CROATIANJIGA,

ZAGREB

2002.

Ilica 42, Zagreb Tel: 01/ 48 47 559 www.croatiaknjiga.hr COPYRIGHT 2002.,CROATIANJIGA

DUROPEULIC

Za nakladnika:Dr. Franjo Letic

KONSTRUKTIVNI ELEMENTI ZGRADAprvi i drugi dio

Urednik MladenLetic

CIP - Kata10gizacija u publikaciji Naciona1na i sveucilisna knjiznica, Zagreb UDK624.07 (035) 692 (035)

PEULIC, Duro Konstruktivni elementi zgrada / Duro Peulic; - Zagreb: CROATIANJIGA, 2002. - 886 str. 29 21 ISN

953-6321-27-0

1. Gradevinske konstrukcije -- Prirucnik420618092CROATIANJIGA,

ZAGREB_

BIBLIOTEA

HRVATSKO GRADITELJSTVO

NALADNIA

Graficka priprema Mladen Letic

Crtezi Duro~,

dipl. ing. arh

TisakCROATIANJIGA, ZAGREB

Prirucnik KONSTRUKTIVNI ELEMENTI ZGRADA Dure l, se, svojoj strucnoj vrijednosti, s vrhunskim ostvarenjima objavljenim tom podruCju, kao sto su Nefertovo '~hitektonsko projektiranje" l Mittagove IIGradevmske konstrukcije". Mnogi s pravom , da l nadi kad su pitanju konstruktivni deta1}i (l) gradevina, kojima se knjiga i . njiga sastavljena tako da se m upotrijebiti i kao udzbenik gradevinskim skolama i fakultetima i kao prirucnik graditeljskoj praksi. Iz su tijekom skoro deset1jeca svoja znanja iz graditeljstva stjeca1i srednjih tehnickih skola arhitektonskog i gradevinskog usmjerenja (kojima su prva izdanja i namijenjena), kao i studenti arhitekture. Iscrpna izlaganja i deta1jni crtezi, omogucuju mladim pocetnicima, redovifun , kao i polaznicima raznih tecajeva, da l shvate, upoznaju i i slozenije konstruktivne l mente, da im nastavnik mnogo ponavljati. njiga prilagodena i za samosta1an rad i ispita. prirucnik graditeljskoj praksi, ova knjiga , kao sto istice i sam autor, korisno posluziti i skolovanim strucnjacima razlicitim podacima, propisima i standardima kojih se pridrzavati jektiranju.i izvodenju zgrada. Navedeni podaci osobito koristiti rukovoditeljima gradilista, nadzornim sluzbam{1, poslovodama i radnicima razlicitih kva1ifikacija, kako odredivanju izrade pojedinih konstruktivnih elemenata, tako i izvodenju i preuzimanju radova. Od 1975. godine, kada dvije an sveske objavljeno izdanje ove knjige, do autorove smrti,1980" objavljeno izdanja, koja prestano dopunjavao i prosirivao, njegove smrti, dva .izdanja: 1986. i 1991. godine. Pored svog strucnog, knjiga ima i znacenje, oslikava stanje podruCju organizacije gradenja i razvoj gradevmskilJ. materija1a i tehnika gradenja od Drugog svjetskog rata sve do osamdesetih godina, sada vec proslog stoljeca.II

Ovo, sedmo i prvo cjelovito izdanje, razlikuje se od dosadasnjih tome, sto cjelokupna materija, koja do sada l rasporedena dva sveska, obuhvacena jednom svesku, se postigla preglednost i dostupnost, te cjelovitost izlozene materije. Sadrzaj knjige rasporeden drugom dijelu), koja obraduju:

SADRZAJ'

deset poglavlja (pet

prvom i pet

uvod gradevinsku tehniku, gradilista, zemljista i zemljane radove, n plitko temeljenje, zidove i zidne elemente, masivne stropove, drvene konstrukcije, krovne pokrove, ln zljebove, i opsave, ln konstrukcije, te stube i stubista. Izlaganja su sistematizirana, iscrpna, pregledna i jasna, upotpunjena su s; od dvije tisuce komentiranih, prikladnim l izractenih i kotiranih crteza, koje crtao sam autor.

nakladnika

5

KONSTRUKTfVNI ELEMENTI ZGRADAPrvi dio UVOD U GRADEVINSKU TEHNIKUTEHNICE VOREVINE 1 TEHNlA

27 27 27 27 27

Prirodne, umjetne i tehnicke tvorevine Prirodne tvorevine Urnjetne tvorevine Tehnicke tvorevine Bit tehnike Pregled razvoja tehnike Pretpovijesni razvoj Razvoj kroz stari, srednji i pocetak ' novoga vijeka Razvoj u XIX. i . stoljecu Osvajanje svernira Glavne grane tehnike Gradevinska tehnika Geodezija i geodetska tehnika Strojarstvo ili rnasinska tehnika Elektrotehnika Kernija ili kernijska tehnika Rudarstvo ili rnontanistika Brodogradevinska tehnika Posebne grane, srnjerovi i specijalnosti tehnikeGRADEVINSA TEHNlA

