kompanzasyon sunumu

7/21/2019 Kompanzasyon Sunumu

http://slidepdf.com/reader/full/kompanzasyon-sunumu 1/114

KOMPANZASYON GÜÇ FAKTÖRÜNÜN

DÜZELTİLMESİ Hasan AKTAŞ

Elk.mü

1Hasan AKTAŞ Elk.Müh



KOMPANZASYON NEDİR.

●Elektrik sisteminde gerilim ile akım arasında,idealde faz farkı olmaz.İndüktif ya

da kapasitif yüklerin oluşturduğu etki neticesinde,akım vektörünün,gerilimvektörüne göre maksimum !"# derecelik fazı kayar.İndüktif ve kapasitif etkineticesinde oluşan gerilim ve akım vektörü arasındaki faz kaymasınıdüzelterek,ideale yakın (! derece sa"it tutmaya yarayan işleme KOMPANZASYON denir.

●KOMPANZASYON NEDİR ?#kım ile gerilim arasındaki faz farkının en ideal ola"ilecek a$ıya getirilerek,sistemi olumsuz etkileyen reaktif yüklerin sıfıra yaklaştırılmasıdır.

● %üketicilerin şe"ekeden $ektikleri endüktif gücün,kapasitif gü$

kaynakları tarafından karşılanmasına KOMPANZASYON denir .




KOMPANZASYON NEDİR.

PRATİKTE.Elektrik sisteminde& motor,transformator,floresant lam"a "alastı,"uzdola"ı,$amaşır

makinesi,klima,ısıtma,'avalandırma ve soğutma,ci'az motorları$%ü&ün %'%(nl(

Al)*)la+, kendilerine gerekli olan manyetik alanlarının temini i$in "ağlı oldukları

şe"ekeden indüktif reaktif gü$ $ekerler.

u manyetik alan etkisi ile faz akımını geri kaydırmasından (indüktif gü$oluşturmasından! dolayı,şe"eke üzerinde yaratmış oldukları indüktif reaktif gücüdengeleme ve fazın akımını olması gereken konuma geri $ekme işlemine

KOMPANZASYON -n(+ .




KOMPANZASYON NEDEN GEREKLİ

)Elektrik ener*isinin,santralden en kü$ük alıcıya kadar dağıtımında en az kayıpla

taşınması gerekmektedir.

) +e"ekeye "ağlı motor,transformator,floresant lam"a "alastı,"uzdola"ı,$amaşır

makinesi,klima,ısıtma,'avalandırma ve soğutma,ci'az motorları$%ü&ün %'%(nl(

al)*)la+,manyetik alanlarının temini i$in "ağlı oldukları şe"ekeden indüktif reaktif gü$ $ekerler.

) İş yapmayan ve sadece motorda manyetik alan doğurmaya yarayan indüktif

reaktif gü$,iletim 'atlarında,trafolarda,ta"lo,şalterler ve ka"lolarda lüzumsuz

yere $/+(l(m -ü0üml+( 1 n+2( ka3)4la+)na, se"e"iyet vermektedir.

) e$ici 'alde&aşırı kapasitif ve aşırı indiktüf yüklü şe"ekelerde istenmeyen kısa

süreli aşırı akım ve gerilim olaylarının yaşanma riski de $ok yüksektir.




Hasan AKTAŞ Elk.Müh 5

-/0#12#341 1E5E1 E6E-7İ

5Ka4as(&(6 3ükl+(n 3'l a7&)8) a+m'n(k9+:'nansla+) %;nla+)n a+as)n-a n

&l(kl( 'lan)-)+.

) -apasitif yükler,şe"ekeye reaktif gü$ en*ekte ederek istenmeyen gerilim yükselmelerine yol a$ar.

) u kayıplar yok edile"ildiği zaman,şüp'esiz trafolar da'a fazla yükü "esleye"ilecek "ir kapasiteye sa'ip olacak.

) 5ünyada elektrik ener*isine i'tiyacın 'er ge$en gün "iraz da'a artmasına

ener*i üretiminin gittik$e pa'alılaşmasına neden olmakta,dolaylı olarak ta "udurum şe"ekede taşınan elektrik ener*isinin de kaliteli,ucuz ve 'akiki iş görenaktif ener*i olmasını da'a zorunlu kılmaktadır.




REZONANSIN ETKİLERİ NEDİR ?

R:'nans)n s(s&m ü:+(n-k( &k(l+(.5 R:'nans 'la3la+)9 n+2( s(s&ml+(n- (s&nm3n9 +(skl( 1 n+2( kal(&s(n(

-ü0ü+n %(+ 'la3-)+.

5 Elmanla+-a a0)+) /+(l(m 1 ak)mla+-an -'la3) (:'las3'n :'+lanmala+)9

k'n-ansa&>+l+(n -(lk&+(k mal:ml+(n- -l(nml+9a0)+) )s)nmala+-an-'la3) kal)*) asa+la+ m3-ana /l(+.

5 Ha+m'n(k /+(l(ml+ 3üksl(+9 Ş%k-k( s(n;s'(-al -al/a 0kl(

%':;l;+ 1 n+2( kal(&s( 'l;ms;: &k(ln(+.




KOMPANZASYON YAPMAK ŞARTMI ?

Reaktif güçe! k"#$a%&e e'i#e& i(e)

● Ş%k- /ü7 ka3)4la+)na n-n 'l;+95Ü+&(m 1 -a8)&)m s(s&m(n(n ka4as(&s( a:al)+.

5G+(l(m -ü0ml+( s'n;*; 1 %;na %a8l) 'la+ak9-a8)&)m

a&la+)n-a9n+2( &a0)ma ka4as(&s(n(n -ü0ms(n n-n 'l;+.

KOMPANZASYON YAPILMASI ŞART MI?5a'a öncede "a'settiğimiz gi"i reaktif ener*inin kompanze edilmesi,şe"eketaşıma kapasitesini arttırmasından ve ener*inin israfını önlemesinden dolayı ülke ekonomisi i$in vazge$ilmezdir ve En+2( P(3asas) Dü:nlm

K;+;m;?n-an kurul kararı olarak en son alınan karar,-arar 1o89:;<9 -arar %ari'i8 :<=<9; olarak zorunlu tutulmuştur.(u kurul kararı @B#@BC## &a+(

1 C sayılı 6esmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir!



Hasan AKTAŞ Elk.Müh

KOMPANZASYON YAPMAK ŞARTMI?

EPDK Eekt!ik Pi*a(a(+ Mü,te!i -i&#ete!i Y%et#ei/i0%i% 12. #a''e(i.Ya(a Ge!ekiik K"#$a%(a&*"% Te3i/i

)-urulu gücü > k?#@in altında 'lan9(0l&ml+(n a+*a-)kla+) n-ük&(6

n+2(9ak&(6 n+2(n(n n 6a:la ü=ka4as(&(6 n+2( - ak&(6 n+2(n(n n 6a:la

C#Is( ka-a+ 'la%(l(+. Aks( al- (0l&m *:a 6a&;+as) >-mk (l 3ükümlü-ü+.

) -urulu gücü > k?# ve üstünde olanlar ise, 7k&(kl+( ak&(6 n+2( m(k&a+)n)n

C#?s(n( a0an n-ük&(6 +ak&(6 n+2( 13a @?(n( a0an ka4as(&(6 +ak&(6 n+2(

&ük&ml+( Jl(n- &ük&&(kl+( +ak&(6 n+2(n(n &amam) (7(n &ük&(m %-l(

>-+l+.

K;+;l?;n @.#".C##" &a+(l( 1 CCBC numaralı kararına göre dağıtımmüşterileri i$in endüktif ve kapasitif reaktif ener*i "edeli =.=.9A tari'indenİti"aren "ütün a"one grupları i$in A kB olarak "elirlenmiştir.



Hasan AKTAŞ Elk.Müh 1!

KOMPANZASYON YAPMAK ŞARTMI

EPDK Elk&+(k (l&(m s(s&m( Y>n&ml(8(?n(n @@.ma--s(

u maddeye göre iletim sistemine "ağlantıyla ilgili 'er "ir öl$üm noktasında,

)Cektikleri endüktif reaktif ener*inin,$ektikleri aktif ener*iye oranı C#?3(9

)Cektikleri kapasitif reaktif ener*inin,$ektikleri aktif ener*iye oranı ise @?(

ge$memelidir . REAKTİ4 ENER5İ TARİ4ESİ/esken a"onelerine,tek fazla "eslenen a"onelere,"ağlantı gücü A (dokuz! kB@a

(da'il! kadar olan a"oneler ile elektrik ener*isi satış tarifelerinde reaktif ener*i "edeli "elirtilmemiş a"onelere reaktif ener*i tarifesi uygulanmaz.

