korrelacioni dhe regresioni: analiza e ndËrlidhjeve nË …

University of Business and Technology in Kosovo University of Business and Technology in Kosovo

UBT Knowledge Center UBT Knowledge Center

Theses and Dissertations Student Work

Spring 4-2014

KORRELACIONI DHE REGRESIONI: ANALIZA E NDËRLIDHJEVE NË KORRELACIONI DHE REGRESIONI: ANALIZA E NDËRLIDHJEVE NË

MES TË REMITANCAVE DHE DEPOZITAVE NË BANKAT MES TË REMITANCAVE DHE DEPOZITAVE NË BANKAT

KOMERCIALE KOMERCIALE

Arbënora Maliqaj

Follow this and additional works at: https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd

Part of the Business Commons

https://knowledgecenter.ubt-uni.net/

https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd

https://knowledgecenter.ubt-uni.net/student

https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd?utm_source=knowledgecenter.ubt-uni.net%2Fetd%2F1871&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages

http://network.bepress.com/hgg/discipline/622?utm_source=knowledgecenter.ubt-uni.net%2Fetd%2F1871&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages

Fakulteti për Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi

KORRELACIONI DHE REGRESIONI: ANALIZA E NDËRLIDHJEVE

NË MES TË REMITANCAVE DHE DEPOZITAVE NË BANKAT

KOMERCIALE

Shkalla Bachelor

Arbënora Maliqaj

Prill/ 2014

Prishtinë

1

Fakulteti për Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi

Punim Diplome

Viti akademik 2010 – 2011

Arbënora Maliqaj

KORRELACIONI DHE REGRESIONI: ANALIZA E NDËRLIDHJEVE

NË MES TË REMITANCAVE DHE DEPOZITAVE NË BANKAT

KOMERCIALE

Mentori: Msc. Mentor Geci

Ky punim është përpiluar dhe dorëzuar në përmbushjen e kërkesave të

pjesëshme për Shkallën Bachelor

2

ABSTRAKT

Meqë është parashikuar që remitancat e dërguara nga emigrantët kanë ndikim në depozitat

në Kosovë, atëhere kemi vendosur të bëjmë një analizë satistikore e cila do të tregoj

rezultate më të sakta dhe të besueshme se çdo konkludim tjetër teorik.

Në shumë situata në biznes, vërejtja e varshmërisë në mes të variablave është me rëndësi,

në rastin e vendimmarrjes është e rëndësishme të identifikohet nëse ekziston varshmëri

lineare në mes të dy variablave dhe nëse po të caktohet “fuqia” e saj.

Korrelacioni është teknikë statistikore që përdoret për matjen në mënyrë numerike të

fuqisë (shkallës) së ndërlidhjes në mes të dy variablave. Në shqyrtimin e çështjeve të

llojllojshme ekonomike-shoqërore paraqitet nevoja e përcaktimit të vlerave të variablës së

varur në raport me vlerat e variablës së pavarur, njohja e të cilave është në dobi të madhe ,

sidomos kur bëhen ndërrime në vlerat e tyre. Regresioni hulumton ndikimin e ndërrimit të

vlerës së variablës së pavarur në vlerën e variablës së varur.

Ngjashëm me vendet tjera, dërgesat e emigrantëve janë të një rëndësie të veçantë edhe për

ekonominë e Kosovës. Dërgesat e emigrantëve në Kosovë paraqesin njërin ndër burimet

kryesore të financimit të konsumit të ekonomive familjare dhe paraqesin një burim, që

siguron gjendje stabile sociale duke zvogëluar ngarkesën ndaj buxhetit shtetëror.

Ndërsa depozitë është një shumë e caktuar parash, e cila mund të mbahet në një institucion

financiar (për shembull, bankë) si një shërbim i ofruar për klientët, prej të cilës mund të

përfitoni interesa. Mbajtja e një depozite është një mënyrë e sigurtë e investimit të parave.

Ndërmjet këtyre dy parametarve makroekonmik është vërejtur një ndërlidhje e pozitive,

fuqia e së cilës do të përcaktohet me anë të metodave të cekura më lartë.

3

MIRËNJOHJE/FALENDERIME

Së pari falenderojë prof. Mentor Gecin për punën e palodhshme, instruksionet e dhëna, për

gadishmërin dhe kohën e gjetur për të më ndihmuar rreth çdo paqartësie që kam pasur.

Gjithashtu falenderojë të gjithë individët e tjerë të cilët me dëshirë kanë qenë të implikuar

në punën time gjatë këtyre viteve, dhe që më kanë inspiruar për të arritur rezultatet më të

mira të mundshme.

4

PËRMBAJTJA

LISTA E FIGURAVE ..................................................................................... 6

LISTA E TABELAVE .................................................................................... 7

FJALORI I TERMAVE ................................................................................ 10

1 HYRJE ...................................................................................................... 11

2 SHQYRTIMI I LITERATURËS ........................................................... 12

2.1 Analiza teorike mbi korrelacionin dhe regresionin.........................................................12

2.1.1 Korrelacioni si teknik e rëndësishme statistikore……........……………..…............13

2.1.2 Regresioni dhe veçoritë e tij…………………………………………….……….......23

2.1.3 Ndërlidhja në mes të korrelacionit dhe regresionit………………....……..................30

2.2 Rëndësia e remitancave për ekonominë e Kosovës dhe ndikimi i tyre në depozitat e

bankave komerciale............................................................................................................34

2.2.1 Kanalet e dërgimit të remitancave……………………..…….……………............35

2.2.2 Ecuria e depozitave gjatë periudhës 2007-2012…………....………….………….44

2.2.3 Ndërlidhja në mes të remitancave dhe depozitave..................................................55

2.3 Analiza statistikore e ndikimit të remitancave në depozitat e bankave komerciale

…........................................................................…..........................................................56

2.3.1 Korrelacioni mes të remitancave dhe depozitave......................................................57

2.3.2Aplikimi i regresionit bazuar në korrelacionin e remitancave dhe

depozitave….........................................................................................................................63

5

3 DEKLARIMI I PROBLEMIT ............................................................... 67

4 METODOLGJIA ..................................................................................... 68

5 REZULTATET ........................................................................................ 69

6 DISKUTIME DHE PËRFUNDIME ...................................................... 74

7 REFERENCAT ....................................................................................... 75

8 SHTOJCA ................................................................................................ 76

6

LISTA E FIGURAVE

Figura 1. Paraqitja grafike e korrelacionit perfekt pozitiv dhe korrelacionit të fuqishëm

pozitiv....................................................................................................................................17

Figura 2. Paraqitja grafike e korrelacionit perfekt negativ dhe kur nuk ka korrelacion

mes variablave......................................................................................................................18

Figura 3. Lidhjet funksionale jolineare.............................................................................24

Figura 4. Devijimi ortogonal, horizontal dhe vertikal........................................................26

Figura 5. Regresioni parabolik dhe eksponencial..............................................................28

7

LISTA E TABELAVE

Tabela 1. Koeficienti i korrelacionit (Interpretimi)........................................................... 16

Tabela 2. Paraqitja e shitjeve dhe shpenzimeve..................................................................19

Tabela 3. Llogaritja e koeficientit të korrelacionit..............................................................21

Tabela 4. Variabiliteti në mes të rrotullimeve të motorit dhe temperaturës së tij..............23

Tabela 5. Paraqitja e shitjeve dhe shpenzimeve të shpalljeve.............................................29

Tabela 6. Llogaritja e koeficientit të korrelacionit..............................................................30

Tabela 7. Llogaritja e regresionit në bazë të vlerave të “x”...............................................31

Tabela 8. Kanalet e transferit të parasë (2009)...................................................................34

Tabela9. Dërgesat e emigrantëve sipas kanaleve (në milionë euro)..................................35

Tabela 10. Dërgesat e emigrantëve sipas shteteve (në përqindje)......................................42

Tabela 11. Depozitat në KTD-të (në milionë euro).............................................................43

Tabela 12. Depozitat dhe remitancat në baza vjetore.........................................................56

Tabela 13. Llogaritja e korrelacionit në mes të depozitat dhe remitancat në baza

vjetore....................................................................................................................................57

Tabela14. Depozitat dhe remitancat në baza tremujore....................................................59


tremujore...............................................................................................................................60

Tabela 16. Llogaritja e regresionit në baza vjetore duke u bazuar në skenarë të ndryshëm

të "𝒙".....................................................................................................................................64

Tabela 17. Llogaritja e regresionit në baza tremujore duke u bazuar në skenarë të

ndryshëm të "𝒙"....................................................................................................................66


tremujore...............................................................................................................................69

8


tremujore...............................................................................................................................70


të 𝒙.........................................................................................................................................72


ndryshëm të "𝒙"....................................................................................................................73

Tabela 22. Depozitat në euro në KTD-të (në milionë euro)................................................76

Tabela 23. Depozitat në joeuro në KTD-të (në milionë euro)............................................77

Tabela 24. Depozitat në euro në KTD-të,sipas llojeve dhe afatit të maturitetit ndër vite (në

milionë euro)..................................................................................................................78

Tabela 25. Depozitat në euro në KTD-të, sipas llojeve dhe afatit të maturitetit ndër vite

(në milionë euro)..................................................................................................................79


(në milionë euro)..................................................................................................................80


(në milionë euro).................................................................................................................81


(në milionë euro)..................................................................................................................82


(në milionë euro)..................................................................................................................83

Tabela 30.Depozitat në euro në KTD-të,sipas llojeve dhe afatit të maturitetit ndër vite (në

milionë euro)..................................................................................................................84

Tabela 31. Depozitat në euro në KTD-të, sipas institucioneve depozituese (në milionë

euro)......................................................................................................................................85

Grafiku 1. Korreloacionin ndërmjet shitjeve dhe shpenzimeve..........................................20

9

Grafiku 2. Variabiliteti në mes të rrotullimeve të motorit dhe temperaturës së tij............23

Grafiku 3. Diagrami i korrelacionit ndërmjet shitjeve dhe shpenzimeve...........................31

Grafiku 4. Shuma e remitancave të dërguara në Kosovë përmes agjencioneve për

transfer të parave (në milion Euro).....................................................................................36

Grafiku 5. Shuma e remitancave të dërguara në Kosovë përmes llogarive bankare (në

milion Euro).........................................................................................................................37

Grafiku 6. Shuma e remitancave të dërguara në Kosovë përmes formave joformale (në

milion Euro).........................................................................................................................38

Grafiku 7. Remitancat sipas kanaleve të dërgimit (në milion euro)..................................39

Grafiku 8. Remitancat sipas viteve (në milion Euro)..........................................................40

Grafiku 9. Struktura e depozitave në euro e KTD-ve, sipas llojeve dhe afatit të maturitetit

ndër vite (në milion Euro)....................................................................................................47

Grafiku 10. Struktura e depozitavee KTD-ve, sipas institucioneve depozituese (në milion

Euro).....................................................................................................................................51

Grafiku 11. Struktura e depozitave në KTD, sipas valutës (në milion Euro)...................52

Grafiku 12. Ndërlidhja në mes të remitancave dhe depozitave..........................................54

Grafiku 13. Korrelacioni në mes të remitancave dhe depozitave në baza vjetore.............58

Grafiku 14. Korrelacioni në mes të remitancave dhe depozitave në baza tremujore.......61

10

FJALORI I TERMAVE

IHD- Investimet e Huaja Direkte

BQK- Banka Qendrore e Kosovës

ATP- Agjencioni i Transfereve të Parasë

Pp- Pikë Përqindje

PTK- Posta dhe Telekomi i Kosovës

KTD- Bankat Komerciale

11

1. HYRJE

Në shumë situata në biznes, vërejtja e varshmërisë në mes të variablave është me rëndësi

shembull, nëse supozojmë se shitja e një prodhimi është e ndërlidhur me çmimin e saj si

dhe me shpenzimet për reklamë. Në rastin e vendimmarrjes është e rëndësishme të

identifikohet nëse ekziston varshmëri lineare në mes të dy variablave dhe nëse po të

caktohet “fuqia” e saj. Korrelacioni është teknikë statistikore që përdoret për matjen në

mënyrë numerike të fuqisë (shkallës) së ndërlidhjes në mes të dy variablave. Pra pjesa e

analizës së regresionit, e cila merret me hulumtimin dhe matjen e shkallës, të intensitetit

dhe drejtimit të raporteve dhe lidhjeve reciproke në mes të dukurive të ndryshme dhe quhet

analiza e korrelacionit.1Në shqyrtimin e çështjeve të llojllojshme ekonomike-shoqërore

paraqitet nevoja e përcaktimit të vlerave të variablës së varur në raport me vlerat e variablës

së pavarur, njohja e të cilave është në dobi të madhe , sidomos kur bëhen ndërrime në vlerat

e tyre. Regresioni hulumton ndikimin e ndërrimit të vlerës së variablës së pavarur në vlerën

e variablës së varur.

Ngjashëm me vendet tjera, dërgesat e emigrantëve janë të një rëndësie të veçantë edhe për

ekonominë e Kosovës. Dërgesat e emigrantëve në Kosovë paraqesin njërin ndër burimet

kryesore të financimit të konsumit të ekonomive familjare dhe paraqesin një burim, që

siguron gjendje stabile sociale duke zvogëluar ngarkesën ndaj buxhetit shtetëror.

Remitanca quhen transferet neto pa kundërshpërblim nga jashtë vendit. Këto lloj

transfertesh janë një ndër komponentët e llogarisë korrente në bilancin e pagesave.

Remitancat janë një nga burimet më të rëndësishme dhe të qëndrueshme të financimit të

jashtëm për vendet në zhvillim. Në dy dekadat e fundit, dërgesat e emigrantëve kanë arritur

nivelin e IHD.

Ndërsa depozitë është një shumë e caktuar parash, e cila mund të mbahet në një institucion

financiar (për shembull, bankë) si një shërbim i ofruar për klientët, prej të cilës mund të

përfitoni interesa.Mbajtja e një depozite është një mënyrë e sigurtë e investimit të

parave.Përfshijnë të gjitha llojet e depozitave të tilla si llogari rrjedhëse, llogaritë e kursimit

dhe depozitat me afat dhe huazime të tjera.

1Nuhiu, Shala: Bazat e Statistikës, Prishtinë (2000).

12

2. SHQYRTIMI I LITERATURËS

2.2 Analiza teorike mbi korrelacionin dhe regresionin

Përpjekjet më të mëdha në hulumtimet shkencore, janë bërë në zbulimi e relacioneve

shkak-pasojë që ekzistojnë në mes të dukurive. Prosesi i zbulimit të këtyre modeleve

determinuese, nga aspekti i shkencës së statistikës, shpjegohet përmes asociacionit

(kontigjencës).2

Një zbulim i tillë, është shumë i dobishëm për të prodhuar një model të parashikimit i cili

mund të përdoret për të parashikuar një variabël nëse tjetra është e njohur.

Në shumë situata në biznes, të vërejturit e varshmërisë në mes të variablave është me

rëndësi. Për shembull, është e logjikshme të supozojmë se shitja e një prodhimi është

ndërlidhur me çmimin e saj si dhe me shpenzimet për reklamë.

Në rastin e vendim-marrjes është shumë e rëndësishme të identifikohet nëse ekziston

varshmëri lineare në mes të dy variablave dhe, nëse kjo varshmëri ekziston atëherë të

caktohet “fuqia” e saj.

Shprehja sasiore e formës dhe e shkallës së lidhjeve në mes të dukurive (fenomeneve)

paraqitet përmes regresionit dhe korrelacionit. Këtu bëhet fjalë për dy modele të

mundshme, të cilat mundësojnë konstatimin e ndonjë lidhje në mes të dy e më tepër

madhësive të ndryshme.

Varshmëria mund të identifikohet nëse përdorim grafikun e quajtur diagrami i shpërndarjes

(scatter diagram), kurse “fuqia” mund të caktohet përmes madhësisë statistike që quhet

koeficienti i korrelacionit (correlation coefficient).3

2Nuhiu, Shala: Bazat e Statistikës, Prishtinë (2000). 3Smailes, McGrane: Essential Business Statistics, Pearson Education (2000).

13

2.2.1 Korrelacioni si teknikë e rëndësishme statistikore

Pjesa e analizës së regresionit, e cila merret me hulumtimin dhe matjen e shkallës, të

intensitetit dhe drejtimit të raporteve dhe lidhjeve reciproke në mes të dukurive të ndryshme

quhet analiza e korrelacionit. Mirëpo ndryshe nga regresioni, ku në fillim përcaktohet

variabla e pavarur dhe e varur te analiza e korrelacionit kjo çështje injorohet, pra variablat

konsiderohen si të pavarura.

