1

KOLOMBİYA

Resmi Adı: Kolombiya Cumhuriyeti

Başkenti: Bogotá

En Büyük Şehri: Bogotá

Resmi Dili: İspanyolca

Yönetim Şekli: Başkanlık Tipi Cumhuriyet

Başkanı: Juan Manuel Santos

Başkan Yardımcısı: Germán Vargas Lleras

Bağımsızlığını Kazandığı Ülke: İspanya

Bağımsızlık İlanı: 20 Temmuz 1810

Kabulü: 7 Ağustos 1819

Yüzölçümü:

Toplam: 1.141.748 km²

Su: (%) 8.8

Sınırları: 6004 km

Deniz Sınırı: 3208 km

En Yüksek Noktası: Cristóbal Colón Zirvesi, Simón Bolívar Zirvesi

2

Tahmini Nüfus: 47.846.160 (Ekim 2014)

Yoğunluk: 41.91 /km²

GSYİH (SAGP): 2014

- Toplam 553,462 milyar $

GSYİH (düşük) 2014

- Toplam 388.858 milyar $

- Kişi başına 8,150,3422 $

Para birimi: Kolombiya pesosu (COP)

Zaman dilimi: CET (UTC-5)

İnternet Kodu: co

Ülke Kodu: +57

Üyesi Olduğu Kuruluşlar: UNASUR, BM, Pasifik İttifakı, OAS, CAN, FLAR, FIFA,

MERCOSUR, UL, CIVETS, ABINIA, IAEA, BCIE, OEI, FAO, G-3, G-77, Grupo de

Río, IADB, IBRD, ICAO, IFAD, CFI, IFRCS, OMS, OIT, FMI, IMO, INTERPOL, ISO,

ITU, NAM, OPANAL, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UPU, WIPO, WMO,

OMC OMT, AEC.

Din: (2009)

Katolik %58,21

Evanjelist ve Pentekostal %30,08

Hiçbiri %6,67

Geleneksel Protestan veya Evanjelist olmayan Protestan oranı %2,63

Mormon, Yehova Şahidleri, Ruhcu ve Yedinci Gün Adventistleri %1.08

Diğer dinler (Yahudiler, Müslümanlar, Hindular, Budistler, Taoistler) %1,01

Ateistler %0,40

MİLLİ SEMBOLLER

Bayrak:

General Pedro Nel Ospina ve Dr. Enrique Olaya Herrera başkanlığındaki hükümet

tarafından verilen kararnameler, bayrak seçimini, bayrağın renklerini, anlamını ve

böylelikle bayrağı oluşturan diğer unsurlarla ulusal amblemi de belirlemiştir.

3

1934 yılında 861 sayılı kararnamenin ilk paragrafı şöyle açıklanmıştır: “Kolombiya

Cumhuriyeti’nin bayrağı yatay üç bölüme ayrılmış sarı mavi ve kırmızı renklerden

oluşmaktadır. Sarı renk en üst kısmında yer alarak bayrağın yarısına kadar gelir ve

diğer iki renk de mavi kısım ortada kalacak şekilde bayrağın ikinci yarısını oluşturur.

Sarı renk Kolombiya’nın doğal zenginliklerini; mavi gökyüzünü ve denizleri; kırmızı

ise canlarını veren kahramanların kanlarını simgelemektedir.

Arma:

Cumhuriyet Ordusu Arması 9 Mayıs 1834’te kabul edilmiştir. Arma, İsveç formunda 6

kısım yatay ve 8 kısım dikey bölümden oluşmaktadır. İç kısmı 3 yatay banda

bölünmüştür.

En üst bantta mavi zemin üzerinde altından kök ve yapraklarıyla kırmızıya boyanmış,

açılmış altın bir nar bulunur. Narın her bir tarafında altından bükülmüş boynuzlar

mevcut olup, sağdakinin ağzından paralar dökülürken soldakinden de meyveler

dökülmektedir.

Nar, Cumhuriyetin taşıdığı ismi yüceltirken boynuzlar da toprakların bereketini,

madenlerin zenginliğine atıfta bulunur.

Ortadaki beyaz altın rengindeki bölüm ve ortasındaki şapka ise özgürlüğün

sembolüdür. (Beyaz altın değerli bir metaldir ve ülkeye özgü bir zenginliktir.)

En alt kısımdaki bölümde de gümüşten dalgalı iki denizi ve dalgalanan bayrakları ile

siyah bir gemisi ile Panama Kıstağı bulunmaktadır. Artık bu kıstak Kolombiya’ya ait

değildir.

Akbaba özgürlüğü simgeler. Gagasında yeşil defne yapraklarından bir taç

bulunmaktadır ve tacın arasından geçen armaya asılı duran dalgalanmış şeritte altın

üstüne siyah harflerle yazılmış “Özgürlük” ve “Düzen” sözcükleri okunmaktadır.

Amblemin sağından iki tane ve solundan da iki tane çıkan toplamda dört tane mızrak

bulunmaktadır. Bu mızraklardan da ülkenin bayrağı aşağı doğru kıvrılmaktadır.

4

Kolombiya Cumhuriyetinin Milli Marşı

1920 yılında 33 sayılı kanun aracılığıyla resmiyete kavuşmuştur. Marşın sözleri

Rafael Núñes tarafından yazılmış ve müziği de İtalyan besteci Oreste Sindici

tarafından bestelenmiştir. 11 Kasım 1887 yılında marş ilk kez halka okunmuştur. 6

Aralık 1887’de ise San Carlos Sarayı’nın karşısındaki konser salonunda Rafael

Núñez’in, sivil otoritenin, kilise adamlarının, ordunun, kabine üyelerinin ve diplomatik

üyelerin katılımıyla marş ilk kez resmi olarak duyurulmuştur. Marş 25 kişilik bir

orkestra korosunca söylenmiş ve Oreste Sindici tarafınca yönetilmiştir. 1920’de de

milli marş olarak kabul edilmiştir.

Kolombiya Orkidesi:

Kolombiya’nın ulusal çiçeğidir. Bu isim ona Kolombiya Tarih Akademisi tarafından

1936’da verilmiştir. Bu çiçek Kolombiya’nın en büyük zenginliklerinden biridir.

Özellikle Cattleya Trianae türü bütün dünyaca bilinir ve ilgi gösterilir. Etli yapraklarıyla

epifit bir bitki olup orkide ailesine mensuptur. Yapısı ve renkleri çok ilginç bir güzelliğe

sahiptir. Bogotá civarında dağlık bölgelerde, Antioquia, Caldas, Risaralda, Boyacá,

Santander, Huila, Valle, Cauca ve Nariño gibi kesimlerde, ılıman iklimde çokça

rastlanır. Mart ve Nisan ayı boyunca çiçek açar. Ayrıca Antioquia bölgesinde Ulusal

Orkide Parkı bulunmaktadır.

5

Akbaba

And Dağlarının görkemli akbabası Kolombiyalıların bağımsızlığını ve egemenliğini

simgeler. 1834’de ülke armasının simgesi ve ülkenin sembollerinden biri olarak

seçilmiştir. Bu kuş, And Dağlarının en yüksek tepelerinde ve Kolombiya, Peru ve

Şili’de yaşamaktadır. Bilimsel ismi vultur griphos’dir. Ölümsüz kuş olarak da

adlandırılır. Gücü ve heybetiyle muhteşem bir kuştur. Bir danayı taşıyabilecek

yetidedir. Ayrıca en yüksek uçabilen kuştur. And Dağları akbabası yeryüzünün en

büyük uçan kuşu olarak bilinir.

Quindío Palmiyesi

Kolombiya’nın ulusal ağacı olan bu ağaç kusursuz güzelliği, müthiş dayanıklılığı ve

uzun ömrüyle bilinen bir palmiye türüdür. Quindío Palmiyesi inceliği, yüksekliği ve

duruşuyla Kolombiya bitki örtüsünün bir sembolü haline gelmiştir. Bu da bazı kamu

otoriteleri tarafından yetiştirilmesine teşvik edilmiş, bu sayede Kolombiyalıların

ekolojik miraslarını korumada ve ülkenin doğal zenginliğinin büyüklüğünü ve değerini

yaymada önemli bir ürün olmuştur. 1985 yılının 61 sayılı kanunuyla ve Başkan

Belisario Betancur’un onayıyla Cumhuriyet Meclisi tarafından ulusal ağaç olarak

kabul edilmiştir.

6

Tarih

Amerika’nın tarihi İspanyol işgali ve yağmasından öncesi ve sonrası olarak ikiye

ayrılabilir.

Maalesef Kolomb Öncesi Devri olarak bilinen işgal öncesi tarihin çoğunluğu tarihten

silinmiştir, kalanlar da Moskova Müzesi gibi Yeni Dünya’dan İspanyol

İmparatorluğuna uzanan tarihi bilgilerin satın alınarak sergilendiği bazı müzelerde

bulunmaktadır.

Din değiştirenler ve zorla hristiyanlaştırılmış yahudiler tarafından aşırıya kaçan dini

uygulamalar sebebiyle, kıtadaki yerli halkların kültürel öğeleri ve geleneklerinin pek

çoğu yok edilmiştir. Bunun dışında işgale karşı çıkan yerli halka pek çok katliam

uygulanmış, kimi yerli halk dışarıdan gelenlerin getirdikleri hastalıklardan hayatını

kaybetmiştir. Aynı zamanda yerlilerin kültürel dönüşümü de işgalcilerin eline kalmıştır.

İşgalden sonra Amerikan yerlisinin kötü kaderi sebebiyle ülkenin tarihi de kana ve

ölümlere bulanmıştır. Hiç bir zaman -Kurtarıcı’nın zamanında dahi - uzun süreli bir

huzur ve sakinlik olmamıştır.

Yerli halkların kökenleri ulusal devletin öncesine dayanmaktadır. Yerli halkların

Amerika’ya yerleşme zamanları hala çalışma ve araştırma konusudur. Bununla

birlikte arkeolojik araştırmalar sonucu günümüz çağından 30.000 yıl öncesinde bile

kurulu bir yaşantının olduğu kanıtlanmıştır.

Yerli halklar buzullaşma sebebiyle oluşan iklimsel değişimlerle okyanus üzerinden

kıtanın kuzeyinden ve güneyinden bölgeye gelmişlerdir. Çoğu diğer halklarla

birleşmiş, kimisi de arkalarından günümüzde yerli halkların ve ülkenin arkeolojik

mirası olarak korunan izler bırakmıştır.

Şimdi Kolombiya olan bölgede ilk yaşam belirtileri milattan önce 14.000-12.000

civarına dayanır. Megafauna olarak bilinen büyük yapılı hayvanlar grubunun yok

oluşundan binlerce yıl sonra avcılık ve toplayıcılığa dayanan temel yaşamdan

yerleşik hayata geçilmiş, tarım benimsenmiş ve kıyı çevrelerinden yararlanmaya

başlanılmıştır. Milattan önce 1000 yılların sonlarına doğru eski göçebelerin

yaşamında seramik işçiliği ve mısır ile manyok bitkisine dayanan tarımın başladığı

görülür. Aynı zamanda yerleşik yaşamda da (sıradağların eteklerine doğru) yeni

eğilimler oluşmaya başlandığı gözlemlenir. Bunlar köklü ekonomik, politik ve sosyal

değişimlerdir.

Hristiyanlık çağının ilk yüzyıllarında Kolombiya güçlü bölgesel yapısıyla pek çok

toplumun etkileşimine tanık olmuştur. Çanak çömlekçilik, takıcılık, su sistemleri gibi

kültürel unsurların kullanan Tairona ve Muisca gibi toplumların bazıları gelişmiş bir

siyasi ve sosyal düzene eriştiler. Yüzlerce özerk topluluk geniş Atlantik kıyısı, And

Dağları coğrafyasına ve And dağları vadilerine dağılırken, Orinoco, Amazon ve

7

Pasifik gibi aşağı bölgelerde bahçe tarımı, avcılık ve balıkçılıkla uğraşan topluluklar

yaşamlarını farklı geçim kaynaklarıyla devam ettiriyorlardı.

Arkeolojik çalışmalar aborjin tarihini üç kısıma ayırmaktadır. Fakat Amerika’nın bazı

bölgeleri için bu altıya ayrılmaktadır. Bütün evrimsel açıklamalarda kendi sınırları olan

bu sınıflama, her açıdan bugünkü kızılderililerin kökenlerine dayanan ve bir şekilde

tarihi, kültürel ve ekonomik yapısı gözardı edilemez olan bugünkü Kolombiya’ya şekil

veren önceki toplulukların önemini ve karışımını gösteriyor.

Paleo-Yerliler: Günümüzden Önce 40.000-7000 Yılları

Kıtanın en eski yaşayanlarının göçebe hayat

sürdüğü, soğuk bölgelerdeki devasa memelileri

dahi taştan yontulmuş ok uçları kullanarak

avladığı ve yabani meyveleri topladığı dönemdir.

Kolombiya'da günümüzden önce 7.000 ve 8.000

yıllarına yönelik arkeolojik izler bulunmaktadır.

Bu dönem henüz tanınmaya başlanmıştır.

Gonzalo Correal ve Thomás Van der Hammen

1967 yılında El Abra, Zipaquirá ve

Cundinamarca bölgelerinde araç-gereçler ve yaklaşık 12.460 yıllık Paleo-Yerli

dönemine ait nesneler bulmuşlardır. 1970 yılında Soacha'daki Tequendama Büyük

Çiftliğinde 10.000 yıldan daha fazla yıla ait insan kalıntıları bulundu.

Arkaik: Günümüzden Önce 7000-2000 yılları

Önemli iklim değişikliklerinin olduğu, mevsimsel

göçebeliğin yapıldığı, insanların su kenarlarında

yaşadığı dönemdir. Bu dönemde yabani meyve ve

yumuşakça toplayıcılığı yoğunlaşmıştır. Avcılık,

balıkçılık ve toplayıcılıkta cinsiyet ve yaşa göre görev

dağılımı yapılmaya başlanmıştır. Bu dönemin yerleşik

insanları aralarında taş ve kemikten yapılmış gereçlerin

kalıntıları da bulunan kabuk kümelerinden oluşan

“conchal” adı verilen yaşam tarzlarını yansıtan kanıtlar bırakmıştır. Kolombiya'daki

Bolivar Bölgesinde bugüne kadarki en eski günümüzden önce 3000 yıllarına ait,

seramik parçalar içeren, Amerika’nın da en eskilerinden biri olan conchal, Hormiga

Limanı ve Dique Kanalı kıyılarında bulunmuştur.

Tropik ormanların aşağı bölgelerindeki küçük gruplar, avcılar, toplayıcılar, yarı-

konargöçerler bin yıldan daha fazla bir zaman diliminde Amazon, Orinoquia ve

Pasifik Bölgesi'ndeki nehir kıyılarında yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Lathrap (1970)

gibi yazarlara göre Amazon topluluğu, günümüzden 3000 yıl önce Amazon Nehri'nin

döküldüğü yerden ve alüvyonlu düzlüğünden yayılmaları sonucunda oluşmuştur.

8

Kolomb Öncesi Dönem

Günümüzden önce 2000 yılından 16. yüzyıla kadar ulaşan bir dönemdir. Bu

dönemde, tarım, madencilik ve seramik alanında

gelişmeler sağlanmıştır.

