konsekwencje, wpływ na klimat polski. przeciwdziałanie i ... · zjawisko zmian klimatu -...
TRANSCRIPT
Zjawisko zmian klimatu - przyczyny i ich konsekwencje, wpływ na klimat Polski.
Przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu
Agnieszka NykielKierownik projektu
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”
31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17
tel./faks: +48 12 429 17 93
e-mail: [email protected]
Zmiany klimatu – kilka faktów…
• Klimat Ziemi od milionów lat podlega ciągłej ewolucji copotwierdzają okresy globalnego ocieplenia i ochłodzeniawystępujące w przeszłości geologicznej planety;
• Czynnikami wpływającymi na średnią roczną temperaturę, czypoziom mórz na Ziemi od zawsze były aktywność słoneczna,cykliczne zmiany orbit planety, grubość pokrywy śnieżno-lodowej, atakże stężenie aerozoli i gazów cieplarnianych w atmosferze.
• Dotychczas zmiany temperatury następowały się w tempie ułamkastopnia Celsjusza/tysiące lat lub stulecia. W ostatnich dwóchstuleciach obserwujemy drastyczne przyspieszenie tempa zmianklimatycznych, co jest wynikiem skrócenia tego czasu do okresudekad.• Podstawowym czynnikiem kształtującym tempo
zmian klimatycznych jest emisja dwutlenku węgla iinnych gazów cieplarnianych powstających m.in.podczas eksploatacji paliw kopalnych.
Efekt cieplarniany
• Ciało niebieskie pozbawione atmosfery pochłania iemituje promieniowanie bezpośrednio ze swojejpowierzchni. Atmosfera zaburza ten proceswymiany ciepła, głównie poprzez ograniczenieilości energii cieplnej wypromieniowywanej zpowierzchni planety i dolnych warstw jejatmosfery bezpośrednio w przestrzeń kosmiczną.Efekt cieplarniany jest naturalnym i pożądanymzjawiskiem zachodzącym przy obecności gazówcieplarnianych w atmosferze;
• Bez atmosfery temperatura na Ziemi wynosiłaby18°C;
• Naukowcy podejrzewają, że globalneocieplenie, podobnie jak kwaśne deszcze,smog, dziura ozonowa są skutkaminadmiernej emisji zanieczyszczeń doatmosfery. W XX wieku średnia globalnatemperatura na Ziemi wzrosła o 0,8°C;
Co świadczy o globalnym ociepleniu…?
• Każda z ostatnich trzech dekad była cieplejsza niż wszystkie inne dekady od1850r. Na półkuli północnej, lata 1983-2012 były prawdopodobnienajcieplejszym 30-leciem w ciągu ostatnich 1400 lat.
• Tempo podnoszenia się poziomu morza od połowy XIX w. jest większe niżśrednie tempo w poprzednich dwóch tysiącleciach. W okresie 1901-2010,średni globalny poziom morza podniósł się o 0.19 [0.17-0.21] m;
• Masowe topienie kriosfery - w ostatnich dwóch dekadach swoją masę traciłylądolody Grenlandii i Antarktydzie, lodowce górskie cofały się prawie na całymświecie, zmniejszał się zasięg lodu morskiego w Arktyce i wiosennej pokrywyśniegowej na półkuli północnej. Lodowce górskie na wszystkich kontynentachw ciągu 50 lat średnio straciły 20%–30% swojej masy;
• Wzrost koncentracji dwutlenku węgla, metanu i tlenku azotu w atmosferzedo poziomów niespotykanych w ciągu ostatnich 800 000 lat, w tym wzrostilości CO2 o 40% względem ery przedprzemysłowej, co jest wynikiem spalaniapaliw kopalnych i emisji związanych ze zmianami w użytkowaniu gruntów;
• Wzrost częstotliwości i gwałtowności ekstremalnych zjawiskpogodowych - huraganów i cyklonów, burz i nawalnych deszczy orazdługotrwałych, gorących susz;
Przyczyny zmian klimatu
• Zmiany parametrów orbity ruchu Ziemi wokół Słońca (w skaliczasowej dziesiątek tysięcy lat);
• Oscylacje oceaniczne, tzn. proces quasi-okresowych wahańprocesów wymiany ciepła między atmosferą a oceanem (np. ENSO –El Niño Southern Oscillation);
• Wahania promieniowania słonecznego, zmiany aktywności Słońca(np. określane przez wskaźnik liczby plam słonecznych);
• Zmiany składu ziemskiej atmosfery (gazy cieplarniane, pyłyzawieszone, aerozole);
• Zmiany właściwości powierzchni Ziemi (współczynnik odbicia,retencja wodna, przepuszczalność powierzchni, użytkowanieterenu, roślinność).
