kobİ’lere Özel İş sağlığı & güvenliği · hayatındaki en önemli değerin...

222
KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği K I L A V U Z U

Upload: others

Post on 09-Sep-2019

11 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

K O B İ ’ L E R E Ö Z E L

İş Sağlığı& Güvenliği K I L A V U Z U

Page 2: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İÇİNDEKİLERI. GİRİŞ: PERYÖN OLARAK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA KOBİ’LERİN YANINDAYIZ

II. REHBERİN SUNUMU: KONULAR VE İNCELENMESİ

I. BÖLÜM: GENEL İLKELER VE KURALLAR

1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

I. ÖNLEM AL, DENETLE VE UYARLA

II. ÖNLEMLERİN GENİŞ ÇİZİLEN KAPSAMI: HER TÜRLÜ ÖNLEM!

III. RİSKLERDEN KORUNMA İLKELERİ NELERDİR?

2. 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜKLERİNİN UYGULANMASINDA KAPSAMA GİREN ÇALIŞANLARIMIZ KİMLER?

I. İŞÇİLER, MEMURLAR VE SÖZLEŞMELİ PERSONEL

II. KİMLER KAPSAM DIŞINDA KALACAK?

III. ÇIRAK KİME DENİR?

IV. STAJYER KİME DENİR?

3. 6331 SAYILI KANUNUN UYGULANMASINDA BELİRLEYİCİ BİRİM OLARAK İŞYERİ

I. TÜM YÜKÜMLÜLÜKLER İŞVEREN VEYA İŞLETME DEĞİL, “İŞYERİ” ESAS ALINARAK BELİRLENECEK!

II. İŞYERİ NERESİDİR?

4. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPILANMASINDA DEMOKRASİ VE KATILIMCILIK

I. NEDEN DEMOKRATİK VE KATILIMCI YAPILANMAYA İHTİYAÇ VAR?

II. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NASIL BELİRLENECEK?

III. TEMSİLCİYE YAKLAŞIM NASIL OLMALI?

IV. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN GÖREVLERİ NEDİR?

V. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN EĞİTİMİ

VI. ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI

5. KÜÇÜK İŞ YERLERİNİN DURUMU: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN DESTEKLENMESİ

I. KİM DESTEKTEN YARARLANABİLECEK?

II. 10 İŞÇİ NASIL TESPİT EDİLECEK?

III. İŞVEREN NEREYE BAŞVURACAK?

IV. DESTEK MİKTARI NE KADAR OLACAK?

V. DESTEK NASIL ÖDENECEK?

VI. İŞVERENİN SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA BORCU VARSA?

VII. KAÇAK İŞÇİLİĞE DİKKAT: DESTEKLER 3 YIL DURDURULABİLECEĞİ GİBİ VERİLENLER FAİZİ İLE BİRLİKTE GERİ ALINACAK!

6. İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA GİRİYOR?

I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAKIMINDAN KOBİ’LERİN DURUMU: İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA GİRİYOR?

7. İŞVERENİN HUKUKİ, İDARİ VE CEZAİ SORUMLULUĞU

I. İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

2

İÇİNDEKİLER

Page 3: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

II. İŞVERENİN SGK KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU: KURUMUN RÜCU HAKKI

III. İŞVERENİN CEZAİ SORUMLULUĞU

IV. İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

8. 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAKIMINDAN ALT İŞVEREN VE GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ

I. ALT İŞVEREN KİME DENİR?

II. ASIL İŞVERENİN DE BİRLİKTE SORUMLULUĞU

III. MUVAZAAYA DAYALI ALT İŞVERENLİK

IV. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ NEDİR?

V. ALT İŞVEREN-GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ VE 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

II. BÖLÜM İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİ ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

I. UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

2. İSG KATİP PROGRAMI

I. TANIMLAR

II. ADIM ADIM İSG KÂTİP PROGRAMI

III. ÖNEMLİ HATIRLATMALAR

3. İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ KURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

I. TANIMLAR

II. KİMLER İSGB KURMAKLA YÜKÜMLÜDÜR?

III. İSGB NASIL KURULUR?

IV. İSGB KURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ OLMAYAN İŞLETMELER NE YAPMALI?

V. İSGB VE OSGB’LERDE BULUNACAK ASGARİ MALZEME LİSTESİ

4. RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

I. TANIMLAR

II. İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

III. RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ

IV. RİSK DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI

V. RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNTEMLERİ

VI. “RAMAK KALA OLAY

5. ÖLÇÜMLER

I. İŞ YERİNDE HANGİ ÖLÇÜMLER YAPILMALIDIR?

II. İÇ ORTAM HAVA ÖLÇÜMLERİ

III. TOZ ÖLÇÜMLERİ

TOZDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

RİSK DEĞERLENDİRMEDE HANGİ HUSUSULAR DİKKATE ALINIR?

TOZ ÖLÇÜMLERİ NASIL YAPILMALIDIR?

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ VE EĞİTİMİ NASIL OLMALIDIR?

IV. GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ

V. TİTREŞİM ÖLÇÜMLERİ

VI. İŞ EKİPMANLARINDA YAPILAN ÖLÇÜM VE TESTLER

VII. AYDINLATMA ÖLÇÜMLERİ

3

İÇİNDEKİLER

Page 4: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VIII. TERMAL KONFOR ÖLÇÜMLERİ

6. ACİL DURUM YANGINLA MÜCADELE VE İLK YARDIM

I. İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

II. YETERLİ KİŞİ GÖREVLENDİRMELİ

III. İŞYERİ DIŞINDAKİ KURULUŞLARLA İRTİBAT

IV. YANGIN VE YAPILACAKLAR

V. İLK YARDIM ODALARI

VI. ÖRNEK ACİL DURUM PLANLARI

7. TAHLİYE

I. TAHLİYE KONUSUNDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER NELERDİR?

II. CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE

III. ACİL ÇIKIŞ YOLLARI VE KAPILARI NASIL DÜZENLENMELİ?

8. SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

I. SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

II. İŞVEREN SAĞLIK GÖZETİMİ İÇİN NELER YAPMALI?

III. SAĞLIK GÖZETİMİNİN KAPSAMI NEDİR?

IV. RAPORLARIN İŞYERİ HEKİMİNCE DÜZENLENMESİ İLKESİ

V. MESLEK HASTALIĞI NEDİR?

VI. MESLEK HASTALIĞI TANISINI KİM KOYAR?

VII. İŞVEREN MESLEK HASTALIĞI TESPİT EDİLİRSE NE YAPMALIDIR?

9. İŞ KAZASININ BİLDİRİMİ

I. BİLDİRİM VE BİLDİRİM SÜRELERİ

II. İŞ KAZASININ VE MESLEK HASTALIĞININ TANIMI

III. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ BİLDİRİLMEMESİ SONUCU SORUMLULUK

IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM FORMU UYGULAMASINA GİRİŞ

V. İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU KAYDETME İŞLEMLERİ

VI. İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

VII. MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM KAYDETME İŞLEMLERİ

VIII. MESLEK HASTALIGI BILDİRİM GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

IX. İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

X. MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

XI. İLETİŞİM

10. ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

I. BAŞKA İŞYERLERİNDEN GELEN ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

II. BİLGİLERE ULAŞIMIN SAĞLANMASI ZORUNLULUĞU

III. EKRANLI ARAÇLARIN KULLANIMINDA HANGİ KONULARDA BİLGİ VERİLMELİ?

IV. İŞ EKİPMANLARI KULLANIMI KONUSUNDA ÇALIŞANLAR NASIL BİLGİLENDİRİLECEK?

V. İŞVERENİN KATILIM SAĞLAMA VE BİLGİLENDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ: OSGB’LER İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLER

VI. TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞILAN İŞYERLERİNDE HANGİ KONULARDA VE NE ŞEKİLDE BİLGİLENDİRME YAPILMALIDIR?

VII. GÜRÜLTÜ KONUSUNDA ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

VIII. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR KONUSUNDA BİLGİLENDİRME

IX. ASBESTLE ÇALIŞMALARDA BİLGİLENDİRME

11. ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

I. ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİNİN ÖNEMİ

II. EĞİTİMLER HANGİ ARALIKLARLA TEKRARLANMALI?

4

İÇİNDEKİLER

Page 5: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

III. EĞİTİMİ KİM VERECEK?

IV. ALT İŞVEREN İŞÇİLERİ VE GEÇİCİ İŞÇİLERİN EĞİTİMLERİ KİM TARAFINDAN VERİLMELİ, NASIL DENETLENMELİ?

V. ÖZEL OLARAK EĞİTİM VERİLMESİ GEREKEN ÇALIŞANLARIMIZ KİMLER?

VI. EĞİTİM SÜRESİ NE KADAR OLMALI?

VII. EĞİTİM KONULARI NELERİ İÇERMELİ?

VIII. EĞİTİM SONRASI SERTİFİKA VERİLMELİ Mİ?

IX. EĞİTİM NASIL YAPILACAK?

X. ÇALIŞANLARIN MESLEKİ EĞİTİMİ: KİMLER MESLEKİ EĞİTİM ALMALI?

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE

XI. MESLEKİ EĞİTİM NASIL BELGELENDİRİLECEK?

XII. HİJYEN EĞİTİMİ NEDİR?

12. ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI

I. TEMSİLCİLERE SAĞLANMASİ GEREKEN İMKÂNLAR NELERDİR?

II. DESTEK ELEMANLARİ İLE ÇALİŞAN TEMSİLCİLERİNİN ÖNCEDEN GÖRÜŞLERİNİN ALİNMASİ GEREKEN KONULAR HANGİLERİDİR?

III. HAKLARIN KISITLANAMAMASI İLKESİ

13. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ SEÇİLMESİ

I. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NASIL BELİRLENECEK?

II. İŞVERENİN YAPMASI GEREKENLER NELER?

III. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ ADAYLARININ BELİRLENMESİ NASIL YAPILACAK?

IV. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

V. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN EĞİTİMİ NE ŞEKİLDE OLMALI?

14. İSG KURULU KURULMASI

I. İSG KURULLARININ ÖNEMİ

II. HANGİ İŞYERLERİNDE KURUL OLUŞTURMAK GEREKİYOR?

III. İŞVERENE AİT BİRDEN FAZLA İŞYERİ VARSA KURULLAR NASIL

OLUŞTURULACAK?

IV. İSG KURULLARINA KİMLER KATILACAK (MALI)?

V. YÖNETMELİKTE SAYILMAYAN KİŞİLER KURULDA YER ALABİLİR Mİ?

VI. ALT İŞVEREN VARSA KURULLAR NASIL OLUŞTURULACAK?

VII. KURUL ÜYELERİNE ÖZEL EĞİTİM VERİLMESİ GEREKLİ Mİ?

VIII. İSG KURULUN GÖREVLERİ NELERDİR?

IX. KURUL KARARLARI NASIL ALACAKTIR?

III. BÖLÜM ÇALIŞANLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1. ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

I. GENEL İLKELER

II. ARAÇLARI VE KORUYUCU DONANIMLARI DOĞRU KULLANMAK

III. İŞVERENE TEHLİKEYİ HABER VERMEK

IV. İŞBİRLİĞİ

2. BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERİ KULLANMA YASAĞI

I. İŞYERİNE ALKOL ALINARAK GELİNEBİLİR Mİ?

II. İŞVEREN ALKOL UYGULAMALARINI PROSEDÜRE BAĞLAMALI MI?

3. ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

I. NE ZAMAN ÇALIŞMAKTAN KAÇINILABİLİR? CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE ÖLÇÜTÜ

II. KURUL ACİLEN TOPLANMALI

III. ÇALIŞANIN ÜCRET HAKKI SAKLI

IV. TEHLİKE ÖNLENEMEZ İSE…

V. ÇALIŞANIN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI

5

İÇİNDEKİLER

Page 6: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

4. ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ DURUMU: FESİH VE DİSİPLİNER YAPTIRIMLAR

I. İŞ SÖZLEŞMESININ HAKLI VEYA GEÇERLİ NEDENLE FESİH HAKKI

II. ÖRNEKLER

III. DİSİPLİN CEZALARI

IV. BÖLÜM İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ VE DOKÜMANTASYON

1. İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

I. YÖNETİM SİSTEMLERİNİN İSG BAKIMINDAN ÖNEMİ

II. ILO: OSH 2001 YÖNETİM SİSTEMİ

III. OHSAS 18001 SİSTEMİ

IV. UYGULAMA

V. İZLEME VE ÖLÇME

VI. GÖZDEN GEÇİRME

6

İÇİNDEKİLER

Page 7: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Değerli KOBİ’ler,

Ülkemiz; hızlı büyüyen dinamik ekonomisi, benzersiz girişimci profili ve genç işgücüyle çok önemli fırsatları barındırıyor. Günümüzde, modern yönetim sistemlerinin iş dünyasına hızla adapte edildiğini gözlemliyoruz. Bu sistemlerin doğasında bulunan toplam kalite, kurumsal yönetim, insan yönetimi gibi “odağına insanı alan” uygulamalarla daha sık karşılaşıyoruz.

Ancak “insana değer vererek” işimizi büyütme, geliştirme ve kâr etme hızımız, iş kazalarını önleme hızımızın oldukça gerisinde kalıyor. Ülkemizde iş kazalarını önleme uygulamalarının eksikliği, her gün 200’e yakın iş kazasına ve her yıl 1.000 kişinin kaybına neden oluyor. Cumhuriyetimizin 100. yılına az bir zaman kala, dünya ve Avrupa’da hâlâ iş kazasında ilk sıralarda yer alıyoruz.

PERYÖN ve Garanti Bankası olarak, bu kabul edilemez gerçeği pozitif yönde değiştirmeyi amaçlayarak 6 ay önce harekete geçtik. İş hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu oluşturduk.

Kılavuz, PERYÖN İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışma Grubu tarafından, bilimsel veriler ışığında büyük bir titizlikle hazırlandı. KOBİ’lerimizin “İş Sağlığı ve Güvenliği” konusundaki tüm ihtiyaçlarını karşılayacak bir bilgi seti oluşturuldu.

Elinizdeki çalışmanın, Türkiye’de iş kazalarının önüne geçilmesi ve “iş kazalarını önleme kültürü” oluşması açısından, büyük katkı sağlayacağını düşünüyoruz.

Umuyoruz ki bu kültürün oluşması, evrensel ve vazgeçilemez bir hak olan “yaşama hakkı”nı her şeyin üzerinde tutacak, iş kazalarından etkilenen insan sayısını minimum seviyelere indirecek.

Sağlıklı, mutlu ve “güvenli” bir çalışma ortamına hep birlikte ulaşabilmek dileğiyle…

Saygılarımızla,

Yiğit Oğuz Duman PERYÖN- Türkiye İnsan Yönetimi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı

Nafiz Karadere Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı

7

İÇİNDEKİLER

Page 8: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

DOÇ DR. ERDEM ÖZDEMİR

ÖĞRETİM ÜYESİ

MARMARA ÜNV. HUKUK FAKÜLTESİ

ALPER BELGEN

HSSE EXPERT

YANKI EĞİTİM VE DANIŞMANLIK HİZM. LTD.

ŞTİ

GÜL GÖKTEPE

KALİTE SİSTEMLERİ UZMANI

ARZUM ELEKTRİKLİ EV ALETLERİ A.Ş.

SUNA SARITAŞ

İNSAN KAYNAKLARI DANIŞMANI

YAHYA KEMAL KÖSALI

HSSE EXPERT

S&Q MART KALİTE GÜVENLİK A.Ş

LEVENT IŞILDAK

ORTAK

TEGES TESİS GELİŞTİRME SERVİSLERİ LTD.

ŞTİ

AHMET İLKER AVDEL

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

İETT

ERSİN DEMİRCİ

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

İETT

İSMAİL ÇAVUŞ

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

İETT

DOLUNAY COŞKUN

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MÜDÜRÜ

İETT

YEŞİM YILMAZ

PERSONEL UZMANI

ECZACIBAŞI BAXTER A.Ş.

DERYA ÜSTÜNDAĞ

ÇEVRE VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

ECZACIBAŞI BAXTER A.Ş.

NESLİHAN YAŞİNKILIÇ

İNSAN KAYNAKLARI

AVİVASA A.Ş.”

Rehberimiz, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda uzman bir ekiple hazırlanmıştır. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdem Özdemir liderliğinde yapılan bu çalışmaya katılan ve destek veren değerli arkadaşlarımıza buradan tekrar

teşekkürlerimizi sunuyoruz;

8

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜRLER

Page 9: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

I. GİRİŞ: PERYÖN OLARAK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA KOBİ’LERİN YANINDAYIZ

Avrupa Birliği standartları esas alınarak hazırlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve İş Gü-venliği Kanunu getirdiği yeniliklerle Tür-kiye’nin gündemine oturdu. İş kazalarını önleme kültürünün yeterince gelişmemiş olduğu ülkemizde yüksek AB düzeyinin ön-görülmesi tartışmaları da beraberinde ge-tirdi. Kanunlar belki kolayca değişebiliyor ama kültürün değişmesi bu kadar kolay de-ğil.

Kanuna göre, işverenler mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyo-nun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirleri-nin değişen şartlara uygun hale getirilme-si ve mevcut durumun iyileştirilmesi için

çalışmalar yapmak durumunda olacaklar. İşverenin yükümlülüğü bununla da sınırlı değil. İşverenler, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadı-ğını izlemek, denetlemek ve uygunsuzluk-ların giderilmesini sağlamakla da yükümlü olacaklar.

Kanun tamamen Avrupa Birliği mode-li esas alınarak getirildiğinden, işletmenin kendi özel kurallarını kanunkoyucu tara-fından çizilen genel çerçeveye göre belirle-mesi söz konusu olacak. Bunun ise gerçek anlamda katılımcı bir sistemle gerçekleşti-rilmesi mümkün. İşverenin karşısına çıka-cak işçi temsilcilerinin özgürlüğü, kendini ifade gücü bu noktada hayati önem taşıyor. Uzmanların, hekimlerin söylediklerini iş-verene dinletebilmeleri çok önemli.

Kanunun getirdiği en önemli yenilik, işlet-menin büyüklüğüne bakılmaksızın hekim ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma yüküm-

lülüğü: Artık 50’den az işçi çalıştıran iş-yerleri de iş güvenliği uzmanı çalıştıracak. 50 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde 01.01.2013 tarihten sonra işin sanayiden olup olmadığına bakılmaksızın uzman ça-lıştırmak zorunluluğu başladı.

Buna göre, 4857 sayılı İş Kanununun mül-ga 81 inci maddesi kapsamında çalışanlar hariç kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerle-ri için 1/7/2016 tarihinde, 50’den az çalışa-nı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/1/2014 tarihinde, diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra (01.01.2013) tehlike sınıfına göre iş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekimi bulun-durmak zorunda olacaklar.

Özellikle bu konu Kanunun hayata geçiril-mesi bakımından en kritik nokta: Zira ista-tistikler, iş kazalarının ağırlıklı olarak kü-çük ve orta çaplı işyerlerinde gerçekleştiğini

GİRİŞ: PERYÖN OLARAK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA KOBİ’LERİN YANINDAYIZ

9

İÇİNDEKİLER

Page 10: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

gösteriyor. Kazaların yaklaşık % 70’lik bir oranının 50’den az işçi çalıştıran işyerlerin-de gerçekleştiği ifade ediliyor. Dolayısıyla bu nitelikte işyerlerinde iş güvenliği kültü-rünün yerleştirilmesi ülkemiz bakımından hayati önem taşıyor. Burada da önemli bir sorunla karşılaşıyoruz: Küçük ve orta çaplı işyerleri oldukça karmaşık bir yapı taşıyan hükümleri nasıl uygulayacaklar?

İşte bu noktada PERYÖN olarak sorumlu-luk üstlenmemiz gerektiğini düşündük ve çalışmalarımızı başlattık. “Artık Güvende Miyiz?” konulu seminer çalışmamızla ilk adımımızı attık ve işverenlerimizi bilgilen-dirmeye çalıştık. Yoğun katılım gerçekten bir çok şirketin olayı ne kadar ciddiye aldı-ğını gösteriyordu.

Şimdi de elinizde tuttuğunuz KOBİ niteliği taşıyan işletmeler için 6331 sayılı Kanunun uygulama rehberini hazırlamanın mutlulu-ğunu yaşıyoruz. Bilimadamlarından ve uy-

gulamanın içindeki profesyonellerden olu-şan bir çalışma gurubumuzun hazırladığı bu rehberin, KOBİ’ lerin her an elinin al-tında tutacağını düşünüyoruz.

KOBİ’lerimize yol gösterici olmanın çok önemli bir sosyal sorumluluk olduğunun farkındayız. Her şeyden önce iş kazaları-nın azaltılmasının insani bir boyutu oldu-ğu bizce tartışma dışı bir konu. İnsan ha-yatının ve sağlığının para ile ölçülebilir bir değeri olmadığına yürekten inanıyoruz. İş kazalarının ve meslek hastalıkları ile mü-cadele ayrıca ülke ekonomimize de önem-li bir katkı sağlayacak. Kaza ve hastalıklar-dan doğan kayıp işgünleri, yapılan sağlık harcamaları dikkate alındığında, bu müca-delenin gerekli olduğu açık şekilde görünü-yor.

Bu mücadelede ön sıralarda olmak, her za-man olduğu gibi öncülük etmek bizim için önemli. Türkiye’de İnsan Yönetimi alanın-

da kurulmuş ilk sivil toplum kuruluşu olan PERYÖN (Türkiye İnsan Yönetimi Derne-ği) 3 bine yaklaşan üye sayısı ile özel sek-törde istihdam edilen yaklaşık 2,5 milyon çalışan ve 1147 kuruma ulaşarak İnsan Yö-netimi alanındaki profesyonellerin gerek-sinimlerine 40 yıldır hizmet sunuyor. İs-tanbul Merkezi’ne bağlı 5 bölgede şubesi bulunan PERYÖN olarak, istihdama kat-kı sağlayan, mesleki gelişimi destekleyen platformların oluşturulmasına öncülük ediyoruz.

6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu bir milat niteliğinde oldu. Artık yeni bir dö-neme giriyoruz ve ülke olarak alışkanlıkla-rımızı değiştirmemiz gerekecek. Öncelikle şunu belirtmekte yarar var: Bilimsel ola-rak böyle bir değişime karşı çıkmak bizce mümkün değil. Söz konusu olan insan ha-yatı ve sağlığı olduğunda, bunu korumak için yapılması gereken hiçbir şey “lüks” sa-yılamaz. Ancak, Kanunun para cezalarına

GİRİŞ: PERYÖN OLARAK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA KOBİ’LERİN YANINDAYIZ

10

İÇİNDEKİLER

Page 11: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ilişkin hükümlerini ise ağır nitelikte bul-duğumuzu belirtmeliyiz. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler bakımından bu ce-zaların karşılanmasının mümkün olama-yacağız kanısındayız. Hemen her eylem çok ağır cezalarla yaptırımlandırılmış. Biz, İSG sorunlarının ağır cezalar yerine gönül-lü katılım, teşvik ve en önemlisi eğitim ile çözümlenmesinin daha doğru olacağına inanıyoruz.

Eğitim konusunda Çalışma Bakanlığı’nın, Üniversitelerin, Sivil Toplum Kuruluşla-rının çok yararlı çalışmalarını görüyoruz. Ancak, Kanunun kapsamına giren işletme sayısına baktığımızda önümüzde yapıla-cak çok iş, bilinçlendirmemiz gereken çok kişi olduğunu söyleyebiliriz. Biz PERYÖN olarak elimizden gelenin en iyisi yapmaya, sosyal sorumluluğumuzu en iyi şekilde ye-rine getirmeye çalışacağız. İnsanımıza ve KOBİ’lerimize güveniyoruz. Bugün dünya-nın bir çok ülkesinde ekonomik kriz yaşa-

nırken, ülkemizi ayakta tutan ve geliştiren kurumlarımıza destek olmanın bir misyon olduğu kanısındayız: Başta da ifade ettiği-miz gibi PERYÖN olarak KOBİ’lerimizin yanındayız.