Erken Kolomb öncesi döneminde porselen kullanımı

belirmiştir. Muhtemelen klan tipinde, daha karışık bir

sosyal örgütlenme doğmuş ve kısmen yerleşik,

bahçecilik yapan bazı topluluklar ortaya çıkmıştır.

Kolombiya’da erken Kolomb öncesi dönem,

günümüzden önce 1200 yıllarında, özellikle Atlantik

kıyısında -Malambo, Momil- gelişme göstermiştir. Bu

dönemde evcilleştirme gerçekleşmiş, manyok ekilmiş

ve avcılık gelişmiştir. Momil’de, ikinci evrede, 1500’lü

yıllara doğru mısır ekimi başlamıştır.

Orta Kolomb öncesi dönemde, artık mısır ve manyok

tarımı yapan yüksek yerleri işgal etmiş, yerleşik

düzende gruplar mevcut olup ekonomik örgütlenmeye

dayalı, farklı klanlardan oluşan daha karmaşık yapıdaki ilk kabileler ortaya çıkmıştır.

Altın ve bakır madenciliği başlamıştır. Seramik dekorasyonu motiflerle zenginleşmiş,

heykeltıraşcılık belirmiş, pamuktan dokuma yapılmaya başlanmıştır. Kolombiya’da bu

dönemdeki belli başlı kabileler Tairona, Sinú, Quimbaya, Pijao, Muisca, Calima,

Páez, Pasto ve Quillacinga, Tumaco ve San Agustín kültürlerini ortaya çıkarmış, San

Agustin kültüründe teraslar, toprak setler, tapınak ve heykelleriyle günümüzde de

takdir ettiğimiz anıtsal cenaze merasimi merkezleri inşa edilmiştir.

Geç Kolomb öncesi dönemde, kabile federasyonları oluşur, kademelere ayrılmış

sosyal yapı ve iş paylaşımı vardır. Terasların ve sulama sistemlerinin inşasıyla birlikte

ekim teknikleri gelişir. Seramik dekorasyonunda, dokuma ve el işçiliğinde büyük bir

gelişme sağlanmıştır. Bu dönemde, Tairona de la Sierra Nevada ve Muisca kültürleri

öne çıkar. Muisca, Cundinamarca ve Boyacá’nın yüksek platolarını işgal etmiştir.

Günümüzde hala San Jorge nehrinde Zenúlardan kalan ve gelişmiş tarım ve sulama

tekniklerini gösteren sulama kanalı ağı ve terasları görülebilir.

Arkelojik Dönemler Tablosu

Dönem Kalıntılar, mutfak eşyaları ve etkinlikler

9

Amerika’da Paleo-Yerli: Günümüzden Önce 30.000

Göçebe avcılık Taş yontma oklar, büyük memeli

avcılığı, yabani meyve toplayıcılığı.

Kolombiya’da Paleo-Yerli: Günümüzden Önce 16.000-14.000

Göçebe avılık Soacha'daki Tequendama Büyük

Çiftliği'nde, Zipaquirá'da ve El Abra'da

bulunan araç-gereçler (Millattan Önce

12.460 / Van der Hammen ve Correal)

Arkaik: Günümüzden 7.000 Yıl Öncesi İklim Değişiklikleri

Mevsimsel göçebelik, su kenarlarına ve

vadilere yerleşen insan grupları.

Kemikten ve taştan aletler kullanılır. Bu

dönemde yabani meyve ve yumuşakça

toplayıcılığı yoğunlaşmıştır. Avcılık,

balıkçılık ve toplayıcılıkta cinsiyet ve

yaşa göre görev dağılımı yapılmaya

başlanmıştır.

Kolombiya'da Arkaik Dönem: M.Ö 3.000

Mevsimsel göçebelik. Yağmur

ormanlarında küçük gruplar halinde

avcılar, toplayıcılar ve göçebe çiftçiler

yaşar.

Puerto Hormiga, Dique Kanalı,

Bolivar'da deniz kabuğu kalıntıları

bulunmuştur. Amazon, Orinoquia

bölgeleri ve Pasifik Kıyısı'ndaki nehir

kenarlarında kalıntılar bulunmuştur.

M.Ö 2.000'den 16.yy'a kadar Kolomb Öncesi Dönem

Tarım toplulukları göçebe topluluklara

göre nispeten daha gelişmiş ve daha

düzenli bir toplum yapısına sahipti.

Çiftçiler ve yerleşik düzendeki

insanlardan oluşmaktaydı.

Mısır gibi ürünlerin yetiştirlmesiyle

temel tarımın, madenciliğin ve

seramiğin gelişmesi.

Erken Kolomb Öncesi Dönem: 1.200 - 300

10

Avcılar ve çiftçiler. Malambo (Atlantik Kıyısı M.Ö 1.120) ve

Momil (M.Ö 980 - 500) 'de kalıntılar.

Manyok ve mısır yetiştiriciliği başlamış,

Momil'de avcılık gelişmiştir.

Orta Kolomb Öncesi Dönem: M.Ö 300 - 16.yy'a Kadar

Yüksek bölgelerde yerleşik topluluklar

ortaya çıkmıştır. Benzer ekonomik

sistemlere sahip birçok klanı bir araya

getiren ilk kabileler oluşmuştur.

Mısır, manyok, fasulye, pamuk

yetiştirilmiş, altın işlemeciliği ve ticaret

gelişmiştir.

Bu dönemdeki kabileler Tairona, Zenú,

Quimbaya, Pijao, Muisca, Calima,

Páez, Pasto ve Quillacinga, Tumaco ve

San Agustín kültürlerine aittir.

Geç Kolomb Öncesi Dönem: 16. Yüzyıl

Kabile konfederasyonları

oluşturulmuştur. Daha karmaşık

toplumsal katmanlaşma ve daha büyük

iş bölümü ortaya çıkmıştır.

Tarımda teraslama yöntemi ve kanal

sulama sistemleri ile tarımın gelişmesi.

(San Jorge Nehri kanalları ve Zenú

terasları)

Dekoratif seramikler, dokumacılık ve

altın işlemeciliği gelişmiştir.

Tairona ve Muisca kültürleri özellikle

vurgulanmalıdır.

KOLOMB ÖNCESİ KÜLTÜRLER

"Kolombiya yerlilerinin bize gösterebildikleri büyük mimari yapılar,şiirler ve heykeller

değil felsefe sistemleri, insan ve doğa arasındaki ilişkiyi ele alan, barışçıl bir şekilde

denge içinde bir arada yaşama ihtiyacı ile ilgili konular yer almaktadır."

Gerardo Reichel-Dolmatoff (1912-1994): Kolombiyalı Antropolojist ve Arkeolog

Bugün Kolombiya Cumhuriyeti'ni oluşturan topraklar sosyo-kültürel ve çevreye

adaptasyon anlamında gelişmiş birçok Kolomb öncesi kültüre ev sahipliği yapmakta

idi. Ancak gelişmişliklerine rağmen birçoğu arkalarında sadece arkeolojik izler

bırakarak kaybolmuştur.

11

Bu bölümde Kolomb öncesi başlıca yerli kültürler öne çıkan yönleri ile açıklanmıştır.

İstediğiniz kültür hakkında bilgi almak için listeden seçiniz.

Kolomb Öncesi Kolombiya Kültürleri

Tarımın ortaya çıkması Kolombiya'da da Amerika Kıtası'nın büyük bölümünde olduğu

gibi yerli toplulukların sosyo-ekonomik değişime uğramalarını sağlamış ve birçok

toplulukta temel bir değişime yol açmıştır. Eşitlikçi bir kabile düzeninden, sosyal sınıf

farklılıklarının ortaya çıktığı ancak özel mülkiyetin hala oluşmadığı küçük krallıklar

düzenine geçilmiştir. Cacicazgo (Şeflik) adı verilen bu yeni tür düzen Kolombiya'nın

birçok bölgesinde Avrupalıların gelişine kadar sürmüştür.

Bu listede, diğerlerinin üzerine çıkan birkaç yerli toplulukları verilmiştir. Kolomb

öncesi yerli kültürler olarak tanınan bu topluluklar değişik ve önemli gruplardan

oluşan Nariño, Tierradentro ve Pijaos gibi kültürlerdir.

Üretim gücünün ( teknikler ve aletler ) kısıtlı olması nedeni ile bu toplulukların

neredeyse tamamı besin üretmek ve hayatta kalabilmek için tarımla uğraşmak

zorunda kalmıştır.

Yinede başarılarıyla öne çıkan bu kültürlerde çiftçilerin yanısıra çömlekçi, terzi ve

altın işlemecileri tarafından yapılan eşyalar yer alır. Bu eserler hem yerli

topluluklarından bize kalan kalıtlar olup hem de yerlilerin yaşam şekilleri hakkında

bize bilgi vermektedir.

Arkeolojik bulgular Kolombiya'da yaşayan yerli grupların hem teknik hem de sanatsal

yönden Kolomb öncesi Amerika'daki en iyi altın işlemecisi olduğunu göstermiştir.

Doğal olarak buradaki bilgiler yüzeysel olduğundan bu noktadan sonra İspanyol

işgalinden önceki dönem hakkında daha detaylı bir inceleme yapmanızı öneririz.

Daha fazla tarihi bilgi ve konunun devamı için internette bulabileceğiniz " Etapas y

sentido de la historia de Colombia. (Período colonial, La Gran Colombia 1820-1830,

La República de Nueva Granada 1830-1850, Las reformas liberales de 1850, El

federalismo, Nota bibliográfica) " metnini okumanızı öneririz.

Calima Malagana

Muisca Quimbaya

San Agustin Tayrona

Tierradentro Tumaco

12

16. , 17. ve 18. Yüzyıl Kolombiya Tarihi

1501: Rodrigo de Bastidas Karayip kıyılarını keşfetti.

1502: 2 Mayıs, Alonso de Ojeda Honda Körfezi'ne geldi ve ilk Kolombiya şehri ve bölgedeki ilk sabit

toprak parçası olan Santa Cruz'u kurdu. Kolombiya’nın Keşfi.

1508: Diego de Enciso ve Vasco Nuñez de Balboa şimdiki Santa Maria del Darién’i, Antigua adıyla

kurdular.

1509: Ojeda Urabá eyaletindeki San Sebastián'ı kurdu.

1513: Balboa, Pasifik Okyanusu'nu keşfetti. (25 Eylül)

1514: 12 Nisan, Pedrarias Dávila keşif seferine başladı.

1518: 2 Aralık, Vasco Nuñez de Balboa, Pedrarias Dávila'nın emriyle idam edildi.

1525: 29 Temmuz, Rodrigo de Bastidas Santa Marta'yı kurdu.

1533: 20 Ocak, Pedro de Heredia, Cartagena'yı kurdu.

1536: 25 Temmuz, Sebastián de Belalcázar, Santiago de Cali şehrini kurdu.

1537: Francisco César Antioquia bölgesini keşfetmiştir.

15 Ağustos, Sebastián de Belalcázar, Popayán Yortusu adıyla Popayán'ı kurmuş ve ilk ayini

düzenlemiştir.

1538: 6 Ağustos, Gonzalo Jiménez de Quesada, Bogotá'daki Santa Fe'yi kurmuştur. Resmi kuruluş

tarihine rağmen birçok tarihçi kuruluş tarihinin 27 Nisan 1539 olduğunu savunur.

1539: 6 Ağustos, Gonzalo Suárez Rendón, Hunza'yı kurdu.

1540: 27 Temmuz, V. Carlos, Sanfe Fe'ye şehir ünvanı verdi.

1541: 24 Ağustos, Jerónimo Luis Tejelo, Aburrá Vadisi'ni keşfetti.

1549: 17 Temmuz, Kral V. Carlos kraliyet ilanı ile Nuevo Reino, Santa Marta, Rio San Juan, Popayán

bölgelerini kapsayan, Quito, Guayana veya Dorada ve Cartagena bölgeleri ile komşu Santa Fe

vilayetini kurar. Pamplona kurulur.

1550: 7 Nisan, Santa Fe'de kraliyet mahkemesi kurulmuştur.

1554: Álvaro de Oyón, İspanya Kralı'nın otoritesine karşı ayaklanmıştır.

1563: 11 Nisan, Papa V. Pius Santa Fe Başpiskoposluğunu kurmuş ve Fray Juan de los Barrios'u ilk

başpiskopos olarak atamıştır.

1579: 16 Şubat, Günümüz Kolombiya'sının kurucusu, mareşal ve Yeni Granada Krallığı’nın

öncülerinden Gonzalo Jiménez de Quesada, Mariquita'da hayatını kaybetmiştir.

1616: 2 Mart, Francisco de Herrera Campuzano 22 Kasım 1975'ten itibaren Medellín olarak anılacak

olan San Lorenzo de Aburrá'yı kurmuştur.

13

1687: 9 Mart, Kaynağı bilinmeyen garip bir ses Santa Fe halkını korkutur. Kayıtlara "hava durumu

sesi" olarak geçer.

1697: 4 Mayıs, Cartagena, Pointine-Ducasne ve Morgan tarafından yönetilen korsanlarca saldırıya

uğramış ve yağmalanmıştır.

1741: 13 Mart, İngiliz Amiral Vermon komutasında 180 gemi ve 30,000 asker ile Cartagena'yı

kuşatmış ancak Cartagena Valisi Blas de Lezo'nun sert savunması sonucu kuşatmayı kaldırmak

zorunda kalmıştır.

1767: 31 Temmuz, III. Carlos'un dini yaptırımı sonucunda Yeni Granada Krallığı'ndaki cizvitler sürgün

edilmiş ve mülkleri kamulaştırılmıştır.

1777: 9 Ocak, Yargıç Francisco Antonio Moreno y Escandón, Kral Naibi Antonio Flórez'in desteği ile

bugünkü ismi Kolombiya Milli Kütüphanesi olan Kraliyet Kütüphanesi'ni ve Kraliyet Matbaa'sını

cizvitlerin kitapları ve basım aletleri ile kurdu.

1780: Kasım, Müfettiş Juan Francisco Gutiérrez de Piñeres tarafından getirilen aşırı vergilerden dolayı

Charalá, Mogotes ve Simacota'da köylü ayaklanmaları olmuştur.

1781: 16 Mart, bir süredir oldukça hararetli olan ortamda, Socorro'lu bir kadın olan Manuela Beltrán

yeni vergi fermanlarını duvarlardan indirerek yırtmış bu da Comuneros Ayaklanması olarak bilinen

ayaklanmayı başlatmıştır. Sayıca 20,000’den fazla isyancı Santa Fe'ye yürümüş ancak Başpiskopos

Antonio Caballero y Góngora'nın arabuluculuğu ile bir antlaşma imzalanarak durdurulmuşlardır. Ekim

ayında ise Santa Fe'nin üst sınıf creoleler tarafından desteklenen José Antonio Galán yeni bir

ayaklanma başlatmış fakat ihanete uğrayarak İspanyolların eline düşmüştür.

1782: 2 Şubat, José Antonio Galán ve yol arkadaşları Manuel Monsalva, Isidro Molina y Lorenzo

Alcantuz isyan suçuyla ölüme mahkum edilmiş ve Santa Fe'nin ana meydanında barbarca infaz

edilmişlerdir. Botanist José Celestino Mutiz’in girişimiyle Kral III. Carlos botanik keşik iznini vermiştir.

1791: 9 Şubat, Manuel del Socorro Rodríguez tarafından editörlüğü yapılan Santa Fe gazetesi Santa

Fe'de yayımlanmaya başlamıştır.