Korrelacioni ka të bëjë vetëm me fortësinë e lidhjeve në mes të dy variablave, nuk tregon

shkaqet e lidhjes në mes të variablave. Prandaj, shprehja e cila në mënyrë numerike paraqet

shkallën dhe intensitetin e lidhjeve në mes të fenomeneve quhet koeficient i

korrelacionit.4

Dallohen dy lloje të korrelacionit:

1. Linear i cili paraqet ndërlidhjen në mes të fenomeneve në formë të këndeve të drejta

dhe,

2. Jolinear paraqet shprehjen, e cila pasqyron ndërlidhjen e fenomeneve në formë të një

lakore që shpreh esencën, karakterin, ritmin, intensitetin, përkatësisht formën e tërësishme

të lidhjeve të tyre.

Lidhjet në mes të dy fenomeneve nuk mund të shpjegohen vetëm përmes dy faktorëve, ato

janë shumëdimensionale dhe më komplekse, prandaj për shprehjen më komplekse të

ndërlidhjeve dhe raporteve të një dukurie me një grup të dukurive dhe fenomeneve të tjera

përdoret korrelacioni multivariabël.

2.2.1.1 Korrelacioni Linear

Pasiqë përmes diagramit të shpërndajes së frekuencave dhe metodës së katërorëve më të

vegjël është konstatuar forma e lidhshmërisë lineare në mes të fenomeneve, atëhërë përmes

koeficientëve të ndryshëm përcaktohet forca dhe intensiteti i ndikimit apo i ndërlidhjes së

dukurive të vrojtuara. Ndër treguesit më të njohur të shprehjes së ndërlidhjeve lineare në

mes të fenomenve të ndryshme janë:


14

-koeficienti i determinacionit (r²d),

-koeficienti i aliancës (kontigjencës) (r²a) dhe,

-koeficienti i korrelacionit (personit) (r²P).

Dy koeficientët e parë janë komplementarë, struktura e të cilëve tregon strukturën në mes të

variabilitetit të shpjegueshëm dhe të variabilitetit të pashpjegueshëm.

2.2.1.2 Korrelacioni jolinear

Korrelacioni jolinear shpreh intensitetin dhe kahjen e ndërlidhjeve reciproke jolineare të

fenomeneve dhe dukurive të ndryshme në natyrë dhe në shoqëri. Përllogaritja e koeficientit

të korrelacionit jolinear është pothuajse e njëjtë me atë të korrelacionit linear, vetëm se para

se të përllogaritet koeficienti i korrelacionit jolinear duhet të gjendet dhe të përllogaritet

regresioni jolinear.

Matja e intensitetit të ndërlidhjeve jolineare të dukurive të ndryshme shprehet përmes

koeficientit të korrelacionit jolinear, dhe shprehet përmes kësaj formule:

𝑘𝑗=√1 −∑(𝑦𝑖−𝑦𝑐)²

∑(𝑦𝑖−𝑦 ) (1)

Komentimi dhe interpretimi i rezultateve nga ky koeficient është i njëjtë sikurse te

koeficienti i korrelacionit linear, dallimi qëndron se këtu duhet përcaktuar variablën e varur

dhe të pavarur. Vlera e këtij koeficienti sillet prej -1 deri +1, të cilat shprehin kahjen dhe

intensitetin e ndërlidhjeve të dukurive të vrojtuara.

15

2.2.1.3 Korrelacioni Parcial

Deri më tani kemi trajtuar ndërlidhjet e dy dukurive duke mos marrë parasysh varëshmëritë

dhe ndërlidhjet e tyre me ndonjë dukuri tjetër, intensiteti dhe kahja e të cilës dukshëm mund

të ndikojë në zhvillimin e dukurive të vrojtuara. Prandaj do të përdoret korrelacioni parcial,

përmes të cilit përcaktohet varshmëria parciale e secilës variabël. Pra, korrelacioni parcial

shpreh intensitetin dhe kahjen e ndërlidhjeve në mes të dy dukurive apo fenomeneve të

ndryshme duke mos injoruar ndërlidhjen dhe varshmërinë e tyre me dukuritë dhe variablat

e tjera.

Korrelacioni parcial llogaritet përmes kësaj formule:

𝑟𝑥𝑦 𝑧⁄ =𝑟𝑥𝑦−𝑟𝑥𝑧∗𝑟𝑦𝑧

√1−𝑟𝑥𝑧²√1−𝑟𝑦𝑧²

(2)

Siç shihet përllogaritja e korrelaconit parcial është mjaft e komplikuar andaj, në praktikë

shpeshherë i shmangemi një pune të tillë.

2.2.1.4 Korrelacioni Multivariabël

Korrelacioni multivariabël është forma më e sintetizuar e shprehjes së intensitetit dhe

kahjes së ndërlidhjeve shumëdimensionale në mes të dy apo më shumë dukurive të

ndryshme në natyrë dhe shoqëri. Forma më e thjeshtë e ndërlidhjeve të shumëfishta në mes

të dukurive të ndryshme është ndërlidhja e ngushtë e një dukurie me së paku dy dukuri

tjera.

Kështu, korrelacioni multivariabël paraqet korrelacionin linear të një variable ndaj disa

variablave të tjera të varura dhe reciprokisht të lidhura me të. Ndërsa forma sasiore e

shprehjes së ndërlidhjeve dhe e varshmërive reciproke të këtyre dukurive paraqitet përmes

koeficientëve të korrelacionit.

Formula e korrelacionit multivariabël, kur janë tri variabla të lidhura reciprokisht në mes

veti janë:

16

𝑅𝑥𝑦𝑧⁄ =√1 −

𝜎²𝑦𝑥𝑧⁄

𝜎𝑦2 𝑅𝑦

𝑥𝑧⁄ =√1 −𝜎²𝑦

𝑥𝑧⁄

𝜎𝑦2 𝑅𝑧

𝑥𝑦⁄ =√1 −𝜎²𝑧

𝑥𝑦⁄

𝜎𝑧2 (3)

Këta koeficientë shprehin në mënyrë të besueshme intensitetin dhe kahjen e ndërlidhjeve në

mes të dukurive të vrojtuara, vetëm në rastet kur ka numër të madh të të dhënave emprike të

dukurive të vrojtuara.

Përllogaritja e koeficientit të korrelacionit, përmes ekuacioneve normale të regresionit

multivariabël bëhet përmes këtyre formulave:

∑𝑥 = 𝑛𝑎 𝑥 𝑦𝑧⁄ + 𝑏𝑥𝑦

𝑧⁄ + 𝑐 𝑥𝑧 𝑦⁄ ∑ 𝑧 (4)

∑𝑥𝑦 = 𝑎 𝑥 𝑦𝑧⁄ + 𝑏𝑥𝑦

𝑧⁄ ∑𝑦𝑧 + 𝑐 𝑥𝑧 𝑦⁄ ∑𝑧𝑦 (5)

∑𝑧𝑦 = 𝑎 𝑥 𝑦𝑧⁄ + 𝑏𝑥𝑦

𝑧⁄ ∑𝑦²+ 𝑐 𝑥𝑧 𝑦⁄ ∑𝑧² (6)

Korrelacioni dhe regresioni multivariabël janë metoda të ndërlikuara që hulumtojnë

ndërlidhjet e shumëfishta në mes të dukurive, andaj përllogaritja e tyre zakonisht bëhet me

anë të paisjeve moderne kompjuterike.5


17

2.2.1.5 Koeficienti i korrelacionit dhe përllogaritja e tij

Analiza e korrelacionit është teknikë matematike që shërben për të matur “fuqinë e

varshmërisë” në mes të dy variablave. Koeficienti i korrelacionit shënohet me “r” dhe merr

vlera në mes numrave -1 dhe +1.

Le të shqyrtojmë figurat vijuese:

Tabela 1. Koeficienti i korrelacionit (Interpretimi).

Burimi: (Geci, Metoda statistikore II).

Në figurën e mëposhtme në anën e majtë koeficienti i korrelacionit 𝑟=0.997064, që tregon

për korrelacion perfekt pozitiv (angl. Perfektpositive correlation) në mes të dy variablave.

Kjo do të thotë se të gjitha të dhënat shtrihen në një drejtëz, dhe rritja e variablës “𝑥”sjell

rritjen e variablës” 𝑦” (kjo është arsyeja që korrelacioni në këtë rast quhet pozitiv) dhe për

çdo vlerë të njohur të 𝑥 – it mund të dijmë saktësisht vlerën e 𝑦 – it.

Koeficienti (r) Interpretimi

+1.0 Ndërlidhje perfekte pozitive

+0.8 < +1.0 Ndërlidhje e fuqishme pozitive

+0.4 < +0.8 Ndërlidhje e moderuar pozitive

Afër 0 (zero) Ndërlidhje shumë e vogël (nuk ka ndërlidhje)

-0.4 < -0.8 Ndërlidhje e moderuar negative

-0.8 < -1.0 Ndërlidhje e fuqishme negative

-1.0 Ndërlidhje e perfekte negative

18

Figura 1. Paraqitja grafike e korrelacionit perfekt pozitiv dhe korrelacionit të fuqishëm

pozitiv.

Burimi: (Smailes & McGrane, Essential Business Statistics, Pearson Education (2000)).

Në figurën e mësipërme në anën e djathtë, vërejmë se me rritjen e 𝑥 -it rritet edhe 𝑦.

Ndonëse të dhënat nuk shtrihen në një drejtëz, ato janë shumë pranë njëra-tjetrës. Në këso

situate themi se kemi të bëjmë me “korrelacion të fuqishëm pozitiv” (angl. strong positive

correlation) në mes të dy variablave. Vlera e 𝑟- it në këto raste është afro 0.864818.

Në figurën e mëposhtme, vërejmë se vlera e 𝑥 -it nuk ndikon fare në vlerën e 𝑦 – it ( pa

marrë parasysh vlerën e 𝑥 − 𝑖𝑡, 𝑦- i është konstant). Në këtë rast vlera 𝑟 =0.057017 tregon

se nuk ka korrelacion në mes dy variablave.

0

5

10

15

0 10 20 30

0

10

20

30

0 10 20 30

19

Figura 2. Paraqitja grafike e korrelacionit perfekt negativ dhe kur nuk ka korrelacion

mes variablave.


Dhe në fund në figurën e mësipërme në anën e djathtë, kemi situatën kur rritja e vlerës së 𝑥

-it sjell zvogëlimin e vlerës së 𝑦- it. Në këtë rast kemi korrelacion të fuqishëm negative

(angl. strong negative correlation).6 Momenti i prodhimit i Personit për koeficientin e

korrelacionit (angl. Pearson’sproduct moment correlation coefficient) matë fuqinë e

varshmërisë së mundshme lineare në mes të dy variablave. Formula për të njehësuar

koeficientin e korrelacionit është:

𝑟 =𝑛∑𝑥𝑦−∑𝑥∑𝑦

√[𝑛 ∑𝑥²−(∑𝑥)²][𝑛 ∑𝑦²−(∑𝑦²)] (7)

ku 𝑛- numri i dysheve të shqyrtuara.

Le të paraqesim disa shembuj me qëllim të ilustrimit të asaj që u cek.

6Smailes, McGrane: Essential Business Statistics, Pearson Education (2000).

0

5

10

15

20

25

30

0 10 20 30

0

5

10

15

20

25

0 10 20 30

20

Shembulli 1. Tabela vijuese paraqet shpenzimet për reklamë që ndërlidhen me shitjen e

prodhimeve të ndryshme.

• Të paraqitet diagrami i shpërndarjes.

• Të njehsohet koeficienti i korrelacionit.

• Të komentohet varshmëria në mes të dy variablave

Tabela 2. Paraqitja e shitjeve dhe shpenzimeve.


Zgjidhja.Detyrën do ta zgjidhim në disa hapa:

Hapi 1. Së pari caktojmë variablën e pavarur (𝑥) dhe variablën e varur (𝑦). Pse

“shpenzimet” paraqiten në boshtin 𝑥? Pse “shitja” paraqitet në boshtin 𝑦? Udhëzim: Cila

nga elementet “shpenzim”, “shitje” mund të kontrollohet e cili jo?

Hapi 2. Paraqesim diagramin e shpërndarjes

Shitja

(në mijëra euro) (𝒚)

Shpenzimet

(në qindra euro) (𝒙)

27 10

38 15

31 14

27 7

40 16

14 6

20 8

30 10

19 6

33 11

21

Grafiku 1. Korreloacionin ndërmjet shitjeve dhe shpenzimeve.

Nga grafiku i mësipërm vërejmë se me rritjen e shpenzimeve për reklama rritet edhe shitja.

Po ashtu vërejmë se të dhënat janë mjaftë të grumbulluara, gjë që siç e dimë sugjeron

korrelacion të fuqishëm pozitiv në mes të dy variablave.

Hapi 3. Njehsojmë koeficientin e korrelacionit

Nëse i referohemi formulës vërejmë se duhet të njehsojmë shumat vijuese:

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

0 5 10 15 20

22

Tabela 3. Llogaritja e koeficientit të korrelacionit.

Shitja

(𝒚)

Shpenzimet

(𝒙)

𝒙²

𝒚²

𝒙𝒚

27 10 100 729 270

38 15 225 1444 570

31 14 196 961 434

27 7 49 729 189

40 16 256 1600 640

14 6 36 196 84

20 8 64 400 160

30 10 100 900 300

19 6 30 361 114

33 11 121 1089 363

∑𝐲 = 𝟐𝟕𝟗 ∑𝐱 = 𝟏𝟎𝟑 ∑𝐱² = 𝟏, 𝟏𝟖𝟑 ∑𝐲² = 𝟖, 𝟒𝟎𝟗 ∑𝐱𝐲 = 𝟑, 𝟏𝟐𝟒

𝑛 =10.

Këto rezultate i paraqesim në formulë dhe merret:


√[𝑛∑𝑥2−(∑𝑥)2][𝑛∑𝑦2−(∑𝑦2)]=

10∗3,124−103∗279

√[10∗1,183−1032][10∗8,409−2792]

=0.906145

Vërejmë se 𝑟 = 0.906.

Meqë vlera e 𝑟 – it është afër +1, atëherë përfundojmë se kemi të bëjmë me varshmëri të

lartë pozitive në mes të dy variablave.

23

2.1.2 Regresioni dhe veçoritë e tij

Njohja e vlerave të variablave në procese të ndryshme do të ishte me dobi të madhe,

sidomos kur bëhet ndërrimi në vlerat e tyre. Regresioni hulumton ndikimin e ndërrimit të

vlerës së variablës së pavarur në vlerën e variablës së varur. Prandaj, varësisht nga

shqyrtimi i lidhjeve një dimensionale, dydimensionale ose multidimensionale, përcaktohen

edhe modelet e ndërlidhjeve në mes të faktorëve kryesorë që veprojnë në zhvillimin e

dukurive të ndryshme në natyrë dhe shoqëri.

Regresioni paraqet raportin sasior mesatar në mes të dy e më tepër dukurive masive,

përkatësisht paraqet atë funksion matematikor i cili shpreh raportin mesatar të dy e më

tepër dukurive të vrojtuara, që lidhet me shprehjen e formës së manifestimit të zhvillimit të

dy e më shumë ngjarjeve.7 Pra, kuptimi i fjalës regresion rrjedh nga fjala “regress” që

nënkupton shqyrtimin e një ngjarje në të kaluarën.

Analiza e regresionit më së shpeshti përdoret në hulumtimin e variabilitetit të dy

fenomeneve, nga të cilat njëra paraqitet si variabël e pavarur ndërsa tjetra variabël e varur.

Për gjetjen e lidhjes apo ndikimit të tyre reciprok, më së miri ndihmojnë të dhënat

empirike të paraqitjes së tyre si të dhëna dydimensionale.

Ndërlidhjet më të shpeshta në mes të dukurive (fenomeneve) të cilat i studion statistika

janë: Lidhjet stohastike – janë lidhje në mes të dy apo më shumë fenomeneve,

karakteristikë kryesore e të cilave është labiliteti i tyre ndaj ndikimit të faktorëve të

jashtëm. Lidhjet funksionale – quhen lidhjet në mes të dy e më shumë fenomeneve, ku me

ndryshimin e një njësie të variablës të pavarur saktë, për aq njësi ndryshon edhe variabla e

varur. Lidhja empirike– nga vetë fjala kuptohet se kemi të bëjmë me dukurinë e cila nga

vetë natyra lidh fenomenet në mes veti.

