kontinenti afrikan

37
Objektivat: Të njohim natyrën e kontinentit afrikan. Të njohim zhvillimin ekonomik të shteteve afrikane. Të njohim popullsinë afrikane.

Upload: aurela-elmasllari

Post on 19-Jul-2015

373 views

Category:

Education


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: KONTINENTI AFRIKAN

Objektivat:

Të njohim natyrën e

kontinentit afrikan.

Të njohim zhvillimin

ekonomik të shteteve

afrikane.

Të njohim popullsinë

afrikane.

Page 2: KONTINENTI AFRIKAN

AFRIKAAfrika është kontinenti i dytë më i madhnë botë dhe zë vendin e dytë për nga nr. ipopullsisë. Me një sipërfaqje rreth 30.2 milion km2, mbulon 6% të sipërfaqjes sëTokës.Në vitin 2009 numëroheshin rreth 1 bilion banorë, shifër që përbënte rreth15% të popullsisë së gjithë botës.Njihetndryshe edhe si kontinenti i zi. Origjina e emrit Afrikë vjen nga gjuha berberë të cilëtjanë popull kavkasoid i Afrikës veriore. Vetë prejardhja e emrit Afrika ka shumëkuptime : nga fenikaset afar (pluhuri), greqisht aphrike(mungesë e të ftohtit) dhelatinisht aprica (me diell).

Ajo shtrihet në të dy anët e Ekuatorit gatitërësisht në brezin e nxehtë midis 37° tëgjerësisë gjeografike veriore, 34° tëgjerësisë gjeografike jugore, 17° në gjatësiperëndimore dhe 49° të gjatësisëgjeografike lindore.

#MesueseAurela

Page 3: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika është një kontinent i një rrafshnalte, e cila ngrihetpjerrët nga oqeanet që e rrethojnë, në pjesën më tëmadhe. Relievit të lartë i takon 90 % të sipërfaqes.Maletmë të larta janë ato në lindje ku ndodhet edhe maja mëe lartë Kobo, në malin Kilimanxharo me lartësi 5895 m. Po ashtu ndodhen malet Kenia, Ruvenzuari, RasDashan, Moshi, Eregon etj. Shumë nga këta janë male vullkanike. Në veriperëndim malet Atllas, të larta deri4000 m, paraqesin zonën e vetme orogjeneze të Afrikës, e cila i takon vargmaleve të grupit evropian (Pirinejet, Alpet).Zona e lartë përbëhet prej 2 rrafshnaltavekryesore : Rrafshnalta e Afrikës Lindore dhe RrafshnaltaJugafrikane.Rrafshnalta e Afrikës Lindore ka njësipërfaqe prej 4 milionë km² dhe përbëhet prej tri tërësive tjera : Rrafshnalta Etiopiko-somaleze, Somalezedhe Liqenore. Rrafshnalta Jugafrikane ka 4,5 milionëkm². Në të gjithashtu bën pjesë shkretëtiraKalahari.Zona e ulët përbëhet nga këto tërësi : Lugina e Nilit, Shkretëtira e Saharasë dhe Pellgu I Kongos.

#MesueseAurela

Page 4: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika njihet për pamjet e saj tëmrekullueshme

natyrore,sidomos të perëndimittë diellit. Ja disa prej tyre :

#MesueseAurela

Page 5: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 6: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 7: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika ka 4 lloje të klimës : ekuatoriale, sub-

ekuatoriale, tropikale dhe sub-tropikale.Klima

ekuatoriale shtrihet përreth ekuatorit, deri në

5º të gjerësisë gjeografike veriore dhe jugore.

Ka reshje të shumta.Ka verë të

përhershme.Klima sub-ekuatoriale shtrihet

mbi klimën ekuatoriale. Reshjet gjatë vitit

sillen rreth 2000 mm në vit. Ka dy stinë :

stinën e freskët me lagështi (vera) dhe stinën e

thatë e me diell (dimri). Klima

tropikale ndikon në viset më lart se klima sub-

ekuatoriale. Aty ndikojnë musonet. Kemi

musonet verore me lagështi dhe atë dimëror

me thatësi.Temperaturat janë të larta.Klima

sub-tropikale mbizotëron në viset më veriore

dhe më jugore të kontinentit. Kjo ndryshe

quhet klima mesdhetare sepse mbizotëron në

vendet që ndodhen në brigjet e Mesdheut.

