kontrol kuralları ve işleyişleri

TEMEL MİZAN KONTROL KURALLARI VE İNCELEMELERİ

MALİYE BAKANLIĞI MUHASEBAT GENEL MÜDÜRÜĞÜ

ANKARA - 2013

Sertaç BEZCİ – Maliye Uzmanı

KONTROL KURALLARI VE İŞLEYİŞLERİ

MİZAN İNCELEME REHBERİ

ARTIŞ AZALIŞ KONTROLLERİ

TEMEL MİZAN İNCELEMELERİ

ÇERÇEVE

Toplam borç tutarı bir önceki dönemle eşit olamaz. Toplam alacak tutarı bir önceki dönemle eşit olamaz. Toplam Borç - Toplam Alacak Tutarları Eşit Olmalıdır. 100 hesap ile 690 arasındaki hesapların borç alacak toplamları eşit

olmalıdır 8li grubun borç alacağı eşit olmalıdır 9lu grubun borç alacağı eşit olmalıdır 600,630 hesapların girilmesi zorunludur. Kayıtlarınızı kontrol ediniz 630 lu hesapların kapalı olarak girilmemesi gerekir. 600 lü hesapların kapalı olarak girilmemesi gerekir. Gelir hesaplarının veya gider hesaplarının toplam bakiyesi sıfır

olamaz. 800 lü hesapların kapalı olarak girilmemesi gerekir. 830 lu hesapların kapalı olarak girilmemesi gerekir.

KONTROL KURALLARI VE İŞLEYİŞLERİ-1

906 hesabın borç toplamı ile 907 hesabın alacak toplamının; 907 hesabın borç toplamı ile 906 hesabın alacak toplamının eşitliğinin zorunlu tutulması gerekmektedir.

800,805 ve 810 hesaplarının toplam borç alacağı eşit olmalıdır 830,834 ve 835 hesaplarının toplam borç alacağı eşit olmalıdır 900-901-902-903-904 ve 905 hesaplarının toplam borç alacağı eşit

olmalıdır 900, 901, 905 hesapların girilmesi zorunludur 9 lu grubun girilmesi zorunludur 910 hesabın bakiyesi 911 hesabın bakiyesine eşit olmalıdır 912 hesabın bakiyesi 913 hesabın bakiyesine eşit olmalıdır 920 hesabın bakiyesi 921 hesabın bakiyesine eşit olmalıdır 800 alacak bakiyesi 805 borç bakiyesi ile 810 borç bakiyesi toplamına eşit

olmalıdır 835 alacak bakiyesi 830 borç bakiyesi ile 834 borç bakiyesi toplamına eşit

olmalıdır


Bütçe geliri hesaplarının ve bütçe gideri hesaplarının toplam bakiyesi sıfır olamaz.

590 - 591 hesaplardan birinin girilmesi zorunludur.

570 hesabın alacağı 590 hesabın borcundan büyük veya eşit olması gerekir

580 hesabın borcu 591 hesabın alacağından büyük veya eşit olmak zorundadır

830 Hesap kodu kullanıldığında 1,2 ve 3 ile başlayan ekonomik kodların girilmesi zorunludur.

800,830,805,835 hesapların girilmesi zorunludur. Kayıtlarınızı kontrol ediniz

Geçen Dönem Kullandığınız Hesabın Bu Dönem Kayıtlarında da Bulunması Gerekir.

Hesabın borç veya alacak tutarları önceki dönem tutarından düşük olamaz.

Hesap kodunu 3 karakter giriniz

Kayıt Hesap Tablosunda Tanımlı Değil

Kaydin Borç ve Alacak Değerleri Aynı Anda Sıfırdır


Borç Karakterli Hesabın Borç Tutarı, Alacak Tutarından Büyük ya da Eşit Olmak Zorunda

Alacak Karakterli Hesabın Alacak Tutarı, Borç Tutarından Büyük ya da Eşit Olmak Zorunda

120.6 Hesabın borcu önceki döneme göre artmış Aralık ayı mizanında 690 veya 895 hesaplar kullanılmayacaktır Kayıdın Fonksiyon Kodları Fonksiyon Tablosunda Tanımlı Değil 805 hesabın Aralık ayında bakiye vermesi gerekmektedir. 835 hesabın Aralık ayında bakiye vermesi gerekmektedir. 590 hesabın borç alacağı eşit olmalıdır 591 hesabın borç alacağı eşit olmalıdır 900,901 ve 905 hesaplarının toplam borç alacağı eşit olmalıdır


901 alacak bakiyesi 905 ve 900 hesapların borç bakiyeleri toplamına eşit olmalıdır!

