmalarda ilkyardm nasl olmaldr? 27

Ciddi yaralanmalar nelerdir? 27

Ciddi yaralanmalarda ilkyardm nasl olmaldr? 27

Delici gs yaralanmalarnda ne gibi sorunlar grlebilir? 27

Delici gs yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 28

Delici karn yaralanmalarnda ne gibi sorunlar olabilir? 28

Delici karn yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 28

Kafatas ve omurga yaralanmalar neden nemlidir? 28

Kafatas yaralanmalar eitleri nelerdir? 29

Kafatas ve omurga yaralanmalarnn nedenleri nelerdir? 29

Kafatas ve omurga yaralanmalarnda belirtiler nelerdir? 29

Kafatas ve omurga yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 30

6-YANIK, DONMA VE SICAK ARPMASINDA LKYARDIM:

Yank nedir? 31

Ka eit yank vardr? 31

Yann ciddiyetini belirleyen faktrler nelerdir? 31

Yanklar nasl derecelendirilir? 31

Yann vcuttaki olumsuz etkileri nelerdir? 31

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 4/58


5/58

Is ile oluan yanklarda ilkyardm ilemleri nedir? 32

Kimyasal yanklarda ilkyardm nasl olmaldr? 32

Elektrik yanklarnda ilkyardm nasl olmaldr? 32

Scak arpmas belirtileri nelerdir? 33

Scak arpmasnda ilkyardm nasl olmaldr? 33

Scak arpmasnda risk gruplar var mdr? 33

Scak yaz gnlerinde scak arpmasndan korunmak iin alnmas gereken nlemler nelerdir? 34

Donuk belirtileri nelerdir? 34

Donukta ilkyardm nasl olmaldr? 34

7-KIRIK, IKIK VE BURKULMALARDA LKYARDIM:

Krk nedir? 35

Ka eit krk vardr? 35

Krk belirtileri nelerdir? 35

Krn yol aabilecei olumsuz durumlar nelerdir? 35

Krklarda ilkyardm nasl olmaldr? 35

Burkulma nedir? 36

Burkulma belirtileri nelerdir? 36

Burkulmada ilkyardm nasl olmaldr? 36

kk nedir? 36

kk belirtileri nelerdir? 36

kkta ilkyardm nasl olmaldr? 36

Krk kk ve burkulmalarda tespit nasl olmaldr? 36

Tespit srasnda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? 36

Tespit yntemleri nelerdir? 37

8-BLN BOZUKLUKLARINDA LKYARDIM:

Bilin bozukluu/Bilin kayb nedir? 40

Bilin kayb nedenleri nelerdir? 40

Bilin bozukluu belirtileri nelerdir? 40

Bilin bozukluu durumunda ilkyardm nasl olmaldr? 41

Koma pozisyonu (Yar yzkoyun-Yan pozisyon) nasl verilir? 41

Havale nedir? 42

Havale nedenleri nelerdir? 42

Nedenlerine gre havale eitleri nelerdir? 42

Ate nedeniyle oluan havale nedir? 42

Ate nedeniyle oluan havalede ilkyardm nasl olmaldr? 42

Sara krizi ( Epilepsi) nedir? 42

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 5/58


6/58

Sara krizinin belirtileri nelerdir? 43

Sara krizinde ilkyardm nasl olmaldr? 43

Kan ekeri dkl nedir? 43

Kan ekeri dmesinin nedenleri nelerdir? 43

Kan ekeri aniden dtnde hangi belirtiler grlr? 43

Kan ekeri dkl yava ve uzun srede oluursa hangi belirtiler grlr? 44

Kan ekeri dmesinde ilkyardm nasl olmaldr? 44

Gste kuvvetli ar nedenleri nelerdir? 44

Gste kuvvetli ar belirtileri nelerdir? 44

Gs arsnda ilkyardm nasl olmaldr? 45

9-ZEHRLENMELERDE LKYARDIM:

Zehirlenme nedir? 46

Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir? 46

Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? 46

Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardm nasl olmaldr? 46

Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardm nasl olmaldr? 47

Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardm nasl olmaldr? 47

Zehirlenmelerde genel ilkyardm kurallar nelerdir? 47

10-HAYVAN ISIRMALARINDA LKYARDIM:

Hayvan srmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 48

Ar sokmalarnn belirtileri nelerdir? 48

Ar sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 48

Akrep sokmalarnn belirtileri nelerdir? 48

Akrep sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 48

Ylan sokmalarnn belirtileri nelerdir? 48

Ylan sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr? 48

Deniz canllar sokmasnda belirtiler nelerdir? 49

Deniz canllar sokmasnda ilkyardm nasl olmaldr? 49

11-GZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CSM KAMASINDA LKYARDIM:

Gze yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr? 50

Kulaa yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr? 50

Buruna yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr? 50

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 6/58


7/58

12-BOULMALARDA LKYARDIM:

Boulma nedir? 51

Boulma nedenleri nelerdir? 51

Boulmalarda genel belirtiler nelerdir? 51

Boulmalarda genel ilkyardm ilemleri ne olmaldr? 51

13-HASTA/YARALI TAIMA TEKNKLER:

Hasta/yaral tanmasnda genel kurallar nelerdir? 52

Acil tama teknikleri nelerdir? 52

Srkleme yntemleri nelerdir? 52

Ara iindeki yaraly tama (RENTEK manevras) 53

Ksa mesafede sratli tama teknikleri nelerdir? 53

Sedye zerine yerletirme teknikleri nelerdir? 54

Sedye ile tama teknikleri nelerdir? 55

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 7/58


8/58

(1)

GENEL LKYARDIM BLGLER

lkyardm nedir?

Herhangi bir kaza veya yaam tehlikeye dren bir durumda, salk grevlilerinin yardm

salanncaya kadar, hayatn kurtarlmas ya da durumun ktye gitmesini nleyebilmek amac ileolay yerinde, tbbi ara gere aranmakszn, mevcut ara ve gerelerle yaplan ilaszuygulamalardr.

Acil tedavi nedir?

Acil tedavi nitelerinde, hasta/yarallara doktor ve salk personeli tarafndan yaplan tbbimdahalelerdir.

lkyardmc kimdir?lkyardm tanmnda belirtilen ama dorultusunda hasta veya yaralya tbbi ara gerearanmakszn mevcut ara gerelerle, ilasz uygulamalar yapan eitim alm kii ya dakiilerdir.

lkyardm ve acil tedavi arasndaki fark nedir?

Acil tedavi bu konuda ehliyetli kiilerce gerekli donanmla yaplan mdahale olmasna karn,ilkyardm bu konuda eitim alm herkesin olayn olduu yerde bulabildii malzemelerikullanarak yapt hayat kurtarc mdahaledir.

lkyardmn ncelikli amalar nelerdir?

Hayati tehlikeyi ortadan kaldrmak,

Yaamsal fonksiyonlarn srdrlmesini salamak,

Hasta/yaralnn durumunun. ktlemesini nlemek,

yilemeyi kolaylatrmak.

lkyardmn temel uygulamalar nelerdir?lkyardm temel uygulamalar Koruma, Bildirme, Kurtarma(KBK) olarak ifade edilir.

Koruma:

Kaza sonularnn arlamasn nlemek iin olay yerinin deerlendirilmesini kapsar. En nemliilem olay yerinde oluabilecek tehlikeleri belirleyerek gvenli bir evre oluturmaktr.

Bildirme:

Olay / kaza mmkn olduu kadar hzl bir ekilde telefon veya dier kiiler aracl ile gerekliyardm kurulularna bildirilmelidir. Trkiye'de ilkyardm gerektiren her durumda telefoniletiimleri, 112 acil telefon numaras zerinden gerekletirilir.

Kurtarma (Mdahale):

Olay yerinde hasta / yarallara mdahale hzl ancak sakin bir ekilde yaplmaldr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 8/58


9/58

112nin aranmas srasnda nelere dikkat edilmelidir?

Sakin olunmal yada sakin olan bir kiinin aramas salanmaldr.

112 merkezi tarafndan sorulan sorulara net bir ekilde cevap verilmelidir;

Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayn olduu yere yakn bir caddenin yada okbilinen bir yerin ad verilmelidir,

Kimin, hangi numaradan arad bildirilmelidir,

Hasta/yaral(lar)n ad ve olayn tanm yaplmaldr,

Hasta/yaral says ve durumu bildirilmelidir,

Eer herhangi bir ilkyardm uygulamas yapldysa nasl bir yardm verildiibelirtilmelidir,

112 hattnda bilgi alan kii, gerekli olan tm bilgileri aldn syleyinceye kadar telefonkapatlmaldr.

lkyardmcnn mdahale ile ilgili yapmas gerekenler nelerdir?

Hasta / yarallarn durumunu deerlendirmek (ABC) ve ncelikli mdahale edilecekleribelirlemek

Hasta/yaralnn korku ve endielerini gidermek

Hasta/yaralya mdahalede yardmc olacak kiileri organize etmek

Hasta/yaralnn durumunun arlamasn nlemek iin kendi kiisel olanaklar ile gereklimdahalelerde bulunmak

Krklara yerinde mdahale etmek

Hasta/yaraly scak tutmak

Hasta/yaralnn yarasn grmesine izin vermemek

Hasta/yaraly hareket ettirmeden mdahale yapmak

Hasta/yaralnn en uygun yntemlerle en yakn salk kuruluuna sevkini salamak (112)(Ancak, ar hasta/yaral bir kii hayati tehlikede olmad srece asla yerindenkprdatlmamaldr.)

lkyardmcnn zellikleri nasl olmaldr?

Olay yeri genellikle insanlarn telal ve heyecanl olduklar ortamlardr. Bu durumdailkyardmc sakin ve kararl bir ekilde olayn sorumluluunu alarak gerekli mdahaleleri doruolarak yapmaldr. Bunun iin bir ilkyardmcda aadaki zelliklerin olmas gerekmektedir:

nsan vcudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak,

nce kendi can gvenliini korumak,

Sakin, kendine gvenli ve pratik olmak,

Eldeki olanaklar deerlendirebilmek, Olay annda ve doru olarak haber vermek(112yi aramak),

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 9/58


10/58

evredeki kiileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek,

yi bir iletiim becerisine sahip olmak.

Hayat kurtarma zinciri nedir?

Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluur. Son iki halka ileri yaam desteine aittir veilkyardmcnn grevi deildir.

1.Halka - Salk kuruluuna haber verme

2.Halka - Olay yerinde yaplan Temel Yaam Destei

3.Halka - Ambulans ekiplerince yaplan mdahaleler

4.Halka - Hastane acil servisleridir

lkyardmn ABC si nedir?

Bilin kontrol edilmeli, bilin kapal ise aadakiler hzla deerlendirilmelidir:A. Hava yolu aklnn deerlendirilmesi

B. Solunumun deerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)

C. Dolamn deerlendirilmesi (ah damarndan 5 saniye nabz alnarak yaplr)

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 10/58


11/58

(2)

HASTA/YARALININ VE OLAY YERNN DEERLENDRLMES

lkyardmcnn bilmesi gereken ve vcudu oluturan sistemler nelerdir?