Këtu mbizotërojnë katër stinë : pranvera, vera,

vjeshta dhe dimri.

#MesueseAurela

Page 8: KONTINENTI AFRIKAN

Kontinenti afrikan ka bimësi

të zhvilluar. Zonat bimore

janë : zona e bimësisë

mesdhetare, shkretinore,

savanet, stepat dhe pyjet e

lagështa ekuatoriale.

Në Afrikë ka shumë liqene

shkretinore të përhapura

kryesisht në pjesën

veriperëndimore të

kontinentit. Në pjesën jugore

të Saharasë shtrihet Liqeni i

Cadit, sipërfaqja e të cilit

ndryshon nga 11000 – 22000

km².

#MesueseAurela

Page 9: KONTINENTI AFRIKAN

BOTA SHTAZORE

Afrika njihet edhe për botën e pasur shtazore. Ajo është vendi ku jetojnë luanët , strucat, gjirafat, elefantë, lemurë,deve,zebra, hipopotamë, rinocerontë të bardhë, çita,gazela etj. Të njihemi me disa prej këtyre kafshëve dhe me karakteristikat e tyre të veçanta.

#MesueseAurela

Page 10: KONTINENTI AFRIKAN

Zebra është një kafshë e egërbarngrënse e cila jeton nësavanë. Ajo i ngjan kalit vetëm se është më e vogël dhe në trup ka vija të zeza. Është kafshënjëthundrake. Ato lëvizingjithmonë në tufë për tëmbrojtur njëri-tjetrin.#MesueseAurela

Page 11: KONTINENTI AFRIKAN

Gjirafa (Gjirafa camelopardalis) është një kafshë afrikanethundrake. Eshtë kafsha më e lartë në tokë dhe ripërtypësja mëe madhe. Ajo është e mbuluarnga arna të mëdha, te parregulltatë verdha në kafe të ndarabardhë. Gjirafat zakonishtbanojnë në savana, toka me bar, ose pyje të hapur. Megjithatë, kurushqimi është i pakët ata do guxojnë të hyjnë në fusha me vegjetacion të dendur. Ata preferojnë zonat ku rritet acacia. Ata pinë sasi të mëdha të ujit, kure kanë në dispozicion, gjë e cila u mundëson atyre të jetojnë përperiudha të gjata në zona tëthata.

#MesueseAurela

Page 12: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 13: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 14: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 15: KONTINENTI AFRIKAN

Gepardi ose çita (Acinonyxjubatus) është anëtar tipik ifamiljes se maceve (Felinae)që është unik nëshpejtësinë e vet, ndërsa imungojnë aftësitë e ngjitjes.Ajo është kafsha me shpejtëqe jeton ne tokë, dukearritur shpejtësi mes 112dhe 120 km/h që mbulondistancat deri në 460 m,dhe ka aftësinë për tëpërshpejtuar nga 0 për 103km/h për tre sekonda, mëshpejt se super makinat.Studimet e funditkonfirmojnë statusingepardit si kafshën më tëshpejtë tokë . Fjala"geopard" rrjedh nga fjalacitrakāyaḥ Sanskritisht, dotë thotë "trup i larmishëm".

#MesueseAurela

Page 16: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 17: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 18: KONTINENTI AFRIKAN
Page 19: KONTINENTI AFRIKAN

#MesueseAurela

Page 20: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika eshte nje vend me

ekonomi deri diku te

zhvilluar, dhe eshte

cilesuar si kontinenti me i

prapambetur per shkak te

ketij zhvillimi. Ne te

ekzistojne 2 zona

ekonomike: zona e

Mesdheut dhe Kepi ne

jug. Megjithate, varferia

mbetet nje problem

shume i madh per

kontinentin.

Monedha afrikane

varferia

#MesueseAurela

Page 21: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika , ne nentoken e saj,

eshte e pasur me sasi te

medha nafte, e cila

eksportohet. Industria nuk

eshte e larmishme, por

industria e energjitikes dhe

petrolkimia kane marre

njefare zhvillimi. Gjithashtu

kontinenti eshte i pasur edhe

me diamant, ar, krom,

uranium, baker, magnez etj.