Aynı Dönemde Hem Olumlu Hem Olumsuz Faaliyet Sonucu Olamaz.Bilgi İçin [email protected] Adresine E-Posta Gönderebilirsiniz.

800 Hesap kodu kullanıldığında 1 ve 5 ile başlayan ekonomik kodların girilmesi zorunludur.

Açılış kaydını takiben 590 hesap 570 hesaba aktarılacağından veya 591 hesap 580 hesaba aktarılacağından; 590 veya 591 hesapları borcu ve alacağı eşit girilmelidir

Hesabın Finansman kodu yanlış ya da eksik. 630.5.8.9.51 İLLER BANKASI PAYLARI HESABI KULLANIMA

KAPATILMIŞTIR. BU HESABIN KULLANILMASINI GEREKTİREN BİR DURUM VAR İSE [email protected] ADRESİNE BİLGİ VERMENİZ GEREKMEKTEDİR. (İLLER BANKASI SERMAYE PAYI KESİNTİSİ İÇİN 240 MALİ KURULUŞLARA YATIRILAN SERMAYELER HESABI KULLANILABİLİR.)


Mizan inceleme rehberine www.kbs.gov.tr adresinden genel yönetim mali istatistikleri alanındaki eğitim bölümünden ulaşılabilecektir. https://www.kbs.gov.tr/Portal/gymis.jsp?p=3 İl kontrol görevlileri ve muhasebe birimi kontrol görevlilerince, mizan incelemeleri, KBS’de yer alan merkeze gönderme işlemi tamamlanmış mizan verileri üzerinden yapılacaktır.

MİZAN İNCELEME REHBERİ-1

http://www.kbs.gov.tr/




















Muhasebe birimi kontrol görevlileri sorumlu oldukları birimlerin mizanlarını mizan inceleme rehberine göre kontrol edecekler, il kontrol görevlileri ise koordinasyon sorumluluğu çerçevesinde incelemenin yapılıp yapılmadığını takip edeceklerdir.

MİZAN İNCELEME REHBERİ-2

Hesapların bakiyesi değil, borç ve alacak tutarları girilecek. 6’lı ve 8’li grup hesaplar aralık ayı da dahil olmak üzere kapatılmayacak. Dolayısı ile mizanda 690 ve 895 hesaplar bulunmayacak. Hesaplar kümülatif olarak girilecek.

KBS MİZAN ÖZELLİKLERİ

KBS üzerinden birimlerden artış ve azalışlara yönelik açıklamalar alınmaktadır. Birimler mizanlarını merkeze gönderme aşamasına geldiklerinde Sisteme işlenmiş olan hesap ve oranlara göre uyarı ekranı ile karşılaşmakta, bu alanlara açıklama yazmaları istenmektedir. İşlenmiş oran ve tutarlar hesapların mahiyeti dikkate alınarak belirlenmektedir.

ARTIŞ AZALIŞ KONTROLLERİ-1

İl kontrol görevlileri ile muhasebe birimi kontrol görevlileri, KBS üzerinden birimlerin bütçe gelir gider hesaplarının dönemler arasındaki artışlarını kontrol edebileceklerdir. Artışlara bakılırken ilgili hesapların mahiyetine göre olağan artış tutarları belirlenecek ve olağandışı bir artış ya da azalış olduğu zaman durum incelenecektir.


Artış azalışlara bakılırken verilerin kümülatif olduğu ihmal edilmemelidir. Örneğin ilk 3 aylık dönemde 1.000.0000 TL olan bir hesap, ikinci 3 aylık dönemde 2.000.000 TL olduğunda %100 gibi görünen artışın 1 milyonu ilk dönemden geldiğinden tutarlı bir artış gibi düşünülebilir. Burada önemli ayrıntı, hesabın mahiyeti olmaktadır. Dolayısı ile her hesapta belli bir oran normal kabul edilmeli ve bu oranın üstünde olup, tutarı da yüksek olan hesapların doğruluğu kontrol edilmelidir.