Elinizdeki çalışmanın, Türkiye’de iş kazala-rının önüne geçilmesi ve “iş kazalarını ön-leme kültürü” oluşması açısından büyük katkı sağlayacağını düşünüyoruz.

Bu kültürün oluşması, evrensel anlamda vazgeçilemez bir hak olan “yaşama hakkı”nı her şeyin üzerinde tutacak ve iş kazaları ne-deniyle yitirilen insan sayısını da azaltarak minimum seviyelere indirecek.

Sağlıklı, mutlu ve “güvenli” bir çalışma or-tamını hep birlikte sağlayabilmek dileğiy-le…

Saygılarımızla,

GİRİŞ: PERYÖN OLARAK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA KOBİ’LERİN YANINDAYIZ

11

İÇİNDEKİLER

Page 12: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

II. REHBERİN SUNUMU: KONULAR VE İNCELENMESİ

Rehberimiz dört bölümden oluşmaktadır;

İlk bölümde genel olarak işverenin yüküm-lülüğü incelenecek ve 6331 sayılı Kanunun uygulanması bakımından bilinmesi gere-ken kavramlar açıklanacaktır. Yine bu bö-lümde işverenin sorumluluğunun hukuki, idari ve cezai boyutlarını incelemeyi uygun gördük. 6331 sayılı Kanun ağır para ceza-ları getirmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla, işverenin yasal sorumluluklarının kapsa-mı konusunda bilinçli olması son derece önemlidir. Önlem almayan işverenin hapis cezası ile ve çok yüksek tazminatlarla karşı-laşması olasılık dahilindedir.

Rehberimizin ikinci bölümünde ise, işve-renlerin yükümlülükleri tek tek incelene-cektir. KOBİ’lerimizin bu kısımda yer alan yükümlülükleri açıklamaları da dikkatle ta-

kip ederek yerine getirmeleri gerekmekte-dir.

Üçüncü bölüm, çalışanların hak ve yüküm-lülüklerine ayrılmış bulunmaktadır. Ça-lışanların yasal hak ve yükümlülüklerini bilmeleri gerektiği gibi, işverenin de bu ko-nuda “Bilgilendirme” yapması gerekmek-tedir (Bkz. II. Bölüm, Bilgilendirme Başlığı altındaki açıklamalar). Yine burada işve-renin uygulaması gereken disiplin ve fesih esaslarına da yer verilmiş bulunmaktadır.

Dördüncü bölümde ise, İSG uygulamaları bakımından da ışık tutabilecek olan kalite sistemi uygulamaları ile dokümantasyona yer verilmiştir.

REHBERİN SUNUMU: KONULAR VE İNCELENMESİ

12

İÇİNDEKİLER

Page 13: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

I. BÖLÜM: GENEL İLKELER VE KURALLAR

I. BÖLÜM

GENEL İLKELER ve KURALLAR

Page 14: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

I. ÖNLEM AL, DENETLE VE UYARLA

İşverenin yükümlülükleri 6331 sayılı Ka-nunda, öncelikle ‘genel yükümlülükler” başlığı altında belirtilmiştir. İşverenin ge-nel yükümlülüğü; “işveren mesleki risk-lerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizas-yonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirleri-nin değişen şartlara uygun hale getirilme-si ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. İşveren, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuz-lukların giderilmesini sağlar” şeklinde be-lirlenmiş bulunmaktadır.

İşverenin genel yükümlülükleri üç ana baş-lık altında incelenebilir:

● Önlem alma yükümlülüğü,

● Önlemlerin işlerliğini denetleme yükümlülü-ğü,

● Önlemleri yeniliklere uyarlama yükümlülüğü

Söz konusu “önlem al, denetle ve uyarla” dediğimiz sistem, OHSAS modellerini uy-gulayan işverenler bakımından yabancı de-ğildir. Kalite sistemlerinde de buna çok benzer yapılanmalar söz konusudur (Bu konuda çalışmamızın IV. bölümünde ay-rıntılı şekilde bilgi verilecektir). Buna göre öncelikle her türlü önlem alınacak, daha sonra bunların işlerliği denetlenecek, uy-gunsuzluk varsa düzeltilecektir. Yine deği-şimler söz konusu olması durumunda, ön-lemler değişikliklere uyarlanacaktır. Bu süreç bir ‘döngü şeklinde’ devam edecektir. Bu noktada kalite yönetim sistemlerinin de ayrılmaz parçası olan “planlama” kavramı-

nın da özellikle AB hukukunda altının çok-ça çizildiğini, hatta bu döngünün parçası halinde kabul edildiğini de belirtmek ge-rekmektedir.

İşveren, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği

tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler

ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar

ÖNLEM AL, DENETLE VE UYARLA

14

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

Page 15: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ÖRNEK: Risk değerlendirmesi yönetme-liğine göre, işveren risk değerlendirmesini yapacak (önlem alma yükümlülüğü); risk değerlendirmesini aşağıdaki durumlarda yenileyecektir (uyarlama yükümlülüğü):

● İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması,

● İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan mad-de ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gel-mesi.

● Üretim yönteminde değişiklikler olması.

● İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.

● Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.

● Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim so-nuçlarına göre gerekli görülmesi. İşyeri dışın-dan kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması

Görüldüğü üzere işverenin “değişen koşul-lara uyarlama” yükümlülüğü olarak ifade edebileceğimiz bu yükümlülük risk değer-lendirmesi yönetmeliği ile somutlaştırılmış bulunmaktadır. İşverenin uyarlama yü-kümlülüğü yerine getirmemesi durumunda ortaya çıkacak iş kazası veya meslek hasta-lığından sorumlu tutulacak; ayrıca idari ve

cezai yaptırımlarla da karşılaşabilecektir.

II. ÖNLEMLERİN GENİŞ ÇİZİLEN KAPSAMI: HER TÜRLÜ ÖNLEM!

6331 sayılı Kanuna göre işverenlerin yü-kümlülüğü “…mesleki risklerin önlenme-si, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapıl-ması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanma-sı, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar ya-par. İşvereni işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların gideril-mesini sağlar” şeklinde belirlenmiş bulun-maktadır. Dikkat edilecek olursa, kanun “her türlü tedbir” demektedir. Bu son dere-ce bilinçli bir ifade olup, aynı şekilde 4857 sayılı İş Kanununda da benimsenmiş bu-lunmaktaydı.

İşverenler artık kendilerinin küçük veya ekonomik

yönden zayıf olduğunu iddia ederek sorumluluktan kurtulamayacaklardır.

“Her türlü tedbir”in anlamı ise şudur: İşve-renler artık kendilerinin küçük veya ekono-mik yönden zayıf olduğunu iddia ederek sorumluluktan kurtulamayacaklardır. Kü-çük ya da büyük her türlü işveren bilimin ve teknolojinin mümkün kıldığı önlemleri almakla yükümlü olacaktır. İşverenin eko-nomik güçsüzlüğü, İSG konusunda yatırım yapmaması için mazeret oluşturmayacak-tır.

ÖNLEMLERİN GENİŞ ÇİZİLEN KAPSAMI: HER TÜRLÜ ÖNLEM!

15

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

Page 16: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

“Her türlü önlem” ilkesi hukukumuza artık kesin ve kalıcı biçimde yerleşmektedir. Zira Yeni Borçlar Kanunumuzda da eskisinden farklı olarak bu ifadeye açıkça yer veril-miş bulunmaktadır. Gerçekten eskisi Ka-nunda (1926-2012) işverenin yükümlülüğü “hakkaniyet dairesinde alınacak tedbirler-le” sınırlı idi. Yani işveren hakkaniyet ge-reği elinden geleni yaptıysa sorumluluktan kurtulabiliyordu. Bunun ise çok dar bir so-rumluluk olduğu açıktır. Nitekim Yargıtay da eski Borçlar Kanunu hükmünü bu şek-li ile uygulamamış, risk esasına dayalı ku-sursuz sorumluluk ilkesi üzerine kararları-nı inşa etmiştir.

Yeni Borçlar Kanunumuz ise, önlem alma standartlarını yükselterek hem her tür-lü önlem ifadesine yer vermiş, hem de son derece isabetli bir biçimde mobbing (psi-kolojik taciz) ve cinsel tacize karşı işvereni önlem almakla yükümlü kılmıştır. Borçlar Kanununa göre; (m. 417), ‘İşveren, hizmet

ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve say-gı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkele-rine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğrama-maları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerek-li önlemleri almakla yükümlüdür. İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlan-ması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlü-dür. İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı ne-deniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırı-lıktan doğan sorumluluk hükümlerine ta-bidir’.

III. RİSKLERDEN KORUNMA İLKELERİ NELERDİR?

6331 Sayılı Kanunda da belirtildiği üzere işverenler yükümlülüklerinin yerine geti-rilmesinde aşağıdaki ilkeleri göz önünde bulunduracaktır:

● Risklerden kaçınmak,

● Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek,

● Risklerle kaynağında mücadele etmek,

● İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyer-lerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göster-mek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim tem-posunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkileri-ni önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek,

● Teknik gelişmelere uyum sağlamak,

● Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek,

● Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili fak-törlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek,

● Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek,

● Çalışanlara uygun talimatlar vermek

RİSKLERDEN KORUNMA İLKELERİ NELERDİR?

16

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

Page 17: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ÖRNEK: GÜRÜLTÜNÜN ÖNLENMESİ

Yukarıda belirtilen ilkelerin bir önce-lik-sonralık ilişkisi içinde olduğunu da önemle belirtmek gerekir. Buna göre işve-ren önce risklerden kaçınacak, kaçınması mümkün değilse, maddede sırayla belirti-len önlemleri alacaktır. Örneğin işyerinde gürültü varsa, öncelikle bu sorunu orta-dan kaldırmaya çalışacaktır. Bunun için gürültünün kaynağına inecektir. Gürültü-yü tamamen ortadan kaldıramaz ise bunu azaltmaya çalışacak, örne-ğin yeni teknolojilerden de isti-fade ederek bunu gerçekleş-tirecektir. Öncelikle toplu korunma tedbirlerine yer verecektir. Bu noktada en son aşamada işçiye kişi-sel donanım (örneğin ku-

laklık) verilerek çözüm aranacaktır. Başka bir anlatımla, işyerinde gürültü varsa, iş-veren bu sorunun çözümüne işçiye kulak-lık vermekle başlamayacaktır. Maddede belirtilen tüm unsurları deneyecek, tehli-keyi en aza indirgeyecek, bunlara rağmen devam eden gürültüye karşı koruma ola-rak kulaklık verecekir. Nitekim Kişisel Ko-ruyucu Donanimlarin Işyerlerinde Kul-lanilmasi Hakkinda Yönetmeliğin ( RG 2 Temmuz 2013, 28695), “Kullanım kuralla-rı” başlığını taşıyan 8. maddesine göre, “…

maddelerde belirtilen koşulları sağlayan kişisel koruyucu donanımlar, Ek-3’te be-lirtilen işlerde ve benzeri işlerde, toplu ko-runma yöntemleri ile risklerin önleneme-diği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır”. Görüldüğü üzere, Yönetmelik de belirttiğimiz öncelik-sonra-lık ilişkisini son derece açık bir biçimde ifa-de etmiş bulunmaktadır.

RİSKLERDEN KORUNMA İLKELERİ NELERDİR?

17

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

Page 18: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

2. 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜKLERİNİN UYGULANMASINDA KAPSAMA GİREN ÇALIŞANLARIMIZ KİMLER?

I. İŞÇİLER, MEMURLAR VE SÖZLEŞMELİ PERSONEL

6331 sayılı Kanun, kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalı-şanlarına faaliyet konularına bakılmaksı-zın uygulanacaktır. Dikkat edilecek olursa burada, işçi değil, “çalışan” deyimi kullanıl-mıştır kanuna göre çalışan Kendi özel ka-nunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edi-len gerçek kişiyi ifade eder.

Bu deyim işçileri, memurları ve diğer söz-leşmeli personeli kapsamaktadır. Kanun ayrıca “genç çalışan” kavramına da yer ver-mektedir. Buna göre, on beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını doldurmamış çalışan-

lar genç çalışan olarak kabul edilecektir.

II. KİMLER KAPSAM DIŞINDA KALACAK?

Kanuna göre,

● Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teş-kilatı Müsteşarlığının faaliyetleri,

● Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faa-liyetleri,

● Ev hizmetleri,

● Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve he-sabına mal ve hizmet üretimi yapanlar,

İŞÇİLER, MEMURLAR VE SÖZLEŞMELİ PERSONEL

18

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

Page 19: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

● Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmet-leri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetlerinde bu Kanun hükümleri uygulan-mayacaktır.

Dikkat edilecek olursa, bağımsız çalışanlar İSG Kanunu kapsamına alınmamışlardır. Yine, ev hizmetlerinde çalışanlar da Kanun kapsamı dışındadır. Örneğin evin temizlik-çisi, Kanun kapsamına girmemektedir.

Bununla birlikte iş sözleşmesi ile çalışan ev hizmetlileri, Borçlar Kanununun koruyucu hükümleri kapsamına girmektedir. Nite-kim BK m.417 ile işverene her türlü tedbiri alma yükümlülüğü getirilmiş olup, ev hiz-metleri ile ilgili olarak da işverenin tedbir alma zorunluluğu mevcuttur.

III. ÇIRAK KİME DENİR?

Kanun ayrıca çırakları kapsamına almakta-dır. Kanunda çırak kavramının tanımı ya-pılmamıştır. Buna göre çıraklık ve stajyer-lik kavramlarının bu statülere ilişkin özel

hükümler uyarınca belirlenmesi gerekmek-tedir. Çıraklıkla ilgili temel tanımlar 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 3 üncü maddesinde yer almaktadır.

Buna göre;

● Aday Çırak: Çıraklığa başlama yaşını doldur-mamış ve çıraklık döneminden önce kendisine işyeri ortamı tanıtılan, sanat ve mesleğinin ön bilgileri verilen kişiyi;

● Çırak: Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde gelişti-rilen kişiyi ifade eder.

● Aday çırak ve çıraklar öğrenci statüsünde olup, öğrencilik haklarından yararlanır. Bunlar işye-rinde çalışan işçi sayısına dahil edilmezler.

● İlköğretim okulunu bitirmiş olanlar, bir mesle-ğe hazırlık amacı ile çıraklık dönemine kadar işyerlerinde aday çırak olarak eğitilebilirler.

● Çırak olabilmek için, 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak, en az ilköğretim okulu mezunu olmak ve bünyesi ve sağlık du-rumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yap-maya uygun olmak gerekir. Ancak, 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğiti-minden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mes-leki eğitim programlarına göre çıraklık eğiti-mine alınabilir.

IV. STAJYER KİME DENİR?

i. Tanım ve kapsam

İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu ayrıca stajyerleri de kapsamına almaktadır. Ka-nunda stajyerin tarifi yapılmamıştır. Buna göre çıraklık ve stajyerlik kavramlarının bu statülere ilişkin özel hükümler uyarın-ca belirlenmesi gerekmektedir. Çıraklara ilişkin olarak değerlendirme yapmak daha kolay görünmektedir. Zira yukarıda da be-lirttiğimiz gibi çırakların statülerine ilişkin somut yasal düzenlemeler vardır; ancak stajyere ilişkin genel bir yasal tanım bulun-mamaktadır. Stajyerler bir meslek hakkın-da kurumsal bilgilere sahip olan ancak iş-yerindeki uygulamaları izleyerek mesleki bilgilerini geliştiren kişiler olarak tanım-lanırlar. Stajyerlerin esas çalışmaları eğiti-me yöneliktir. Bu nedenle stajyerler işçi sa-yılmazlar ve kural olarak bu kişilere ücret ödenmesi gerekmez.

ÇIRAK KİME DENİR?

19

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

Page 20: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

3. 6331 SAYILI KANUNUN UYGULANMASINDA BELİRLEYİCİ BİRİM OLARAK İŞYERİ

I. TÜM YÜKÜMLÜLÜKLER İŞVEREN VEYA İŞLETME DEĞİL, “İŞYERİ” ESAS ALINARAK BELİRLENECEK!

İşyeri kavramı, 6331 sayılı Kanun uygulan-masında kilit bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Zira kanunun hemen her yü-kümlülüğü “işyeri” ölçütü esas alınarak be-lirlenmiş bulunmaktadır. Nitekim İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulu kurma zorunluluğu olup olmadığı, hekim ve uzman sayısı iş-yerindeki işçi sayısına göre belirlenecektir. Tahliye, yangın planları işyeri esas alınarak yapılacaktır.

ÖRNEK: İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik uyarınca, (madde 5) İşverene bağlı, fabrika, müessese, işletme veya işletmeler grubu gibi birden çok işye-

ri bulunduğu hallerde 50 ve daha fazla çalı-şanın bulunduğu her bir işyerinde ayrı ayrı kurul kurulacaktır. Bu durumda ihtiyaç du-yulması halinde kurullar arasında koordi-nasyon ve bilgi alışverişi işverence sağla-nacaktır. İşveren, birden çok işyerinin her birinde kurulacak kurulların çalışma usul-lerini düzenlemek, iş ve görüş birliğini sağ-lamak amacıyla bu işyerlerine ait iş sağlı-ğı ve güvenliği ile ilgili raporların, en az üç ayda bir, ilgili teknik eleman ve uzmanlarca incelenmesini sağlayacaktır. Ayrıca bu ra-porları göz önünde tutarak alınması gere-ken tedbirleri tespit edecek ve uygulanma-sını sağlayacaktır.

II. İŞYERİ NERESİDİR?

6331 sayılı Kanunda, işyeri kavramının ise, genel olarak 4857 sayılı Kanuna paralel bi-çimde getirildiği görülmektedir. 6331 sa-yılı Kanunun 3. maddesine göre işyeri: “…Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın bir-likte örgütlendiği, işverenin işyerinde üret-tiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlen-me, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkan-ma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu ifade eder”.

TÜM YÜKÜMLÜLÜKLER İŞVEREN VEYA İŞLETME DEĞİL, “İŞYERİ” ESAS ALINARAK BELİRLENECEK!

20

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMİNİN İLKELERİ

Page 21: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

4. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPILANMASINDA DEMOKRASİ VE KATILIMCILIK

I. NEDEN DEMOKRATİK VE KATILIMCI YAPILANMAYA İHTİYAÇ VAR?

2003 yılında çıkan 4857 sayılı iş Kanununa ka-dar, gerek uygulama gerekse de akademik ça-lışmalar hep kaza sonrası sonuçlara odaklan-mış, kazaların önlenmesi konusu yeterince gündeme gelmemiştir. Bu süreçte, yürürlük-te olan 1475 sayılı İş Kanunu, Borçlar Kanu-nu ve İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü hukuk-sal çerçeveyi çizen başlıca hükümler olmuştur. 1926 tarihinde çıkan ve işverenin önlem alma yükümlülüğünü deyim yerindeyse hakkaniyet ile sınırlandıran Borçlar Kanunu, Yargıtayca bu şekilde dar bir biçimde yorumlanmamıştır. Yüksek Mahkeme ve öğreti Borçlar Kanunun-da (örtülü) boşluk olduğundan hareket ederek işverenin sorumluluğunu kusursuz sorumluluk ilkesine dayandırmıştır.

Risk nazariyesine dayalı kusursuz sorumlu-luk esasına göre, tehlikeli bir iş yapan kim-senin kusursuzluğunu ileri sürerek kazanın sonuçlarından kurtulabilmesini mümkün olmamaktadır. Nitekim Yüksek Mahkeme-de kanunda açık bir düzenleme olmaması-na karşın yorum yoluyla bunu kabul etmiş ve uzun yıllar kararlarında bu esasları uy-gulamıştır.

1475 sayılı Kanun ve İş Sağlığı ve Güven-liği Tüzüğünün oluşturduğu hukuksal çer-çeve ise katılımcı bir modelden son dere-ce uzak olmuştur. Bu süreçte de kurulması gereken İş Sağlığı Ve İş Güvenliği Kurulları vardır; ancak bunlar sadece istişari (danış-ma) nitelik taşımıştır. Yani işveren bunla-rın kararlarını isterse uygulamış, istemez-se uygulamamıştır. Nitekim çoğu zaman bu kurullar tamamen kâğıt üzerinde kalmış,

hatta neredeyse hiç işletilmemiştir. Bu sü-reçte iş sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü özel-likle hukuk ve ceza davalarında işverenin kusurunun belirlenmesi noktasında temel referans norm olmuştur.

Son derece ayrıntılı ve kazuistik bir yapıya sahip olan bu tüzüğe göre, işverenin almak zorunda olduğu önlemler her türlü ayrıntı-sıyla düzenlenmiştir. Ancak 4857 sayılı Ka-nun farklı bir model benimsemiş, iş sağlı-ğı ve iş güvenliği konusunda Avrupa Birliği hukukunun temel esaslarını adapte etmiş-tir. Avrupa Birliği modelinde ise, iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili kuralların önceden devlet tarafından tüm ayrıntısıyla belirle-nebileceği kabul edilmemektedir. Zira tek-nolojide değişiklikler olmakta her geçen gün yeni riskler, önceden genel düzenleyi-ci işlemlerle düzenlenmesi mümkün olma-

NEDEN DEMOKRATİK VE KATILIMCI YAPILANMAYA İHTİYAÇ VAR?

21

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUNUN UYGULANMASINDA...

Page 22: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

yan önlemlerin planlanması gerekli bulun-makladır. Buna göre AB modelinde genel bir çerçeve çizilmiş, bu çerçevenin içeri-ği ise işverene doldurulmaya bırakılmıştır. Buna göre işveren işyerinin sübjektif özel-liklerine göre, gerekli olan önlemleri belir-leyecektir. Ancak işverence yapılacak bu belirleme, işverenin inisiyatifine de bırakıl-mamıştır. Katılımcı bir yapının kurulma-sı hayati önem arz etmektedir. Burada ça-lışan temsilcileri özgürce görüşlerini ifade edecektir. Teknik uzmanlar ve tıp alanında uzman işyeri hekimi devreye girecek bilim-sel görüşlerini serbestçe dile getirecektir. İşveren ise “bu kişiler benim işime karışı-yor” diye düşünmeyecek; fikir ayrılığına da düşse tüm bu fikirleri değerlendirmeye ala-cak ve yapılması gerekeni yapacaktır.

Sistemin işlemesi, bu bağlamda demokratik yapının işyerinde içselleştirilmesine bağlı bu-lunmaktadır. Ancak görüşle-

rin özgürce ifade edilebildiği bir ortamda gereken önlemlerin alınabilmesi mümkün bulunmaktadır. İşverenim her konuda tek yetkili konumda olduğu bir sistem içinde, 6331 sayılı kanun getirdiği model tamamen dayanaksız kalır ve eskisinden de geriye gi-diş gerçekleşir. Zira mevcut yönetmelikler eski tüzüğe göre, ayrıntı içermemektedir. İşyerleri bu yönetmeliklerin içini kendi iş-yerlerine özgü kurallarla doldurmazlar ise, ciddi bir hukuki boşluk oluşur. Böyle bir boşluk durumunda kaza olması durumun-da da işverenin hukuki ve cezai sorumlulu-ğunun gündeme gelmesi kaçınılmaz olur. Belirtmek gerekir ki, işverenleri bu konu-da özel düzen- lemeler yapmakla zorunlu k ı -

lan önemli bir düzenleme İş Sağlığı Ve İş Güvenliği Kurulları Hakkındaki Yönetme-likte de yer almaktadır. İş Sağlığı Ve İş Gü-venliği kurulunun görev ve yetkileri arasın-da en başta “…İşyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve güvenliği iç yönerge taslağı ha-zırlamak, işverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve yönergenin uygulan-masını izlemek, izleme sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gündemine almak” sa-yılmaktadır. Buna göre her işverenin kendi İş Sağlığı Ve İş Güvenliği yönergesini hazır-laması gerekecektir. Bunun taslağı kurulda hazırlanacak, işveren veya yetkili işveren vekilinin onayı ile yürürlüğe girecektir.

NEDEN DEMOKRATİK VE KATILIMCI YAPILANMAYA İHTİYAÇ VAR?