Ö:&l 3;ka+)-a %l(+&(lm(0 0a+&la+a a(: 'lan (0l&ml+ k'm4an:as3'n 4an's;

k;+mak 1 (0l&mk :'+;n-a-)+.




KOMPANZASYON YAPMAK ŞARTMI ?

D=<=9<94e kadar

Endüktif FDD-apasitif F9

=<=<9Aden iti"aren

Endüktif F9-apasitif F=>

Endüktif F=;-apasitif F=

#skıya alındı amma#ncak E05- "usınır değerlerini%alep edecek




G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİ9KOMPANZASYON

T6KETİM TİPLERİNE G8RE İKİ TİP T6KETİ:İ ;ARDIR<

●SADE:E AKTİ4 G67 T6KETEN T6KETİ:İLER.

●Gsı ener*isi üreten,●#kkor Hlamanlı (enkandesant! aydınlatma kullanan,●Elektroliz ve galvonaplasti tesisleri





Aktif Güç ie =i!ikte Reaktif Güç 'e 7eke% Tüketi>ie!) %ransformatörler.) 5üşük uyarmalı senkron makenalar.) o"inler.) Iavai 'atlar.

) #senkron motorlar.) 6edresörler.) Endüksiyon ve ark fırınları.) -aynak makineleri.) Hluerasan lam"a "alastları.) 3odyum ve cıva "u'arlı lam"a "alastları.) 7am"a transformatörleri.

) ütün bobinli alıcılar.




OMİK Y6KLE 7ALIŞMA DRM.




END6KTİ4 Y6KLE 7ALIŞMA DRM.




KAPASİTİ4LE 7ALIŞMA DRM.




KOMPANZASYON NASIL SA@LANA=İLİR.

KOMPANZASYON İKİ ŞEKİLDE SA@LANA=İLİR.

5 D8(0m3n +ak&(6 3ükl+-9ak&(6 n+2( &ük&(m(n( sa8lamak.

5 ll( %(+ m(k&a+ &ük&(ln ak&(6 n+2(-9+ak&(6 n+2( &ük&(m(n(n/llmk




G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİ9KOMPANZASYON)



Hasan AKTAŞElk.Müh 2!

GÜÇ FAKTÖRÜ

Gü7 Fak&>+ü =

Gü7 Fak&>+ü (+a

(+a k>4ük

Ak&(6 Gü7 $,G>+ünü+ Gü7 $A,




/atematiksel olarak aktif gücün(0!, görünür güce (3! oranıdır.

Rak&(6 /ü*ün a+&)m) /ü7 6ak&>+ün- a:alma3a 3'l a7a+.;n;n s'n;*;n-a /ü7-a8)&)m s(s&m( -aa -ü0ük ak&(6 ka4as(& (l 7al)0)+ 1 %>3l* ü+&(ln ak)m -aaa: (0 3a4m)0 'l;+.

k?#

, J 6 K 1 E 1 , K C ( 3 !

"

#-%İH ?E4# H#45#7G KC (0!

kB

6E#-%İHKC (L!kvar

kvar

KC H#-%J6KcosMN kB < k?#N0<3

REAKTİF GÜÇ KÜÇÜLDÜKÇE AKTİF GÜÇGÖRÜNEN GÜÇE YAKLAŞA<AQ İÇİN

*'s @? YAKLAŞQR.

G67 4AKT8R6




G67 67GENİ

""





6eaktif gü$ ve gü$ faktörü

K$Ofaz%ekOfaz

6c

I#$6eaktif ü$

3 (örünen ü$!0#ktif gü$ 0

L

"

99 L03 +=

P

Q

S

P GüçFaktörü

=

==

ϕ

ϕ

tan

cos

ϕ

ϕ

sin...D

cos...D

..D

I U Q I U P

I U S

=

=

=

ϕ

ϕ

sin..cos..

.

I U Q I U P

I U S

=

=

=




REAKTİ4 G67 KOMPANZASYON NEDİR

)Tük&(*(l+(n +ak&(6 /ü7 (&(3a*)n)93ük n 3ak)n n'k&a-a ü+&(l+kka+0)lanmas)na. Rak&(6 Gü7 K'm4an:as3'n; -n(+.$Elk ü+&(m

sa&+alla+)n-a n+&>+ ;3a+&)m)n)n a3a+lanmas) (l n+&>+9+ak&(6 /ü7 1+*k -;+;ma /&(+(l+k sa8lan)+.,

) K"#$a%&a(*"%% 4a*'aa!+.

5 Ha& ka4as(&s(n(n a+&mas).

5 G+(l(m -ü0ümü a:almas).5 Ka3)4la+)n a:almas).

) K'm4an:as3'n (7 &s(sl+- k'n-ansa&>+l+l 3a4)l)+.) K'n-ansa&>+l+(n &s(s -(l-(kl+( 3+ />+9

) Tk(l K'm4an:as3'n.5 G+;4 K'm4an:as3'n; .5 M+k:( K'm4an:as3'n.şekilleri uygulana"ilir.




REAKTİ4 G67 KOMPANZASYON

6eaktif gü$ üreticileri

+EE-E

6eaktif ener*i#ktif ener*i

Elektrik sayacı

-ullanıcı şe"ekesi

4ük

+EE-E

6eaktif ener*i#ktif ener*i

Elektrik sayacı

-ullanıcı şe"ekesi

4ük -ondansatör

G. GG.

P




REAKTİ4 G67 KOMPANZASYON

Haz a$ısı(M!@nin cosinisü KC H#-%J6K olarak adlandırılır.örünen gücünreel eksen üzerindeki izdüşümü aktif gü$ dür.Aktif Güç "ileşeni doğrudan

ısıya,ışığa veya 'arekete dönüşen kısımdır ve görünen gücün,aktif gü$

eksenindeki "ileşenidir . Aktif Güç 9PBS.:"( C) örünen gücün ima*iner

eksen üzerindeki izdüşümü ise Reaktif güç tür .9BS.(i%C Reaktif güçF *eneratör uyarmasının ayarlanması ile *eneratör,reaktif gü$ verecek duruma

getirilir. Eğer tüketici endüktif karakterli ise reaktif gü$,aktif gü$ gi"i trafolar ve

ener*i iletim 'atları üzerinden ge$erek tüketiciye ulaşır.öylece M a$ısına "ağlı

olarak 'atların kapasiteleri "oşuna doldurulmuş olacaktır.%üketici yakınındakondansatörler yardımı ile reaktif gü$ üretilir.öylece gü$ katsayısı düşürülmüş

olur.




D6Ş6K G67 4AKT8R6N6N ETKİLERİ .$mas;+la+),

D"%a%+# 3ak+#+%'a%. ) 5a'a "üyük kapasiteli *eneratör ve trafolar si$ilmesi ) 5a'a maliyetli ekipmanlar ) 5a'a "üyük kesitli iletkenler

) 5a'a "üyük kapasiteli şalterler gerekecektir.

İ,et#e 3ak+#+%'a%. ) -apasitenin da'a düşük oranda verimli kullanımı, ) 5a'a pa'alı tarifeden ener*i tüketimine, ) Iat ve trafolardan da'a az ener*i $ekimine neden olacaktır.

) S'n;7G>+üln (:m& 1 ü+&(ln ü+ünün mal(3&( a+&a+.ü&ün %;nla+)n

3an)n-a /+ks(: 3a&)+)mla+ 3a4)lmas) (l m(ll( k'n'm(3 :a+a+ 1+(lm(0'l;+.

D6Ş6K G67 4AKT8R6N6N ETKİLERİ





D6Ş6K G67 4AKT8R6N6N ETKİLERİ.9mas;+la+),

6RETİ:İ Y8N6NDEN.

)K!a>ak 3i! te(i(teFQeneratör ve transformatörlerin da'a "üyük gü$te se$ilmesine,iletkenlerinda'a kalın kesitli olmasına ci'azlarının da'a "üyük ve 'assas olmasınaneden olur.

) K! 3i! te(i(teFKretim,iletim ve dağıtımda kapasite ve verimin düşmesine,iletkenlerdekayıpların ve gerilim düşümünün artmasına,erilim regülasyonu veişletmeciliğin zorlaşmasına neden olur.

) S'n;7:Ü+&(m mal(3&( a+&a+.





D6Ş6K G67 4AKT8R6N6N ETKİLERİ.$mas;+la+),

T6KETİ:İ Y8N6NDEN.

