Wykad 5

Dr Agnieszka Jawa agnieszka.jazwa@uj.edu.pl

Komrki krwi, gospodarka elazem i choroby ukadu czerwonokrwinkowego.

Krew jest pynn tkank zoon z elementw morfotycznych i osocza. W organizmie dorosego czowieka znajduje si ok. 3,8-5,4 litrw krwi (ok. 8% wagi ciaa).

, enzymy, hormony, tuszcze, elektrolity (sd, potas, chlorki, magnez, wap, elazo, i inne)

Elementy morfotyczne krwi: erytrocyty transportuj tlen z puc do tkanek; leukocyty chroni organizm przed zakaeniami; pytki krwi przez interakcj z naczyniami krwiononymi i czynnikami krzepnicia zapewniaj integralno naczy.

Krew

dev.biologists.org

Narzdy krwiotwrcze

Pcherzyk tkowy

Wtroba podu

(aorta-gonad-mesonephros) Komrki aorty, gonad i nerek

W yciu podowym:

Po urodzeniu:

Pod koniec rozwoju pd wyksztaca koci i szpik kostny

w kociach krgosupa, miednicy, mostka, eber, obojczykw, czaszki, koci ramiennych i udowych

oysko

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=KtKvjs18PLV1lM&tbnid=G71E9KZlHMLk7M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fdev.biologists.org%2Fcontent%2F133%2F19%2F3733%2FF1.expansion.html&ei=TJNPUYayM4KHPfPKgaAG&bvm=bv.44158598,d.ZWU&psig=AFQjCNF0bdk8H7DTUea7w6hBPXsu07kLjg&ust=1364255650904012http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=Z1Nnwh27r9Wz_M&tbnid=xYvcXWQ2kIzsbM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fbonemarrowbiopsy.wordpress.com%2Fhow-test-is-performed%2F&ei=8alPUcfNIsiUO-rVgcAH&bvm=bv.44158598,d.ZWU&psig=AFQjCNHUmjE52H51imn5ATEvib9PGeePFQ&ust=1364261679885994

Orkin S.H. and Zon L.I., Cell, 2008

Hematopoeza podowa i pozapodowa

Ze wzgldu na zdolno do rnicowania komrki macierzyste dzieli si na:

totipotentne mog ulec zrnicowaniu do kadego typu komrek, w tym komrek tworzcych oysko pluripotentne mog da pocztek kademu typowi komrek dorosego organizmu z wyjtkiem komrek oyska multipotentne mog da pocztek kilku rnym typom komrek, z reguy o podobnych waciwociach i pochodzeniu embrionalnym unipotentne - mog rnicowa tylko do jednego typu komrek

Hematopoeza w szpiku kostnym

Larsson J. and Karlsson S., Oncogene, 2005

Robb L., Oncogene, 2007

Czynniki wpywajce na hematopoez

SCF - czynnik wzrostu komrek macierzystych TPO trombopoetyna EPO - erytropoetyna

http://www.invivo.ca/illustration_and_print_oxygen_regulation_cycle.html Stasi R. et al., Blood Reviews, 2010

Przykady hormonalnej regulacji hematopoezy

erytropoetyna EPO

trombopoetyna TPO

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=wqRJzHY7Y0SfFM&tbnid=uEXDBNAJorkI8M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.sciencedirect.com%2Fscience%2Farticle%2Fpii%2FS0268960X10000238&ei=gHpPUbv7E4TVPOKOgKgO&psig=AFQjCNFseeefhLJ8j0Z7W7aSaCUa6oDsEw&ust=1364249060831650

Nemeth M.J. and Bodine D.M., Cell Res, 2007

Antygeny komrek ukadu krwiotwrczego

Szereg rozwoju krwinek czerwonych, granulocytw i pytek krwi

Davidson Choroby Wewntrzne, Elsevier, 2010

(6-9 m)

(12-15 m)

(8-10 dni) (ok. 2 m)

(ok. 120 dni)

(2-4 dni)

Podstawowe badanie diagnostyczne, polegajce na ilociowej i jakociowej ocenie elementw morfotycznych krwi.

Jest to badanie, ktre pozwala na ogln ocen ukadu czerwonokrwinkowego, biaokrwinkowego i pytek krwi.