22

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUNUN UYGULANMASINDA...

Page 23: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

II. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NASIL BELİRLENECEK?

6331 sayılı Kanuna göre işverenler 1 ile 6 arasında çalışan temsilcisi belirlemek zo-rundadır. İşyerinde çalışan temsilcisinin seçilmemiş olması durumunda işveren para cezası ile karşı karşıya kalacaktır. Ka-nuna göre; (m. 20) İşveren; işyerinin de-ğişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sa-yılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışan-lar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, çalışan temsilcisini görevlendirmelidir. Ça-lışan temsilcisi sayısı;

● 2ile 50 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 1

● 51 ile 100 arasında çalışanı bulunan işyerlerin-de 2.

● 101 ile 500 çalışanı bulunan işyerlerinde 6 ki-şidir.

Kanuna göre, birden fazla çalışan temsil-cisinin bulunması durumunda baş temsil-ci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak

seçimle belirlenecektir. İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da gö-rev yapar. Dikkat edilecek olursa, işyerinde sendika olması durumunda otomatik ola-rak, sendika temsilcileri çalışan temsilcisi sıfatını kazanmaktadır. Böyle bir durumda başka işçilerin çalışan temsilcisi olarak se-çilmesi ya da atanması mümkün değildir.

III. TEMSİLCİYE YAKLAŞIM NASIL OLMALI?

Temsilcinin zaman zaman işverenin hoşu-na gitmese de, işçilerin düşüncelerini ser-bestçe yansıtabilecek bir kişi olması çok önemlidir. Katılımın anlamı da, işverenin kendine yakın kişilerle iş sağlığı ve iş gü-venliği süreçlerini yönetmesi değildir. De-mokratik kültürde farklı fikirlerin olması işin doğası gereğidir. Ancak bu konudaki fikir ayrılıkları, karşılıklı uzlaşma, empati kurma, karşısındakinin de haklı olabilece-

ğini düşünme suretiyle, saygı çerçevesinde ortak bir noktaya ulaşma suretiyle çözüm-lenecektir. Demokrasi de zaten budur.

IV. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN GÖREVLERİ NEDİR?

i. Genel görevleri

● Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, işverene öneride bulunma ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını iste-me hakkına sahiptir.

● Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kı-sıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmele-ri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağ-lanır.

ii. Temsilcinin İş Sağlığı Ve Güvenliği

Kurullarındaki Görevi

Yönetmeliğe göre “Çalışan temsilcisi, işye-rinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci” İş Sağlığı ve İş Güven-liği Kuruluna üye olarak katılacaktır. Kurul kararlarının işveren bakımından bağlayıcı

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NASIL BELİRLENECEK?

23

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUNUN UYGULANMASINDA...

Page 24: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

olduğu dikkate alındığında, çalışan temsil-cisinin konumunun önemi daha da iyi an-laşılmaktadır.

V. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN EĞİTİMİ

6331 sayılı Kanunun 17. maddesinde ça-lışan temsilcilerinin özel olarak eğitilme-si hükmü öngörülmüştür. Yine, Çalışanla-rın İş Sağlığı Ve İş Güvenliği Eğitimlerinin Usul Ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğin “Özel politika gerektiren grupların ve özel görevi bulunan çalışanların eğitimi” başlık-lı 7. maddesine göre ise, “Destek eleman-larına ve çalışan temsilcilerine, görevlendi-rilecekleri konularla ilgili de eğitim verilir” hükmü yer almaktadır. Buna göre eğitim konularının sözü geçen kişilerin nitelikleri-ne göre özelleştirilerek uygulanması gere-kecektir.

VI. ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI

6331 sayılı Kanun 18. maddesinde, çalışan-ların da İSG konularına aktif bir şekilde ka-tılmasını sağlamak üzere önemli hükümle-re yer vermiştir. Buna göre, işveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde var-sa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yok-sa çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânla-rı sağlayacaktır:

a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkı-nın tanınması ve bu konulardaki görüşme-lerde yer alma ve katılımlarının sağlanması,

b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçile-cek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartları-

nın çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması,

Kanuna göre, işveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlaya-caktır;

a) İşyerinden görevlendirilecek veya işye-ri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi,b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınma-sı gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi,c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi,ç) Çalışanların bilgilendirilmesi,d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlan-ması.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN EĞİTİMİ

24

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUNUN UYGULANMASINDA...

Page 25: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında, yetkili makama baş-vurmalarından dolayı hakları kısıtlanama-yacaktır.

ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI

25

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUNUN UYGULANMASINDA...

Page 26: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

5. KÜÇÜK İŞ YERLERİNİN DURUMU: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN DESTEKLENMESİ

I. KİM DESTEKTEN YARARLANABİLECEK?

Kanuna göre, kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan az çalışanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri faydalanabi-lecektir. Ancak, Bakanlar Kurulu, ondan az ça-lışanı bulunanlardan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin de faydalanmasına karar verebile-cektir. Uygulamada, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınacaktır. Giderler, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigor-ta kolları için toplanan primlerden kaynak ak-tarılmak suretiyle, Sosyal Güvenlik Kurumu ta-rafından finanse edilecektir.

II. 10 İŞÇİ NASIL TESPİT EDİLECEK?

Yönetmeliğin 4. Maddesine göre (m.4/2), çalışan sayısının ondan az olup olmadığı-nın tespitinde; aynı işverenin/alt işvere-nin Türkiye genelinde birden fazla tescilli işyerinin bulunması halinde, aynı işveren/alt işveren tarafından 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin bi-rinci fıkrasının (a) bendi kapsamında Tür-kiye genelinde az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalıştırılan toplam sigorta-lı sayısı esas alınacaktır. İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar top-lam çalışan sayısına dahil edilecektir. İşye-rinde çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalı-lar toplam çalışan sayısına dahil edilecek-tir. Yönetmelik taslağına göre, Her bir ayda

Kuruma verilmiş asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigorta-lı sayısından, iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısı düşülecektir. Ay içinde işe giren veya işten çıkan sigortalılar da hesaplamaya dahil edi-lecektir. Ancak; 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirti-len aday çırak, çırak ve işletmelerde mesle-ki eğitim gören öğrenciler çalışan sayısının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

III. İŞVEREN NEREYE BAŞVURACAK?

Yönetmeliğe göre kapsama giren işveren-lerce destekten yararlanmak için başvu-ru yapılacaktır (6/4). Yapılacak başvuru ve ödeme ile ilgili uygulamaya ilişkin diğer hususlar Bakanlığın uygun görüşü doğrul-

KİM DESTEKTEN YARARLANABİLECEK?

26

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPILANMASINDA...

Page 27: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

tusunda Kurum tarafından belirlenecektir.

Yönetmeliğe göre, Genel Müdürlük sözleş-me yapan ve ödeme kapsamında olan iş-yerlerinin dördüncü maddede belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde tespit edilme-sini sağlamak amacıyla Kuruma İSG-KA-TİP’e erişim yetkisi sağlayacaktır (6/1).

Kurum, kapsama giren işverenlere sağla-nan hizmetin bedelini, beşinci maddede belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde; üçer aylık dönemler halinde hesaplar. Dönem sonundaki tutarları takip eden ikinci ayın sonunda işverene ödeyecektir (6/2).

IV. DESTEK MİKTARI NE KADAR OLACAK?

Yönetmelik hükmüne göre (5/1), Ondan az çalışanı bulunan işyerlerine yapılacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelleri işyeri-nin tehlike sınıfı ve Sosyal Güvenlik Kuru-

muna bildirilen sigortalı sayısı ile sigorta-lıların çalıştıkları gün sayısı esas alınarak her bir işyeri için ayrı ayrı tespit edilecek-tir. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için verilecek iş sağlığı ve güvenli-ği hizmet bedelinin sigortalı başına günlük miktarı 16 yaşından büyük sigortalılar için belirlenen prime esas kazanç alt sınırının günlük tutarının sırasıyla % 1,4 ve %1,6’sı olarak belirlenmiştir (5/2). Yine Yönetme-liğe göre ağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelinin tutarı, ikinci fıkrada be-lirtilen yüzdelerin aylık prim ve hizmet bel-gesi ile bildirilen prim ödeme gün sayısı ile çarpılması suretiyle tespit edilecektir (5/3).

V. DESTEK NASIL ÖDENECEK?

Yönetmeliğe göre kapsama giren işveren-lerce destekten yararlanmak için başvu-ru yapılacaktır (6/4). Yapılacak başvuru ve ödeme ile ilgili uygulamaya ilişkin diğer hususlar Bakanlığın uygun görüşü doğrul-

tusunda Kurum tarafından belirlenecektir.

VI. İŞVERENİN SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA BORCU VARSA?

Kuruma yasal süresi içerisinde ödenmemiş prim ve prime ilişkin borcun bulunması halinde, destek tutarları bu borca mahsup edilecektir (6/3).

VII. KAÇAK İŞÇİLİĞE DİKKAT: DESTEKLER 3 YIL DURDURULABİLECEĞİ GİBİ VERİLENLER FAİZİ İLE BİRLİKTE GERİ ALINACAK!

Kanuna göre, yapılan kontrol ve denetimler-de; istihdam ettiği kişilerin sigortalılık bildiri-minde bulunmadığı tespit edilen işverenler-den, tespit tarihine kadar yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikte Sosyal Güvenlik Kuru-munca tahsil edilecek ve bu durumdaki işve-

DESTEK MİKTARI NE KADAR OLACAK?

27

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPILANMASINDA...

Page 28: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

renler, sağlanan destekten üç yıl süreyle fay-dalanamayacaktır. Uygulamaya ilişkin olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye,

uygulamayı yönlendirmeye ve doğabilecek sorunları çözmeye Bakanlık yetkili olacaktır.

6. İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA GİRİYOR?

I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAKIMINDAN KOBİ’LERİN DURUMU: İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA GİRİYOR?

İş sağlığı ve iş güvenliği alanında dönüm noktası, esasen 4857 sayılı İş Kanunu ol-muştur. 4857 sayılı Kanuna kadar, gerek uygulama gerekse de akademik çalışma-lar ”kaza sonrasına” odaklanmış iken, göz-ler kaza öncesine çevrilmiş, tedbir alınması süreçlerinin yasal altyapısı oluşturulmuş-tur. 6331 sayılı Kanun, İş Kanununun ge-tirdiği model üzerine oturmakla birlikte,

bundan temelde kapsam yönünden ayrıl-maktadır. Gerçekten yeni İSG Kanunu, çok geniş bir çerçeve içinde uygulama alanı bu-lacaktır.

6331 sayılı Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerleri-nin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm ça-lışanlarına faaliyet konularına bakılmaksı-zın uygulanır (m.2). 6331 sayılı Kanun ya-salaşma sürecinde özellikle, küçük ve orta çaplı işyeri bakımından tartışma konusu olmuştur. Nitekim küçük işyerlerinin ka-nunun getirdiği yükümlülüklere kendileri-ni nasıl adapte edebileceği hala ciddi bir so-rundur. Büyük, hatta kurumsal bir nitelik

kazanmış işyerlerinde dahi tam anlamıyla bu kültür yerleşmemiş iken, küçük işyerle-rinde kanunun getirdiği kapsamlı kuralla-rın uygulanması güçlük arz edecektir.

Küçük işyerlerinin durumunu dikkate alan kanunkoyucu, kanunun hükümleri ara-sında bir sınıflandırma yapmış, özellikle maddi yönden yük getirecek olan İSG pro-fesyonellerine ilişkin hükümlerin işyeri tehlike sınıf ve işyerinin büyüklüğü ölçüt-lerine göre kademeli bir şekilde yürürlüğe gireceğini düzenlemiştir. Buna göre, işye-rinin tabi olduğu yasal yükümlülükler ve 6331 sayılı kanunun İSG profesyonelleri ile ilgili hükümlerinin yürürlüğü iki aşamada belirlenecektir: İlk olarak işyerinin tehlike

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAKIMINDAN KOBİ’LERİN DURUMU: İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA GİRİYOR?

28

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPILANMASINDA...

Page 29: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

sınıfı saptanacak, ikinci olarak ise işyerin-deki işçi sayısı ile birlikte ele alınarak de-ğerlendirme yapılacaktır.

“Tehlike Sınıfı” başlığını taşıyan 9. madde-ye göre; işyeri tehlike sınıfları; 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83 üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli si-gorta kolları prim tarifesi de dikkate alı-narak, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Mü-dürünün Başkanlığında ilgili taraflarca oluşturulan komisyonun görüşleri doğrul-tusunda, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edilir (f.1).

Maddede sözü geçen tebliğ 26.12.2012 ta-rihli ve 28509 sayılı Resmî Gazete’de ya-yımlanmıştır. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinin Ek-1’inde yer alan İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi 29 Mart 2013 (28602 RG) ile değiş-tirilmiştir.

6331 sayılı Kanunun 9. maddesinde ikinci olarak, işyeri tehlike sınıflarının tespitinde, o işyerinde yapılan asıl işin dikkate alınaca-ğı hükme bağlanmıştır. Buna göre işyerin-de birden fazla faaliyetin yürütülmesi ha-linde, “asıl iş” niteliğinde olan faaliyet esas alınacak, yardımcı işler bakımından asıl işin tabi olduğu kurallar uygulanacaktır.

Buna göre; işverenin yasal yükümlülükler bakımından durumunu değerlendirebil-mesi iki adımda gerçekleşecektir.

● İlk olarak, işveren işyerinde yapılan “asıl iş” in ne olduğunu tespit edecektir.

● İkinci adımda ise, yukarıda belirtilen tebliği in-celeyecek ve buna göre tehlike sınıfını sapta-yacaktır.

Yapılacak tespite göre, işverenin tabi olacağı yükümlülükler aşağıdaki şekilde olacaktır:

Kamu Kurumları

50’den az çalışanı bulunanDiğer İşyerleri

Az tehlikeli İşyerleri

Tehlikeli ve çok teh-likeli isyerleri

İSG HizmetleriİSG Profesyonellerinden (İş-yeri hekimi, iş güvenliği uz-

manı ve diğer sağlık persone-li) hizmet alma

1 Temmuz 2016

1 Temmuz2016

1 Ocak2014

1 Ocak2013

9, 31, 33, 34, 35, 36, 37, 39 ile geçici 4, geçici 5, geçici 6, ge-çici 7 ve geçici 8 inci madde-

ler

Kanunun yayımı tarihinde (30 Haziran 2012) yürürlüğe girmiştir

Kanunun diğer maddeleri 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAKIMINDAN KOBİ’LERİN DURUMU:İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA GİRİYOR?

29

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPILANMASINDA...

Page 30: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Bu çerçevede özellikle vurgulanması gere-ken nokta, İSG Profesyonellerinden hizmet alma yükümlülüğü henüz başlamamış iş-letmelerde asgari gerekler olarak tanımla-nan risk değerlendirmesi, acil durum planı ve iş güvenliği eğitimlerinin ya-pılmasının zorunlu olduğudur.

İşveren asıl işinin ne olduğunu tespit ettik-ten sonra yukarıdaki tabloya göre yüküm-lülüklerini belirleyecektir.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAKIMINDAN KOBİ’LERİN DURUMU:İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA GİRİYOR?

30

İÇİNDEKİLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPILANMASINDA...

Page 31: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

7. İŞVERENİN HUKUKİ, İDARİ VE CEZAİ SORUMLULUĞU

I. İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

i. Sorumluluğun Niteliği

2003 yılında çıkan 4857 sayılı iş Kanununa kadar, gerek uygulama gerekse de akade-mik çalışmalar hep kaza sonrası sonuçlara odaklanmış, kazaların önlenmesi konusu yeterince gündeme gelmemiştir. Bu süreç-te, yürürlükte olan 1475 sayılı İş Kanunu, Borçlar Kanunu ve İş Sağlığı ve İş Güven-liği Tüzüğü hukuksal çerçeveyi çizen baş-lıca hükümler olmuştur. Özellikle ceza ve hukuk davalarında kusurun saptanma-sı süreçlerinde, anılan Tüzük başlıca hu-kuk kaynağı olarak uygulanmış ve burada yer alan normların ihlali kusur olarak de-ğerlendirilmiştir. Hukuksal planda ise, iş-verenin sorumluluğunun hukuki dayanağı-nı (eski) Borçlar Kanununun 332. maddesi

oluşturmuştur. “…İş sahibi, akdin hususi halleri ve işin mahiyeti noktasından hak-kaniyet dairesinde kendisinden istenilebi-leceği derecede çalışmak dolayısıyla maruz kaldığı tehlikelere karşı icabeden tedbirle-ri ittihaza ve münasip ve sıhhi çalışma ma-halleri ile işçi birlikte ikamet etmekte ise sıhhi yatacak bir yer tedarikine mecbur-dur” hükmü ile işverenin önlem alma yü-kümlülüğünü deyim yerindeyse hakkaniyet ile sınırlandıran Borçlar Kanunu, Yargı-tayca getirdiği kusurlu sorumluluk esasına göre yorumlanmamış, bir süre sonra öğreti ve uygulamada Borçlar Kanununda bir ör-tülü boşluk olduğundan hareket ederek iş-verenin sorumluluğunun kusursuz sorum-luluk ilkesine dayandırmıştır.

ii. Yargıtay Kararları: Kaçınılmazlık ve

Kusursuz Sorumluluk

Risk nazariyesine dayalı kusursuz sorumlu-luk esasına göre, tehlikeli bir iş yapan kim-senin kusursuzluğunu ileri sürerek kazanın sonuçlarından kurtulabilmesini mümkün olmamaktadır. Nitekim Yüksek Mahkeme-de kanunda açık bir düzenleme olmaması-na karşın yorum yoluyla bunu kabul etmiş ve uzun yıllar kararlarında uygulamıştır. İşverenin sorumluluğunun kusurlu ya da kusursuz sorumluluk olarak değerlendiril-mesi, özellikle kazanın “kaçınılmaz” olduğu durumda ortaya çıkan zarara kimin katla-nacağı sorusuna verilecek yanıt bakımın-dan önem kazanmıştır.

Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 29.9.2006 tarihli kararı kusursuz sorumluluk ve kaçı-nılmazlık kavramlarının uygulanması ba-

İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

31

İÇİNDEKİLER

KÜÇÜK İŞ YERLERİNİN DURUMU:

Page 32: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

kımından bu bağlamda emsal gösterilebi-lecek nitelik taşımaktadır. (Esas Numarası: 2006/4889, Karar Numarası: 2006/7175). Buna göre; “…Mahkemece esas alınan ku-sur raporunda, iş kazasının % 100 kaçınıl-mazlık nedeniyle oluştuğu bildirilmiş, taz-minat raporu düzenlenirken ise kusursuz sorumluluk ilkesinden yola çıkılarak % 100 kaçınılmazlık nedeniyle davalı % 100 ku-surlu imiş gibi değerlendirme yapılmıştır. Kaçınılmazlık; hukuksal ve teknik anlam-da, fennen önlenmesi mümkün bulunma-yan başka bir anlatımla, işverence mevzu-atın öngördüğü tüm önlemlerin alınmış olduğu koşullarda dahi önlenmesi müm-kün bulunmayan durum ve sonuçları ifade eder. Bir olayın tamamen kaçınılmaz-lık sonucu meydana geldiğinin sap-tanması halinde hakim, işverenin so-rumluluğunu, Borçlar Kanunu’nun 43. maddesini göz önünde tutarak hakkaniyet ölçüsünde saptamalıdır. İşçi-işveren arasındaki bu tür davalarda ta-

rafların ekonomik ve sosyal durumlarının göz önünde bulundurulması halinde; işve-rene biraz daha fazla sorumluluk verilmesi; sosyal hukuk devleti ilkesi gereği düşünüle-bilir. Yargıtay’ın yerleşik uygulaması da bu yöndedir. Oysa dava konusu olayda, % 100 kaçınılmazlık bulunmasına karşın hakim hesap bilirkişisinin önerdiği ve % 100 ora-nında işverene sorumluluk yükleyen oranı aynen kabul etmiş ve davalı işvereni kaza sonucu meydana gelen davacı zararının ta-mamından sorumlu tutmuştur. Bu tür bir sorumluluk paylaşımı ise (eski) Borçlar Ka-nunu’nun 43. maddesine aykırıdır”. Yargı-tay, kaçınılmazlık durumunda da işvere-nin sorumlu olacağını, ancak tazminattan (eski) BK m.43 hükmüne göre indirim yap-ması gerektiğini kabul etmiştir. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 2004 yılında verdiği bir ka-rarda, kaçınılmazlık durumunda işverene % 50-60 oranında sorumluluk yükletme-nin uygun olacağını açıklamıştır. Yargıta-ya göre, “…Bir olayın tamamen kaçınılmaz-

lık sonucu meydana geldiğinin saptanması halinde hakim, işverenin sorumluluğunu, Borçlar Kanunu’nun 43.maddesini gözö-nünde tutarak hakkaniyet ölçüsünde sap-tamalıdır. Her iki taraf yönünden % 50’şer sorumluluğun paylaştırılması ilk bakışta uygun görünebilirse de, işçi-işveren ara-sındaki bu tür davalarda tarafların ekono-mik ve sosyal durumlarının gözönünde bu-lundurulması halinde, işverene biraz daha fazla sorumluluk verilmesi, sosyal hukuk devleti ilkesi gereği düşünülebilir. Bu du-rumda, işverene % 50-60 oranında bir so-rumluluk takdir etmek hakkaniyete uygun düşecektir. Yargıtay’ın yerleşik uygulaması da bu yöndedir. Oysa dava konusu olayda, % 100 kaçınılmazlık bulunmasına karşın, mahkemece % 33 oranında işverene so-rumluluk yüklenmiştir. Bu tür bir sorum-luluk paylaşımı ise Borçlar Kanunu’nun 43. maddesine aykırıdır” (Y.21HD, 26.2.2004, 899/1629, Kazancı Mevzuat ve İçtihat Bilgi Bankası, www.kazanci.com.tr).

İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

32

İÇİNDEKİLER

KÜÇÜK İŞ YERLERİNİN DURUMU:

Page 33: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

iii. Değişen Çizgi: Kaçınılmazlığın

Sorgulanması Ve Kusurlu Sorumluluk

Yargıtay kararlarında görülen önemli bir değişim, kaçınılmazlığın sorgulanması şek-linde olmuştur. İş Sağlığı ve güvenliği ala-nındaki bilimsel çalışmalara uygun olarak, Yüksek mahkeme de kaçınılmazlığın artık istisnai nitelikte olabileceğini kabul etme-ye başlamıştır. Birçok dosya, kaçınılmazlı-ğın yeniden sorgulanması gerekçesi ile bo-zulmuştur. Örneğin, Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 1.12.2008 tarihli kararında, “…dosyadaki kayıt ve belgelerden olay, dava-cının davalı Şirkete ait Armutlu İnşaatla-rında kalıpçı ustası olarak çalışırken duvar üzerine tabiyenin hazırlanması için beton çivisi çakarken çivinin başının kırılarak sol gözüne isabet etmesi sonucu sol gözünün yaralanması şeklinde olmuştur. Alınan 1. makine mühendisi iş güvenliği uzmanı ra-porunda olayın kötü tesadüf sonucu olduğu %100 oranında kaçınılmazlık bulunduğu

rapor edilmişse de bu raporun iş güvenli-ği yasanının 77. maddesine uygun olduğu söylenemez. Bu raporda işverenin kusuru-nun olup olmadığı yeterince araştırılıp or-taya konmamıştır. Bu nedenle İş Güvenli-ği Yasasının 77. maddesinde uygun olarak konularında uzman 3 kişilik bilirkişi heye-tince kusur raporu alınarak verilen raporu dosyadaki bilgi ve belgelerle birlikte değer-lendirerek sonucuna göre karar verilme-lidir” sonucuna ulaşılmıştır (Y.21 HD, E: 2008/5624 K: 2008/18632, Karar Tarihi: 01.12.2008, www.legalbank.net). Yargıta-yın bu yaklaşımı, bizce de çağın gelişimine uygun ve isabetli olmuştur.

iv. Yeni Borçlar Kanunu: Açıklık

Kazanmayan Bir Sorumluluk Modeli

2012 Temmuz ayında yürürlüğe giren Yeni Borçlar Kanunumuzun 417. maddesinde, işverenin hukuki sorumluluğu düzenlen-miştir. Buna göre, “…İşveren, hizmet iliş-

kisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkeleri-ne uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğrama-maları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerek-li önlemleri almakla yükümlüdür. İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlan-ması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlü-dür. İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı ne-deniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırı-lıktan doğan sorumluluk hükümlerine ta-bidir”.