#MesueseAurela

Page 22: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika ndahet ne 5 rajone:

-Afrika Mesdhetare

-Afrika Sudaneze

-Afrika Perendimore

-Afrika Qendrore Ekuatoriale

-Afrika Lindore

-Afrika Jugore

#MesueseAurela

Page 23: KONTINENTI AFRIKAN

Tek Afrika Mesdhetare perfshihen keto shtete: Egjipti,Algjeria,Libi,Maroku,

Tunizia.

Afrika Mesdhetare

laget nga Oqeani

Atlantik, Deti Mesdhe

dhe deti i Kuq.Ndahet

ne 3 nenzona: brezi

bregdetar, zona

malore perendimore,

zona e brendshme

shkretetire. Dendesia

e popullsise eshte e

ulet, popullsia eshte e

perqendruar prane

brigjeve dhe ne

luginen e Nilit.

Qytetet me te medha jane Kajro dhe Aleksandria,

Kazablanka, Tripoli, Algjeri, Tunizi.

#MesueseAurela

Page 24: KONTINENTI AFRIKAN

Egjipti është i famshëm për civilizimin e tij të lashtë dhe

disa nga monumentet më të famshëm të botës, duke

përfshirë komplekse Giza piramidale dhe sfinksi i Madh,

rrënojat e saj të lashta, të tilla si ato të Memphis,

Thives, Karnak dhe Lugina e mbretërve, janë një fokus i

rëndësishëm i studimeve arkeologjike, si dhe objekte

nga këto vende janë shfaqur tashmë në muzeume të

mëdha në mbarë botën. Egjipti konsiderohet gjerësisht

si një komb me rëndësi politike dhe kulturore të Lindjes

së Mesme.

#MesueseAurela

Page 25: KONTINENTI AFRIKAN

Egjipti ka një nga ekonomitë më të zhvilluara

dhe të larmishme në Lindjen e Mesme, me

sektorët, si turizëm, bujqësi, industri dhe

shërbim me ritme thuajse të barabartë në

prodhimin kombëtar. Si pasojë, ekonomia

egjiptiane është zhvilluar me shpejtësi,

pjesërisht për shkak të legjislacionit që synon

për të joshur investimet, i shoqëruar me dy

faktorë të brendshëm dhe të stabilitetit politik,

së bashku me tregtinë e kohëve të fundit dhe

liberalizimin e tregut.

Faktori i rëndësishëm në zhvillimin e

Egjiptit ka qenë dhe do të jetë lumi

Nil, lumi më i gjatë në botë.

#MesueseAurela

Page 26: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika sudaneze ( SAHELI )

eshte zona e kontinentit

afrikan qe fillon nga deti i

Kuq dhe perfundon ne nje

vije te drejte ne jug te

Saharase perendimore, ne

brigjet e Atlantikut.

Popullsia perbehet nga fiset e

etnise sudaneze dhe gjuhet i

perkasin ketij grupi.Feja

kryesore eshte islamizmi,

animizmi ne kultet tradicionale.

Niveli i urbanizimit eshte i ulet

#MesueseAurela

Page 27: KONTINENTI AFRIKAN

Sudani nga 1899 deri më 1955

ishte pjesë e Egjiptit

(Kondominium britanikë). Më 1

janar 1956 u shpall i pavarur. Pas

pavarësisë paraqiten më të

mëdha kundërthëniet kulturore

në mes të myslimanëve në veri

nën ndikimin arab dhe të

krishterëve animistë në jug. Më

1983 pjesën jugore e kaplon

kulmi i luftës së rëndë qytetare

disa vjeçare. Nga 1993 president

i shtetit ishte O. H. Ahmad al-

Bashir-i.

Republika e Sudanit zë një sipërfaqe prej 2,5

milion km2 në të cilën jetojnë diçka më pak se

44 milion banorë. Për kryeqytet ka qytetin e

quajtur Kartumi (Khartum) dhe për gjuhë

zyrtare shtetërore gjuhën arabe. Sipas

Kushtetutës në fuqi (nga 1998-ta) Sudani

është republikë islamike me president

autoritar si kryetar shteti dhe i qeverisë i

zgjedhur drejtë për drejtë çdo pesë vite.

Organi më i lartë i legjislacionit është Kuvendi

Kombëtar (Nacional).