Do standardowego badania skadu krwi nale: RBC, MCV, MCH, MCHC, WBC, PLT, HGB, HCT.

Morfologia krwi (pena)

Jacques Wallach, Interpretacja bada laboratoryjnych. Medipage, 2011

Probwka do bada hematologicznych z K3EDTA

Ewentualnie krew na heparyn.

Hematokryt (HCT)

www.baileybio.com

100 % objto krwi

Wartoci referencyjne: Mczyni: 42-52% Kobiety: 37-47%

encyclopedia.lubopitko-bg.com

HCT = HGB (g/dl) x 2,8 + 0,8 lub

HCT = 3 x HGB

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=JV1ykRGni3_MFM&tbnid=wLmyFnYVI9kmYM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.baileybio.com%2Fplogger%2F%3Flevel%3Dpicture%26id%3D488&ei=lahRUcP4LYmjO5LWgegN&psig=AFQjCNHBMCSx0Y5E8dwdgW_NZ5m0MGcPAw&ust=1364392232801454http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=v5g4ovcW38Ou7M&tbnid=KlSoJpecThFa_M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.djblabcare.co.uk%2Fdjb%2Fproduct%2F632%2FAccessories-75003473-Hematocrit_rotor_for_Pico_17&ei=BalRUc3VCY7MPZTzgdgD&psig=AFQjCNHBMCSx0Y5E8dwdgW_NZ5m0MGcPAw&ust=1364392232801454http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=lyTORY6yTDya7M&tbnid=Rx2Fj5ixb8k06M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fencyclopedia.lubopitko-bg.com%2FBlood_Studies.html&ei=A69RUc7KJ8fOOe6KgegF&bvm=bv.44158598,d.ZWU&psig=AFQjCNECRHD52vU2B9nhiJMxpJ2XLItAUw&ust=1364394070443999

Ukad czerwonokrwinkowy - erytrocyty

Erytrocyty transportuj tlen z puc do tkanek oraz dwutlenek wgla w przeciwnym kierunku.

W prawidowych erytrocytach (dyskocytach) stosunek rednicy do gruboci wynosi 2,5-4,2:1.

Molecular Cell Biology, W. H. Freeman and Company, 2000

anhydraza wglanowa

anhydraza wglanowa

pH

pH

Dwuwklsy ksztat erytrocytw widoczny w skaningowym mikroskopie elektronowym

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=FRpgv6q1onJ8YM&tbnid=Zvb6AuIAUr4tSM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.1cro.com%2Fmcb%2Fbv.fcgi%40call%3Dbv.view..showsection%26rid%3Dmcb.figgrp.d1e66556.htm&ei=Mt1QUd6bH8fbtAbh44DgBQ&bvm=bv.44158598,d.Yms&psig=AFQjCNH-HMrD-Az0GAy45OIOPvmDcn-8mw&ust=1364340251929506http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:SEM_blood_cells.jpg

Antygeny grupowe na erytrocytach

http://antranik.org/blood-components-hemoglobin-typerh-factor-agglutination/

Ukad AB0 Ukad Rh

Rozkad procentowy grup krwi w Polsce

http://krwiodawcy.info/o-krwi-i-jej-grupach/

Rozmaz krwi obwodowej

www.enduro.idl.pl

www.ruf.rice.edu a erytrocyty, b - neutrofil, c eozynofil, d - limfocyt

Preparat wybarwiony barwnikami May Grunwalda i Giemsy

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=plUJfcZOBSRtQM&tbnid=VqDTeWvhZeeK3M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.enduro.idl.pl%2Fhematologia%2Fhematologia%2Findex.htm&ei=y8dQUabwII3QsgbtmIDAAQ&bvm=bv.44158598,d.bGE&psig=AFQjCNF7Chh62xC4j1mG9ICS2KzC6V4w5Q&ust=1364334832886465http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=zqWQUT-KkQvxdM&tbnid=4iNf7Sqn4_t1kM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.ruf.rice.edu%2F~bioslabs%2Fstudies%2Fsds-page%2Fbloodcytology.html&ei=NshQUdWEJIeItQaRkoHIBA&bvm=bv.44158598,d.bGE&psig=AFQjCNGFsmRjKr4gYN-cuQBEjxVAkMjuwQ&ust=1364335018321148http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Blood_smear.jpg