Örnek: 800.1-Vergi gelirleri hesabının 4. düzeyinde normal bir artış beklenmelidir. (vergilendirme dönemleri dikkate alınmalıdır) 800.3-Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri hesabının 4. düzeyinde yüksek artışlar olabilir. 800.6-Sermaye Gelirleri hesabının 4. düzeyinde bir dönemde yüksek bir artış görülebilir.


Örnek: 830.1-Personel Giderleri hesabının 4. düzeyde tutarlı artış göstermesi beklenir. 830.2-SGK Devlet Primi Giderleri hesabının 4. düzeyde tutarlı bir artış göstermesi beklenir. 830.3-Mal ve Hizmet Alım Giderleri hesabının 4. düzeyde yüksek artışlar olabilir. 830.6-Sermaye Giderleri hesabının 4. düzeyinde bir dönemde yüksek bir artış görülebilir.


Özel bir konunun tüm birimlerde incelenmesi Birden fazla konunun belli birimlerde incelenmesi Artış azalışların tüm birimlerde incelenmesi Tek birim incelemesi Tek bir hesap incelemesi

BAKANLIKÇA YAPILAN İNCELEMELER-1

Hazine borçlarının doğru hesaplarda izlenip izlenmediğinin incelenmesi* Merkezi idare vergi gelirlerinden alınan payların incelenmesi* İller bankası verileriyle karşılaştırma* Kullanılması zorunlu hesaplar ve kullanılmaması gereken hesapların incelenmesi Artış ve azalışların incelenmesi Maddi duran varlık hesaplarının incelenmesi Amortisman hesaplarının incelenmesi


Diğer kodlarının mahiyetinin incelenmesi Faaliyet hesaplarının durumunun incelenmesi Yüksek tutarlı hesapların mahiyetinin incelenmesi Hazır değerler hesap grubunun incelenmesi Net değer hesabının incelenmesi Faaliyet hesaplarıyla bütçe hesaplarının karşılıklı incelenmesi (ekod-1 düzeyinde) KDV hesaplarının incelenmesi Banka hesapları ile bütçe gelir ve gider hesapları arasındaki ilişki


HAZİNE BORÇLARININ İNCELENMESİ-1

HesKod E1 E2 E3 E4 Hesap Adı

303 01 Genel Bütçe Kapsamındaki İdarelere Borçlar

403 01 Genel Bütçe Kapsamındaki İdarelere Borçlar

630 03 05 06 01 Mahalli İdarelerin İç Borçlanma Genel Giderleri

830 03 05 06 01 Mahalli İdarelerin İç Borçlanma Genel Giderleri

381 04 02 09 01 Ulusal Para Cinsinden Diğer İç Borç Faiz Giderleri

381 04 02 09 02 Dövize Endeksli ve Döviz Cins. Diğ.İç Borç Faiz Gid.

481 04 02 09 01 Ulusal Para Cinsinden Diğer İç Borç Faiz Giderleri


630 04 02 09 01 YTL Cinsinden Diğer İç Borç Faiz Giderleri


830 04 02 09 01 YTL Cinsinden Diğer İç Borç Faiz Giderleri


Kur farkı sorunu Tahsilat yansımaması sorunu İç ve dış borç ayrımı sorunu Yapılan ikraz anlaşmasından sonra birimlerin borcu dış borç gibi algılaması sorunu Kısa ve uzun vade ayrımı sorunu Birimlerin genelinde faiz ile ilgili farkındalık olmayışı Uzlaşma yapılan borçlarda faiz sorunu Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planına göre mutlak bir kıyaslama yapılamaması sorunu


Hazineden, Bakanlığımıza gelen detaylı veri olmasa da hazine alacak stokundan hazineye borçlu olan birimler tespit edilip, ilgili hesapları kullanıp kullanmadıkları kontrol edilebilir.