Ancak Borçlar Kanununun 71. maddesi de “önemli ölçüde tehlikeli işletmeler” bakı-mından devreye girebilecek ve kusursuz

İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

33

İÇİNDEKİLER

KÜÇÜK İŞ YERLERİNİN DURUMU:

Page 34: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

sorumluluğu tekrar gündeme taşıyacak bir hüküm niteliğinde görünmektedir. Buna göre; “…Önemli ölçüde tehlike arz eden bir işletmenin faaliyetinden zarar doğdu-ğu takdirde, bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumludur. Bir işletmenin, mahiyeti veya faaliyette kul-lanılan malzeme, araçlar ya da güçler göz önünde tutulduğunda, bu işlerde uzman bir kişiden beklenen tüm özenin gösteril-mesi durumunda bile sıkça veya ağır zarar-lar doğurmaya elverişli olduğu sonucuna varılırsa, bunun önemli ölçüde tehlike arz eden bir işletme olduğu kabul edilir. Özel-likle, herhangi bir kanunda benzeri tehli-keler arz eden işletmeler için özel bir tehli-ke sorumluluğu öngörülmüşse, bu işletme de önemli ölçüde tehlike arz eden işletme sayılır. Belirli bir tehlike hâli için öngörü-len özel sorumluluk hükümleri saklıdır. Önemli ölçüde tehlike arz eden bir işletme-nin bu tür faaliyetine hukuk düzenince izin verilmiş olsa bile, zarar görenler, bu işlet-

menin faaliyetinin sebep olduğu zararları-nın uygun bir bedelle denkleştirilmesini is-teyebilirler”.

Söz konusu hükümler birlikte değerlendi-rildiğinde, işveren sorumluluğunun yine belirsiz bir alana sürüklendiği söylenebi-lecektir. Burada; önemli ölçüde tehlike arz eden işletmeler bakımından kusursuz so-rumluluk esaslarının uygulanacağı görüşü yayınlanan bilimsel çalışmalarda dile geti-rilmektedir. Önemli ölçüde tehlike arz eden işletmenin kapsamı son derece belirsiz ve sübjektiftir. Bu konuda 6331 sayılı Kanun ve Tehlike Sınıfları Tebliği’nin referans alı-nıp alınmayacağı tartışılabilir. Bu yaklaşım da kendi içinde tartışmaları doğurur. Zira tehlikeli ve çok tehlikeli sınıftan hangisi bu kapsama girecektir. Sadece çok tehlikeli mi girecek yoksa her iki gurup da mı dahil edi-lecektir? Tüm bu soruların yanıtlarını önü-müzdeki yıllarda mahkemeler aramak du-rumunda olacaktır.

II. İŞVERENİN SGK KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU: KURUMUN RÜCU HAKKI

i. İşverenin kastı veya sigortalıların

sağlığını koruma ve iş güvenliği

mevzuatına aykırı bir hareketi

İş kazasına neden olan işveren, ayrıca Sos-yal Güvenlik Kurumuna karşı rücu dava-sında da sorumlu olabilecektir. Kurum si-gortalıya yaptığı yardımları işverenden geri isteyebilecektir. 5510 Sayılı Kanununun 21. maddesine göre; “İş kazası ve meslek hasta-lığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlı-ğını koruma ve iş güvenliği mevzuatına ay-kırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride ya-pılması gereken ödemeler ile bağlanan ge-lirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiple-

İŞVERENİN SGK KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU: KURUMUN RÜCU HAKKI

34

İÇİNDEKİLER

İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA...

Page 35: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

rinin işverenden isteyebilecekleri tutarlar-la sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tes-pitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır”.

ii. İş kazasının zamanında

bildirilmemesi

5510 sayılı Kanuna göre, iş kazasının, 13 üncü maddenin ikinci fıkrasının (a) ben-dinde belirtilen sürede işveren tarafından Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Ku-rumca işverenden tahsil edilir.

iii. Sağlık raporu alınmaması

durumunda

5510 sayılı Kanuna göre, çalışma mevzua-tında sağlık raporu alınması gerektiği be-lirtilen işlerde, böyle bir rapora dayanıl-maksızın veya eldeki rapora aykırı olarak

bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılan sigortalının, bu işe girmeden önce var ol-duğu tespit edilen veya bünyece elverişli ol-madığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı nedeniyle, Kurumca sigor-talıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği işverene ödettirilir.

iv. Üçüncü Kişilerin Kusuru

İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçün-cü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine ya-pılan veya ileride yapılması gereken öde-meler ile bağlanan gelirin başladığı tarihte-ki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücu edilir.

III. İŞVERENİN CEZAİ SORUMLULUĞU

İş kazası neticesinde işçinin yaralanması veya ölümü etmesi sonucu işverenin cezai sorumluluğu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanu-nun taksirle yaralama ve taksirle öldürme hükümleri çerçevesinde değerlendirilmek-tedir. Bu noktada taksir, bilinçli taksir ve kast kavramları önem kazanacaktır.

● Taksir, neticeyi öngörmemektir.

● Bilinçli taksir, öngörülen neticeyi istememek-tir.

● Olası kast, öngörülen neticeyi kabullenmektir.

● Kast; suçun, neticenin bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir

İş yerinde iş sağlığı ve güvenliği için ge-rekli önlemlerini almayan işverenin doğa-bilecek iş kazasını da öngörebileceği kabul edilebilmektedir. Buna göre, işveren tara-fından iş kazasının gerçekleşmesi istenme-se dahi gerekli önlemleri almadığında, iş kazasının öngörüldüğünden dolayı işveren bilinçli taksirle sorumlu olabilecektir. Özel-likle İSG uzmanı ve hekimin yazılı olarak belirttiği önlemler yerine getirilmez ise bu durum işverenin sorumluluğu saptanırken

İŞVERENİN CEZAİ SORUMLULUĞU

35

İÇİNDEKİLER

İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA...

Page 36: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

dikkate alınacaktır. Yine İSG Kurul karar-larının uygulanmamasında da işveren ba-kımından benzer bir sorumluluk söz konu-su olabilecektir.

IV. İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

i. İdari para cezaları

İşverenin 6331 sayılı Kanunda yer alan yü-kümlülüklerini ihlal etmesi idari para ce-zası yaptırımıyla da karşılaşacaktır. 2013 yılı için yeniden değerleme oranı da dikka-te alınarak, idari para cezaları aşağıdaki şe-kilde oluşmaktadır:

İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

36

İÇİNDEKİLER

İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA...

Page 37: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre Hesaplanmış 6331 Sayılı İSG Kanunu’ndaki İdari Para Cezaları

Kanun Maddesi Ceza Maddesi Kanun Maddesinde Sözü Edilen Fiil 2013

Miktar

2014 YILINDA UY-GULANACAK CEZA

MİKTARI (TL)(Yeniden Değerle-me Oranı % 3,93)

Açıklamalar

MADDE 4 - İşverenin genel yükümlülüğü

26/1-a

4/1-a İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tedbir almamak, organizas-yonu yapmamak, gerekli araç ve gereçleri sağlamamak, sağlık ve güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale getirmemek ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalış-malar yapmamak.

2.156 2.240 Türk Lirası / her yükümlülük için

26/1-a4/1-b İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini izleme-mek, denetlememek ve uygunsuzlukları gidermemek.

2.156 2.240 Türk Lirası / her yükümlülük için

MADDE 6 - İş sağlığı ve güvenliği hizmet-leri

26/1-b 6/1-a İş güvenliği uzmanı çalıştırmamak. 5.390 5.601 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)6/1-a İşyeri hekimi çalıştırmamak. 5.390 5.601 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)6/1-a Diğer sağlık personeli çalıştırmamak. 2.695 2.800 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)

26/1-b6/1-b İSG hizmetleri için görevlendirdikleri kişi veya hiz-met aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getir-meleri amacıyla araç-gereç-mekân sağlamamak.

1.617 1.680 Türk Lirası

26/1-b 6/1-c İSG hizmetlerini yürütenler arasında koordinasyonu sağlamamak. 1.617 1.680 Türk Lirası

26/1-b

6/1-ç Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mev-zuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yeri-ne getirmemek.

1.078 1.120 Türk Lirası / her tedbir için

26/1-b6/1-d Görevlendirilen kişileri, hizmet alınan kuruluşları, başka işyerlerinden gelen çalışanları ve bunların işveren-lerini İSG riskleri konusunda bilgilendirmemek.

1.617 1.680 Türk Lirası

MADDE 8 - İşyeri he-kimleri ve iş güvenliği uzmanları

26/1-c 8/1 İş güvenliği uzmanlarının ve işyeri hekimlerinin hak ve yetkilerini kısıtlamak. 1.617 1.680 Türk Lirası / uzman ve hekim için ayrı ayrı

26/1-c 8/6.İşyeri sağlık ve güvenlik birimini kurmamak. 1.617 1.680 Türk Lirası

İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

37

İÇİNDEKİLER

İŞLETMELER NE ZAMAN KANUN KAPSAMINA...

Page 38: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre Hesaplanmış 6331 Sayılı İSG Kanunu’ndaki İdari Para Cezaları

Kanun Maddesi Ceza Maddesi Kanun Maddesinde Sözü Edilen Fiil 2013

Miktar

2014 YILINDA UY-GULANACAK CEZA

MİKTARI (TL)(Yeniden Değerle-me Oranı % 3,93)

Açıklamalar

MADDE 10 - Risk de-ğerlendirmesi, kont-rol, ölçüm ve araş-tırma

26/1-ç 10/1 Risk değerlendirmesi yapmamak veya yaptırmamak.3.234 3.361 Türk Lirası

4.851 5.041 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)

26/1-ç 10/4 Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, öl-çüm, inceleme ve araştırmaları yapmamak. 1.617 1.680 Türk Lirası

MADDE 11 - Acil du-rum planları, yan-gınla mücadele ve ilk yardım

26/1-d

Acil durumları belirlememek, acil durumlar için tedbir al-mamak, acil durum planlarını hazırlamamak, destek ele-manı görevlendirmemek, araç gereç sağlamamak, acil durumlarda işyeri dışındaki kuruluşla irtibatı sağlayacak düzenlemeyi yapmamak.

1.078 1.120 Türk Lirası / her yükümlülük için

1.078 1.120 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)

MADDE 12 - Tahliye 26/1-d

Ciddi ve yakın tehlike durumunda; çalışanların işi bıraka-rak güvenli yere gitmelerini sağlamamak. Zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini istemek.Müdahalede bulunan çalışanları yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutmak.

1.078 1.120 Türk Lirası / her yükümlülük için

1.078 1.120 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)

MADDE 14 - İş kazası ve meslek hastalıkla-rının kayıt ve bildirimi

26/1-e14/1 İş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tut-mamak, ramak kala olaylar ve iş kazaları ile ilgili incele-meler yaparak ilgili raporları düzenlememek.

1.617 1.680 Türk Lirası / her yükümlülük için

26/1-e 14/2.İş kazalarını ve meslek hastalıklarını 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmemek. 2.156 2.240 Türk Lirası

26/1-e14/4.Sağlık hizmeti sunucularının iş kazalarını, yetkili sağlık hizmet sunucularının meslek hastalıklarını en geç 10 gün içinde SGK’ya bildirmemesi.

2.156 2.240 Türk Lirası

MADDE 15 - Sağlık gözetimi

26/1-f 15/1 Çalışanlara sağlık gözetimi yaptırmamak. 1.078 1.120 Türk Lirası / her çalışan için

26/1-f 15/2 Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar için sağlık raporu almamak. 1.078 1.120 Türk Lirası / her çalışan için

MADDE 16 - Çalışan-ların bilgilendirilmesi 26/1-g Çalışanları bilgilendirme yükümlülüğüne uymamak. 1.078 1.120 Türk Lirası / her çalışan için

MADDE 17 - Çalışan-ların eğitimi 26/1-ğ Çalışanlara eğitim verme yükümlülüğüne uymamak. 1.078 1.120 Türk Lirası / her çalışan için

İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

38

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 39: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre Hesaplanmış 6331 Sayılı İSG Kanunu’ndaki İdari Para Cezaları

Kanun Maddesi Ceza Maddesi Kanun Maddesinde Sözü Edilen Fiil 2013

Miktar

2014 YILINDA UY-GULANACAK CEZA

MİKTARI (TL)(Yeniden Değerle-me Oranı % 3,93)

Açıklamalar

MADDE 18 - Çalı-şanların görüşlerinin alınması ve katılımla-rının sağlanması

26/1-h Çalışanların görüşlerini alma ve katılımlarını sağlama yü-kümlülüğüne uymamak. 1.078 1.120 Türk Lirası / her aykırılık için

MADDE 20 - Çalışan temsilcisi

26/1-ı 20/1 İşyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarına göre çalışan temsilcileri görevlendirmemek. 1.078 1.120 Türk Lirası

26/1-ı 20/3 İşveren tarafından çalışan temsilcilerinin öneride bu-lunma ve tedbir alınmasını isteme hakkını ihlal etmek. 1.617 1.680 Türk Lirası

26/1-ı 20/4 Çalışan temsilcilerinin ve destek elemanlarının hak-larını kısıtlamak ve gerekli imkanları sağlamamak. 1.078 1.120 Türk Lirası / hakları kısıtlanan her birey için

MADDE 22 - İş sağlığı ve güvenliği kurulu 26/1-i

İş sağlığı ve güvenliği kurulunu oluşturmamak, alt işvere-nin bulunduğu hallerde uygun kurulu oluşturmamak, ku-rullar arasında koordinasyonu sağlamamak.

2.156 2.240 Türk Lirası / her aykırılık için

MADDE 23 - İş sağlığı ve güvenliğinin koor-dinasyonu

26/1-j23/2 Yönetim tarafından birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezlerinde İSG konusundaki koordinasyonu sağla-mamak, tedbir almaları için işvereni uyarmamak.

5.390 5.601 Türk Lirası

MADDE 24 - Teftiş, inceleme, araştırma, müfettişin yetki, yü-kümlülük ve sorum-luluğu

. 26/1-k

24/2 Ölçüm, inceleme ve araştırma yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve gü-venlik birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına en-gel olmak.

5.390 5.601 Türk Lirası

MADDE 25 - İşin dur-durulması

26/1-l İşyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdur-ma kararına uymayarak durdurulan işe devam ettirmek. 10.780 11.203 Türk Lirası

26/1-l 25/6 İşin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödememek veya uygun başka iş vermemek.

1.078 1.120 Türk Lirası / ihlale uğrayan her çalışan için1.078 1.120 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)

MADDE 29 - Güven-lik raporu veya büyük kaza önleme politika belgesi

26/1-m

Büyük kaza önleme politika belgesini hazırlamamak. 53.900 56.018 Türk LirasıGüvenlik raporunu hazırlayarak Bakanlığa sunmadan iş-yerini faaliyete geçirmek. 86.240 89.629 Türk Lirası

İşletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen işyerini faaliyete geçirmek. 86.240 89.629 Türk Lirası

Durdurulan işyerinde faaliyete devam etmek. 86.240 89.629 Türk Lirası

İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

39

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 40: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre Hesaplanmış 6331 Sayılı İSG Kanunu’ndaki İdari Para Cezaları

Kanun Maddesi Ceza Maddesi Kanun Maddesinde Sözü Edilen Fiil 2013

Miktar

2014 YILINDA UY-GULANACAK CEZA

MİKTARI (TL)(Yeniden Değerle-me Oranı % 3,93)

Açıklamalar

MADDE 30 - İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çeşitli yönetmelikler

26/1-n 30 uncu madde de öngörülen yönetmeliklerdeki hükümle-re aykırı hareket etmek.

1.078 1.120 Türk Lirası / her hüküm için

1.078 1.120 Türk Lirası / her ay (Aykırılığın devamı halinde)

İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

40

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 41: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Yeniden Değerleme Oranına Göre Hesaplanmış 6331 sayılı Kanunun 24. maddesi gereğince 4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre

Uygulanacak İdari Para Cezaları

Kanun Maddesi Ceza Maddesi Konu 2013

Miktar

2014 YILINDA UYGULANACAK CEZA MİKTARI (TL)

( Yeniden Değerleme Oranı % 3,93)

Açıklamalar

MADDE 92 - Yetkili makam ve me-murlar 107/1-a

Çağrıldıkları zaman gelmemek, ifade ve bilgi vermemek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermemek, İş Müfettişlerinin 92/1fıkrada yazılı görevlerini yapmak için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermemek ve bu yoldaki emir ve isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmemek.

11.721 12.181 Türk Lirası

MADDE 96 - İşçi ve işverenin so-rumluluğu 107/1-b

İfade ve bilgilerine başvurulan işçilere işverenlerce tel-kinlerde bulunma, gerçeği saklamaya yahut değiştirmeye zorlama veyahut ilgili makamlara ifade vermeleri üzerine onlara karşı kötü davranışlarda bulunmak.

11.721 12.181 Türk Lirası

MADDE 107 - İş hayatının denetim ve teftişi ile ilgili hükümlere aykı-rılık

107 İş Müfettişlerinin teftiş ve denetim görevlerinin yapılma-sını ve sonuçlandırılmasını engellemek. 11.721 12.181 Türk Lirası

Not: 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasındaki “İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk

Lirasının küsuru dikkate alınmaz” hükmü gereğince 1 TL’nin küsuru dikkate alınmamıştır.

İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

41

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 42: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ii. İşin Durdurulması

İşverenin yükümlülüklerini ihlali, bazı durumlar-

da işin durdurulması sonucunu da doğurabilecek-

tir. Kanunun 25. maddesine göre, İşyerindeki bina

ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya

iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluş-

turan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike gide-

rilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu teh-

likeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile

çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde

veya tamamında iş durdurulur. Ayrıca çok tehlikeli

sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehli-

keli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya bü-

yük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde,

risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumun-

da iş durdurulur.

a.) İşi durdurmaya yetkili makam

Kanunda da belirtildiği üzere, iş sağlığı ve güvenliği

bakımından teftişe yetkili üç iş müfettişinden oluşan

heyet, iş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yet-

kili iş müfettişinin tespiti üzerine gerekli incelemele-

ri yaparak, tespit tarihinden itibaren iki gün içerisin-

de işin durdurulmasına karar verebilir. Ancak tespit

edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi hâlin-

de; tespiti yapan iş müfettişi, heyet tarafından karar

alınıncaya kadar geçerli olmak kaydıyla işi durdurur.

a. Kim yerine getirecek?

İşin durdurulması kararı, ilgili mülki idare amirine

ve işyeri dosyasının bulunduğu Çalışma ve İş Kuru-

mu il müdürlüğüne bir gün içinde gönderilir. İşin

durdurulması kararı, mülki idare amiri tarafından

yirmidört saat içinde yerine getirilir. Ancak, tespit

edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi nede-

niyle verilen işin durdurulması kararı, mülki idare

amiri tarafından aynı gün yerine getirilir.

b. Karara itiraz nasıl olacak?

İşveren, yerine getirildiği tarihten itibaren altı iş

günü içinde, yetkili iş mahkemesinde işin durdurul-

ması kararına itiraz edebilecektir. İtiraz, işin durdu-

rulması kararının uygulanmasını etkilemeyecektir.

Mahkeme itirazı öncelikle görüşecek ve altı iş günü

içinde karara bağlayacaktır. Mahkeme kararı kesin-

dir.

c. İşverenin işin durdurulmasına neden

hususları gidermesi

İşverenin işin durdurulmasını gerektiren hususların

giderildiğini Bakanlığa yazılı olarak bildirmesi hâlin-

de, en geç yedi gün içinde işyerinde inceleme yapıla-

rak işverenin talebi sonuçlandırılacaktır.

d. Ücret ödeme yükümlülüğü

Kanuna göre, işveren, işin durdurulması sebebiyle

işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemekle veya üc-

retlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya

durumlarına göre başka bir iş vermekle yükümlü

olacaktır.

İŞVERENİN İDARE KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU

42

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 43: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

8. 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ BAKIMINDAN ALT İŞVEREN VE GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ

I. ALT İŞVEREN KİME DENİR?

Alt işveren kavramına 4857 sayılı İş Kanu-nunda yer verilmiş bulunulmaktadır. Buna göre, bir işverenden, işyerinde yürüttü-ğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yar-dımcı işlerinde veya asıl işin bir bö-lümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık ge-rektiren işlerde iş alan ve bu iş için gö-revlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldı-ğı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl iş-veren-alt işveren ilişkisi denir. Görüldüğü üzere, asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edebilmek için ortada öncelikle bir asıl işveren bulunması gerekir. İşveren işçi ça-lıştıran kişi olduğuna göre, asıl işverenden bahsedebilmemiz için işçi çalıştıran bir ki-şinin varlığını aramak gerekecektir.

Alt İşverenlik Yönetmeliğine göre, alt iş-veren, kendi işyeri için Kanunun bildirim yapmakla yükümlüdür. Alt işveren, işyeri-nin tescili için şekli Bakanlıkça belirlenen işyeri bildirgesi ile birlikte Yönetmelikte belirtilen belgeleri Bölge Müdürlüğüne ve-rir. Bir işyerinde her ne suretle olursa olsun asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma-sı yeni bir işyeri kurulması olarak değerlen-dirilir. İşyeri bildirgesi ile birlikte;

a) Tüzel kişiler için Ticaret Sicil Gazetesi sureti,

b) İmza sirküleri,

c) Alt işverenlik sözleşmesi ve ekleri böl-ge müdürlüğüne verilir. Yönetmeliğe göre, Bölge müdürlüğünce, 5 inci maddenin bi-rinci fıkrası uyarınca bildirimde bulunan

alt işverenin işyeri tescil edilerek işyeri için bir sicil numarası verilir. İşyeri bildirgesin-de beyan edilen bilgilerin ve eklenmesi ge-reken belgelerin eksik veya gerçeğe aykırı olması hâlinde işyerinin tescili yapılmaz.

Alt işveren tanımı SGK mevzuatı bakımın-dan da önem taşımaktadır. 5510 sayılı Ka-nunun 12. maddesi 6. fıkrasında “Bir iş-verenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalış-tıran üçüncü kişiye alt işveren denir” şek-linde tanım getirilmiştir. SGK mevzuatına göre ise, alt işverenin işyeri bildirgesi ver-mesine ve işyeri dosyası açtırmasına gerek olmayıp, asıl işverenin işyerinde çalıştırdığı sigortalıları, işverenle aralarında yaptıkla-rı sözleşmenin ibrazı kaydıyla, Kurumdan

ALT İŞVEREN KİME DENİR?

43

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 44: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

alacağı özel bir numara ile asıl işverenin kayıtlı olduğu dosyadan bildirir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde, alt işverenin, mevzuattan doğan yüküm-lülüklerini asıl işverene ait işyeri sicil nu-marasına ilave olarak verilecek üç haneli alt işveren numarası ile asıl işverenin işyeri dosyası üzerinden yerine getireceği, alt iş-veren adına farklı bir işyeri dosyası açılma-yacağı belirtilmiştir. Bu yönetmelik ile alt işverenlere işyeri bildirgesi verme yüküm-lülüğü getirilmemiştir. Yönetmeliğin 29. maddesi gereği, işverenden iş alan alt iş-verenler, kanundan doğan yükümlülükle-ri başlamadan önce, işyeri bildirgesi hariç, gerçek kişi alt işverenler yönünden kendile-rinin, tüzel kişi alt işverenler yönünden ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirkülerini ve asıl işverenle yapmış olduğu sözleşmenin bir örneğini SGK’na vererek tescil edilirler. Alt işverene, asıl işveren si-cil numarasına üç haneli bir kod eklenerek

oluşan bir sicil numarası verilir. Alt işve-ren yükümlülüklerini asıl işverenin dosyası üzerinden kendine ait kodla yerine getirir.