Shembulli në vijim paraqet variabilitetin në mes të rrotullimeve të motorit dhe të

temperaturës së tij.


24

Shembulli 2.

Tabela 4.Variabiliteti në mes të rrotullimeve të motorit dhe temperaturës së tij.

Pra me rritjen e shpejtësis rritet edhe temperature, për

çdo rritje prej 0.1 të shpejtësisë tempertaura rritet për

100, andaj në mes të këtyre dukurive ekziston

varshmëria lineare funksionale, e cila matematikisht

shprehet:

në qoftëse me “𝑥” paraqesim numrin e rrotullimeve dhe

me “𝑦” temperaturën atëherë kemi:

𝑦 = 100𝑥 ose 𝑥 = 𝑦/100

Burimi: (Nuhiu, Shala: Bazat e Statistikës, Prishtinë (2000).

Nëse shembullin e lartpërmendur e paraqesim grafikisht, do të kemi

Grafiku 2. Variabiliteti në mes të rrotullimeve të motorit dhe temperaturës së tij.

Burimi:(Nuhiu, Shala: Bazat e Statistikës, Prishtinë (2000).

0

50

100

150

200

0 0.5 1 1.5 2

Nr. i rrotullimeve Temperatura

1.0 100

1.1 110

1.2 120

1.3 130

1.4 140

1.5 150

1.6 160

25

Janë të rralla rastet sidomos në ekonomi, kur varshmëria apo ndërlidhja në mes të dukurive

është funksionale, prandaj diagram i paraqitur më lartë në formë drejtvizore më tepër

paraqitet tek fenomenet natyrore. Mirëpo nëqoftëse lidhjet janë të forta mund të paraqiten

edhe në formë të lakoreve të ndryshme, si psh:

Figura 3. Lidhjet funksionale jolineare.

Burimi: (Google, nonlinearregression graph).

Varësisht nga ndikimi i vlerave të variablës së pavarur në atë të varur, ekzistojnë këto

forma të shprehjes grafike dhe matematike të regresionit:

-Regresioni linear,

-Regresioni jolinear,

-Regresioni multivariabël.

26

2.1.2.1 Regresioni linear

Zgjedhja e formës se lakores e cila në mënyrë më të besueshme do të shpreh formën e

ndërlidhjes dhe ndikimit reciprok të fenomeneve, është ndër problemet e para që paraqitet

në analizën e regresionit. Andaj vija e regresionit e cila zvogëlon më së shumti distancën në

mes të pikave të tyre empirike, vija e cila i afrohet më së shumti secilës pikë të serisë së

formuar paraqet zgjedhje adekuate të dukurive të vrojtuara.

Metodat më të rëndësishme në përcaktimin e parametrave të regresionit janë:

-metoda grafike,

-metoda mesatare,

-metoda e katrorëve më të vegjël,

-metoda e momenteve.

Metoda e katrorëve të vegjël, metoda grafike si dhe ajo e mesatares japin vetëm rezultate të

përafërta, të cilat në mënyrë sasiore nuk shprehin minimumin e distancës në mes të pikave

empirike dhe vijës së regresionit.

𝑚𝑖𝑛∑(𝑦𝑖 − ŷ²) = 𝑚𝑖𝑛∑(𝑦𝑖 − (𝑏0 + 𝑏1𝑥𝑖)) ² (8)

Prandaj u paraqit nevoja e gjetjes së një metode të re, e cila në mënyrë të saktë do të

paraqesë devijimet nga vija e regresionit.8

Matja e devijimeve nga vija e regresionit mund të bëhet në tri mënyra:

Ortogonale- duke formuar kënde të drejtë me vijën e regresionit,

Horizontale- duke formuar paralele me boshtin 𝑂𝑋 dhe,

Vertikale- duke formuar paralele me boshtin 𝑂𝑌.


27

Figura 4. Devijimi ortogonal, horizontal dhe vertikal.

Burimi: (WikimediaCommons,Regression lineal direccion)9.

Paraqitja e modelit të regresionit linear (angl. linear regresion model) bëhet me anë të

funksionit linear.

𝑦 = 𝑎 + 𝑏𝑥 (9)

Në këtë rast:

𝑦 – është variabla e varur

𝑥 – variabla e pavarur.

Funksionet lineare në sistemin koordinativ paraqesin drejtëza.

Ekuacionet lineare paraqiten përmes modelit determinues dhe atij parabolistik, model i cili

përdoret më shumë në jetën reale. Regresioni i thjeshtë linear (angl. simple linear

regresion) paraqet shembull të këtij modeli.

Le t’i referohemi sërish funksionit

9 WikimediaCommons, Regression lineal direccion

28

𝑦 = 𝑎 + 𝑏𝑥

Duhet të caktojmë afërsisht vlerat e 𝑎 – së dhe 𝑏 – së.

Regresioni i thjeshtë linear është teknikë që përdoret për këtë qëllim. Formulat për

përcaktimin e 𝑎-së dhe 𝑏-së janë:

𝑏 =𝑛∑𝑥𝑦−∑𝑥 ∑𝑦

𝑛 ∑𝑥²−(∑𝑥)² (10)

dhe

𝑎 =∑𝑦

𝑛−

𝑏∑𝑥

𝑛 (11)

2.1.2.2 Regresioni jolinear

Deri më tani janë shpjeguar vetëm rastet kur dukuritë e vrojtuara kanë ndërlidhje lineare, të

cilat janë të shpeshta në jetën e përditshme. Mirëpo shumë më të shpeshta në dukurit

ekonomike janë rastet e paraqitjes së ndërlidhjeve jolineare.

Si te forma e parë e regresionit ashtu edhe tek kjo formë e analizës së ndërlidhjeve të

ndryshme të fenomeneve, me rëndësi të veçantë është përshtatja e modelit të regresionit.

Ekzistojnë dy lloje të regresionit jolinear: Regresioni parabolik dhe Regresioni

eksponencial

29

Figura 5. Regresioni parabolik dhe eksponencial.

Burimi: (Suzana Sexton,The cost of stamp)10.

Siç shihet nga grafiku i lartshënuar, forma më e përshtatshme e cila në mënyrë më të

besueshme pasqyron zhvillimin dhe ndryshimet e dukurive të caktuara është lakorja

parabolike. Ndërsa shprehja matematikore e saj ka këtë formë të përgjithshme:

𝑦 = 𝑎 + 𝑏𝑥 + 𝑐𝑥² (12)

10 Suzana Sexton,The cost of stamp

30

2.1.3 Ndërlidhja në mes të korrelacionit dhe regresion

Përderisa analiza e korrelacionit bënë matjen e fortësisë së raporteve ndërmjet dy

variablave. Analiza e regresionit përdoret për të parashikuar vlerën e variablës së varur

duke u bazuar në më së paku një variabël të pavarur, si dhe për të shpjeguar efektin e

ndryshimit të variablës së pavarur në variablën e varur.

Le të shohim këtë në shembullin vijues:

Shembulli 3:

Tabela 5. Paraqitja e shitjeve dhe shpenzimeve të shpalljeve.

a) Të caktohet koeficienti i korrelacionit “𝑟” për

të dhënat vijuese. Të caktohet diagrami i

shpërndarjes.

b) Të caktohet ekuacioni i regresionit linear dhe

t’i shtohet diagramit të shpërndarjes si dhe të

bëhet parashikimi, për shitjen nëse shpenzimet e

shpalljeve janë:

i) 700 euro; ii) 1800 euro


Zgjidhja:

Shitja

(mijëra euro)

Shpenzimet e shpalljeve

(qindra euro)

25 8

35 12

29 11

24 5

38 14

12 3

18 6

27 8

17 4

30 9

31

Tabela 6. Llogaritja e koeficientit të korrelacionit.

Shpenzimet e

shpalljeve (qindra

euro)

(x)

Shitja

(mijëra euro)

(y)

𝒙²

𝒚²

𝒙𝒚

8 25 64 625 200

12 35 144 1225 420

11 29 121 841 319

5 24 25 576 120

14 38 196 1444 532

3 12 9 144 36

6 18 36 324 108

8 27 64 729 216

4 17 16 289 68

9 30 81 900 270

∑𝐱 = 𝟖𝟎 ∑𝐲 = 𝟐𝟓𝟓 ∑𝐱² = 𝟕𝟓𝟔 ∑𝐲² = 𝟓, 𝟐𝟒𝟕 ∑𝐱𝐲 = 𝟐, 𝟐𝟖𝟗

a) n=10


√[𝑛∑𝑥2−(∑𝑥)2][𝑛∑𝑦2−(∑𝑦2)]=

10∗2,289−80∗255

√[10∗756−802][10∗5,247−2552]=0.948

b) Le të njehsojmë në vijim b, a.

𝑏 =𝑛∑𝑥𝑦−∑𝑥∑𝑦

𝑛∑𝑥²−(∑𝑥)²=

10∗2,289−80∗255

10∗756−80²=2.147

32

𝑎 =∑𝑦

𝑛−

𝑏∑𝑥

𝑛=225

10−

2.147∗80

10=8.328

Prandaj ekuacioni do të jetë 𝑦 = 8.328 + 2.147𝑥

Diagramet e rastit “a” dhe të drejtëzës po i paraqesim në një grafikë.

Së pari po e paraqesim tabelën

Tabela 7. Llogaritja e regresionit në bazë të vlerave të x.

𝒙 0 10 15

𝒚 = 𝟖. 𝟑𝟐𝟖 + 𝟐. 𝟏𝟒𝟕𝒙 8.328 29.798 40.533

Grafiku3. Diagrami i korrelacionit ndërmjet shitjeve dhe shpenzimeve.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0 10 20 30 40

Axi

s Ti

tle

Axis Title

shpenzimet

Linear (shpenzimet)

33

i)Për të bërë parashikimin për i) 700 euro zëvendësojmë 𝑥 = 7 në ekuacionin

𝑦 = 8.328 + 2.147𝑥

Merret:

𝑦 = 8.328 + 2.147 ∗ 7 = 23.357

ii) 𝑥 = 18

𝑦 = 8.328 + 2.147 ∗ 18 = 46.974

2.1.3.1 Vlerësimi i saktësisë së parashikimit

Le t’i referohemi rasteve i) dhe ii) në shembullin paraprak. Në rastin i) vlera 𝑥 = 7 i takon

rangut të të dhënave të detyrës (𝑥 lëviz prej 3- 14). Ky lloj i parashikimit njihet si

interpolimi, dhe parashikimi që rezulton ka shumë gjasë të jetë i saktë, meqë vlera e r – it

është e lartë dhe modeli përshtatet me të dhënat.

Në rastin ii), vlera 𝑥 = 18 del jashtë rangut të të dhënave origjinale dhe nuk mund të jemi

të sigurtë se modeli vazhdon të përputhet me të dhënat. Ky lloj i parashikimit quhet

ekstrapolim dhe në parashikime të tilla duhet të jemi më të kujdesshëm.11

11Smailes, McGrane: Essential Business Statistics, Pearson Education (2000).

34

2.2 Rëndësia e remitancave për ekonominë e Kosovës dhe ndikimi i tyre

në depozitat e bankave komerciale

Pavarësisht një rimëkëmbje të moderuar ekonomike gjatë dekadës së fundit, Kosova ende

përballet me kushte të vështira ekonomike dhe me një shkallë të lartë të papunësisë.

Remitencat nga jashtë janë konsideruar si një kontribues i madh për mirëqenien e familjeve

kosovare.

Remitancat, që paraqesin totalin e dërgesave në para nga punëtorët, të cilët janë të

angazhuar me punë të përkohshme, apo të përhershme jashtë vendit, janë me një rëndësi të

veçantë për zhvillim të qëndrueshëm të pothuajse gjithë ekonomive në zhvillim, e në

veçanti tek ato të cilat përballen me sfidat e tranzicionit, siç është rasti i Kosovës.

Remitanca gjithashtu kontribuon në ruajtjen e stabilitetit social të vendeve, prurjet e të

cilave kanë peshën e vet si në nivel vendor, rajonal, po ashtu edhe në atë global. Sipas

statistikave të Bankës Botërore vitin e kaluar shifra e remitancave në Ballkanin Perendimor

ka arritur 14 miliardë dollarë amerikanë.12

Remitancat e brendshme përbëjnë një përqindje të lartë të të ardhurave kombëtare, e cila

është përllogaritur të jetë shumë më tepër se 500 milionë € në vit. Ashtu si edhe në shumë

vende, sasia, shpërndarja dhe topologjia e biznesit të transferimit të parave ende nuk është

plotësisht e qartë. Janë zhvilluar disa kërkime në këtë sektorë të cilat tregojnë se gati 35% e

remitancave dërgohen në saje të operatorëve të transferimit të parave. Pjesa tjetër rreth 50

% e remitancave dërgohen në rrugë joformale, dhe pjesa tjetër nëpërmjet bankave dhe

agjencive të udhëtimit. Institucionet mikrofinanciare besojnë së një pjesë e madhe e parave

të përdorura për shlyerje të mikrokredive vjen nga remitancat e emigranteve. Shuma e

përgjithshme e remitancave të pranuara në vitin 2009 vlerësohettë jetë 422.7 milion euro.

Nga kjo shumë e përgjithshme, 191.6 milion euro (45.2 përqind) ishin para të gatshme, 47.7

milion euro (11.3 përqind) në formë të të mirave materiale, dhe 183.4milion euro

(43.4përqind) ishin në formë të "shpenzimeve të emigrantëve" gjatë vizitave në Kosovë.

Ndërsa në vitin 2012 shuma e remitancave të pranuara llogarite të jenë 605.6 milion euro.

12 BQK : Analizë mbi Mënyrat e Dërgimit të Remitancave në Kosovë

35

2.2.1 Kanalet e dërgimit të remitancave

Sipas të dhënave 42 përqind e dërgesave në të holla gjatë vitit 2009 ishin pranuar nëpërmjet

kanaleve institucionale, të tilla si bankat apo agjencitë e transferimittë parave, ndërsa pjesa

tjetër (58 përqind) duke shfrytëzuar kanalet jo-formale (direkt nga emigranti dërgues ose

ndonjëmik i familjes). Pra shumat më të mëdha të remitancave janë pranuar nëpërmjet

kanaleve jofomale si “Personalisht nga emigrant” ku janë pranuar 70,944,694 euro apo 37

përqind. Pastaj vjen ATP-të që llogaritet të jetë kanali i dytë prej të cilit janë pranuar më së

shumti remitanca, pra afër 43,143,002 euro kanë mbërritur nëpërmjet tij apo 23 përqind.

Ndërsa kanali i tretë është “Personalisht nga miku” ku janë pranuar 39,468,228 euro ose 21

përqind të total remitancave, si dhe i katërti ai i “Transfereve bankare” edhe pse është një

ndër kanalet më të sigurta ai prapseprap posedon një përqindje më të vogël vetëm 16

përqind apo 31,047,246 euro.

Tabela 8. Kanalet e transferit të parasë (2009).

Kanalet e transferit Pjesa e përgjithshme e

përdorimit të kanalit

Transferi total në të holla

Nëpër kanal (në euro)

Transfere Bankare 16% 31,047,246

Kartele krediti 2% 3,535,993

ATP 23% 43,143,002

Zyrë postare 2% 3,229,404

Personalisht nga emigranti 37% 70,944,694

Personalisht nga miku 21% 39,468,228

Totali 100% 191,638,526

Burimi:(BQK, 2010).

36

Tabela9. Dërgesat e emigrantëve sipas kanaleve (në milionë euro).

Përshkrimi Gjithësej

Bankat ATM Tjera

2004 357.0 . . .

2005 418.0 . . .