) K!a>ak 3i! te(i(te8#lıcı transformatörü(varsa!,kumanda,koruma ve kontrol donanımınıngereğinden da'a "üyük olmasına,iletkenlerin da'a kalın kesitli se$ilmesine

neden olur.

) K! 3i! te(i(te8%ransformatör(varsa!,o tesisatın kapasite ve veriminin düşmesine,şe"ekedenda'a $ok reaktif ener*i $ekilmesine,kayıpların ve gerilim düşümününartmasına neden olur.

) S'n;7:G>+üln (:m& 1 ü+&(ln ü+ünün mal(3&( a+&a+.ü&ün %;nla+)n 3an)n-a /+ks(: 3a&)+)mla+ 3a4)lmas) (l m(ll( k'n'm(3 :a+a+ 1+(lm(0 'l;+.




G67 4AKT8R6N6N ETKİLERİ




%%rafoların ve yedek ener*i kaynaklarının da'a düşükkapasitede (kva! se$ilmesi,

) -a"lolar,trafolar ve koruma ci'azlarındaki kayıpların azalması

) 5ağıtım ka"losu kesitlerinin da'a düşük se$ilmesi.

) -a"lolardaki ve trafolardaki gerilim düşümlerinin azalması.

) 6eaktif cezaların önlenmesi.

G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİNİN 4AYDALARI




D6Ş6K G67 4AKT8R6NE SA-İP DONANIMLAR.

DONANIM. G67 4AKT8R6.

S&an-a+& asnk+'n m'&'+la+ ) F= yükte cosMN.:>) F> yükte cosMN.:) F> yükte cosMN.D

) F9> yükte cosMN.>>) %rafolar .D O .A>) #ydınlatma alastları .; O .:) İndüksiyon Hırınları .R O .A) #rk -aynak /akineleri .> O .

) ü&ün %'%(nl( al)*)la+ .9 O .>

) 5oğrultucular ) Iava 'atları




REAKTİ4 G67 TARİ4ESİ.

) 6eaktif ener*i tarifesi A kB üzeri tüm işyerlerinde ge$erli.$aln @ k;3/;lan)3'+,

) İzin verilen sınır gü$ kat sayısı #9"U@dir.

) #"oneden 'arcadığı aktif ener*inin F9 katına kadar reaktif ener*i "edeli alınmaz. )udeğer aşıldığında $ekilen reaktifin tamamından reaktif gü$ tarifesi

uygulanır.

G67 A 8 6 6 6 İ Sİ





● %üketicilerin şe"ekeden $ektikleri endüktif gücün,kapasitif gü$

kaynakları tarafından karşılanmasına KOMPANZASYON denir .

kB

k?#=

k?#r =k?#

9

k?#r 9S1

S




G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİ9K"#$a%&a(*"%

S




G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİ(kompanzasyon!

) Di%a#ik 4a& Ka*'+!+>+a!.

Snk+'n mak(nl+.

) Statik 4a& Ka*'+!+>+a!.

K'n-ansa&>+l+.

6 8 6 6 6 İ İ





DİNAMİK 4AZ KAYDIRI:ILAR.$snk+'n mak(nala+,

) 1akil 'atlarının tüketim merkezlerine "ağlı olduğu yerlerde devreye senkron makine "ağlanır.u makine şe"ekeden $ektiği az miktarda aktif gücü reaktifgüce $evirerek $alışır.

) 3ürekli "akım gerektirirler.

) 5ağıtım şe"ekesinde gereksiz yere reaktif gü$ ile yüklerler.




KC 4AKT8R6N6N 5K2E7%İ7/E3İ(kompanzasyon!

STATİK 4AZ KAYDIRI:ILAR.$k'n-ansa&>+l+,

) +e"ekeye "oş yere reaktif gü$ yüklemezler,) -ayıpları $ok düşük,) Cok az "akım gerektirir,

) /aliyetleri senkron makineye göre $ok düşük,) %esisi ve monta*ı kolaydır.




&AS'T (AKLAŞIM.

kBK v a r 1

) 0aralel kapasitör "ağlamak reaktif gücü (kvar! düşürecektir.

kvar1

% Iarcanan reaktif gücü azaltmak i$in gü$ faktörünü nasıl iyileştire"ilirizT

ASİT YAKLAŞQM .

k?#

Kvar 2





KOMPANZASYON =A@LANTILARI.

5 (+3sl K'm4an:as3'n.

5 G+;4 K'm4an:as3'n.

5 M+k:( K'm4an:as3'n





=İREYSEL KOMPANZASYON.5evamlı olarak işletmede "ulunan "üyük gü$lü tüketicilerin reaktif gü$i'tiyacını temin etmek i$inkondansatörlerin tüketicinin ucunadirekt paralel olarak "ağlanması veortak "ir ana'tar üzerinden tüketiciile "irlikte devreye girip $ıkmasışeklinde yapılan k'm4an:as3'n-;+.

6 8 6 6 6 İ İ




G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİ (kompanzasyon!

=İREYSEL KOMPANZASYON.

5 En %as(&.

5 En &k(l(.

6 8 6 6 6 İ İ





=İREYSEL KOMPANZASYON A;ANTA5LARI.

5 İ3(l0&(+m &üm -a8)&)m s(s&m(n( &k(l+ 1 ka4as(& a+&a+.

5 T'4lam /ü7 6ak&>+ünün -8+( + :aman ;3/;n -8+--(+.

5 Ana&a+a /+km-n -'nan)ma -(+k& %a8lana%(l(+.

6 8 6 6 6 İ İ





=İREYSEL KOMPANZASYON DEZA;ANTA5LARI.

) Cok sayıda kondansatör kullanımı nedeniyle maliyet yüksektir.

) 4ükte dalgalanma olduğunda ayarlama olmadığı i$in aşırı kompanzasyonaneden ola"ilir.

) 3a"it gü$te sürekli $alışan tüketicilere "ağlana"ilir.

6 8 6 6 6 İ İ




G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİ9k"#$a%&a(*"%

GRP KOMPANZASYON.

)ir$ok tüketicinin "ulunduğu "ir tesiste 'er tüketici ayrı ayrı kondansatörler ile donatılacağı yerde "unların ortak "ir kompanzasyon tesisi tarafından "eslenmesi da'a pratik ve ekonomik sonu$lar verir.u durumda kondansatörlerözel ana'tarlar üzerinden ve gerektiğinde kademeli olarak şe"ekeye "ağlanırlar.

6 8 6 6 6 İ İ





GRP KOMPANZASYON A;ANTA5LARI.

5 K'm4an:as3'n &s(s(n(n mal(3&( -ü0+.





GRP KOMPANZASYON DEZA;ANTA5LARI.

5 Yükl+-k( -8(0(ml+ (7(n /+;4la+) ana&a+lamak /+k(+.

5 G+;4 K'm4an:as3'n;n-a (3( %(+ /ü7 6ak&>+ü l- &mk (7(n /+;%a -a(l

k(4man)n &amam) -1+- 'lmal).

G67 4AKT8R6N6N D6ZELTİLMESİ





MERKEZİ KOMPANZASYON.u tür kompanzasyon yapılmış "ir tesiste

tüketici sayısı $ok olduğundan ve "unların'epsinin sürekli veya "elirli zamanlardadevrede kalması söz konusu olmadığından

devredeki yüke ve cinsine görekonpanzasyon gücünü ayarlaya"ilen "ir ayar düzeni "ulunur $3ük a3a+ +>ls(,

4ük ayar rölesi






MERKEZİ KOMPANZASYON A;ANTA5LARI.

● İşletmenin güç aktörü bir !er"en "enetlenir.

● #$ !öntem en $c$% !öntem"ir.

● &şırı 'e "üşük kom(an%a)!on önlenmiş ol$n$r.





79k"#$a%&a(*"%

M+k:( k'm4an:as3'n -:a1an&a2la+).

● &şırı kom(an%a)!on$ önlemek için kon"an)atörleri "e're!e alı( çıkaran rölelerei*ti!aç 'ar"ır.

● +a,ıtım )i)teminin ka(a)ite)ini arttırma%.