Sipërfaqja dominohet nga rrafshnaltat,

shumica Savana (Savanne), në veri shkretinë

e Nubies (Nubien), në pjese qendrore jugore

moçale dhe tokë e përmbytur shpesh.

Në pjesën veriore të Sudanit është e

koncentruar popullsia myslimane (arabë,

nubianë, bexhanë etj.) të cilët paraqesin mbi

70% të popullsisë së përgjithshme, ndërsa në

jug të krishterët me rreth 13% dhe dashamirët

e besimeve tradicionale Afrikane të besimeve

Dinka, Nuer etj.#MesueseAurela

Page 28: KONTINENTI AFRIKAN

Në tokat të cilat pjesërisht ujiten, pjesërisht

vërshohen, ndër të tjera mbillen pema e

mëndafshit, drithërat e ëmbla (Poaceae), sezami

dhe panxharsheqeri. Po ashtu në Sudan nxjerrët

edhe një lëndë e quajtur goma arabe ndërsa

blegtoria zhvillohet vetëm në nivelin e endacakëve.

Industria e produkteve ushqimore është dega më e

zhvilluar e industrisë së përgjithshme. Partneret

kryesorë tregtar janë Britania e Madhe, India dhe

Italia.

Për transportin e mallrave dhe udhëtarëve janë të

njohura porta detare ndërkombëtare në Port Sudan

dhe porta ajrore ndërkombëtare në kryeqytet.

#MesueseAurela

Page 29: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika perendimore ndodhet

ne bregun verior te gjirit te

Guinese.Ështe nje zone e

lagesht, ku lumenjte jane te

shumte dhe pyjet te

dendur.Ne brendesi fillon e

shtohet zona e savanes.

Popullsia perbehet kryesisht

nga etni te ndryshme qe

praktikojne kryesisht fe

islamike,por edhe

krishterimin dhe kultet

tradicionale.

Popullsia qytetare nuk eshte e larte, pasi

nje pjese e mire e popullsise jeton ne

fshatra. Metropolet me te medha jane :

Abixhani, Akra, Dakari dhe Lagosi.

#MesueseAurela

Page 30: KONTINENTI AFRIKAN

Nigeria ndodhet në pjesën jugore

të Afrikës veriore dhe në jug të vendit

gjendet dalja në Oqeanin Atlantik. Kufirit i

Nigerisë përshkohet nga kufiri me Nigerin në

veri, në veri-lindje Çadin, në lindje dhe jug-

lindje me Kamerunin, në jug me oqeanin

dhe në perëndim me Beninin.

Sipërfaqja e përgjithshme e Nigerisë është 923,768 km2 prej

së cilës 13,000 km2 janë ujë. Nigeria shtrihet rreth

koordinatave gjeografike 10 00 V, 8 00 P. Nigeria ka një

vijë bregdetare 853 km të gjatë dhe vijë kufitare 4,047 km.

Klima në Nigeri është e ndryshueshme. Në pjesën jugore

ekuatoriale në atë qendrore topike dhe klimë shkretëtire në

veri.

Relievi i Nigerisë është terren i rrafshët që vije duke u

shenduar në malorë në pjesën qendrore ndërsa në jug

shkëmbor e në veri ka disa rrafshnalta. Pika më e ulët e

relievit 0m është përgjatë oqeanit Atlantik dhe ajo më e larta

në lartësi mbidetare prej 2,419 metrave në malin Çapal Vadi

në jug-lindje të kryeqytetit, në kufi me Kamerunin.#MesueseAurela

Page 31: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika qendrore ekuatoriale

ndodhet buze gjirit te Guinese dhe

shtrihet perreth pellgut te gjere te

lumit Kongo. Klima eshte

ekuatoriale,e nxehte dhe me reshje

gjate gjithe vitit.Bimesia kryesore

jane pyjet e dendura dhe ne

brendesi ka savane. Popullsia

perbehet nga etni te ndryshme dhe

fete qe praktikohen jane islamizmi,

krishterimi dhe kultet animiste.

Metropolet me te medha jane

Kinshasa, Jaunde, Brazavil.

#MesueseAurela

Page 32: KONTINENTI AFRIKAN

Zaire eshte nje vend i madh,

territoret e te cilit shtrihen ne pellgun

e lumit Kongo. Ne 1960 ne Kongo

shpertheu lufta civile, e cila solli

vendosjen e diktatures, e cila u

rrezua ne 1997, por edhe sot procesi

i demokratizimit eshte i brishte.