2006 467.1 135.1 184.7 147.3

2007 515.6 137.1 198.7 179.8

2008 608.7 126.3 213.1 269.3

2009 585.7 148.8 213.1 223.8

2010 584.3 141.3 213.1 229.9

2011 584.8 139.7 225.3 219.8

2012 605.6 126.5 218.5 260.6

T1 121.8 32.4 46.3 43.1

T2 142.2 30.9 53.3 58.0

T3 174.7 58.0 53.0 63.7

2009 T4 146.9 27.5 60.5 58.9

T1 120.7 34.1 46.3 44.1

T2 145.0 33.4 53.3 56.2

T3 165.0 43.8 53.0 65.6

2010 T4 153.6 30.1 60.5 64.0

T1 125.1 30.3 50.1 44.7

T2 138.2 25.2 55.1 57.9

T3 164.9 48.9 55.7 60.3

2011 T4 156.6 35.2 64.5 56.9

T1 119.1 23.3 47.1 48.7

T2 142.4 21.8 55.0 65.6

T3 175.2 56.3 52.0 66.9

2012 T4 168.9 25.1 64.5 79.3

T1 127.8 33.1 45.6 49.1

2013 T2 144.6 32.9 51.5 60.2

Burimi: (BQK, 2013).

Në Tabelën 9 janë paraqitur vlerat e remitancave të dërguara përmes agjencioneve për

transfer të parave në Kosovë gjatë periudhave 2006-2012. Nga tabela vërejmë se ka pasur

ndryshime të vazhdueshme të shumës së mjeteve të dërguara përmes ATP-ve.

37

Në 2009 rreth 36.38 përqind e remitancave janë dërguar nëpërmjet ATP-ve, i njëjti trend ka

vazhduar edhe në vitin 2010. Pastaj në 2011 ka pasur një trend rritës prej 2 përqind dhe

2012 prap ka pasur të njëjtën përqindje sikurse në vitet 2009-2010.

Gjatë tremujorit të katërt 2012 ka pasur shumë thuajse të njëjtë të remitancave të dërguara

përmes ATP-ve,krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, ku gjatë këtij tremujori

përmes tyre janë dërguar 64.5 milionë euro.

Grafiku 4. Shuma e remitancave të dërguara në Kosovë përmes agjencioneve për

transfer të parave (në milion Euro).


Gjithashtu në tabelën e mësipërme vërehet se shuma e remitancave të dërguara në Kosovë

përmes rrugëve bankare ka pasur ngritje dhe rënie nga viti në vit. Në vitin 2008 ka pasur

një rënie të lehtë të shumës së remitancave që dërgohen përmes llogarive bankare, qoftë për

arsye të krizës ekonomike në vendet perëndimore, qoftë për shkak të kostos së lartë dhe

kohës së gjatë për kryerjen e transferit të këtyre mjeteve nga vendi i destinacionit në vendin

e origjinës. Ndërsa në 2009 konstatohet ngritje e shumës së dërgesave të emigrantëve të

dërguara përmes llogarive bankare ku rreth 25 përqind e remitancave ishin dërguar

nëpërmjet këtij kanali, por në vitet pasuese shuma e remitancat e dërguara përmes

transfereve bankare ka pësuar prap rënie. Kështu vitin 2011 krahasuar me një vit më parë,

184.7198.7

213.1 213.1 213.1225.3 218.6

0

50

100

150

200

250

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

38

shuma e remitancave përmes llogarive bankare ka pasur rënie prej 1.1%, ndërsa në vitin

2012 rënia ka qenë rreth 9.4%. Transferi përmes llogarive bankare për transfere

ndërkombëtare mbetet më i preferuari për transferet në vlera më të mëdha për shkak të

kostos më të ulët, si dhe rruga më e përshtatshme për pagesa të mallrave dhe shërbimeve.

Grafiku 5. Shuma e remitancave të dërguara në Kosovë përmes llogarive bankare (në

milion Euro).


Përpos formës formale, përdoret edhe forma joformale për dërgimin e remitancave. Kjo

nënkupton bartjen e parave kesh kur emigrantët kthehen në Kosovë apo dërgimin e parave

përmes të njohurive të tyre.

Disa nga arsyet pse zgjidhet mënyra joformale e dërgimit të remitancave janë:

• Kostoja e lartë e transferit të parave;

• Mungesa e bankave apo e agjencioneve për transfere në zonat rurale;

• Pengesat në hapjen e llogarive në vendet e destinacionit të emigrantëve, kryesisht

për shkak të migrimeve ilegale;

• Mungesa e besimit në sistemin financiar si rezultat i zhvillimeve negative në bankat

e ish-Jugosllavisë gjatë viteve të 90-ta.

135.1137.1

126.3

148.8

141.3139.7

126.5

115

120

125

130

135

140

145

150

155

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

39

Grafiku 6. Shuma e remitancave të dërguara në Kosovë përmes formave joformale (në

milion Euro).


Nga tabela 9 shihet se cilat rrugë të transferit të parave i shfrytëzojnë aktualisht dhe cilat i

kanë shfrytëzuar ndër vite emigrantët kosovarë. Në bazë të të dhënave mund të konstatohet

se rruga më e preferuar dhe më shumë e shfrytëzuar nga ana e emigrantëve tanë gjatë vitit

2012 ka qenë transferi përmes formave joformale, pasuar nga transferet përmes

agjencioneve për transfer të parave dhe pastaj alternativa tjetër dhe më pak e përdorur janë

transferet bankare.13


147.3

179.8

269.3

223.8 229.9219.8

260.6

0

50

100

150

200

250

300

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

40

Grafiku 7. Remitancat sipas kanaleve të dërgimit (në milion euro).


Gjatë vitit 2006 rreth 29 përqind e remitancave janë dërguar përmes bankave, 39 përqind

përmes agjencioneve dhe rreth 32 përqind përmes rrugëve tjera. Gjatë vitit 2007 rreth 27

përqind të remitancave janë dërguar përmes rrugëve bankare, 38 përqind përmes

operatorëve dhe rreth 35 përqind përmes rrugëve tjera. Pra trendi ka qenë pothuaj i njëjtë

me kalimin e viteve, duke mbetur prapa gjithnjë rruga e dërgimit të mjeteve përmes

llogarive bankare si mënyra më e sigurtë. Gjatë vitit 2012 transferët e remitancave përmes

bankave patën një rënie të theksuar ku në këtë vit vetëm 21 përqind e remitancave në

Kosovë u dërguan përmes bankave, 36 përqind përmes ATP-ve ndërsa pjesa tjetër prej 43

përqind përmes rrugëve tjera të transferit të mjeteve.

184.7198.7

213.1 213.1 213.1225.3 218.6

135.1 137.1126.3

148.8 141.3 139.7126.5

147.3

179.8

269.3

223.8 229.9 219.8

260.5

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

ATP Llogari Bankare Rrugë të tjera

41

Grafiku 8. Remitancat sipas viteve (në milion Euro).


Në Grafikun 13 është paraqitur vlera e përgjithshme e remitancave në Kosovë gjatë viteve

2006-2012. Nëse bëjmë një krahasim në përqindje vërejmë se në vitin 2007 kishim 10.4

përqind më shumë para të pranuara se në vitin 2006. Pastaj në vitin 2008 pati 18.1 përqind

rritje në remitanca në krahasim me 2007, në vitin 2009 kishim rënie prej 3.8 përqind të

remitancave në krahasim me 2008, në vitin 2010 ka patur rënie prej rreth 0.24 përqind në

krahasim me 2009.

Kjo është periudha kur në vendet e zhvilluara vazhdonte kriza ekonomike, e cila pati dhe

vazhdon të ketë ndikim edhe sot në vlerën e remitancave që dërgohen në vend. Në vitin

2011 pati rritje shumë të lehtë të remitancave të dërguara në krahasim me vitin 2010,

trendet rritëse janë edhe për vitin 2012, ku gjatë këtij viti shuma e remitancave të dërguara

u rrit për 3.6 përqind krahasuar me një vit më parë. Të gjithë këto të dhëna më së miri mund

të vërehen edhe nga grafiku 13, ku është paraqitur ecuria e remitancave që nga viti 2006 e

deri në vitin 2012.

357

418467.1

515.6

608.7585.7 584.3 584.8

605.6

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

42

2.2.1.1 Vendet Dërguese të Remitancave

Emigrantët nga Kosova kanë emigruar kryesisht drejt vendeve të Bashkimit Evropian për

shkak të nivelit më të zhvilluar ekonomik dhe standardit më të lartë të jetës. Mendohet se

numri i atyre që kanë emigruar nga Kosova të jetë mbi 400,000, por nuk ka ndonjë shifër të

saktë për numrin e emigrantëve nga Kosova në vendet tjera. Pjesa më e madhe e

emigrantëve janë të vendosur në Gjermani (27%), Zvicër (24%), SHBA (9%), Angli (6%),

Itali (5%), Francë (4.8%), Suedi (4%), e në vende tjera të zhvilluara. Nga tabela 10 shihet

përqindja e remitancave të ardhura nga çdo shtet në krahasim me totalin e remitancave.

Kështu, gjatë TM4 të vitit 2012 remitancat e ardhura nga Gjermania përbënin afërsisht 34

përqind të totalit të remitancave të pranuara në Kosovë, nga Zvicra rreth 2 përqind, nga

Italia mbi 9 përqind, nga Austria 6 përqind dhe nga SHBA-ja mbi 4përqind. Pra, nga vendet

ku ka më shumë emigrantë edhe shuma e remitancave të dërguara është më e madhe, gjë që

është lehtë e kuptueshme. Shumat e remitancave që kanë ardhur nga Gjermania viteve të

mëparshme, kanë pasur trendë të ulëta lëvizjeje, me ngritje dhe rënie të lehta.14


43

Tabela 10. Dërgesat e emigrantëve sipas shteteve (në përqindje).


Përshkrimi 2008

T1

T2

T3

2009

T4

T1

T2

T3

2010

T4

T1

T2

T3

2011

T4

T1

T2

T3

2012

T4

Gjermania 38% 35% 39% 37% 38% 35% 35% 33% 34% 33% 33% 34% 34% 31% 37% 35% 34%

Zvicrra 16% 21% 20% 21% 22% 21% 21% 21% 22% 24% 23% 23% 22% 24% 26% 23% 21%

Itlaia 13% 11% 11% 10% 10% 9% 8% 7% 7% 7% 7% 6% 7% 5% 8% 8% 9%

Austria 6% 5% 6% 6% 5% 6% 4% 7% 5% 6% 6% 6% 5% 6% 6% 6% 6%

Belgjika 3% 4% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 2% 3% 3% 1% 7% 3% 3%

SHBA 3% 3% 3% 3% 2% 4% 5% 5% 3% 5% 4% 2% 4% 6% 4% 4% 4%

Suedia 4% 3% 3% 4% 3% 3% 3% 3% 4% 4% 3% 4% 3% 4% 1% 3% 3%

Franca 4% 3% 4% 4% 4% 3% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 3% 0% 3% 3%

Norvegjia 2% 3% 2% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 5% 1% 3% 2%

Kanada 2% 2% 2% 2% 2% 1% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 1% 0% 1% 2%

Britania e

madhe

1%

2% 1% 1% 1% 2% 2% 2% 1% 2% 1% 1% 1% 3% 2% 2% 2%

Danimarka 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 1% 1%

Finlanda 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 1% 1% 1%

Holanda 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 0% 1% 0%

Sllovenija 1% 1% 1% 2% 1% 3% 4% 6% 4% 4% 4% 3% 4% 5% 5% 4% 4%

Vende të

tjera

3% 4% 1% 2% 2% 4% 6% 3% 5% 3% 6% 7% 5% 55 1% 4% 6%

Gjithësej 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

44

2.2.2 Ecuria e depozitave gjatë periudhës 2007-2012

Struktura e depozitave prej viteve në vite ka ndryshuar shumë dhe kjo më mirë mund të

vërehet në tabelën në vijm, në të cilën janë paraqitur depozitat nëpër muaj prej vitit 2007

deri në gusht të vitit 2013. Aty mund të vërehet qartë se ka pasur një rritje të vazhdueshme

të shumave të depozituara ndër vite, si dhe në secilin vit shihet se muajt në të cilët ka pasur

më shumë depozitime janë në gusht dhe shtator i cili trend vazhdon edhe në muajt në

vazhdim e deri në fund vit.

Tabela 11. Depozitat në KTD-të (në milionë euro).


Depozitat

në KDT-të

Janar Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht Shtator Tetor Nëntor Dhjetor

2007 942.7 973.6 973.7 967.8 984.7 981.7 1,026.5 1,073.8 1,062.5 1,102.8 1,124.7 1,145.3

2008 1,153.1 1,150.0 1,182.9 1,196.0 1,236.4 1,264.3 1,316.6 1,372.1 1,404.8 1,414.3 1,387.8 1,448.8

2009 1,430.8 1,453.0 1,475.0 1,472.9 1,505.2 1,517.9 1,557.0 1,621.0 1,650.0 1,644.0 1,651.7 1,752.2

2010 1,762.3 1,779.5 1,780.5 1,749.3 1,752.4 1,754.7 1,753.1 1,799.9 1,807.7 1,760.9 1,840.3 1,944.6

2011 1,906.0 1,926.3 1,928.0 1,916.9 1,956.3 1,964.6 2,007.8 2.125.2 2.112.4 2,090.6 2,089.5 2,113.9

2012 2,125.8 2,135.3 2,100.2 2,083.1 2,081.7 2,121.8 2,184.7 2,236.9 2,221.4 2,207.0 2,266.5 2,283.7

(gusht)2013 2,267.7 2,282.4 2,270.5 2,232.7 2,248.9 2,202.3 2,272.7 2,371.8 _ _ _ _

45

Siç mund të shihet në tabelën 11 në vitin 2008 ka pasur një rritje prej 20.39 përqind të

depozitave në krahasim me vitin 2007, si dhe shihet që depozitimi më i madh ka filluar prej

muajit korrik i cili trend ka vazhduar deri në muajin dhjetor.

Pastaj trendi i rritjes së depozitave nëpër vite vazhdon me 17.10 përqind rritje në vitin 2009

ku poashtu kemi shuma më të mëdha të depozituara në po të njëjtit muaj si në vitin 2008.

Ndërsa në vitet në vazhdim edhe pse kemi prap një trend rritës, ky trend ka filluar të

zvoglohet sa i përket përqindjes së rritje së depozitave ndër vite.

Edhe pse shumat e depozituara gjatë këtyre viteve kanë qenë më të mëdha, përqindja e tyre

ka rënë dukshëm në krahasim me vitet paraprake. Kështu, në vitin 2010 kemi 13 përqind

rritje te depozitave krahasuar me vitet paraprake, në vitin 2011 vetëm 10.8 përqind dhe në

atë 2012 vetëm 7 përqind krahasuar me vitin paraprak.

Ndërsa trendi i depozitimit të shumave më të mëdha gjatë muajve gusht, shtator dhe

dhjetor, vazhdon edhe në këto vite. Mund të supozojmë që këto shuma gjatë këtyre muajve

janë si pasojë e ardhjes së emigrantëve në Kosovë, pasiqë edhe muajt në të cilët paraqiten

shuma më të mëdha të depozituara janë muajt e verës dhe të fund vitit.

46

2.2.2.1 Struktura e depozitave sipas afatit të maturitetit

Për sa i përket maturitetit, struktura e depozitave nuk i është nënshtruar ndryshimeve

domethënëse gjatë vitit 2007. Depozitat e transferueshme qëndruan në 33.2 përqind të

tërësisë së depozitave (33.4 përqind në vitin 2006), kurse depozitat e tjera (me afat dhe të

kursimit) qëndruan në 66.8 përqind në vitin 2007 (66.6 përqind në vitin 2006). Disa

ndryshime janë regjistruar në strukturën e depozitave të tjera, ku shihet një rritje e lehtë në

maturitet, depozitat me maturitet deri në 1 vit kanë rënë në 79.2 përqind të tërësisë së

depozitave të tjera në vitin 2007 (81.9 përqind në vitin 2006), përderisa depozitat me

maturitet më shumë se 1 vit e deri në 2 vjet janë rritur për 13.7 përqind (11.3 përqind në

vitin 2006). Depozitat me maturitet më shumë se 2 vjet kanë arritur 7.1 përqind të tërësisë

së depozitave të tjera, që është një rritje prej 0.3pp në krahasim me vitin 2006. 15Ndërsa në

vitin 2008, 29.9 përqind e depozitave janë të transferueshme ndërse pjesa e mbetur

përbëhet nga kursimet dhe depozitat e afatizuara ku dominojnë depozitat me afat të

shkurtër. Depozitat me afat maturimi prej më pak se dy vite në vitin 2008 përfaqësuan 64.9

përqind të gjithsej depozitave (62.1 përqind në vitin 2007), ndërsa ato me afat maturimi

prej më shumë se dy vite përfaqësuan vetëm 5.2 përqind të gjithsej depozitave (4.7 përqind

në vitin 2007).16

Gjatë vitit 2009, 29.5 përqind e depozitave janë depozita të transferueshme, ndërsa pjesa

tjetër përbëhet nga depozitat e kursimit dhe ato të afatizuara. Në kuadër të këtyre

depozitave dominojnë depozitat me afat maturimi deri në një vit, të cilat përbëjnë 84.1

përqind të gjithsej depozitave të kursimit dhe të afatizuara.

