Kötü muamelenin etkili soruşturulması

AİHS Bağlamındaki KıstaslarAİHS Bağlamındaki Kıstaslar Ankara / 15 Nisan 2010

E. Svanidze

Soruşturma Yükümlülüğünün Özü

Kötü muameleye ilişkin iddiaların ve diğer belirtilerin soruşturulmasına ilişkin pozitif yükümlülüklerin yokluğu halinde, bu yasak yalnızca teoride kalacak ve aldatıcı olacak, bu da idarenin ve onun görevlilerinin ceza bağışıklığı ile hareket edebilmeleri sonucunu doğuracaktır.

Assenov - Bulgaristan Bu nedenle, iç hukuktaki yargı mercileri hiçbir şekilde

çektirilen fiziksel veya ruhsal ızdırabın cezasız kalmasına izin vermemelidir. Bu husus, kamuoyunun hukukun üstünlüğüne olan güven ve desteğinin temini ile yetkililerin hukuka aykırı fiilleri hoşgörmelerini veya bizzat işlemelerini önlemek bakımlarından hayati öneme sahiptir.

Okkali - Türkiye

Strazburg Mahkemesinin İstatistikleri (1959-2009)

3. Madde ihlalleri (Tüm devletler)

- Esastan:

işkence - 56; insanlık dışı / aşağılayıcı - 607

- Etkili soruşturma yapılmaması– 190 3. Madde ihlalleri (Türkiye)

- Esastan:

işkence - 24; insanlık dışı / aşağılayıcı - 175

- Etkili soruşturma yapılmaması– 74

Soruşturma Yükümlülüğünün Kapsamı

Soruşturma yükümlülüğüSoruşturma yükümlülüğü = = İleride yapılacak soruşturmaları kolaylaştıracak

önlemler + soruşturma + yargılama (gerekli olduğunda) + cezalandırma caydırma (gerekli olduğunda)

Başlatma Sebepleri

“kabul edilebilir iddia” (kesin olarak kabul edilemez değil) / ‘makul şüphe uyandıran’Kuznetsov - Ukrayna

Gök ve Güler - Türkiye

“açık bir şikayet”in yokluğu “kötü muamelenin gerçekleşmiş

olabileceğine” dair “yeterince açık belirtiler” Gldani Yehova Şahitleri Cemaatinin 97 üyesi ve diğer 4 kişi - Gürcistan

Neyi Soruşturma Yükümlülüğü?

Tüketici bir liste yok İşkence Fiziksel veya ruhsal ızdırabın kasıtlı

olarak çektirilmesiMenesheva - Rusya

Maslova ve Nalbandov - Rusya

Akkum - Türkiye

Altun - Türkiye

Neyi Soruşturma Yükümlülüğü?

Ciddi kötü muamele Nezaret altında maruz kalınan zararların

sorumluluğu / güç veya silah kullanımıRibitsch - Avusturya

Muradova - Azerbaycan

Kötü muamele yasağının herhangi başka bir şekilde ihlaline ilişkin belirtiler – delil boyutu

Ramishvili ve Kokhreidze - Gürcistan

Teminat İhtiyacı

Kötü muamelenin özgülüğü – ` doktor, avukat, aile veya arkadaşlar

gibi kendisine yardım edebilecek ve gerekli delilleri bir araya getirecek kişilere erişim imkanından yoksun bırakılan ve dış dünyadan soyutlanan mağdurların kolluk nezaretinde işkenceye maruz kalma iddialarını ispatlamaları oldukça zordur

Mammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan İddia ve delillerin yetkili mercilere iletilmesi

Teminatlar

Temel/

usuli- Tutuklama tebligatı- Avukata erişim- Doktora erişim- Hakları konusunda

bilgilendirme (tutukluluğun başlangıcı)

Fiili / diğer- Tutuklama

kayıtları- Savcıların ve

hakimlerin görevleri- Ceza İnfaz

Kurumunun rolü- Diğer kurumlar ile

muhabere

Teminatların Sağlanamaması

Başka hakların esastan ihlali (Md. 5, 6)Orhan - Türkiya

Pishchalnikov - Rusya; Gök ve Güler - Türkiye

Etkili soruşturma yapılmamasıMammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan

Delile ilişkin belirtiler

gerçekleşen ihlallerin tespitiVergelskyy - Ukrayna; Salmanoğlu ve Polattaş -

Türkiye

Avukata Erişim

Tutuklunun seçeceği avukat Mahrem toplantılar İfadede hazır bulunma Avukatla temsile mali gücü yetmeyen kişiler

için adli yardım imkanı

Mammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan

Pishchalnikov - Rusya

Gök ve Güler - Türkiye

Doktora Erişim

İki esas amaç

- bilginin iletilmesi

- delillerin muhafaza altına alınması CPT standartları

Strazburg Mahkemesinin içtihadı

Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye

(CPT standartlarının ihlalini tespit etmiştir) Istanbul Protocol

Doktora Erişim

Kendi seçeceği doktor (+tutuklamayı yapan makamlarca temin edilecek olan)