Hareket sistemi: Vcudun hareket etmesini, desteklenmesini salar ve koruyucu grev yapar.Hareket sistemi u yaplardan oluur:

Kemikler

Eklemler

Kaslar

Dolam sistemi: Vcut dokularnn oksijen, besin, hormon, baklk eleman ve benzerielemanlar tar ve yeniden geriye toplar. Dolam sistemi u yaplardan oluur:

Kalp

Kan damarlar

Kan

Sinir sistemi: Bilin, anlama, dnme, alglama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum iledolam salar. Sinir sistemi u yaplardan oluur:

Beyin

Beyincik Omurilik

Omurilik soan

Solunum sistemi: Vcuda gerekli olan gaz alverii grevini yaparak hcre ve dokularnoksijenlenmesini salar. Solunum sistemi u organlardan oluur:

Solunum yollar

Akcierler

Boaltm sistemi: Kan szerek gerekli maddelerin vcutta tutulmas, zararl olanlarn atlmas

grevlerini yaparak vcutta i dengeyi korur. Boaltm sistemi u organlardan oluur:

drar borusu

drar kesesi

drar kanallar

Bbrekler

Sindirim sistemi: Azdan alnan besinlerin tlerek sindirilmesi ve kan dolam vastasylavcuda datlmasn salar. Sindirim sistemi u organlardan oluur:

Dil ve diler

Yemek borusu

Mide

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 11/58


12/58

Safra kesesi

Pankreas

Barsaklar

Vcutta nabz alnabilen blgeler nelerdir?

ah damar (adem elmasnn her iki yannda)

n-kol damar (Bilein i yz, ba parman st hizas)

Bacak damar (Ayak srtnn merkezinde)

Kol damar (Kolun i yz, dirsein st)

Hasta/yarallarn dolamn deerlendirirken, ocuk ve yetikinlerde ah damarndan, bebeklerdekol atardamarndan nabz alnr.

Hasta/yaralnn deerlendirilmesinin amac nedir? Hastalk yada yaralanmann ciddiyetini deerlendirmek

lkyardm nceliklerini belirlemek

Yaplacak ilkyardm yntemini belirlemek

Gvenli bir mdahale salamak

Hasta/yaralnn ilk deerlendirilme aamalar nelerdir?

Hasta/yaralya szl uyaran yada hafife omzuna dokunarak iyi misiniz? diye sorularakbilindurumu deerlendirmesi yaplr. Bilin durumunun deerlendirilmesi daha sonraki aamalariin nemlidir. Buna gre hasta/yaralnn ilk deerlendirilme aamalar unlardr:

A. Havayolu aklnn deerlendirilmesi:

zellikle bilin kayb olanlarda dil geri kaarak solunum yolunu tkayabilir yadakusmuk, yabanc cisimlerle solunum yolu tkanabilir. Havann akcierlere ulaabilmesiiin hava yolunun ak olmas gerekir.

Hava yolu akl salanrken hasta/yaral ba, boyun, gvde ekseni dz olacak ekildeyatrlmaldr.

Bilin kayb belirlenmi ise az ii nce gz ile daha sonra iaret parma yandan aziine sokularak bir engel gibi kullanlarak dier yandan kartlmak suretiyle kontroledilmeli, ardndan yabanc cisim varsa bir bez aracl ile karlmaldr.

Daha sonra bir el hasta/yaralnn alnna konarak, dier elin 2-3 parma ile ene tutularakba geriye doru itilip Ba-ene pozisyonu verilir. Bu ilemler srasnda serthareketlerden kanlmaldr.

B. Solunumun deerlendirilmesi:

lkyardmc, ban hasta/yaralnn gsne bakacak ekilde yan evirerek yzn hasta/yaralnnazna yaklatrr, Bak-Dinle-Hisset yntemi ile solunum yapp yapmadn 10 saniye sre iledeerlendirir.

Solunum hareketini gzler.

Solunum sesini dinler.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 12/58


13/58

Yananda hasta/yaralnn nefesini hissetmeye alr.

Solunum yoksa derhal yapay solunuma balanr.

C. Dolamn deerlendirilmesi:

Dolamn deerlendirilmesi iin ilkyardmc ocuk ve yetikinlerde al damarndan, bebeklerdekol atardamarndan 3 parmakla 5 saniye sre ile nabz almaya allr. Bu sre iinde nabzalnmyorsa derhal d kalp masajna balanr.

lk deerlendirme sonucu hasta/yaralnn bilinci kapal fakat solunum ve nabz varsa derhalkoma pozisyonuna getirerek dier yarallar deerlendirilir.

Hasta/yaralnn ikinci deerlendirmesi nasl olmaldr?

lk muayene ile hasta/yaralnn yaam belirtilerinin varl gvence altna alndktan sonrailkyardmc ikinci muayene aamasna geerek batan aa muayene yapar. kincideerlendirme aamalar unlardr :

Grerek bilgi edinme:

Kendini tantr,

Hasta/yaralnn ismini renir ve adyla hitap eder,

Hogrl ve nazik davranarak gven salar,

Hasta/yaralnn endielerini gidererek rahatlatr,

Olayn mahiyeti, koullar, kiisel zgemileri, sonu olarak ne yedikleri, kullanlanilalar ve alerjinin varl sorularak renilir.

Batan aa kontrol yaplr:

Bilin dzeyi, anlama, alglama

Solunum says, ritmi, derinlii

Nabz says, ritmi, iddeti

Vcut veya cilt ss, nemi, rengi

Ba: Sa, sal deri, ba ve yzde yaralanma, morluk olup olmad, kulak yada burundan svyada kan gelip gelmedii deerlendirilir, az ii kontrol edilir.

Boyun: Ar, hassasiyet, ilik, ekil bozukluu aratrlr. Aksi ispat edilinceye kadar boyunzedelenmesi ihtimali gz ard edilmemelidir.

Gs kafesi: Saplanm cisim, ak yara, ekil bozukluu yada morarma olup olmad, hafifbask ile ar oluup olumad, kanama olup olmad deerlendirilmelidir. Gs kafesigenilemesinin normal olup olmad aratrlmaldr. Gs muayenesinde eller arkayakaydrlarak hasta/yaralnn srt da kontrol edilmelidir.

Karn boluu: Saplanm cisim, ak yara, ekil bozukluu, ilik, morarma, ar yadaduyarllk olup olmad ve karnn yumuakl deerlendirilmelidir. Eller bel tarafna

kaydrlarak muayene edilmeli, ardndan kala kemiklerinde de ayn aratrma yaplarak krkyada yara olup olmad aratrlmaldr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 13/58


14/58

Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kayb varl, ar, ilik, ekil bozukluu, ilev kayb ve krkolup olmad, nabz noktalarndan nabz alnp alnmad deerlendirilmelidir.

kinci deerlendirmeden sonra mevcut duruma gre yaplacak mdahale yntemi seilir.

Olay yerini deerlendirmenin amac nedir?

Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldrmak,

Olay yerindeki hasta/yaral saysn ve trlerini belirlemek.

Olay yerinin hzl bir ekilde deerlendirilmesinin ardndan yaplacak mdahaleler planlanr.

Olay yerinin deerlendirilmesinde yaplacak iler nelerdir?

Herhangi bir olay yerinin deerlendirilmesinde aadakiler mutlaka yaplmaldr: Kazaya urayan ara mmknse yolun dna ve gvenli bir alana alnmal, konta

kapatlmal, el freni ekilmeli, ara LPGli ise aracn bagajnda bulunan tpn vanaskapatlmaldr.

Olay yeri yeterince grnebilir biimde iaretlenmelidir. Kaza noktasnn nne vearkasna gelebilecek ara srclerini yavalatmak ve olas bir kaza tehlikesini nlemekiin uyar iaretleri yerletirilmelidir. Bunun iin gen reflektrler kullanlmaldr.

Olay yerinde hasta/yaralya yaplacak yardm gletirebilecek veya engelleyebilecekmerakl kiiler olay yerinden uzaklatrlmaldr.

Olas patlama ve yangn riskini nlemek iin olay yerinde sigara iilmemelidir. Gaz varl sz konusu ise oluabilecek zehirlenmelerin nlenmesi iin gerekli nlemler

alnmaldr.

Ortam havalandrlmaldr.

Kvlcm oluturabilecek klandrma veya ar aralarnn kullanlmasna izinverilmemelidir.

Hasta/yaral yerinden oynatlmamaldr.

Hasta/yaral hzla yaam bulgular ynnden (ABC) deerlendirilmelidir.

Hasta/yaral krk ve kanama ynnden deerlendirilmelidir.

Hasta/yaral scak tutulmaldr.

Hasta/yaralnn bilinci kapal ise azdan hibir ey verilmemelidir.

Tbbi yardm istenmelidir(112).

Hasta/yaralnn endieleri giderilmeli, nazik ve hogrl olmaldr.

Hasta/yaralnn panie kaplmasn engellemek iin yarasn grmesine izinverilmemelidir.

Hasta/yaral ve olay hakkndaki bilgiler kaydedilmelidir. Yardm ekibi gelene kadar olay yerinde kalnmaldr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 14/58


15/58

(3)

TEMEL YAAM DESTE

Solunum ve kalp durmas nedir?

Solunum durmas: Solunum hareketlerinin durmas nedeniyle vcudun yaamak iin ihtiyacolan oksijenden yoksun kalmasdr. Hemen yapay solunuma balanmaz ise bir sre sonra kalpdurmas meydana gelir.

Kalp durmas: Bilinci kapal kiide byk arterlerden nabz alnamamas durumudur. Kalpdurmasna 5 dakika iinde mdahale edilmezse dokularn oksijenlenmesi bozulaca iin beyinhasar oluur.

Temel Yaam Destei nedir?

Hayat kurtarmak amac ile hava yolu akl salandktan sonra, solunumu ve/veya kalbidurmu kiiye yapay solunum ile akcierlerine oksijen gitmesini, d kalp masaj ile de kalptenkan pompalanmasn salamak zere yaplan ilasz mdahalelerdir.

Temel yaam desteine balarken eer evrede biri varsa hemen 112 aratlmaldr. Boulma vetravmalarda ilkyardmc yalnz ise 1 siklusdan sonra kendisi yardm armaldr. Bebek veocuklarda, ilknce iki solunum yaplr, ardndan 112 aranr.

Hava yolunu amak iin Ba-ene pozisyonu nasl verilir?

Bilinci kapal btn hasta/yarallarda solunum yolu kontrol edilmelidir. nk dil geriyekayabilir yada herhangi bir yabanc madde solunum yolunu tkayabilir. Az ii kontrol edilerektemizlendikten sonra hastaya ba-ene pozisyonu verilir.

Bunun iin ;

Bir el alna yerletirilir, Dier elin iki parma eneye yerletirilir,

Ba geriye doru itilir.

Bylece dil yerinden oynatlarak hava yolu akl salanm olur.

Yapay solunum nasl yaplr?

Hasta/yaralnn hava yolu aldktan sonra, solunum Bak-Dinle-Hisset yntemi iledeerlendirilir,

Solunum yoksa tbbi yardm istenir(112),

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 15/58


16/58

Hemen yapay solunuma balanr. YAPAY SOLUNUMA BALAMADAN NCESOLUNUMUN OLMADIINDAN KESNLKLE EMN OLUNMALIDIR!

Azdan aza teknii iin hasta/yaralya Ba-ene pozisyonu verilir,

Bir elin ba ve iaret parmaklar ile burun kanatlar hava kmayacak ekilde kapatlr,

lkyardmc, hasta/yaralnn azn hava kmayacak ekilde kendi az ile kavrar,

Hasta akcierine 400-600 ml hava gidecek ekilde azdan iki kez flenir,

ah damarndan 5 saniye sre ile nabz kontrol yaplr. Nabz varsa dakikada 15-20 kezolacak ekilde yapay solunuma devam edilir. 1 yan altndaki bebeklerde 20-25 kezolacak ekilde hava verilir (Eer nabz alnamyorsa suni solunum ile birlikte kalpmasajna da balanr),

Bu ekilde verilen hava hayati organlar koruyacak yeterli oksijene (%16-18) sahiptir,

Bebeklerde ve ene kilitlenmesi gibi durumlarda yetikinlerde, yapay solunum azdan

buruna hava verilerek yaplmaldr, Yapay solunumun etkili olup olmad Bak-Dinle-Hisset yntemi ile her 10 flemede

bir kontrol edilmelidir,

Nabz olup olmad ah damarndan kontrol edilmelidir,

lkyardmc kendini korumak iin yapay solunum srasnda ince bir tlbent, gazl bez gibiaralar kullanabilir.