6 8 6 6 İ İ




V.kA+ ).kA+ U.kA+

PANO ÇQKQŞLARQ

ANA ARA

O&'ma&(k k'm4an:as3'n ka-ml+( Sa%(& k'm4an:as3'n ka-ms(

ANA ESLEME HATTQ

OTOMATİK KOMPANZASYON PANOSW

KOMPANZASYON TESİSİ PRENSİP ŞALT ŞEMASQ

G67 4AKT8R6 D6ZELTİLMESİ

6 8 6 6 İ İ




Rak&(6 /ü7 k'n&+'l +>ls(

Rak&(6 /ü7k'n&+'l +>ls(

Ak)m

G+(l(m

slm a&&)

K'n-ansa&>+ ka-ml+(


OTOMATİK KOMPANZASYON



KOMPANZASYONDA DİKKAT EDİLE:EK -SLAR





ASENKRON MOTORLARDA LOKAL KOMPANZASYON) ir asenkron motorun "ireysel kompanzasyonu i$in gerekli kondansatör

gücü, motorun "oşta $alışma esnasında $ektiği reaktif gücün yaklaşık F A@ına eşittir.> B H) % IH

G motorun "oşta $alışma akımıdır. G #kımının öl$ülmesi mümkün değilse,

motor plaka değerleri yardımı ile Lc yaklaşık olarak "uluna"ilir.PL N ,A ( 0 < V ! ( = W cos n ! <cos Mϕ n .sinMn

0 N /otorun nominal aktif gücü ( kB !V N motorun verimi

cos n N /otorun nominal gücteki gü$ katsayısıϕ

ASENKRON MOTORLARIN G67LERİNE G8RE KONDANSAT8R




DE@ERLERİ9YAKLAŞIK DE@ERLER

A(e%k!"% #"t"!a!+% güçe!i%e g!e k"%'a%(at! 'e/e!e!i

/otorun nominal gücü(-B! -ondansatör gücü (-?#r!

=OD /otor gücünün F>>

;O;.A 9

>O>.A 9.>

RO.A D

:O=.A ;

==O=D.A >

=;O=.A R

=:O9=.A :

99O9A.A =

DODA.A /otor gücününF;

; dan "üyük /otor gücününFD>



Hasan AKTAŞ Elk.Müh 56Hasan AKTAŞ Elk.Müh 56


)En ideal kompanzasyon,'er "ir elektrik aygıtının,gereksindiği reaktif gücü sağlaya"ilecek "üyüklükte "ir kondansatörün,o aygıtın şe"eke

"ağlantı klemensleri arasına "ağlı tutularak aygıtla "irlikte devreye alınıpdevre dışı "ırakıldığı "ireysel kompanzasyondur.

)-ompanzasyon "ir faz üzerinden yapılmamalıdır.

)4ıldız "ağlı sistemde fazlardaki yükleri ayni seviyede tutmak zor olduğundan

kompanzasyonun sağlıklı ola"ilmesi i$in ü$ faz üzerinde yapılmalıdır.en az =9

) unun sağlanamadığı 'allerde yükün değişik zamanlarda devreye alınıpdevreden $ıkarıldığı durumlarda,merkezi otomatik kompanzasyon uygulanır.




) u sistemde,yükün gü$ faktörü (cosM! ve "üyüklüğü sürekli değiştiğindenyükün reaktif gü$ "ileşeni sürekli öl$ülerek "una öre en uygun miktarda

kondansatör "ataryası devrede tutulur.



) #kım trafosu,kondansatör sisteminin "ağlı olduğu nokta ile yük arasına

"ağlanmamalıdır.

) #kım trafosu primer anma akımı,kaynaktan $ekile"ilecek maksimum akımın

üstünde olmamalıdır.; -?# i$in akım trafoso ;X.: ND9 -B R<> #) -ompanzasyon sistemi devre dışı "ırakılırken ana şalterle değil tek tek

kademe kontaktorleri vasıtasıyla devre dışı "ırakılmalıdır.

NNN

#kım trafosu






) -ademeler,devre dışı "ırakılmasından sonra tekrar devreye alına"ilmesi

i$in kondansatörün minimum deşar* süresi kadar ("ir dakika! "eklenmelidir.

) 5a'a seri $alışmanın gerektiği 'ızlı yük değişimi olan tesislerde,ek deşar*

diren$leri veya "o"inleri kullanılmalıdır.

5 Rak&(6 3ük a3a+ +>ls( m'n6a:9&+(6a:9/n+&>+ m'-;na ;3/;n s7(lml(.

) -ompanzasyon kademeleri&4a tüm kademeler eşit gü$te veya =.kademe,

en kü$ük gü$te&9. kademe, "unun iki katı gü$te ve yeterli güce ulaşıldıktan

sonraki kademeler,"ir "irine eşit gü$te se$ilmelidir.öylece 'em gece veya'afta sonu yükleri gi"i kü$ük yüklerin,'em de $alışma günü i$erisindeki

kü$ük yük değişimlerinin uygun kompanzasyonu sağlanır.

KOMPANZASYON 1 GRP G6:6 TESPİTİ




KOMPANZASYON 1. GRP G6:6 TESPİTİ

J61E-8=

- /0& trafo gücü i$in,

3a"it kompanzasyon kondansatör gücü yaklaşık olarak ,-ompanze edilecek gücün 1 2k "ağıntısı

1 = 3a"it kompanzasyon kondansatör gücü, kompanze edilecek gücün

34 küçük 3 5 ten bü!ük olma!acak - /0& 6 .7 =58 /9 - & çeker

/ = R<> kompanzasyonda kullanılacak akım trafosunun dönüştürme oranına "ülümüdür. u oran =. gurup kondansatör reaktif gücünü "elirler.

; -?# X F DN =9 -?#r 3a"it kompanzasyon kondansatör gücüdür.

R<> N=9 Y =.9 N =.> -?#r =. gurup kondasatör gücü "ulunur.

J61E-89

48; /0& trafo gücü i$in,=9> -?# X F DND.> Y ; -?#r 3a"it kompanzasyon kondansatör gücüdür.

9<> N; Y ;. N ; -?#r =. gurup kondasatör gücü "ulunur.





Rak&(6 /ü7 k'n&+'l +>ls(

<eakti güçkontrol röle)i

&kım

Gerilim

#e)leme *attı

/on"an)atör ka"emeleri


%/#%İ- -/0#12#341

KOMPANZASYON KADEME SE7İLMESİ




KOMPANZASYON KADEME SE7İLMESİ

Dn/s(: 3üklü -1+l+- k'm4an:as3'n @XC /;+;4 m'n6a: k'n-ansa&>+

k;llan)lmas) /+k(+. Rak&(6 3ük a3a+ +>ls( %;na />+ s7(lml(-(+.

kompanzasyon yük ayar rölesi =9 gurup üzerinden düşününmüşse&R fazı i$in =O9 gurup monefaze kondansatör Sfazı i$in =O9 gurup monefaze kondansatör Tfazı i$in =O9 gurup monefaze kondansatör

G+( kalan /;+;4 ü7 6a:l) k'n-ansa&>+ k;llan)la*ak.

K'm4an:as3'n 3ük a3a+ +>ls( @U /;+;4 ü:+(n-n -ü0ününmü0s&5 Al&) /;+;4 m'n6a: k'n-ansa&>+

5 G+( kalan @C /;+;4 ü7 6a:l) k'n-ansa&>+ k;llan)la*ak

R gurup monefaze kondansatör

dalgalanmalarında





dalgalanmalarında KOMPANZASYONDA DİKKAT EDİLE:EK -SLAR

) > veya = k?#r@lık kademelerin kullanılması gereken 'allerde,"öyle "irkademenin tek "ir kontaktörle veya tek "ir kontağın kapanmasıyla aynı anda

ener*ilenen "irka$ kontaktörle devreye alınması yerine, yükü 9>@er k?#r@lık

gruplara ayırıp 'er "ir gru"u "ir"irinin yardımcı kontakları üzerinden peş peşe

ener*ilenen "irka$ kontaktörle devreye alma yolu terci' edilmelidir.

u şiddetli şar* akımlarının azalmasını sağlayacaktır.

5 S(s&m- /n+&>+ 1a+sa9k'm4an:as3'n 3ük a3a+ +>ls(-9/n+&>+

m'-;n;n-a 'lmas) /+k(+9$/+(l(m -al/alanmala+)n-a k'm4an:as3'n

K'n-ansa&>+l+(n-n /+(l(m 3ükslml+( 'la*a8)n-an92n+a&>+ k;man-a -1+l+(n- a+):ala+ m3-ana /l%(l(+,





O N S ON : S

) Ka-m s(/'+&ala+)n)n anma ak)mla+) s7(l(+kn 0a+2 ak)mla+) 1 /7(*(

+2(ml+ (l a+m'n(k ak)mla+) -(kka& al)na+ak k'n-ansa&>+ anma ak)m)n)n@9 ka&) 'lmal)-)+ . GsN GnX=.R N=RX=.R N9> # sigorta kullanılmalıdır.RD # kadar .#.3 kullanıla"ilir.5a'a "üyük amperler i$in (1I! "ı$aklı sigortalar kullanılmalıdır.