Antropogeniczne przyczyny zmian klimatu
• Spalanie paliw kopalnych (gazowych, ciekłych i stałych) irozwój przemysłu;
• Wylesianie i degradacja powierzchni leśnych (17% światowejemisji CO2);
• Produkcja cementu (4% światowej emisji CO2);
• Składowanie odpadów;
• Zwiększona produkcja rolna i przemysłowe hodowlezwierząt;
• Transport.
Gazy cieplarniane
Gazy cieplarniane - lotne substancje chemiczne, których budowa pozwala nazatrzymywanie i magazynowanie energii cieplnej oraz przekazywanie jej dopowierzchni Ziemi w postaci promieniowania podczerwonego. Gazycieplarniane powstają zarówno w naturalnych procesach przyrodniczych, jakrównież są wynikiem działalności człowieka. Poszczególne gazy charakteryzująsię różnymi zdolnościami pochłaniania promieniowania podczerwonego.
1. Dwutlenek węgla
• Naturalne źródła emisji: aktywność wulkanów, aktywność życiowafauny i flory;
• Antropogeniczne źródła emisji: spalanie paliw kopalnych i gazowych,transport, produkcja cementu i innych substancji z węglanów;
• Do kumulacji CO2 w atmosferze dodatkowo przyczynia się wylesianie iograniczanie powierzchni terenów rolniczych co powoduje mniejsząkumulację węgla w glebie i biomasie;
• Czas trwałości w atmosferze – 7 lat.
Gazy cieplarniane2. Metan
• Naturalne źródła emisji: rozkład szczątek roślinnych (bagna, oceany);
• Antropogeniczne źródła emisji: wydobywanie i spalanie paliwkopalnych, rolnictwo (hodowla bydła, uprawy ryżu), pożary orazskładowanie odpadów;
• Dwudziestokrotnie większy potencjał cieplarniany (zdolnośćzatrzymywania ciepła) od CO2 oraz o wiele niższa żywotność (CO2 – 50-200 lat życia w atmosferze, metan ok. 12 lat).
3. Podtlenki azotu
• Naturalne źródła emisji: rozkład azotanów przez bakterie;
• Antropogeniczne źródła emisji: odchody zwierząt hodowlanych,spalanie paliw kopalnych, transport, produkcja nawozów i środkówchemicznych wymagających użycia azotu;
• Jedna z najwyższych wartości pod względem zdolności zatrzymywaniaciepła - 300 razy większym niż w przypadku dwutlenku węgla.
• Żywotność w atmosferze – 180 lat.
Gazy cieplarniane
4. Freony • Antropogeniczne źródła emisji: stosowane powszechnie w XX w. w
urządzeniach chłodniczych i klimatyzatorach, w przemyśleelektronicznym, w aerozolach, przy produkcji aluminium, urządzeńgaśniczych;
• Bardzo wysoki potencjał cieplarniany (nawet kilka tys. razy większy niżCO2);
• Wysoka trwałość (pozostawanie w atmosferze przez tysiące lat);• Na mocy Konwencji Wiedeńskiej oraz Protokołu Montrealskiego
następuje stopniowe wycofywanie z produkcji i zużycia ww. substancji(gazów) jako niebezpiecznych dla warstwy ozonowej, aż do całkowitegoich wyeliminowania;
5. Para wodna • Naturalne źródła emisji: para jest elementem systemu obiegu wody w
przyrodzie, dostaje się do atmosfery w wyniku parowania z powierzchniakwenów i cieków wodnych, parowania lądów, spalania paliw;
• Jest głównym gazem cieplarnianym, odpowiada za powstawanie około2/3 naturalnego efektu cieplarnianego. Jej ilość nie zależy oddziałalności człowieka. Zawartość pary wodnej jest różna watmosferze Ziemi i zależna od czasu jak i miejsca geograficznego.
Gazy cieplarniane
6. Ozon• Naturalne źródła emisji: powstaje naturalnie podczas wyładowań
elektrycznych w atmosferze• Antropogeniczne źródła emisji: emitowany w trakcie procesów
dezynfekcji wody i biologicznej neutralizacji ścieków czy bielenia wielusurowców i półproduktów.