Depozitat me afat maturimi një deri në dy vite përbëjnë 7.7 përqind të depozitave të

kursimit dhe të afatizuara, ndërsa 8.2 përqind e këtyre depozitave kanë maturitet më të gjatë

se dy vite. Si rezultat i rritjes së besimit të publikut në sistemin bankar si dhe rritjes së

vazhdueshme të normave të interesit në depozita, vërehet një lëvizje e vazhdueshme e

depozitave nga ato të transferueshme drejt depozitave të kursimit dhe të afatizuara. Për më

tepër, në vitin 2009 është vërejtur një rritje e konsiderueshme e depozitave me afat

maturimi mbi dy vite, të cilat arritën vlerën prej 101.3 milion euro, duke shënuar një rritje

15

BQK: Raporti vjetor 2007

16 BQK: Raporti vjetor 2008

47

vjetore prej 34.2 përqind. Pjesa më e madhe e depozitave të sektorit bankar të Kosovës janë

në valutën euro (93.6 përqind e gjithsej depozitave).17

Poashtu, në vitin 2010 depozitat në sistemin bankar të Kosovës kishin një strukturë të

ngjashme me vitin e kaluar. Pjesëmarrjen më të lartë në gjithsej depozitat vazhdojnë ta kenë

depozitat e afatizuara, që përfaqësojnë rreth 47.7 përqind të gjithsej depozitave. Pjesa e

mbetur përbëhet nga depozitat e transferueshme dhe depozitat e kursimeve që, në dhjetor

2010 përfaqësuan 34.6 përkatësisht 17.6 përqind të gjithsej depozitave. Struktura e

depozitave të afatizuara vazhdon të dominohet nga depozitat me afat të shkurtër maturimi.

Në dhjetor 2010, depozitat me afat maturimi deri në një vit përfaqësuan 76.2 përqind të

gjithsej depozitave të afatizuara, pasuar nga depozitat me afat maturimi mbi dy vite që

përfaqësuan 15.3 përqind të depozitave të afatizuara. Pjesa e mbetur e depozitave të

afatizuara janë kryesisht depozita me afat maturimi mbi një vit deri në dy vite, që

përfaqësuan 8.5 përqind të gjithsej depozitave të afatizuara në vitin 2010. Sa i përket trendit

të depozitave të afatizuara, vlen të theksohet se në vitin 2010 është vërejtur që depozitat me

afat më të shkurtër maturimi kanë zvogëluar pjesëmarrjen e tyre. Kështu, depozitat me afat

maturimi deri në një vit zvogëluan pjesëmarrjen e tyre për 8.3 pp, ndërsa depozitat me afat

maturimi mbi dy vite rritën pjesëmarrjen e tyre në gjithsej depozitat për 8.2 pp.18

Ndërsa, depozitat sipas afatit të maturimit në vitin 2011 patën strukturë të ngjashme me

vitet paraprake. Pjesëmarrjen më të lartë vazhdojnë ta kenë depozitat e afatizuara, të cilat në

vitin 2011 përfaqësuan 50.3 përqind të gjithsej depozitave. Pjesa e mbetur e depozitave

përbëhet nga depozitat e transferueshme dhe depozitat e kursimeve, të cilat në fund të vitit

2011 kishin pjesëmarrje prej 33.2 përqind, përkatësisht 16.6 përqind të gjithsej depozitave.

17


18

BQK: Raporti vjetor2010

48

Grafiku 9. Struktura e depozitave në euro e KTD-ve, sipas llojeve dhe afatit të maturitetit

ndër vite (në milion Euro).


Në vitin 2011, struktura e depozitave të afatizuara vazhdoi të dominohet nga depozitat me

afat më të shkurtër maturimi, gjegjësisht prej depozitave me afat maturimi deri në një vit

dhe depozitave me afat maturimi prej 1 deri në 2 vite. Megjithatë, ndryshe nga tri vitet e

fundit kur depozitat me afat maturimi deri në një vit kishin pjesëmarrje prej rreth 80

përqind, në vitin 2011 pjesëmarrja e këtyre depozitave u zvogëlua në mënyrë të theksuar

për 22pp. Depozitat me afat maturimi mbi një vit deri në dy vite përfaqësuan 28 përqind të

gjithsej depozitave dhe në krahasim me vitin e kaluar rritën pjesëmarrjen për 20pp.

Rritja e pjesëmarrjes së këtyre depozitave erdhi si pasojë e riafatizimit të një pjese të

depozitave të ekonomive familjare me afat maturimi deri në një vit në depozita me afat

maturimi mbi një vit deri në dy vite. Pjesa e mbetur e depozitave të sistemit bankar

përbëhet nga depozitat me afat maturimi mbi dy vite, të cilat në vitin 2011 kishin

pjesëmarrje prej 18 përqind (16 përqind në vitin 2010). Në përgjithësi, vërehet rritje e

depozitave me afat më të gjatë maturimi e cila, mes tjerash, reflekton edhe rritjen e

vazhdueshme të besimit të publikut në sistemin bankar të Kosovës. Shikuar sipas valutës,

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000Mbi 2 vjet

1-2 vite

6 muaj- 1 vite

3-6 muaj

1-3 muaj

Deri në 1 muaj

Dep. të tjera

Dep. E kursimeve

Dep. e transferueshme

49

depozitat në sistemin bankar të Kosovës dominohen nga depozitat në valutën euro, të cilat

përfaqësojnë rreth 94 përqind të gjithsej depozitave.19

Sipas maturitetit, struktura e depozitave të afatizuara mbeti e dominuar nga depozitat me

afat më të shkurtër maturimi. Me një pjesëmarrje prej 56.5 përqind në gjithsej depozitat e

sistemit bankar në vitin 2012, depozitat me afat maturimi deri në një vit rritën pjesëmarrjen

e tyre për 2.1pp. Depozitat me afat maturimi mbi një vit deri në dy vite përfaqësuan 25.1

përqind të gjithsej depozitave, një zvogëlim i pjesëmarrjes së tyre krahasuar me vitin

paraprak kur këto depozita përfaqësonin 28.5 përqind. Zvogëlimi i pjesëmarrjes së

depozitave me afat maturimi mbi një vit deri në dy vite ishte kryesisht pasojë e riafatizimit

të një pjese të depozitave të ekonomive familjare me këtë afat maturimi në depozita me afat

maturimi mbi gjashtë muaj deri në një vit. Pjesa e mbetur e depozitave të sistemit bankar

përbëhet nga depozitat me afat maturimi mbi dy vite, të cilat në vitin 2012 kishin

pjesëmarrje prej 18.3 përqind .

Në vitin 2012, depozitat me afat maturimi deri në një vit u karakterizuan me rritje vjetore

prej 14.5 përqind, ndërkaq depozitat me afat maturimi mbi dy vite u karakterizuan me rritje

vjetore prej 18 përqind. Përjashtim bëjnë depozitat me afat maturimi prej mbi një vit deri në

dy vite, që u karakterizuan me rënie vjetore prej 2.7 përqind në vitin 2012. Në përgjithësi,

vërehet rritje e depozitave me afat më të gjatë maturimi e cila, mes tjerash, reflekton edhe

rritjen e vazhdueshme të besimit të publikut në sistemin bankar të Kosovës.Në një masë

kësaj mund ti ketë kontribuar edhe miratimi i ligjit dhe funksionalizimi i skemës për

sigurimin e depozitave.20

19



50

2.2.2.2 Struktura e depozitave sipas institucioneve depozituese

Gjatë vitit 2008, depozitat shënuan një normë më të lartë të rritjes krahasuar me vitet e

kaluara. Duke shënuar një rritje vjetore prej 26.4 përqind, vlera e depozitave në vitin 2008

arriti në 1.4 miliard euro. Burimi kryesor i depozitave të sektorit bankar vazhdojnë të jenë

ekonomitë familjare të cilat në vitin 2008 gjeneruan 58.4 përqind të gjithsej depozitave.

Burim tjetër me rëndësi për depozitat e bankave komeciale në Kosovë janë ndërmarrjet

publike, depozitat e të cilave përfaqësojnë 18.3 përqind të gjithsej depozitave, të pasuara

nga depozitat e ndërmarrjeve private të cilat përbëjnë 15.8 përqind të gjithsej depozitave.

Pjesa më e madhe e depozitave të sektorit bankat përbëhet nga depozitat e ekonomive

familjare me një pjesëmarrje prej rreth 60 përqind në gjithsej depozitat, përderisa depozitat

e ndërmarrjeve private përbëjnë 15.3 përqind.21 Deri në vitin 2009, një pjesë substanciale e

depozitave në sektorin bankar i takonte ndërmarrjeve publike, mirëpo me transferimin e

dividentës në vlerë prej 200 milionë euro nga PTK-ja te Qeveria e Kosovës, depozitat e

ndërmarrjeve publike shënuan një rënie të konsiderueshme. Në fund të vitit 2009, depozitat

e ndërmarrjeve publike përfaqësuan 7.0 përqind të gjithsej depozitave të sektorit bankar,

krahasuar me 18.3 përqind në vitin 2008. Rrjedhimisht, pjesëmarrja e depozitave të

qeverisë në bankat komerciale në vitin 2009 arriti në 9.4 përqind dhe pjesa prej 4.1 përqind

e depozitave i takon institucioneve tjera financiare. 22

Burimi kryesor i depozitave për sistemin bankar të Kosovës vazhdojnë të jenë depozitat e

ekonomive familjare që në dhjetor 2010, arritën vlerën prej 1.3 miliard euro. Depozitat për

ekonomitë familjare shënuan rritje vjetore prej 25.0 përqind në vitin 2010, krahasuar me

rritjen prej 23.3 përqind në vitin paraprak. Duke arritur shumën prej 526.6 milion euro,

depozitat e ndërmarrjeve shënuan një rritje vjetore prej 14.0 përqind. Struktura e depozitave

të ndërmarrjeve, në fund të vitit 2010, u dominua nga depozitat e ndërmarrjeve private 76.0

përqind të gjithsej depozitave të ndërmarrjeve.

Sa i përket depozitave të qeverisë, tërheqja e vazhdueshme nga bankat komerciale gjatë

vitit 2010 ndikoi që vlera e këtyre depozitave në fund të vitit të jetë vetëm 11.7 milionë

euro krahasuar me vlerën prej 164.9 milionë euro sa ishin në dhjetor 2009. Sa i përket

strukturës së gjithsej depozitave, në vitin 2010 vërehet se pjesëmarrja e depozitave të

ekonomive familjare ka shënuar rritje prej 7.5 pp duke arritur në 67.1 përqind të gjithsej



51

depozitave, ndërkaq pjesëmarrja e depozitave të ndërmarrjeve shënoi rritje më të

ngadalshme prej 0.7 pp duke arritur në 27.2 përqind të gjithsej depozitave të sistemit

bankar. Rritja e pjesëmarrjes së depozitave të ekonomive familjare kryesisht reflekton

zvogëlimin e pjesëmarrjes së depozitave të qeverisë në këtë periudhë. Krahasuar me vitin

paraprak, pjesëmarrja e depozitave të qeverisë në gjithsej depozitat e sektorit bankar arriti

në 0.6 përqind, që tregon për zvogëlim të pjesëmarrjes për 8.8 pp në vitin 2010. Rritje të

pjesëmarrjes kanë shënuar depozitat e jorezidentëve të cilët duke arritur vlerën prej 84.8

milionë euro, shënuan rritje vjetore prej 32.3 përqind. Struktura e depozitave në sektorin

bankar të Kosovës, përsa i përket valutës, dominohet nga depozitat në valutën euro, të cilat

përbëjnë 94.5 përqind e gjithsej depozitave.23

Depozitat në sistemin bankar të Kosovës edhe në vitin 2011 u gjeneruan kryesisht nga

ekonomitë familjare, depozitat e të cilave përbënë 71 përqind të gjithsej depozitave në

sistemin bankar, duke rritur kështu pjesëmarrjen për 4pp krahasuar me vitin e kaluar.

Depozitat e ekonomive familjare në vitin 2011 arritën vlerën prej 1.5 miliardë euro dhe

shënuan një normë vjetore të rritjes prej 14.7 përqind, krahasuar me rritjen prej 25 përqind

në vitin 2010. Siç vërehet, depozitat e ekonomive familjare kanë rritur pjesëmarrjen në

gjithsej depozitat përkundër rritjes me normë më të ulët në vitin 2011. Kjo rritje e

pjesëmarrjes i atribuohet kryesisht zvogëlimit të disa nga kategoritë tjera të depozitave.

Duke arritur shumën prej 509.3 milionë euro, depozitat e ndërmarrjeve shënuan rritje

vjetore prej 0.2 përqind. Struktura e depozitave të ndërmarrjeve, në fund të vitit 2011, u

dominua nga depozitat e ndërmarrjeve private (74.7 përqind të gjithsej depozitave të

ndërmarrjeve).


52

Grafiku 10. Struktura e depozitavee KTD-ve, sipas institucioneve depozituese (në milion

Euro).


Depozitat e ndërmarrjeve private kaluan nga rritja prej 17.8 përqind në vitin 2010, në rënie

prej 4.8 përqind në vitin 2011. Depozitat e ndërmarrjeve publike arritën vlerën prej 128.6

milionë euro dhe shënuan rritje vjetore prej 1.6 përqind. Ndërsa, si pjesëmarrje depozitat e

ndërmarrjeve publike nuk ndryshuan shumë në krahasim me vitin e kaluar (6.1 përqind të

gjithsej depozitave). Depozitat e qeverisë u zvogëluan nga 11.7 milionë në vitin 2010, në

2.7 milionë në vitin 2011. Po ashtu, depozitate qeverisë zvogëluan pjesëmarrjen në gjithsej

depozitat për 0.5pp (0.1 përqind e gjithsej depozitave në vitin 2011). Me rënie u

karakterizuan edhe depozitat e jorezidentëve, të cilat në vitin 2011 përfaqësuan 3.1 përqind

të gjithsej depozitave në sistemin bankar të Kosovës, krahasuar me 4.4 përqind në vitin

2010. Vlera e depozitave të jorezidentëve në sistemin bankar të Kosovës në vitin 2011 ishte

64.2 milionë euro krahasuar me 84.8 milionë euro në vitin 2010.24


0

5000

10000

15000

20000

25000

30000Qeveria

BQK

Korporatat e tjera financiare

Ndërmjetësit

Kompanitë e sigurimit

Fondet pensionale

Ndihmësit financiar

Korporatat publike jofinanciare

Korporatat e tjera jofinanciare

Ekonomitë familjare

IJSHEF

Jo Rezidentët

53

Grafiku 11. Struktura e depozitave në KTD, sipas valutës (në milion Euro).


Sikurse në vitet paraprake, struktura e depozitave në sistemin bankar të Kosovës vazhdon të

gjenerohet kryesisht nga ekonomitë familjare, depozitat e të cilave përbëjnë 72 përqind të

gjithsej depozitave në vitin 2012. Krahasuar me vitin 2011, depozitat e ekonomive

familjare kanë rritur pjesëmarrjen në gjithsej depozitat për 1.1pp, përkundër rritjes me

normë më të ulët që kishin në vitin 2012. Depozitat e ekonomive familjare arritën vlerën

prej 1.6 miliardë euro dhe shënuan një normë vjetore të rritjes prej 10 përqind në vitin

2012, krahasuar me rritjen prej 14.7 përqind në vitin 2011.

Sipas sektorëve, depozitat e ndërmarrjeve arritën vlerën prej 528 milion euro, një rritje

vjetore prej 0.8 përqind në vitin 2012, struktura e depozitave të ndërmarrjeve vazhdoi të

dominohet nga depozitat e ndërmarrjeve private me 85.7 përqind të gjithsej depozitave të

ndërmarrjeve. Krahasuar me vitin e kaluar kur depozitat e ndërmarrjeve private shënuan

rënie vjetore prej 1.1 përqind, në vitin 2012 këto depozita shënuan rritje vjetore prej 14.4

përqind.