)-ompanzasyon panosu $evre sıcaklığı ZD> P den "üyükse panonun soğutulması gerekir. )-ompanzasyon panosu $evre sıcaklığı O=> Pden az ise panonun ısıtılması gerekir.

OTOMATİK KOMPANZASYON A;ANTA5LARI




OTOMATİK KOMPANZASYON A;ANTA5LARI

) İlk k;+;l;m mal(3&( n(s4&n -aa ;*;:-;+ . DEZAANTALARQ

) Iızlı değişen yüklere karşı tam kompanzasyon yapılamaz.

)5engesizliklere karşı ayrı monofaze kondansatörler eklemek gerdir.

) -apasitif cezaya giren sistemlerde şönt reaktör eklemek gerekir.) 5evreden $ıkan kademe i$in uzun deşar* süresi gereklidir.

) -ü$ük oranlarda yük değiştiren sistemlerde $ok sayıda kü$ük

kademe gerekir.

OTOMATİK KOMPANZASYON DEZA;ANTA5LARI




SONWÇ

Iızlı ve kü$ük oranlarda yük değişen durumlarda,da'a $ok kademeyei'tiya$ duyulur.47>8- ka"eme gibi? "uda 'er kademe i$in ek maliyet

anlamına gelir./ontaktor>Sigorta>/on"an)ator>#ara 'e!a /ablo>Pano>

@batlarının #ü!üme)i '.b? "u se"eple NİSPENTEN W<WZ [ olmasını "u

sistemlerde kay"eder.

) 3isteme "u kadar yeni eleman eklenmesi "akım ve işletme maliyetlerini

$ok arttırır.

) %am kompanzasyon yapamadığı ve arızalanma riski olan $ok devre

elemanı "arındırdığı i$in sistemi cezaya sokma riski yüksektir.

%6İ3%J6 #1#I%#67#/#7G IG27G -/0#12#341




T+(s&>+ Ana&a+lamal) S&a&(k K'm4an:as3'n s(s&m(n- ana 6a+k93a1a0 a7ma

ka4ama s;+s( 'lan k'n-ansa&>+l+ 3+(n9):l) a7ma ka4ama 3a4a%(ln

&+(s&>+ m'-üll+( k;llan)l)+.



KOMPANZASYON YAPILA:AK Y6K6N REAKTİ4 G67 İ-TİYA:I -ESA=I




KOMPANZASYON YAPILA:AK Y6K6N REAKTİ4 G67 İ-TİYA:I -ESA=I

) -ompanzasyonu yapılacak yükün reaktif gü$ i'tiyacı "elirlenir.

) %am kompanzasyon i$in,kurulacak kompanzasyon tesisinin reaktif gücüen az yükün reaktif gü$ i'tiyacı kadar olmalıdır.u nedenle reaktif gü$i'tiyacının iyi "elirlenmesi gerekir.) 0ro*elendirilen yüklerin toplam aktif gücü "ulunur.

) 'mik yüklerin ve kapasitif reaktif yüklerin gücü "u toplama d\'il edilmez. cos(M! değeri "ilinen yüklerin reaktif gü$leri 'esap edilerek toplanır ) eriye kalan aktif gü$ i$in cos(M! değeri ortalama ,: alınarak "u toplamaeklenir ve toplam reaktif gü$ i'tiyacı "elirlenir.))4ükün reaktif gü$ değişim miktarı ve 'ızına göre kompanzasyon yöntemi se$ilir

) %asarlanan yönteme uygun olarak kompanzasyon sistemi ve gerekentesisat pro*elendirilir.

REAKTİ4 G67 -ESA=I




7

!(.

.

.

.

.

.

9=

9

99

=

==

9=

9

99999

=

=====

99==

9=

999

===

ϕ ϕ

ϕ

ϕ

ϕ

ϕ

ϕ ϕ

ϕ

ϕ

ϕ ϕ

ϕ

ϕ

tg tg P Q

1o)

Sin P

1o)

Sin P Q

P P P

1o)

P S 1o)S P

1o)

P S 1o)S P

SinS SinS Q

QQQ

SinS Q

SinS Q

1

1

1

1

−=

−=

==

=⇒=

=⇒=

−=

−=

=

=

KOMPANZASYON.




&'R *R+EK

,1kB

kvar=

k?#=

,2

k?#9

-var=

kvar9

ÖRNEK İN<ELEME.

KOMPANZASYON.

KOMPANZASYON.




kBN;=

k ? # = N > : R

k v a

r = N

; = A

,1

DÜŞÜK GÜÇ FAKTÖRÜ

&'R *R+EK

8RNEK İN:ELEME.

#-%İH KC8 ;= kB

KC H#-%J6K8 cos(M=!N,

J6K1K6 KC8 ;=<,N >:R k?#

6E#-%İH KC 8 k?#=]sinM=N>:R],=;N;=A k?#r

KOMPANZASYON.




kBN;=

k ? # = N > : R

k v a

r = N ; = A

,1 ,2

k ? #9 N ; D 9

k v a

r 9 N =

D >

9 :

;

&'R *R+EK

KC H#-%J6K 5K2E7%İ75İ-%E1 316#

8RNEK İN:ELEME.

#-%İH KC8 ;= kBKC H#-%J6K 8 cosM9N,A>J6K1K6 KC8 ;=<,A>N;D9 k?#6E#-%İH KC 8 k?#9]sinM9

8 ;D9],D=99N=D> k?#r -ondansatör gücü8 =O 9N;=AO=D>N9:; k?#r Ԛ Ԛ

J6K1K6 KC%E-İ #2#7/# 8 >:R W ;D9

8 =>; k?#1.DRM .DRM

G!ü%ü! GüçFJ2 k;A Ak+# F1) A

G!ü%ü! GüçF k;AAk+# F2J)1 A

1ot8 4andaki örneklerdegörüldüğü gi"iakımdaki azalma#ktif ü$teki düşüşesonu$ vermeye"ilir.

IBS1..:OSC

G67 4AKT8R6.




YAPQLAN DÜZENLEME İLE C##U YQLQ AŞQNDA @B ORANQNDA REAKTİF GÜÇ KWLLANQMA İZİN ERİLMEKTEDİR.GELE<EKTE W ORAN DAHA DA DÜŞE<EKTİR.

REAKTİF EDELİ 9@ Yk+BkA+ KD $SQNQR AŞQLDQQNDA, KAYNAK TEDAŞ

ÖRNEK İR TESİSTE AYLQK ##.### k AKTİF TÜKETİM AZ OLARAK ALQNSQN .

1. DRM . DRM

Rak&(6 Tük&(m

Rak&(6 -l(

11.HHH k;A!Q

H YTL

Reaktif Tüketi#F

Reaktif =e'eiF

11.HHH k;A!Q

.H YTLKD;

2HH.HHH1.B11.HHH 2HH.HHH H.1B11.HHH

8RNEK




8!%e/i%F -urulu "ir tesiste ^attmetreden öl$ülen aktif gü$ = kB tir. PosinüsM, göstermektedir.-ompanzasyon sonrası gü$ katsayısı ,A> yapılmak isteniyor.

7ekie% g!ü%ü! güçF 3= N0ı N = kB N =;9:,> k?# Pos M= ,7ekie% !eaktif güçF L= N _ (3ı` O 0ı`! N _ =;9:,>` O =` N =9,9 k?#rAktif güç (a3it tt!(a :"(C B H)J içi% *e%i g!ü%ü! güç 39 N 0ı N = kB N =>9,R k?# PosM9 ,A>Ye%i Reaktif Güç 8L9` N _ (39` O 0ı`! N _(=>9,R`O=`! N D9:,> k?#rGe!eki k"%'a%(at! gü>ü 8Lc N LıOL9 LcN=9,9OD9:,> N RA=, k?#rLc N RA=. k?#r

8RNEK




G>+ünü+ /ü7 sa%(& &;&;l;4 ak&(6 /ü7& a+&&)+)la%(l(+ .

Jrnekte PosM= N , 0ı N = kB 3ı N =;9:,> k?# olarak "ulunmuştu.

PosM N ,A>i$in

Yn( ak&(6 /ü7

09 N 3ı PosM9 N =;9:,>X,A>N=D> kB

Yn( +ak&(6 /ü78

L9 N_( 3=!`O09!` L9 N _(=;9:,>!`O(=D>!9 N;;R,9 k?#r

G+kl( k'n-ansa&>+ /ü*ü

Lc N LıOL9

Lc N =9,9 W ;;R,9N>D k?#r

LcN>D,D k?#r

8RNEK




J61E-8 -urulu "ir tesiste ^attmetreden öl$ülen aktif gü$ > k^ tır.PosinüsM , göstermektedir.-ompanzasyon sonrası gü$ katsayısı

,A 'edeflenmektedir.