• Ozon obecny w stratosferze osłabia efekt cieplarniany, bo ograniczadostęp promieniowania ultrafioletowego do najniższych warstwatmosfery.
• Ozon obecny w atmosferze potęguje efekt cieplarniany, gdyż absorbujeniektóre zakresy promieniowania zwrotnego Ziemi.
Udział gazów cieplarnianych w efekcie cieplarnianym
CO250%
CH418%
CFC14%
O312%
N206%
Wskaźnik GWP (Global Warming Potential) - określa zdolność danego gazucieplarnianego do zatrzymywania ciepła w atmosferze w odniesieniu dodwutlenku węgla (CO2), traktowanego jako punkt odniesienia.
GAZ GWP
CO2 1
CH4 23
N20 296
O3 2000
CFC-11 CFCl3 4600
CFC-12 CF2Cl2 10600
Najwięksi emitenci CO2 na świecie
http://cache.eb.com/eb/image?id=90500&rendTypeId=4
Największy udział w zwiększaniu efektu cieplarnianego ma dwutlenekwęgla. Aż 30% emisji CO2 jest wynikiem produkcji energii.
Tendencje zmian klimatu w Polsce
• W Polsce systematyczną tendencję do wzrostu temperaturypowietrza obserwuje się od końca XIX wieku ze znaczącymwzrostem od roku 1989;
• Zmiana struktury opadów, głównie w ciepłej porze roku -występowanie gwałtowniejszych krótkotrwałych opadów i w ichnastępstwie coraz częściej gwałtownych powodzi.
• Zanikanie opadów poniżej 1 mm/dobę;• Większa częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk
pogodowych;• Wydłużenie okresu wegetacyjnego;• Zmiany częstości występowania mroźnych zim i ciepłych
zim.
Przyrodnicze skutki zmian klimatu
• Topnienie lodowców i lądolodów Antarktydy i Arktyki;• Wzrost średniego globalnego poziomu mórz i oceanówo zwiększenie objętości cieplejszych wód oceanicznych;o zatopienie obszarów przybrzeżnych i niektórych wysp;o modyfikacja prądów morskich;
• Rozmarzanie wiecznej zmarzliny o Uwalnianie do atmosfery dodatkowych ilości metanu i
CO2;o Uszkadzanie lokalnej infrastruktury: budynków, dróg,
kolei, rurociągów;• Nasilenie ekstremalnych zjawisk pogodowych – upały,
susze, huragany, powodzie;
Przyrodnicze skutki zmian klimatu
• Zmiana granic występowania stref roślinnych – przesuwaniegranicy tajgi i tundry oraz powiększanie się obszarówpustynnych i półpustynnych;
• Zmiany w zakresie stanu i produktywności lasów oraz zasięgugeograficznego niektórych gatunków drzew;
• Wpływ na wybrzeża i ekosystemy morskie - zjawisko erozjiwybrzeża spotęguje się, a istniejące środki ochronne mogąokazać się niewystarczające dla zapobieżenia zalewaniu terenówprzybrzeżnych na wielu obszarach;
• Zmiany w składzie gatunkowym flory i fauny, zagrożenie dla takich gatunków, jak np. niedźwiedzie polarne, foki.
Społeczno-gospodarcze skutki zmian klimatu
• Występowanie niedoborów wody pitnej w związku zpowiększaniem obszarów objętych suszą;
• Sektor rolnictwa – wpływ na zbiory, gospodarkę hodowlaną ilokalizację produkcji:
o Zmniejszanie powierzchni upraw i obszarów hodowlizwierząt -> spadek produkcji roślinnej i zwierzęcej;
o Wzrost ryzyka wystąpienia nieudanych zbiorów będącyefektem częstszego występowania ekstremalnychzjawisk pogodowych;
o Przesuwanie w kierunku północnym granicy uprawniektórych roślin żywieniowych, wcześniejsze wiosennezasiewy upraw;
Społeczno-gospodarcze skutki zmian klimatu
• Sektor energetycznyo Zmniejszenie sezonowych różnic w zapotrzebowaniu na
energię;o Ryzyko uszkodzenia linii dystrybucyjnych i przesyłowych
jako skutek częstszych zjawisk ekstremalnych;o Obniżenie sprawności elektrowni konwencjonalnych z
otwartym obiegiem chłodzenia.