D kalp masaj nasl yaplr?

Yapay solunum srasnda ah damarndan 5 saniye sre ile nabz kontrol yaplr, nabzyoksa d kalp masajna balanr. KALP MASAJINA BALAMADAN NCEKALBN TAMAMEN DURDUUNDAN KESNLKLE EMN OLUNMALIDIR!

Temel yaam desteine balarken eer evrede biri varsa hemen 112 aratlmaldr.Boulma ve travmalarda ilkyardmc yalnz ise 1 siklusdan sonra kendisi yardmarmaldr. Bebek ve ocuklarda, ilknce iki solunum yaplr, ardndan 112 aranr. (*)

Alttaki kaburgalar elle tespit edilir, eller kaydrlarak gs kemiinin alt ucu belirlenir.

Her iki kaburgann birletii noktaya (sternum ucu) iki parmak konur ve stne dier eltopuu yerletirilerek bas noktas tespit edilir. Bu elin zerine dier el yerletirilir.

Her iki el parmaklar birbirine geirilir ve hastaya temas etmemesine dikkat edilir. Ellersabit tutulmaldr. Dirsekler ve omuz dz ve hasta/yaralnn vcuduna dik tutulacakekilde tutulmaldr.

Vcut arl ile kaburga kemikleri 4-5 cm ie kecek ekilde (yandan bakldndags yksekliinin 1/3 kadar ) ritmik olarak sktrma-gevetme eklinde basuygulanr. Erikinlerde dakikada 100 bas uygulanmaldr.

D kalp masaj 1 yan altndaki bebeklerde gs kemii alt ucuna iki parmakla, gskemii 1-1,5 cm ie kecek ekilde dakikada 100 bas olarak yaplr. 1-8 yana kadarocuklarda tek elle 2.5-5 cm kecek ekilde yaplmaldr (yandan bakldnda gs

yksekliinin 1/3 kadar).

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 16/58


17/58

Yapay solunum ve d kalp masaj birlikte uygulandnda , yetikinlerde tek ya da ikiilkyardmc ya da iki ilkyardmc ile 15/2 olarakuygulanr. (Bebek ve 1-8 ya ocuklardaise 5/1 olarak uygulanr.)

Her siklusta hasta/yaralnn solunumu ve ah damarndan nabz 5 saniye sre ile kontroledilmelidir (1 siklus:15 kalp masaj ve 2 yapay solunum uygulamasnn 4 keztekrarlanmasdr).

Temel yaam desteine bu konuda eitim alm bir salk personeli gelinceye kadardevam edilmelidir.

(*)Temel yaam destei yaplrken ya nemli bir faktrdr. Orta ya ve zerindeki bir

hastada lm nedenlerinin banda ventrikler fibrilasyon gelmektedir. Byle bir durumda

olay yerine gelen 112 ekibi defibrilasyon yaparak hastay kurtarma ansn artrabilir. Bu

nedenle sratle 112yi aramak son derece nemlidir.

ocuklarda (1-8 ya) Temel Yaam Destei nasl yaplr?

ocuun hava yolu aldktan sonra, solunum Bak-Dinle-Hisset yntemi ile deerlendirilir,

Solunum yoksa tbbi yardm istenir(112),

ocua nce Ba-ene pozisyonu verilir,

Hemen yapay solunuma balanr. YAPAY SOLUNUMA BALAMADAN NCESOLUNUMUN OLMADIINDAN KESNLKLE EMN OLUNMALIDIR!

Yapay solunum azdan aza ya da azdan az ve buruna teknii ile ocuun ya veyznn byklne gre gerekletirilir,

Yapay solunuma iki kez hava flenerek balanr ve tbbi yardm istenir(112),

Yapay solunum dakikada 15-20 olacak ekilde yaplr,

Nabz kontrol yetikinlerdeki gibidir (ah damarndan 5 saniye sreyle kontrol edilir),

NABIZIN ALINAMADIINDAN YAN KALBN ATMADIINDAN KESNOLARAK EMN OLUNDUKTAN SONRA KALP MASAJINA BALANMALIDIR!

Kalp masaj tek elle baslarak yaplr,

Bas noktas yetikinlerde olduu gibi belirlenir. Byk ocuklarda tek elin bass yetersizgrlrse yine yetikinlerdeki gibi uygulama yaplr,

ocuklarda dakikada 100 bas uygulanr, Bas gc ise gs boluu 2.5-5 cm kecek ekilde (yandan bakldnda gs

yksekliinin 1/3 kadar) ,

ocuklarda bir ya da iki ilkyardmc ile 5/1 olacak ekilde uygulama yaplr, ancak ocuuniriliine gre bu uygulama gerekirse yetikinlerde olduu gibi 5/2 olarak gerekletirilir.

Bebeklerde (0-1 ya) Temel Yaam Destei nasl yaplr?

Bebein topuuna hafife vurularak bilin kontrol yaplr,

ocuun hava yolu aldktan sonra, solunum Bak-Dinle-Hisset yntemi ile deerlendirilir,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 17/58


18/58

Solunum yolunun almas iin bebee Ba-ene pozisyonu verilir (bebein ba hafifeitilir). Ban fazla gerdirilmesi solunum yollarn tkayp olumsuz sonularyaratabileceinden baa hafif bir eim vermek son derece nemlidir!

Yapay solunuma balanrken ilkyardmc azn bebein az ve burnunun stneyerletirilmelidir,

Yapay solunuma iki kez hava verilerek balanr,

Tbbi yardm istenir(112),

flemenin ayar bebein gsnn kalk hareketlerine gre olmaldr, ocuunakcierlerinin alacandan daha fazla hava flenmemelidir,

Solunum skl dakikada 20-25 olmaldr,

Nabz kontrol dirsek nyz i ksmndaki kol atardamar hissedilerek yaplr,

NABIZIN ALINAMADIINDAN YAN KALBN ATMADIINDAN KESN

OLARAK EMN OLUNDUKTAN SONRA KALP MASAJINA BALANMALIDIR! Bebein iki memesi arasnda hayali bir izgi olduu varsaylarak bu izginin orta noktasnda

gs kemii tespit edilir. Buraya iki parma bastrmak suretiyle kalp masajna balanr,

Kalp masaj gs kemii 1-1.5 cm ieri kecek ekilde yaplr,

Bebeklere de dakikada 100 bas uygulanr,

Bebeklerde de kalp masaj ve yapay solunum says 5/1 olacak ekilde uygulanr.

Hava yolu tkankl nedir?

Hava yolunun, solunumu gerekletirmek iin gerekli havann geiine engel olacak ekildetkanmasdr. Tkanma tam tkanma yada ksmi tkanma eklinde olabilir.

Hava yolu tkankl belirtileri nelerdir?

Tam tkanma belirtileri:

Nefes alamaz,

Ac eker, ellerini boynuna gtrr,

Konuamaz,

Rengi morarmtr,

Bu durumda Heimlich Manevras (=Karna bas uygulama) yaplr .

Ksmi tkanma belirtileri:

ksrr

Nefes alabilir

Konuabilir

Bu durumda hastaya dokunulmaz, ksrmeye tevik edilir.

Tam tkanklk olan kiilerde Heimlich Manevras (=Karna bas uygulama) nasluygulanr?

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 18/58


19/58

Bilinci yerinde olan(=bilinci ak) kiilerde Heimlich manevras:

Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,

Arkadan sarlarak gvdesi kavranr,

Bir elin ba parma midenin st ksmna, gs kemii altna gelecek ekilde yumrukyaparak konur. Dier el ile yumruk yaplan el kavranr,

Kuvvetle arkaya ve yukar doru bastrlr,

Bu hareket 5-7 kez yabanc cisim kncaya kadar tekrarlanr,

ah damarndan nabz ve solunum deerlendirilir,

Tbbi yardm istenir(112).

Bilincini kaybetmi(=bilinci kapal) kiilerde Heimlich Manevras: (*) Hasta yere yatrlr, yan pozisyonda srtna 5 kez vurulur,

Tkanma almad taktirde hasta dz bir zeminde ba yana evrilir,

Hastann bacaklar zerine ata biner ekilde oturulur,

Bir elin topuunu gbek ile gs kemii arasna yerletirilir, dier el zerine konur,

Gbein zerinden krek kemiklerine doru eik bir bask uygulanr,

ah damarndan nabz ve solunum deerlendirilir,

leme yabanc cisim kncaya kadar devam edilir, Tbbi yardm istenir (112),

Bu hareketi 5-7 kez yabanc cisim kncaya kadar ya da yardm gelinceye kadar devamedin,

Bu tr olgularda havayolu tkanklndan phelenildiinde, ilkyardmclar TemelYaam Destei uygulamalarn yapacaklardr. Kurtarc nefes verdikten sonra havagitmiyorsa tkanklk olduu dnlr, ilkyardmc az iinde yabanc cisim olupolmadn kontrol etmeli, yabanc cisim gryorsa karmaldr. Havayolu tkanklvarsa havayolunu aacak manevralar profesyonel acil yardm ekibi uygular.

(*)Yukardaki bilgiler sadece ilkyardm eitmenleri iin verilmi olup bilinci kapal olanerikinlerde havayolunun almas iin gerekli olan giriimler ve hareketler ilkyardmclara

retilmeyecektir.

Bebeklerde tam tkanklk olan hava yolunun almas (**):

Bebek ilkyardmcnn bir kolu zerine ters olarak yatrlr,

Baparmak ve dier parmaklarn yardmyla bebein enesi kavranarak boynundantutulur ve yzst pozisyonda ne doru eilir,

Ba gergin ve gvdesinden aada bir pozisyonda tutulur, 5 kez el bileinin i ksm ile bebein srtna krek kemiklerinin arasna hafife vurulur,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 19/58


20/58

Dier kolun zerine ba elle kavranarak srtst evrilir,

Yabanc cismin kp kmadna baklr,

kmadysa ba gvdesinden aada olacak srtst ekilde tutulur,

5 kez iki parmakla gs kemiinin alt ksmndan karnn s ksmna bask uygulanr, Yabanc cisim kana kadar devam edilir,


(**)Bebek ok kk ise ve karndan bask uygulanamyorsa bebekler iin yukarda anlatlanuygulamalar yaplr. Ancak dier hallerde bebeklerde yaplan uygulamalar, bilinci kapal

erikinlerde yaplan Heimlich Manevras uygulamalar ile ayndr. Yukardaki bilgiler sadece

ilkyardm eitmenleri iin verilmi olup bebeklerde havayolunun almas iin gerekli olan

giriimler ve hareketler ilkyardmclara retilmeyecektir.

Ksmi tkanklk olan kiilerde nasl ilkyardm uygulanr?

Eer kiinin hava yolunda yeterli hava giri k mevcutsa, kazazede ksrmeye tevikedilmeli, yakndan izlenmeli ve baka bir giriimde bulunulmamaldr. Kazazedenin henzayakta durabildii bu dnemde onun arka tarafnda yer alnmaldr.

Bu durumda, kazazede ncelikle bulunduu pozisyonda braklmaldr.

Kazazedenin solunum ve ksr zayflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanrsa derhal

giriimde bulunulmaldr. Belirgin bir yabanc cisim, yerinden km veya gevemi takma dileri varsa bunlar

yerinden karlr.

Eer yabanc cisim grlemiyorsa ve hastann durumu ktye gidiyorsa yukarda tamtkanmada anlatlan uygulamalara balanr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 20/58


21/58

(4)

KANAMALARDA LKYARDIM

Kanama nedir?