1793: 15 Aralık, Antonio Nariño, Fransa Ulusal Meclisi tarafından Ağustos 1789'da ilan edilen İnsan ve

Yurttaş Hakları Bildirisi'ni İspanyolca'ya çevirerek basmıştır. Nariño'nun çevirisi bildirinin İspanyolca 'ya

ilk çevirisidir.

1794: 29 Ağustos, Bildirinin bir komplo olduğu düşüncesi ile Antonio Nariño ve yirmi creole tutuklanmış

ve mahkum edilmiştir. Nariño bildirinin dağıtılmasından sorumlu tutularak daimi sürgüne ve Afrika'da

10 yıl hapse mahkum edilmiştir.

1797: 17 Temmuz, 1795 yılında Caldas'tan kaçarak İngiltere ve Fransa'ya giden Nariño, Amerika'nın

bağımsızlığı için finansal destek aramış ve gizlice Santa Fe'ye dönmüştür. Şehri terk ederek kırsala

giden Nariño; Boyacá ve Santander köylülerini İspanya'ya karşı ayaklandırmaya çalışmış ancak

başarısız olmuştur. Hastalanarak Santa Fe'ye dönmüş ancak komşusu tarafından ihbar edilerek Kral

Naibi Ezpeleta’ya teslim edilmiş ve 6 yıl sürecek hapse mahkum edilmiştir.

19. Yüzyıl Kolombiya Tarihi

1801: José de Azuola y Jorge Tadeo Lozano tarafından "el Correo Curioso, Económico ve Mercantil "

gazeteleri yayımlanmıştır.

1803: 25 Mayıs, Fray Domingo de Petrez'in başkanlığında Santa Fe astronomik gözlemevi

çalışmalarına başlanmıştır.

14

1809: Eylül, İber Yarımadası'ndaki Napolyon işgali ve ciddi gelişmeler üzerine Santa Fe'nin ileri

gelenleri yeni bir hükümet şekli kurmak isteğiyle Kral Naibi Amar ile biraraya gelmişlerdir. Kilisenin

önde gelen isimlerinden Andrés Rosillo özerk bir hükümet ilan etmek için bir tasarı vermiş ve Genel

Vali Francisco Villanova'ya bir vaatte bulunarak onun ve Amar'ın yeni krallığın kralları olacağını

söylemiştir. Villanova tarafından ayaklanmaya karşı uyarılan Amar, Rosillo ve işbirlikçilerini

tutuklamıştır. Tutuklananlar arasında Cartagena'ya hapse gönderilen Antonio Nariño'da vardır.

1810: 20 Temmuz, Santa Fe'de José María Carbonell liderliğinde bir ayaklanma patlak vermiştir.

Kalabalık ana meydanda toplanarak halka açık bir konsey toplanmasını istemiştir. Kral Naibi Amar

Yeni Granada Krallığı Yüksek Konseyi adında bir oturuma başkanlık etmiş, halk tarafından bağımsızlık

bildirisi olarak algılanan ancak içeriğinde sadece o gün yaşanan olayları anlatan ve bağımsızlık bildirisi

ile bir ilgisi olmayan bir anlaşma imzalanmıştır. Carbonell tarafından cesaretlendirilen kalabalık Amar

ve karısının tutuklanmasını talep etmiş ve Ağustos ayında Yeni Krallık'tan sürgüne gönderilmişlerdir.

Aralık’ta Şubat ayına kadar çalışacak olan ilk iller kongresi oluşturulmuştur.

27 Şubat, Cundinamarca Kurucu Meclisi oluşturulmuştur. Cundinamarca Eyaleti kurularak

başkanlığına Jorge Tadeo Lozano getirilmiştir.

28 Mart, Bajo Palacé Savaşı yaşanmıştır. Vatanseverler ve İspanyolların karşı karşıya geldiği

ilk savaştır. Antonio Baraya komutasındaki vatanseverler Popayán'ı almıştır.

14 Temmuz, Antonio Nariño La Bagatela adında ilk politik gazeteyi çıkarmıştır. Camilo Torres

önderliğindeki federalistlere karşı çıkarak merkeziyetçiliği savunmuştur.

1811: 19 Eylül, La Bagatela gazetesinde yayımlanan makaleler nedeniyle ortaya çıkan hareket,

başkan Jorge Tadeo Lozano'yu istifaya zorlamıştır. Yerine Antonio Nariño gelmiştir.

11 Kasım, Cartagena vilayeti İspanya'dan tam bağımsızlığını ilan etmiştir.

27 Kasım, Meclis, Yeni Granada Birleşik İlleri Federasyonu Yasasını kabul etmiştir.

Cundinamarca yasayı veto ederek kongreye katılmamıştır.

19 Aralık, Nariño, Bogotá Başpiskoposu Juan Bautista Sacristán'ı komplo kurmak suçundan

Cundinamarca'dan sürgün eder.

23 Aralık, Nariño, Cundinamarca Seçici Meclisi'ni kurar.

1812: Nariño'nun hükümetine karşı çıktıklarını ilan eden federalistler meclis makamını Tunja'ya

taşırlar. Başkan Nariño tarafından Antonio Baraya ve Joaquín Ricauerte liderliğinde Cúcuta'daki

vatanseverlere yardım için gönderilen birlikler Nariño'ya karşı ayaklanarak meclis ile birleşirler.

27 Şubat, Nariño, Cundinamarca Başkanlığı'ndan istifa eder, ancak Seçici Meclis tarafından

reddedilir.

27 Nisan, Seçici Meclis, Cundinamarca Anayasası reformunu onaylar.

18 Mayıs, Cundinamarca ve Meclis arasında tüm krallığı kapsayacak bir meclis

oluşturulmasını hızlandırmak için antlaşmaya varılır.

25 Mayıs, Tunja Valisi Juan Nepomeceno Niño, 18 Mayıs Antlaşması'nın meşruiyetini kabul

etmemiştir. Bu gelişmenin ışığında Cundinamarca Meclisi anayasa reformunu tekrar gözden geçirmek

üzere toplanır.

31 Mayıs, Tunja Valisi, Santa Fe ile iletişime geçerek antlaşmayı tanımadığını bildirir. Tunja ve

Santa Fe iç savaşın eşiğine gelir.

15

23 Haziran, Nariño, birlikleriyle Santa Fe’den ayrılır ve 3 Temmuz’da Meclis Birlikleri

tarafından terkedilmiş Tunja’yı ele geçirirler.

19 Temmuz, Generaller José Miguel Pey ve Justo Castro, Paloblanco Savaşı'nda Meclis

birliklerine yenilirler.

31 Temmuz, Santa Rosa'da, Cudinamarca ve Tunja arasında kalıcı bir barış antlaşması

imzalanır.

14 Ağustos, Nariño başkanlıktan istifa eder. Meclis Manuel Benito del Castro'yu başkan ilan

eder.

Ekim, Santa Fe ve Tunja arasındaki husumet devam eder.

12 Aralık, Nariño'nun ordusu Ventaquemada'da federal ordu tarafından bozguna uğratılır.

Nariño ordusunu Santa Fe'ye döndürmeyi başarır.

1813: 9 Ocak, Baraya komutasındaki federal birlikler Santa Fe'ye karşı genel bir taarruza geçer ancak

büyük bir bozguna uğrar. Meclis, Cundinamarca'nın insafına kalmıştır. Ne var ki Nariño misillemede

bulunmaz.

13 Nisan, Santa Fe'de Özgürlük Ağacı dikilir.

15 Haziran, Símon Bolívar İspanyollara karşı ölümüne savaş ilan eder.

15 Temmuz, Cundinamarca tam bağımsızlığını ilan eder; egemen ve bağımsız bir eyalet

olarak kurulur.

11 Ağustos, Juan de Corral, Antioquia'nın tam bağımsızlığını ilan eder.

Eylül, Güney'den gelecek olası bir İspanyol işgaline karşı Başkan Nariño 3,000 kişilik bir

ordunun başında sefere çıkar. Manuel de Bernardo Álvarez Cundinamarca’nın başkanı olur.

1814: Nariño İspanyol birliklerine karşı aldığı birkaç zaferden (Tacines, Alto Palacé, Juanambú,

Calibío) sonra Pasto'yu kuşatmaya alır.

9-14 Mayıs, Taşralarda çıkan yenilgi söylentileri sonucunda artçı kuvvetleri kamplarını

kaldırarak, Pamplona'ya dönüş yoluna geçer. Bir hafta boyunca dağlar arasında dolaşan Nariño

sonunda İspanyollara teslim olur. 15 ay hapsin ardından İspanya'ya götürülür ve 1821'e kadar

Cádiz'de hapiste kalır. Ekim'de Símon Bolívar Santa Fe'yi kuşatır ve Meclisin emrine verir.

1815: Ocak, Meclis karargahını Santa Fe'ye taşır; Camilo Torres Birleşik İllerin başkanı olur. Mart

ayında Bolívar vatansever birlikler ile Santa Marta'yı bağımsızlığına kavuşturmak amacıyla

Cartagena'ya hareket eder ancak burda tepki ile karşılaşır ve ordusunun komutasını bırakır. Mayıs

ayında Yeni Granada'dan ayrılarak Jamaika'ya gider.

20 Ağustos, General Pablo Morillo komutasındaki İspanyol birlikleri üç ay boyunca direnecek

olan Cartagena'yı kuşatır. Savaşmaktan bitap düşen ve yiyecek kıtlığı çeken Cartagena, Kasım

sonlarına doğru teslim olur.

1816: Şubat, Custodio García Rovira komutasındaki vatansever birlikler Cachirí'de ciddi bir yenilgiye

uğrar. Birleşik İller’in Başkanı Camilo Torres istifa ederek yerini José Fernández Madrid'e bırakır.

Morillo, Yeni Grana'danın iç kısımlarını işgale başlar.

16 Mayıs, Morillo hiçbir direnişle karşılaşmadan birlikleri ile Santa Fe'ye girer. Derhal

vatansever liderleri işkence ve idama başlar.

16

29 Haziran, Liborio Mejía komutasındaki vatanseverlerin Tambo sırtında yenilmesi ile direniş

son bulur. Ne var ki hayatta kalan bir grup vatansever Casanare'de birleşerek ilk vatansever

komutasını oluştururlar.

1817: 27 Mart, Kraliyet Mahkemesi Santa Fe'de tekrar kurulur.

14 Kasım, Salvarrieta Policarpo aralarında erkek arkadaşının da olduğu altı kişiyle beraber

Casanare'deki vatanseverlerle ilişkileri olduğu gerekçesiyle kurşuna dizilir. İspanyollar tarafından idam

edilenlerin sayısı 200'ü geçmiştir.

1818: Mayıs, Símon Bolívar Mantecal’dan (Venezuela) birlikleri ile gelerek İspanyol General José

María Barreiro'nun komutasındaki İspanyol birliklerinin saldırılarını püskürten vatanseverler ile birleşir.

Kurtuluş hareketi başlar.

1819: 25 Temmuz, Vatansever birlikler Pisba bozkırını geçtikten sonra İspanyol kuvvetleri ile karşılaşır

ve Pantano de Vargas Savaşı'nda onları yener. Albay Juan Jose Rondon emrindeki on dört mızraklı

piyadesi ile hiç görülmedik bir hücuma kalkarak yüz kadar İspanyol süvarisini bozguna uğratmıştır.

4 Ağustos,"Kurtarıcı" Bolívar, Tunja'yı alarak Barreiro birliklerinin Santa Fe'ye kadar olan geri

çekilişlerini engeller.

7 Ağustos, Vatansever ve İspanyol birlikleri Teatinos Nehri Köprüsü'nde karşılaşırlar. Boyacá

Savaşı'nı kazanan vatanseverler günümüz Kolombiya Cumhuriyeti'nin kesin bağımsızlığını sağlamış

olurlar. İspanyol komutan Barriro ve tüm subayları esir düşer.

9 Ağustos, Kral Naibi Juan Sámano Santa Fe'den kaçar. Şehir, General Hermógenes Maza

komutasındaki halka kalır.

10 Ağustos, Simón Bolívar, komutasındaki birlikler ile Santa Fe'ye yola çıkar. Ertesi gün

muzaffer kurtarıcılar olarak şehre girerler.

Eylül, Bolívar, Venezuela'nın kurtarılmasına devam etmek için birlikleri ile Santa Fe'den ayrılır.

General Francisco de Paula Santander Cundinamarca Başkan Vekili olarak kalır.

17 Aralık, Angostura'da meclis, Francisco Antonio Zea başkanlığında toplanmış ve Venezuela

ve Cundinamarca bölgelerinden oluşan geçici Kolombiya Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Simón Bolívar

başkan olarak seçilirken, Bolivar kurtarma seferinde iken görevini idare eden Francisco Antonio Zea,

Başkan Yardımcısı seçilmiştir.

1820: 1 Ocak, İspanyol General Rafael Del Riego, emrindeki deniz piyadeleri ile San Juan'da

ayaklanmış ve General Pablo Morillo'ya destek için giden birliklerin yolunu kesmiştir. Del Riego'nun

ayaklanmasında Cádiz'deki hapishanesinden katkı sağlayan Antonio Nariño'nun etkisi büyüktür. VII.

Fernando daha liberal bir anayasa yürürlüğe koyması için zorlanmıştır.

21 Mart, Nariño liberal arkadaşları tarafından serbest bırakılarak, León adasına yerleşmiştir.

5 Haziran, Kurtarıcı Simón Bolívar ve "Barışcı" Pablo Morillo bir ateşkes imzalayarak

çatışmalara ara verir.

Aralık, Pablo Morillo İspanya'ya doğru yola çıkar. İspanyol birliklerini Miguel de la Torre'nin

komutasına bırakır.

1821: 5 Ocak, Simón Bolívar ve muzaffer ordusu Santa Fe'ye zaferle giriş yapar.

12 Ocak, Troppau'da toplanan Kutsal İttifak devletleri Latin Amerika'daki "asilere" karşı bir

seferi finanse etmek üzere anlaştılar.

17

20 Şubat, Antonio Nariño Angostura'da karaya çıktı.

9 Mart, Kolombiya Başkan Vekili Juan Germán Roscio hayatını kaybetti.

30 Mart, Antonio Nariño Achaguas'ta Simón Bolívar ile görüşür. Bolívar, Nariño’yu Kolombiya

Başkan Vekili olarak atar ve ona en kısa zamanda Anayasa Konseyi'ni toplamasını tavsiye eder.

6 Mayıs, Yürütmenin başı Başkan Vekili Antonio Nariño, Cúcuta'da Ekim ayına kadar sürecek

olan Anayasa Konseyi'ni toplar. Kolombiya Cumhuriyeti başkenti Bogotá olmak üzere Quito,

Cundinamarca ve Venezuela bölgelerinden oluşmak üzere şekillendirildi.

Ekim, Cúcuta Meclisi, Kolombiya Başkanlığına Simón Bolívar'ı; Başkan Yardımcılığına

General Francisco de Paula Santander'i getirir.

1822: 15 Temmuz, İki kurtarıcı Simón Bolívar ve José de San Martín, Guayaquil'de görüşürler.

6 Ağustos, Bolívar'ın Junin'deki zaferi ile Peru ve Bolivya'nın kurtuluşu tamamlandı.

1823: Nisan, Cumhuriyet'in ikinci meclisi kurulur. Eski Başkan Antonio Nariño suçlanmış ve senato

önünde meşhur savunmasını yapmıştır. Senatör olarak seçilmesini engellemek için oybirliği ile tüm

suçlamalardan beraat ettirilmiştir.