• Sektor turystycznyo szkody w związku ze zmniejszającą się pokrywą śnieżną w
górach;o wzrost temperatury powietrza w tradycyjnych obszarach
wypoczynku na wybrzeżach ciepłych mórz.
Społeczno-gospodarcze skutki zmian klimatu
• Zdrowie ludzio wzrost zachorowań i przypadków śmiertelnych związanych z
wzrostem temperatury, zwiększoną ekspozycją na światłosłoneczne czy też ekstremalne zjawiska pogodowe: np.nadmierna śmiertelność z powodu upałów, występowanieinwazyjnych nosicieli chorób zakaźnych i rozprzestrzenianie sięchorób tropikalnych, np. malarii;
o wcześniejszy początek oraz wzrost sezonowej produkcjialergicznych pyłków, zwłaszcza w wysokich i średnichszerokościach geograficznych półkuli północnej.
• Konflikty polityczne i uchodźcy klimatyczni, pogłębianieubóstwa;o jako następstwo coraz mniejszych zasobów wody i
powierzchni ziem uprawnych;o migracje ludności w poszukiwaniu terenów dotkniętych w
mniejszym stopniu skutkami zmian klimatu.
Skutki zmian klimatu – prognoza dla Polski
Skutki pozytywne:• Wydłużenie okresu wegetacyjnego;• Skrócenie okresu grzewczego;• Wydłużenie sezonu turystycznego w lecie;
Skutki negatywne:• Niekorzystne zmiany warunków hydrologicznych (nasilenie procesu
ewaporacji, dłuższe okresy bezopadowe przerywane gwałtownymi i nawalnymiopadami, obniżanie poziomu wód gruntowych, krótszy czas zalegania pokrywyśnieżnej);
• Zwiększenie częstotliwości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych;• Nasilenie zjawiska eutrofizacji wód śródlądowych i wód przybrzeża;• Zwiększenie zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi w wyniku stresu termicznego;
• Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w porze letniej;• Zmniejszenie potencjału chłodniczego elektrowni -> spadek mocy
produkcyjnej.
Ramowa Konwencja ONZ w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC)
• Najważniejszą podstawą prawną do realizacji działań zmierzających dopowstrzymania zmian klimatu jest Ramowa Konwencja ONZ w sprawie ZmianKlimatu (UNFCCC), którą podpisano w Rio de Janeiro w 1992 roku naMiędzynarodowej Konferencji ONZ dotyczącej Środowiska i Rozwoju (nazywanytakże Szczytem Ziemi).
• Głównym celem Konwencji jest taka stabilizacja ilości gazów cieplarnianych watmosferze, aby nie powodowały one znaczących zmian klimatu, a takżeustabilizowanie ich emisji w takim okresie, aby ekosystemy w sposób naturalnymogły się przystosować do zachodzących zmian. Działania zmierzające dopowstrzymania zmian klimatu nie mogą zagrażać wytwarzaniu żywności anizasadom zrównoważonego rozwoju.
• Traktat określił założenia międzynarodowej współpracy ws. ograniczeniaemisji gazów cieplarnianych. Konwencja weszła w życie w 1994 r. po ratyfikacjiprzez ponad 150 państw. Obecnie stronami Konwencji są 193 kraje. Polskaratyfikowała Konwencję 28 lipca 1994 r. Z czasem ustanowiono odpowiednieprotokoły wprowadzające limity emisji.
Protokół z Kioto
• Protokół z Kioto z 1997 roku jest kluczowym uzupełnieniem RamowejKonwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i jest on jednymz najważniejszych międzynarodowych instrumentów prawnych mających nacelu walkę ze zmianami klimatu. Protokół został przyjęty w trakcie TrzeciejKonferencji Stron Konwencji Klimatycznej w 1997 r.
• Protokół zajmuje się emisjami sześciu gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla(CO2), metanu (CH4), tlenku azotu (N2O), fluorowęglowodorów (HFCs),perfluorowęglowodorów (PFCs), sześciofluorku siarki (SF6).
• Dokument sprecyzował obowiązki stron Konwencji w zakresie ograniczaniaantropogennych oddziaływań na zmiany klimatu i stanowi znaczny postęp wzakresie walki z globalnym ociepleniem, ponieważ zawiera cele wiążące iilościowe.
• Wedle ustaleń zawartych w Protokole, państwa uprzemysłowione do2012 roku mają obniżyć emisję sześciu gazów cieplarnianych o około 5%w porównaniu do poziomu z roku 1990.