Damar btnlnn bozulmas sonucu kann damar dna (vcudun iine veya dna doru)doru akmasdr. Kanamann ciddiyeti aadaki durumlara baldr:

Kanamann hzna,

Vcutta kann akt blgeye,

Kanama miktarna,

Kiinin fiziksel durumu ve yana.

Ka eit kanama vardr?

Vcutta kann akt blgeye gre 3 eit kanama vardr :

D kanamalar: Kanama yaradan vcut dna doru olur. kanamalar: Kanama vcut iine olduu iin gzle grlemez.

Doal deliklerden olan kanamalar:Kulak, burun, az, ans, reme organlarndan olankanamalardr.

Kanama arter, ven yada klcal damar kanamas olabilir. Arter kanamalar kalp atmlar ileuyumlu olarak kesik kesik akar ve ak renklidir. Ven kanamalar ise koyu renkli ve sznteklindedir. Klcal damar kanamas kk kabarcklar eklindedir.

Kanamann deerlendirilmesinde, ok belirtilerinin izlenmesi ok nemlidir.

Kanamalarda ilkyardm uygulamalar nelerdir?

D kanamalarda ilkyardm:

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 21/58


22/58

Hasta/yaralnn durumu deerlendirilir(ABC),


Yara yada kanama deerlendirilir,

Kanayan yer zerine temiz bir bezle bastrlr, Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basnc arttrlr,

Gerekirse bandaj ile sararak basn uygulanr,

Kanayan yere en yakn basn noktasna bask uygulanr,

Kanayan blge yukar kaldrlr,

ok sayda yaralnn bulunduu bir ortamda tek ilkyardmc varsa, yaral g koullardabir yere tanacaksa, uzuv kopmas varsa ve/veya bask noktalarna bask uygulamakyeterli olmuyorsa turnike uygulanr,

ok pozisyonu verilir, Sk aralklarla (2-3dakikada bir) yaam bulgular deerlendirilir,

Kanayan blge darda kalacak ekilde hasta/yaralnn st rtlr,

Yaplan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulamas gibi) hasta/yaralnn zerineyazlr,

Hzla sevk edilmesi salanr.

Vcutta bask uygulanacak noktalar nelerdir?

Ataradamar kanamalarnda kan basn ile fkrr tarzda olur. Bu nedenle, ksa zamanda ok kankaybedilir. Bu tr kanamalarda asl yaplmas gereken, kanayan yer zerine veya kanayan yereyakn olan bir st atardamar blgesine bask uygulanmasdr. Vcutta bu ama iin belirlenmi

bask noktalar unlardr:

1-Boyun : Boyun atardamar (ah damar) bask yeri

2-Kprck kemii zeri : Kol atardamar bask yeri

3-Koltukalt : Kol atardamar bask yeri

4-Kolun st blm : Kol atardamar bask yeri

5-Kask : Bacak atardamar bask yeri6-Uyluk : Bacak atardamar bask yeri

Kanamalarda gen bandaj uygulamas nasl yaplmaldr?

gen bandaj, vcudun deiik blmlerinde bandajve/veya ask olarak kullanlabilir. genbezin tepesi tabanna doru getirilip yerletirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun zerinekatlanarak istenilen genilikte bir sarg bezi elde edilmi olur.

Elde gen bandaj uygulama:

Parmaklar, genin tepesine gelecek ekilde el gen sargnn zerine yerletirilir. genintepesi bilee doru katlanr. Elin srtnda, genin ular kar karya getirilir ve aprazlanr,bilek seviyesinde dmlenir.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 22/58


23/58

Ayaa gen bandaj uygulama:

Ayak, genin zerine dz olarak, parmaklar genin tepesine bakacak ekilde yerletirilir.gen bandajn tepesini ayan zerinde aprazlayacak ekilde ne doru getirilir. ki ucu ayak

bilei etrafnda dmlenir.

Dize gen bandaj uygulama:genin taban dizin 3-4 parmak altnda ve ucu dizin zerine gelecek ekilde yerletirilir. Dizinarkasndan ular aprazlanr, dizin stnde ular dmlenir.

Gse gen bandaj uygulama:

genin tepesi omuza yerletirilir ve taban gs saracak ekilde srtta dmlenir. Bu dmile genin tepesi, bir baka bez kullanlarak birbirine yaklatrlarak balanr.

Kalaya gen bandaj uygulama:

genin taban uyluun alt ksmnn etrafnda dmlenir, tepesi ise belin etrafn saran birkemer yada beze balanr.

Hangi durumlarda turnike uygulanmaldr?

ok sayda yaralnn bulunduu bir ortamda tek ilkyardmc varsa (kanamay durdurmak vedaha sonra da dier yarallarla ilgilenebilmek iin),

Yaral g koullarda bir yere tanacaksa,

Uzuv kopmas varsa,

Bask noktalarna bask uygulamak yeterli olmuyorsa

Turnike uygulamas kanamann durdurulamad durumlarda bavurulacak en son uygulamadr.Ancak eskisi kadar sk uygulanmamaktadr. nk, uzun sreli turnike uygulanmas sonucudoku harabiyeti meydana gelebilir ya da uzvun tamamen kaybna neden olunabilir.

Turnike uygulamasnda dikkat edilecek hususlar neler olmaldr?

Turnike uygulamasnda kullanlacak malzemelerin genilii en az 8-10 cm olmaldr.

Turnike uygulamasnda ip, tel gibi kesici malzemeler kullanlmamaldr. Turnikeyi skmak iin tahta paras, kalem gibi malzemeler kullanlabilir.

Turnike kanama duruncaya kadar sklr, kanama durduktan sonra daha fazla sklmaz.

Turnike uygulanan blgenin zerine hibir ey rtlmez.

Turnike uygulamasnn yapld saat bir kada yazlmal ve yaralnn zerine aslmaldr.

Uzun sreli kanamalardaki turnike uygulamalarnda, kanayan blgeye gre 15-30 dakikadabir turnike gevetilmelidir.

Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli blgelere uygulanr, ancak nkol ve bacaa el ve

ayan beslenmesini bozabilecei iin uygulanmaz. Uzuv kopmas durumlarnda, nkol vebacaa da turnike uygulanabilir.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 23/58


24/58


25/58

Kanama ciddi ise, kula tkamadan temiz bezlerle kapanr,

Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden srt st yatrlr, bilinsiz ise kanayan kulakzerine yan yatrlr,

Kulak kanamas, kan kusma, ans, reme organlarndan gelen kanamalarda hasta/yaral

kanama rnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.

ok nedir?

Kalp-damar sisteminin yaamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamamas nedeniyleortaya kan ve tansiyon dkl ile seyreden bir akut dolam yetmezliidir.

Ka eit ok vardr?

Nedenlerine gre 4 eit ok vardr:

Kardiyojenik ok

Hipovolemik ok

Toksik ok .

Anaflaktik ok

ok belirtileri nelerdir?

Kan basncnda dme

Hzl ve zayf nabz

Hzl ve yzeyel solunum

Ciltte soukluk, solukluk ve nemlilik

Endie, huzursuzluk

Ba dnmesi,

Dudak evresinde solukluk ya da morarma

Susuzluk hissi

Bilin seviyesinde azalma

okta ilkyardm uygulamalar nelerdir?

Kendinin ve evrenin gvenlii salanr,

Hava yolunun akl salanr,

Hasta/yaralnn mmkn olduunca temiz hava solumas salanr,

Varsa kanama hemen durdurulur,

ok pozisyonu verilir, Hasta/yaral scak tutulur,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 25/58


26/58

Hareket ettirilmez,

Hzl bir ekilde salk kuruluuna sevki salanr(112),

Hasta/yaralnn endie ve korkular giderilerek psikolojik destek salanr.

ok pozisyonu nasl verilir?

Hasta/yaral dz olarak srt st yatrlr,

Hasta/yaralnn bacaklar 30 cm kadar yukar kaldrlarak, bacaklarn altna destekkonulur (araf, battaniye yastk, kvrlm giysi vb.),

zeri rtlerek stlr,

Yardm gelinceye kadar hasta / yaralnn yannda kalnr,

Belli aralklarla (2-3 dakikada bir) bir yaam bulgular deerlendirilir.

(5)

YARALANMALARDA LKYARDIM

Yara nedir?

Bir travma sonucu deri yada mukozann btnlnn bozulmasdr. Ayn zamanda kandamarlar, adale ve sinir gibi yaplar etkilenebilir. Derinin koruma zellii bozulacandanenfeksiyon riski artar.

Ka eit yara vardr?

Kesik yaralar:

Bak, ak, cam gibi kesici aletlerle oluur. Genellikle basit yaralardr. Derinlikleri kolaybelirlenir.

Ezikli yaralar:

Ta yumruk yada sopa gibi etkenlerin iddetli olarak arpmas ile oluan yaralardr. Yarakenarlar eziktir. ok fazla kanama olmaz, ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vardr.

Delici yaralar:

Uzun ve sivri aletlerle oluan yaralardr. Yzey zerinde derinlik hakimdir. Aldatc olabilirtetanos tehlikesi vardr.

Paral yaralar:Dokular zerinde bir ekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili tm organ, sal deride zarargrebilir.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 26/58


27/58

Enfekte yaralar:

Mikrop kapma ihtimali olan yaralardr. Enfeksiyon riski yksek yaralar unlardr:

Gecikmi yaralar (6 saatten fazla),

Dikileri ayrlm yaralar,

Kenarlar muntazam olmayan yaralar,

ok kirli ve derin yaralar,

Ateli silah yaralar,

Isrma ve sokma ile oluan yaralar.

Yaralarn ortak belirtileri nelerdir?

Ar

Kanama

Yara kenarnn ayrlmas

Yaralanmalarda ilkyardm nasl olmaldr?

Yaam bulgular deerlendirilir(ABC),

Yara yeri deerlendirilir,

- Olu ekli

- Sresi

- Yabanc cisim varl

- Kanama vb.

Kanama durdurulur,

zeri kapatlr,

Salk kuruluuna gitmesi salanr,

Tetanos konusunda uyarda bulunulur,

Yaradaki yabanc cisimlere dokunulmamaldr!

Ciddi yaralanmalar nelerdir?

Kenarlar birlemeyen veya 2-3 cm olan yaralar,

Kanamas durdurulamayan yaralar,

Kas veya kemiin grnd yaralar,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 27/58


28/58

Delici aletlerle oluan yaralar,

Yabanc cisim saplanm olan yaralar,

nsan veya hayvan srklar,

Grnrde iz brakma ihtimali olan yaralar.

Ciddi yaralanmalarda ilkyardm nasl olmaldr?

Yaraya saplanan yabanc cisimler karlmaz,

Yarada kanama varsa durdurulur,

Yara ii kurcalanmamaldr,

Yara temiz bir bezle rtlr (nemli bir bez),

Yara zerine bandaj uygulanr,


Delici gs yaralanmalarnda ne gibi sorunlar grlebilir?

Gsn iine giren cisim, akcier zar ve akcieri yaralar. Bunun sonucunda u belirtilergrlebilir:

Youn ar

Solunum zorluu

Morarma Kan tkrme

Ak pnmotoraks (Gsteki yarada nefes alyor grnts)

Delici gs yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta/yaralnn bilin kontrol yaplr,

Hasta/yaralnn yaam bulgular deerlendirilir(ABC),

Yara zerine plastik poet naylon vb. sarlm bir bezle kapatlr, Nefes alma srasnda yaraya hava girmesini engellemek, nefes verme srasnda havann

dar kmasn salamak iin yara zerine konan bezin bir ucu ak braklr,

Hasta/yaral bilinci ak ise yar oturur pozisyonda oturtulur,

Azdan hibir ey verilmez,

Yaam bulgular sk sk kontrol edilir,

Ak pnmotoraksta ok ihtimali ok yksektir. Bu nedenle ok nlemleri alnmaldr,


Delici karn yaralanmalarnda ne gibi sorunlar olabilir?