Ogldajc erytrocyty w zwykym, prawidowo zabarwionym rozmazie krwi obwodowej, naley zwrci uwag na nastpujce ich cechy: 1. Wielko: anizocytoza, normocytoza, mikrocytoza, makrocytoza. 2. Ksztat: poikilocytoza, sferocyty, krwinki tarczowate, owalocyty, krwinki sierpowate. 3. Barw: prawidowo barwliwe, niedobarwliwe. 4. Postacie nieprawidowe: polichromatofilia, wtrty wewntrzerytrocytowe (nakrapianie zasadochonne, piercienie Cabota, ciaka Howella-Jollyego, ciaka Pappenheimera, ciaka Heinza), krwinki jdrzaste, krwinki zawierajce pasoyty, tworzenie rulonw.

Wystpowanie nieprawidowych erytrocytw

Rulonizacja erytrocytw w obrazie krwi obwodowej w przebiegu szpiczaka mnogiego

pozostao wrzeciona podziaowego

pozostaoci DNA

spontaniczna agregacja rybosomalnego RNA w cytoplazmie

Wtrty wewntrzerytrocytowe :

agregaty ferrytyny, lizosomw, rybosomw

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=PRAnHvgAKPnL9M&tbnid=1tXUTLID7LJdKM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fdolinabiotechnologiczna.pl%2Fdiagnostyka%2Froznorodnosc-morfologiczna-erytrocytow-%25E2%2580%2594-struktury-wewnatrzerytrocytowe%2F&ei=l41RUcXFB4eRO5OtgaAM&bvm=bv.44158598,d.bGE&psig=AFQjCNHS8ftMKi4Hxwy-xlnuBPyaHbVsRg&ust=1364385513839604http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=rh26v_EojYNpCM&tbnid=DKw5TUCRiz3_TM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.studyblue.com%2Fnotes%2Fnote%2Fn%2Fhematologic-path%2Fdeck%2F2813741&ei=0ZZRUe6OKszUPPbOgZgF&bvm=bv.44158598,d.bGE&psig=AFQjCNGeR109s0nMBBxe8V5C7rq33igrvA&ust=1364387892848732

Zmiany morfologiczne erytrocytw

http://www.czelej.com.pl/images/media/fragmenty%20ksiazek/Podst%20hematologii%20rozdz7.pdf

http://www.mwap.co.uk/path_blood_cells_abnormal.html

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=_Lfo4lPZRYcDCM&tbnid=XvFNqZZ7SkPOYM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.mwap.co.uk%2Fpath_blood_cells_abnormal.html&ei=EZ9RUe2GF4TbPceXgVA&bvm=bv.44158598,d.bGE&psig=AFQjCNE2IIVJXSUfJ6mVaz1iYxE2M3WKcg&ust=1364389951481251

Erytrocyty s naraone na stres osmotyczny w kreniu pucnym oraz nerkowym.

W celu utrzymania homeostazy i odpowiedniego ksztatu bona erytrocytu zawierajca poryny jonowe kontrolujce wewntrzkomrkowe stenie sodu, potasu (pompa sodowo-potasowa), chlorkw i wodorowglanw.

Energia potrzebna do tego procesu pochodzi z cytosolowych szlakw metabolicznych: 90% energii powstaje na drodze beztlenowej glikolizy, ktra prowadzi do powstania adenozynotrjfosforanu (ATP), natomiast 10% z cyklu pentozowego wytwarzajcego zredukowany dinukleotyd nikotynamidowy (NADPH, nicotinamide adenine dinucleotide phosphate), potrzebny do utrzymania optymalnego stenia glutationu oraz do redukcji methemoglobiny.

Przezbonowy transport jonw w erytrocytach

cytoplazma wysoki K+

niski Na+

krew niski K+

wysoki Na+

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=lJgGKsPhnF7MDM&tbnid=2tYHtAQxeQyhXM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fbiogsu.org%2Foxwall%2Fblogs%2Fuser%2Fsmodi4%3Fmonth%3D1-2012&ei=qKJRUffuEsK3O4SwgIAF&psig=AFQjCNHgcU9MHs_RrSdNh7wvJVcDr0wcjg&ust=1364390886930699

Krwinki czerwone mog przechodzi przez mae naczynia kapilarne, poniewa struktura ich bony komrkowej jest przystosowana do zmiany ksztatu. Bona erytrocytu skada si z podwjnej warstwy lipidowej oraz z wkienkowych biaek, ktre tworz szkielet bonowy.