• Warunkiem wejścia w życie protokołu była jego ratyfikacja przez conajmniej 55 krajów wprowadzających do atmosfery co najmniej 55%globalnej emisji dwutlenku węgla.
Protokół z Kioto
• 31 maja 2002 r. Unia Europejska ratyfikowała protokół z Kioto, natomiastwszedł on w życie dopiero 16 lutego 2005 r. po ratyfikacji przez Rosję. Protokółratyfikowało 141 krajów odpowiedzialnych za 61% globalnej emisji gazówcieplarnianych. Kilka krajów uprzemysłowionych odmówiło ratyfikacjiprotokołu, w tym m.in. Stany Zjednoczone.
• Traktat funkcjonujący od 16 lutego 2005 wygasł z dniem 31 grudnia 2012. W2012 roku podczas konferencji klimatycznej ONZ w Dausze przedłużonoProtokół z Kioto. Unia Europejska i Norwegia, Islandia, Monako, Szwajcaria iLiechtenstein zrzeszone w Europejskim Obszarze Gospodarczym zobowiązałysię przedłużyć swoje zobowiązania wynikające z Traktatu do roku 2020. Doprotokołu przystąpiła też Australia.
• Rosja, Białoruś i Ukraina nie zgodziły się na przedłużenie okresuobowiązywania protokołu. Z porozumienia wcześniej wycofały się takżeKanada i Japonia.
• W ramach kolejnego okresu obowiązywania protokołu, UE zobowiązałasię do redukcji emisji dwutlenku węgla o 20% w stosunku do rokubazowego 2005.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu –polityka klimatyczno-energetyczna UE
Ramy polityki klimatyczno-energetycznej UE wyznacza tzw. pakietklimatyczno-energetyczny, który:
- określa konkretne cele do osiągnięcia w zakresie redukcji zużycia energii i emisji CO2,- wprowadza mechanizmy mające umożliwić realizację tych celów.
Pakiet „3x20%” zakłada osiągnięcie do 2020 roku następujących celów:
- redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20%,- redukcja zużycia energii o 20%,- zwiększenie OZE w ogólnym bilansie energetycznym do 20%.
Pakiet „2030” zakłada osiągnięcie do 2030 roku następujących celów:
- redukcję emisji gazów cieplarnianych o 40%,- redukcja zużycia energii o 27%,- zwiększenie udziału OZE w ogólnym bilansie energetycznym do 27%.
„Cele 2030„ zostały uzgodnione przez przywódców państw członkowskichUE podczas szczytu w Brukseli w październiku 2014 r., obecnie trwająprace nad przełożeniem ustaleń o charakterze politycznym na aktylegislacyjne.
POROZUMIENIE BURMISTRZÓW
to najbardziej ambitna inicjatywa gromadząca
burmistrzów pionierskich miast i gmin europejskich, którzy zobowiązali
się do przekroczenia celów energetycznych Unii Europejskiej 3x20%
poprzez zwiększenie efektywności energetycznej oraz zwiększenie
wykorzystania odnawialnych źródeł energii na swoim terenie.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu
Zmiany klimatu są problemem globalnym, jednak każdy możeprzyczynić się do przeciwdziałania emisji gazów cieplarnianych -nawet małe zmiany mogą wprowadzić duże różnice
Ślad węglowy - całkowita suma emisji gazówcieplarnianych wywołanych bezpośrednio lubpośrednio przez daną osobę, organizację,wydarzenie lub produkt. Jest rodzajem śladuekologicznego.
Ślad węglowy obejmuje emisje dwutlenkuwęgla, metanu, podtlenku azotu i innychgazów cieplarnianych wyrażonych wekwiwalencie CO2.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu
Zadbaj o odpowiednią izolację termiczną domu, uszczelnij drzwi i okna, jeśli tomożliwe wykorzystuj odnawialne źródła energii (kolektory słoneczne, panelefotowoltaiczne, biomasa).
Utrzymuj odpowiednią temperaturę w mieszkaniu, wykorzystuj termostaty wcelu jej regulacji.
Nie zastawiaj grzejników meblami, nie traktuj ich jak suszarki na pranie. Wietrz mieszkanie krótko i intensywnie.
EFEKTYWNE OGRZEWANIE
URZĄDZENIA DOMOWE
Wyłączaj urządzenia elektryczne pozostawione w trybie czuwania, używaj listew zasilających z wyłącznikiem.