Başlangıçta (24 saat) + talep üzerine Gözden ve kulaklardan uzak Gerçeği yansıtan belgeler Tıbbi kayıtların erişilebilir olması Kendi seçeceği doktor = adli tıp hekimleri

(gecikme olmaksızın) Valeriu ve Nicolae Rosca - MoldovaSalmanoğlu ve Polattaş - Türkiye

Diğer Teminatlar

Detaylı nezaret kayıtlarıCPT’nin 12. Genel Raporu Barabanshchikov - RusyaBreabin - Moldova Savcılar ve hakimler, kötü muameleye ilişkin bilgi

ve delillerin iletilmesi için çaba göstermelidir. Önlerine gelen kişilerin kötü muamele görmüş olma ihtimallerine ilişkin bilgiler karşısında kararlılıkla hareket etmelidirler.

CPT’nin 14. Genel RaporuAhmet Ozkan - Türkiye

Ana Kıstaslar

Bağımsızlık ve tarafsızlık Tamlık (detaylı bir yapıda) Sürat Yetkinlik Mağdurun katılması ve kamuoyunun denetimi

+ Cezalandırmanın yeterliliği = Kararlılık

Independence and Impartiality

From whom? - from those implicated in the events Who?- Conduct investigation and take decisions Ramsahai v. the Netherlands- Carry out certain investigative actions Mikheev v. Russia- Experts Barabanshchikov v. Russia- Special bodies İpek v. Turkey

Bağımsızlık ve Tarafsızlık

Bağımsızlığın boyutları -hiyerarşik / kurumsalRehbock - SlovenyaBarbu Anghelescu - Romanya -fiiliGharibashvili - Gürcistan Tarafsızlık- kişisel- işlevselBarabanshchikov - RusyaAvrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserinin 2008 Tarihli

Görüşü

Tamlık

“makul ölçüde gerekli” “gerçek çabalar” Olağan soruşturma faaliyetlerinin /

delillerin envanteri: - Mağduriyet iddia edenlerin detaylı ve

eksiksiz ifadeleriCobzaru - Romanya- Sorumluların yeterli şekilde sorgulanması

/ belirlenmesiLabita - Italya

Tamlık

Mağduriyet iddia edenlerin gizli ve gerçeği yansıtan tıbbi (tercihen adli tıp) fiziksel ve ruhsal tetkikleri

Diğer tıbbi deliller, nezarethaneler ve sağlık kurumlarından alınacaklar da dahil olmak üzere

Mammadov - AzerbaycanRosca - MoldovaBarabanshchikov - Rusya Istanbul Protocol (fiziksel ve ruhsal)

Tamlık

Uygun tanık beyanları; diğer tutuklular, nezarethane görevlileri, halktan kişiler, kolluk görevlileri ve diğer görevliler de dahil olmak üzere

Mikheev - Rusya, 2006 Maddi delil için mahallin incelenmesi, kötü

muamelede kullanılan araçlar, parmak izleri, vücut sıvıları ve dokuları dahil

İlintili vakaların yeniden canlandırılması

Mikheev - Rusya, 2006Kozinets - Ukrayna, 2007

Tamlık

Nezaret kayıtlarının, kararların, dava dosyalarının ve olaya ilişkin diğer belgelerin incelenmesi

Takip eden hukuki süreçleri zedeleyen usul hataları tüm makul adımların atılması bakımından hataya sebep olmaktadır

Maslova ve Nalbandov - Rusya Kötü muameleye ilişkin bilgi ve deliller etraflı,

tutarlı ve nesnel bir yaklaşımla değerlendirilmelidir

Muradova - Azerbaycan

Sürat

Sürat – belirli soruşturma faaliyetleri bakımından

Labita - ItalyaMenesheva - Rusya Sürat – tüm usul süreci bakımından Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye Batı ve Diğerleri - Türkiye

(zaman aşımına uğramış / hak düşürücü süreye takılmış)

‘örnek teşkil eden özen ve sürat’

Yetkinliğin Yeterliliği

Yetkin

- vakaları tespit etmeye - sorumluları cezalandırmayaHugh Jordan – Birleşik Krallık

- Usulde yer alan mağdurlar, tanıklar ve diğer kişileri korumaya

Bekos ve Koutropoulos - Yunanistan, 2005

Kamuoyu Denetimi

Azami - kamuoyu araştırması / soruşturması

CPT’nin 14. Genel Raporu

Asgari – Mağdur katılımı Kötü muamele iddiasında bulunanlar için

geçerliKucheruk - Ukrayna

Meşru menfaatleri korumak için gerekli olduğu ölçüde

Mağdurun Katılması

- Süreç ve ilgili kararlar konusunda bilgilendirme / dava dosyasına erişim

Kucheruk - Ukrayna

- Belirli adımların atılması talebiLabita - Italya

- Delillerin taraflarca getirilmesi ve kamusal denetim usulü

Gharibashvili - Gürcistan, 2008