)erekli kondsnsatör gücünü "ulun.

) 3a"it kompanzasyon i$in gerekli kondansatör gücünü "ulun.) -ondansatör gerilimini normal şartlar i$in se$in,"una göre kompanzasyon gücü

) -ompanzasyon panosunda kullanılacak akım trafosunun değerini "ulun.

) -ompanzasyon panosunda kullanılacak =. kademenin kondansatör gücünü "ulun



8RNEK




) 3a"it kompanzasyon i$in kondansatör gücünü .1 = 3a"it kompanzasyon kondansatör gücü, -ompanze edilecek gücün@ kü7ük &n %ü3ük 'lma3a*ak ; /0&2.7 =8; /0& 6 3 5 =47.A; /0&r

)-ondansatör gerilimini normal şartlar i$in se$in,"una göre kompanzasyon gücü(;; < ;!9 N=.9= 1ormal kompanzasyon yapılacak.

;; kondansatör gerilimi.; şe"eke gerilimi.D:D X =.9= N;RD -?#r normal kompanzasyon yapılacak

8RNEK




) -ompanzasyon panosunda kullanılacak akım trafosunun değeri.

; /9 =4 & 42; akım trao)$ k$llanılacak

/ = =<> kompanzasyonda kullanılacak akım trafosunun dönüştürme oranına "ülümüdür.

)-ompanzasyon panosunda kullanılacak =. kademenin kondansatör gücü.=<> N9 N 9 -?#r =. gurup kondasatör gücü "ulunur.

8RNEK




J61E-8 -urulu "ir tesiste ^attmetreden öl$ülen aktif gü$ = -B tır.

-osinüsM , göstermektedir.-ompanzasyon sonrası gü$ katsayısı,AA 'edeflenmektedir.

)erekli kondansatör gücünü "ulun.

) 3a"it kompanzasyon i$in gerekli kondansatör gücünü "ulun.

● -ondansatör gerilimini normal şartlar i$in se$in,"una göre kompanzasyon gücü) -ondansatör gerilimini gü$lendirilmiş ve filtreli kondansatörlerle kompanzasyon

yapılacağına göre kompanzasyon gücünü "ulun.

) -ompanzasyon panosunda kullanılacak akım trafosunun değerini "ulun.

) -ompanzasyon panosunda kullanılacak =. kademenin kondansatör gücünü "ulun) -ompanzasyon yük rölesini tain edin.

) -ompanzasyon rölesinin ka$ kademe olduğunu ve 'er kademe gücünü tain edin

8RNEK




Cekilen görünür gü$8 3= N N = kB N =;9A k?#

,Cekilen reaktif gü$8

L= N _ (3ı` O 0ı`! N _ =;9A` O =` N =9= k?#r

#ktif gü$ sa"it tutulursa PosM N ,AA i$in yeni görünür gü$

39 N 0ı N = kB N == k?# PosM9 ,AA

4eni 6eaktif ü$ 8

L9` N _ (39` O 0ı`! N _(==`O=`! N =;9 k?#r

erekli kondansatör gücü 8Lc N LıOL9 LcN=9=O=;9 N :A k?#r Lc N:A k?#r

Pos M=

0

.

8RNEK




) 3a"it kompanzasyon i$in kondansatör gücünü .

1 = 3a"it kompanzasyon kondansatör gücü, -ompanze edilecek gücün34 küçük 3 5 ten bü!ük olma!acak 4 /0& 2 .7 =48; /0& 6 3 5 =5A.; =

- /0&r ●-ondansatör gerilimini normal şartlar i$in se$in,"una göre kompanzasyon

gücü

(;; < ;!9 N=.9= 1ormal kompanzasyon yapılacak.:AX =.9= N=RD.>A -?#r normal kompanzasyon yapılacak

) -ondansatör gerilimini, gü$lendirilmiş ve filitreli kondansatörlerlekompanzasyon yapılacağına göre kompanzasyon gücünü "ulun.

(>9> < ;!9 N=.9 1ormal kompanzasyon yapılacak.

;; kondansatör gerilimi.

; şe"eke gerilimi.

:AX =.9 N=>=9 -?#r normal kompanzasyon yapılacak

8RNEK




) -ompanzasyon panosunda kullanılacak akım trafosunun değeri.

@C# KA [ #.U @### K C###B ak)m &+a6's; k;llan)la*ak / = 8<> kompanzasyonda kullanılacak akım trafosunun dönüştürme oranına

"ülümüdür.

)-ompanzasyon panosunda kullanılacak =. kademenin kondansatör gücü.9<> N; Y ;. N ; -?#r =. gurup kondasatör gücü "ulunur.

9. kademenin kondansatör gücü.: k?#r

) -ompanzasyon yük rölesini tain edin.

k'm4an:as3'n 3ük a3a+ +>ls(-9/n+&>+ m'-;na ;3/;n 'lmas) /+k(+.

8RNEK




)-ompanzasyon rölesinin ka$ kademe olduğunu ve 'er kademe gücünü tain edin.-ompanzasyon rölesi C kademe olacak.

) Dn/s(: 3üklü -1+l+- k'm4an:as3'n @XC /;+;4 m'n6a: k'n-ansa&>+

k;llan)lmas) /+k(+. Rak&(6 3ük a3a+ +>ls( %;na />+ s7(lml(-(+.

kompanzasyon yük ayar rölesi 9; gurup üzerinden düşününmüşse&R fazı i$in =O9 gurup monefaze kondansatör ;,: k?#r Y =9 k?#r

Sfazı i$in =O9 gurup monefaze kondansatör ;, : k?#r Y =9 k?#rTfazı i$in =O9 gurup monefaze kondansatör ;, : k?#r Y =9 k?#rG+( kalan @U /;+;4 ü7 6a:l) k'n-ansa&>+ k;llan)la*ak.

. Ka-m kA+

U. Ka-m kA+

". Ka-m C[# kA+9U[U#9[@## kA+ 0kl(n- -ü:nln*k&(+. @ kA+

DR k?#r

@@CX @ kA+

P!atikte 9k kat(a*+(+%a g!e !eaktif güç Qe(a3+




k kat(a*+(+

0ratikte yukarıda verilen 'esa"ı yapmadan 9k ,katsayısını veren "ir cetvelyardımı ile "ir tesisin veya tüketicinin rektif gü$ i'tiyacı tespit edilir. u cetvel,

"elirli "ir cos = gü$ katsayısının, istenilen "ir cos 9 gü$ katsayısına $ıkartmak

i$in "e'er -B aktif gü$ i$in gerekli reaktif gü$ miktarını verir.

8!%ek F 4ukarıda 'esa"ı yapılan tesiste gü$ katsayısının , den ,A@ye $ıkarılmasıistenilmektedir.. una göre cetvelden "e'er -B "aşına reaftif gü$ i'tiyacıolarak k N , "ulunur.%esisin aktif gücü > -B olduğuna göre gereklikondansatör gücü olarak .

Lc N > ] , N D:> -var "ulunur, "u da yukarıda 'esaplanan değerlere uyar.

P!atikte 9k kat(a*+(+%a g!e !eaktif güç Qe(a3+




:"(C H.H H.J H.H H. H. H.J H.2 H. H. H.H H. H. H.J H.2 H.

ta%C 91.H 9H. 9H.J 9H.H 9H.2 9H.2 9H.J 9H.J 9H.J 9H. 9H. 9H.2 9H. 9H. 9H.J

:"(C1 ta%C1H.J 1. H.2 1.1H 1. H. 1. 1.2 1. 1.1 1.J 1.JH 1.JJ 1.2 1.2J 1.2 1.H.JH 1. H.1 H.J H. 1.H 1.H 1.11 1.1 1.12 1.H 1.J 1.H 1. 1.H 1. 1.H.J 1.2 H.2 H.2 H. H. 1.HH 1.H 1.HJ 1.H 1.11 1.12 1.1 1. 1.1 1.J 1.H.J 1.J2 H.J H.2 H.1 H.2 H. H. H. H. 1.H 1.H 1.1 1.H 1. 1. 1.1H.J2 1. H.2 H.2H H. H. H. H.2 H. H.1 H.J 1.HH 1.HJ 1.1 1.1J 1.1 1.H.J 1.1 H. H.J H.22 H.1 H. H. H. H. H. H.. H. 1.HJ 1.H 1.1 1.12H.2H 1. H. H.J H.J H.2 H.2 H.1 H. H.2 H.H H.J H.H H. 1.HH 1.H 1.HH.2 1. H.J H. H.J H.J H.2 H.2J H.2 H.H H. H. H. H.1 H. H. 1.HH.2 1.H H.1 H. H.J H.JH H.J2 H.J H.21 H.2 H.2 H. H. H. H. H.1 H.J

H.22 1.1 H.1 H.2 H. H. H.JH H.J H.JJ H.J H.21 H.22 H.1 H. H.1 H.J H.H.2 1.H H.H2 H.H H. H. H. H.2 H. H.J1 H.JJ H.2H H.2J H. H.J H. H.