II. ASIL İŞVERENİN DE BİRLİKTE SORUMLULUĞU

Kanuna göre, bu ilişkide asıl işveren, alt iş-verenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili ola-rak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleş-mesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Buna göre işçi, alt işveren başvurabileceği gibi, asıl işverene de işçilik alacaklarının tahsili için başvurabilir. Ya da uygulamada görül-düğü üzere, her ikisine de husumet yönel-terek dava açar.

III. MUVAZAAYA DAYALI ALT İŞVERENLİK

Alt işverenlik uygulamasının kötüye kul-lanılması, özellikle sadece “bordro şirketi” olarak tabir edilen gerçek dışı alt işverenlik uygulamalarının yaygınlaşması, kanunko-yucuyu özel düzenlemeler getirmeye sevk etmiştir. 4857 sayılı İş Kanununa göre, asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafın-dan işe alınarak çalıştırılmaya de-vam ettirilmesi suretiyle hakları kı-sıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi ku-rulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl iş-veren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işle-me dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işve-renin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik ne-denlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere veri-lemez.

ASIL İŞVERENİN DE BİRLİKTE SORUMLULUĞU

44

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 45: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

IV. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ NEDİR?

Geçici iş ilişkisi 4857 sayılı İş Kanunu’nun 7. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu mad-deye göre geçici iş ilişkisi genel anlamıyla bir işverenin iş sözleşmesi ile bağlı işçisi-ni onun onayını almak koşuluyla iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici bir süre için bir başka işverene vermesidir. İş Kanununa göre, işveren, devir sırasında yazılı rızasını almak suretiyle bir iş-çiyi; holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması ko-şuluyla başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçi-ci olarak devrettiğinde geçici iş ilişkisi gerçekleşmiş olur. Bu halde iş sözleşmesi devam etmekle beraber, işçi bu sözleşme-ye göre üstlendiği işin görülmesini, iş söz-leşmesine geçici iş ilişkisi kurulan işvere-ne karşı yerine getirmekle yükümlü olur.

Geçici iş ilişkisi kurulan işveren işçiye tali-mat verme hakkına sahip olup, işçiye sağ-lık ve güvenlik risklerine karşı gerekli eğiti-mi vermekle yükümlüdür. Geçici iş ilişkisi altı ayı geçmemek üzere yazılı olarak yapı-lır, gerektiğinde en fazla iki defa yenilene-bilir. İşverenin, ücreti ödeme yükümlülüğü devam eder. Kanunun 7. maddesinde geçici iş ilişkisi kurulan işverenin İSG sorumlulu-ğuna da yer verilmiş bulunmaktadır. Buna göre, geçici iş ilişkisi kurulan işveren, işçi-nin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile bir-likte sorumludur.

V. ALT İŞVEREN-GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ VE 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

i. Kurulların Koordinasyonu ve

Birlikte Kurul Oluşturma

Kanunda ayrıca asıl işveren alt işveren iliş-kisinin bulunduğu durumlarda, İSG Kurul-larının kurulması ve işletilmesine ilişkin esaslara da yer verilmiş bulunmaktadır. Buna göre, 6 aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde; Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması ko-nusunda iş birliği ve koordinasyon asıl iş-verence sağlanacaktır.

Bu düzenlemenin amacı aynı coğrafi alan içinde oluşturulmuş iki kurulun birbirin-den habersiz ve kopuk biçimde faaliyet gös-termesini ve karar alıp uygulamasını önle-mektir. Zira iki kurulun eşgüdüm olmadan faaliyet göstermesi bunların etkili olmala-rına engel oluşturur. Bu noktada eşgüdü-mü sağlama görevi, asıl işverene yüklen-miştir.

GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ NEDİR?

45

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 46: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Dikkat edilecek olursa, kurul oluşumu için, alt işveren ilişkisinin 6 aydan fazla süre-li olması aranmaktadır. Buna göre arızi ni-telikte, temizlik, bakım, onarım gibi işlerde alt işveren çalışması durumunda alt işve-renlerin İSG kurullarında temsiline ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.

Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işve-ren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâle-ten yetkili bir temsilci atayacaktır. Yani alt işverenin 50’den az işçisi varsa, kurul oluş-turması gerekmeyecek ancak bu halde de asıl işverenin kuruluna temsilci göndere-cektir.

Kanuna göre, işyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluş-turduğu kurul ile iş birliği ve koordinas-yonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atayacaktır. Burada da asıl işvere-nin 50’den az işçisi varsa, kurul oluşturma-yacak, ancak kurul oluşturan alt işverene

temsilci gönderecektir.

Kanuna göre, Kurul oluşturması gerekme-yen asıl işveren ve alt işverenin toplam ça-lışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işve-ren ve alt işveren tarafından birlikte bir ku-rul oluşturulacaktır.

ii. Eğitim durumunu denetleme

yükümlülüğü

Kanuna göre, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıf-ta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğiti-min alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışan-lar işe başlatılamayacaktır. Kanuna göre, geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerek-li eğitimin verilmesini sağlayacaktır.

iii. Bilgilendirme yükümlülüğü

Kanuna göre, işveren işçileri işyerinde kar-şılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler, kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar, ilk yar-dım, olağan dışı durumlar, afetler ve yan-gınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler konusunda bilgilen-direcektir.

Başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanların bu bilgileri al-malarını sağlamak üzere, söz konusu çalı-şanların işverenlerine gerekli bilgileri işve-ren verecektir.

Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine göre ise, işyerinde çalışanlar, çalışan temsilci-leri ve başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar ve bunların işverenleri; iş-yerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güven-lik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilecektir.

ALT İŞVEREN-GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ VE 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

46

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 47: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

iv. Risk Değerlendirmesi Sürecindeki

Yükümlülükler

Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine göre, her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili ola-rak, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca ge-rekli risk değerlendirmesi çalışmalarını ya-pacak veya yaptıracaktır. Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusun-da asıl işverenin sorumluluk alanları ile il-gili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanacaktır. Yönetmeliğe göre, asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetleye-cek ve bu konudaki çalışmaları koordine edecektir.

Yönetmelik aynı zamanda dokümantasyo-na ilişkin yükümlülükler de getirmektedir. Buna göre, alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını asıl işve-rene verecektir. Asıl işveren; bu risk değer-lendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla

bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izleyecek, de-netleyecek ve uygunsuzlukların giderilme-sini sağlayacaktır.

Yasal Dayanaklar

6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu

4857 sayılı İş Kanunu

6098 sayılı Borçlar Kanunu

6111 sayılı Kanun

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Ka-nunuİş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği 26/12/2012 tarihli ve 28509 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinin Ek-1’inde yer alan İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi 29 Mart 2013 (28602 RG) ile değiştirilmiştirİş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, RG. 18.01.2013İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, RG 29.12.2012İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, RG. 29.12.2012İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hak-kında Yönetmelik Taslağı

Kaynakça / Linkler

S. Süzek: İş Hukuku, İstanbul 2012

F. Papağan, İş Kanunu Kapsamında İş Kazalarının İş-veren Açısından Sonuçları, http://www.degirmenci.av.tr/?q=node/94L. Akın,: “İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşveren ve Ve-killerinin Hukuki, İdari ve Cezai Sorumlulukları” ÇEİS. İş Sağlığı Ve Güvenliği Sempozyumu 2008. L. Akın: İş Kazasından Doğan Maddi Tazminat. Yetkin Yay. 2001.E. Akyiğit: İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde Devlet Desteği, Sicil İHD, Mart 2013, 40-61.Z.G. Balkır: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşverenin Yönetim Sorumluluğu, Sicil İHD, Aralık 2012, 20-41.T. Centel, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi: İş Sağlı-ğı ve Güvenliğinde Merkezi İlk Yapılanma, Sicil İHD, Aralık 2012, 5-9.Ö. Ekmekçi: “Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisinde İSG Uygu-lamaları” ÇEİS. İş Sağlığı Ve Güvenliği Sempozyumu 2008.N. Gerek: iş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun Düşündür-dükleri, Sicil İHD, Aralık 2012, 10-19.M. Kabakçı: 6331 Sayılı Kanunun İş Sağlığı ve Güvenli-ği Anlayışı ve Risklerden Korunma İlkelerinin (m.5) İşlevi, Sicil İHD, Mart 2013, 61-77.M. Şen: İşverenin İşçiyi Koruma ve Gözetme Borcu Kapsa-mında İşçinin Kişiliğinin Korunmasına Aykırılık ve Sonuç-ları, Sicil İHD, Aralık 2012, 129-139.

ALT İŞVEREN-GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ VE 6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

47

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 48: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

II. BÖLÜM İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

II. BÖLÜM

İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Page 49: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

1. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİ ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

I. UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

i. Yükümlülüğün Yasal Temeli

6331 sayılı Kanuna göre, (m. 6), mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden koru-nulmasına yönelik çalışmaları da kapsaya-cak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin su-nulması için işveren; çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirecektir. Çalı-şanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizme-tin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilecektir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması

hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dik-kate alınarak, bu hizmetin yerine getirilme-sini kendisi üstlenebilecektir. Buna göre, işverenler artık işin niteliğine bakılmaksı-zın, ister hizmet ister sanayi olsun İSG pro-fesyonellerini istihdam etmek durumunda olacaklardır. Yukarıda da incelendiği üze-re, 50’den az işçi çalıştıran işletmeler bakı-mından çalıştırma yükümlülükleri, tehlike sınıf derecesine göre belirlenecektir.

ii. OSGB nedir?

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi, Kamu ku-rum ve kuruluşları, organize sanayi bölge-leri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve persone-le sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen

birimi ifade eder. OSGB, bir tür İSG hizmet taşaronu olarak adlandırılabilir. İşveren hekim ve uzmanı kendi bünyesinde çalıştı-rabileceği gibi (in-house), bu hizmeti dışa-rıdan OSGB’ler üzerinden de satın alabilir.

iii. OSGB nasıl kurulur?

OSGB kurulabilmesi ve hizmet sunabilme-si için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir;

a) İşyeri hekimi,

b) İş güvenliği uzmanı,

c) Diğer sağlık personeli

istihdamı zorunludur. OSGB’lerde tam sü-reli görevlendirilenler, başka bir OSGB’de

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

49

İÇİNDEKİLER

İŞVERENİN HUKUKİ, İDARI VE CEZAİ...

Page 50: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

veya işyerinde aynı unvanla veya Bakanlık-ça yetkilendirilen eğitim kurumlarında eği-tici unvanıyla görev alamaz. OSGB’ler, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütül-mesine ve personel sayısına yetecek asgari büyüklükte; işyeri hekimi tarafından kulla-nılmak üzere en az 10 metrekarelik bir mu-ayene odası, 15 metrekarelik ilkyardım ve acil müdahale, 10 metrekarelik iş güvenliği uzmanı odaları ile 12 metrekarelik bekleme yeri, uygun büyüklükte arşiv odası ve en az bir tuvalet ve lavabodan oluşur. OSGB’ler, sözleşme yaptıkları işyerlerine sunulacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre belir-lenen sürelerden az olmamak kaydı ile yü-rütür.

iv. OSGB’ler nerede yetkilidir?

OSGB’lerin yetki aldıkları adresin bulun-duğu il sınırları dışında hizmet verebilme-leri için o ilde şube açmaları zorunludur.

Şube açmak istediklerinde bu Yönetmelik-te belirtilen şartları sağlarlar. Ancak niteli-ği gereği birden fazla ilde yürütülmesi ge-reken raylı sistem, yol ve nakil hattı inşası veya bakımı ve onarımı gibi işlerde hizmet alınan OSGB’nin işin yapıldığı illerden her-hangi birisinde yetkilendirilmiş olması ye-terlidir. OSGB’ler yetkilendirildikleri il sı-nırı içerisinde izinsiz şube açamayacağı gibi herhangi bir şekilde irtibat bürosu da aça-mazlar. Şube açmak istediklerinde Yönet-melikte belirtilen şartları sağlarlar.

31 Ocak 2013 tarihli Resmi Gazetede yayın-lanan (Sayı: 28545) İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Ya-pılmasına Dair Yönetmelik ile OSGB’ lerin yetki sınırları genişletilmiştir. Buna göre (m.2); “…OSGB’ler kuruldukları il ve sınır komşusu illerde hizmet sunmaya yetkilidir. Sınır illerin dışında hizmet verilebilme-si için, bu Yönetmelikte belirtilen şartları sağlayarak o illerde şube açılması zorunlu-

dur.” “Ancak, tapu kütüğüne mesken ola-rak kayıtlı binalarda yer alan bölümlerin tamamının yetkili idarelerce işyeri olarak ruhsatlandırılmış olması şartıyla bu bö-lümlerde OSGB kurulabilir.”

v. OSGB Nerede Faaliyet Gösterir?

OSGB’lerin, işyerlerine hizmet verdikleri sürece yetki aldıkları adreste, açık ve faa-liyette bulunması esastır. Günlük çalışma süresi içinde verilen hizmet ve faaliyetler konusunda yetkili bir kişinin OSGB’de ha-zır bulunması sağlanır. OSGB, 10/2/2004 tarihli ve 25369 sayılı Resmî Gazete’de ya-yımlanan İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelikte belirtilen niteliklere uygun şekilde oluşturulur ve Yönetmelikte belirtilen araç ve gereçlerle donatılır. OS-GB’lerin iş merkezi, iş hanı ve alışveriş mer-kezleri gibi binalarda kuruluyor ise binala-rın, İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

50

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ...

Page 51: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yö-netmeliğin acil çıkış düzenlemesine ilişkin hükümlerine uygunluğu yeterli kabul edi-lir. OSGB’ler tapu kütüğüne işyeri olarak kayıtlı bölümleri hariç mesken olarak kul-lanılan çok katlı binalarda ve işyeri olarak kayıtlı olsa dahi bodrum katlarda kurula-maz. OSGB’lerin zemin katta veya müsta-kil binalarda kurulması esastır. OSGB’ler-de adres veya unvan değişikliği yapılması halinde 30 gün içinde yetki belgesinin ye-nilenmesi talebiyle Genel Müdürlüğe baş-vuru yapılır. Bu başvurular ilk başvuru işlemlerine tabidir. Şirket ortaklarında de-ğişiklik olması halinde, durum 30 gün içe-risinde Genel Müdürlüğe bildirilir. Yeni şirket ortaklarının ilgili mevzuat hüküm-lerinde belirtilen şartlara uygun olmama-sı halinde durumun düzeltilmesi amacıyla Genel Müdürlükçe şirkete 30 gün süre ve-rilir. İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hiz-meti sunmak üzere OSGB’lerce görevlendi-rilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı

tarafından saklanması gereken onaylı def-ter suretleri, OSGB arşivinde tutulur ve is-tenmesi halinde denetime yetkili memurla-ra gösterilir. Kendilerinden talep edilmese dahi, sözleşme süresi sonunda bütün kayıt ve dosyalar OSGB’lerce işverene teslim edi-lir. İSGB ve OSGB’ler iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması sırasında işin nor-mal akışını aksatmamaya özen gösterirler.

vi. Devir Yasağı

Yönetmeliğe Göre, OSGB’ler, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını başka bir kişi veya kuruma devre-demezler.

vii. İSG-KATIP Üzerinden Bildirim

OSGB’lerce istihdam edilen kişilere ilişkin sözleşmeler İSG-KATİP üzerinden beş iş-günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunul-

ması amacıyla işyerlerinde görevlendirilen kişilerin, doğum, hastalık ve yıllık izin gibi zorunlu nedenler sebebiyle değiştirilme-si ve değişiklik süresinin 30 günü geçmesi halinde, durum Genel Müdürlüğe bildirilir. İş Kanunundaki çalışma süreleri saklı ka-mak kaydıyla, işyerine hizmetin sunulma-sı için hesaplanan zorunlu süre bölünmek suretiyle birden fazla kişi görevlendirile-mez. Sözleşme ve görevlendirme belgeleri üç nüsha halinde ve Yönetmelikteki ekleri-ne uygun olarak aşağıda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde düzenlenir.

OSGB ile işveren arasında Yönetmelite-ki örneğine uygun sözleşme düzenlenir ve nüshalardan biri işveren tarafından, biri OSGB tarafından saklanır. Son nüsha beş işgünü içinde işveren veya OSGB tarafın-dan Genel Müdürlüğe bildirilir. OSGB, söz-leşme yaptığı işyerine hizmet verecek işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelini, bu konuda ayrıca bilgilendirir.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

51

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ...

Page 52: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

viii. Uzman ve Hekimlere Sağlanması

Gereken Olanaklar Nedir?

Kanuna göre, işverenler görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluş-ların görevlerini yerine getirmeleri amacıy-la araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerek-li bütün ihtiyaçlarını karşılar (m.6-b). Bu maddede geçen “zaman” unsurunun özel-likle önemli olduğunun altı çizilmelidir. Zira uygulamada İSG uzmanları aynı za-manda işyerinde başka bir görevde de çalı-şabilmektedir (örneğin makine mühendisi) . Bu durumda işverenin bu kişiye “uzman-lık” görevini yapabilmesi için yeterince za-man sağlaması gerekmektedir. Aksi tak-dirde uzman kâğıt üzerinde kalır ve İSG sistemi daha baştan çöker. Tekrar altı çi-zilmelidir ki; Kanunun en büyük riski yü-kümlülüklerin kâğıt üzerinde kalmasıdır. İşverenler bu kanunu sadece cezalardan kaçmak için yapılması gerekenler listesi gibi görmemeli, insan hayatı ve sağlığının

önemli dikkate alarak ciddiyetle ve kararlı-lıkla fiilen hayata geçirmelidir.

ix. İşveren, Hekim, Uzman ve

OSGB’lerin Belirttiği Önlemleri Yerine

Getirmek Zorunda Mıdır?

Mevzuata Uygun-Yazılı Tedbirleri Yerine Getirme Zorunluluğu

Kanuna göre işveren, işyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlamalı ve gö-revlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı ku-rum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine ge-tirmelidir. Buna göre uzmanın ve hekimin belirttiği önlemler işverenlerce uygulana-caktır.

Uzmanın onaylı deftere işleyeceği husus-lar, işverence ayrıca kabul edilmesine gerek kalmaksızın işveren bakımından bağlayıcı-lık kazanacaktır.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

52

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ...

Page 53: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Onaylı defter nedir?

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönet-meliğinin 9. maddesinde, “uzman, iş sağ-lığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek durumundadır” hükmüne yer verilmiştir. Yönetmeliğin 11. maddesinde ise, “İş gü-venliği uzmanı, görevlendirildiği işyerinde yap ılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsi-yeleri ile 9 uncu maddede belirtilen husus-lara ait faaliyetlerini, işyeri hekimi ile bir-likte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar” hük-mü yer almaktadır.Buna göre, her iki hü-küm birlikte değerlendirildiğinde, uzman alınması gereken tedbiri onaylı deftere ya-zarak işverene tebliğ edebilecektir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönet-meliğinin “İş sağlık ve güvenlik kayıtları ve onaylı deftere ilişkin yükümlülükleri” baş-

lığını taşıyan 7. maddesine göre ise Onay-lı defter işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, Genel Mü-dürlük veya noterce her sayfası mühürlen-mek suretiyle onaylanacaktır. Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanacaktır.

Onaylı deftere yazılan tespit ve öne-riler işverene tebliğ edilmiş sayıla-caktır. Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve iş-yeri hekimi tarafından saklanacaktır.

Defterin imzalanması ve düzenli tutulma-sından işveren sorumlu olacak; teftişe yet-kili iş müfettişlerinin her istediğinde iş-veren onaylı defteri göstermek zorunda olacaktır. Buna göre, İşveren ise kendisi-ne tebliğ edilen önlemleri yerine getirmek durumundadır. Aksi halde olabilecek bir iş kazasından doğacak sorumluluk işverene ait olacaktır.

x. İşyerimizde Çalıştıracağımız Uzman

Hangi Sınıftan Olmalıdır?

6331 sayılı Kanuna göre, İş güvenliği uz-manlarının görev alabilmeleri için; çok teh-likeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyer-lerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uz-manlığı belgesine sahip olmaları şartı ara-nacaktır.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

53

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ...

Page 54: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

31 Ocak 2013 tarihli Resmi Gazete’ de ya-yınlanan “İş Güvenliği Uzmanlarının Gö-rev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hak-kında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile uzmanların çalışabile-ceği alanlar iş tecrübeleri dikkate alınarak genişletilmiştir. “ Belirli süre hizmeti olan-ların çalışma yetkisi” başlığını taşıyan geçici 2. maddeye göre “ Üç yıllık mesleki tecrübe ve (C) veya (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip iş güvenliği uzmanları; sek-törel düzenleme kapsamında kendi meslek dallarına uygun işlerin yapıldığı işyeriyle sınırlı olmak üzere, bütün tehlike sınıfla-rındaki işyerlerinde görevlendirilebilirler. Bu hüküm, maddenin yürürlüğe giriş tari-hinden itibaren yedi yıl geçerlidir. Bu süre içinde işyerinin tehlike sınıfına uygun bel-ge almayan veya alamayan iş güvenliği uz-manları için söz konusu görevlendirmeler kazanılmış hak sayılmaz”.

Yönetmeliğe göre, yapılan düzenleme kap-samında, işyerinde yapılan asıl iş esas alın-mak üzere iş güvenliği uzmanlarının mes-lek dalı ile işyeri tehlike sınıfının ilgisi NACE Rev. 2 Altılı Ekonomik Faaliyet Sı-nıflaması dikkate alınarak Bakanlıkça be-lirlenecektir. Yine, bu madde kapsamında görev yapmak isteyenler, üç yıl içinde mü-racaat etme hakkına sahiptirler. Bu kişiler, Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan ve en az üç yıl süreyle ikinci fıkrada belirlenen iş-yerlerinde çalıştıklarına dair en az 750 gün-lük prim ödeme kayıtlarını gösteren hizmet dökümüyle birlikte yapacakları sözleşme-leri Genel Müdürlüğe bildireceklerdir. Bu kapsamda görevlendirilenler bu maddenin yürürlüğü süresince haklarını kullanabile-ceklerdir

xi. Uzman, Hekim ve Diğer Sağlık

Personeli Kaç Saat Çalışacak?

Kanuna göre, işyeri hekimi ve iş güven-liği uzmanının tam süreli görevlendiril-mesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurması gereke-cektir. Bu durumda, çalışanların tabi oldu-ğu kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanu-nuna göre belirlenen haftalık çalışma süresi dikkate alınacaktır. İş Güvenliği Uzmanla-rının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitim-leri Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesine göre 11 Ekim 2013 Tarih ve 28792 Sayı-lı Resmi Gazetede yayımlanan İş Güvenli-ği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte De-ğişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle ya-pılan değişiklikler işlenmiştir);

a) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sı-nıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 60 dakika..

b) Diğer işyerlerinden:

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

54

İÇİNDEKİLER

6331 SAYILI KANUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ...

Page 55: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika.

2) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika.

3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalı-şan başına ayda en az 12 dakika.

(2) Az tehlikeli sınıfta yer alan (Değişik iba-re:RG-11/10/2013-28792) 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her (Değişik ibare:RG-11/10/2013-28792) 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güven-liği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısı-nın (Değişik ibare:RG-11/10/2013-28792) 2000 sayısının tam katlarından fazla olma-sı durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.

(3) Tehlikeli sınıfta yer alan (Değişik iba-re:RG-11/10/2013-28792) 1500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her (Değişik ibare:RG-11/10/2013-28792) 1500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güven-liği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısı-nın (Değişik ibare:RG-11/10/2013-28792) 1500 sayısının tam katlarından fazla olma-sı durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.