13 Aralık, Antonio Nariño, Villa de Leiva'da hayatını kaybetmiştir.

1824: 9 Aralık, General Antonio Josè de Sucre komutasındaki kurtarıcı birlikler tam manasıyla

Ayacucho Savaşı’nda İspanyolları yenilgiye uğratırlar, bununla Güney Amerika Bağımsızlık

Seferberliği tamamlanır.

1826: 22 Haziran, Simón Bolívar’ın çağrısıyla Panama'da Anfictiónico Kongresi toplanmıştır. Kongre

Latin Amerika Cumhuriyetleri arasında bir birlik arayışı için yapılmıştır.

Temmuz, Ocaña şehrinde tekrar toplanan Anayasa Konseyi, Başkan Yardımcısı Santander

yanlıları ile Bolívar yanlılarının anlaşmazlıkları sonucu dağıldı. 27 Ağustos'ta yeni bir konsey toplanana

kadar geçici bir hükümet kurulduğu duyuruldu.

1828: 25 Eylül, Simón Bolívar'a karşı bir suikast girişiminde bulunulur. Bir grup düşman Başkanlık

Makamı olan San Carlos Sarayı'na saldırır. Manuela Sáenz'in tam zamanında müdahalesi ile Bolívar

bir balkondan kaçmayı başarır ve ertesi gün tekrar yönetimi eline alır. Tutuklanan komplocular

arasında eski Başkan Yardımcısı Santander'de vardır. Bolívar, Santander'in ölüm cezasını sürgün

cezası olarak değiştirir.

1829: Bolívar'ın düşmanları tarafından doldurulan Peru Başkanı José Lamar Kolombiya'nın Loja ve

Cuenca bölgelerini işgal etti.

27 Şubat, Mareşal Antonio José de Sucre, José Lamar'ın kuvvetlerini Tarqui Körfezi'nde yenerek Peru

ile olan savaşı bitirir.

Eylül, Ayacucho Savaşı kahramanı General José María Córdova, Antioquia'da Bolívar

hükümetine karşı ayaklanır.

17 Ekim, Santuario Savaşı'nda Córdova’nın isyancı birlikleri hükümet ordusu tarafından

yenilmiştir. Córdova bir evde gizlenmeye çalışırken İrlandalı Komutan Ruperto Hand tarafından

öldürülmüştür.

Aralık, Bolívar Anayasa Komisyonu’nun 1830 Ocak ayında toplanacağını duyurmuştur.

18

1830: Simón Bolívar Anayasa Kongresi'nde istifasını sunmuştur. Kongre istifayı kabul etse de

Bolívar'dan yeni anayasa hazırlanana kadar görev başında durmasını istemiştir.

Nisan, Cumhuriyet'in ikinci anayasası kabul edildi. Yeni anayasa ile güçler ayrılığı ilkesi

uygulanarak Yürütme, Yasama, Yargı organları oluşturuldu. Başkan Joaquín Mosquera olurken

Başkan Yardımcısı Domingo Caicedo oldu.

8 Mayıs, Simón Bolívar İngiltere'ye seyahat etmek üzere başkentten ayrılarak Cartagena'ya

gitti.

4 Haziran, Mareşal Antonio José de Sucre, Berruecos Dağları'nda suikaste uğradı. Suikastin

Bogotá'da planlandığı ortaya çıktı.

Temmuz, General Rafael Urdaneta Venezuela'lı birliklerin ve Bogotá'daki ailesinin desteği ile

Başkan Joaquín Mosquera'yı devirerek yönetimi ele almıştır. Mosquera, Bolívar'a bir mektup yazarak

başkanlığa tekrar gelmesini istemiş ancak Bolívar bu teklifi reddederek Santa Marta'ya doğru

yolculuğuna devam etmiştir.

17 Aralık, Kurtarıcı Simón Bolívar gece saat 1 sularında Santa Marta yakınlarındaki San Pedro

Alejandrino'da bir çiftlikte hayatını kaybetmiştir.

1831: Nisan, Başkan Rafael Urdaneta iç savaşı önlemek için yetkilerini Başkan Yardımcısı Dr.

Domingo Caicedo'ya devrettiği Apulo Anlaşmasını imzalamıştır. Venezuela ve Ekvator’un ayrılmasıyla

Caicedo Ekim ayında Anayasa Meclisi’ni toplamış ve Kolombiya’yı adı ile Cundinamarca, Cauca,

Boyacá, Magdalena ve Panama kıstağı bölgelerinden oluşmak üzere Yeni Granada adında yeni bir

cumhuriyet olarak şekillendirilmiştir. Kongre Yeni Granada'nın sınırlarını eski Kral Naipliği zamanındaki

gibi belirledi. General Francisco de Paula Santander başkan seçilmiş, Başkan Yardımcısı Dr. José

Ignacio Marquez olmuştur.

1833: General José Sardá, Başkan Santander'e karşı bir komploya kalkışmıştır. Komploculardan 18'i

Başkan Santander'in emri ile kurşuna dizilirken, Sardá kaçmayı başarmış ancak Bogotá'da bir evde

kıstırılarak öldürülmüştür.

1837: Nisan, Cumhuriyet'in seçilmiş başkanı José Ignacio Márquez görevi Santander'den devralmıştır.

Santander seçimi "gayrımeşru" olarak adlandırmamıştır.

1839: General José María Obando’nun başını çektiği General Santander taraftarları “Üstünlerin

Savaşı” olarak bilinen iç savaşı başlattı. Amaç yasadışı Marquez hükümetini devirmekti. İki yıl sonra

Bogota’nın dışında Buenavista Savaşında ağır yaralanan Bağımsızlık kahramanı General Juan José

Neira tarafından bozguna uğratıldılar. “Üstünler” grubunun lideri José María Obando ülkeden kaçtı ve

Ayacucho Mareşalı Antonio José de Sucre suikastinin azmettiricisi olarak yargılandı.

1840: 6 Mayıs, General Francisco de Paula Santander Bogota’da öldü.

1841: 10 Nisan, General Pedro Alcántara Herrán yönetime el koydu.

1843: Merkeziyetçi ile Federal arası karışık yapıda yeni bir anayasa benimsendi. Ülkenin genel nüfusu

iki milyon yüz bine çıktı.

1845: Nisan, Tomás Cipriano de Mosquera başkan seçildi ve yönetimi devraldı.

1848: 13 Haziran, General Mosquera yanlısı basının muhalif gazetelere yönelik hakaret ve iftira

suçlamaları nedeniyle Bogota’da önemli hadiseler yaşandı. Mosquera zanaatkârlar arasında büyük

rahatsızlık uyandıran ve ekonomik durgunluğa sebebiyet veren serbest ticaretin önünü açtı.

19

1849: 7 Mart, Zanaatkârların baskısıyla meclis, zanaat endüstrisini koruma sözü veren General José

Hilario López’i başkan olarak seçti. Fakat López önceki yönetimin serbest ticaret politikasını sürdürdü.

Yıkımla karşı karşıya kalan zanaatkârlar, demokratik toplum örgütü çatısı altında bir araya geldiler ve

López Hükümetini Cizvitlerin sürülmesi, köleliğin kaldırılması ve mutlak basın özgürlüğü gibi önlemler

almaya zorladılar. Ancak López hükümeti neoliberal politikayı sürdürdü ve zanaatkârların talep ettikleri

önlemler yerine getirilmedi.

1853: General José María Obando’nun zanaat endüstrisini koruyarak ekonomik reformları

benimseyeceğine dair ümitlenen zanaatkârlar seçimde onu destekledi. 10 Nisan’da Obando hükümeti

görevi devraldı. Konuşmasında neoliberal politikalara devam edeceğini duyurdu ve bu açıklama

zanaatkârlar arasında büyük hayal kırıklığı yarattı. Federal yapıdaki yeni anayasa hayata geçirildi.

1854: 17 Nisan, Bir yıl neoliberaller ve gelenekçiler arasında süregelen mücadelenin ardından,

20.000’den fazla zanaatkâr tarafından desteklenen ordu komutanı General José María Melo Başkan

José María Obando yönetimini devirdi. İç savaş patlak verdi. Anayasalcılar Ibaque’de kendi yönetim

birimini kurdu. 4 Aralık’ta anayasal güçler başkenti kuşattı ve 9 saat süren kanlı mücadelenin ardından

Bogota alındı ve Panamalı José de Obaldia başkanlığında anayasal bir hükümet kuruldu. Jose María

Melo gibi Jose María Obando da meclis tarafından sorgulandı. Yaklaşık 2000 zanaatkâr insanlık dışı

koşullarda öldükleri Panama’ya sürgün edildi.

1855: Anayasal düzen kuruldu. Manuel María Mallarino, José María Obando dönemini zirveye

çıkarmak için başkan seçildi. 1 Nisan’da yönetimi devraldı.

1857: 1 Nisan, Mariano Ospina Rodriguez yönetimi devraldı ve anayasal bir reform hareketi başlattı.

Serbest ticarete dayanan bir ekonomik politika güttü.

1858: Yeni bir anayasa yayınlandı. Antioquia, Bolivar, Cauca, Cundinamarca, Magdalena, Panama ve

Santander’in içinde bulunduğu sekiz eyaletten oluşan cumhuriyete “Granadina Konfederasyonu” adı

verildi.

1860: 8 Mayıs, Cauca başkanı General Tomás Cipriano de Mosquera merkez hükümete karşı

ayaklandı.

1861: 1 Nisan, Mariano Ospina Rodriguez’in başkanlık dönemi sona erdi. Seçilmiş başkan Jose

Arboleda güneyde mücadele ederek Bartolomé Calvo’nun başkanlığını ilan etti.

8 Temmuz, Tomas Cipriano de Mosquera’nın ordusu Bogota’ya saldırdı ve Granadina

Konfederasyonu dağıldı. Yerine Mosquera başkanlığında geçici Yeni Granada Birleşik Devletleri

Cumhuriyeti kuruldu.

1863: Şubat, Antioquia Rionegro’da kurucu meclis toplandı ve yeni bir federal anayasa hazırlandı.

Dağılan Granadina Konfederasyon üyelerine ek olarak Tolima Eyaletinin de katıldığı bu organizasyon

Kolombiya Birleşik Devletleri ismini aldı. Rionegro anayasası ile mutlak basın ve ticaret özgürlüğü

getirildi, idam cezası kaldırıldı ve başkanlık süresi iki yıl ile sınırlandırıldı. Tomás Cipriano meclis

tarafından başkan seçildi ve 14 Mayıs’ta yönetimi devraldı. Mosquera bayındırlık hizmetine fon olması

için meşrutalara el koyulmasını emretti. Fakat meşrutalar özel mülkiyetin önüne geçmek içindi.

Mosquera Ekvador ordusunun istilasını püskürtmek için Bogota’dan ayrıldı. Ekvador ordusu Cuaspud

Savaşında Mosquera tarafından bozguna uğratıldı ve ordu koşulsuz teslim oldu. Mosquera barış

anlaşmasını sadece iki ülke arasında bir daha savaş çıkmaması şartıyla imzaladı. Bogota’ya dönüş

yolunda Mosquera meclise yönetimdeki yolsuzluğu-yozlaşmayı, Kolombiya halkının ahlaki çöküşünü

ve meşrutaların talan edilmesini sert bir dille eleştirdiği bir mektup yolladı.

1864: 10 Nisan, Yeni başkan olarak Manuel Murillo Toro yönetime geçti, içinde iletişimin de olduğu

farklı reformlar düzenledi.

20

1866: 1 Nisan, Tomás Cipriano de Mosquera başkanlığı devraldı. Yeni başkanlık dönemi boyunca

serbest ticareti sınırlamak ve tüccarların tepkisini çeken, yerli sanayiyi korumaya yönelik bir dizi

önlemleri hayata geçirmeye çalıştı.

1867: 23 Mayıs, Başkan Tomás Cipriano de Mosquera liberal ve gelenekçilerden oluşan ordu

tarafından darbe ile makamından indirildi. General Santos Acosta başkanlığını ilan etti.

1876: Dokuz yıllık baskıcı politikadan sonra gelenekçiler Aquilles Parra başkanlığındaki yönetime karşı

ayaklandı. Los Canchos, Garrapata ve Donjuana’daki kanlı mücadeleler gelenekçiler tarafından

kaybedildi.

1877: Ağustos, Art arda kaybedilen savaşlardan dolayı tükenen gelenekçiler teslim oldu ve iç savaş

sona erdi.

1878: Neoliberal Kolombiya Birleşik Devletleri’nin uyguladığı ekonomik politikalar yüzünden tükenme

noktasına gelen zanaatkârlar, Doktor Rafael Nuñez tarafından yönetilen iç savaşın kahramanı General

Julian Trujillo’nun adaylığını destekledikleri bağımsız bir siyasi hareket başlattı. Seçilmiş başkan

Trujillo 1 Nisan’da yönetimi devraldı. Senato başkanı Rafael Nuñez, Trujillo’nun başkan seçilmesiyle

birlikte ünlü “Ya temel yönetimsel yenilenme ya da yıkım ve bilimsel barış” tezinden yola çıkılan bir

takım yoğun ekonomik ve politik değişimleri hayata geçirdi. Bu değişimler Julian Trujillo hükümetine

karşı liberal radikallerin muhalefetini doğurdu.

1879: Rafael Nuñez destekçileri ile radikal liberalizm yanlıları arasında sokak çatışmaları oluşmuştur.

1880: 1 Nisan, Ezici çoğunluk tarafından seçilen Rafael Nuñez yönetimi devraldı. Yönetimsel

yenilenme politikası büyük bir hızla hayata geçirildi. Serbest ticarete sınırlama getirildi, milli bankadaki

para rezervine yönenildi ve zanaat endüstrisini korumaya yönelik düzenlemeler hayata geçirildi.

1882: Nuñez’e gizli muhalefet eden Radikaller nüdistlerin oylarıyla bir kez seçilen Francisco Javier

Zaldua’nın seçilmesini desteklediler ve neoliberal politikaların geri getirilmesi için çaba sarfettiler.

Nuñez güçlü bir muhalif duruş sergiledi. İlerlemiş yaşı ve yönetimdeki sorumluluklarından dolayı

Zaldua’nın sağlık durumu epey kötüleşti ve vefat etti. İlk aday Rafael Nuñez yönetimi devralmaktan

kaçındı ve nüdist ve radikaller arasındaki dengeyi korumaya çalışan ikinci aday José Eusebio Otálora

yönetimin başına geçti.

1884: 1 Nisan, İkinci kez Federasyon Başkanı seçilen Rafael Nuñez yönetimi devraldı ve anayasal

reform hareketini başlattı. Radikaller 63 Anayasası’nın yürürlükten kalkmasını engellemek için Ağustos

ayında silaha sarıldı. Savaş 1885 Şubat’a kadar sürdü.

1885: İsyancıları bozguna uğrattıktan sonra Nuñez her bölgeden iki üyenin katılımıyla Milli Delege

Meclisini topladı. Merkeziyetçi özellikte yeni bir anayasa hazırlandı.