H.H 1.H H.1 H. H. H. H.H H. H.J H. H.J H.J H.22 H.2 H. H.

H. H.2 H.H H. H.2 H. H. H. H. H. H. H.J H.2H H.2 H.2 H.1

H. H.1 H.H H.1 H.1 H. H. H. H. H. H. H. H.JJ H.J H.2 H.22

H.2 H.2 H.12 H.12 H. H. H. H. H. H. H. H.JH H.J H.J H.21

H. H.H H.11 H.1H H.12 H.1 H.1 H. H. H. H. H. H. H.J1 H.JJ

H.H H.J H.HJ H.HJ H.11 H.1 H.12 H.1 H. H. H. H. H. H.2 H.JH

H. H.H H.H2 H.H H.11 H.1 H.1 H. H. H. H. H.1 H.J

H. H.2J H.H H.H2 H.H H.1 H.1 H. H. H. H.2 H.H

0.86 0.59 0.02 0.06 0.11 0.16 0.23 0.26 0.30 0.34

DA-A PRATİK YOLLA KONDANSAT8R G67 -ESA=I




8RNEKFk kat(a*+(+Fe'er -B aktif gü$ i$in gerekli reaktif gü$ miktarını yaklaşık

olarak .R= verir. 1O## KA (7(n k'n-ansa&>+ /ü*ü ## B #.U C# K

PosM= N . den

PosM9 N.AA $ıkarılmak istenmekte,

ü$lendirilmiş ve filtreli kondansatörlerle kompanzasyon yapılacak.D9 b .R= N=A> -?#r kompanzasyon gerekli

CX@### K (7(n k'n-ansa&>+ /ü*ü

PosM= N . den

PosM9 N.AA $ıkarılmak istenmekte,

ü$lendirilmiş ve filtreli kondansatörlerle kompanzasyon yapılacak.= b .R= NR= -?#r kompanzasyon gerekli )-ondansatör gerlimi se$imi.

KONDANSAT8R GERİLİMİNE G8RE KONDASAT8R G6:6




); b .R= N9;; -?#r kompanzasyon gücü "ulunmuştu.(;; < ;!9 N=.9= 1ormal kompanzasyon yapılacak.

;; kondansatör gerilimi.; şe"eke gerilimi.9;; X =.9= N9A> -?#r normal kompanzasyon yapılacak (>9> < ;!9 N=.9 ü$lendirilmiş ve filtreli kondansatörlerle kompanzasyon

yapılacak.9;; X =.9 N;9 -?#r kompanzasyon yapılacak 3a"it kompanzasyon i$in kondasatör gücü8;-?# X F D N=9 -?#r irinci gurup kondansatör gücü8 GN3<_D..N;< =.D.; N>: ##kım trafosu8 R<> N=9 =.9 N=.> -?#r

KONDANSAT8R GERİLİMİNE G8RE KONDASAT8R G6:6




) = X .R= NR= -?#r kompanzasyon gerekli

(>9> < ;!9 N=.9>9> kondansatör gerilimi.; şe"eke gerilimi.R= X =.9 N=;A -?#r ü$lendirilmiş ve filtreli kondansatörlerle

kompanzasyon3a"it kompanzasyon i$in kondasatör gücü8=<.: N=9> -?# X F D ND.> -?#r N; -?#r irinci gurup kondansatör gücü8 GN3<_D..N=9>< =.D.; N=:R ##kım trafosu8 9<> N; ;.N; -?#r

KONDANSAT8RLERİN AŞIRI GERİLİMLERE DAYANMA S6RELERİ<



Hasan AKTAŞ Elk.Müh !

K"%'a%(at!e!i% A,+!+ Ge!ii#e!e Da*a%#a Sü!ee!i<Iarmonikli şe"ekede gerilimler, devredeki kondansatörlerin izin verilen

$alışma gerilimlerinin üzerine $ıka"ilir. Iarmonik i$eren "ir şe"ekede-ondansatör gerilimi şe"eke geriliminin =.D katı olarak değerlendirilmelidir.

1ominal eriliminin =,= katı : saat < gün

=,=> katı D dakika < gün=,9 katı > dakika < 9 kere=,D katı = dakika < 9 kere

örüldüğü gi"i kondansatörler nominal $alışma gerilimlerinin =,D katına,

maksimum = dakika süre olmak şartı ile ömürlerinde sadece 9 defadayana"ilmektedirler.

A.G G67 KONDANSAT8RLERİ




S(l(n-(+ &(4 k'n-ansa&>+l+(n /+(l(ml+(

;?, ;=>?, ;;?, ;:? ve >9>? olarak $eşitli gerilim seviyelerinde

yapılırlar. #yrıca 9>?, ;?, >>?, RA? ve AD? monofaze olarak ta imal

T6RKİYE0DE KOMPANZASYON YAPILMASAYDIU




Tü+k(3?- k'm4an:as3'n 3a4)lmasa3-).$### M,(7(n

MA= =

MA B VVVVVVVVVV B VVVVVVVVVVV B . MA

A+a-ak( 6a+k ;.=;9 /?#O . MA@C.# MA

A+a-ak( 6a+k @C.# MA9 A&a&ü+k %a+a2) k;+;l; /ü*ü C.# MA 'l-;8;na

/>+ k'm4an:as3'n 'lmasa3-) a-& -aa A&a&ü+k a+a2) /+kl( 'l;+-;.

) Ş; ank( (l&(m a&la+)m):)n 3akla0)k # a+&&)+)lmas) /+k(+-(V

) Ka3)4la+ # '+an)n-a a+&a+-).) G+(l(m -ü0üml+(n( n/llmk (7(n -aa 7'k &+a6' m+k:( /+k(+-(.

) K)sa*as)9 '+&alama @## m(l3a+ -'la+ 3a&)+)m /+k(+-(.

B9 1o)C4

55. .A

N -A.4-8 B0&

B9 1o)C8

55..D;




HARMONİKLER.Iasan #-%#+

Elk./ü'

GÜÇ KALİTESİ




ü$ kalitesi,elektrik sistemlerinin istenilen şekilde $alışması i$in gereken,ener*i ve performans kayıpları ile maddi zararlarıasgarileştiren elektriksel parametreler kümesidir.u parametreler elektrik ener*isinin üretim,iletim,dağıtım ve tüketim aşamalarının

'epsinde farklı tolerans değerleriyle ge$erlidir. Elk&+(k s(s&m(n- /ü7 kal(&s(n( %l(+l3n 4a+am&+l+.

) Elektrik ener*isinin sürekliliği) Hrekansın sa"it olması

) erilim değerinin sa"it olması) Haz gerilimlerinin değerleri ve faz a$ısı farklarının eşit olması.) 5alga şekli "ozulmaları ('armonikler!



ENER5İ KALİTESİ.




%Elektriksel ci'azlar düzgün ori*inal gerilim ve frekanstaki gü$te $alışmaya göre

dizayn edilmişlerdir.

) -esinti,erilimin dalgalanması,Haz dengesizliği,erilimin 5P "ileşen i$ermesi

v".-onular Ener*i -alitesizliğinin göstergesidir.

) ri*inal form (3inüs!<değerlerden sapma ener*i kalitesinin "ozulmasına neden

olur.

) -ullanılan kaynak,'armonik ve ani gerilim yükselmeleri gi"i ener*i kalitesi

pro"lemlerinden arındırılmış olmalıdır.

) ü$ kalitesi pro"lemleri ci'azların performanslarına etki etmektedir ve ci'az

ömürleri azalmaktadır.



-ARMONİK KAYNAKLARI.



Hasan AKTAŞ Elk.Müh 1!!

Gü7 lk&+'n(8(9(n1+&>+l+9sü+ü*ül+. 5 D'8+;l&;*;la+. 5 E1(+(*(l+. 5 Ç1(+(*(l+. 5 Elk&+'n(k A3-)nla&ma %alas&la+). 5 T(+(s&>+ k'n&+'ll; -1+l+.