(4) Çok tehlikeli sınıfta yer alan (Değişik ibare:RG-11/10/2013-28792) 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her (Değişik ibare:RG-11/10/2013-28792) 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güven-liği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısı-nın (Değişik ibare:RG-11/10/2013-28792) 1000 sayısının tam katlarından fazla olma-sı durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada

belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.

(5) İş güvenliği uzmanları sözleşmede be-lirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunar. (Değişik ikinci cümle: RG-11/10/2013-28792) Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanu-ni çalışma süresinden sayılmaz.

xii. İşyeri hekimlerinin çalışma süreleri

nasıldır?

İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli-nin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimle-ri Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesine göre;

a) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sı-nıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 25 dakika.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

55

İÇİNDEKİLER

Page 56: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

b) Diğer işyerlerinden,

1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 4 dakika.

2) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika.

3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalı-şan başına ayda en az 8 dakika.

(2) Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 ça-lışan için tam gün çalışacak en az bir işye-ri hekimi görevlendirilir. Çalışan sayısının 2000 sayısının tam katlarından fazla olma-sı durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş-yeri hekimi ek olarak görevlendirilir.

(3) Tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1500 ça-

lışan için tam gün çalışacak en az bir işye-ri hekimi görevlendirilir. Çalışan sayısının 1500 sayısının tam katlarından fazla olma-sı durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş-yeri hekimi ek olarak görevlendirilir.

(4) Çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Çalışan sa-yısının 1000 sayısının tam katlarından faz-la olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birin-ci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ek olarak görevlendiri-lir.

(5) İşyeri hekiminin görevlendirilmesinde sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunulur. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu iş-

yerleri arasında yolda geçen süreler hafta-lık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.

xiii. Uzmanların görevleri nelerdir?

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönet-meliğin 9. Maddesinde İş güvenliği uzman-larının görevleri sayılmış bulunmaktadır. Buna göre öncelikle uzman işyerinde “Reh-berlik” hizmeti verecektir. İş güvenliği uz-manı, işyerinde yapılan çalışmalar ve ya-pılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakı-mı, seçimi ve kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere işin planlanması, organizasyo-nu ve uygulanması, kişisel koruyucu dona-nımların seçimi, temini, kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına ve genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdü-rülmesini sağlamak için işverene öneriler-de bulunacaktır.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

56

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 57: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Uzman, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alın-ması gereken tedbirleri işverene yazılı ola-rak bildirmek durumundadır. Uzman, iş-yerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlem-ler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunacaktır. Ayrıca, işyerinde meydana gelen ancak ölüm ya da yara-lanmaya neden olmayan, ancak çalışana, ekipmana veya işyerine zarar verme po-tansiyeli olan olayların nedenlerinin araş-tırılması konusunda çalışma yapmak ve iş-verene önerilerde bulunmak da uzmanın görevleri arasında belirtilmiş bulunmakta-dır. .

“ Risk değerlendirmesi” konusunda da uz-mana görevler yüklenmiş durumdadır. Buna göre, uzman, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılma-sıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda

alınması gereken sağlık ve güvenlik önlem-leri konusunda işverene önerilerde bulun-mak ve takibini yapmak durumundadır.

Uzman ayrıca “Çalışma ortamı gözetimi” görevini de yerine getirecektir. Yönetme-liğe göre, çalışma ortamının gözetiminin yapılması, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyo-dik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamalarını kontrol etmek uzmanın görevleri arasındadır. Uzman ayrıca, işye-rinde kaza, yangın veya patlamaların ön-lenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışma-larına katılmak, bu konuyla ilgili periyo-dik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmekle de görevli kılınmıştır. Uzmanın bir diğer göre-

vi ise, “Eğitim, bilgilendirme ve kayıt” ola-rak tanımlanmıştır. Yönetmeliğe göre, çalı-şanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin ona-yına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek uzmanın görevidir.

Uzman, çalışma ortamıyla ilgili iş sağlı-ğı ve güvenliği çalışmaları ve çalışma orta-mı gözetim sonuçlarının kaydedildiği yıl-lık değerlendirme raporunu işyeri hekimi ile işbirliği halinde hazırlamakla görevlidir. Uzman yine, çalışanlara yönelik bilgilen-dirme faaliyetlerini düzenleyerek işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmekle görevlidir. Ayrıca gerekli yerlerde kullanılmak amacıyla iş sağlığı ve güvenli-ği talimatları ile çalışma izin prosedürleri-ni hazırlayarak işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek de uzmanın görevleri arasındadır.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

57

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 58: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İş Güvenliği Uzmanı, “İlgili birimlerle iş-birliği” de yapacaktır. Buna göre, işyeri he-kimiyle birlikte iş kazaları ve meslek has-talıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için ince-leme ve araştırma yaparak gerekli önleyi-ci faaliyet planlarını hazırlamak ve uygu-lamaların takibini yapmak bu kapsamdaki görevlerin başında gelmektedir. Uzman bir sonraki yılda gerçekleştirilecek iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıl-lık çalışma planını işyeri hekimiyle birlik-te hazırlayacak, ayrıca, bulunması halinde üyesi olduğu iş sağlığı ve güvenliği kuru-luyla işbirliği içinde çalışacaktır. Uzman, çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamayacak ve bu kişilerle işbirliği yapacaktır.

xiv. İş Güvenliği Uzmanlarının Yetkileri

Nelerdir?

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönet-meliğin 10. maddesinde uzmanların yetki-leri de sayılmaktadır. Buna göre, Uzman, işverene yazılı olarak bildirilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken ted-birlerden hayati tehlike arz edenlerin, iş güvenliği uzmanı tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu iş-yerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kuru-mu il müdürlüğüne bildirmekle yetkilidir. Uzman ayrıca, işyerinde belirlediği haya-ti tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi ha-linde işin durdurulması için işverene baş-vurmakla yetkilidir. Uzman, görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştır-ma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaş-

mak ve çalışanlarla görüşmekle, görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâ-hilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyeri-nin iç düzenlemelerine uygun olarak işbir-liği yapmakla yetkilidir..

Yönetmeliğe göre, tam süreli iş sözleşme-si ile görevlendirilen işgüvenliği uzmanları, çalıştıkları işyeri ile ilgili mesleki gelişme-lerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkı-na sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda ge-çen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle iş güvenliği uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz. Dikkate edileceği üzere Yönetmelik uzman-ların kişisel gelişmelerine de önem vermiş ve eğitim faaliyetlerine katılmalarını bu şe-kilde teşvik etmiştir.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

58

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 59: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

xv. İş Güvenliği Uzmanlarının

Yükümlülükleri Nelerdir?

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönet-meliğin 11. maddesinde uzmanların yükümlülükleri belirtilmiştir. Buna göre, iş güvenliği uzmanları, bu Yönetme-likte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar ak-satmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ti-cari durumları ile ilgili bilgileri gizli tut-makla yükümlüdürler.

Yönetmelikte kanunda yer alan esaslar tekrarlanmış ve “iş güvenliği uzmanla-rı, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yü-rütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hiz-met sundukları işverene karşı sorumludur” hükmüne yer verilmiştir. Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vü-

cut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iş güvenliği uzmanının yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alınacaktır. Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleşmiş yargı kararı, malullüğün belirlenmesinde ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesindeki kriterler esas alınacaktır.

xvi. Diğer sağlık personeli kimdir? Kaç

saat çalışmalıdır?

İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli-nin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğe göre, “diğer sağlık personeli”, iş sağlığı ve güvenliği hizmet-lerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisye-ni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakan-lıkça verilen işyeri hemşireliği belgesine sa-

hip kişileri, ifade eder. 6331 sayılı Kanuna göre, tam süreli işyeri hekimi görevlendiri-len işyerlerinde, diğer sağlık personeli gö-revlendirilmesi zorunlu değildir. Buna göre işyeri hekiminin kısmi süreli olarak istih-dam edilmesi durumunda diğer sağlık per-sonelinin de istihdamı gerekecektir.

xvii. İşyeri hekimlerinin görevleri

nedir?

İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli-nin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğe göre işyeri hekimi, işyerinde bulunması halinde diğer sağlık personeli ile birlikte çalışır. İşyeri hekimle-ri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsa-mında bir çok görevi bulunmaktadır. Buna göre işyeri hekimi öncelikle, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında çalışan-ların sağlık gözetimi ve çalışma ortamının gözetimi ile ilgili işverene rehberlik yapa-caktır. Bu süreçte iş sağlığı ve güvenliğiy-

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

59

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 60: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

le ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirecektir.

İşyeri hekimi risk değerlendirmesi konu-sunda da görevler üstlenmiştir. Buna göre hekim, İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili ça-lışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gere-ken sağlık ve güvenlik önlemleri konusun-da işverene önerilerde bulunmak ve takibi-ni yapmakla görevlidir.

İşyeri hekimi, işçilerin sağlık gözetimi ko-nusunda çalışanları bilgilendirmek ve onla-rın rızasını almak, sağlık riskleri ve yapılan sağlık muayeneleri konusunda çalışanla-rı yeterli ve uygun şekilde bilgilendirmekle görevlidir. İşyerinde sağlığa zararlı riskle-rin değerlendirilmesi ve önlenmesi ile ilgili gece postaları da dâhil olmak üzere çalışan-ların sağlık gözetimini yapmak, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak çalı-

şanların yapacakları işe uygun olduklarını belirten işe giriş ve periyodik sağlık mua-yenesi sonuçlarını belirtilen aralıklarla dü-zenlemek ve işyerinde muhafaza etmek iş-yeri hekiminin görevleri arasındadır.

İşyeri hekiminin, eğitim, bilgilendirme ve kayıt konusunda da yükümlüleri mevcut-tur. Hekim, çalışanların iş sağlığı ve gü-venliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma ya-parak işverenin onayına sunmak ve uygula-malarını yapmak veya kontrol etmekle yü-kümlü olacaktır.

Hekim ilgili birimlerle işbirliği de yapacak-tır. Buna göre, sağlık gözetimi sonuçlarına göre, iş güvenliği uzmanı ile işbirliği için-de çalışma ortamının gözetimi kapsamında gerekli ölçümlerin yapılmasını önermek, ölçüm sonuçlarını değerlendirmek işye-ri hekiminin görevi arasında bulunmakta-dır. Yine, hekim üyesi olduğu iş sağlığı ve

güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışa-caktır. Yönetmeliğe göre, Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Yö-netmeliğine göre meslek hastalığı ile ilgili sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye yet-kili hastaneler ile işbirliği içinde çalışmak, iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığı-na yakalanan çalışanların rehabilitasyonu konusunda ilgili birimlerle işbirliği yapmak da hekimin görevleri arasında bulunacak-tır. Hekim ayrıca, işyerinde görevli çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışma-larına destek sağlamayacak ve bu kişilerle işbirliği yapacaktır.

xviii. İşyeri hekiminin yetkileri

nelerdir?

İşyeri hekimi, işverene yazılı olarak bildi-rilen iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınma-sı gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, işyeri hekimi tarafından belirle-necek makul bir süre içinde işveren tarafın-

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

60

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 61: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

dan yerine getirilmemesi hâlinde, bu husu-su işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek yetkisi-ne sahiptir. Yine, İşyerinde belirlediği ha-yati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirme-si halinde işin durdurulması için işverene başvurmak da hekimin yetkileri arasında bulunmaktadır.

xix. İşyeri hekiminin yükümlülükleri

nedir?

İşyeri hekimleri, görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar ak-satmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ti-cari durumları hakkındaki bilgiler ile çalı-şanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.

İşyeri hekimi, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsi-yeleri ile işyeri hekiminin görevleri başlık-lı dokuzuncu maddede belirtilen hususla-ra ait çalışmalarını, iş güvenliği uzmanı ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gör-düğü diğer hususları onaylı deftere yaza-caktır.

İşyeri hekimi, meslek hastalığı ön tanısı koyduğu vakaları, Sosyal Güvenlik Kuru-mu tarafından yetkilendirilen sağlık hiz-meti sunucularına sevk edecektir.

xx. İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği

Uzmanlarının Mesleki Açıdan Bağımsız

Mıdır?

İş güvenliği uzmanlarının görevlerini tam bir bağımsızlık içinde yerine getirmele-ri büyük bir önem taşımaktadır. Kanuna göre, (m.8) ; “…İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini

yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdi-ği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür.

xxi. Uzman işvereni Bakanlığa şikayet

edebilir mi?

Kanuna göre, İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerin-de iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınma-sı gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirecektir. Bildirilen hususlardan haya-ti tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirecektir. Buna göre işverenlerin, uzman ve hekimin tavsiyelerini dikkate almamaları durumun-da Bakanlığa şikayet edilmeleri söz konusu olabilecek; bu durumda idari yaptırımlarla karşılaşabileceklerdir.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

61

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 62: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

xxii. Uzman ve Hekimlerin

Sorumluluğu nedir?

Kanunda uzmanların sorumluluğu ile il-gili esaslara da yer verilmiş bulunmakta-dır. Buna göre, Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanla-rı, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yü-rütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hiz-met sundukları işverene karşı sorumludur. Kanuna göre, çalışanın ölümü veya maluli-yetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütün-lüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelme-sinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınabilecektir.

UZMAN VE HEKİM ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TEMEL ESASLARI

62

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 63: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

2. İSG KATİP PROGRAMI

I. Tanımlar

İSG-KÂTİP: İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt Takip İzleme Programı

İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi söz-leşme bildirimlerine ilişkin iş ve işlemle-rin daha etkin ve hızlı şekilde yürütülmesi amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Mü-dürlüğü’nce “İSG-KATİP” programı hazır-lanmış ve 25.3.2013 e-Bildirge yöneticile-ri kullanıcılarına açılmıştır. İşveren, ortak, vekil, muhasebe ve işveren türlerine ait yetkiler kaldırılmış olup sadece e-Bildir-ge yöneticileri sisteme giriş yapabile-ceklerdir.

Sistemin kullanılabilmesi ve iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirebil-mesi amacıyla;

● Görevlendirme yapılacak işyerinin “e-Bildirge Yöneticisi”’nin SGK kayıtlarında tanımlanmış olması,

● Bu kişilerin e-devlet şifreleri aracılığıyla http://isgkatip.csgb.gov.tr/Logout.aspx adresinden İSG-KATİP sistemine giriş yaparak, görevlen-dirilecek iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimini T.C. Kimlik numaraları vasıtasıyla sistem ha-vuzundan seçmeleri,

● Sistem üzerinden seçilen iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin, yine aynı sistem üzerinden e-Devlet şifreleri ile sisteme giriş yapıp uygun

bulmaları halinde sözleşmelerini onaylamala-rı gerekmektedir. Ayrıca, daha önce onayı alın-mış ve geçerliliği devam eden sözleşmelerin de İSG-KATİP sistemi üzerinden bildirilmesi ve yenilenmesi gerekmektedir.

” İşyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı sözleşmelerinizi

isg-kâtip sistemiyle elektronik ortamda yapmanız

gerekmekte”

Tanımlar

63

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 64: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

II. Adım Adım İsg Kâtip Programı

a) http://isgkatip.csgb.gov.tr/Logout.aspx adresinden program ana sayfasına gi-rin.

Adım Adım İsg Kâtip Programı

64

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 65: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Adım Adım İsg Kâtip Programı

65

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 66: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

b) e- bildirge yetkilsinin TC kimlik nu-marası ve e- devlet şifresi ile sisteme giriş yapın.

Adım Adım İsg Kâtip Programı

66

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 67: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

c) Görevlendirme-Sözleşmeler başlığı altında “Yeni” kutucuğunu seçerek sözleş-me yapacağınız iş güvenliği uzmanı veya iş-yeri hekiminin TC kimlik numarasını gire-rek gerekli kontrolleri yaptıktan sonra sözleşmeyi onaylayın.

Adım Adım İsg Kâtip Programı

67

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 68: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

III. Önemli Hatırlatmalar

Ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hiz-met alan işyerleri için, ilgili ortak sağlık ve güvenlik biriminin sözleşme girişini yap-masının ardından işyerinin isg kâtip siste-minden gerekli kontrolleri yaparak sözleş-meyi onaylaması yeterlidir.

Yukarıda yer alan işlemlerin yapılmış ol-ması, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme bildirimlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’ne bildirilmiş olması olarak kabul edilecek olup, bu iş-lemden sonra herhangi bir evrak işlemi ya-pılmasına ihtiyaç bulunmamaktadır. An-cak, daha önceden onay alınmış sözleşme veya görevlendirme belgelerinin fesih veya başka bir nedenle geçerliliğini yitirmesi ha-linde işveren tarafından durumun beş iş günü içinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’ne yazılı olarak bildirilmesi ge-rekmektedir.

Ayrıca, görevlendirme yapılamaması duru-munun, ilgili işyerlerinin Tehlike Sınıfları Tebliğine uygun bir tehlike sınıfı seçilme-miş olması ya da görevlendirilen iş güven-liği uzmanının işyerlerinin tehlike sınıfına uygun sertifikasının olmamasından kay-naklanacağı bilinmelidir.

NOT: Uygulamanın çalışabilmesi için aşa-ğıdaki hususlara ayrıca dikkat edilmesi ge-rekmektedir:

1. Uygulamanın çalışabilmesi için; Mozil-la Firefox 14+, Google Chrome 21+, Safari 5+, Internet Explorer 9+, Opera 12+ inter-net tarayıcılarına (web browser) ihtiyaç du-yulmaktadır.

2. Tehlike sınıfı bildirimlerinin, e-Bildirge yoluyla ve “İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ-NE İLİŞKİN İŞYERİ TEHLİKE SINIFLARI TEBLİĞİ” uygun şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmış olması gerekmektedir.

Bildirim yapmayan işyerlerinin sistem üze-rinden işyeri hekimi veya iş güvenliği uz-manı görevlendirmesi mümkün değildir.

” Sözleşmelerin isg kâtip üzerinden yapılmasıyla

bakanlığa bildirim yapma yükümlülüğü de yerine

getirilmiş olur”

Önemli Hatırlatmalar

68

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 69: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

3. İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ KURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

I. Tanımlar

İşyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB): İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, ge-rekli donanım ve personele sahip olan bi-rim

Diğer sağlık personeli: İş sağlığı ve gü-venliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni veya çev-re sağlığı teknisyeni

II. Kimler İSGB Kurmakla Yükümlüdür?

Belirlenen çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı-nın tam süreli görevlendirilmesi ge-reken durumlarda (az tehlikeli sınıfta

yer alan 1000 veya daha fazla çalışanı olan, tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan, çok tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerin-de); işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar.

III. İSGB Nasıl Kurulur?

İSGB; en az bir işyeri hekimi ile işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir iş güvenliği uzmanının görevlendiril-mesi ile oluşturulur. Bu birimde işveren di-ğer sağlık personeli de görevlendirebilir.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürü-tülmesi amacıyla işveren tarafından işyer-lerinde kurulacak olan iş sağlığı ve güven-liği birimlerinde aşağıdaki şartlar sağlanır:

a) İSGB, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri-nin yürütülmesine ve çalışan personel sa-yısına uygun büyüklükte bir yerde kurulur. Bu birimin asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması esastır.

b) Bu birimlerde sekizer metrekareden az olmamak üzere bir iş güvenliği uzmanı odası ile işyeri hekimi tarafından kullanıl-mak üzere bir muayene odası ve 12 metre-kareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur. Tam zamanlı görevlendirilecek her işyeri hekimi ve iş gü-venliği uzmanı için aynı şartlarda ayrı birer oda tahsis edilir.

Tanımlar

69

İÇİNDEKİLER

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ VE...

Page 70: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

”Belirlenen çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi ve iş

güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda işveren, işyeri

sağlık ve güvenlik birimi kurar ”

c) İSGB’ler Ek’te belirtilen araç ve gereçler ile donatılır ve işyerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaş-tırılmasını sağlamak üzere uygun araç bu-lundurulur.

(3) İSGB’nin bölümleri aynı alanda bulu-nur ve bu alan çalışanlar tarafından kolay-lıkla görülebilecek şekilde işaretlenir.

İSGB’ler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasına katkıda bulunulması amacıyla;

a) İşyerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı yürütülecek her türlü koruyucu, önle-yici ve düzeltici faaliyeti kapsayacak şekil-de, çalışma ortamı gözetimi konusunda iş-verene rehberlik yapılmasından ve öneriler hazırlayarak onayına sunulmasından,

b) Çalışanların sağlığını korumak ve geliş-tirmek amacı ile yapılacak sağlık gözetimi-nin uygulanmasından,

c) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eği-timleri ve bilgilendirilmeleri konusunda planlama yapılarak işverenin onayına su-nulmasından,

Bu birimlerde sekizer metrekareden az olmamak

üzere bir iş güvenliği uzmanı odası ile işyeri hekimi

tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve 12

metrekareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur

ç) İşyerinde kaza, yangın, doğal afet ve bu-nun gibi acil müdahale gerektiren durum-ların belirlenmesi, acil durum planının ha-zırlanması, ilkyardım ve acil müdahale bakımından yapılması gereken uygulama-ların organizasyonu ile ilgili diğer birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasın-dan,

İSGB Nasıl Kurulur?

70

İÇİNDEKİLER

İSG KÂTİP PROGRAMI

Page 71: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

d) Yıllık çalışma planı, yıllık değerlendirme raporu, çalışma ortamının gözetimi, çalı-şanların sağlık gözetimi, iş kazası ve mes-lek hastalığı ile iş sağlığı ve güvenliğine iliş-kin bilgilerin ve çalışma sonuçlarının kayıt altına alınmasından,

e) Çalışanların yürüttüğü işler, işyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları ve maruziyet bilgileri ile işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi sonuçları, iş kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, işyerinde-ki kişisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesi-ne uyularak saklanmasından,

f) İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli-nin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimle-ri ile İlgili Yönetmelik ile İş Güvenliği Uz-manlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik kapsa-mında hizmet verdikleri alanlarda belirti-len görevlerin yerine getirilip getirilmedi-ğinin izlenmesinden,

sorumludurlar.

IV. İSGB Kurma Yükümlülüğü Olmayan İşletmeler Ne Yapmalı?

İşyeri sağlık ve güvenlik birimi kurma yü-kümlülüğü olmayan işletmelerde, tam sü-reli iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğü olmasa dahi işveren, görevlendirdiği kişi veya OSGB’le-rin görevlerini yerine getirmeleri amacı ile asgari olarak belirli koşulları sağlamakla yükümlüdür. Buna göre; 50 ve daha faz-la çalışanı olan işyerlerinde işveren, İşye-ri hekimi ile diğer sağlık personeline ve iş güvenliği uzmanına 8 metrekareden az ol-mamak üzere toplam iki oda temin eder. İşyerinde ayrıca acil durumlarda çalışanla-rın en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur.

50’den az çalışanı olan işyerlerinde işveren, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin iş sağlığı ve güvenli-ği hizmetini etkin verebilmesi için çalışma süresince kullanılmak üzere uygun bir yer sağlar. Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları gibi yerlerde bulunan ve 50’den az çalışanı olan işverenlerin yü-rütecekleri iş sağlığı ve güvenliği hizmet-leri için; koordinasyon yönetim tarafından sağlanmak üzere ortaklaşa kullanılabile-cek bir mekân oluşturulabilir. Oluşturula-cak mekândan hizmet sunulacak toplam çalışan sayısı 50’den az olması durumun-da üçüncü fıkra, 50’den fazla olması duru-munda ise ikinci fıkra hükümlerine uygun-luk sağlanır.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürü-tülmesi için işveren tarafından ayrılan ça-lışma yerlerinin bölüm ve birimlerinin aynı alan içerisinde bulunması esastır. Bu bö-lüm ve birimlerin bulunduğu yerler çalı-

İSGB Kurma Yükümlülüğü Olmayan İşletmeler Ne Yapmalı?

71

İÇİNDEKİLER

İSG KÂTİP PROGRAMI

Page 72: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

şanlar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde işaretlenir.

Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uz-manı görevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde, işyerinde bu maddeye göre oluş-turulan ve belirtilen şartları karşılayan bi-rim, düzenlenen sağlık raporları bakımın-dan İSGB olarak kabul edilir.