Gradevinske sluzbe Projektna sluzba Operativna sluzba Upravna (adrninistrativna) sluzba Posebne sluzbe Obrazovanje za djelovanje u gradevinskim sluzbama Tecajevi Skole za gradevinska zanirnanja Tehnicke skole za gradevinske poslovode Gradevinske tehnicke skole Vise tehnicke gradevinske skole Fakulteti

4 4 4

2727 27 27 28 28 28 28 28 28 28 28

4 4 4

5 5 5 5

ELEMENTI GRADEVINA 1 NJIHOVO PRIAZIVANJE Opcenito elementima gradevina Elernenti objekata arhitekture Elernenti objekata gradevinarstva Gradevinske konstrukcije Graficko rjesenje i prikazivanje elemenatai objekata6 6 6 6

29 29

Prostorno risanje i tehnicko crtanje Vaznost grafickog prikazivanja Elernenti koji se rnogu izraditi opisu Prikazivanje ortogonall1irn projekcijarna Tlocrt, presjeci i izgledi Kote, mjerila i nacrti Kote i kotne crte Mjere i rnjerila Detaljni nacrti Nacrti glavnih projekata Nacrti idejnih projekata Situacioni, urbanisticki i slicni nacrti Aksonornetrijske i perspektivne slike Kopiranje i urnnazanje nacrta Modeli i makete Modeli Makete

7 7 7 7 7 8

Opcenito gradevinskoj tehnici Bit gradevinske tehnike Gradevine Srnjerovi gradevinske tehnike Arhitektura iIi visokogradnja Tradicionalna arhitektura Suvrernena ili rnoderna arhitektura Novija arhitektonska ostvarenja u nas Gradevinarstvo ili niskogradnja Gradevinarstvo u proslosti i sadasnjosti Novija gradevinska ostvarenja u nas

2

40 40 41 414

2 2 2

45 48 50 51

51 52 52

GRADILISTA, ZEMLJISTA 1 ZEMLJANI RADOVIGRADEVINSE PARCELE 1 GRADILISTA

Plansko gradenje Regionalni l Urbanisticki plan Gradevinske parcele Regulaciona li- givinsli-

55 55 55 55 55

Nacini izgradnje u stambenim zonama Zatvoreni izgradnje Poluotvoreni nacin izgradnje Otvoreni izgradnje Suvrerneni lzgradnje Predradnje za gradenje Geodetski snirnak parcele

55 55 56 56 57 57 57

6

7

1

Lokacija objekta Podaci zemljistu Povrsinsko uredenje gradilista Obiljezavanje temelja Organizacija gradilista Organizacijska shema gradilista Organizacija malih gradilista Organizacija velikih gradilista ZEMLJI8TA ZA TEMELJENJE Proucavanje zemljista i propisi za fundiranje Dobra zemljista Losa zemljista Gradevinska klasifikacija zemljanih masa Sondiranje (sondaza) zemljista Sondazne Sondazna okna (bunari) Sondazne busotine Pribor, alat i sprave za sondiranje

58 58 58 5862 62 62 62

ZEMLJANI RADOVI Vrste zemljanih radova i kategorija zemljista Glavne vrste zemljanih radova Kategorizacija zemljista za zemljane radove Alat, pomagala i strojevi Rucni alat i pomagala Mehanicki aparati Strojevi Otkopi Otkopi s obzirom koje se kopa Miniranje Nagibi usjeka Busenje i humus

70 70 70 7071

Zidovi u skeletnim i m slicnim sustavima radicionalni i suvremeni skeletni sustavi Okvirni sustavi Lucni sustavi Primjena sustava Ispune Pregradni i razdjelni zidovi)

11

Stupovi u povijesnom razdoblju arhitekture Nadvoji i lukovi od kamena Nadvoji Ravni lukovi Obloge od kamena kao ravni lukovi Segmentni lukovi Polukruzni lukovi Ostale vrste lukova od kamena Nadvojni lukovi od kamena u povUesnim gradevinama Okviri od kamena Okviri od prozora Okviri vrata Okviri od kamenih ploca Horizontalni istaci i od kamena Vijel1ci s i istacima Vijenci s vCi istacima Vijenci od kamena u povijesnim gradevinama Serklazi u zidovima od kamena Svrha i vaznost serklaza Propisi za izradu serklaza Serklazi vanjskim zidovima i oblogama od obradenog kamena Zavrsetci samostalnih zidova od kamena njihovoj gornjoj strani Zavrsetci namazom od cementnog morta Zavl"setci od klesanca bez istaka Zavrsetci od klesanca s istacima Spec~alni zavrsetci Zavrsetci kosih povrsna ZIDOVl

