Radmare

Yon radmare se yon seri vag lanmè jeyan ki rive apre mouvman anba dlo akòz plizyè kalite katastwòf natirèl tank-ou tranblemanntè, eripsyon vòlkan, glisman teren ak meteyorit. Vag lanmè yo ale nan tout direksyon depi nan zòn pètibasyon an, menm jan ak pat-bannann ki fèt lè ou lanse yon wòch nan dlo. Vag yo ka deplase nan lanmè fon an avèk yon vitès apeprè 450 mil pa èdtan. Lè gwo vag yo ap pwoche nan dlo ki pa twò fon toutolon lakòt la, yo grandi pou rive nan yon pi gwo wotè epi yo kraze nan rivaj la. Yo kapab gen yon wotè apeprè 100 pye. Yo kapab lakòz anpil dega sou rivaj la. “Tsunami” (radmare) se yon mo japonè. Tsu vle di “pò” epi nami vle di “vag.”

1. Vrè oswa Fo? Yon radmare se yon vag lamare.

2. Vrè oswa Fo? Ou kapab sove tèt ou nan yon radmare.

3. Pou kisa bato yo ale lwen nan lanmè a pandan yon Radmare? _______________________________________________

dega nan litoral yo. (3) Paske vag lanmè yo pi piti nan lanmè a anjeneral, epi yo fè plis

o rapid menm jan ak yon avyon! Y pa èdtan. (2) Fo! Radmare yo kapab deplase a vitès ki ka rive jiska 600 mil

kòrèk. yon fason ki pa lamare oseyan an, epi souvan yo rele ‘vag lamare’ o pa gen relasyon avèk Y lanmè, yo chak pi fò pase lòt k ap vini an.

(1) Fo. Radmare yo se yon seri vag lanmè; sof plis pase yon vagREPONS

Anjeneral, radmare yo parèt nan Oseyan Pasifik ak nan zòn lakòt yo. Hawaii se eta ki nan pi gwo risk pou yon radmare. Yo pran apeprè yon ane, avèk yon radmare ki fè anpil dega ki rive apeprè chak sèt (70) ane. Alaska se yon kote ki nan gwo risk tou. Eta ki sou lakòt yo, tankou California, Oregon ak Washington gen yon radmare ki fè anpil dega chak 18 tan.

Pou jwenn plis done ak enfòmasyon sou radmare, ale nan sitwèbhttp://www.ready.gov/kids/know-the-facts/tsunamishttp://www.tsunami.noaa.gov/

TM

Nan oseyan ki fon an, yon radmare k ap deplase vit ka mezire sèlman kèk pye nan wotè, avèk 100 mil ki separe krèt vag yo. Lè vag lanmè yo ap pwoche sou rivaj la, yo ogmante nan wotè epi kouran yo vin pi fò, sa ki kreye yon pi gwo menas pou lavi moun ak byen moun.

Kèk radmare “kraze” tankou vag lanmè yo obsève vag lanmè ki kreye van epi ki popilè avèk eski sou dlo. Radmare yo asosye pi souvan avèk kouran fò ak miray dlo ki pa repliye tankou vag lamare nòmal yo fè.

Èske mwen arisk?

KOCHE KAZ LA POU DONE YO

Èske ou konnen?

MONTRE OU SE YON EWO!

4 Kreye yon twous rezèv pou ijans.4 Fè yon plan kominikasyon pou fanmi ou.4 Si dlo a desann sou lakòt la, oswa si l ap sòti nan lanmè a nan yon fason ki vizib anpil, sòti nan zòn imedyatman. Sa a se avètisman lanati ki endike pral gen yon radmare.

4 Koute lòd pou deplase epi kite zòn nan imedyatman.4 Ale avèk nenpòt bèt kay ou.4 Ale nan tè (lwen oseyan an) epi nan direksyon tè ki pi wo.4 Rete lwen plaj la. Pa janm ale dlo pou siveye yon radmare k ap vini. Si ou kapab wè vag lanmè, sa vle di ou twò pre pou sòti ladan.4 Si dlo a desann sou lakòt la, oswa si l ap sòti nan lanmè a nan yon fason ki vizib anpil, sòti nan zòn imedyatman. Sa a se avètisman lanati ki endike pral gen yon radmare.

4 Pa retounen lakay ou sof si ofisyèl yo di ou pa gen pwoblèm pou fè sa. Vag radmare a kapab kontinye pandan anpil èdtan epi pwochen vag la ka pi danjere pase premye a.4 Rete lwen dekri ki nan dlo a. Li kapab danjere.4 Rete lwen nenpòt bilding ki gen dlo toutotou li. Dlo a kapab lakòz etaj yo fann oswa li kapab lakòz miray yo tonbe.4 Voye tèks, pa pale nan telefòn. Sof si gen yon sitiyasyon ki menase lavi ou, si ou gen yon telefòn selilè, voye yon tèks yon fason pou pa bloke liy telefòn ki nesesè pou travayè ijans yo. Answit, fonksyon pou voye tèks la ka travay menmsi sèvis telefòn selilè a anpàn.

Andedan - Lwen litoral la.

Vag Lanmè Sismik - Yon lòt fason pou dekri radmare yo.

Deplasman - Lè ou kite yon zòn yo deklare ki danjere.

Debri - Dekonm, fatra, materyèl owaza tankou gwo mòso bwa, metal, oswa plastik.

Radmare

Pou jwenn plis done ak enfòmasyon sou radmare, ale nan sitwèbhttp://www.ready.gov/kids/know-the-facts/tsunamishttp://www.tsunami.noaa.gov/

Prepare Ou

ANVAN

PAN DAN

APRE

MO POU KONNEN

MONTRE OU SE YON EWO!