1886: 5 Ağustos, Yeni anayasa ilan edildi ve Kolombiya Cumhuriyeti ismi benimsendi. Federalizm

yürürlükten kalktı. Eski federal yapının çatısı altındaki devletler bölgelere dönüştürüldü. Mutlak basın

özgürlüğünün yerini “özgür fakat barış zamanında sorumlu basın” aldı. Değişime yönelik sıkı bir

denetim yürürlüğe girdi ve yerli sanayiye yönelik çeşitli teşvikler getirildi. Yerel paranın kullanımı

zorunlu hale getirildi. Başkanlık süresi 6 yıla çıkarıldı. Rafael Nuñez başkan seçildi. Bununla beraber

sağlık durumundan dolayı bu görevi kısa dönemlerle yerine getirebildi. Nunez’in başkanlık döneminde

yürütme görevini José María Campo Serrano, Eliseo Payán, Carlos Holguin ve Miguel Antonio Caro

üstlendi.

1894: 28 Eylül, Başkan Rafael Nuñez Cartagena’daki evinde vefat etti.

21

1895: Radikal liberaller, muhafakazarların desteğiyle başkan yardımcısı Miguel Antonio Caro’nun

başkanlığında hükümete karşı silahlandı. General Rafael Reyes yönetimindeki ordu, isyancıları

bozguna uğrattı. Savaş Nisan ayında sona erdi.

1896: Başkan vekili Miguel Antonio Caro görevini bıraktı ve Guillermo Quintero Calderón görevi

devraldı. Yenilenme düşmanı ve serbest ticaret yanlılarından oluşan Quintero Calderón’un kabinesi

Caro’nun tepkisini çekti ve bir hafta sonra yönetimi devraldı.

1898: Şahsına yönelik sert muhalefet karşısında Miguel Antonio Caro başkan adaylığından çekildi.

Gelenekçiler Manuel Antonio Sanclemente ve José Manuel Morroquín ismini, muhalefet ise Miguel

Somper ve Soto ismini öne çıkardı. Seçimi Sanclemente ve Marroquín kazandı. Sanclemente’nin

yokluğunda Marroquín 7 Ağustos tarihinde yönetimi üzerine aldı ve bir uzlaşı hükümeti kurdu.

1899: Sanclemente Bogota’ya gelir ve başkanlığı devralır. İlerlemiş yaşı onu Anapoima’da ikamet

etmeye mecbur bırakır. Serbest ticaret yanlıları ile korumacılar arasındaki mücadele büyür. Liberaller

kendilerine yönelik siyasi garanti verecek seçim reformu istediler. Gerginlikler günden güne arttı. Ekim

ayında Santanderli liberaller ayaklandı ve Kasım ayında iç savaş patlak verdi.

10 Kasım, Bucaramanga Savaşı, Rafael Uribe Uribe’nin komutasındaki liberaller saldırıya

geçtiler ve yaklaşık bin kayıpla yenilgiye uğradılar.

15 Aralık, Liberaller Perolonso’da öç aldı. Uribe Uribe gelenekçi yanlısı orduyu mağlup etti ve

Bogota’ya giden yolu ele geçirdi. Bununla beraber Bogota’ya ilerlemekte tereddüt etmeleri General

Manuel Casabienca’ya orduyu tekrar toparlaması için zaman kazandırdı.

20. Yüzyıl Kolombiya Tarihi

1900: 31 Temmuz, Ordu ile birlik olan gelenekçiler savaşa son verme bahanesiyle Manuel Antonio

Sanclemente yönetimine darbe yaptı. Yönetime başkan yardımcısı José Manuel Marroquín geçti.

1901: 11-25 Mayıs, En kanlı savaşlardan olan Palonegro de Bucaramanga Savaşı’nda liberaller 14

gün süren mücadelenin ardından bozguna uğradılar ve liberal ordu tasfiye edildi. Marroquín

hükümetini tehdit altında tutan liberal gerillalar tarafından savaş devam edecekti.

1902: 21 Kasım, Liberal liderler Rafael Uribe Uribe, Benjamín Herrera ve Gabriel Vargas Santos silah

bırakmayı kabul ettiler. ABD tarafından tarafsız bölge olarak teklif edilen Wisconsin gemisinin

güvertesinde taraflar bir araya geldi. Hükümet kanadını Generaller Victor M. Salazar, Nicolás Perdomo

ve Alfredo Vázquez Cobo, liberal devrimci güçleri ise Generaller Benjamín Herrera, Lucas Caballero

ve Eusebio A. Morales temsil etti. Görüşmeler neticesinde “Wisconsin Barış Anlaşması” imzalandı.

1903: 3 Kasım, Panama Bölgesi Kolombiya’dan ayrıldı ve cumhuriyet ilan etti.

1904: 3 Ağustos, General Rafael Reyes başkanlığı devraldı. Kabinesine gelenekçilerin karşı

çıkmasına rağmen liberalleri dahil etti. Reyes idari anlamda önemli reformlar gerçekleştirdi.

1905: Ocak, Reyes meclisi feshetti ve kurucu meclisi topladı.

15 Mart, Özellikle toprak bölünmesi konusunda 1886 anayasasında değişiklikler yapan meclis

faaliyete geçti.

22

1906: 10 Şubat, Gelenekçiler tarafından hükümete yönelik düzenlenen suikast Başkan Reyes’e

Bogota’dan birkaç km uzaklıktaki Barrocolorado mevkiinde saldırı girişimiyle sonuçlandı. Reyes sağ

kurtuldu ve buna teşebbüs edenleri kurşuna dizdirdi. Ardından diktatörlüğünü ilan etti.

1909: 13 Mart, Liberaller ve gelenekçiler tarafından organize edilen “Cumhuriyet Birliği” adındaki fikir

hareketi Bogota’da yoğun katılımlı hükümet karşıtı gösteriler düzenlenmesine sebebiyet vermiştir.

Haziran, Reyes koltuğu bıraktı ve Avrupa’ya gitti. Yerine atanan Jorge Holguín yönetimi

devraldı.

7 Ağustos, Cumhuriyet Birliği tarafından desteklenen Başkan Yardımcısı Ramón Gonzáles

Valencia, Reyes dönemin kalan süresini tamamlamak için başkan seçildi.

1910: Cumhuriyet Birliği’nin ısrarı üzerine, güçlü bir halk desteği ile beraber, Başkan Ramón Gonzales

Mayıs ayında meclisi toplar ve bazı reformlar benimsenir. Bunlar arasında, katı merkeziyetçi yönetim,

bölgenin geri kalmasına sebep olan vilayet sisteminin kaldırılması, Meclisin yıllık olarak toplanması,

1914’den itibaren başkanlık seçimlerinin 4 yılda bir yıl yapılması, başkan yardımcısının yetkilerinin

kaldırılması ve adaylık oluşturulması, idam cezasının kaldırılması gibi kararlar yer alır. Meclis 1910-14

dönemi için 7 Ağustos’ta yönetimi devralan Cumhuriyetçi Carlos E. Restrepo’yu başkan seçti.

1914: 6 Nisan, ABD ile Kolombiya arasında Panama’nın kaybedilmesinden dolayı Kolombiya’ya

tazminat ödenmesine hükmeden Urrutia-Thompson anlaşması imzalandı.

7 Ağustos, Mayıs seçimlerini kazanan Gelenekçi José Vicente Concha yönetimi devraldı.

1918: 7 Ağustos, Gelenekçi Marco Fidel Suarez Mayıs ayı seçimlerini kazandı ve José Vicente

Concha’nın yerine geçti.

19 Mart, Başkanlık Sarayı’nın önünde üniformaların New York’taki bir fabrikada üretilmesini

protesto eden terzilere Polis Şefi General Pedro Sicard Briceño ‘nun emriyle ateş açılmış, olaylar

sırasında 12 eylemci ölmüş ve 16 kişi yaralanmıştır.

1919: Eylül, Başkan Suarez, Rumichaca Köprüsü’nde Ekvadorlu mevkidaşı Alfredo Baquerizo ile

görüştü. Bu, iki Latin Amerika ülkesinin devlet başkanı düzeyinde yaptığı ilk görüşmeydi.

Ekim, ABD, kendi petrol şirketlerine imtiyazlar tanınmaması durumunda Kolombiya’yı 6 Nisan

1914 anlaşmasını yürürlüğe sokmakla tehdit etmiş ve Kolombiya Meclisi’nin bu konuyu

yasalaştırmasını talep etmiştir. Aynı sene içerisinde Kolombiya-Almanya Hava Ulaşım Kurumu ve

Kolombiya Hava Kuvvetleri kurulmuştur (FAC).

1921: 10 Kasım, İstifasını isteyen güçlü ve büyüyen muhalefet karşısında Başkan Macro Fidel Suarez

meclisten tezkere istedi. Jorge Holguín yönetimi devraldı. ABD, Panama kaybından dolayı

Kolombiya’ya tazminat ödemeye hükmedildiği anlaşmayı yürürlüğe soktu.

1922: 7 Ağustos, Liberaller arasında saygın bir konumda olan gelenekçi politikacı Pedro Nel Ospina

1922-26 dönemi için başkan seçildi.

1923: 1 Şubat, Kemmerer’in başkanlık ettiği bir heyet ekonomik ve finansal bir reform programı

oluşturmak için Kolombiya’ya ziyaret gerçekleştirdi.

20 Haziran, Cumhuriyet Bankası ülkenin merkez bankası olarak faaliyete geçti. Cumhuriyet

Sayıştay’ı kuruldu.

1926: Ağustos, Gelenekçi hukuk adamı Miguel Abadía Méndez başkanlığı devraldı.

23

1927: Muz yetiştirilen Santa Marta bölgesindeki United Fruti Company’e karşı yapılan grevde işçiler

öldürüldü. Yaklaşık 3.000 ölüden söz edildi. Fakat gerçekte 150 işçi General Carlos Cortés Vargas’ın

emri altındaki askerler tarafından herhangi bir provokasyon olmadan öldürüldü.

1929: 8 Haziran, Diğer ülkenin vatandaşları dahil halkın her kesimi yönetimdeki yozlaşmayı-yolsuzluğu

protesto etmek için Bogota caddelerine akın etti. Polis göstericilere ateş açtı ve Gonzalo Bravo Pérez

isimli öğrenci hayatını kaybetti.

1930: Gelenekçiler bu seçimde kendi içlerinde bölündü ve liberal aday Enrique Holaya Herrera zaferini

ilan etti. Onun gelişiyle birlikte her alanda “Liberal Cumhuriyet” adıyla bilinen büyük bir değişim

hareketi başladı.

1932: Kolombiya’nın Peru’ya açılan kapısı olan Leticia geçidi 300 kişilik silahlı bir grup tarafından ele

geçirildi. Peru hükümeti grubun komünist örgüte mensup olduğunu belirtti. Olaydan önce bu grubun

Peru ordusuna mensup olup olmadığı kesinlik kazanmadan Başkan Olaya Herrea savaş ilan etti. ABD

başkanı Franklin Delano Roosevelt Kolombiya’ya bir ziyaret gerçekleştirdi ve Cartagena’da başkan

Enrique Olaya tarafından karşılandı.

1933: Peru ile ateşkes sağlandı. Aradaki düşmanlık bir kenara bırakıldı ve diplomatik yollarla barış

görüşmelerine başlandı. Görüşmelerde Kolombiya tarafını Eduardo Santos, Luis Cano ve Alfonso

López temsil etti.

1934: Rio de Janeiro Protokolü ile birlikte Peru ile olan anlaşmazlık son buldu ve kalıcı barış sağlandı.

7 Ağustos, 900.000 gibi rekor bir oyla o zamana kadar bir aday tarafından en yüksek oyu alarak

seçimleri kazanan Alfonso López Pumarejo yönetimi devraldı ve “Devrim Yolda” adıyla bilinen

hükümet göreve başladı.

1935: 1930’dan bu yana gerçekleştirilen sayısız değişimden doğan ekonomik, politik ve toplumsal

ihtiyaçları karşılamak için anayasada birçok reform yapıldı.

1937: Seçime tekrar girmekte kararlı olan eski başkan Enrique Olaya Herrera Roma’da vefat etti.

1938: Desteklenen liberal aday Eduardo Santos başkan seçildi ve 7 Ağustos’ta yönetimi devraldı.

1940: Kolombiya Devlet Başkanı Eduardo Santos ve Venezuela Başkanı López Contreros sınır

kapısında bir araya geldiler, Tachira Nehri konusunda karşılıklı görüş alışverişinde bulundular ve sınır

anlaşmasını imzaladılar.

1942: Alfonso López Pumarejo ikinci kez başkan seçildi ve 7 Ağustos’da tekrar göreve başladı.

1943: 15 Temmuz, Bogota’da “Mamatoco” adıyla bilinen boksör ve gazeteci öldürüldü. Büyük ses

getiren bu suç vakası polisin üzerine kaldı. Hükümet bu büyük skandaldan etkilendi. Soruşturmada

olayın azmettiricilerinin ajanlara-temsilcilere karşı kötü muamelesi “Mamatoco” tarafından sert bir dille

eleştirilen polis teşkilatının önde gelen isimleri olduğu anlaşıldı.

1944: 10 Temmuz, Başkan ALfonso López, Pasto’ya bir ziyaret gerçekleştirdi. Bir grup subay onu

hapse attı ve hükümete darbe yapmaya kalktı. Yerine atanan Darío Echandía yönetme yetkisini aldı ve

hükümet bakanı Alberto Lleras Camargo Bogota’da durumu kontrol altına aldı. İsyan bastırıldı ve

isyancılar üç gün içinde Başkan López’i serbest bıraktı. Muhalefet lideri Laureano Gómez ülkeden

sürüldü.

1945: Adaylar Gabriel Turbay ve Jorge Eliécer Gaitán arasındaki çözülemeyen sorunlar gelenekçi

aday Ospina Pérez’in seçimi kazanmasını sağladı. 7 Ağustos’ta iş başı yaptı ve bir “Milli Birlik”

hükümeti kuruldu. Liberal Cumhuriyet artık geride kaldı.

24

1948: 30 Mart, Yarımküredeki 21 ülkeden delegelerin katılmıyla Bogota’da Panamericana Konferansı

düzenlendi.

9 Nisan, Asrın en trajik, Kolombiya tarihini ikiye bölen bu günde Liberal Parti’nin lideri Jorge

Eliécer Gaitán suikaste uğradı. Suikastın ve Gaitán’ın birkaç dakika sonra bir klinikteki ölüm haberini

alan halk ayaklandı, Başkanlık Sarayına saldırıldı, binalar ve kiliseler ateşe verildi, tren hatları ve

vagonları tahrip edildi. Sokaklar kanlı mücadelelere sahne oldu. Benzer hadiseler Cali, Medellín,

Barronquilla ve diğer önemli şehirlerde de yaşandı. Sadece Bogota’da 3.000’den fazla insan öldü ve

şehir harabeye döndü.

8 Mayıs, Milli Birlik hükümeti dağıldı. Liberal bakanların Ospina Pérez kabinesini bırakmasıyla

gelenekçilerden oluşan yeni bir kabine oluşturuldu. Tüm ülkede siyasi şiddet baş gösterdi ve binlerce

liberal vatandaş kırsal alanları terk etti. Şehirler özellikle Bogota mülteciler tarafından istila edildi.

1949: 5 Temmuz, Milletvekili seçimlerinde Liberal Parti 130.000’den fazla oy alarak seçimleri kazandı

ve iki kabinede de çoğunluğunu korudu. Liberaller seçimlerin gelecek yıl Mayıs ayı yerine Kasım

ayında yapılmasını öngören ve partizan şiddetini öne çıkaran bir teklif sundu. Mecliste Liberaller ve

gelenekçiler arasındaki tartışmalar ciddi bir sorun halini aldı. Liberal çoğunluk Başkan Ospina’nın

seçim kanunlarına yapılacak reformları gerekçe göstererek itiraz ettiği yeni seçim yasasını onayladı.