Depozitat e ndërmarrjeve publike arritën vlerën prej 75.6 milionë euro, një zvogëlim prej

41.2 përqind krahasuar me vitin 2011. Edhe si pjesëmarrje, depozitat e ndërmarrjeve

0.00

5,000.00

10,000.00

15,000.00

20,000.00

25,000.00

30,000.00

Depozitat në euro në KTD

Depozitat në jo euro në KTD

54

publike u zvogëluan në krahasim me vitin e kaluar nga 24.5 përqind të gjithsej depozitave

për ndërmarrjet në vitin 2011 në 14.3 përqind në vitin 2012. Depozitat e qeverisë u

zvogëluan edhe më tej në vitin 2012 në 0.7 milion, nga 2.7 milion në vitin 2011 duke

zvogëluar edhe pjesëmarrjen në gjithsej depozitat për 0.1pp gjatë kësaj periudhe.

Anasjelltas, depozitat e jorezidentëve rritën pjesëmarrjen e tyre në gjithsej depozitat e

sistemit bankar në 3.8 përqind në vitin 2012, nga 3.1 përqind në vitin 2011. Në vitin 2012,

vlera e gjithsej depozitave të jorezidentëve arriti në 86.9 milionë euro krahasuar me 64.2

milionë euro në vitin 2011.

Depozitat e sistemit bankar të Kosovës sipas afatit të maturimit ruajtën strukturën e

ngjashme me vitet paraprake. Me pjesëmarrje prej 51.4 përqind në gjithsej depozitat e

sistemit bankar, depozitat e afatizuara vazhdojnë të dominojnë strukturën e depozitave.

Pjesa e mbetur e depozitave përbëhet nga depozitat e transferueshme dhe depozitat e

kursimeve, të cilat në fund të vitit 2012 kishin pjesëmarrje prej 33.0 përqind, përkatësisht

15.6 përqind të gjithsej depozitave. 25


55

2.2.3 Ndërlidhja në mes të remitancave dhe depozitave

Sipas të dhënave të cekura më lartë mund të thuhet se ekziston një ndërlidhje ndërmjet

remitancave dhe depozitave në Kosovë. Edhe pse nuk mund të thuhet se sa është kjo

ndërlidhje ndërmjet tyre, që ajo ekziston këtë e dëshmojnë më mirë të dhënat e mësipërme

në tabelën 11 ku paraqiten depozitat në KTD.

Aty mund të vërehet qartë se shumat më të mëdha të depozituara janë gjatë muajve të verës

si dhe gjatë fund vitit, që korrespondon me muajt në të cilët kemi frekuentim më të madh të

emigrantëve. Në grafikun e mëposhtëm mund të shohim më qartë se si ka shkuar ecuria e

depozitave dhe remitancave ndër vite.

Siç mund të shihet pas 2008 niveli i remitancave ka filluar të bjerë, gjë që mund të lidhe me

krizën globale e cila i ka prekur vendet e eurozonës, mirëpo niveli i depozitave prapseprap

nuk ka pasur rënie. Ajo qfarë mund të thuhet nga ky graf është se në vitin 2012 pasi që

remitancat kanë pasur rritje, kjo ka ndikuar sadopak në nivelin më të lartë të depozitave. Se

a kanë ndikim remitancat nga emigrantët në depozita do ta shohim në vazhdim, pasi ti kemi

bërë llogaritjet statistiokore.

Grafiku 12. Ndërlidhja në mes të remitancave dhe depozitave.

515.6608.7 585.7 584.3 584.8 605.6

272.4

1,145.30

1,448.80

1,752.20

1,944.602,113.90

2,283.702,371.80

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013(gusht)

Remitancat (në milonë euro) Depozitat (në milonë euro)

56

2.3 Analiza statistikore e ndikimit të remitancave në depozitat e bankave

komercial

Pasiqë nga të dhënat e mbledhura më lartë nuk mund të thuhet saktësisht se sa ndikim kanë

remitancat në depozitat e bankave komerciale në Kosovë, është parë nevoja që të bëhen

llogaritje më të hollësishme statistikore të cilat do ta vërtetojnë më mirë nëse dicka e tillë

ekziston. Analiza statistikore e ndikimit të remitancave në depozitat e bankave komerciale,

do të bëhet me anë të dy metodave më të përshatshme të cilat janë “Korrelacioni linear dhe

Regresioni linear. Llogaritja e tyre do të bazohet në dy lloje të të dhënave, ato vjetore dhe

mujore.

Që rezultati të jetë më i besueshëm dhe më i saktë të dhënat e remitancave dhe depozitave

do të merren në nga viti 2007 deri në 2012 duke përfshirë edhe periudhën e krizës botërore.

Pra arsyeja pse është marrë kjo periudh e viteve është sepse pas vitit 2008 përshkak të

krizës financiare ka pas zvogëlim të remitancave gjatë viteve në vazhdim, gjë e cila mund

të na tregojë më qartë nëse ky zvogëlim ka pas gjithashtu ndikim në zvogëlimin e

depozitave në bankat komerciale në Kosovë apo nuk ka pas fare ndikim si dhe sa ka qenë

intensiteti i këtij ndikimi.

Prandaj me anë të korrelacionit do të zbulojmë nëse ka ndërlidhje në mes të depozitave dhe

remitancave si dhe intensitetin e saj, ndërsa me anë të regresionit do të shohim ndikimin e

ndërrimit të vlerës së remitancave në depozitat e bankave komerciale. Më poshtë në

tabelën 12 dhe 14 janë të paraqitura të dhënat, të cilat edhe do të na nevojiten për llogaritjet

e mëtutjeshme.

57

2.3.1 Korrelacioni mes të remitancave dhe depozitave

Duke u bazuar në të dhënat vjetore të remitancave dhe depozitave në tabelën e më

poshtme, do ta bëjmë edhe llogaritjen e koeficientit të korrelacionit ndërmjet tyre.

Tabela 12. Depozitat dhe remitancat në baza vjetore.

Të dhënat tregojnë që gjatë kësaj periudhe ka pasë rritje të vazhdueshme të remitancave dhe

depozitave, i cili trend vazhdon edhe në vitin 2013.

Madje siç shihet dhe në tabelë depozitat në gjashtë mujorin e parë të këtijë viti kanë pasur

një rritje drastike, e cila shifër pothuajse ka arritur përmasta e njëjta me depozitat e vitit

2012. Mirëpo se a ka ndërlidhje ndërmjet këtyre dyjave, do ta shohim në vazhdim pasi të

jenë bërë llogaritjet.

Më poshtë janë të paraqituara llogaritjet në tabelën 13.

Përshkrimi Remitancat (në milonë

euro)

Depozitat (në milonë euro)

2007 515.6 1,145.30

2008 608.7 1,448.80

2009 585.7 1,752.20

2010 584.3 1,944.60

2011 584.8 2,113.90

2012 605.6 2,283.70

2013(gusht) 272.4 2,371.80

58

Tabela 13. Llogaritja e korrelacionit në mes të depozitat dhe remitancat në baza vjetore.

Remitancat

(𝒙)

Depozitat

(𝒚)

𝒙²

𝒚²

𝒙𝒚

515.6 1,145.30 265843.4 1,311,712.09 590,516.7

608.7 1,448.80 370,515.7 2,099,021.44 881,884.6

585.7 1,752.20 343,044.5 3,070,204.84 1,026,264

584.3 1,944.60 341,406.5 3,781,469.16 1,136,230

584.8 2,113.90 341,991.0 4,468,573.21 1,236,209

605.6 2,283.70 366,751.4 5,215,285.69 1,383,009

515.6 1,145.30 265,843.4 1,311,712.09 590,516.7

608.7 1,448.80 370,515.7 2,099,021.44 881,884.6

585.7 1,752.20 343,044.5 3,070,204.84 1,026,264

584.3 1,944.60 341,406.5 3,781,469.16 1,136,230

∑𝐱 =577.9

∑𝐲 =16,979.4

∑𝐱² =3,350,362

∑𝐲² =30,208,673.96

∑𝐱𝐲 =9,889,007

𝑛 = 6


√[𝑛∑𝑥2−(∑𝑥)2][𝑛∑𝑦2−(∑𝑦2)]=

6∗69,277,017.80−118,352.90∗3,484.70

√[6∗7,562,029,552.43−3,484.702][6∗2,474,931,683.37−118,352.902]=0.6461376

Koeficienti i korrelacionit ndërmjet remitancave dhe depozitave në bankat komerciale

është 𝑟 = 0.613341.

59

Në bazë të llogaritjeve mund të konkludojmë se ekziston një ndërlidhje e moderuar

pozitive ndërmjet këtyre dy variablave, që tregon se me rritjen e remitancave në një masë të

caktuar rrriten edhe depozitat.

Në vazhdim po e paraqesim edhe grafikisht se si duket kjo ndërlidhje:

Grafiku 13. Korrelacioni në mes të remitancave dhe depozitave në baza vjetore.

Nga paraqitja grafike nuk mund të shihet qartë nëse kjo ndërlidhje ekziston, pasiqë numri

i të dhënave të përdorura është jo i mjaftueshëm, atëherë do të bëjmë llogaritjen e

koeficientit të korrelacionit në baza tremujore gjithashtu.Numri më i madh i të dhënave

të përdorura do të rris besueshmërinë dhe saktësinë e këtijë punimi si dhe të rezultateve

të nxjerra nga ai.

0.00

500.00

1,000.00

1,500.00

2,000.00

2,500.00

500 520 540 560 580 600 620

60

Tabela 14. Depozitat dhe remitancat në baza tremujre.


Përshkrimi Depozitat në euro të

KTD-ve

Depozitat në joeuro të

KTD-ve

Gjithsejë

TM1 934.2 39.5

973.7

TM2 935.2 46.5

981.7

TM3 1,013.4 49.1

1,062.5

2007 TM4 1,092.0 53.3

1,145.3

TM1 1,121.3 61.6

1,182.9

TM2 1,195.3 69.0

1,264.3

TM3 1,322.8 82.0

1,404.8

2008TM4 1,366.9 81.9

1,448.8

TM1 1,391.9 83.1

1,475.0

TM2 1,427.2 90.7

1,517.9

TM3 1,549.5 100.5

1,650.0

2009TM4 1,640.1 112.1

1,752.2

TM1 1,670.3 110.2

1,780.5

TM2 1,653.5 101.2

1,754.7

TM3 1,707.3 100.4

1,807.7

2010TM4 1,830.8 113.8

1,944.6

TM1 1,805.7 122.3

1,928.0

TM2 1,833.4 131.2

1,964.6

TM3 1,979.6 132.8

2,112.4

2011TM4 1,982.4 131.5

2,113.9

TM1 1,971.4 128.8

2,100.2

TM2 2,001.0 120.8

2,121.8

TM3 2,101.1 120.3

2,221.4

2012TM4 2,162.8 120.9

2,283.7

61

Në tabelën 15 janë të paraqituar llogaritjet statistikore të koeficientit të korrelacionit në

baza tremujore.


tremujore.

𝑛 = 24

Remitancat

(𝒙)

Depozitat

(𝒚)

𝒚²

𝒙²

𝒙𝒚

110.4 973.7 12,188.16 948,091.7 107,496.5

125.2 981.7 15,675.04 963,734.9 122,908.8

135.9 1,062.5 18,468.81 1,128,906 144,393.8

144.1 1,145.3 20,764.81 1,311,712 165,037.7

132.9 1,182.9 17,662.41 1,399,252 157,207.4

151.8 1,264.3 23,043.24 1,598,454 191,920.7

180.5 1,404.8 32,580.25 1,973,463 253,566.4

143.5 1,448.8 20,592.25 2,099,021 207,902.8

121.8 1,475.0 14,835.24 2,175,625 179,655

142.2 1,517.9 20,220.84 2,304,020 215,845.4

174.7 1,650.0 30,520.09 2,722,500 288,255

146.9 1,752.2 21,579.61 3,070,205 257,398.2

120.7 1,780.5 14,568.49 3,170,180 214,906.4

145.0 1,754.7 21,025.0 3,078,972 254,431.5

165.0 1,807.7 27,225.0 3,267,779 298,270.5

153.6 1,944.6 23,592.96 3,781,469 298,690.6

125.1 1,928.0 15,650.01 3,717,184 241,192.8

138.2 1,964.6 19,099.24 3,859,653 271,507.7

164.9 2,112.4 27,192.01 4,462,234 348,334.8

156.6 2,113.9 24,523.56 4,468,573 331,036.7

119.1 2,100.2 14,184.81 4,410,840 250,133.8

142.4 2,121.8 20,277.76 4,502,035 302,144.3

175.2 2,221.4 30,695.04 4,934,618 389,189.3

168.9 2,283.7 28,527.21 5,215,286 385,716.9

∑𝐱 =3,484.6

∑𝐲 =39,992.6

∑𝐱² =514,691.8

∑𝐲² =70,563,810

∑𝐱𝐲 =5,877,143

62


√[𝑛∑𝑥2−(∑𝑥)2][𝑛∑𝑦2−(∑𝑦2)]=

24∗5,877,143−3,484.6∗39,992.6

√[24∗514,691.8−3,484.62][24∗70,563,810−39,992.62]=0.380699

Koeficienti i korrelacionit ndërmjet depozitave dhe renitamcave në baza tremujore ka

vlerën 0.380699, që tregon se ka ndërlidhje të moderuar pozitive ndërmjet tyre.

Edhe pse koeficienti i korrelacionit në baza tremujore është në vlerë më të vogël se ai në

baza vjetore, prapseprap ai bënë pjesë në vargun e korrelacionit që shpreh ndërlidhje të

moderuar pozitive, që do të thotë se me rritjen e remitancave ndikohet që të ketë një

rritje positive jo shumë të madhe edhe të depozitave.

Më poshtë në mund të shihet edhe paraqitja grafike e kësaj ndërlidhje:

Grafiku 14. Korrelacioni në mes të remitancave dhe depozitave në baza tremujore.

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

140.00

160.00

180.00

200.00

0 500 1000 1500 2000 2500

63

2.3.2 Aplikimi i regresionit bazuar në korrelacionin e remitancave dhe

depozitave

Duke u bazuar në llogaritjet e mëparshme të koeficientit të korrelacionit në tabelën 13, do

të vazhdojmë me llogaritjen e regresionit në bazë të të dhënave vjetore.

Së pari gjenden dy variablat “𝑎” dhe “𝑏” të cilat janë të panjohura në ekuacionin

𝑦 = 𝑎 + 𝑏𝑥.


𝑛∑𝑥²−(∑𝑥)²=

6∗9,889,007−5,779∗16,979.4

6∗3,350,362−5,779²=2.92

𝑎 =∑𝑦

𝑛−

𝑏∑𝑥

𝑛=16,979.4

6−

2.92∗5,779

6=19.66

Pas gjetjes së dy variablave i zëvendësojmë ato në ekuacionin e mëposhtëm:


𝑦 = 19.66 + 2.92𝑥

Zëvendësojmë “𝑥” me pesë scenario të ndryshme të vlerave të tijë, dhe shohim ndikimin e

tyre në vlerat e “𝑦”.

a) 𝑥 = 353.1; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 353.1 =1,049.91

b) 𝑥 = 499.5 ; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 499.5 = 1,477.06

c) 𝑥 = 600.3; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 353.1 =1,771.16

d) 𝑥 = 650.4 ; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 650.4 =1,917.34

e) 𝑥 = 703.2 ; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 703.2 =2,071.39

64


të "𝒙".

Skenarët

𝒙 Ekuacioni Rezultati

Skenari 1 353.1 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 353.1 1,049.91

Skenari 2 499.5 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 499.5 1,477.06

Skenari 3 600.3 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 600.3 1,771.16

Skenari 4 650.4 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 650.4 1,917.34

Skenari 5 703.2 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 703.2 2,071.39

Koeficienti i korrelacionit prej 0.65 sugjeron se ka ndërlidhje të moderuar pozitiv në mes

këtyre parametrave makroekonomik. Me fjalë të tjera, çdo rritje e depozitave shpjegohet

për 65% me rritjen e remitancave dhe anasjelltas. Rrjedhimisht, janë marrë edhe pesë

skenar me të cilat është tentuar të përllogaritet vlera e depozitave për nivelet të caktuara të

remitancave. Është filluar me skenarin kur vlera vjetore e remitancave është përllogaritur të

jetë 353.1 milion euro, ku sipas kësaj, depozitat parashikohen të jenë 1.1 miliardë euro, për

të përfunduar me skenarin ku vlera vjetore e parashikuar e remitancave është paraqitur të

jetë 703.2 milion euro. Duke inkorporuar këtë skenar në modelin 𝑦 = 19.66 + 2.92𝑥 del se

vlera e parashikur e depozitave është 2.1 miliardë euro. Njëherësh, këta skenar paraqesin

raste të ekstrapolimit.