Wrodzone nieprawidowoci w obrbie biaek bonowych erytrocytu prowadz do tworzenia erytrocytw o nieprawidowym ksztacie, nazywanych sferocytami.

Nieprawidowoci w budowie erytrocytw

Davidson Choroby Wewntrzne, Elsevier, 2010

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=kg7L9Gea41zcPM&tbnid=8tqXY2lNO1c2oM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fvp-pyruvatekinase-deficiency.blogspot.com%2F&ei=K9RQUeONCYXMswas54DADg&psig=AFQjCNHfP3DjBnWnAHqcyB_tjzogD5jhYw&ust=1364338028660052

Badanie opornoci osmotycznej krwinek czerwonych

Wrodzona sferocytoza: sferocyty maja zwikszony stosunek objtoci do powierzchni krwinki ograniczona zmiana powierzchni krwinki wiksza wraliwo na liz osmotyczn (zmniejszona oporno osmotyczna)

Hemoglobina (HGB, Hb)

HGB jest biakiem znajdujcym si w erytrocytach, skada si z dwch par acuchw biaka globiny i nie- (, lub ) oraz hemu zoonego z piercienia protoporfiryny IX i jonw elaza (Fe2+), ktre w sposb odwracalny wi tlen.

Transportuje tlen z pcherzykw pucnych do tkanek.

Davidson Choroby Wewntrzne, Elsevier, 2010

2,3-DPG 2,3-difosfoglicerynian; produkt metabolizmu krwinek czerwonych

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=KHA9bVfq28mYPM&tbnid=Ngp1px0wN31o4M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Flegacy.owensboro.kctcs.edu%2Fgcaplan%2Fanat2%2Fnotes%2FAPIINotes6%2520Blood%2520RBC.htm&ei=IrZRUeKrBI3XPL7FgMAB&bvm=bv.44158598,d.ZWU&psig=AFQjCNExz31n2POwvbzZM75qTx1KoLZY7Q&ust=1364395301308999

elazo w diecie (i w rodowisku) jest zwykle trjwartociowe (Fe3+), czyli trudno rozpuszczalne i mao biodostpne.

Pobieranie elaza dostarczonego z jedzeniem zachodzi gwnie w dwunastnicy.

Zrwnowaona dieta dostarcza zwykle 1020 mg elaza na dob, z czego wchania si okoo 10%.

Wchanianie elaza

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=IaKmQo0MyIbDaM&tbnid=UBiGT92yxs7MKM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fportalwiedzy.onet.pl%2F142103%2C%2C%2C%2Cuklad_pokarmowy_czlowieka%2Chaslo.html&ei=LLdRUdH-BMjjOr-lgegO&bvm=bv.44158598,d.ZWU&psig=AFQjCNFYV9TVC6K2h-XgIxS7e6VYBnhQQQ&ust=1364396172067956

Fe3+ w wietle jelita musi zosta zredukowane do Fe2+ przed pobraniem przez enterocyty.

elazo w enterocytach wizane jest przez ferrytyn, a jego nadmiar przekazywany jest do krwi.

Ponowne utlenienie elaza, przez hefestyn (biakowy homolog ceruloplazminy) jest niezbdne do jego zwizania z apotransferyn i utworzenia transferyny gwny transporter elaza we krwi dostarczajcym je do tkanek.

Wchanianie elaza

Filipczyk L. et al., Forum Nefrologiczne, 2010

Ferrytyna i mioglobina

W hepatocytach elazo zmagazynowane jest w specyficznych biakach (ferrytyna, hemosyderyna), a w miniach stanowi skadnik mioglobiny.