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 28/58


29/58

Karn blgesindeki organlar zarar grebilir,

ve d kanama ve buna bal ok oluabilir,

Karn tahta gibi sert ve ok arl ise durum ciddidir,

Barsaklar dar kabilir.

Delici karn yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta/yaralnn bilin kontrol yaplr,

Hasta/yaralnn yaam bulgular kontrol edilir,

Dar kan organlar ieri sokulmaya allmaz, zerine geni ve nemli temiz bir bezrtlr,

Bilin yerinde ise srt st pozisyonda bacaklar bklm olarak yatrlr, s kaybn

nlemek iin zeri rtlr, Azdan yiyecek yada iecek bir ey verilmez,

Yaam bulgular sk sk izlenir,


Kafatas ve omurga yaralanmalar neden nemlidir?

Darbenin iddetine bal olarak kafatas boluunda yer alan merkezi sinir sistemi etkilenebilir.Bel kemiindeki yaralanmalarda omurgada ani skma yada ayrlma meydana gelebilir. Bunun

sonucunda sinir sistemi etkilenerek baz olumsuz sonular oluabilir. Trafik kazalarndalmlerin % 80i kafatas ve omurga yaralanmalarndan olmaktadr.

Kafatas yaralanmalar eitleri nelerdir?

Sal deride yaralanmalar :Sa derisi kafatas yzeyi zerinde kolaylkla yer deitirebilir veherhangi bir darbe sonucu kolayca ayrlabilir. Bu durumda ok fazla miktarda kanama olur, bunedenle ncelikle kanamann durdurulmas gereklidir.

Kafatas, beyin yaralanmalar:

Kafatas krklar: Kafatas krklarnda beyin zedelenmesi, kemiin krlmasndan daha

nemlidir. Bu nedenle beyin hasar bulgular deerlendirilmelidir.

Yz yaralanmalar: Az ve burun yaralanmalarnda solunum ciddi ekilde etkilenebilir veduyu organlar zarar grebilir. Bir yz yaralanmas sonucunda burun, ene kemii kemiklerindeyaralanma grlebilir.

Omurga (bel kemii) yaralanmalar: En ok zarar gren blge bel ve boyun blgesidir ve okarldr. Kazalarda en ok boyun etkilenir.

Kafatas ve omurga yaralanmalarnn nedenleri nelerdir?

Yksek bir yerden dme

Ba ve gvde yaralanmas

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 29/58


30/58

Otomobil yada motosiklet kazalar

Spor ve i kazalar

Yknt altnda kalma

Kafatas ve omurga yaralanmalarnda belirtiler nelerdir?

Bilin dzeyinde deimeler, hafza deiiklikleri yada hafza kayb

Bata, boyunda ve srtta ar

Elde ve parmaklarda karncalanma yada his kayb

Vcudun herhangi bir yerinde tam yada ksmi hareket kayb

Ba yada bel kemiinde ekil bozukluu

Burun ve kulaktan beyin omurilik svs ve kan gelmesi

Ba, boyun ve srtta d kanama

Sarsnt

Denge kayb

Kulak ve gz evresinde morluk

Ancak, hastada hibir belirti yoksa bile,

Yz ve kprck kemii yaralanmalar

Tm dme vakalar

Trafik kazalar

Bilinci kapal tm hasta / yarallar kafa ve omurga yaralanmas olarak var saylmaldr.

Kafatas ve omurga yaralanmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Bilin kontrol yaplr,

Yaam bulgular deerlendirilir,

Hemen tbbi yardm istenir(112),

Bilinci aksa hareket etmemesi salanr,

Her hangi bir tehlike sz konusu ise dz pozisyonda srklenir,

Ba-boyun-gvde ekseni bozulmamaldr,

Yardm geldiinde sedyeye ba-boyun-gvde ekseni bozulmadan alnmaldr,

Tanma ve sevk srasnda sarsntya maruz kalmamas gerekir,

Tm yaplanlar ve hasta/yaral hakkndaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ekibebildirilmelidir,

Asla yalnz braklmamaldr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 30/58


31/58

(6)

YANIK, DONMA VE SICAK ARPMASINDA LKYARDIM

Yank nedir?

Herhangi bir sya maruz kalma sonucu oluan doku bozulmasdr. Yank, genellikle scak suveya buhar temas sonucu meydana geldii gibi, scak kat maddelerle temas, asit/alkali gibikimyasal maddelerle temas, elektrik akm etkisi yada radyasyon nedeni ile de oluabilir.

Ka eit yank vardr?

Fiziksel yanklar:

Is ile oluan yanklar

Elektrik nedeni ile oluan yanklar

In ile oluan yanklarSrtnme ile oluan yanklar

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 31/58


32/58

Donma sonucu oluan yanklar

Kimyasal yanklar:

Asit alkali madde ile oluan yanklar

Yann ciddiyetini belirleyen faktrler nelerdir?

Derinlik

Yaygnlk

Blge

Enfeksiyon riski

Ya

Solunum yoluyla grlen zarar

nceden var olan hastalklar

Yanklar nasl derecelendirilir?

1. derece yank: Deride kzarklk, ar, yank blgede dem vardr. Yaklak 48 saatte iyileir.

2. derece yank: Deride ii su dolu kabarcklar (bl) vardr. Arldr. Derinin kendiniyenilemesi ile kendi kendine iyileir.

3. derece yank: Derinin tm tabakalar etkilenmitir. zellikle de kaslar, sinirler ve damarlarzerinde etkisi grlr. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aamalar vardr. Sinirler zarar

grd iin ar yoktur.

Yann vcuttaki olumsuz etkileri nelerdir?

Yank, derinlii, yaygnl ve olutuu blgeye bal olarak organ ve sistemlerde ileyibozukluuna yol aar. Ar ve sv kaybna bal olarak ok meydana gelir. Hasta/yaralnn kendivcudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluur.

Is ile oluan yanklarda ilkyardm ilemleri nedir?

Kii hala yanyorsa panie engel olunur, komas engellenir,

Hasta/yaralnn zeri battaniye yada bir rt ile kapatlr ve yuvarlanmas salanr,

Yaam belirtileri deerlendirilir(ABC),

Solunum yolunun etkilenip etkilenmedii kontrol edilir,

Yank blge en az 20 dakika souk su altnda tutulur (yank yzeyi bykse s kayb okolacandan nerilmez),

dem oluabilecei dnlerek yzk, bilezik, saat gibi eyalar karlr,

Yanm alandaki deriler kaldrlmadan giysiler karlr,

Taklan yerler varsa kesilir,

Hijyen ve temizlie dikkat edilir,

Su toplam yerler patlatlmaz,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 32/58


33/58

Yank zerine ila yada yank merhemi gibi maddeler de srlmemelidir,

Yank zeri temiz bir bezle rtlr,

Hasta/yaral battaniye ile rtlr,

Yank blgeler birlikte bandaj yaplmamaldr, Yank geni ve salk kuruluu uzaksa hasta / yaralnn kusmas yoksa bilinliyse azdan

sv (1 litre su -1 ay ka karbonat -1 ay ka tuz karm) verilerek sv kaybnlenir,


Kimyasal yanklarda ilkyardm nasl olmaldr?

Deriyle temas eden kimyasal maddenin en ksa srede deriyle temas kesilmelidir,

Blge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuak bir ekilde ykanmaldr,

Giysiler karlmaldr,

Hasta/yaral rtlmelidir,


Elektrik yanklarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Soukkanl ve sakin olunmaldr,

Hasta/yaralya dokunmadan nce elektrik akm kesilmelidir, akm kesme imkan yoksatahta ubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik temas kesilmelidir,

Hasta/yaralnn ABCsi deerlendirilmelidir,

Hasta/yaralya kesinlikle su ile mdahale edilmemelidir,

Hasta/yaral hareket ettirilmemelidir,

Hasar gren blgenin zeri temiz bir bezle rtlmelidir,


Scak arpmas belirtileri nelerdir?

Yksek derece s ve nem sonucu vcut ssnn ayarlanamamas sonucu ortaya baz bozukluklarkar. Scak arpmasnn belirtileri unlardr:

Adale kramplar

Gszlk, yorgunluk

Ba dnmesi

Davran bozukluu, sinirlilik

Solgun ve scak deri

Bol terleme (daha sonra azalr)

Mide kramplar, kusma, bulant

Bilin kayb, hayal grme

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 33/58


34/58

Hzl nabz

Scak arpmasnda ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta serin ve havadar bir yere alnr,

Giysiler karlr,

Srt st yatrlarak, kol ve bacaklar ykseltilir,

Bulants yoksa ve bilinci aksa su ve tuz kaybn gidermek iin 1 litre su -1 ay kakarbonat -1 ay ka tuzkarm sv yada soda iirilir.

Scak arpmasnda risk gruplar var mdr?

Scak arpmas iin zel bir risk grubu bulunmamakla beraber, dier hastalk yada yaralanmalariin hassas olan kiiler, scaktan da dier kiilere gre daha ok etkilenirler. Bu kiiler;

Kalp hastalar

Tansiyon hastalar

Diyabet hastalar

Kanser hastalar

Normal kilosunun ok altnda ve ok zerinde olanlar

Psikolojik yada psikiyatrik rahatszl olanlar

Bbrek hastalar

65 ya zeri kiiler

5 ya alt ocuklar

Hamileler

Srekli ve bilinsiz diyet uygulayanlar

Yeterli miktarda su imeyenler

Scak yaz gnlerinde scak arpmasndan korunmak iin alnmas gereken nlemlernelerdir?

zellikle apka, gne gzl ve emsiye gibi gne ndan koruyacak aksesuarlarkullanlmaldr,

Mevsim artlarna uygun, terletmeyen, ak renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,

Bol miktarda sv tketilmelidir,

Vcut temiz tutulmaldr,

Her nde yeteri miktarda gda alnmaldr,

Gereksiz ve bilinsiz ila kullanlmamaldr,

Direk gne nda kalnmamaldr,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 34/58


35/58

Kapal mekanlarn dzenli aralklarla havalandrlmasna zen gsterilmelidir.

Donuk belirtileri nelerdir?

Ar souk nedeni ile soua maruz kalan blgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kann

phtlamas ile dokuda hasar oluur. Donuklar u ekilde derecelendirilir.

Birinci derece: En hafif eklidir. Erken mdahale edilirse hzla iyileir.

Deride solukluk, soukluk hissi olur,

Uyuukluk ve halsizlik grlr,

Daha sonra kzarklk ve inelenme hissi oluur.

kinci derece: Souun srekli olmas ile belirtiler belirginleir.

Zarar gren blgede gerginlik hissi olur,

dem, ikinlik, ar ve ii su dolu kabarcklar (bl) meydana gelir, Su toplanmas iyileirken siyah kabuklara dnr.

nc derece: Dokularn geriye dnlmez biimde hasara uramasdr.

Canl ve salkl deriden kesin hatlar ile ayrlan siyah bir blge oluur.

Donukta ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta/yaral lk bir ortama alnarak soukla temas kesilir,

Sakinletirilir, kesin istirahata alnr ve hareket ettirilmez, Kuru giysiler giydirilir,

Scak iecekler verilir,

Su toplam blgeler patlatlmaz, bu blgelerin st rtlr,

Donuk blge ovulmaz, kendi kendine snmas salanr,

El ve ayak doal pozisyonda tutulur,

Isnma ileminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yaplr,

El ve ayaklar yukar kaldrlr,


(7)

KIRIK, IKIK VE BURKULMALARDA LKYARDIM

Krk nedir?