L(n+ 'lma3an &üm (n-üklml+ . ● D'3;m n'k&as)n-a 7al)0an &+ans6'+ma&'+

5 A0)+) 3ükl 7al)0&)+)lan &+ans6'+ma&'+la+.5 Yüksk /+(l(m.

5 '0&a ak)m. 5 Da+% ak)mla+).

5 (l/(sa3a+la+.$-(8+ '6(s *(a:la+),

5 Ya:)*)la+.5 Faks mak(nl+( 1.%.5 Ks(n&(s(: /ü7 ka3nakla+) $WPS,5 A+k '*akla+) 1 lk&+'l(: ün(&l+( 5 Elk&+(k ;la0)m *(a:la+)$lk.&+nl+,

-ARMONİKLERİN ZARARLARI.



Hasan AKTAŞ Elk.Müh 1!1

) Pi'azlarda aşırı ısınma.

) +alterlerde anlamsız a$malar.

) 3igorta atmaları.

) /otor pro"lemleri.

) Elektronik kart arızaları.

) Ia"erleşmede "ozucu etkiler.

) 4üksek nötr akımları.

) -ondansatör pro"lemleri (kondansatörde aşırı akım!.) -ontrol ve koruma rölelerinde pro"lemler.

) 3aya$larda yanlış okumalar .E C#? varan oranda 'atalı W





) Pi'azların kullanım ömrünün azalması.

) Pi'azların arıza sıklığının artması.) 5a'a yüksek "akım ve tamir ücreti.

) Krün $ıkışının azalması

) İletişim sistemlerinde parazitler ve sorunlar.) +e"eke gerilim şeklinde aşırı "ozulma.) 4alıtım malzemesinin zorlanması ve delinmesi) Kretilen ürün kalitesinin azalması.





) eneratör ve +e"eke geriliminin dalga şeklinin "ozulması

) Elektrik sistemindeki elemanlarda ek kayıpların oluşması

) ü$ üretiminde iletiminde ve dağıtımında verimin düşmesi

) erilim düşümünün artması

) %emel frekans ile tasarlanmış kompanzasyon sistemindeki

kondansatörlerin 'armonik frekanslarda düşük kapasitif reaktansgöstermeleri ile aşırı yüklenmesi ve zarar görmesi

) 3enkron ve asenkron motorlarda salınım se"e"i ile aşırı ısınmalar

) #ydınlatma elemanları ve monitörlerde titreşimler

) 6ezonans se"e"i ile şe"ekede aşırı akım ve gerilim oluşması) Iarmonikler elektirik sitemimizde en sinsi "ozuculardır.

) 03 lerin veriminin düşmesi





-ARMONİKLERİN MOTORLAR 6ZERİNE ETKİSİIarmonikli sistemlerde $alışan motorların demir ve "akır kayıpları arttığı i$in

aşırı ısınmalar oluşur. #yrıca >,==,= 'armonikler geri yönde,,=D,=A 'armonikler ise ileri yönde dönme momenti oluşturduğu i$inmotorlar gürültülü olarak $alışırlar.-ARMONİKLERİN TRA4OLAR 6ZERİNE ETKİSİ #kım 'armonikleri ka$ak akı kayıplarında ve "akır kayıplarında artışlaraneden olmaktadır. erilim 'armonikleri demir kayıplarında artışa ve yalıtım zorlanmalarınaneden olmaktadır. #yrıca rezonans i'timalini doğurmaktadır.

-ARMONİKLERİN ETKİLERİ.




8NEMLİ -ARMONİK SORNLARIARIZALARIN YANINDA ENER5İ T6KETİMİNİ DE =ELLİORANDA ARTTIRIR.

-ARMONİKLERİN ETKİLERİ.




T6RKİYE0DE -ARMONİK =OZLMA İLE İLGİLİSINIRLANDIRMALAR

Klkemizde 'armoniklere E05- tarafından "ir sınırlama getirilmiştir.urada son kullanıcının tesisinde yapılan öl$üm süresinin F>@inden fazla "ir kısmında F:@den fazla "ir %I5 öl$ülmesi durumunda son kullanıcıya "udurumun önlenmesi i$in zaman verileceği, "u süre sonunda durumunönlenmemesi 'alinde kullanıcının elektriğinin kesile"ileceği ve kanuni işlemyapıla"ileceği "elirtilmiştir.

Dün3a-a (:(n 1+(ln THD '+anla+)=

#..5 U F> #lmanya U F= (=>. 'armoniğe kadar!

Hransa U F=,R İsve$ U F;

-ARMONİK STANDARTLARI.




TOPLAM -ARMONİK DİSTORSİYON 9T-D

)Iarmonik kaynaklarının ge$en son on yılda önemli derecede artması

sonucu,$eşitli ülkeler 'armoniklere "azı sınırlamalar getirmeyi uygun "ulmuştur.

) u konuda dikkate alınan en önemli öl$üt,%oplam Iarmonik 5istorsiyon

(%I5! dur

) luslar arası GEEE >=AO=AA9 ye göre standartlar i$inde ka"ul edilen 'armonik

"ozulma değerleri,G+(l(m (7(n 9Ak)m (7(n olarak "elirlenmiştir.

) u limit değerlerinin üzerinde "ulunan 'armonik oranlarında,elektrik sistemleri

i$in te'likeli ve "üyük maddi zararlar oluştura"ilecek pro"lemler meydana

gelmektedir.

-ARMONİK =İLEŞENLERİ.




(l/(sa3a+la+9 k'm4ak& 6l;'+asan am4;ll+ & F>O= arasında

D,>,. ve A. 'armonik (en fazla D.'ar! üretirler.

M'&'+ ): k'n&+'l *(a:la+), temel 'armoniğin F;O> si civarında

>.(9> Iz! ve .(D> Iz! 'armonik üretirler.

a&a+3a 0a+2 *(a:la+)9 F9>OD civarında >. ve . 'armonik üretirler.

@C -a+%l( ): k'n&+'l *(a:la+)n-a (s9 ==. ve =D. 'armonikler ağırlıktadır.

Endüstriyel tesislerde gerilimdeki "ozulmanın

(%I5?!NF>@ i aşmaması

genellikle yeterli olup 4as(6 6(l&+l+l "u

seviyeye ra'atlıkla inilir.

#ncak a1aalan)9as&an gi"i kritik tesislerdegerilimdeki "ozulmanın

$THD,? ün altına $ekilmesi istene"ilir.

-ARMONİKLERE 78Z6M.




)Si(te#i#i&'e Qa!#"%ik "$ "#a'+/+%+ %a(+ a%a!+&.) 5a'a önceki "ölümlerde sıralanan 'armonik üreten ci'azlar "ağlı ise

sistemimizde mutlaka 'armonik vardır.) 3ıklıkla kompanzasyon kondansatörlerimiz arızalanıyorsa.) ü$ şalterlerimiz normal yüklerde $alışırken se"epsiz a$malar oluyorsa.) Elektronik kart arızası sıklığı artıyorsa.) 1ormal yüklerde $alışırken trafonuzda ve ka"lolarda aşırı ısınma oluyorsa.

) 1ötr akımlarınız normal seviyeden yüksek seviyelerde ise.) Iarmonik tespitinin doğru yolu uygun öl$üm ci'azları,yetişmiş personel,uygun şekilde öl$üm yapılarak.5 Ha+m'n(kl+( a:al&)lmas)n-ak( 7>:üm= Rak&>+ F(l&+ k;llan)lmas)-)+.

) Jzellikle ticari "inalarda 'armonik üreten ci'azların kullanılmasındaki artışa "ağlı olarak ileriki yıllarda 'armonikler elektrik sistemindeki kirlenmenin enönemli nedeni olacaktır.

4İLTRELİ KOMPANZSYON SİSTEMLERİ




4#4G1 47#/# #7#17#6G8) 4eni kurulan ve kendi transformatörü üzerinden "eslenen 'er türlü tesis

) üyük gü$lü motor sürücülerin veya $ok sayıda kü$ük gü$lü motor sürücülerin "ulunduğu tesisler

) üyük gü$lü kesintisiz gü$ kaynaklarının "ulunduğu tesisler ) 5emirO$elik tesisleri) %ekstil fa"rikaları

) /at"aalar ) #lışveriş merkezleri) Cok katlı "inalar ("ankalar, 'olding merkezleri gi"i!

Kn-( &+a6's; üs&ün- %slm3 %(+ >+nk




H ( ( l l - % l -(l (



Iasan #-%#+Elk./ü'

H4(n(: 7al)0mala+)n):-a %a0a+)la+ -(l+(m

kompanzasyon sunumu

Documents