Ferrytyna tkankowa

Bierna poda ferrytyny z cytoplazmy do krwi podczas odnowy komrek wtroby (30%)

Ferrytyna krca

Czynna sekrecja komrek ukadu siateczkowo-rdbonkowego (70%) ok. 1000 mg ok. 100 g/L

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=J1YXl3oSRlgNiM&tbnid=smu2VJD0qJU9XM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FMyoglobin&ei=T7JSUYyHCYiqPMawgOgH&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNGIeJeZ00LQteYsKTc8kUv2-O0IAA&ust=1364460341304951http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=2no6oyMyrrNsWM&tbnid=Or2STKnccN1w8M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.mjhid.org%2Farticle%2Fview%2F5011%2Fhtml_36&ei=lK1SUZCWEsOyPMKMgLAM&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNGX-DNQsk6NOyMCS0IyaktAoMdFDg&ust=1364459263017474

Gospodarka elazem a erytropoeza

Wan rol w redystrybucji elaza odgrywaj makrofagi ukadu siateczkowo-rdbonkowego, gdy odzyskuj elazo ze starych, sfagocytowanych erytrocytw i s gwnym dostarczycielem elaza dla erytropoezy. Aby elazo mogo zwiza si z transferyn musi w nich zosta utlenione przez ceruloplazmin.

Mariani R. et al., MJHID, 2009

Wyspa erytroblastyczna w szpiku kostnym

http://ahdc.vet.cornell.edu/clinpath/modules/chem/iron.htm

2+

2+

3+ 3+

3+

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=2no6oyMyrrNsWM&tbnid=Or2STKnccN1w8M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.mjhid.org%2Farticle%2Fview%2F5011%2Fhtml_36&ei=lK1SUZCWEsOyPMKMgLAM&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNGX-DNQsk6NOyMCS0IyaktAoMdFDg&ust=1364459263017474http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=WdFJyk6ocFAv4M&tbnid=TlSCmCcB47QJeM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fahdc.vet.cornell.edu%2Fclinpath%2Fmodules%2Fchem%2Firon.htm&ei=irhSUdvlJYmxOZjKgdAB&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNE0pmp27VzSlHkulH_mQfFHzcUYDA&ust=1364462059560287

Hepcydyna w regulacji gospodarki elazowej

Hepcydyna jest hormonem, ktry wie si z ferroportyn i wyzwala fosforylacj jej reszt tyrozynowych, powodujc jej internalizacj i degradacj w lizosomach.

Przez usuwanie ferroportyny z bony komrkowej hepcydyna wycza komrkowy eksport elaza w enterocytach i makrofagach.

hepcydyna

ferroportyna

uwalniania elaza przez enterocyty i makrofagi

Fe we krwi

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=BirjC5HKlpXjfM&tbnid=u7hgWhVZL5vgIM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.hepcidinanalysis.com%2Fhepcidin%2F&ei=K7RSUcLUN8fmOoOkgPAK&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNGA2g1VCDXm23zqjWE7dnnkd-Z_LA&ust=1364460874994171

Stenie elaza zmienia si w cigu doby (najwysze jest rano, natomiast najnisze wieczorem), a take na przestrzeni dni, poniewa zaley od suplementacji elaza w diecie. Stenie elaza w surowicy waha si w granicach 70200 g/dl (1336 mol/l).

Pomiar elaza w surowicy obejmuje pul elaza zwizan z transferyn. Stenie transferyny jest bardziej stabilne, nie wykazuje istotnej dobowej zmiennoci.

Oceniajc gospodark elazem, naley uwzgldni nie tylko jego stenie w surowicy, ale take stenie transferyny i stopie jej wysycenia elazem (saturacja) w surowicy.

saturacja transferyny (%) = stenie elaza 100/cakowita zdolno wizania elaza (TIBC)

Wartoci prawidowe w granicach 2050%. Stopie saturacji transferyny zmniejsza si w przypadku niedoboru elaza. TIBC wynosi prawidowo 250435 g/dl (4578 mol/l).

TIBC (mol/L) = stenie transferyny (mg/L) 0,025

Obnione stenie ferrytyny jest dowodem wyczerpania zapasw elaza . Prawidowe lub podwyszone stenie ferrytyny nie wyklucza niedoboru elaza, gdy ferrytyna jest biakiem ostrej fazy i jej stenie zaley od wielu czynnikw.

Rozpuszczalne receptory transferyny w surowicy.