Vendi eshte i pasur me lende te

para minerare si bakri, kobalti,

uraniumi dhe diamantet, por

megjithate ekonomia e vendit eshte

e prapambetur. Industria ka marre

njefare zhvillimi kohet e fundit, por

megjithate shumica derrmuese e

popullsise merret me bujqesi.

#MesueseAurela

Page 33: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika lindore perfshin zonen etiopiane,

vazhdon me gadishullin somalez, rrafshnalten

e liqeneve te medhenj, ku mbizoterojne majat

afrikane me te larta.

Klima eshte e bute, megjithese zona

pershkohet nga Ekuatori; bimesia

karakteristike eshte savana.

Popullsia perbehet kryesisht nga etni

etiopiane, bantu, somaleze. Fete qe

praktikohen jane islamizmi, krishterimi dhe

kultet tradicionale.

Metropolet me te medha jane Adis Abeba,

Nairobi, Mogadisho, Dar-Es-Salam.

#MesueseAurela

Page 34: KONTINENTI AFRIKAN

Sipërfaqja e përgjithshme e Kenias është

582,650 km2 prej së cilës 13,400 km2 janë

ujë. Kenia shtrihet rreth koordinatave

gjeografike 1 00 V, 38 00 L.

Kenia ka një vijë bregdetare 536 km të gjatë

dhe vijë kufitare 3,477 km.

Klima në Kenia është e ndryshueshme nga

tropikale në bregdet gjerë në shkretinore në

brendësi të vendit.

Relievi i Kenias përbëhet nga tereni me

lugina të cilat në pjesën qendrore

përfundojnë me malet e larta e të mëdha

të ndara nga fusha e madhe e Rift-it, ku

fillojnë fushat pjellore. Pika më e ultë e

relievit 0 m përgjatë bregdetit në oqeanin

Indian dhe ajo më e larta lartësi

mbidetare prej 5,199 metrave në malet e

Kenias, në pjesën qendrore të vendit, në

veri-lindje të kryeqytetit.#MesueseAurela

Page 35: KONTINENTI AFRIKAN

Afrika jugore pershkohet nga

Tropiku i Bricjapit. Ne veri eshte

pellgu i Zambezit, lume i cili

formon nje varg ujevarash

(Viktoria). Ne jug shtrihen malet

Dragone.Ne kete zone shtrihet

edhe shkretetira e Kalaharit dhe

bregdeti i shkrete i

Namibise.Pjese e kesaj zone

eshte edhe ishulli i Madagaskarit.

Etnite e Afrikes jugore jane

kryesisht bantu, por ka edhe

pakica aziatike. Ne qytet banon

edhe 1/3 e popullates. Metropolet

kryesore jane : Luanda, Kejptaun,

Durban, Johanesburg, Lusaka,

Harare.

#MesueseAurela

Page 36: KONTINENTI AFRIKAN

Republika e Afrikës së Jugut zë një sipërfaqe prej

1,219 milion km2 në të cilën jetojnë diçka më shumë

se 42,16 milion banorë. Për kryeqytet ka Pretorin dhe

selinë e parlamentit e ka në qytetin Kapshtad, ndërsa

ka disa gjuhë zyrtare e shtetërore ndër të cilat janë

gjuhët e popujve vendas dhe anglishtja.

Sipas kushtetutës që nga 1961-ta Republikë dhe nga

1994-ta me 9 krahina (provinca). Kushtetuta e

ndryshuar më 1974 parashihte një parlament nga dy

dhoma (Kuvendin Nacional dhe Këshillin Nacional ë

Krahinave). Kryetar shteti dhe i qeverisë është

presidenti i shtetit i zgjedhur nga Kuvendi me kohë

zgjatje 5 vjeçare.

Rreth 77% të popullsisë e përbën populli i quajtur

bantu, 12% të bardhët, 8,5% të përzierit dhe 2,5%

aziatikët. Ka mbi 30 qytete të mëdha ndërsa feja

dominuese është feja e të krishterëve me diku 70-80%

pastaj vijnë besimtarët e besimeve tradicionale

afrikane, besimtarët budistë (hindi), myslimanët dhe

jahuditë.#MesueseAurela

Page 37: KONTINENTI AFRIKAN