9 Eylül, Yeni seçim yasası üzerine yapılan tartışmalar kabinede rahatsızlık yarattı ve bir liberal

milletvekilinin öldüğü ve bir diğerinin de yaralandığı meclis kavgasına dönüştü.

9 Kasım, Bu denli gergin bir ortamda kabine başkanı liberal Cesar Ordoñez Quintero, devlet

başkanından onu senato karşısında yargılayacak anayasal hakkın özgürce yerine getirilebilmesi için

silahlı güç talep etti. Başkan Ospina cevap olarak meclisin derhal kapatılmasını emretti, tüm ülkede

olağanüstü hal ilan edildi ve basına sansür uygulandı. Meclisler ve konseyler kapatıldı, vali ve belediye

başkanlarına diktatörlük düzeyinde geniş yetkiler verildi. Ülke çapında sokağa çıkma yasağı getirildi.

27 Kasım, Güven vermeyen bu durum karşısında liberallar Darío Echandía’yı adaylıktan çektiler

ve seçime katılmayacaklarını duyurdular. Gelenekçi aday, tek başına girdiği seçimde 50.000’den fazla

insanın öldüğü ve yönetimi altında daha da artacak şiddet ortamında 1950-54 dönemi için başkan

seçildi.

1950: Ocak, Devlet baskısından korunmak için liberaller doğu açıklarında gerillalar organize etti.

Liberal kesimin önde gelenleri bu oluşumu destekledi. Kolombiya Kore’ye asker yolladı ve onlar için

Kolombiya taburu oluşturdu.

1951: Geçirdiği ağır hastalık Başkan Laureano Gómez’i geçici bir süreliğini görevi bırakmaya mecbur

etti. Yerine Roberto Urdaneta Arbeláez atandı. Kurucu meclis toplandı.

1952: Liberal gerillaların sayıca çoğalması ve orduya verdiği kayıplar çatışmaları şehir merkezlerine

taşıdı. Liberal olduğundan şüphelenilen vatandaşlara yönelik daha önce görülmemiş bir saldırı

başladı. Bu yıl içinde ölenlerin sayısı 100.000’i geçecek şekilde katlanarak arttı ve yaklaşık yarım

milyon insan bu olaylardan ötürü yaşadığı yerleri terk etmek zorunda kaldı.

6 Eylül, Milli Polis Teşkilatı mensupları liberalizm taraftarı El Tiempo ve El Espectador gibi

gazete binalarına saldırdı ve binalarını ateşe verdi. Ülkeden sürülen liberal liderler Alfonso López ve

Carlos Lleras Restrepo’nun evleri yakıldı. Eski başkan Eduardo Santos, Paris’te Kolombiya’nın

diktatörlükten çektiği sıkıntılar ile ilgili haberlerin yayınlandığı “Colombie” dergisini çıkardı.

1953: 13 Haziran, Korgeneral Gustavo Rojas Pinilla yönetimi tekrar devralan Başkan Laureano

Gómez tarafından ordudan atıldı. Bunun üzerine liberallerin ve eski başkan Ospina Pérez’i takip eden

gelenekçi kesimin de desteğiyle Gustavo, Gomez’i makamından indirerek darbe yaptı. Laureano

Gómez ülkeden sürüldü.

25

1954: 6 Ağustos, Üniversite içinde yaşanan karışıklıklar sonucunda 8 Ağustos günü bir öğrenci polis

kurşunuyla can verdi. Ertesi gün öğrencilerin protesto amaçlı barışçıl yürüyüşüne ordu müdahale etti.

Sekiz öğrenci Bogota’nın merkezinde öldürüldü.

1955: 6 Ağustos, Ekvador’a gerçekleştirilen resmi ziyaret dönüşünde Başkan Gustavo Rojas Pinilla “El

Tiempo” ve birkaç ay sonra da “El Espectador” gazetesinin kapatılmasını emretti.

1956: 6 Şubat, Bogota, Sanmamaria’daki boğa güreşinde bazı seyircilere ateş açıldı. Diktatörün kızı

María Eugenia Rojas halk tarafından yuhalandı. Birkaç kişi öldü ve yüzlercesi yaralandı.

7 Ağustos, Yaklaşık iki ton dinamit taşıyan ordu kamyonları Cali’nin merkezinde patladı. Kent

harabeye döndü. Ölü sayısı 2.000’i aştı.

1957: 10 Mayıs, Ülke genelindeki grev, Diktatör Gustavo Rojas Pinilla’nın istifa etmesiyle zirve ulaştı.

Rojas ülkeden kaçtı ve beş kişilik askeri koalisyon yönetimi geçici olarak devraldı. Liberal ve

gelenekçiler bir araya gelip Milli Cephe’yi oluşturdular. El Siglo, El Tiempo ve El Espectador gazeteleri

yayın hayatına tekrar başladı. Basında sansür kaldırıldı ve vatandaşın hak ve özgürlükleri iade edildi.

1 Aralık, Referandum yoluyla 16 yıldır partiler arasındaki sorunların kaynağını oluşturan

anayasada düzenlemeye gidildi.

1958: Mayıs, Alberto Lleras Camargo Milli Cephe’den ilk olmak üzere devlet başkanı seçildi.

20 Temmuz, 9 yıllık aranın ardından Milli Meclis tekrar açıldı.

1960: Seçimlerde aleyhtarı Ospina Pérez tarafından yenilen hükümet dostu eski başkan Laureano

Gómez muhalif tarafa kaydı. Ospina Pérez’in kabinesi göreve başladı.

3 Nisan, Başkan Alberto Lleras ABD’ye başkan düzeyinde bir ziyaret gerçekleştirdi ve

Washington ve New York’ta coşkuyla karşılandı. Latin Amerika’nın en önemli liderlerinden birisi olarak

tanındığı ABD meclisinde bir konuşma yaptı.

1961: 17 Aralık, ABD başkanı John F. Kennedy, eşi Jacqueline ile beraber Kolombiya’yı ziyaret etti.

Çift Bogota’da başkan Alberto Lleras tarafından karşılandı.

1962: 1 Ocak, Tüm ülkede hayatın normale dönmesiyle birlikte devlet 13 yıldır yürürlükte olan

olağanüstü hali kaldırdı.

7 Eylül, Milli Cephe’nin ikinci başkanı gelenekçi Guillermo León Valencia yönetimi devraldı.

1966: Milli Cephe’nin üçüncü başkanı Carlos Lleras Restrepo başkanlığa yükseldi. Derhal And Milletler

Topluluğunu oluşturmak için girişimlere başlandı ve Bogota’da Şili, Venezuela, Ekvador ve Peru’nun

devlet başkanları ile bir araya gelindi. Görüşmeler sonucunda And Paktı imzalandı. Lleras ekonomide

önemli reformlar gerçekleştirdi ve enflasyonu tek haneli rakamlarda tuttu. Ekonomiye dair girişimleri

takdire şayandı ve Uluslararası Para Fonu’nun vergilerine karşı bağımsızlığını ilan ediyordu.

1968: Papa VI. Pablo, Katolik Piskoposlar Meclis toplantısı vesilesi ile Kolombiya’yı ziyaret etti.

1970: 7 Ağustos, Milli Cephe başkanlarının dördüncüsü ve sonuncusu Misael Pastrana Borrero

yönetimi devraldı. Başkanlık dönemi boyunca yıkıcı faaliyetler arttı ve inşaat sanayisine teşvik için

(UPAC) “Mutlak Satın Alma Paritesi” sistemi kuruldu. Bunun sonucu önüne geçilemeyen yüksek

enflasyon oldu.

1973: M-19 isimli grup Simon Bolivar’ın evine girdi ve kılıcını çaldı.

1974: Liberal Alfonso López Michelsen 1958 yılından bu yana ilk kez yapılan özgür seçimlerde 3

milyon oy olarak başkan seçildi. UPAC’tan kaynaklanan resesif krizi gidermek zorunda kaldı ve

26

ekonomiye yönelik reformları süratle hayata geçirdi. Ekonomiyi canlandırmayı başardı ve boşanma,

yetişkin yaşının 18’e çıkarılması gibi önemli yenilikler getirdi.

1977: 14 Eylül’de tüm ülkeyi felç eden sivil grev gerçekleşti. (El paro civico nacional)

1978: Liberal Parti’nin adayı Julio Cesar Turbay Ayala 60.000 oydan daha az bir farkla rakibi gelenekçi

Belisario Betancur’a karşı seçimi kazandı.

1980: Şubat, Bir M-19 komutası diplomatik resepsiyon verildiği sırada Dominik Cumhuriyeti

Büyükelçiliği binasına saldırdı. Aralarında A.B.D. ve Papalık elçisinin de bulunduğu 20 ülkenin

temsilcisi rehin alındı. Komuta rehineleri 3 aydan fazla bir süre tutsak aldı. Eylem son bulduğunda ölen

ya da yaralanan olmadı.

1981: 16 Kasım, “Kaçıranlara Ölüm” (MAS) adında ülkenin uyuşturucu kaçakçıları tarafından bir örgüt

kuruldu.

1982: Gelenekçi Belisario Betancur başkanlık seçimlerini kazandı.

1983: Belisario Betancur Kolombiya’nın Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) isimli silahlı örgütle barış

görüşmelerine başladı. Hükümet ve gerilla üç yıl sürecek olan barış anlaşmasını imzaladı.

FARC örgütü sivil ve yasal hayat ile bir araya gelme sürecinin bir parçası olarak Vatansever

Birlik adında siyasi bir grup kurdu. Bununla beraber Vatansever Birlik’in başlıca yöneticileri çeşitli

suçlardan hüküm giyen insanlardı.

1985: 6 Kasım, M-19’un bir komutası Adalet Sarayı’na saldırdı ve Yüce Adalet Divanı yargıçlarını ve

Devlet Şura’sı üyelerini rehine olarak aldı. Gerilla grubunun öne sürdüğü istekleri dinlemeksizin, askeri

güçler ne pahasına olursa olsun sarayı ele geçirmek için hazırlandılar. 12 saat süren yoğun

çatışmalar sonunda saray yangınla yıkıldı ve Adalet Sarayı ve Gerilla üyelerinin tamamı ve birçok sivil

bu yangında can verdi.

11 Kasım, Armero’daki çığ sonucu 20 bin insan hayatını kaybetti.

1986: Virgilio Barco, 4 milyon oy ile cumhurbaşkanı seçildi. 17 Aralık, Medellin Karteli’nin patronu

Pablo Escobar ‘ın emriyle El Espectador Gazetesi’nin müdürü Guillermo Cano öldürüldü. Politika ve

Siyasi açıdan engellenemez bir şiddet dönemi başladı ve uyuşturucu trafiğine karşı bir savaş

başlatıldı.

1987: Ekim, Vatansever Birlik’in üyesi Jaime Pardo Leal, Bogotá’ da öldürüldü.

1988: Belediye Başkanlarının halk tarafından seçilmesi yürürlüğe konuldu.

1989: Uyuştucu ticareti mafyası terörist eylemler gerçekleştirdi. Bogotá’ da ve ülkenin birçok farklı

şehrinde bomba patlattılar. Bogotá’daki DAS binası 15 kilodan fazla patlayıcının yüklü olduğu bir

kamyon ile patlatıldı. 18 Ağustos’ta Soacha’ da Liberal üye Luis Carlos Galán öldürüldü.

1990: Mafyanın bir bombası Bogotá Havaalanından ayrılan Avinca şirketine ait bir uçakta patlatıldı.

Yüzlerce insan bu patlamada hayatını kaybetti. Halk seçimiyle Kurucu Meclis toplandı. César Gaviria

Başkan olarak seçildi ve 7 Ağustos’ta göreve atandı. Mafya babası Pablo Escobar Gaviria yetkililere

teslim edildi.

1991: 4 Haziran, Milli Meclis tarafından yazılan yeni anayasa yürürlüğe girdi. Milli suçluların ülkeye

iadesinin yasaklanması en çok tartışılan kanunlar arasındaydı.

1992: “El niño” olayının sebep olduğu kurak yazdan dolayı hidroelektrik barajlarının seviyesini en aza

indirdi. Hükümet bir yıldan fazla süren genel bir kesinti (günlük 2 saat elektrik kesintisi) uyguladı. Bu tip

27

acil durumların önlenmesi için bütün ülkede inşa edilen 19 termoelektriğin neden çalıştırılmadığını hiç

kimse bilmiyor. Medellín Kartelinin patronu Pablo Escobar, La Catedral adlı hapishaneden diğer suç

ortaklarıyla birlikte kaçtı ve böylece terör dalgası devam etti.

1993: Aylarca süren yoğun kovalamanın ardından sürekli polislerden kaçmayı başaran mafya lideri

Pablo Escobar, Medellín’de öldürüldü.

1994: Liberal Ernesto Samper, Kolombiya Devlet Başkanlığı mevkisine gelir. İdari ve hükümet

yönetimi en başından beri seçim kampanyasının uyuşturucu kaçakçıları tarafından fínanse edildiğini

doğrulayan kasetler nedeniyle karmaşık hale gelir. Samper bunun yanlış olduğunu, böyle bir para

varsa bile, bundan haberi olmadığını iddia eder.

1995: Uyuşturucu kaçakçılarından para alındığına dair liberal partinin hazine işleri sorumlusunun

yaptığı açıklamalar, başkan Samper’in durumunu kritik bir hale getirir. Sonradan savunma bakanının

tutuklanması ve hazine işleri sorumlusuyla aynı açıklamaları yapması, muhaliflerin, başkanın istifasını

istemesine ve konuyu yargıya taşımalarına teşvik eder.

Kasım, Eski aday, muhafazakar ve eski başkan, Álvaro Gómez Hurtado Bogotá’da suikaste

uğrar. Haftalar öncesinde, başkan Samper’in avukatı Antonio José Cancino öldürülmeye çalışılmıştır.

1996: Mahkeme, başkan Samper’i aklar. Siyasi kriz, ekonomik durumu kötüleştirmeye başlamıştır.

Samper karşıtları ise onun görevi bırakmasındaki ısrarlarına devam etmektedirler. Bununla birlikte,

hükümeti devirmek için bir komplodan bahsedilmektedir. Bu ayaklanma orduyu da etkiler ve 60 a yakın

asker Caquetá’da kaçırılır.

28

KOLOMBİYA’NIN SİYASİ DAĞILIMI

Kolombiya bölgesel idari siyasi dağılımı aşağıda gösterilen 32 bölgeden

oluşmaktadır:

1. Amazonas 12. Chocó 23. Putumayo

2. Antioquia 13. Córdoba 24. Quindío

3. Arauca 14. Cundinamarca 25. Risaralda

4. Atlántico 15. Guainía 26. San Andrés

5. Bolívar 16. Guaviare 27. Santander

6. Boyacá 17. Guajira 28. Sucre

7. Caldas 18. Huila 29. Tolima

8. Caquetá 19. Magdalena 30. Valle del cauca

29

9. Casanare 20. Meta 31. Vaupés

10. Cauca 21 Nariño 32. Vichada

11. Cesar 22. Norte de Santander

KOLOMBİYA’NIN FESTİVAL VE FUARLARI

Bütün bir yıl boyunca ülkenin farklı şehirlerinde Kolombiya halkının kültürünü ve

neşesini yansıtan çeşitli karnavallar, festivaller ve fuarlar kutlanmaktadır. Bu

etkinliklerde Kolombiya sineması, tiyatrosu, dansı, müziği ve gastronomisi

tanıtılmaktadır. Aşağıda önemli Kolombiya karnavalları, festivalleri ve fuarlarının

takvimi yer almaktadır:

OCAK

Pasto şehrinde Beyaz ve Siyahlar Karnavalı

Manizales Fuarı

Cartagena de Indias Festivali

Caldas, Riosucio’da Şeytan Karnavalı ( bu karnaval her 2 yılda bir gerçekleştirilmektedir.)