Përveç rasteve si më lartë, janë marrë edhe tri raste të intrapolimit, ku vlera e supozuar e

remitancave është brenda vargut ekzistues. Sipas këtyre skenarëve vlera e përllogaritur e

depozitave parashikohet të jetë në mes të 1.5 deri 1.9 miliardë euro.

65

Njëjtë vazhdojmë edhe me llogaritjen e tij në baza tremujore.


𝑛∑𝑥²−(∑𝑥)²=

24∗5,877,143−3,484.6∗39,992.6

24∗514,691.8−3,484.6²=8.06

𝑎 =∑𝑦

𝑛−

𝑏∑𝑥

𝑛=39,992.6

24−

8.06∗3,484.6

24=496.61


𝑦 = 496.61 + 8.06𝑥

a) 𝑥 = 74.5 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 74.5 =1,096.83

b) 𝑥 = 99.9 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 99.9 =1,301.46

c) 𝑥 = 149.7 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 149.7 =1,702.68

d) 𝑥 = 200.2 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 200.2 =2,109.54

e) 𝑥 = 281.3 ;𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 281.3 =2,762.93

66


ndryshëm të"𝒙".

Skenarët


Skenari 1 74.5 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 74.5 1,096.83

Skenari 2 99.9 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 99.9 1,301.46

Skenari 3 149.7 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 149.7 1,702.68

Skenari 4 200.2 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 200.2 2,109.54

Skenari 5 281.3 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 281.3 2,762.93

Ndërsa koeficienti i korrelacionit në baza tremojure prej 0.38 sugjeron se ka ndërlidhje të

moderuar pozitive në mes këtyre parametrave makroekonomik. Me fjalë të tjera, çdo rritje

e depozitave shpjegohet për 38% me rritjen e remitancave dhe anasjelltas. Gjithashtu, janë

marrë edhe pesë skenar me të cilat është tentuar të përllogaritet vlera e depozitave për

nivelet të caktuara të remitancave. Është filluar me skenarin kur vlera vjetore e remitancave

është përllogaritur të jetë 74.5 milion euro, ku sipas kësaj, depozitat parashikohen të jetë 1.1

miliardë euro, për të përfunduar me skenarin ku vlera vjetore e parashikuar e remitancave

është paraqitur të jetë 281.3 milion euro. Duke inkorporuar këtë skenar në modelin 𝑦 =

19.66 + 2.92𝑥 del se vlera e parashikur e depozitave është 2.8 miliardë euro. Njëherësh,

këta skenar paraqesin raste të ekstrapolimit.

Përveç rasteve si më lartë, janë marrë edhe tri raste të intrapolimit, ku vlera e supozuar e

remitancave është brenda vargut ekzistues. Sipas këtyre skenarëve vlera e përllogaritur e

depozitave parashikohet të jetë në mes të 1.3 deri 2.1 miliardë euro.

67

3. DEKLARIMI I PROBLEMIT

Pasiqë në bazë të të dhënave të ofruara nga BQK është supozuar se ekziston një ndërlidhje

ndërmjet këtyre dy parametarave makroekonomik, si dhe ka kohë që diskutohet kjo

ndërlidhje atëhere është e nevojshme të bëhet një analizë më e detajuar e tyre.

Sipas të dhënave të cekura më lartë mund të thuhet se ekziston një ndërlidhje ndërmjet

remitancave dhe depozitave në Kosovë. Që ajo ekziston këtë e dëshmojnë më mirë të

dhënat e mësipërme në tabelën 11 ku paraqiten depozitat në KTD.

Aty mund të vërehet qartë se shumat më të mëdha të depozituara janë gjatë muajve të verës

si dhe gjatë fund vitit, që korrespondon me muajt në të cilët kemi frekuentim më të madh të

emigrantëve.

Periudha më e mirë e analizimit të kësaj ndërlidhje është pikërisht ajo në mes viteve 2007-

2012, e cila mund të lidhet me krizën globale e cila i ka prekur vendet e eurozonës, mirëpo

niveli i depozitave prapseprap nuk ka pasur rënije. Ajo çfarë mund të thuhet është se në

vitin 2012 pasi që remitancat kanë pasur rritje, kjo ka ndikuar sadopak në nivelin më të

lartë të depozitave.

Ndikimin e këtyre dy parametarave e vërejmë më mirë në paraqitjen e rezultateve me

poshtë, të cilat janë arritur pas llogaritjeve nëpërmjet dy metodave më të përshtatshme atë

të korrelacionit dhe regresionit.

68

4. METODOLGJIA

Gjatë këtij punimi janë përdorur të dhënat e remitancave dhe depozitave nga viti 2007 deri

në 2012, arsyeja pse janë përdorur këto të dhëna është sepse është konstatuar që ekziston

një ndërlidhje ndërmjet këtyre dy komponenteve.

Të dhënat e remitancave dhe depozitave janë marrë në baza tremujore, që rezultati të jetë

më i besueshëm dhe më i saktë. Arsyeja pse është marrë kjo periudhë e viteve është sepse

në vitin 2008 përshkak të krizës financiare ka pas zvogëlim të remitancave, gjë e cila mund

të na tregojë më qartë nëse ky zvogëlim ka pas gjithashtu ndikim në rënien e depozitave në

bankat komercial në Kosovë apo jo.

Prandaj, për të vërtetuar nëse ekziston kjo lloj ndërlidhje dhe për të kuptuar fuqinë e saj në

kemi përdorur dy lloje më të përshtatshme të teknikave statistikore siç janë korrelacioni dhe

regresionin.

Në të dyja metodat është përdorur modeli linear i tyre pasiqë kemi të bëjmë vetëm me

ndërlidhje në mes të dy variablave, atëherë ky është modeli më i përshtatshëm për

llogaritjen e tyre. Si dhe këto dy modelet e korrelacioni dhe regresionit (pra lineare), janë

modele që përdoren më së shumti në jetën reale. Sidoqoftë, për hir të korrektësisë, tek pjesa

teorike janë paraqitur edhe modelet tjera përveç atij linear.

Me anë të korrelacionit tregohet ndërlidhja ndërmjet remitancave dhe depozitave nëse

ekziston si dhe fuqia e saj, ndërsa me anë të regresionit vërejmë se qfarë ndikimi ka

ndryshimi i variablës së pavarur (që në këtë rast janë remitancat) në variablën e varur

(depozitat).

69

5. REZULTATET


tremujore.

Remitancat(𝒙)

(x)

Depozitat(𝒚)

(y)

𝒚²

x²

𝒙²

y²

𝒙𝒚

Xy 515.6 1,145.30 265,843.4 1,311,712.09 590516.7

608.7 1,448.80 370,515.7 2,099,021.44 881,884.6

585.7 1,752.20 343,044.5 3,070,204.84 1,026,264

584.3 1,944.60 341,406.5 3,781,469.16 1,136,230

584.8 2,113.90 341,991.0 4,468,573.21 1,236,209

605.6 2,283.70 366,751.4 5,215,285.69 1,383,009

515.6 1,145.30 265,843.4 1,311,712.09 590,516.7

608.7 1,448.80 370,515.7 2,099,021.44 881,884.6

585.7 1,752.20 343,044.5 3,070,204.84 1,026,264

584.3 1,944.60 341,406.5 3,781,469.16 1,136,230

∑𝐱 =5,779

∑𝐲 =16,979.4

∑𝐱² =3,350,362

∑𝐲² =30,208,673.96

∑𝐱𝐲 =9,889,007

𝑛 = 6


√[𝑛∑𝑥2−(∑𝑥)2][𝑛∑𝑦2−(∑𝑦2)]=

6∗69,277,017.80−118,352.90∗3,484.70

√[6∗7562,029,552.43−3,484.702][6∗2,474,931,683.37−118,352.902]=0.6461376

70


tremujore.

𝑛 = 24


√[𝑛∑𝑥2−(∑𝑥)2][𝑛∑𝑦2−(∑𝑦2)]=

Remitancat

(𝒙)

Depozitat

(𝒚)

𝒚²

𝒙²

𝒙𝒚

110.4 973.7 12,188.16 948,091.7 107,496.5

125.2 981.7 15,675.04 963,734.9 122,908.8

135.9 1,062.5 18,468.81 1,128,906 144,393.8

144.1 1,145.3 20,764.81 1,311,712 165,037.7

132.9 1,182.9 17,662.41 1,399,252 157,207.4

151.8 1,264.3 23,043.24 1,598,454 191,920.7

180.5 1,404.8 32,580.25 1,973,463 253,566.4

143.5 1,448.8 20,592.25 2,099,021 207,902.8

121.8 1,475.0 14,835.24 2,175,625 179,655

142.2 1,517.9 20,220.84 2,304,020 215,845.4

174.7 1,650.0 30,520.09 2,722,500 288,255

146.9 1,752.2 21,579.61 3,070,205 257,398.2

120.7 1,780.5 14,568.49 3,170,180 214,906.4

145.0 1,754.7 21,025.0 3,078,972 254,431.5

165.0 1,807.7 27,225.0 3,267,779 298,270.5

153.6 1,944.6 23,592.96 3,781,469 298,690.6

125.1 1,928.0 15,650.01 3,717,184 241,192.8

138.2 1,964.6 19,099.24 3,859,653 271,507.7

164.9 2,112.4 27,192.01 4,462,234 348,334.8

156.6 2,113.9 24,523.56 4,468,573 331,036.7

119.1 2,100.2 14,184.81 4,410,840 250,133.8

142.4 2,121.8 20,277.76 4,502,035 302,144.3

175.2 2,221.4 30,695.04 4,934,618 389,189.3

168.9 2,283.7 28,527.21 5,215,286 385,716.9

∑𝐱 =3,484.6

∑𝐲 =39,992.6

∑𝐱² =514,691.8

∑𝐲² =70,563,810

∑𝐱𝐲 =5,877,143

71

24∗5,877,143−3,484.6∗39,992.6

√[24∗514,691.8−3,484.62][24∗70,563,810−39,992.62]=0.380699



𝑛∑𝑥²−(∑𝑥)²=

6∗9,889,007−5,779∗16,979.4

6∗3,350,362−5,779²=2.92

𝑎 =∑𝑦

𝑛−

𝑏∑𝑥

𝑛=16,979.4

6−

2.92∗5,779

6=19.66

𝑦 = 19.66 + 2.92𝑥

a) 𝑥 = 353.1; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 353.1 =1,049.91

b) 𝑥 = 499.5 ; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 499.5 = 1,477.06

c) 𝑥 = 600.3; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 353.1 =1,771.16

d) 𝑥 = 650.4 ; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 650.4 =1,917.34

e) 𝑥 = 703.2 ; 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 703.2 =2,071.39

72


të "𝒙".

Skenarët


Skenari 1 353.1 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 353.1 1,049.91

Skenari 2 499.5 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 499.5 1,477.06

Skenari 3 600.3 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 600.3 1,771.16

Skenari 4 650.4 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 650.4 1,917.34

Skenari 5 703.2 𝑦 = 19.66 + 2.92 ∗ 703.2 2,071.39



𝑛∑𝑥²−(∑𝑥)²=

24∗5,877,143−3,484.6∗39,992.6

24∗514,691.8−3,484.6²=8.06

𝑎 =∑𝑦

𝑛−

𝑏∑𝑥

𝑛=39,992.6

24−

8.06∗3,484.6

24=496.61

𝑦 = 496.61 + 8.06𝑥

a) 𝑥 = 74.5 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 74.5 =1,096.83

b) 𝑥 = 99.9 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 99.9 =1,301.46

c) 𝑥 = 149.7 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 149.7 =1,702.68

73

d) 𝑥 = 200.2 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 200.2 =2,109.54

e) 𝑥 = 281.3 ; 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 281.3 =2,762.93


ndryshëm të "𝒙".

Skenarët


Skenari 1 74.5 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 74.5 1,096.83

Skenari 2 99.9 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 99.9 1,301.46

Skenari 3 149.7 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 149.7 1,702.68

Skenari 4 200.2 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 200.2 2,109.54

Skenari 5 281.3 𝑦 = 496.61 + 8.06 ∗ 281.3 2,762.93

74

6. DISKUTIME DHE PËRFUNDIME

Në Kosovën e pasluftës, kanali kryesor i financimit kanë qenë remitancat (dërgesat e

emigrantëve Kosovar) si dhe prezenca ndërkombëtare të cilat marrë së bashku në periudhën

2000-2004 kanë përbërë rreth gjysmës së produktit të brendshëm bruto. Që nga viti 2005

kemi zvoglim të konsiderueshëm të prezencës ndërkoombëtare në Kosovë, mirëpo që

remitancat kanë vazhduar të shënojnë rritje sot e kësaj dite. Bazuar në analizat e ndryshme,

pjesa dërmuese e remitancave përdoret për konsum. Kjo, edhe kur merret parasysh niveli

ekzistues i papunësisë në Kosovë (30-35%).

Sistemi bankar në Kosovë si burim kryesor të likuiditetit i ka depozitat. Bazuar në

llogaritjet si më lartë, vërehet qartë se burim kryesor i rritjes së depozitave në sistemin

bankar janë remitancat nga emigrantët. Me këtë rast të kemi parasysh që kur flasim për

remitancat, nënkuptojmë dërgesat në të holla dhe në mallra të emigrantëve tek familjarët e

tyre. Në këtë numër nuk përfshihen shpenzimet personale të emigrantëve me rastin e

vizitave të tyre në Kosovë. Sipas rezultateve të përllogaritura, del se remitancat paraqesin

një ndër faktorët e stabilitetit financiar në Kosovë, kur dihet fakti që vlera e eksporteve të

Kosovës është minore në krahasim me importet.

Nga kjo që u tha më lartë dalin dy konstatime. Së pari, institucionet përkatëse duhet të kenë

qasje më proaktive rreth emigrantëve - remitancave që të ruajnë stabilitetin e tyre, dhe së

dyti, duhet të ofrohen lehtësira të caktuara me rastin e bartjes së mjeteve nga emigrantët në

Kosovë, në funksion të ruajtjes së rritjes së tyre si burim i financimit të ekonomisë kosovare

në tërësi dhe të sektorit bankar në veçanti.

75

7. REFERENCAT

1) Nuhiu, Shala: Bazat e Statistikës, Prishtinë (2000).

2) Smailes, McGrane: Essential Business Statistics, Pearson Education (2000).

3) WikimediaCommons, Regression lineal direccion

(http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Regresi%C3%B3n_lineal_direcci%C3%B

3n.png)

4) Suzana Sexton,The cost of stamp

(http://jwilson.coe.uga.edu/EMAT6680Fa06/Sexton/Assignment%2012/Assign12a.

html)

5) BQK : Analizë mbi Mënyrat e Dërgimit të Remitancave në Kosovë

(http://www.bqk-kos.org/repository/docs/SistemiIPagesave/Analize-mbi-Menyrat-e-

Dergimit-te-Remitancave-ne-Kosove.pdf)

6) BQK: Raporti vjetor 2007(http://www.bqk-

kos.org/repository/docs/2010/Raport%20Vjetor%202007.pdf)

7) BQK: Raporti vjetor 2008

8) (http://www.bqkkos.org/repository/docs/2010/BQK%20Raporti%20Vjetor%202008

.pdf)

9) BQK: Raporti vjetor 2009(http://www.bqk-

kos.org/repository/docs/2010/Raporti%20Vjetor%202009.pdf)

10) BQK: Raporti vjetor

2010(http://www.bqkkos.org/repository/docs/2011/Raporti%20Vjetor%202010.PD

F)

11) BQK: Raporti vjetor 2012(http://www.bqk-kos.org/repository/docs/2013/BQK-RV-

2012.pdf)

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Regresi%C3%B3n_lineal_direcci%C3%B3n.png

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Regresi%C3%B3n_lineal_direcci%C3%B3n.png

http://jwilson.coe.uga.edu/EMAT6680Fa06/Sexton/Assignment%2012/Assign12a.html

http://jwilson.coe.uga.edu/EMAT6680Fa06/Sexton/Assignment%2012/Assign12a.html

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/SistemiIPagesave/Analize-mbi-Menyrat-e-Dergimit-te-Remitancave-ne-Kosove.pdf

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/SistemiIPagesave/Analize-mbi-Menyrat-e-Dergimit-te-Remitancave-ne-Kosove.pdf

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/2010/Raport%20Vjetor%202007.pdf

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/2010/Raport%20Vjetor%202007.pdf

http://www.bqkkos.org/repository/docs/2010/BQK%20Raporti%20Vjetor%202008.pdf

http://www.bqkkos.org/repository/docs/2010/BQK%20Raporti%20Vjetor%202008.pdf

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/2010/Raporti%20Vjetor%202009.pdf

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/2010/Raporti%20Vjetor%202009.pdf

http://www.bqkkos.org/repository/docs/2011/Raporti%20Vjetor%202010.PDF

http://www.bqkkos.org/repository/docs/2011/Raporti%20Vjetor%202010.PDF

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/2013/BQK-RV-2012.pdf

http://www.bqk-kos.org/repository/docs/2013/BQK-RV-2012.pdf

76

8. SHTOJCA

Tabela 22. Depozitat në euro në KTD-të (në milionë euro).