Diagnostyka gospodarki elazowej

Hemochromatoza

Schorzenie charakteryzuje si nadmiernym odkadaniem elaza w tkankach i narzdach, co prowadzi do ich zniszczenia (marsko i nowotwory wtroby, choroby serca, cukrzyca).

Hemochromatoza

pierwotna (dziedziczna)

wtrna (nabyta)

dziedziczona autosomalnie recesywnie (w Europie 1 na 200 osb)

- nieefektywna erytropoeza - dua liczba przetocze krwi - podawanie doustnych preparatw elaza

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=Vq2-tR5R6pAd2M&tbnid=z8OL-dk-8qhurM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.hopkins-gi.org%2FGDL_Disease.aspx%3FCurrentUDV%3D31%26GDL_Disease_ID%3DC8BD9205-E51B-4186-B4E4-B5087B21F9EA%26GDL_DC_ID%3D9AA60584-3607-4D15-A459-BD3F67A3A4A7&ei=pdBSUeXjEoiNOJbLgdAG&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNHHN-4VBLq2z-eHuzV1cakLcgQ5vQ&ust=1364468226626698

http://www.humpath.com/spip.php?article1825

Hemochromatoza jest skutkiem mutacji w genach kodujcych biaka regulujce gospodark elazem: HFE (najczstsza przyczyna) lub hepcydyny (rzadka, ale bardzo cika posta choroby)

HFE to biako tworzce kompleks z receptorem transferyny (TfR1), ktre reguluje ekspresj hepcydyny.

Hemochromatoza pierwotna

Diagnostyka i leczenie hemochromatozy

Fe

Saturacja transferyny

Ferrytyna w surowicy

Biopsja wtroby Parametry krwi:

H&E elazo 1 2 3 Test wydalania

deferoksaminy

Deferoksamina to zwizek chelatujcy elazo tworzcy ferroksamin.

Po dominiowym podaniu 10 mg/kg m.c. oznacza si stenie elaza i kreatyniny w dobowej zbirce moczu.

Leczenie: Unikanie alkoholu i pokarmw o duej zawartoci elaza Upusty krwi najefektywniejsza metoda usunicia z organizmu nadmiaru elaza rodki chelatujce elazo (deferoksamina)

Diagnostyka:

Niedokrwisto - stopie nasilenia i objawy

Chestowska& Warzocha, Onkologia w praktyce klinicznej, 2006

Niedokrwisto jest stanem patologicznym, wynikajcym z dysproporcji midzy zapotrzebowaniem organizmu na tlen a ograniczonymi moliwociami krwinek czerwonych do zaopatrywania narzdw w tlen.

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=AJRwM5-xg_Nt5M&tbnid=7m9kfihOjyksdM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fdomowesposoby.info%2Fanemia&ei=nA9SUZ1CitWzBp3PgegB&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNG2lQFEBDkR5KQAab33v5GFwXNu0w&ust=1364418745936102

Patofizjologiczny podzia niedokrwistoci

Chestowska& Warzocha, Onkologia w praktyce klinicznej, 2006

Kliniczny podzia niedokrwistoci

Niedokrwisto mikrocytowa (MCV 94 m3)

Niedobr elaza Niedokrwisto syderoblastyczna Choroby przewleke (przewleka utrata krwi, upoledzone wchanianie) Talasemie

Pierwotne uszkodzenie szpiku kostnego: - niedokrwisto aplastyczna - osteomielofibroza - nabyte aplazje ukadu czerwonokrwinkowego Wtrne uszkodzenie szpiku kostnego: - mocznica - zaburzenia endokrynologiczne - HIV - choroby przewleke

Niedokrwistoci megaloblastyczne: - niedobr witaminy B12 - niedobr kwasu foliowego - niedokrwistoci polekowe - zesp mielodysplastyczny Niedokrwistoci niemegaloblastyczne: - choroby wtroby - niedoczynno tarczycy

Niedokrwistoci przebiegajce ze zmniejszon produkcj erytrocytw

Skotnicki & Nowak, Podstawy hematologii dla studentw i lekarzy, Medycyna Praktyczna, 1998

Kliniczny podzia niedokrwistoci cd.