V. İSGB VE OSGB’LERDE BULUNACAK ASGARİ MALZEME LİSTESİ

a) Steteskop,

b) Tansiyon aleti,

c) Otoskop,

ç) Oftalmoskop,

d) Termometre,

e) Işık kaynağı,

f) Küçük cerrahi seti,

g) Paravan, perde v.b,

ğ) Muayene masası,

h) Refleks çekici,

ı) Tartı aleti,

i) Boy ölçer,

j) Pansuman seti,

k) Dil basacağı, enjektör, gazlı bez gibi gerekli sarf malzemeleri,

l) Keskin atık kabı,

m) Manometreli oksijen tüpü (taşı-nabilir),

n) Seyyar lamba,

o) Buzdolabı,

ö) İlaç ve malzeme dolabı,

p) EKG cihazı

r) Negatoskop

s)Tekerlekli sandalye,

ş) 15/2/2008 tarihli ve 26788 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ayakta Teş-his ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluş-ları Hakkında Yönetmeliğe göre bulundu-rulması zorunlu tutulan temel acil ilaçlar, aşılar ve antiserumlar.

Not 1: Birden fazla işyeri hekiminin bir ara-da çalıştığı birimlerde, yukarıdaki tıbbi ci-haz ve malzemelerden (a)’dan (h) bendine kadar (h bendi dahil) olanlar her işyeri he-kimi için ayrı ayrı bulundurulur.

Not 2: Birimler, tıbbi atıklar ve çöpler için 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kon-trolü Yönetmeliği hükümlerine uygun ola-rak gerekli tedbirleri alır.

İSGB VE OSGB’LERDE BULUNACAK ASGARİ MALZEME LİSTESİ

72

İÇİNDEKİLER

İSG KÂTİP PROGRAMI

Page 73: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

4. RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

I. TANIMLAR

Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politi-kasına uygun, kayıp veya yaralanma oluş-turmayacak risk seviyesi.

Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bü-tün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azalt-mak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümü.

Ramak kala olay: İşyerinde meydana ge-len; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zara-ra uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olay.

Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç mey-dana gelme ihtimali

Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüş-mesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek dere-celendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin ka-rarlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar.

Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarı-dan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etki-leyebilecek zarar veya hasar verme potan-siyeli.

Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları iz-leme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan.

Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, ko-ruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yar-dım ve benzeri konularda özel olarak gö-revlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi.

II. İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

i. Temel esaslar

İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve gü-venliğinin sağlanması yükümlülüğünü or-tadan kaldırmaz.

TANIMLAR

73

İÇİNDEKİLER

İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ...

Page 74: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İşveren, risk değerlendirmesi çalışmaların-da görevlendirilen kişi veya kişilere (risk değerlendirmesi ekibine) risk değerlendir-mesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.

ii. Birden Fazla İşveren Olması

Durumunda Risk Değerlendirmesi

Çalışmaları

Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak ayrı ayrı risk değerlendirmesi gerçekleştirilir. İşveren-

ler, risk değerlendirmesi çalışmalarını, ko-ordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir.

Birden fazla işyerinin bulunduğu iş mer-kezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya si-teleri gibi yerlerde, işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen risk değerlendirmesi çalış-malarının koordinasyonu yönetim tarafın-

dan yürütülür. Yönetim; bu koordinasyonun yürütümün-de, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer iş-yerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için ilgili işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir.

iii. Asıl İşveren ve Alt İşveren

İlişkisinin Bulunduğu İşyerlerinde Risk

Değerlendirmesi

Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde:

a) Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca gerekli risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır.

b) Alt işverenlerin risk değerlendirmesi ça-lışmaları konusunda asıl işverenin sorum-luluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır.

İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

74

İÇİNDEKİLER

İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ...

Page 75: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

c) Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder.

Alt işverenler hazırladıkları risk değerlen-dirmesinin bir nüshasını asıl işverene ve-rir. Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleş-tirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygula-nıp uygulanmadığını izler, denetler ve uy-gunsuzlukların giderilmesini sağlar.

iv. Çalışanların Bilgilendirilmesi

İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar ve bunların işverenleri; işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilir.

III. RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ

Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturdu-ğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden olu-şur.

a) İşveren veya işveren vekili.

b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri he-kimleri.

c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.

ç) İşyerindeki destek elemanları.

d) İşyerindeki bütün birimleri temsil ede-cek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütü-len çalışmalar, mevcut veya muhtemel teh-like kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.

İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve

kuruluşlardan hizmet alabilir.

Risk değerlendirmesi çalışmalarının koor-dinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tara-fından da sağlanabilir.

İşveren, risk değerlendirmesi çalışmala-rında görevlendirilen kişi veya kişilerin gö-revlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütme-leri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlaya-maz.

Risk değerlendirmesi çalışmalarında gö-revlendirilen kişi veya kişiler işveren tara-fından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ EKİBİ

75

İÇİNDEKİLER

İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ...

Page 76: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

IV. RİSK DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI

i. Genel İlkeler

Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için ta-sarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belir-leme ve analiz etme, risk kontrol tedbirle-rinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve ge-rektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.

Çalışanların risk değerlendirmesi çalışma-sı yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağ-lanır.

ii. Tehlikelerin Tanımlanması

Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin ilgisine göre

asgari olarak aşağıda belirtilen bilgiler top-lanır.

a) İşyeri bina ve eklentileri.

b) İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler.

c) Üretim süreç ve teknikleri.

ç) İş ekipmanları.

d) Kullanılan maddeler.

e) Artık ve atıklarla ilgili işlemler.

f) Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar.

g) Çalışanların tecrübe ve düşünceleri.

ğ) İşe başlamadan önce ilgili mevzuat gere-ği alınacak çalışma izin belgeleri.

h) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve ben-zeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları.

ı) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren ça-lışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.

i) İşyerinin teftiş sonuçları.

j) Meslek hastalığı kayıtları.

k) İş kazası kayıtları.

l) İşyerinde meydana gelen ancak yaralan-ma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıtlar.

m) Ramak kala olay kayıtları.

n) Malzeme güvenlik bilgi formları.

o) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları.

ö) Varsa daha önce yapılmış risk değerlen-dirmesi çalışmaları.

p) Acil durum planları.

r) Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar.

Tehlikelere ilişkin bilgiler toplanırken aynı üretim, yöntem ve teknikleri ile üretim ya-pan benzer işyerlerinde meydana gelen iş kazaları ve ortaya çıkan meslek hastalıkları da değerlendirilebilir.

Toplanan bilgiler ışığında; iş sağlığı ve gü-venliği ile ilgili mevzuatta yer alan hüküm-ler de dikkate alınarak, çalışma ortamında

RİSK DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI

76

İÇİNDEKİLER

İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ...

Page 77: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psiko-sosyal, ergonomik ve benzeri tehlike kay-naklarından oluşan veya bunların etkile-şimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır. Bu belirleme ya-pılırken aşağıdaki hususlar, bu hususlar-dan etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebi-lecekleri göz önünde bulundurulur.

a) İşletmenin yeri nedeniyle ortaya çıkabi-lecek tehlikeler.

b) Seçilen alanda, işyeri bina ve eklentile-rinin plana uygun yerleştirilmemesi veya planda olmayan ilavelerin yapılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler.

c) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve ya-pım tarzı ile seçilen yapı malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler.

ç) Bakım ve onarım işleri de dahil işyerin-de yürütülecek her türlü faaliyet esnasında çalışma usulleri, vardiya düzeni, ekip çalış-ması, organizasyon, nezaret sistemi, hiye-rarşik düzen, ziyaretçi veya işyeri çalışanı olmayan diğer kişiler gibi faktörlerden kay-naklanabilecek tehlikeler.

d) İşin yürütümü, üretim teknikleri, kulla-nılan maddeler, makine ve ekipman, araç ve gereçler ile bunların çalışanların fiziksel özelliklerine uygun tasarlanmaması veya kullanılmamasından kaynaklanabilecek tehlikeler.

e) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi elektrik tesisatının bile-şenleri ile ısıtma, havalandırma, atmosfe-rik ve çevresel şartlardan korunma, drenaj, arıtma, yangın önleme ve mücadele ekip-manı ile benzeri yardımcı tesisat ve dona-nımlardan kaynaklanabilecek tehlikeler.

f) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddelerin işlenmesi, kul-lanılması, taşınması, depolanması ya da imha edilmesinden kaynaklanabilecek teh-likeler.

g) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulla-rı ile çalışanların kişisel hijyen alışkanlıkla-rından kaynaklanabilecek tehlikeler.

ğ) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yol-larının kullanımından kaynaklanabilecek tehlikeler.

h) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile il-gili yeterli eğitim almaması, bilgilendiril-

memesi, çalışanlara uygun talimat verilme-mesi veya çalışma izni prosedürü gereken durumlarda bu izin olmaksızın çalışılma-sından kaynaklanabilecek tehlikeler.

Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kim-yasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının neden oldu-ğu tehlikeler ile ilgili işyerinde daha önce kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırma ça-lışması yapılmamış ise risk değerlendir-mesi çalışmalarında kullanılmak üzere; bu tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalı-şanların bunlara maruziyet seviyelerini be-lirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol, öl-çüm, inceleme ve araştırmalar yapılır.

iii. Risklerin Belirlenmesi ve Analizi

Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklık-ta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar

RİSK DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI

77

İÇİNDEKİLER

İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ...

Page 78: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapı-lırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur.

Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirle-nen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya riskle-rin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi fak-törler ya da ulusal veya uluslararası stan-dartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak ana-liz edilir.

İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütül-düğü bölümlerin bulunması halinde birin-ci ve ikinci fıkralardaki hususlar her bir bö-lüm için tekrarlanır.

Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp sonuç-landırılır.

Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklü-ğüne ve önemlerine göre en yüksek risk se-viyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.

iv. Risklerin Kontrolü

Risklerin kontrolünde şu adımlar uygula-nır.

a) Planlama: Analiz edilerek etkilerinin bü-yüklüğüne ve önemine göre sıralı hale geti-rilen risklerin kontrolü amacıyla bir planla-ma yapılır.

b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırıl-ması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.

1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının or-tadan kaldırılması.

2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.

3) Riskler ile kaynağında mücadele edil-mesi.

c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem ba-samakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işve-rence uygulamaya konulur.

ç) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlem-ler tamamlanır.

Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma ön-lemlerine göre öncelik verilmesi ve uygula-nacak önlemlerin yeni risklere neden olma-ması sağlanır.

Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ AŞAMALARI

78

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 79: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

v. Dokümantasyon

Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hu-susları kapsayacak şekilde dokümante edi-lir.

a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.

b) Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanla-rı ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işye-ri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş bel-ge bilgileri.

c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tari-hi.

ç) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her biri-nin adı.

d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlike-ler.

e) Tespit edilen riskler.

f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.

g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları.

ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirle-ri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında

tespit edilen risk seviyesi.

Risk değerlendirmesi dokümanının sayfa-ları numaralandırılarak; gerçekleştiren ki-şiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır.

Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlene-bilir.

vi. Risk Değerlendirmesinin

Yenilenmesi

Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehli-ke sınıfına göre çok tehlikeli, tehlike-li ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yeni-lenir.

Aşağıda belirtilen durumlarda or-taya çıkabilecek yeni risklerin, işye-rinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulun-

durularak risk değerlendirmesi ta-mamen veya kısmen yenilenir.

a) İşyerinin taşınması veya binalarda deği-şiklik yapılması.

b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanı-lan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi.

c) Üretim yönteminde değişiklikler olması.

ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.

d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere iliş-kin bir mevzuat değişikliği olması.

e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.

f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.

V. RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNTEMLERİ

Risk değerlendirmesi için işletmelerin ya-pısı, ihtiyaçları, faaliyet gösterdikleri sek-

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNTEMLERİ

79

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 80: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

tör vb. kriterlere göre geliştirilmiş yüz-lerce yöntem bulunmaktadır. Etaylarda farklılık göstermekle birlikte tüm yöntem-lerin özünde yukarıda değinilen aşamalar doğrultusunda önleyici yaklaşım ser-gilemek vardır. Ülkemizdeki mevzuat ge-rekleri göz önünde bulundurulduğunda en uygun yöntemin riskin olasılık, frekans ve şiddetini sayısal olarak değerlendiren Kin-ney Yöntemi olduğu genel olarak kabul görmektedir.

Bu yöntemin tecrübeli ve uzman kişilerden oluşan, yukarıda belirtilen ekiple uygulan-ması ve profesyonel destek alınması bekle-nen faydanın sağlanması açısından kritik önem taşımaktadır. Ayrıca işletmenin geç-miş dönemlerdeki iş kazası ve meslek has-talıklarıyla ilgili kayıtları ve bilgi birikimi de çalışmalara önemli katkılar sağlayacak-tır.

Kinney Yöntemi’nde göz önünde bulun-durulan değişkenler ve kullanılan ölçekler aşağıda yer almaktadır.

Olasılık:

Olasılık değerlendirilirken, faaliyet esnasındaki tehlikelerden kaynak-lanan zararın gerçekleşme olasılığı sorgulanır ve puanlandırılır.

Frekans (Sıklık):Frekans değerlendirilirken, faaliyet esnasında tehlikeye maruz kalma sıklığı sorgulanır ve puanlandırılır.

Şiddet:

Şiddet değerlendirilirken, faaliyet es-nasındaki tehlikelerden kaynaklanan zararın çalışan ve veya ekipman üze-rinde yaratacağı tahmini etki sorgu-lanır ve puanlandırılır.

Olasılık Olasılık değeri

Beklenir, kesin 10

Yüksek/oldukça mümkün olası 6

Olası 3

Mümkün fakat düşük 1

Beklenmez fakat mümkün 0,5

Beklenmez 0,2

Frekans Frekans değeri

Hemen hemen sürekli 10

Sık 6

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNTEMLERİ

80

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 81: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Ara sıra 3

Sık değil 2

Seyrek 1

Çok seyrek 0,5

Şiddet Şiddet değeri

Birden fazla ölümlü kaza 100

Öldürücü kaza 40

Kalıcı hasar, yaralanma, iş kaybı 15

Önemli hasar, yaralanma, dış ilkyar-dım ihtiyacı

7

Küçük hasar, yaralanma, dahili ilk yardım

3

Ucuz atlatma 1

RİSK DEĞERİ= OLASILIK x FREKANS x ŞİDDET

RİSK DEĞERİ RİSK DEĞERLENDİRME SONUCU

400 < R

Tolerans gösterilemez risk(hemen gerekli önlemler alınmalı / veya işin durdurulması, tesisin, binanın kapatılması vb. düşünül-

melidir.)

200 < R < 400Esaslı risk

(kısa dönemde iyileştirilmelidir “birkaç ay içerisinde”)

70 < R < 200Önemli risk

(uzun dönemde iyileştirilmelidir “yıl içerisinde”)

20 < R < 70 Olası riskGözetim altında uygulanmalıdır

R < 20 Önemsiz risk(önlem öncelikli değildir.)

Aşağıda Kinney yöntemiyle yapılmış örnek bir risk değerlendirmesi tablosunu bulabi-lirsiniz.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNTEMLERİ

81

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 82: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Yukarıda kısaca bahsedilen uygun yönte-min yanında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca, işyerlerine yapılacak risk de-ğerlendirmelerine ve bu değerlendirmenin işverenlerin kendileri tarafından yapılma-sı (iş güvenliği uzmanı bulundurma zorun-luluğu olmayan işyerleri için) konusunda yol gösterecek kontrol listeleri yayınlan-maktadır. Bu kapsamda, apartmanlarda ve kuaförlerde risk değerlendirmesi reh-berleri yayınlanmış olup diğer alanlar için çalışmalar devam etmektedir. Söz konusu rehberlere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba-kanlığı’nca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba-kanlığı’nın duyurular sayfasından ulaşıla-bilir. (http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=duyuru&id=duyuru44)

Aşağıda kuaförlerde risk değerlendirmesi için yayınlanmış rehberden bir bölümü bu-labilirsiniz.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNTEMLERİ

82

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 83: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VI. “RAMAK KALA OLAY

i. Ramak Kala Olay nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanu-nu’nun İş kazası ve meslek hastalıkları-nın kayıt ve bildirimi başlıklı maddesinde (Madde 14) İşveren; “Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, ge-rekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler” ve “İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bun-lar ile ilgili raporları düzenler.” denilmek-tedir. Burada İşyerinde meydana gelen an-cak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğ-ramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olay “Ramak Kala Olay” olarak adlan-

dırılmaktadır.

Ramak kala olay; 28512 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetme-liğinin 4. maddesinde işyerinde meyda-na gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanı-nı zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olay olarak tanımlan-maktadır.

Ramak kala olayı henüz bir yaralanma veya hasar ile sonuçlanmamış yani gözle görülür bir hasara ya da yaralanmaya sebep olma-yan potansiyel bir tehlike ya da olay olarak da tanımlayabiliriz. Günlük hayatta ramak kala yerine “kıl payı”, “ucuz atlatma” “teh-likeli hadise” ya da “near miss” terimleri de kullanılmaktadır.

28512 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Risk De-ğerlendirmesi Yönetmeliğinin Tehlikenin Tanımları başlıklı 8. maddesinde tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar

ve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari ola-rak aşağıda belirtilen bilgiler toplanır de-nilmekte ve ramak kala olay kayıtları tutu-lacak kayıtlar arasında sayılmaktadır. Yine aynı yönetmeliğin Risk değerlendirmesinin yenilenmesi başlıklı 12. maddesinde Yapıl-mış olan risk değerlendirmesi; tehlike sını-fına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehli-keli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir ve aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni riskle-rin, işyerinin tamamını veya bir bölümü-nü etkiliyor olması göz önünde bulunduru-larak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir denilerek bu durumlar arasında ramak kala olay meydana gelmesi de sayılmaktadır.

ii. Nasıl Önleyebiliriz?

İşyerinde meydana gelen küçük çaplı ka-zalardan, gelecekte meydana gelebilecek riskli durumlar tahmin edilerek gerekli ön-

“RAMAK KALA OLAY

83

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 84: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

leyici tedbirler alınabilir. Literatürde He-inrich yasası olarak bilinen ve örgütsel risk yönetiminde kullanılabilecek kaza sebeple-ri piramidine göre her büyük kaza için 29 küçük kaza ve 300’e yakın başarısızlık bu-lunur.

Bu yasadan çıkarılacak sonuç şu olabilir: Küçük kazalar veya başarısızlıklar aslında büyük bir kaza veya riskli durumun haber-cisi olabilir.

Olabilecek kazaları önlemenin en iyi yolu kazaya ramak kala durumlarını doğru tes-

pit edebilmek, ucuz atlatılmış olan bu tür olaylarla ilgili düzeltici önlemler almaktır. Bu nedenle yasada (6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu) ve yönetmelikte (28512 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlen-dirmesi Yönetmeliği) risk değerlendirmesi kapsamında İşyerinde meydana gelen an-

“RAMAK KALA OLAY

84

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 85: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

cak yaralanma veya ölüme neden olmadı-ğı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıt-ların ve ramak kala olay kayıtlarının tutul-ması gerektiği belirtilmektedir.

Kayıtların tutulması, nedenlerin belirlen-mesi, nasıl önlenebileceğinin tespit edil-mesi, çalışma ortamında ya da üretim sü-reçlerinde bir yanlışlık olup olmadığının farkedilmesi açısından önemlidir. Bu tür durumların kayıt altına alınabilmesi ama-cıyla işyerlerinde ramak kala olay formla-rı kullanılmaktadır. (Örnek Form Ek:1 Ra-mak Kala Olay Bildirim Formu)

Olaylar ya da kazalar kendiliğinden olmaz, bir nedeni vardır, bu neden-ler neler olabilir, nasıl önlenebilir?

Olaylar/kazalar işyerinde güvenli olma-yan eylem ve koşulların bir sonucu olarak gerçekleşir. Tek bir nedene değil genellik-

le birden fazla nedene bağlı olarak gerçek-leşirler. Tehlikesiz olduğu düşünülen pek çok ortam çeşitli riskler içeriyor olabilir. İş-verenin farketmediği durumlar olabilir, bu nedenle olası durumların çalışanlar tara-fından bildirilmesi çok önemlidir.

İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde ra-mak kalanın tanımı çalışanlarla paylaşıl-malı, gerçekleşen olayların paylaşılmasının önemi mutlaka anlatılmalıdır. Ramak kala olayların neler olduğunu anlatan kısa cüm-leler, durumu anlatan ilgi çekici görsel kul-lanılan broşür hazırlanıp iş sahalarına ası-labilir, elektronik ortamda paylaşılabilir.

Olası bir kaç risk aşağıda sıralanmıştır:

● İşyerindeki makina ve araçların uygun muha-faza edilmemesi,

● Ekipmanların yanlış muhafaza edilmesi veya topraklanması,

● Tehlikeli yerlerde parmaklık veya korkuluk bu-lunmaması,

● İş sahalarındaki yetersiz temizlik,

● İş sahası içindeki yanlış depolanmış materyal-ler

iii. Hangi olaylar Ramak Kala olarak

değerlendirilebilir?

Ramak Kala olaylar neler olabilir diye dü-şündüğümüzde gün içinde yeterli önlemle-rin alınmaması nedeniyle hemen herkesin başına gelebilecek olaylardır aslında. Aşa-ğıdaki durumlar bu tür durumlara örnek olarak değerlendirilebilir.

● İş ortamında yerden çıkan bir nesneye ayağın çarpması,

● İş sahası içinde keskin bir nesneye çarpmak, bir yığına takılmak ve sendelemek

“RAMAK KALA OLAY

85

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 86: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

● Kırık priz, fiş veya ezik kablo olması durumun-da çay kahve makinesi, ısıtıcı ve vantilatör gibi elektirikli aletlerin çalıştırılması

● Yerlerin ıslak olması nedeniyle çalışanın ayağı-nı kayarak düşme tehlikesi atlatması.

● Yeterli aydınlatmanın sağlanmaması nedeniyle çalışanların çarpma düşme tehlikesi atlatması

● Kabloların yerde boş bırakılması nedeniyle ça-lışanların elektirk çarpması ya da ayağının ta-kılarak düşme tehlikesi atlatması

● Yüksek raflardan alınması gereken klasör, dosya ya da malzemelerin düşürülerek yara-lanma tehlikesi atlatılması

● Yüksek yerlerden alınacak malzemeler için merdiven yerine koltuk, masa, dolap rafı kulla-nılması nedeniyle düşme tehlikesi atlatılması.

Örnek Olay 1:

Bir işçi ağır bir ekipmanı el arabasına koy-maya çalışmaktadır. Aracın tekerleklerine herhangi bir durdurucu takoz koymaksızın bu işlemi gerçekleştirmesi nedeniyle el ara-bası hareket etmeye başlar. Parçayı ayağına düşürme ihtimali oldukça yüksektir.

Örnek Olay 2:

Bir işçi tezgâh üzerinde tamir yapmaktadır. Bu esnada zemine ve tezgah üzerine yağ sa-çılmakta ve dökülmektedir. Çalışırken ani-den ayağı kayar ve düşer.

Bir Ramak Kala Olayla karşılaştığımızda

neler yapmalıyız?

Öncelikle bildirilen ramak kala olayının nasıl gerçekleştirildiği araştırılmalıdır. Bil-gi veren kişinin kim olduğu, nerede gerçek-leştiği, kimin başına geldiği, ne zaman ger-çekleştiği, kısa tarifi, sonuçta neler olduğu öğrenilmelidir. Bunun için hazırlanan ra-mak kala olay bildirim formları kullanılır. Formdaki bilgiler doğrultusunda çalışan-larla görüşülmeli, olayın olduğu yer ve ça-lışma ortamı gözlemlenmelidir.