Krk, kemik btnlnn bozulmasdr. Krklar darbe sonucu yada kendiliinden oluabilir.Yallk ile birlikte kendiliinden krk oluma riski de artar.

Ka eit krk vardr?Kapal krk: Kemik btnl bozulmutur. Ancak deri salamdr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 35/58


36/58


37/58

Burkulmada ilkyardm nasl olmaldr?

Sktrc bir bandajla burkulan eklem tespit edilir,

ilii azaltmak iin blge yukar kaldrlr,

Hareket ettirilmez,


kk nedir?

Eklem yzeylerinin kalc olarak ayrlmasdr. Kendiliinden normal konumuna dnemez.

kk belirtileri nelerdir?

Youn ar

ilik ve kzarklk

lev kayb

kkta ilkyardm nasl olmaldr?

Eklem aynen bulunduu ekilde tespit edilir,

Krk yerine oturtulmaya allmaz,

Hasta / yaralya azdan hibir ey verilmez, Blgede nabz, deri rengi ve ss kontrol edilir,


Krk kk ve burkulmalarda tespit nasl olmaldr?

Tespit iin ilkyardmc elde olan malzemeleri kullanr. Bunlar gen sarg, rulo sarg, battaniye,hrka, earp, kravat, vb. tahta, karton vb. malzemeler olabilir.

Tespit srasnda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Tespit yaplrken yaral blge sabit tutulmaldr,

Yara varsa zeri temiz bir bezle kapatlmaldr,

Tespit edilecek blge nce yumuak malzeme ile kaplanmaldr,

Yaral blge nasl bulunduysa yle tespit edilmelidir, dzeltilmeye allmamaldr,

Tespit krk, kk. ve burkulmann stndeki ve altnda kalan eklemleri de ierecekekilde yaplmaldr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 37/58


38/58

Tespit yntemleri nelerdir?

Kol ve kprck kemii kr tespiti:

Koltuk altna yumuak malzeme yerletirilir,

Kol asks yerletirilir,

gen bandaj yaralnn gvdesinin zerinde, genin tepesi dirsek tarafna, tabangvdeyle ayn hizada olacak ekilde yerletirilir,

El dirsek hizasnda bkl olarak gsn alt ksmna yerletirilir. gen bandajn ikiucu yaralnn boynuna dmlenir, tespit edilen elin parmaklar grlebilir ekildeolmaldr,

Kol asks destei, gs boluu ve yaral kol zerine yerletirilir (geni dbandajda yerletirilebilir.), bylelikle vcuda yapk bir ekilde yaral kol ve omuzeklemi sabitlenmi olur.

Paz kemii kr tespiti:

Sert tespit malzemesiyle yaplr,

Krk kemii tespit edecek olan malzemeler yerletirilmeden nce, kolun altna (koltukboluundan yararlanlarak) iki erit yerletirilir,

Malzemelerden ksa olan koltuk altndan itibaren dirsei iine alacak ekilde yerletirilir,

Uzun olan omuzla dirsei iine alacak ekilde yerletirilir,

Daha nceden yerletirilen eritlerle balanarak tespit edilir. eritler ok ksa

balanmamaldr, Dirsei tespit iin kol asks taklr,

Omur tespiti iin, gs ve yaral kol zerinden geni kuma erit veya gen bandajuygulanr.

Dirsek kr tespiti:

Kol gergin vaziyette bulunduysa, hastann vcudu boyunca gergin ve deri ile arasyumuak malzemeyle doldurulmu tespit malzemeleri yardmyla tespit edilir,

Eer bklm vaziyette bulunduysa, bir kol asks destei yardmyla tespit edilir.

Kol asksyla n kol, bilek ve el tespiti:

Krk dirsek ve bilek ekleminin hareketini nlemek iin yaral n kolun altna gen kolasks yerletirilir. Hasta/yaralnn boynunun arkasna genin iki ucu dmlenir,

Ar hareket etmesini engellemek iin geni bir bandaj yardmyla, gvdeye balanr.

Dirsek kemii ve/veya n kol kemii krnda sert malzemelerle tespit:

n kolun altna 2 erit yerletirilir,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 38/58


39/58

Yumuak maddeyle desteklenmi sert tespit malzemelerinden biri parmak diplerindendirsee kadar ie, dieri elin d yznden dirsee gelecek ekilde da konarak tespitedilir,

Daha nceden yerletirilen eritlerle balanr, fazla sklmamaldr,

Dirsek eklemini tespit iin kol asks taklr, Bilek kemiklerinde veya el tarak kemiinde, blgeyi bir kol asks ile tespit yeterlidir,

Parmak kemii krklar ile k ayrt etmek zordur. Tespit iin, bir tespit malzemesi ile,yaral parmak, yanndaki salkl parmakla bandaj yaplabilir.

Pelvis kemii kr tespiti:

Her iki bacak arasna bir dolgu malzemesi konur,

Sekiz eklindeki bir bandajla bilekler tespitlenir,

Doal boluklarn altndan (dizler ve bilekler) bandajlar kaydrmak ve iki tanesi kala vedizler arasnda dier ikisi dizler ve bilekler arasnda olacak ekilde dmlenerek tespitedilir. Btn dmler ayn tarafta olmaldr.

Uyluk kemii krnn tespiti:

Sert tespit malzemesi ve salam baca (ikinci bir tespit malzemesi gibi) kullanarak tespitetme:

Bir el ayan st ksmna, dieri bilee konularak yaral bacak tutulur ve salam bacakla

bir hizaya getirmek iin yavaa ekilir. Ayn zamanda hafif bir dndrmede uygulanr, Her iki bacak arasna (dizler ve bilekler) bir dolgu malzemesi konur,

Sekiz eklinde bir bandajla bilekler sabitlenir,

Yaralnn vcudunun altndan, kmldatmakszn doal boluklar kullanarak bel, diz vebileklerin arkasna 7 kuma erit (veya benzeri) geirilir,

Yumuak malzemeyle desteklenmi sert tespit malzemesi, koltuk altndan ayaa kadaryerletirilir ve ayaklardan yukar doru balanr,

Dmler tespit malzemesi zerine atlarak bandajlar balanr,

Bilek hizasndaki bandaj ncekinin zerine sekiz eklinde balanr,

Sert tespit malzemesi bulunmamas halinde, salam baca tek destek olarak kullanarak,geni bandajlarla tespit edilir.

Diz kapa kr tespiti:

Geni bandajlar yardm ile iki baca birletirerek dizkapa tespit edilir. Dizin st vealtnda kalan bandajlar skarken dikkatli olunmaldr,

Geni ve sert tespit malzemesi (tabla) varsa, kaladan ayaa kadar yaral bacan altna

yerletirilir ve iki tane kala ve diz arasnda, iki tanede diz ile bilek arasnda olmak zeregeni bandajlarla balanabilir. Bunun zerine eklemi sabitlemek amacyla, sekiz eklindebir bandaj sarlr.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 39/58


40/58

Kaval kemiinin tespiti:

Uyluk kemii kr tespitindeki gibidir,

Bacaklar tutulur ve yavaa ekilir,

Doal boluklar kullanlarak (dizlerin alt, bileklerin alt) yaral bacan altndan kumaeritler geirilir,

Uygun bir ekilde yumuak dolgu malzemesiyle desteklenmi tespit malzemelerinden birii tarafta kasktan ayaa kadar, dier tarafta kaladan ayaa kadar yerletirilir,

Ayaklardan balanarak eritler d tespit malzemesi zerinde dmlenerek balanr.Bilek hizasndaki bandaj ayak taban zerine sekiz eklinde dmlenir.

Bilein / ayan tespiti:

Yaralnn ayakkablar karlmadan balar zlr,

Bilek seviyesinde sarlm sekiz eklinde bir bandajla her iki ayak birlikte tespit edilir veyumuak malzemelerle iyice kaplanm (rulo yaplm bir battaniye) bir yzeye dayamaksuretiyle bacaklar yukarda tutmak gerekir.

(8)

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 40/58


41/58

BLN BOZUKLUKLARINDA LKYARDIM

Bilin bozukluu/ bilin kayb nedir?

Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden balayarak (=bilinbozukluu), hibir uyarya cevap vermeme haline kadar giden (=bilin kayb) bilincin ksmen

yada tamamen kaybolmas halidir.Baylma (Senkop): Ksa sreli, yzeysel ve geici bilin kaybdr. Beyne giden kan aknnazalmas sonucu oluur.

Koma: Yutkunma ve ksrk gibi reflekslerin ve dardan gelen uyarlara kar tepkininazalmas yada yok olmas ile ortaya kan uzun sreli bilin kaybdr.

Bilin kayb nedenleri nelerdir?

Baylma nedenleri:

Korku, ar heyecan

Scak, yorgunluk

Kapal ortam, kirli hava

Aniden ayaa kalkma

Kan ekerinin dmesi

iddetli enfeksiyonlar

Koma nedenleri:

Dme veya iddetli darbe

zellikle kafa travmalar

Zehirlenmeler

Ar alkol, uyuturucu kullanm

eker hastal

Karacier hastalklar

Havale gibi ateli hastalklar

Bilin bozukluu belirtileri nelerdir?

Baylma ( Senkop) Belirtileri:

Ba dnmesi, baygnlk, yere dme

Bacaklarda uyuma

Bilinte bulanklk

Yzde solgunluk

me, terleme

Hzl ve zayf nabz

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 41/58


42/58

Koma belirtileri:

Yutkunma, ksrk gibi tepkilerin kaybolmas

Sesli ve arl drtlere tepki olmamas

drar ve gaita karma

Bilin bozukluu durumunda ilkyardm nasl olmaldr?

Kii bann dneceini hissederse;

Srt st yatrlr, ayaklar 30 cm. kaldrlr,

Skan giysiler gevetilir,

Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi salanr.

Eer kii bayldysa;

Srt st yatrlarak ayaklar 30 cm kaldrlr,

Solunum yolu akl kontrol edilir ve akln korunmas salanr,


Kusma varsa yan pozisyonda tutulur,

Solunum kontrol edilir,

Etraftaki merakllar uzaklatrlr.

Bilin kapal ise:

Hasta/yaralnn yaam bulgular deerlendirilir(ABC),

Hasta/yaralya koma pozisyonu verilir ,

Yardm arlr(112),

Sk sk solunum ve nabz kontrol edilir,

Yardm gelinceye kadar yannda beklenir.

Koma pozisyonu (yar yzkoyun-yan pozisyon) nasl verilir?

Sesli veya omuzun dan hafif sarsarak, uyar verilerek bilin kontrol edilir, Skan giysiler gevetilir,

Az iinde yabanc cisim olup olmad kontrol edilir,

Bak, dinle, hisset yntemi ile solunum kontrol edilir,

ah damarndan nabz kontrol edilir ,

Hasta/yaralnn dndrlecei tarafa diz klr,

Hasta/yaralnn kar tarafta kalan kolu karnnn zerine konur,

Kar taraftaki baca dik a yapacak ekilde kvrlr, lkyardmcya yakn kolu ba hizasnda omuzdan yukar uzatlr,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 42/58


43/58

Kar taraf omuz ve kalasndan tutularak bir hamlede evrilir,

stteki bacak kala ve dizden bklerek ne doru destek yaplr,

Alttaki bacak hafif dizden bklerek arkaya destek yaplr,

Ba uzatlan kolun zerine yan pozisyonda hafif ne eik konur, Tbbi yardm (112) gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur,

3-5 dakika ara ile solunum ve nabz kontrol edilir.

Havale nedir?

Sinir sisteminin merkezindeki bir tahri (irritasyon) yznden beyinde meydana gelen elektrikselboalmalar sonucu oluur. Vcudun adale yapsnda kontrol edilemeyen kaslmalar olur.