İlgili tabloya www.hazine.gov.tr adresindeki Kamu Finansmanı - İstatistikler sekmesine tıkladıktan sonra çıkan ekrandaki Hazine Alacak Verileri sekmesine tıklayıp ardından Hazine Alacak Stoku satırından ulaşılabilmektedir.


http://www.hazine.gov.tr/







Birimlere merkezi idare vergi gelirlerinden paylar gönderilmektedir. Bu tutar 800.5.2.2.51- Merkezi idare vergi gelirlerinden alınan paylar hesabında izlenmelidir. Pay alan birimlerin mizanlarında bu hesabın mutlaka bulunması gerekir.

MERKEZİ İDARE VERGİ GELİRLERİNDEN ALINAN PAYLARIN İNCELENMESİ

Merkezi idare vergi gelirlerinin mahalli idarelere dağıtımı 5779 sayılı «İL ÖZEL İDARELERİNE VE BELEDİYELERE GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNDEN PAY VERİLMESİ HAKKINDA KANUN» çerçevesinde yapılmaktadır. Sermaye payı, genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamından, vergi iadeleri düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden hesaplanır. Her ay Maliye Bakanlığı ve İller Bankası tarafından dağıtılacak vergi gelirleri paylarının toplamı üzerinden aylık olarak yüzde iki oranında kesilir.

İLLER BANKASI VERİLERİYLE KARŞILAŞTIRMA-1

Hes.Kod Hesap Adı Borç Alacak

102 Banka H. 98.000

240 Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler H. 2.000

600.5.2.2.51 Merkezi idare Vergi Gelirlerinden Alınan Paylar H. 100.000

805 Gelir Yansıtma Hesabı 100.000

800.5.2.2.51 Merkezi idare Vergi Gelirlerinden Alınan Paylar 100.000

830.5.8.9.51 İller Bankasına Verilen Paylar 2.000

835 Gider Yansıtma Hesabı 2.000

İLLER BANKASI VERİLERİYLE KARŞILAŞTIRMA-2

Maliye Bakanlığından X birimine gelen payın muhasebe kaydı: (Diğer kesinti yok.)

İller bankasından Bakanlığımıza gelen veri olmasa da merkezi idare vergi gelirlerinden pay alan birimlerin ilgili hesapları mutlaka kullanması gerektiği göz önüne alınarak mizanlarında bu hesapların olup olmadığı kontrol edilebilir.

İLLER BANKASI VERİLERİYLE KARŞILAŞTIRMA

Hesapların mahiyetleri dikkate alınarak; - belli bir oran - belli bir tutar belirleyip - tüm hesaplarda - dönemler arası 3 er aylık, yada izleyen yılın aynı dönemi arasında temel incelemeler yapılabilir. Örneğin iki dönem hesapları arasında; farkı en az 1 milyon olup, %200 ün üzerinde artış, farkı en az 1 milyon olup, %50 nin üzerinde azalış gösteren hesaplar kontrol edilebilir.

ARTIŞ VE AZALIŞLARIN İNCELENMESİ

800.6-Sermaye Gelirleri Hesabının daha alt düzeylerindeki maddi duran varlıkların satışına dair kodlarında alacak bakiyesi var ise; buna ilişkin ilgili maddi duran varlığın alacağında o yılda bir artış olmalıdır. 830.6-Sermaye Giderleri Hesabının daha alt düzeylerinde borç bakiyesi var ise; buna ilişkin ilgili maddi duran varlığın borcunda o yılda bir artış olmalıdır. İlgili maddi duran varlığın borcunda bir artış var ise; bu tutar ya 830.6-Sermaye Giderleri hesabının borcunda ya 500.2.3-Maddi Duran Varlıklardan Envanteri Yapılanlar Hesabının alacağında yada 600.4-Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel Gelirler Hesabının alacağına yansımalıdır.

MADDİ DURAN VARLIK HESAPLARININ İNCELENMESİ

İlgili yıl edinilmiş olup henüz dönem sonu gelmemiş olanlar hariç olmak üzere; 25’li grup hesapları için 257, 26’lı grup hesapları için 268 29’lu grup hesapları için 299 Birikmiş amortismanlar hesaplarının kullanılıp kullanılmadığı kontrol edilmelidir.