Stosuj tryb oszczędzania energii w komputerze, a jeśli odchodzisz na dłuższą chwilę, wprowadź urządzenie w stan hibernacji.
Stosuj urządzenia AGD o wysokiej klasie efektywności energetycznej. Gotuj tylko taką ilość wody, jakiej potrzebujesz. Stosuj garnki nowej
generacji wraz z przykrywkami.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu
Włączaj pralkę i zmywarkę tylko przy pełnym załadunku wybierającodpowiednio dostosowany program. Średnio zabrudzoną odzież pierz wniskich temperaturach, zrezygnuj z funkcji prania wstępnego.
Zainstaluj perlatory. Bierz krótki prysznic zamiast kąpieli. Nie zwlekaj z naprawą cieknących kranów.
Korzystaj z energooszczędnych żarówek. Maksymalnie wykorzystuj światło dzienne Wyłączaj światła w pomieszczeniach, w których nikt nie przebywa. Stosuj oświetlenie zewnętrzne z czujnikiem ruchu.
OSZCZĘDZANIE WODY
OŚWIETLENIE
Przeciwdziałanie zmianom klimatu
TRANSPORT
Poruszaj się rowerem, pieszo, korzystaj z carpoolingu; Stosuj się do zasad ecodrivingu; Regularnie sprawdzaj ciśnienie opon - jeżeli jest ono o 0,5 bara za niskie, Twój
samochód może zużywać nawet 2,5% więcej paliwa; Zdejmij bagażnik dachowy. Nawet pusty bagażnik może spowodować wzrost
zużycia paliwa i emisji CO2 o nawet 10%; Szybka jazda kosztuje - zwolnij. Jazda z prędkością wyższą niż 120 km/h
wymaga 30% więcej paliwa na kilometr niż jazda ok. 80 km/h. Utrzymaniestałej prędkości również powoduje mniejsze zużycie paliwa;
Jeśli możesz podróżuj pociągiem – emisja CO2 będzie o 2/3 niższa niż gdybyśpodróżował samochodem.
ŚWIADOME ZAKUPY
Wybieraj urządzenia energooszczędne, produkty poddawanerecyklingowi, lokalne i sezonowe produkty żywnościowe oraz samochodycharakteryzujące się niskim zużyciu paliwa i poziomie emisji CO2.
Czym jest adaptacja do zmian klimatu?
Adaptacja to zwiększenie odporności społeczeństwa i gospodarki na negatywne skutki obecnych i przewidywanych zmian klimatu
Przygotowanie do skutków zmian klimatu obejmuje wielesektorów gospodarki i dotyczy różnych obszarów działania:m.in. oszczędzanie wody, zmiany w praktykach rolniczych,budowa konstrukcji przeciwpowodziowych, zmiany w służbiemedycznej i ochrona gatunków zagrożonych etc.
Sektor Przykładowe kierunki adaptacji
Gospodarka wodna Usprawnienie funkcjonowania sektoraw warunkach nadmiaru i niedoboruwody;
Energetyka Dostosowanie systemu energetycznegodo wahań zapotrzebowania na energięelektryczną i cieplną, m.in. poprzezwzrost wykorzystania stabilnychniskoemisyjnych źródeł energii i OZE;
Strefa wybrzeża Rozbudowa i monitoring systemuochrony przeciwpowodziowej izapobieganie degradacji liniibrzegowych oraz rozwój monitoringustref przybrzeżnych;
Kierunki działań adaptacyjnych w Polsce
Kierunki działań adaptacyjnych w Polsce
Sektor Przykładowe kierunki adaptacji
Rolnictwo Dostosowanie upraw dozmieniających się warunków i wahańtermicznych oraz opadowych orazwarunków ekstremalnych;
Obszary zurbanizowane i gospodarka przestrzenna
Ochrona zasobów wodnych dla celówgospodarczych i bytowych, ochronakorytarzy ekologicznych;
Budownictwo Dostosowanie do częstszych,silniejszych wiatrów, ekstremalnychupałów i opadów;
Różnorodność biologiczna Utrzymanie obszarów wodno-błotnych i ich odtwarzanie;
Lasy Przebudowa drzewostanów leśnych wcelu ochrony przed wiatrołomami iszkodnikami;
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”
31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17
tel./faks: +48 12 429 17 93
e-mail: [email protected]
www.pnec.org.pl www.euronet50-50max.eu