Havale nedenleri nelerdir? Kafa travmasna bal beyin yaralanmalar

Beyin enfeksiyonlar

Yksek ate

Baz hastalklar

Nedenlerine gre havale eitleri nelerdir?

Ate nedeniyle oluan havaleler

Sara krizi (=Epilepsi)

Ate nedeniyle oluan havale nedir?

Herhangi bir ateli hastalk sonucu vcut scaklnn 38C'nin stne kmasyla oluur.Genellikle 6 ay-6 ya arasndaki ocuklarda rastlanr.

Ate nedeniyle oluan havalede ilkyardm nasl olmaldr?

ncelikle hasta slak havlu ya da arafa sarlr,

Ate bu yntemle dmyorsa oda scaklnda bir kvete sokulur,


Sara krizi (=Epilepsi) nedir?

Kronik bir hastalktr. Doum srasnda yada daha sonra herhangi bir nedenle beyin zedelenmesioluan kiilerde geliir. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da baz belirtilerle tannr.Sara krizini davet eden baz durumlar olabilir. rnein uzun sreli alk, uykusuzluk, ar

yorgunluk, kullanlan ilalarn doktor izni dnda kesilmesi ya da deitirilmesi, hormonaldeiiklikler sara krizinin ortaya kmasna neden olabilir. Baz durumlarda sara krizi, maddebamllarnn geirdii madde yoksunluk krizi ile kartrlabilir.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 43/58


44/58

Sara krizinin belirtileri nelerdir?

Hastada sonradan oluan ve n haberci denilen normalde olmayan kokular alma, adalekaslmalar gibi n belirtiler oluur,

Bazen hasta barr, iddetli ve ani bir ekilde bilincini kaybederek ylr,

Youn ve genel adale kaslmalar grlebilir, 10-20 saniye kadar nefesi kesilebilir,

Dokularda ve yzde morarma gzlenir,

Ardndan ksa ve genel adale kaslmas, sesli nefes alma, ar tkrk salglanmas,altna karma grlebilir,

Hasta dilini srabilir, ban yere arpp yaralayabilir, ar kontrolsz hareketler gzlenir, Son aamada hasta uyanr, akndr, nerede olduundan habersiz, uykulu hali vardr.

Sara krizinde ilkyardm nasl olmaldr?

Olayla ilgili gvenlik nlemleri alnr (rnein kii yol ortasnda kriz geiriyorsa olay yerindekitrafik ak kesilmelidir).

Kriz, kendi srecini tamamlamaya braklr,

Hasta balanmaya allmaz,

Kilitlenmi ene almaya allmaz,

Genel olarak yabanc herhangi bir madde kullanlmaz, koklatlmaz yada azdan herhangibir yiyecek iecek verilmez,

Kendisini yaralamamasna dikkat edilir,

Ban arpmasn engellemek iin ban altna yumuak bir malzeme konur,

Yaralanmaya neden olabilecek gereler etraftan kaldrlr,


Kusmaya kar tedbirli olunur,

Dme sonucu yaralanma varsa gerekli ilemler yaplr,


Kan ekeri dkl nedir?

Herhangi bir nedenle vcutta glikoz eksildii zaman ortaya kan belirtilerdir.

Kan ekeri dmesinin nedenleri nelerdir?

eker hastal tedavisine bal

Uzun egzersizler sonras

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 44/58


45/58

Uzun sre a kalma

Barsak ameliyat geirenlerde yemek sonras

Kan ekeri aniden dtnde hangi belirtiler grlr?

Korku

Terleme

Hzl nabz

Titreme

Aniden ackma

Yorgunluk

Bulant

Kan ekeri dkl yava ve uzun srede oluursa hangi belirtiler grlr?

Ba ars

Grme bozukluu

Uyuukluk

Zayflk

Konuma gl

Kafa karkl

Sarsnt ve uur kayb

Kan ekeri dmesinde ilkyardm nasl olmaldr?

Hastann ABCsi deerlendirilir ,

Hastann bilinci yerinde ve kusmuyorsa azdan eker, ekerli iecekler verilir, fazla

ekerin bir zarar olmaz (Ayrca belirtiler fazla ekerden meydana gelmi ise bilefazladan eker verilmesi, hastann dk kan ekeri dzeyinde kalmasndan daha azzararl olacaktr. nk dk kan ekeri, beyinde ve dier hayati organlarda kalczararlara neden olabilir.),

15-20 dakikada belirtiler gemiyorsa salk kuruluuna gitmesi iin yardm arlr ,

Hastann bilinci yerinde deilse koma pozisyonu verilerek tbbi yardm arlr(112).

Gste kuvvetli ar nedenleri nelerdir?

Gste kuvvetli ar nedenleri arasnda en sk angina pektoris ve miyokart enfarkts grlr.

Her ikisi de kalp kasnn belli bir yerine gnderilen kann azalmas sonucu oluur.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 45/58


46/58

Gste kuvvetli ar belirtileri nelerdir?

Kalp Spazm (Angina Pektoris) belirtileri:

Sknt veya nefes darl olur,

Ar hissi; genellikle gs ortasnda balar, kollara, boyuna, srta ve eneye doruilerler

Sklkla fiziksel hareket, fiziksel zorlanma, heyecan, znt yada fazla yemek yemesonucu ortaya kar,

Ksa srelidir, ar yaklak 5-10 dakika kadar srer

Ar, istirahat ile durur, istirahat halindeyken grlmesi ciddi bir durumu gsterir,

Nefes alp vermekle arnn ekli ve iddeti deimez.

Kalp Krizi (Miyokart Enfakts) belirtileri:

Hasta ciddi bir lm korkusu ve youn sknt hisseder, terleme, mide bulants,kusma gibi bulgular grlr,

Ar; gs yada mide boluunun herhangi bir yerinde, sklkla kravat blgesindegrlr, omuzlara, boyuna, eneye ve sol kola yaylr,

Sre ve younluk olarak kalp spazm (angina pektoris) arsna benzemekle birliktedaha iddetli ve uzun srelidir,

En ok hazmszlk, gaz sancs veya kas ars eklinde belirti verir ve bu nedenle butr rahatszlklarla kartrlr (Bu tr gaz yada kas arlar, aksi ispat edilinceye kadarkalp krizi olarak dnlmelidir),

Nefes alp vermekle arnn ekli ve iddeti deimez.

Gs arsnda ilkyardm nasl olmaldr?

Hastann yaamsal bulgular kontrol edilir(ABC),

Hasta hemen dinlenmeye alnr, sakinletirilir,

Yan oturur pozisyon verilir,

Kulland ilalar varsa almasna yardm edilir,

Yardm istenerek(112) salk kuruluuna gitmesi salanr, Yol boyunca yaam bulgular izlenir.

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 46/58


47/58

(9)

ZEHRLENMELERDE LKYARDIM

Zehirlenme nedir?

Vcuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonlarn bozulmasdr.Vcuda dardan giren baz yabanc maddeler, vcudun yaamsal fonksiyonlarna zararverebileceinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler.

Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?

Sindirim sistemi bozukluklar: Bulant, kusma, karn ars, ishal

Sinir sistemi bozukluklar: Bilin kayb, havale, rahatszlk hissi, hareketlerde uyumsuzluk

Solunum sistemi bozukluklar: Nefes darl, morarma, solunum durmas

Dolam sistemi bozukluklar: Nabz bozukluu, kalp durmas

Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir?Zehirlenme yollar grupta toplanr.

Sindirim yoluyla: En sk rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alnan zehirlergenellikle ev yada bahede kullanlan kimyasal maddeler, ehirli mantarlar, bozuk besinler,ila ve ar alkoldr.

Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum yolu ile alnmasyla oluur. Genelliklekarbonmonoksit (tp kaaklar, ofben, btan gaz sobalar), Lam ukuru veya kayalarda

biriken karbondioksit, havuz hijyeninde kullanlan klor, yaptrclar, boyalar evtemizleyicileri gibi maddeler ile oluur.

Cilt yoluyla: Zehirli madde vcuda direk deri aracl ile girer. Bu yolla olan zehirlenmelerbcek sokmalar, hayvan srklar, ila enjeksiyonlar, sa boyalar, zirai ilalar gibi zehirlimaddelerin deriden emilmesi ile oluur.

Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardm nasl olmaldr?


Az zehirli madde ile temas etmise su ile alkalanr, zehirli madde ele temas etmise elsabunlu su ile ykanr,

Yaam bulgular deerlendirilir, Kusma, bulant, ishal gibi belirtiler deerlendirilir,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 47/58


48/58

Kusturulmaya allmaz, zellikle yakc maddelerin alnd durumlarda hasta aslakusturulmaz,

Bilin kayb varsa koma pozisyonu verilir,

st rtlr,


Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir ;

-Zehirli maddenin tr nedir?

-la yada uyuturucu alyor mu?

-Hasta saat kata bulundu?

-Evde ne tip ilalar var?

Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta temiz havaya karlr yada cam ve kap alarak ortam havalandrlr,

Yaamsal belirtiler deerlendirilir(ABC),

Yar oturur pozisyonda tutulur,

Bilin kapal ise koma pozisyonu verilir,

Tbbi yardm istenir(112), lkyardmc mdahale srasnda kendini ve evresini korumak iin gerekli nlemleri

almaldr,

Solunumu korumak iin maske veya slak bez kullanlr,

Elektrik dmeleri ve dier elektrikli aletler ve klandrma cihazlar kullanlmaz,

Youn duman varsa hastay dar karmak iin ip kullanlmaldr,

Derhal itfaiyeye haber verilir(110).

Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardm nasl olmaldr?

Yaam bulgular deerlendirilir,

Ellerin zehirli madde ile temas nlenmelidir,

Zehir bulam giysiler kartlr,

15-20 dakika boyunca deri bol suyla ykanmaldr,


Zehirlenmelerde genel ilkyardm kurallar nelerdir? Zehirlenmeye neden olan maddeyi uzaklatrmak (Kirli madde vcuttan ne kadar abuk

uzaklatrlrsa o kadar az miktarda emilir).

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 48/58


49/58

Hayati fonksiyonlarn devamnn salanmas

Salk kuruluuna bildirme (112)

(10)

HAYVAN ISIRMALARINDA LKYARDIM

Hayvan srmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta/yaral yaamsal bulgular ynnden deerlendirilir(ABC),

Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika sreyle sabun ve souk suyla ykanr,

Yarann st temiz bir bezle kapatlr,

Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basn uygulanarak kanamadurdurulmaldr,

Derhal tbbi yardm istenmeli (112),

Hasta kuduz ve/veya tetanos as iin uyarlmaldr,

Ar sokmalarnn belirtileri nelerdir?

Belirtiler ksa srer. Ac, ime, kzarklk gibi lokal belirtiler olur. Ar birka yerden soktuysa,nefes borusuna yakn bir yerden soktuysa yada kii alerjik bnyeli ise tehlikeli olabilir.

Ar sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Yaral blge ykanr,

Derinin zerinden grlyorsa arnn inesi karlr,

Souk uygulama yaplr,

Eer azdan sokmusa ve solunumu gletiriyorsa buz emmesi salanr, Az ii sokmalarnda ve alerji hikayesi olanlarda tbbi yardm istenir(112).

Akrep sokmalarnn belirtileri nelerdir?

Kuvvetli bir lokal reaksiyon oluturur.

Ar

dem

ltihaplanma, kzarma, morarma Adale kramplar, titreme ve karncalanma

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 49/58


50/58

Huzursuzluk, havale gzlenebilir.

Akrep sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Sokmann olduu blge hareket ettirilmez,

Yatar pozisyonda tutulur,

Yaraya souk uygulama yaplr,

Kan dolamn engellemeyecek ekilde bandaj uygulanr,

Yara zerine hibir giriim yaplmaz.