ŞUBAT

Barranquilla Karnavalı

MART

Cartagena Uluslararası Sinema Festivali

NİSAN

Latin Amerika Bogotá Tiyatro Festivali ( bu festival Kolombiya’nın başkentinde her iki yılda bir düzenlenmektedir.)

Bogotá Uluslararası Kitap Fuarı ( her yıl onur konuğu olarak farklı bir ülke davet edilmektedir.)

Leyenda Vallenata Festivali

HAZİRAN

La Guajira’ da gerçekleştirilen Wayúu Kültürü Festivali

Ibagué Foklor Festivali

30

Bambuco Kraliyet festivali

Uluslararası Joropo Turnuvası ( Villavicencio şehrinde düzenlenmektedir.) (Joropo: Kolombiya ve Venezuela’ nın geleneksel dans ve müzik çeşidi)

Rock al parque isimli rock festivali

TEMMUZ

Kolombiya Modası isimli moda festivali.( Medellin şehrinde gerçekleştirilen kıtanın en önemli tekstil endüstrisi ve moda festivallerinden birisi)

Ginebra’da gerçekleştirilen Mono Nuñez Festivali

AĞUSTOS

Medellín Çiçek Fuarı

Dünya Salsa Festivali ( Bu dans yarışması Cali şehrinde gerçekleştirilir.)

Villa de Leyva şehri’ndeki Uçurtma ve Rüzgar Festivali

EYLÜL

Quibdó şehrinde düzenlenen San Pacho Festivali

Cali şehrinde düzenlenen Petronio Álvarez Festivali

Cazz Festivali ( Bogotá şehrindeki parklarda düzenlenmektedir.)

Manizales Tiyatro Festivali EKİM

Coleo Dünya Toplantısı (bu toplantı hayvancılık geleneğinin bir uygulaması ile gerçekleştirilir.)

KASIM

Uluslararası Amazon Finmupa Müzik Festivali ( Amazon’un başkenti Leticia’da düzenlenir.)

ARALIK

Cali Fuarı

Aguinaldo boyacense (Tunja şehrinde kutlanır.)

Festival de las Luces en Villa de Leyva (havai fişek oyunları festivali )

31

KOLOMBİYA’NIN DOĞAL BÖLGELERİ

Kolombiya, geniş, doğal, sosyal, kültürel, ekonomik, coğrafi ve iklim çeşitliliğine

sahip olan bir ülkedir ve topraklarının her köşesinde eşsiz bir ekosistem

bulunmaktadır. Doğal ve kültürel çeşitlilik gösteren karakteristik özelliklerine göre

gruplandırılarak bölgelere ayrılan haritalardan biri aşağıda görülmektedir:

KARAYİP BÖLGESİ

Temel Veriler

Alan: 151.118 Km²

Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %9

Kapsadığı Bölgeler: Córdoba, Sucre, Cesar, Magdalena, Bolívar, Atlántico, Guajira, Antioquia ve Santander.

Sınırları: Karayip denizi kıyılarından And dağlarının eteklerine kadar olan bölge.

Ekonomik faaliyet: tarım, çiftçilik, madencilik ve turizm.

32

Alt Bölgeler: 5 alt bölgeye ayrılır, Guajira Yarımadası, Sierra Nevada de Santa Marta,

Magdalena nehri deltası, Caribe Ovası( sabanas), Sinú, Alto San Jorge nehri ve

Urabá körfezi vadileri.

Yemek Sanatı ( Gastronomi)

Hindistan cevizli pirinç, chipichipi pirinç, deniz mahsüllü güveç, tirsi balığı çorbası (çeşitli sebze kökleriyle hindistan cevizi sütünde pişirilen balık) ve iguana yumurtaları gibi yemekler dikkat çeker. Geleneksel yemekler arasında carimañolas, butifarra ve mısır unlu yumurta bulunmaktadır. Balık ve kabuklu deniz hayvanlarının yanı sıra kızarmış, haşlanmış ve çorba olarak hazırlanan keçi eti guajira mutfağında temel malzemelerden biridir. Keçinin bağırsakları ile Friche diye adlandırılan bir yemek yapılır. Aynı zamanda kızarmış ve haşlanmış kaplumbağa,chicha de maíz (mısır birası), chirrinche (bal ile mayanarak hazırlanan bir içecek), enyucado (bir tatlı çeşidi) çok ünlü yemekler arasındadır. Jalea de mango de azúcar (şekerli mango jölesi), alegrías de coco (hindistan cevizli tatlı) y bolitas de tamarindo (demirhindi topları) tatlıları da çok meşhurdur.

Enstrümanlar

En çok kullanılan enstrümanlar arasında gaita costeña (tulum,gayda) (gaita macho

ve hembra olarak ikiye ayrılır), maracas gigantes (marakas), akordeon, guacharaca,

caja vallenata (vurmalı çalgı) bulunmaktadır.

Danslar ve Geleneksel kıyafetler

Dansları ve müziği düşünüldüğünde cumbia, vallenato, son, paseo, porro, puya,

bullarengue, zafras ve champeta dikkat çeker. Bölgenin çoğunluğunda giysilerde

sıcak ve nemli iklime uygun olarak hafif ve serinletici kumaşlar kullanılır. Halk

danslarında kadınlar geniş bir etek ve genellikle etekle aynı kumaşta olan fırfırlı bluz

giyerler, erkekler ise beyaz pantolon, beyaz gömlek giyer, kilim desenli sırt çantası ve

yuvarlak geniş şapka(somrero) takarlar.

PASİFİK BÖLGESİ

Temel Veriler Alan: 83.170 km²

Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %6

Kapsadığı bölgeler: 3 bölgeden oluşur.

33

Sınırlar: Urabá körfezinden güneyde Ekvador sınırına kuzeyde Panama sınırına kadar ve batı sıradağlarından batı pasifik kıyılarına kadar

Ekonomik faaliyet: Tarım, madencilik, ormancılık.

Yemek Sanatı (Gastronomi)

Tipik yemekler arasında balık ve muzun hazırlanmasında çeşitlilik görülür. Bunun

yanı sıra Sancocho de gallina (tavuk haşlaması), Pandebono (mısır unu, peynir,

yumurta ve nişasta ile yapılan bir çeşit ekmek) y Manjar blanco (en el

Valle)(muhallebi kıvamında tatlı), cuy (domuz yemeği), papa(patates), pescado ve

mariscos (en el Nariño), Pipión ve empanadas (en el Cauca) (börek) en çok bilinen

yemekler arasındadır.

Enstrümanlar

En çok kullanılan enstrümanlar arasında marimba, conucos macho y hembra, bombo

(bas davul), redoblante universal (evrensel davul), sonajas tubulares (boru şeklinde

çıngırak) bulunmaktadır.

Danslar ve Geleneksel Kıyafetler

Mapalé, Currulao (Afrika kökenli), Contradanza y Jota (İspanyol kökenli), Calipso,

Tamborino, Alabaos ve Arrullos geleneksel dansları arasındadır. Kadınlar, yöresel

kostüm olarak bileklere kadar uzanan, canlı renkli bir etek giyer. Erkekler beyaz

pantolon, uzun kollu ipek gömlek, agave ağacından veya kalın kumaştan yapılan

sandalet veya bez ayakkabı giyerler.

ORİNOQUİO BÖLGESİ

Temel Veriler

Alan: 310.000 km²

Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %23

Kapsadığı bölgeler: Vichada, Arauca, Casanare, Guainía,Guaviare ve Vaupés.

34

Ekonomik Faaliyet: Tarım, çiftçilik, madencilik

Sınırlar: Arauca ve Meta nehirlerinden kuzeyde Orinoco nehrine, doğuda sıradağlara, batıda Amazon bölgesine kadar.

Alt bölgeler: 7 alt bölgeye ayrılır; dağ eteği düzlükleri, dağ eteği ovaları, Meta nehri ovası, Orinoco nehri ovası, Guaviare nehri ovası, Macarena dağ ve Arauca nehri bataklıkları.

Yemek Sanatı(Gastronomi)

Bölgenin tipik yemekleri arasında mamona (et yemeği), ternera asada a la brasa

(kızarmış et), hayacas (mısır unu ile kıyma ve kırmızıbiberle yapılan yemek), ve

tamales bulunmaktadır. Geleneksel içecekleri olarak chicha de unama ve guarapo de

jugo de caña (şeker kamışı suyu) vardır.

Enstrümanlar

Enstrümanlar arasında arp, cuatro (bir gitar türü), capachos, furruco (vurmalı çalgı),

bandola pin pon.

Danslar ve Geleneksel Kıyafetler

Halk için müzik çok önemlidir. Bütün aktivitelerinde, şarkılarında, halk danslarında

(joropo), corridos y galerones (halk dansı) lerde müzik her zaman mevcuttur.

Marakas, arp ve cuatros (müzik aleti) ile söylenen şarkılarda köy halkının aşkı ve

umudu anlatılır. Geleneksel dansı flamenko ritimli ve arapça ozanların söylediği

şarkılar eşliğinde oynanan joropo'dur. Ayrıca pasaje (joroponun daha yavaş hali),

zumba, galerón ve golpe halk dansları arasında bulunan diğer türlerdir. Kadınlar

geleneksel kıyafet olarak uçları dantelli geniş etek ve yakalı, uzun kollu bir bluz

giyerler. Erkekler ise dizlerine kadar sıyrılmış beyaz pantolon, yakasız beyaz veya

kırmızı gömlek, bazı durumlarda tamamen haki renginde bir elbise, kenarlı büyük

şapka ve siyah renkli sandalet giyerler.

35

İNSULAR (ADA) BÖLGESİ

Temel veriler

İki tür adayı kapsar: Kıtasal ve okyanussal

Alan: 52, 5 Km²

Ekonomik faaliyet: Turizm, tatil köyleri, ticaret

Yemek Sanatı(Gastronomi)

Yemeklerinde yengeç, hindistan cevizi ve salyangoz genellikle kullanılır. Geleneksel

yemekleri arasında rondón (japon patatesi, muz ile hindistan cevizi sütünde pişirilen

deniz mahsülleri çorbası), sopa de cangrejo ( yengeç çorbası), bolas de caracol y

pescado (balık ve salyangoz topları) bulunmaktadır. Tatlı olarak kek ve kurabiye

çeşitleri odun sobalarında pişirilir ve hazırlanırken tadını eşsiz yapan hindistan cevizi

sütü kesinlikle kullanılmalıdır.

Bayramlar:

Yeşil Ay Festivali (Eylül)

AND BÖLGESİ

Temel Veriler

Yüzölçüm: 282.450Km²

Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: ulusal toprağın üçte biri.

Kapsadığı Bölgeler: Risaralda, Caldas, Quindío, Tolima, Huila, Cundinamarca,

Boyacá, Santander, Nariño’nun bir kısmı, Cauca, Cauca Vadisi, Chocó, Antioquía,

Meta, Córdoba, Cesar, Casanare, Caquetá ve Putumayo.

36

Sınırlar: Ülkenin merkezi kısmında bulunmaktadır ve burada üç sıradağ ile birlikte Cauca ve Magdalena nehirleriyle şekillenen vadiler toplanır. Ekonomik Faaliyet: tarım, endüstri, tekstil, kimyasal ürünler, ayakkabı, içecekler ve gıdalar. Alt Bölgeler: 20 alt bölgeye ayrılır, Meralar Düğümü, Patía Çukuru, Batı Sıradağı Kuzeydoğu Sektörü, Popayán Yaylası, Cauca Nehri Vadisi, Cauca Nehri Kanyonu, Kolombiya Dağ Kitlesi, Orta Güney Sıradağ, Volkanik Dağ Kitlesi, Antioqueña Dağı, Yukarı Magdalenael, Orta Magdalena, Doğu Magdalena Sıradağı Eğimi, cundiboyasense Yaylası, Santandereana Dağı, Suárez y Chicamocha Nehirleri Çukuru, Santurbán Dağ Kitlesi, Catatumbo, Motilones Sıradağları ve Llanera Eğimi.

Gastronomi:

Aşçılıkla ilgili renkli geleneği vardır, mısır unu ile yapılan börekler, süt domuzu, mısır lapası, mısır unundan yapılan ekmek, et veya deniz ürünü ile sebzeden oluşan Güney Amerika’ya özgü olan bir çorba, -ülkeye özgü olarak: fasulyeler, beyaz pirinç, avokado armudu, tuzlanmış domuz eti, yumurta, baharatlı sosis ve muz dilimleri- Santander usulü patates ve kırmızıbiberli yahni diğer buraya özgü yemeklerdir.

Enstrümanlar:

Küçük gitar, oval yapılı gitar benzeri çalgı, gitar ve Kolombiya müziğine özgü enstrümanlar.

Danslar ve bölgeye özgü kıyafetler:

Kendine özgü olanlar, bambuco (Tolima), sanjuanero (Huila), guabina (Boyacá ve Santander), guaneña (Nariño) ve bunde tolimense’dir. Bölgeye özgü kıyafetlere gelince, her idari bölge için farklı olmaktadır; yine de, tabanı örülmüş kenevirden bir tür sandalet, içlerinden bazıları çarpıcı renkli ve nakış işlemeli olan uzun ve geniş etekler, fırfırlı beyaz bluzlar ve dirsek uzunluğunda elbise kolları kadınlar arasında ortaktır; genellikle örgü şapka ve etekle tezat oluşturan siyah veya kırmızı şal takarlar Tabanı örülmüş kenevirden bir tür sandalet, siyah veya beyaz pantalon, panço, beyaz gömlek, şapka ve atkı erkekler arasında ortaktır.

37

AMAZONLAR BÖLGESİ

Temel Bilgiler:

Yüzölçüm: 315.000 Km² Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: 29% Kapsadığı Bölgeler: Amazonlar, Caquetá, Guainía, Guaviare, Putumayo ve Vaupés. Sınırlar: Kuzeyde Orinoquía ile Güneyde Putumayo ve Amazonlar Nehirleri ile doğuda Brezilya ile batıda Doğu Sıradağları. Ekonomik Faaliyet: tarım, madencilik, balıkçılık. Alt Bölgeler: 11 alt bölgeye ayrılır: Amazon Piyemontesi, Caquetá Nehri Düzlükleri, Guaviare ve Inírida Nehirleri arasında yer alan düzlükler, Putumayo ve Caquetá Nehirleri’ndeki Andlar Ağı, Inírida Limanı’nın güneyindeki düzlük, Inírida ve Yarí Nehirleri arasındaki düzlük, Güney Amazon, Igara Paraná ve Putumayo Nehirleri Düzlükleri, Apaporis ve Caquetá Nehirleri Akarsu Kavşağı, sıradağlar, dağlar ve adalar, ırmak kenarlarındaki düzlükler.