AMORTİSMAN HESAPLARININ İNCELENMESİ

Tüm hesaplarda diğer ile başlayan ekonomik kodlar istisnai durumlarda kullanılması gereken hesaplardır. Kriter; detaylı hesap planında konuyla ilgili kod bulunmaması durumunda diğer hesabının kullanılması olmalıdır. Birimlerin bir çoğunda bu kriter sağlanamamaktadır. Özellikle faaliyet gelir giderleri ile bütçe gelir giderleri hesaplarında olmak üzere; yüksek tutarlarda diğer kodlarının kullanılması kontrol edilmelidir. Bu çerçevede birimlerden diğer kodunun mahiyeti öğrenilerek uygun bir kod bulunmasının sağlanması önemlidir.

DİĞER KODLARININ MAHİYETİNİN İNCELENMESİ

İncelenmek istenen birimin; 600-Gelirler Hesabının alacak bakiyesi (ana hesap bazında) 630-Giderler Hesabının borç bakiyesi (ana hesap bazında) Arasındaki fark cari yılda o aya kadar ki olumlu yada olumsuz faaliyeti hakkında bilgi verecektir. Birim bu konuda ticari bir işletme gibi düşünülebilir.

FAALİYET HESAPLARININ DURUMUNUN İNCELENMESİ

Artış ya da azalışlara bakılmadan; Tüm hesaplar içinde yüksek tutar içerenlerin gözden geçirilmesi ve mahiyetine göre makul görülmeyenlerin incelenmesi.

YÜKSEK TUTARLI HESAPLARIN MAHİYETİNİN İNCELENMESİ

Hazır değerler hesap grubu içinde yer alan hesaplardaki hareketler birimin işlem hacmi hakkında bilgi verecektir.

HAZIR DEĞERLER HESAP GRUBUNUN İNCELENMESİ

Hesap planının ilk uygulanmaya başlandığı yıldaki varlık ve yükümlülükler arasındaki fark 500.01.01 İlk Yıl Denge Kaydı Hesabı’ nda izlenir. Bu detay kodundaki hesaba sadece ilk yıl kayıt yapılır ve bu hesap bir daha değişmez. Bu hesapta değişiklik olması durumunda birimden bilgi alınmalıdır.

500.01.09-Diğer Denge Kayıtları hesabındaki tutarlarda önemli değişiklikler varsa durum hakkında birimden bilgi alınmalıdır.

NET DEĞER HESABININ İNCELENMESİ

600.01 İle 800.01 Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki 600.03 İle 800.03 Teşebbüs Ve Mülkiyet Gelirleri Arasındaki İlişki 600.04 İle 800.04 Alınan Bağış Ve Yardımlar İle Özel Gelirler Arasındaki İlişki 630.01- İle 830.01- Personel Giderleri İlişkisi 630.02- İle 830.02- Sgk’na Devlet Primi Giderleri İlişkisi 630.03- İle 830.03- Mal Ve Hizmet Alım Giderleri İlişkisi 630.04- İle 830.04- Faiz Giderleri İlişkisi

FAALİYET HESAPLARI İLE BÜTÇE HESAPLARININ KARŞILIKLI İNCELENMESİ (EKOD-1 DÜZEYİNDE)

Genel olarak 800.01 hesapla bunun paralel hesabı olan 600.01 hesaplarının birbirine yakın alacak bakiyeleri içermesi gerekir. Ancak bu durumun bazı istisnaları vardır: Cari yılda gerçekleşen vergi tahakkuku tahsil edilemeyip takibe

alındıysa ve bir sonraki dönemde tahsil edildi ise,

Bir defada tahakkuk eden vergi taksitle tahsil ediliyor ise,

Yılı içinde yapılan ret ve iadeler

İlk iki durumda cari yılda 600.01 bakiyesi yüksek görünürken, bir sonraki yılda ise tersi olarak 800.01 bakiyesi yüksek görünecektir. Üçüncü durumda ise 600.01 hesabın alacak bakiyesi azalacaktır.