Ylan sokmalarnn belirtileri nelerdir?

Lokal ve genel belirtiler verir :

Blgede morluk, iltihaplanma (1-2 hafta srer)

Kusma, karn ars, ishal gibi sindirim bozukluklar

Ar susuzluk

ok,kanama

Psikolojik bozukluklar

Kalpte ritim bozukluu, ba ars ve solunum dzensizlii

Ylan sokmalarnda ilkyardm nasl olmaldr?

Hasta sakinletirilip, dinlenmesi salanr,

Yara su ile ykanr,

Yaraya yakn blgede bask yapabilecek eyalar (yzk, bilezik vb.) karlr,

Yasa ba ve boyunda ise yara evresine bask uygulanr,

Kol ve bacaklarda ise yara stnden dolam engellemeyecek ekilde bandaj uygulanr(Turnike uygulanmaz),

Souk uygulama yaplr,

Yara zerine herhangi bir giriimde bulunulmaz (yara emilmez), Yaamsal bulgular izlenir,


Deniz canllar sokmasnda belirtiler nelerdir?

ok ciddi deildir. Lokal ve genel belirtiler grlr :

Kzarma

ime

ltihaplanma

Sknt hissi

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 50/58


51/58

Huzursuzluk

Havale

Ba ars

Deniz canllar sokmasnda ilkyardm nasl olmaldr?

Yaral blge hareket ettirilmez,

Batan diken varsa ve grnyorsa kartlr,

Etkilenen blge ovulmamaldr.

(11)

GZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CSM KAMASINDA LKYARDIM

Gze yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr?

Toz gibi kk madde ise;

Gz a doru evrilir ve alt gz kapa iine baklr,

Gerekirse st gz kapa ak tutulur,

Nemli temiz bir bezle karlmaya allr,

Hastaya gzn krptrmas sylenir,

Gz ovulmamaldr,

kmyorsa salk kuruluuna gitmesi salanr.

Bir cisim batmas varsa ya da metal cisim kamsa;

Gerekmedike hasta yerinden oynatlmaz,

Gze hibir ekilde dokunulmaz,


Hastann gz uzman olan bir salk kuruluuna gitmesi salanr.

Kulaa yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr?

Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle mdahale edilmez,

Su dedirilmez,


Buruna yabanc cisim kamasnda ilkyardm nasl olmaldr?

Burun duvarna bastrarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atlmas salanr,

kmazsa tbbi yardm istenir(112).

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 51/58


52/58

(12)

BOULMALARDA LKYARDIMBoulma nedir?

Boulma, vcuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydanagelmesidir.

Boulma nedenleri nelerdir?

Baylma ve bilin kayb sonucu dilin geriye kaymas

Nefes borusuna sv dolmas

Nefes borusuna yabanc cisim kamas

Aslma

Akcierlerin zedelenmesi

Gazla zehirlenme

Suda boulma (*)

(*) Suda boulmalarda, boulma srasnda nefes borusu giriinin kaslmasna bal olarakok az miktarda su akcierlere girer. Suda boulanlarda zellikle souk havalarda 20-30

dakika gese bile yapay solunum ve kalp mesajna balanmaldr.

Suda boulmalarda, azdan aza ya da azdan buruna solunumun suda yaptrlmas

mmkndr ve bu uygulamaya su ierisinde iken balanmaldr. Bu uygulama derin sularda

mmkn olmayabilir, bu nedenle hasta/yaralnn hzla s suya doru ekilmesi gerekir.

Suya atlama sonucu, boulma riskinin yansra genel vcut travmas ya da omurga krklar

da akla gelmelidir. Bu nedenle suda, ban ok fazla arkaya itilmemesi gereklidir.

Boulmalarda genel belirtiler nelerdir?

Nefes almada glk

Grltl, hzl ve derin solunum

Azda balgam toplanmas ve kpklenme

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 52/58


53/58

Yzde, dudaklarda ve trnaklarda morarma

Genel sknt hali, cevaplarda isabetsizlik ve kararszlk

Baylma

Boulmalarda genel ilkyardm ilemleri ne olmaldr?

Boulma nedeni ortadan kaldrlr,


Hastann yaamsal bulgular deerlendirilir(ABC),

Temel yaam destei salanr,

Derhal tbbi yardm istenir(112),

Yaam bulgular izlenir.

(13)

HASTA/ YARALI TAIMA TEKNKLER

Hasta/yaral tanmasnda genel kurallar nelerdir?

Hasta/yaral tanmasnda ilkyardmc kendi saln riske sokmamaldr,

Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak iin aadaki kurallara uygundavranmaldr,

Hasta/yaralya yakn mesafede allmaldr, Daha uzun ve kuvvetli kas gruplar kullanlmaldr,

Srtn gerginliini korumak iin dizler ve kalalar bklmelidir (Omurilik yaralanmalarriskini azaltr),

Yerden destek alacak ekilde her iki aya da kullanarak biri dierinden biraz neyerletirilmelidir,

Kalkarken, arl kala kaslarna vererek dizler en uygun biimde dorultulmaldr,

Ba her zaman dz tutulmal, homojen ve dzgn bir ekilde hareket ettirilmelidir,

Yava ve dzgn admlarla yrmek gerekir, admlar omuzdan daha geni olmamaldr,

Arlk kaldrrken karn muntazam tutulup kalay kasmak gerekir,

Omuzlar, leen kemiinin ve omuriliin hizasnda tutulmaldr,

Yn deitirirken ani dnme ve bklmelerden kanlmaldr,

Hasta/yaral mmkn olduunca az hareket ettirilmelidir,

Hasta/yaral ba-boyun-gvde ekseni esas alnarak en az 6 destek noktasndankavranmaldr,

Hasta/yaral tamak mkemmel bir ekip almas gerektirir,

Tm hareketleri ynlendirecek sorumlu bir kii olmal, bu kii hareketler iin gerekenkomutlar (dikkat, kaldryoruz gibi) vermelidir. Bu kii genellikle arln en fazla

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 53/58


54/58

olduu ve en fazla dikkat edilmesi gereken blge olan ba ve boyun ksmn tutan kiiolmaldr.

Acil tama teknikleri nelerdir?

Genel bir kural olarak, hasta/yaralnn yeri deitirilmemeli ve dokunulmamaldr.Olaanst bir tehlike sz konusuysa, tad her trl riske ramen acil tamazorunludur.

En ksa srede yarallar gvenli bir yere tanmaldr.

Srkleme yntemleri nelerdir?

Hasta/yaralnn srklenmesi, olduka faydal bir yntemdir. zellikle, ok kilolu ve iriyarkiilerin tanmas gerekiyorsa; dar, bask ve gei gl olan bir yerden karmalardaherhangi bir yaralanmaya neden olmamak iin seilebilecek bir yntemdir. lkyardmcnnfiziksel kapasitesi gz nnde bulundurulmaldr. Mmknse battaniye kullanlmaldr.

Srkleme yntemleri unlardr:

Ayak bileklerinden srkleme

Koltuk altndan tutarak srkleme

Ara iindeki yaraly tama (RENTEK manevras) teknii nedir?

Kaza geirmi yaral bir kiiyi eer bir tehlike sz konusu ise omuriliine zarar vermedenkarmada kullanlr. Bu uygulama solunum durmas; yangn tehlikesi gibi olaanstdurumlarda uygulanacaktr. ncelikle;

Hasta/yaralnn ayaklarnn pedallarn arasna skmam olduundan emin olunmaldrve varsa emniyet kemeri kartlmaldr.

Daha sonra;

lkyardmc, yaralya yan taraftan yanar,

Bir eliyle yaralnn kolunu, dier eliyle de enesini kavrayarak boyun tespiti yapar,

Yaralnn ba-boyun-gvde eksenini mmkn olduunca hareket ettirmeden btnhalinde aratan dar eker,

Yaral dar alndktan sonra yavaa yere veya sedyeye konur.

Ksa mesafede sratli tama teknikleri nelerdir?

1-Kucakta tama :

Bilinci ak olan ocuklar ve hafif yetikinler iin kullanl bir yntemdir. Bir ilkyardmctarafndan uygulanr.

Bir elle yaral dizlerinin altndan tutularak destek alnr, Dier elle gvdenin arl yklenerek srtndan kavranr,

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 54/58


55/58

Yaralya kollarn ilkyardmcnn boynuna dolamas sylenebilir. Bu yaralnn kendinigvende hissetmesini salar,

Arlk dizlere verilerek kalklr.

2-lkyardmcnn omzundan destek alma :

Hafif yaral ve yryebilecek durumdaki hasta/yarallarn tanmasnda kullanlr. Birilkyardmc tarafndan uygulanr. Bu yntem iki kii ile de uygulanabilir.

Yaralnn bir kolu ilkyardmcnn boynuna dolanarak destek verilir,

lkyardmc bota kalan kolu ile hasta/yaralnn belini tutarak yardm eder.

3-Srtta tama:

Bilinli hastalar tamada kullanlr. Bir ilkyardmc tarafndan uygulanr.

lkyardmc hasta/yaralya srt dnk olarak melir ve bacaklarn kavrar,

Hasta/yaralnn kollar ilkyardmcnn gsnde birletirilir,

Arlk dizlere verilerek hasta/yaral kaldrlr.

4-Omuzdatama ( tfaiyeci yntemi) :

Yryemeyen yada bilinci kapal olan kiiler iin kullanlr. Bir ilkyardmc tarafndanuygulanr. lkyardmcnn bir kolu bota olacandan merdiven yada bir yerden rahatlkla destekalnabilir.

lkyardmc sol kolu ile omuzun dan tutarak hasta/yaraly oturur duruma getirir, melerek sa kolunu hasta/yaralnn bacaklarnn arasndan geirir,

Hasta/yaralnn vcudunu sa omzuna alr,

Sol el ile hasta/yaralnn sa elini tutar, arl dizlerine vererek kalkar,

Hasta/yaralnn nde bota kalan bilei kavranarak hzla olay yerinden uzaklatrlr.

5-ki ilkyardmc ile ellerin zerinde tama (Altn Beik Yntemi) :

Hasta/yaralnn ciddi bir yaralanmas yoksa ve yardm edebiliyorsa iki, , drt elle altn beik

yaplarak tanr.

ki elle: ki ilkyardmcnn birer eli bota kalr, bu elleri birbirlerinin omzuna koyarlar, dierelleri ile bileklerinden kavrayarak hasta/yaraly oturturlar.

elle: Birinci ilkyardmc bir eli ile ikinci ilkyardmcnn omzunu kavrar, dier eli ile ikinciilkyardmcnn el bileini kavrar. kinci ilkyardmc bir el ile birinci ilkyardmcnn bileini,dier eli ile de kendi bileini kavrar.

Drt elle: lkyardmclar bir elleri ile dier el bileklerini, br elleri ile de birbirlerininbileklerini kavrarlar.

6-Kollar ve bacaklardan tutarak tama:

Taslak / Revizyon: 002 / 01.07.2002 55/58


56/58

Hasta/yaral bir yerden kaldrlarak hemen baka bir yere aktarlacaksa kullanlr. kiilkyardmc tarafndan uygulanr.

lkyardmclardan biri srt hasta/yaralya dnk olacak ekilde bacaklar arasna melirve elleri ile hasta/yaralnn dizleri altndan kavrar. kinci ilkyardmc hasta/yaralnn batarafna geerek kollar ile koltuk altlarndan kavrar. Bu ekilde kaldrarak tarlar.

7-Sandalye ile tama:

Hasta/yaralnn bilinli olmas gereklidir. zellikle merdiven inip karken ok kullanl biryntemdir.

kou-sinif ÖĞretmenlİĞİ-4.sinif -vİze -İlk yardim

Documents