141 142 143 144 146 146 147 148 149 150 150 151 152 152 152 153 153 154 154 154 155 155 155 155 156 156 157

110 111 111 111111

72 72 74

Potporni, obIozni i l zidovi Ogradni zidovi

111112 112 113

63 63 63 63 64 64 65 65 65 67 67 67 67 68 68

kategoriju zemljista

Nazivi zidova u zgradama

75 7576 76 77 77 79 81 81 81 82 82 82 82 83 83 83 83 83

Osnovni materijali za zidove ZIDOVl 1 OBLOGE NARAVNOG AENA Opcenito gradenju kamenom Vrste kamena postanku Vl"ste eruptivnog kamena Vrste sedlmentnog kamena Vl"ste metamorfnog kamena Vaznija svojstva kamenamlm

Iskopi Iskopi u sirokim prostorima Iskopi u uskim prostorima Nasipi Zatrpavanje i nasipavanje Nasipavanje nagnutim ili kosim terenima Uredenje povrsina nasipa zelenilom Rastresitost zemljista Privremena rastresitost Trajna rastresitost Propisi za racunanje rastresitosti 'ftansportiranje zemljistaPrebacivanj

114 114 115 115 115 115 115 116 116 116 117 117 117 119 119 119 119 121 121 121 121 121 121 121 121 122 122 122 124 125 125 126 127 128 128 129 130 133 133 134 136 138 138 140 140

temelja Temelji stjenovitom tlu Temelji tlu od sljunka i pijeska lizanje i puzavost zemljista Temelji ostalim vrstama dobrog zemljista

Vadenje kamena Odval]ivanje blokova Vrste kamena prema stupnju obrade Lomljeni kamen Obradeni kamen Drobljeni kamen Obrada vidljivih povrsina iIi lica kamena Mat, pomagala i strojevi za obradu kamena Rucni l! i pomagala Strojevi

Nosivost temeljnog tla Standardni podaci za dozvoljena opterecenja tla Pokusna opterecenja tla

68 68

Prenosenje Prevozenje

1

OPEARSlH

BLOKOVA158 158 158 158 159 159 159 159 159 160 160 160 160 160 160

OBICNO ILI PLITKO TEMELJENJE TEMEUI Opcenito temeljima Glavne vrste temelja i nazivi dijelova Osnovni staticki principi za dimenzioniranje obicnih temeljaml

Opeka i opekarski bIokovi NaCin proizvodnje Osvrt nasu opekarsku industriju Propisi za proizvodnju

87 83

Zajednicke stope bliskih solitera Stope stupova povezane protugredama Resetkaste temeljne stope ili rostilji Temeljne l Specijalni slucajevi ili plitkih temelja Temelji podlogama ili jastucima Temelji kosom zemljistu Novi temelji uz postojece Montazni temelji Prijelazni sustavi izmedu plitkog dubokog temeljenja ZA8TITA VLAGE 1 PODZEMNE VODE Izolacija protiv vlage Materijali za izolaciju protiv vlage Horizontalne izolacije protiv vlage Vertikalne izolacije protiv vlage Zastita od prodora i tlaka Zastita protuplocom Zastita protusvodom Drenazam

96 96 96 96 97 97 97 98 98 99

8889 90 90 90 90 91 91 91 91 92 92 93 93 93 94 95 96

Osvrt nasu industriju kamena Eruptivni k Sedlmentni kamen Metamorfni k Ukrasni k Zidovi od lomljenog kamena Izbor komada i debljine zidova Slaganje kd ili vez kamena Izravnavanje i libazni slojevi Zidovi od obicnog lomljenog kamena Zidovi od plocasto lomljenog kamena Zidovi od dotjeranog 10mljenog kamena Ciklopski zidovi Horizontalno mjesoviti zidovi od lomljenog kamena i opeke Vertikalno mjesoviti zidovi od lomljenog kamena i betona Obloge od opeke zidovima od lomljenog kamena Zidovi od obradenog kamena Z~dov~ od poluklesanog (polutesanog) kamena ZldoVl od klesanog (tesanog) kamena Dizanje i prenosenje komada obradenog kamena Mjesoviti zidovi od obradenog kamena i opeke ObIoge kamena Obloge od debelih kamenih l0 Obloge od tankih kamenih l0 Stupovi od kamena Stupovi od dotjeranog lomljenog kamena Stupovi od obra