600.01 İLE 800.01 VERGİ GELİRLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Genel olarak 800.03 hesapla bunun paralel hesabı olan 600.03 hesaplarının birbirine yakın alacak bakiyeleri içermesi gerekir. Ancak bu durumun bazı istisnaları vardır: Cari yılda gerçekleşen taksitli mal ve hizmet

satışları, Bu durumda cari yılda 600.03 bakiyesi yüksek

görünürken, bir sonraki yılda ise tersi olarak 800.03 bakiyesi yüksek görünecektir.

600.03 İLE 800.03 TEŞEBBÜS VE MÜLKİYET GELİRLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Genel olarak 800.04 hesapla bunun paralel hesabı olan 600.04 hesaplarının birbirine yakın alacak bakiyeleri içermesi gerekir. Ancak bu durumun bazı istisnaları vardır: Ayni yardımlar Yapılan ayni yardımlar bütçeye gelir kaydedilmediğinden 600- Gelirler Hesabının alacak bakiyesi ile fark oluşacaktır.

600.04 İLE 800.04 ALINAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR İLE ÖZEL GELİRLER ARASINDAKİ İLİŞKİ

Bu hesabın tamamen paralel çalıştığı düşünüldüğünden borç bakiyelerinde denklik olması beklenmektedir.

630.01 İLE 830.01- PERSONEL GİDERLERİ İLİŞKİSİ

Bu hesabın tamamen paralel çalıştığı düşünüldüğünden borç bakiyelerinde denklik olması beklenmektedir.

630.02 İLE 830.02- SGK’NA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ İLİŞKİSİ

Bu hesaplar arasında büyük farklar olabilmektedir. Zira; Alınan mal veya hizmet kullandıkça giderleştirilmektedir. Yani alımda 830.03 hesap kullanılırken, 630.03 alınan mal ve hizmet tüketildikçe kullanılmaktadır.

Dolayısı ile arada çok büyük farklar olduğu zaman incelenmesi uygun olacaktır.

630.03 İLE 830.03- MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ İLİŞKİSİ

Genel olarak 630.04 hesapla bunun paralel hesabı

olan 830.04 hesaplarının birbirine yakın borç

bakiyeleri içermesi gerekir.

Ancak bu durumun önemli istisnası vardır:

Uzun vadeli faiz borcunda faiz tahakkuku cari yılda yapılır. Faiz ödemesi ise ertesi yılda yapılır. Bu durumda ise tahakkukun yapıldığı cari yılda 630.04 yüksek olurken faiz ödemesinin yapıldığı yılda ise 830.04 yüksek olacaktır.

630.04- İLE 830.04- FAİZ GİDERLERİ İLİŞKİSİ

Aylık dönemler sonunda mahsup işlemlerinin yapılması ile 191 İndirilecek KDV ve 391 Hesaplanan KDV hesaplarının kapalı olması gerekir.

KDV HESAPLARININ İNCELENMESİ

102- Banka Hesabının borç tarafındaki dönem içi artış tutarı ile 800- Bütçe Geliri Hesabının alacak tutarı arasında olağandışı farklar tespit olunduğunda şu istisnalar dikkate alınmalı:

Emanet hesaplarının bakiyesi

Borçlanma tutarları

Alınan depozito, teminat ve avanslar

buradaki tutarlarda farkı açıklamıyorsa birimden bilgi alınmalıdır.

BANKA HESAPLARI İLE BÜTÇE GELİR VE GİDER HESAPLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ-1

102 Banka Hesabının alacak tutarı ile 830 Bütçe Giderleri Hesabının borç tutarı arasında olağandışı farklar tespit olunduğunda şu istisnalar dikkate alınmalı: (bütçe gideri yazılmayan ödemeler)

103 alacak bakiyesi

Borç ödeme

Alınan depozito, teminat ve avans ödemeleri

İş ve personel avanslarının borç bakiyesi

Dövizle yapılan ödemeler

buradaki tutarlarda farkı açıklamıyorsa birimden bilgi alınmalıdır.

BANKA HESAPLARI İLE BÜTÇE GELİR VE GİDER HESAPLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ-2

TEŞEKKÜRLER…

MALİYE BAKANLIĞI MUHASEBAT GENEL MÜDÜRÜĞÜ

ANKARA - 2013

Sertaç BEZCİ – Maliye Uzmanı

kontrol kuralları ve işleyişleri

Documents