Depozitat

në euro në

KDT-të


2007 906.7 935.6 934.2 928.2 941.2 935.2 980.6 1,023.5 1,013.4 1,049.2 1,068.6 1,092.0

2008 1,091.3 1,086.4 1,121.3 1,130.9 1,169.8 1,195.3 1,242.9 1,295.4 1,322.8 1,320.6 1,299.1 1,366.9

2009 1,345.1 1,369.9 1,391.9 1,384.1 1,421.3 1,427.2 1,459.5 1,523.7 1,549.5 1,543.1 1,549.8 1,640.1

2010 1,650.9 1,667.6 1,670.3 1,639.9 1,652.6 1,653.5 1,637.5 1,700.1 1,707.3 1,657.7 1,728.0 1,830.8

2011 1,792.7 1,808.0 1,805.7 1,795.4 1,829.4 1,833.4 1,873.7 1,990.0 1,979.6 1,959.8 1,956.6 1,982.4

2012 1,996.2 2,007.8 1,971.4 1,956.3 1,983.1 2,001.0 2,064.3 2,114.5 2,101.1 2,089.6 2,150.0 2,162.8

(gusht)2013 2,142.0 2,154.9 2,143.4 2,106.5 2,122.0 2,076.0 2,144.6 2,242.9 _ _ _ _

77

Tabela 23. Depozitat në joeuro në KTD-të (në milionë euro).


Depozitat

në joeuro

në KDT-të


2007 36.0 38.0 39.5 39.6 43.5 46.5 45.9 50.3 49.1 53.6 56.1 53.3

2008 61.8 63.6 61.6 65.1 66.6 69.0 73.4 76.7 82.0 93.7 88.7 81.9

2009 85.7 83.1 83.1 88.8 83.9 90.7 97.5 97.3 100.5 100.9 101.9 112.1

2010 111.4 111.9 110.2 109.4 99.8 101.2 99.6 99.8 100.4 103.2 112.3 113.8

2011 113.3 118.3 122.3 121.5 126.9 131.2 134.1 135.2 132.8 130.8 132.9 131.5

2012 129.6 127.5 128.8 126.8 125.4 120.8 120.4 122.4 120.3 117.4 116.5 120.9

(gusht)2013 125.7 127.5 127.1 126.2 126.9 126.3 128.1 128.9 _ _ _ _

78


(në milionë euro).

2007

Përshkrimi Dep. e

transferueshme

Dep. e

kursimeve

Dep. të

tjera

Deri në

1 muaj

1-3

muaj

3-6

muaj

6-1

vite

1-2

vite

Mbi

2

vite Qeveria _ 25.2 _ _ 25.2 25.2 _ _ _

BQK _ _ _ _ _ _ _ _ _

Korporata të

tjera

1.2 _ 2.9 2.9 _ _ _ _ _

Ndërmjetësit 25.4 _ 29.3 3.5 16.2 _ 9.3 _ _

Kompanitë e

sigurimit

46.5 _ 302.9 11.5 14.4 _ 213.3 51.3 12.4

Fondet

pensionale

5.3

_ _ _ _ _ _ _ _

Ndihmësit

financiar

6.4 _ 21.3 5.4 9.8 _ 5.5

_ 0.5

Korporatat

publike

jofinanciare

350.9 _

2,249.5

620.3 254.0 _ 981.4 363.8 30.0

Korporatat

tjera

jofinanciare

_ 378.2 135.0 78.2 105.2 33.7 26.1 _

Ekonomitë

familjare

1,950.4 _ 4,834.1 1,642.5

473.4 _ 1,639.3 544.3 534.6

OJSHEF 163.2 _ 34.8 27.1 7.2 _ _ _ _

Jorezidentët 157.3 _ 51.1 21.6 2.5 11.6 5.7 9.7

Gjithsej 2,706.6 25.2 7,904.1 2,469.8 880.9 130.4 2,894.1 991.2 587.2


79



2008

Përshkrimi Dep. e

transferueshme

Dep. e

kursimeve

Dep. të

tjera

Deri në

1 muaj

1-3

muaj

3-6

muaj

6-1

vite

1-2

vite

Mbi

2

vite Qeveria _ 22.0 _ _ 12.0 12.0 _ _ _

BQK _ _ _ _ _ _ _ _ _

Korporata të

tjera

3.9

_ 3.8 3.8 _ _ _ _ _

Ngërmjetësit 15.1 _ 29.5 7.5 0.5 _ 16.4 2.8 _

Kompanitë e

sigurimit

50.8 _ 307.3 11.8 5.6 _ 199.5 64.7 25.6

Fondet

pensionale

45.8

_ 93.1 0.1 0.7 _ 22.1 70.0 _

Ndihmësit

financiar

6.8 _ 3.6 0.4 0.6 _ 2.0

0.5 _

Korporatat

publike

jofinanciare

405.0 _ 2,523.7

780.0 541.6 _ 1,073.1 105.0 24.0

Korporatat

tjera

jofinanciare

1,537.2 _ 551.0 249.2 57.1 127.2 31.1 86.4 _

Ekonomitë

familjare

1,991.4 _ 6,616.9 2,237.8

357.9 _ 2,468.3 861.9 690.9

OJSHEF 104.0 _ 32.8 24.1 5.5 _ 2.7 0.1 _

Jorezidentët 177.2 _ 100.9 46.9 3.0 _ 34.8 9.5 6.7

Gjithsej 4,337.2 22.0 10,262.6 3,361.6 984.5 139.2 3850 1,200.9 748.2


80



2009

Përshkrimi Dep. e

transferueshme

Dep. e

kursimeve

Dep. të

tjera

Deri në

1 muaj

1-3

muaj

3-6

muaj

6-1

vite

1-2

vite

Mbi 2

vite

Qeveria _ 519.0 7.2 35.6 476.2 _ _ _ _

BQK _ _ _ _ _ _ _ _ _

Korporata të

tjera

26.2 _ 33.8 33.8 _ _ _ _ _

Ngërmjetësit 24.2 _ 41.0 16.6 2.9 13.6 _ _ 7.7

Kompanitë e

sigurimit

49.5 _ 389.8 37.9 5.2 276.9 _ 32.7 37.0

Fondet

pensionale

40.9

_ 210.4 0.2 1.1 85.7 _ 120.6 3.1

Ndihmësit

financiar

4.1 _ 5.4 0.9 1.0 3.0 _

0.4 0.1

Korporatat

publike

jofinanciare

481.7 _ 2,278.0 155.1 239.6 1,771.3 _ 112.0 _

Korporatat

tjera

jofinanciare

1,700.2 _ 800.4 339.6 80.5 212.1 _ 51.2 117.0

Ekonomitë

familjare

2,268.2 _ 7,972.3 2,614.9

583.6 3,162.7 _ 754.8 856.3

OJSHEF 115.4 _ 30.6 18.0 0.7 2.7 _ _ 9.0

Jorezidentët 347.4 _ 246.4 154.5 29.1 42.6 _ 6.6 13.5

Gjithsej 5,057.8 519.0 12,015.3 3,407.1 1,419.9 5,570.6 _ 1,078.3 1,043.7


81



2010

Përshkrimi Dep. e

transferueshme

Dep. e

kursimeve

Dep. të

tjera

Deri në

1 muaj

1-3

muaj

3-6

muaj

6-1 vite 1-2

vite

Mbi 2

vite

Qeveria 0.7 1,101.5 15.4 27.9 207.8 850.4 _ _ _

BQK _ _ _ _ _ _ _ _ _

Korporata të

tjera

8.6 _ 46.5 37.0 _ _ _ _ 9.5

Ngërmjetësit 21.5 7.1 42.4 0.4 0.7 18.4 4.9 0.6 16.8

Kompanitë e

sigurimit

44.5 1.3 511.9 55.7 10.6 40.2 328.2 51.6 25.5

Fondet

pensionale

31.9

106.2 244.6 18.7 18.3 53.2 92.2 21.0 38.2

Ndihmësit

financiar

2.4 _ 6.6 0.3 0.7 1.3 1.7

1.3 1.3

Korporatat

publike

jofinanciare

637.4 3.1 654.1 32.5 102.9 127.1 190.4 49.0 152.2

Korporatat

tjera

jofinanciare

1,885.9 102.4 788.8 275.9 90.1 75.1 161.8 87.1 98.9

Ekonomitë

familjare

2,870.0 2,788.3 7,293.9 571.5

460.0 1,145.2 3,220.5 673.4 1,223.2

OJSHEF 119.2 5.0 7.9 0.4 0.4 0.4 2.0 _ 4.3

Jorezidentët 480.2 69.2 294.7 109.1 20.9 29.8 77.1 22.9 34.7

Gjithsej 6,102.3 4,184.1 9,906.8 1,129.4 912.4 2,340.6 4,078.8 906.9 1,604.6


82



2011

Përshkrimi Dep. e

transferueshme

Dep. e

kursimeve

Dep. të

tjera

Deri

në 1

muaj

1-3

muaj

3-6

muaj

6-1

vite

1-2

vite

Mbi 2

vite

Qeveria 1.3 30.9 0.9 2.1 1.2 26.7 _ _ _

BQK _ _ _ _ _ _ _ _ _

Korporata të

tjera

15.4 _ 84.2 71.7 _ _ _ _ 9.2

Ngërmjetësit 22.7 10.6 53.3 2.7 _ 18.4 17.6 0.9 13.6

Kompanitë e

sigurimit

72.6 3.5 558.1 53.3 24.5 13.2 348.9 84.9 33.2

Fondet

pensionale

22.8

187.2 300.2 _ _ 84.2 185.0 26.4 4.6

Ndihmësit

financiar

1.1 _ 6.4 0.3 0.5 0.8 1.5

0.4 3.0

Korporatat

publike

jofinanciare

1,021.4 0.4 574.4 21.8 279.9 85.5 25.9 12.5 149.9

Korporatat

tjera

jofinanciare

2,256.2 165.2 732.0 180.2 87.8 85.8 208.6 75.8 93.9

Ekonomitë

familjare

3,371.3 3,294.6 8,644.2 343.7

347.6 834.4 3,400.5 2,124.6 1,593.4

OJSHEF 189.6 4.8 21.4 1.9 1.2 5.1 8.0 2.3 2.6

Jorezidentët 455.5 80.4 411.6 85.7 101.9 18.0 62.5

151.0 66.6

Gjithsej 7,429.9 3,777.6 11,386.7 709.4 844.6 1,172.1 4,258.5 2,478.8 1,970


83



2012

Përshkrimi Dep. e

transferueshme

Dep. e

kursimeve

Dep. të

tjera

Deri

në 1

muaj

1-3

muaj

3-6

muaj

6-1

vite

1-2

vite

Mbi 2

vite

Qeveria 1.4 5.7 1.4 2.5 0.2 1.5 _ _ _

BQK _ _ _ _ _ _ _ _ _

Korporata të

tjera

13.1 _ 124.0 115.1 _ _ _ _ 8.9

Ngërmjetësit 26.3 14.4 39.9 6.3 2.4 18.7 7.7 0.3 4.5

Kompanitë e

sigurimit

89.2 4.3 668.6 76.8 27.5 16.1 357.9 131.0 59.3

Fondet

pensionale

14.4

204.9 301.9 15.9 15.9 48.0 166.4 49.9 5.6

Ndihmësit

financiar

1.4 _ 4.9 0.3 0.5 _ 1.5

_ 1.9

Korporatat

publike

jofinanciare

260.7 0.2 723.0 25.4 436.4 85.8 22.8 12.1 140.7

Korporatat

tjera

jofinanciare

2,650.2 114.5 745.1 145.6 79.5 81.2 266.5 85.2 87.1

Ekonomitë

familjare

4.009.9 3,364.7 9,976.9 334.1

310.8 797.4 3,391.8 3,213.4 1,929.6

OJSHEF 238.0 2.9 42.3 3.4 10.8 2.9 19.3 3.5 2.4

Jorezidentët 432.6 148.7 375.6 79.4 4.6 28.9 69.9

100.2 92.7

Gjithsej 7,737.2 3,655.4 13,003.6 804.8 888.6 1,080.5 4,303.5 3,595.6 2,332.7


84



(Gusht) 2013

Përshkrimi Dep. e

transferueshme

Dep. e

kursimeve

Dep. të

tjera

Deri

në 1

muaj

1-3

muaj

3-6

muaj

6-1

vite

1-2

vite

uhhMbi

2 vite

Qeveria 0.1 2.6 0.1 0.4 0.6 1.6 _ _ _

BQK _ _ _ _ _ _ _ _ _

Korporata të

tjera

10.1 _ 7.5 1.6 _ _ _ _ 5.9

Ngërmjetësit 15.1 1.9 36.8 11.7 0.9 12.2 9.3 0.4 2.2

Kompanitë e

sigurimit

55.0 3.6 458.4 33.4 8.9 13.4 260.3 97.5 45.0

Fondet

pensionale

9.4

56.0 72.5 _ 0.1 0.1 68.3 2.6 1.3

Ndihmësit

financiar

0.2 _ 2.9 _ _ 0.8 1.3

_ 0.8

Korporatat

publike

jofinanciare

143.8 15.4 397.0 28.8 246.3 6.2 10.8 8.0 96.8

Korporatat

tjera

jofinanciare

1,884.5 106.8 491.0 57.7 55.4 42.8 229.8 48.4 56.9

Ekonomitë

familjare

3,008.3 2,445.5 7,023.2 128.7

225.6 381.2 3,698.0 1.260.9 1,328.9

OJSHEF 176.1 1.1 36.9 0.4 4.6 0.5 17.7 0.4 13.2

Jorezidentët 340.8 87.3 235.1 12.2 4.7 7.4 115.3

32.1 54.4

Gjithsej 5,643.4 2,720.2 8,761.4 274.9 547.1 466.3 4,410.8 1,450.3 1,605.4


85

Tabela 31. Depozitat në euro në KTD-të, sipas institucioneve depozituese (në milionë

euro).

Përshkrimi 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013(gusht)

Qeveria 56.6 42.8 539 1,120.80 45.5 14.4 9.8

BQK 0 0 0 0 0 0 0

Korporatat të tjera financiare 4.3 7.7 60 55.1 99.6 137 17.6

Mdërmjetësit 54.8 44.7 65.2 71 86.7 80.6 53.9

Kompanitë e sigurimit 349.4 358 439.4 557.6 634.2 762.1 517

Fondet pensionale 5.4 139 215.7 382.7 510.2 521.2 138

Ndihmësit financiar 27.7 10.4 9.5 9 7.7 6.3 3.3

Korporatat publike jofinanciare 2,600.50 2,928 2,759.70 1,294.60 1,596.30 983.9 556.2

Korporatat e tjera jofinanciare 1,567.90 2,088.90 2,500.60 2,777.10 3,153.30 3,509.80 2,482.30

Ekonomitë familjare 6,784.50 8,608.30 10,240.50 12,952.20 15,310 17,351.50 12,476.90

IJSHEF 171 136.8 145.9 132 215.7 283.2 214

Jorezidentët 208.5 278.1 593.8 844.1 947.5 956.9 663.3


korrelacioni dhe regresioni: analiza e ndËrlidhjeve nË …

Documents