Gastronomi:

En popüler tabakları içinde kaplumbağa yumurtaları ve morrocoy kaplumbağası ile hazırlananlar bulunmaktadır. Uzun kuyruklu maymun, tapir, bir tür kemirgen, isli fileto olarak limon, sirke, patates, benzeri yanında boa yılanı tüketmekten zevk alırlar. Birçok nehrin olması sebebiyle avizeağacı ile hazırlanan casabe ile çok miktarda balık, muz ve copoazú ile bir tür amazon ağaç meyvesi gibi egzotik meyveler tüketilir. Ayrıca, su ilave edilmiş avizeağacı unu, esmer şeker kellesi ve arı balından müteşekkil chivé’yi içerler. Yine de, törensel önyargılar, türlerin muhafazası ya da zehirli flora miktarı sebebiyle bazı gıdaları tüketmenin ciddi sonuçları olacağına inanıyorlar.

Enstrümanlar:

Capador’lar, trompetler, cacho’lar, caracol’ler, davullar, yurupari (bu ağaçtan üretilen üflemeli çalgı), su kabağı biçiminde içi ufak çakıl dolu müzik ritim aletleri, üflemeli bir tür çalgı, trompa’ya benzeyen bir üflemeli çalgı, maguaré, kilden düdükler ve bazı diğer enstrümanlar bulunur.

38

Danslar ve bölgeye özgü kıyafetler:

Dünyevi ve büyülü nitelikli danslarının yanısıra kendine özgü şarkı ve türküleri bulunmaktadır. Kıyafetlerinde kadın diz boyu çiçekli bir etek ve uygun gerdanlıklı yerli kuşağı ile beyaz bir bluz kullanmaktadır. Erkek, balıkçı kıyafetleri, beyaz pantalonlar ve yerli gerdanlıklı renkli gömlek kullanmaktadır.

DOĞAL PARKLAR

Kolombiya, biyolojik ve kültürel çeşitliliğin dünyada en zengin olduğu ülkelerden

birisidir. Bu çeşitlilik, Ulusal Doğal Park Sistemi’ne ait olan 56 doğal alanda temsil

olunmaktadır.

Kolombiya Ulusal Doğal Parkları’nda muhafaza olunan Kolombiya toprağının yüzde

oranı, %9,98’le karasal alana, %1,30 ile deniz alanına ait olarak toplamda

12.602.320,7 hektarlık alana tekabül etmektedir. (11.390.994 hektar karasal ve

1.211.325,78 hektar deniz)

39

Ekoturizm Parkları

Amacayacu

Chingaza

Ulusal Doğal Parklar

Alto Fragua Indi Wasi

Cahuinarí

40

Cocuy

Corales del Rosario y

de San Bernardo

Cueva de los

Guácharos

Estoraques

Galeras

Gorgona

Iguaque

Isla de la Corota

Isla de Salamanca

Los Colorados

Los Flamencos

Catatumbo Barí

Ciénaga Grande de

Santa Marta

Complejo Volcanico

Doña Juana -

Cascabel

Cordillera de Los

Picachos

El Corchal ¨El Mono

Hernández¨

Farallones de Cali

Katíos

La Paya

Las Hermosas

Las Orquídeas

Macarena

41

Los Nevados

Macuira

Malpelo

Old Providence

McBean Lagoon

Otún Quimbaya

Puracé

Sierra Nevada de

Santa Marta

Tayrona

Tuparro

Utría

Munchique

Nevado del Huila

Nukak

Orito Ingi Ande

Paramillo

Pisba

Puinawai

Rio Fonce

Río Puré

Sanquianga

Selva de Florencia

42

Serranía de

Chiribiquete

Serranía de los

Churumbelos

Serranía de Los

Yariguíes

Sumapaz

Tatamá

Tinigua

Uramba Bahía

Málaga

Yaigojé Apaporis

KOLOMBİYA YERLİ GRUPLARI

Kolombiya’da ulusal toprak boyunca yayılan 90 yerli halk yaşamayı sürdürmektedir;

kendilerini kalabalık toplumun içerisine katmayı amaçlayan savaşta verdikleri çetin

mücadele ile kendi kültürlerine bağlı kalmayı başarmışlardır.

43

KOLOMBiYA YERLi GRUPLARI

Achagua Amorúa Andoke

Arhuaco Awa Bara

Barasana Barí Betoye

44

Bora Cañamomo Carapana

Cocama Chimila Chiricoa

Coconuco Coreguaje Coyaima-Natagaima

Desano Dujo Embera

Embera Katío Embera-Chamí Eperara-Siapidara

Guambiano Guanaca Guane

Guayabero Hitnu Hupdu

Inga Juhup Kakua

Kamëntsá Kankuamo Karijona

Kawiyarí - Cabiyarí Kofán Kogui

Kubeo Kuiba Kurripaco

Letuama Makaguaje Makuna

Masiguare Matapí Miraña

Mokaná Muinane Muisca

Nasa - Páez Nonuya Nukak

Ocaina Pasto Piapoco

45

Piaroa Piratapuyo Pisamira

Puinave Sáliba Sánha

Senú Sikuani Siona

Siriano Taiwano Tanimuka

Tariano Tatuyo Tikuna

Totoró Tsiripu Tucano

Tule Tuyuka Uitoto

U‘wa - Tunebo Wanano Waunan

Wayuu Wiwa Yagua

Yanacona Yauna Yuko

Yukuna Yuri Yurutí

Yerli Nüfusun Ulusal İstatistik Kurumu ve Yönetimsel Birimlerce Etnik

Gruplara Göre Yayılımı

Ulusal İstatistik Kurumu

ve Yönetimsel Birimler Yerli Halklar veya Etnik Gruplar

Kuzey

Atlántico Mokana

Cesar Arhuaco, Kogui, Wiwa, Yuko, kankuamo

La Guajira Arhuaco, Kogui, Wayuu, Wiwa

Magdalena Arhuaco, Chimila, Kogui, Wiwa

Sucre Senú,

Kuzeybatı

Antioquia Embera, Embera Chamí, Embera Katio, Senú, Tule

46

Córdoba Embera Katio, Senú

Chocó Embera, Embera Chamí, Embera Katio, Tule, Waunan

Kuzeydoğu

Arauca Betoye, Chiricoa, Hitnu, Kuiba, Piapoco, Sikuani, U´wa

Norte de Santander Barí, U´wa

Santander (U´wa), Guanes

Merkez

Boyacá U´wa, Muisca

Caquetá Andoke, Coreguaje, Coyaima, Embera, Embera katio, Inga, Makaguaje, Nasa, Uitoto

Casanare Amorúa, Kuiba, Masiguare, Sáliba, Sikuani, Tsiripu, Yaruros, U´wa

Cundinamarca Muisca

Huila Coyaima, Dujos, Nasa, Yanacona

Meta Achagua, Guayabero, Nasa, Piapoco, Sikuani

Amazonas

Andoke, barasana, Bora, Cocama, Inga, Karijona, Kawiyarí, Kubeo, Letuama, Makuna, Matapí, Miraña, Nonuya, Ocaina, Tanimuka, Tariano, Tikuna, Uitoto, Yagua, Yauna, Yukuna, Yuri

Guainía Kurripako, Piapoco, Puinave, Sicuani, Yeral

Guaviare Desano, Guayabero, Karijona, Kubeo, Kurripako, Nukak, Piaroa, Piratapuyo, Puinave, Sikuani, Tucano, Wanano

Vaupés Bara, Barasana, Carapana, Desano, Kawiyarí, Kubeo, Kurripako, Makuna, Nukak, Piratapuyo, Pisamira, Siriano, Taiwano, Tariano, Tatuyo, Tucano, Tuyuka, Wanano, Yurutí

Vichada Kurripako, Piapoco, Piaroa, Puinave, Sáliba, Sikuane

Merkez Batı

Caldas Cañamomo*, Embera, Embera Chamí, Embera Katio

Risaralda Embera, Embera Chamí

Tolima Coyaima, Nasa

Güneybatı

Cauca Coconuco, Embera, Eperara Siapidara, Guambiano, Guanaca, Inga, Nasa, Totoró, Yanacona

Nariño Awa, Embera, Eperara Siapidara, Inga, Kofán, Pasto

Putumayo Awa, Coreguaje, Embera, Embera Katio, Inga, Kamëntsa, Kofán, Nasa, Siona, Uitoto

Valle del Cauca Embera, Embera Chamí, Nasa, Waunan

YERLİ DİLLERİ

Kolombiya Yerli Dillerinin Sınıflandırılması

Dil Ailesi Grup Dil Bölge

Arawak Dilleri Kuzey Arawak Wayuunaiki La Guajira

47

(Güney Amerika’dan

daha fazla dille birlikte

Amerindia(Amerika

Yerlisi) dillerindendir.

Achagua Meta

Kurripako Río Içana

Cabiyari

Río Mirití-

paraná

Maipure (†) Vichada

Piapoco

Guainía,

Vichada, Meta

Barbacoana Dilleri

(Barbacoana Ailesi

Dilleri, son

zamanlarda chibchas

dillerinden ayrılan bir

grup olarak

belirtilmiştir.)

Ahuano

Awá pit Nariño

Barbacoa

(†) Nariño

Pasto (†) Nariño

Sindagua

(†) Nariño

Coconucano

Coconuco

(†) Cauca

Guambiano Cauca

Totoró Cauca

Bora-witoto Dilleri

(Bazı Yetkililer, iki

grup arasındaki büyük

farklılıklar nedeniyle

bora dilleri ve huitoto

dillerinin bir dil ailesi

oluşturmasını

sorgulamaktadırlar.)

Bora

Bora Amazonas

Miraña Amazonas

Muinane Amazonas

Witoto

Meneca-

Murui

Amazonas

Nonuya Amazonas

Ocaina Amazonas

Karayip Dilleri Kuzey Sahiller Yukpa Cesar

48

Opón-

carare (†) Santander

Güney Kolombiya Carijona

Amazonas,

Guaviare

Chibcha Dilleri

Magdaléna

Bölgesi

Arhuaco

Ika

(arhuaco)

Cesar,

Magdalena

Kankuí Cesar

Kogui Magdalena

Tayrona

Magdalena, La

Guajira, Cesar

Wiwa Cesar

Cundicocúyico

Duit Boyacá

Muisca

Cundinamarca,

Boyacá

Guane Santander

Tunebo

ARA, BOY,

NSA, SAN

Barí Barí

Cesar, Norte

de Santander

Chimila Chimila Magdalena

İstmik Kuna Kuna

Urabá, río

Atrato

Chocó Dilleri

(Sıklıkla Chibcha

Ailesi Dilleri ve Paez

Diliyle birlikte

gruplandırılır.) (Aslında

bu parantezin açılması

için sağlam argüman

yoktur.)

Emberá Emberá

Costa del

Pacífico

Waunana Waunana

Chocó, Cauca,

Valle del

Cauca

49

Guahibana Dilleri

(Bazı yetkililer, bu dil

ailesini, Maipurena

dilleri ile birlikte,

evrensel olarak kabul

edilmese de,

Macroarahuacano

koluna dahil ediyorlar.)

Kuzey

Hitnü Arauca

Hitanü Arauca

Merkez

Sikuani

(Guahibo)

Meta, Vichada,

Arauca,

Guainía,

Guaviare

Cuiba

Casanare,

Vichada,

Arauca

Güney Guayabero

Meta,

Guaviare

Makú Dilleri

(Bazı Yetkililer,

Güney Makú Dilinin bir

dil ailesi

oluşturduğunu

düşünürken, bazıları

bunu reddederek,

Kuzey Makú

dillerinden olduğunu

belirtiyorlar.)

Kuzey

Kakwa-Nukak

Kakwa

ríos Papurí y

bajo Vaupés

Nukak Guaviare

Puninave Puinave Guainía

Nadajup Jup

Yujup

ríos Japurá y

Tiquié

Jupda

ríos Papurí y

Tiquié

Quechua Dilleri

(Bu diller kendi

aralarında anlaşılabilir

olmalarından dolayı

farklı bir dil ailesi

oluştururlar.

Çevresel

Quechua

Chinchay (Q II-

B)

Quichua

norteño

Cauca, Nariño,

Putumayo

Salibana Dilleri

Sáliba Sáliba

Arauca,

Casanare

Piaroa Piaroa Vichada

Tucana Dilleri

Batı Noroccidental

Koreguaje Río Orteguaza

Siona Río Putumayo

50

Merkez

Kuzey Cubeo

Vaupés,

Cuduyarí

Querarí,

Pirabotón

Güney Tanimuca

Guacayá, Mirití

Oikayá, Aporis

Doğu

Kuzey

Piratapuya Papurí

Tucano

Papurí, Caño

Paca

Wanano Vaupés

Orta

Bará

Colorado,

Fríjol

Lobo, Tiquié

Desano Vaupés

Siriano Vaupés

Tatuyo Vaupés

tuyuca Tiquié

Yurutí Vaupés

Güney

Barasana Vaupés

Carapana Vaupés

Macuna Vaupés

Ayrışmış Diller

(Başarılı olunamamasına rağmen, bu dillerin daha geniş

dil ailelerinde gruplandırılmasına çalışılmıştır.)

Andoque río Caquetá

Ticuna

Leticia, Puerto

Nariño

Betoi (†) Casanare

Camsá Putumayo

51

Cofán

Nariño,

Putumayo

Tinigua-

pamigua

(†)

Meta, Caquetá

Sınıflandırılmamış Diller

(Az belgelendirilmiş ve yok olmuş halkların dilleri

olmalarına rağmen, bilgi eksikliği nedeniyle

sınıflandırılamamışlardır. Örnek için Sınıflandırılmamış

Güney Amerika Dillerine bakınız.)

Paez

Cauca, Huila,

Valle del

Cauca

Andaquí

(†) Caquetá

Colima (†) Cundinamarca

Malibú (†) Tamalameque,

Tenerife

Mocana (†) Cartagena de

Indias

Muzo (†) Cundinamarca

Panche (†) Cundinamarca

Pijao (†) Tolima

Yarí Caquetá

Yurí Amazonas

52

http://www.colombia-sa.com/simbolos/simbolos-otros.html

http://colombiayregiones.blogspot.com/

http://www.todacolombia.com/imagenes/regionesnaturales.gif

http://nuestracolombia.wordpress.com/regiones-naturales-de-colombia/

http://galeon.com/turismocolombiano18/index_archivos/index.HTML

http://encolomia.about.com/od/carnaval/qt/Ferias-Fiestas-Y-Carnavales-En-

Colombia.htm

http://encolombia.about.com/od/ViajaraColombia/tp/Regiones-Colombianas.htm

http://www.todacolombia.com/departamentos/departamentoscolombianos.html

http://galeon.com/turismocolombiano18/index_archivos/13.HTML

http://noticias.masverdedigital.com/wp-content/uploads/2011/11/condor2.jpg

http://www.parquesnacionales.gov.co/PNN/portel/libreria/php/decide.php?patro

n=01.01

http://www.todacolombia.com/etnias/gruposindigenas/distribucion.html

http://linaluna25.files.wordpress.com/2013/02/axd.jpg

http://www.banrepcultural.org/blaavirtual/historia/colhoy/colo4.htm

http://www.todacolombia.com/cronologia.html

http://www.todacolombia.com/etapasprecolombinas.html

http://indigenas2158441.blogspot.com/2013/01/historia-precolombina.html

http://www.todacolombia.com/culturas/culturasprecolombinas.html