Niedokrwistoci przebiegajce ze zwikszon produkcj erytrocytw

Ostra utrata krwi Zwikszona sekwestracja ledzionowa

Hemoliza

- o podou immunologicznym - mechanicznym sztuczne zastawki serca - wrodzone niedokrwistoci hemolityczne hemoglobinopatie niedobory enzymatyczne zaburzenia ksztatu erytrocytw, np. sferocytoza niestabilna Hb - nabyte uszkodzenia bony komrkowej - infekcje Clostridium, malaria

Skotnicki & Nowak, Podstawy hematologii dla studentw i lekarzy, Medycyna Praktyczna, 1998

Rola witaminy B12 w organizmie

Witamina B12 jest bardzo wanym koenzymem w reakcjach metylacji w organizmie:

1)

2)

Cyjanokobalamina

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Cyanocobalamin.svghttp://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=CYINd8fnGbHboM&tbnid=cKR2zvT_es-JWM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fncbddd%2Fb12%2Fhistory.html&ei=MyFSUcDYDcjGswao1oCoBw&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNEYWp8WGIxl3hOqJM2eUnoACvscjQ&ust=1364422703470342

Wchanianie witaminy B12

W organizmie wit. B12 jest uwalniana w odku pod wpywem kwasu solnego i enzymw odkowych (pepsyny). Jednak wolna witamina naraona byaby na szkodliwe, niszczce dziaanie enzymw trzustkowych i bakterii w jelicie cienkim. Dlatego jeszcze w odku wizana jest przez tzw. czynnik wewntrzny Castlea. Chorzy na chorob Addisona-Biermera nie wytwarzaj tego czynnika (brak wchaniania wit. B12).

Kompleks witamina + czynnik wewntrzny (IF) swobodnie przechodzi przez pocztkowy odcinek jelita cienkiego i wchania si do krwiobiegu razem z tzw. transkobalamin - biakiem transportowym.

U czowieka wit. B12 powstaje w symbiozie z bakteriami ukadu pokarmowego. Nastpuje to jednak dopiero w dystalnych czciach ukadu trawiennego, to jest w jelicie grubym, gdzie witaminy nie podlegaj ju wchanianiu i wszystko co wyprodukuj bakterie, zostaje wydalone wraz z kaem. Dlatego gwnym rdem wit. B12 jest pokarm.

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=k7ANOWNkNBDI_M&tbnid=B107Z-JGYGm_FM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.aafp.org%2Fafp%2F2003%2F0301%2Fp979.html&ei=_B5SUf23Is7HswaP0oDoAg&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNEYWp8WGIxl3hOqJM2eUnoACvscjQ&ust=1364422703470342

Badanie wchaniania witaminy B12 w tecie Schillinga

Test pozwalajcy oceni wchanianie witaminy B12 z przewodu pokarmowego na podstawie jej wydalania z moczem.

Jest poredni metod ustalenia obecnoci czynnika wewntrznego (IF) w soku odkowym.

Test polega na podaniu p.o. 1 g wit. B12 znakowanej radioaktywnie 57Co lub 58Co i okreleniu radioaktywnoci moczu bdcej miar wydalania zwizku w cigu 24 h.

Rwnoczenie w celu penego wysycenia biaek wicych podaje si 1000 g wit. B12 i.m. nie znakowanej.

Normalnie wydala si z moczem 10-40% podanej doustnie dawki witaminy, a w niedokrwistoci zoliwej obserwuje si niemal cakowity brak wchaniania.

W drugiej fazie testu witamin B12 podaje si cznie z czynnikiem wewntrznym (IF) w niedokrwistoci Addisona i Biermera obserwuje si znaczcy wzrost wchaniania.

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=tfVaMLEAvonhTM&tbnid=uYm77SaELU8IrM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.scripps.org%2Farticles%2F546-schilling-test&ei=LyhSUeT5JczltQbT4YDQDQ&bvm=bv.44342787,d.bGE&psig=AFQjCNEYWp8WGIxl3hOqJM2eUnoACvscjQ&ust=1364422703470342

Niedobr witaminy B12

Niedokrwisto megaloblastyczna

Erytroblasty megaloblastyczne s wiksze od prawidowych i maj wikszy indeks cytoplazma-jdro .

Diagnostyka rnicowa niedokrwistoci

W diagnostyce rnicowej niedokrwistoci wykorzystuje si wywiad chorobowy oraz wyniki badania przedmiotowego i bada dodatkowych.

Tylko w rzadkich przypadkach konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych bada specjalistycznych, w tym biopsji szpiku i biochemicznych bada enzymatycznych.

Waciwe rozpoznanie rnicowe niedokrwistoci jest podstaw skutecznoci jej dalszego leczenia.

Jacques Wallach, Interpretacja bada laboratoryjnych. Medipage, 2011

Leczenie niedokrwistoci bardzo rni si w zalenoci od jej rodzaju i oglnego stanu zdrowia pacjenta ustali przyczyn

Doustne preparaty elaza (np. Ascofer, Actiferol) w niedokrwistoci z niedoboru elaza

Dominiowe podawanie wit. B12 w niedokrwistoci megaloblastycznej z niedoboru wit. B12

Doustne preparaty wit. B12 w poczeniu z IF w niedokrwistoci Addisona i Biermera; niestety preparaty te s mao skuteczne i czsto immunogenne

Leki immunosupresyjne (glikokortykosteroidy, cytostatyki) - w niedokrwistociach autoimmunologicznych

Transfuzje krwi - w niedokrwistociach autoimmunologicznych

Przeszczep szpiku w niedokrwistoci aplastycznej

Leczenie choroby podstawowej (zakaenie, zapalenie, nowotwr) w niedokrwistoci chorb przewlekych

Leczenie niedokrwistoci

Biosynteza hemu

Biosynteza hemu zachodzi w: - erytroblastach (85%) - wtrobie

Mitochondrium

bursztynylo-CoA +

glicyna

Kwas -aminolewulinowy (ALA) syntaza ALA

porfobilinogen (PBG)

dehydrataza ALA

hydroksymetylobilian

deaminaza PBG

uroporfirynogen III

kosyntaza uroporfirynogenu III

koproporfirynogen III

dekarboksylaza uroporfirynogenu

protoporfirynogen IX oksydaza koproporfirynogenu

protoporfiryna IX

oksydaza protoporfirynogenu

hem

ferrochelataza Fe2+

uroporfirynogen I

koproporfirynogen I

przemiana nieenzymatyczna

Cytoplazma

Porfirie

Porfirie to grupa dziedzicznych chorb metabolicznych spowodowanych przez defekty enzymw biorcych udzia w syntezie hemu.

Schorzenia te zwizane s ze zwikszonym tworzeniem, gromadzeniem i wydalaniem z moczem i kaem porfiryn lub ich prekursorw.

W zalenoci od rodzaju defektu enzymatycznego zaburzenia neurologiczne, nudnoci, wymioty, ble brzucha, niedrono jelit, fotouczulenie, zmiany skrne (pcherze, blizny, rumie, obrzk), anemia hemolityczna.

Diagnostyka opiera si na oznaczeniu porfiryn i ich metabolitw w moczu, kale, erytrocytach i osoczu, poprzez fluorescencyjne badanie przesiewowe osocza, przez pomiar aktywnoci enzymu oraz testy genetyczne.

Ponad 80% heterozygot jest bezobjawowych.

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=m3totQEavmFNtM&tbnid=nkrMfnZG8hzXbM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fmwap.co.uk%2Fpsych_org_porphyria.html&ei=ERdTUaa1FYm1POqygfAI&bvm=bv.44342787,d.Yms&psig=AFQjCNEY0QKatW0SRUu1kQR42Du-6yKFnA&ust=1364486265122696

Schemat wydalania porfiryn i ich prekursorw w zalenoci od typu porfirii

Wasilewski & Windyga, Acta Haematologica Polonica 2010

HEP porfiria wtrobowo erytropoetyczna

HCP

Leczenie porfirii

Porfiria wrodzona jest nieuleczalna. Podawanie we wlewie hematyny (roztwr bardzo niestabilny, czsto powoduje zapalenie yy) lub argininianu hemu (lepszy preparat) skutkujcych zmniejszeniem syntezy porfiryn - w ADP, AIP, HCP i VP.

Unikanie soca (filtry), urazw skry i infekcji - CEP, HEP i EPP.

Upusty krwi w PCT

Unikanie czynnikw i lekw wywoujcych napady porfirii (alkohol, estrogeny, barbiturany, sulfonamidy)