Olayın esas nedenlerinin ne olduğu tespit edilmelidir. Olaylara bakıldığında sebep sa-

“RAMAK KALA OLAY

86

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 87: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

dece tek bir neden değil birbiriyle bağımsız pekçok neden olabilmektedir. Bu nedenle olası organizasyonel (planlama, iç düzen, denetim, eğitim eksiklikleri), teknik (yeter-siz kontrol, arızalı araç gereç, gürültü, ma-teryal eskimesi) ya da beşeri (bilgi eksikliği, yanlış çalışma alışkanlıkları, unutkanlık, talimatlara uymama) nedenler gözden ge-çirilmelidir.

Toplanan tüm veriler analiz edilerek dü-zenleyici önlemler belirlenmelidir. Aşağı-daki birkaç örnek durumda neler yapılabi-leceği belirtilmiştir.

Yüksekte çalışma: Çalışanların yüksek-ten düşerek yaralanma tehlikesi atlatması - Yüksekte çalışılan bütün işler için küçük ve büyük kilitli ve ayaklı merdiven alınmalı ve çalışanların bunu kullanması sağlanma-lıdır.

Kayma ve Düşme: Çalışanların, yerlerin ıslak olması halinde kayıp düşme tehlike-si atlatması - Yerlerin temiz tutulması, ıs-lak bırakılmaması, yeni temizlenen yerle-re uyarı konması, açıkta duran kabloların ayağa takılmaması için toplanması sağlan-malıdır.

Sonrasında düzenleyici önlemlerin uygula-nıp uygulanmadığı kontrol edilmelidir.

“RAMAK KALA OLAY

87

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 88: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Ramak Kala Bildirim Formu Örneği

Bölüm 1 (Çalışanlar / Tedarikçiler / Ziyaretçiler Tarafından Doldurula-caktır. )

( İş Sağlığı ve Güvenliği Acısından Farkedilen Tehlikeleri ve Oluşan Ra-mak Kala Durumlarının Raporlan-masında Kullanılacaktır. )

“RAMAK KALA OLAY

88

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 89: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Bölüm 2 (İş Sağlığı Güvenliği Sorum-lusu Tarafından Doldurulacaktır)

Bu Form Doldurulduktan Sonra İş Sağlığı ve Güvenliği Sorumlusu Tarafından Sakla-nacaktır.

Tehlike/ Ramak Kala İçin Planlanan Faali-yet İçin Yapılan Doğrulama Kayıtları (Doküman,Fotograf v.s. Forma Ekli Olarak Saklanacaktır)

“RAMAK KALA OLAY

89

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 90: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

5. ÖLÇÜMLER

I. İş Yerinde Hangi Ölçümler Yapılmalıdır?

“İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’’ ve ilgili yönetmeliklere göre işletmelerde risk ana-lizleri doğrultusunda yapılacak ölçümler belirlenmeli ve yapılmalı, daha sonrada raporlandırılarak sınır değerler üzerinde olan (insan sağlığını tehdit eden) yerlerde gerekli aksiyonlar alınıp ortam çalışmaya uygun hale getirilmelidir.

“Çalışma ortamının durumuna gore farklı ölçümlerde

yapılabilir. Örneğin asbest ölçümleri, elektromanyetik

ölçümler gibi.”

Bu ölçümler genel olarak aşağıdaki gibidir;

● Ortam Havası Ölçümü

● Ortam Havası Maruziyet Ölçümü

● Ortamda Gaz Ölçümü

● Ortamda Gaz Maruziyet Ölçümü

● Ortamda VOC Ölçümü

● Ortamda VOC Maruziyet Ölçümü

● Ortamda Partikül Madde Ölçümü

● Ortamda Partikül Madde Maruziyet Ölçümü

● İç Ortam Gürültü Ölçümü

● Gürültü Maruziyet Ölçümü

● Titreşim Ölçümü

● Termal Konfor (Sıcaklık, Nem, Hava Akım Hızı) Ölçümü

● Elektrik Topraklama Ölçümleri

● Kaldırma Ekipmanları Testleri

● Basınçlı Kaplar

● Su Sebillerinin Periyodik Kontrolü

● Jeneratörlerin Bakımı

● Asansörlerin Bakımı

II. İç Ortam Hava Ölçümleri

III. TOZ ÖLÇÜMLERİ

TOZ, çeşitli büyüklükteki katı tanecikler için kullanılan genel bir sözcüktür. Daima hava veya başka bir gaz içinde karışım ha-linde bulunur. Bunların tane büyüklüğü genellikle 300 mikronun altındadır. Öz-gül ağırlığı az olan maddelerde bu büyük-lük 1 mm ye kadar çıkabilir. Görüş sahasını azaltmakta, çalışanları rahatsız etmekte, iş randımanını düşürmekte, meslek hastalık-larına sebep olmaktadır.

İşveren, her türlü tozun meydana geldiği iş-yerlerinde çalışanların toz maruziyetini ön-lemek ve çalışanların toz ile ilgili tehlikeler-den korunması için gerekli tüm koruyucu ve önleyici tedbirleri almakla yükümlüdür.

İş Yerinde Hangi Ölçümler Yapılmalıdır?

90

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 91: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Tozdan Korunma Yöntemleri

a) İkame yöntemi uygulanarak, toz oluşu-muna neden olabilecek tehlikeli madde ye-rine çalışanların sağlık ve güvenliği yönün-den tehlikesiz veya daha az tehlikeli olan maddelerin kullanılmasını,

b) Riski kaynağında önlemek üzere; uygun iş organizasyonunun yapılmasını ve toplu koruma yöntemlerinin uygulanmasını,

c) Toz çıkışını önlemek için uygun mühen-dislik yöntemlerinin kullanılmasını,

ç) İşyerlerinin çalışma şekline ve çalışanla-rın yaptıkları işe göre, ihtiyaç duyulan ye-terli temiz havanın bulunmasını,

d) Alınan önlemlerin yeterli olmadığı du-rumlarda çalışanlara tozun niteliğine uy-gun kişisel koruyucu donanımların veril-mesini ve kullanılmasını,

e) Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekli-liğini sağlamak üzere yeterli kontrol, dene-tim ve gözetim yapılmasını,

f) İşyerlerinde oluşan atıkların, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili mevzuatına uygun olarak bertaraf edilmesini,

sağlanır.

Risk Değerlendirmede Hangi Hususular Dikkate Alınır?

a) Ortamda bulunan tozun çeşidi,

b) Ortamda bulunan tozun sağlık ve güven-lik yönünden tehlike ve zararları,

c) Maruziyetin düzeyi, süresi ve sıklığı,

ç) Mesleki maruziyet sınır değerleri,

d) Toz ölçüm sonuçları,

e) Alınması gereken önleyici tedbirleri,

f) Varsa daha önce yapılmış olan sağlık gö-zetimlerinin sonuçları.

Toz ölçümleri Nasıl Yapılmalıdır?

a) Risk değerlendirmesi sonucuna göre be-lirlenen periyodik aralıklarla toz ölçümleri-nin yapılır.

b) İşyerinde çalışanların toz maruziyetinin bulunduğu koşullarda herhangi bir deği-şiklik olduğunda bu ölçümlerin tekrarlanır

c) Ölçüm sonuçlarının mesleki maruziyet sınır değerleri dikkate alınarak değerlendi-rilir.

Tozdan Korunma Yöntemleri

91

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 92: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi Nasıl Olmalıdır?

İşveren çalışanların ve temsilcilerinin eği-tim ve bilgilendirilmelerini sağlar. Bu eği-tim ve bilgilendirilmeler özellikle aşağıdaki hususları içerir.

a) Risk değerlendirmesi sonucunda elde edilen bilgiler,

b) İşyerinde bulunan tozun çeşidinin ta-nınması, tozdan kaynaklanan sağlık ve gü-venlik riskleri, meslek hastalıkları, mesleki maruziyet sınır değerleri ve diğer yasal dü-zenlemeler hakkında bilgiler,

c) Çalışanların kendilerini ve diğer çalışan-ları tehlikelerden koruması için yapılması gerekenler ve alınacak önlemler,

ç) Kişisel koruyucu donanımların doğru kullanımı ve bakımı.

“İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yö-netmelik” (17 Temmuz 2013) hükümlerine göre, kapalı işyerlerinde çalışanların ihti-yaç duyacakları yeterli temiz havanın bu-lunması sağlanır. Yeterli hava hacminin tespitinde, çalışma yöntemi, çalışan sayısı ve çalışanların yaptıkları iş dikkate alınır. Çalışma ortamı havasını kirleterek çalışan-ların sağlığına zarar verebilecek atıkların ve artıkların derhal dışarı atılması sağlanır. Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ile toz, buğu, duman ve fena kokuları ortam dışına atacak şekil ve nitelikte, genel havalandır-ma sisteminden ayrı olarak mekanik (ceb-ri) havalandırma sistemi kurulur.

Anılan Yönetmeliğe göre, mekanik hava-landırma sistemi kullanıldığında sistemin her zaman çalışır durumda olması sağla-nır. Havalandırma sisteminin çalışmama-sı, iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlike-li ise arızayı bildiren kontrol sistemi tesis

edilir. Mekanik ve genel havalandırma sis-temlerinin bakım ve onarımları ile uygun filtre kullanım ve değişimleri yıllık olarak yetkili kişilere yaptırılır. Pasif (suni) hava-landırma sistemlerinde hava akımının, ça-lışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek, ani ve yüksek sıcaklık farkı oluşturmayacak şekilde olması sağlanır.

Tesiste üretim bölümlerinde iç ortam hava kirlenmesine neden olabilecek kaynakların tespiti yapılarak ölçümlerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu ölçümler genel olarak toz, gaz (CO, CO2, NO, NO2, SO2 vb.) uçu-cu organik bileşikler(voc) ve partikül mad-de ölçümleridir.

Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi Nasıl Olmalıdır?

92

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 93: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Hava kirliliğinden kaynaklanan maruziye-tin yok edilmesi ya da azaltılması için;

● Cebri havalandırma

● Lokal havalandırma

● Kişisel koruyucu donanım

Değişik çalişma yerlerinde hava değişimi ihtiyaci

İşyeri Hava değişimi/Saat

Akümülatör İmalatı 5-10 defaBoyahaneler 5-15

Bürolar 3-6Püskürtme boya işleri 20-50

Garajlar 4-6Elbise bırakılan yerler 4-6Lokanta ve kantinler 4-8

Fabrika mutfakları büyük mutfaklar 6-8Küçük mutfaklar 15-20

Laboratuarlar 5-10Tuvalet Banyo ve Duşlar 4-8

Çamaşırhaneler 5-15Kasa odaları 3-6

Havalandırma Yöntemleri Nelerdir?

a) Tabi Havalandırma:

Tabii havalandırma ile işyeri havasının sa-atte 2-3 kere değişmekte olduğu kabul edil-

mektedir. Yukarıda belirtilen ölçüler bu ka-bulden hareketle belirlenmiş kriterlerdir. Ancak zamanımızda yapı malzemelerinin çok geliştiği, çift pencerelerin, PVC pen-cerelerin, hava geçirmeyen plastik ve yağ-lı boyaların yoğun bir şekilde kullanıldığı, hava giriş ve çıkışını önleyecek türden izo-lasyonların yapıldığı ortamlarda, tabii ha-valandırmalar ile ortam havasının saatte 2-3 kere değişmesi zordur. Bu tür hava de-ğişmesinin zorlaştığı ortamlarda, kişi başı-na düşen hava hacmi miktarının artırılması veya kapı ve pencereler açılarak veya ceb-ri çekişli ortam havasının yeterli miktarda değişmesinin sağlanması gerekmektedir.

b) Cebri Havalandirma:

İşyerlerinin havalandırmasını, tabii hava-landırma ile yeterli şekilde yapılamadığı durumlarda cebri havalandırmaya başvu-rulur.

Genel havalandirma

● Dışarıdan hava basarak havalandırma

● Içerdeki havayı emip dışarı atarak havalandır-ma

● Alltan havalandır

● Üstten havalandır

● Hava üst taraftan verilecek ve alt taraftan çeki-lerek yapılan havalandırma

Lokal havalandirma

● Sabit davlumbazlar

● Hareketli emme ağızları

● Seyyar emici cihazlar

● Havayı filtre edip temizleyen cihazlar

IV. GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ

Ses kirliliği diğer adıyla gürültü kirliliği; insanların işitme sağlığını ve duyusunu olumsuz yönde etkileyen, kişinin psikolojik ve fiziksel dengesini bozabilen, iş verimini düşüren, çevrenin hoşluğunu ve sakinliğini azaltarak veya yok ederek niteliğini değişti-ren, gelişigüzel bir spektruma sahip isten-meyen seslerden oluşan önemli bir çevre kirleticisidir.

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ

93

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 94: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Maruziyet eylem değerleri ve maru-ziyet sınır değerleri Nelerdir?

a) En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A)

b) En yüksek maruziyet eylem değerle-ri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A)

c) Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A)

Gürültünün insan üzerindeki etkile-ri nelerdir?

a. Gürültülü ortamlarda kalan veya ya-şayan insanlarda

● Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasite-si zayıflar,

● Yorgunluk, uyku bozuklukları, geç uyuma,

● Merkezi sinir sistemi bozuklukları, baş ağrıla-rı ve stresler,

● Metabolik ve hormonal bozukluklar,

b. Birden bire şiddetli bir gürültünün etkisinde kalındığında

● Kan basıncı (tansiyon) yükselmesi,

● Kardiyo vasküler (dolaşım) bozukluğu,

● Solunum hızı değişmesi ve

● Terlemenin artması görülebilir.

Gürültü ayrıca

● Konuşurken bağırma,

● Sinirli olma hali,

● Karşılıklı anlaşma zorluğu,

● Kişiler arasındaki ilişkilerde olumsuzluklar ve

● İş kazalarının artmasında etkin rol oynar.

Gürültüden Nasıl Korunulur?

a) Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemlerini seçmek.

b) Yapılan iş göz önünde bulundurularak, mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanını seçmek.

c) İşyerini ve çalışılan yerleri uygun şekilde tasarlamak ve düzenlemek.

ç) Gürültüye maruziyetlerini azaltmak amacıyla, iş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara ge-rekli bilgi ve eğitimi vermek.

d) Gürültüyü teknik yollarla azaltmak için;

1) Hava yoluyla yayılan gürültüyü; perde-leme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltmak.

2) Yapı yoluyla iletilen gürültüyü; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azalt-mak.

e) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları uygulamak.

f) Gürültüyü, iş organizasyonu ile azaltmak için;

1) Maruziyet süresi ve düzeyini sınırlan-dırmak.

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ

94

İÇİNDEKİLER

RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMA...

Page 95: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

2) Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sü-relerini düzenlemek.

(3) İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespiti halinde, işveren:

a) Bu maddede belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için teknik veya organizasyona yönelik bir eylem planı oluşturur ve uygu-lamaya koyar.

b) Gürültüye maruz kalınan çalışma yer-lerini uygun şekilde işaretler. İşaretlenen alanların sınırlarını belirleyerek teknik olarak mümkün ise bu alanlara girişlerin-kontrollü yapılmasını sağlar.

Kulak koruyucularının gürültü en-gelleme değerleri:

Cinsi Azaltma derecesiPamuk 5 - 16 dB.

Parafinli pamuk 20 - 35Cam pamuğu 7,5 - 32Kulak tıkacı 20 - 45

Kulaklık 12 - 48

Gürültü Ölçmeleri Nasıl Yapılır?

Gürültü ölçmeleri; kaynağında, ortamda ve çalışanın kulak seviyesinde olmak üzere gürültü ölçme ekipmanları ile yapılır.

Bir işyerinde, gürültü ölçmeden önce ne için gürültü ölçmesi yapılacağı sorusuna verilecek cevap doğrultusunda bir plan ve program yapılır. Yapılan bu plan ve prog-ram doğrultusunda da gürültü ölçmeleri yapılır ve değerlendirilir.

V. Titreşim Ölçümleri

Titreşim, araç, gereç ve makinelerin çalışır-ken oluşturdukları salınım hareketleri so-

nucu meydana gelir. Çalışmakta olan ve iyi dengelenmemiş araç ve gereçler genellikle titreşim oluştururlar.

Titreşen her cisim bir ses kaynağıdır. En-düstride gürültü kaynakları; vurucu tip-ten dövme, perçinleme, çakma makinele-ri ile kesici, ezici ve biçim verici makineler; pompaların, kompresörlerin, türbinlerin, vantilatörlerin, jet motorlarının ve vanala-rın sıvı ve gaz itici etkileri; fırın ve motorla-rın ateşleme gürültüleri; transformatör ve dinamoların yarattığı manyetik sesler; çe-virici dişli, motor ve makinelerden gelen titreşim ve sürtünme sesleri, vb. dir.

i. Titreşimin insan üzerindeki etkileri

nelerdir?

İnsan, titreşimin düşük frekanslarında sar-sıntı hisseder. Buna karşılık titreşimin yük-sek frekanslarında karıncalanma hatta yan-ma hissi duyar.

Titreşim Ölçümleri

95

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 96: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Buna rağmen vücutta bazı doku yapılarının deformasyonu, solunum hızının artması, oksijen tüketiminin artmasına bağlı olarak enerji harcamasının artması, kalp atım sa-yısının artması buna bağlı olarak da kan ba-sıncının artması ( 5 Hz. frekanslı titreşime maruz kalan kişilerin % 50 sinden fazlasın-da kan basıncında artma görülmektedir), performansta gerileme, sübjektif algılama-da bozulma, merkezi sinir sistemi hücre-lerinin fonksiyonlarında aksamaya neden olduğu bilinmektedir. Ayrıca,kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonunda azalma ol-duğu da bilinmektedir. Bu değişikliklerden çoğu titreşime maruziyetin başlangıçında yüksek iken daha sonra normale dönüşe-bilmektedir. Maruziyet sürerse omuz baş-larında ağrı, yorgunluk soğuğa karşı has-sasiyet artması olur. Parmaklarda 8-10 oC ısıya kısa süre maruziyet ile beyazlaşma olur. Avuç içi de beyazlaşır. Ön kol ve omuz kaslarında ağrılar görülebilir. Bütün vücu-du titreşime maruz kalan bazı işçilerde disk

kayması denilen bel ağrıları olabilir. Fonksiyon bozukluğu olarak zamanın uza-ması, uyku bozuklukları, baş ağrısı ve yor-gunluk görülebilir.

ii. Titreşimden nasıl korunulur?

Titreşimden korunmanın temel hedefi, tit-reşimi kaynağında azaltmaya yönelik ol-malıdır. Genellikle makina dizaynı sıra-sında titreşimi azaltacak zeminler yapmak ve titreşimi az olan makinalar satın almak. Kullanılan makinaların bakımlarını zama-nında yapmak, vuran ve titreşen kısımlara izolasyon uygulamak.

Ayrıca, titreşimin olumsuz etkileri görü-len işçilerin değiştirilmesi yoluna gidilme-lidir. Çalışma(etkilenme) süresinde kısıtla-ma yapılması veya çalışma süresince daha sık dinlenme araları verilmesi, titreşimden etkilenmede uygun bir korunma yöntemi olacaktır.

Titreşim Ölçümleri

96

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 97: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Korunma Yöntemleri;

a) Mekanik titreşime maruziyeti azaltan başka çalışma yöntemlerini seçmek.

b) Yapılan iş göz önünde bulundurularak, mümkün olan en düşük düzeyde titreşim oluşturan, ergonomik tasarlanmış uygun iş ekipmanını seçmek.

c) Titreşime maruziyeti azaltmak için bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma yerleri, el–kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı ekipman sağlamak.

ç) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları uygulamak.

d) İşyerini ve çalışılan yerleri uygun şekilde tasarlamak ve düzenlemek.

e) Mekanik titreşime maruziyetlerini azalt-mak amacıyla, iş ekipmanını doğru ve gü-venli bir şekilde kullanmaları için çalışan-lara gerekli bilgi ve eğitimi vermek.

f) Maruziyet süresi ve düzeyini sınırlandır-mak.

g) Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma süre-lerini düzenlemek.

ğ) Mekanik titreşime maruz kalan çalışana soğuktan ve nemden koruyacak giysi sağla-mak.

iii. Titreşim Ölçmeleri Nasıl Yapılır?

Titreşim, vücuda yayıldığı nokta veya böl-geye en yakın yerden ölçülür. Eğer iletim esnasında bir engel veya diğer faktörler et-kili ise bunlar ölçüm esnasında göz önünde bulundurulur.

Lokal titreşimde, ölçüm elle tutulan veya aletin çalışan kısmı üzerinden, tüm vücut titreşiminde oturulan veya ayakta durulan noktalardan ölçülür.

Çalışma ortamında titreşim şiddeti el-kol ve tüm vücut için olmak üzere Titreşim Yönetmeliği 5 inci maddesinde belirtildiği üzere;

El – kol titreşimi için;

- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2,

- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2.

Bütün vücut titreşimi için;

- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2,

Titreşim Ölçümleri

97

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 98: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2

iv. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve

Eğitimi Nasıl Olmalıdır?

İşveren; işyerinde mekanik titreşime ma-ruz kalan çalışanların veya temsilcilerinin, işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendir-mesi sonuçları ve özellikle de aşağıdaki ko-nularda bilgilendirilmelerini ve eğitilmele-rini sağlar;

a) Mekanik titreşimden kaynaklanabile-cek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan önlemler,

b) Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,

c) Mekanik titreşimden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve ölçüm so-nuçları ile kullanılan iş ekipmanlarından

kaynaklanabilecek yaralanmalar,

ç) Mekanik titreşime bağlı yaralanma be-lirtilerinin niçin ve nasıl tespit edileceği ve bildirileceği,

d) Mekanik titreşime maruziyeti en aza in-direcek güvenli çalışma uygulamaları.

VI. İş Ekipmanlarında Yapılan Ölçüm ve Testler

İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kon-trolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulması gerekmektedir;

a) İşekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj şartlarına bağlı olduğu durumlar-da, ekipmanın kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer deği-şikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde

çalıştığınıgösteren belge düzenlenir.

b) İşverence, arızaya sebep olabilecek et-kilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek işekipmanının;

1) Periyodik kontrolleri yapmaya yetki-li kişilerce periyodik kontrollerinin yapıl-ması,

2) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki gü-venliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güven-lik koşullarının korunması için periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce ge-rekli kontrollerin yapılması,

sağlanır.

İş Ekipmanlarında Yapılan Ölçüm ve Testler

98

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 99: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer her istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır.

(2) İşekipmanı işletme dışında kullanıldı-ğında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla birlikte bulundurulur.

(3) Hangi tür iş ekipmanın kontrole tabi tutulacağı, bu kontrollerin hangi sıklıkla ve hangişartlar altında yapılacağı ile kon-trol sonucu düzenlenecek belgelerle ilgili usul ve esaslar İş Ekipmanlarının Kulla-nımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yö-netmeliği’nde belirtilmiştir.

i. Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanında

Neler Yapılmalıdır?

Çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden, özel risk taşıyan işekipmanlarının kullanıl-masında aşağıdaki önlemler alınır.

a) İşekipmanı, sadece o ekipmanı kullan-mak üzere görevlendirilen kişilerce kulla-nılır.

b) Bu ekipmanların tamiri, tadili, kontrolü, bakımı ve hizmete alınması bu işleri yap-makla özel olarak görevlendirilen kişilerce yapılır.

ii. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve

Eğitimi Nasıl Olmalıdır?

İşveren, iş ekipmanları ve bunların kullanı-mına ilişkin olarak çalışanların bilgilendi-rilmesinde aşağıda belirtilen hususlara uy-makla yükümlüdür.

a) Çalışanlara, kullandıkları iş ekipmanı-na ve bu iş ekipmanın kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun olması halinde yazı-lı talimat verilir. Bu talimat, imalatçı tara-fından iş ekipmanıyla birlikte verilen kul-lanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanır.

Talimatlar iş ekipmanıyla beraber bulun-durulur. Bu bilgiler ve yazılı talimatlar en az aşağıdaki bilgileri içerecek şekilde hazır-lanır.

1) İş ekipmanının kullanım koşulları.

2) İş ekipmanında öngörülen anormal du-rumlar.

3) Bulunması halinde iş ekipmanının önce-ki kullanım deneyiminden elde edilen so-nuçlar.

(2) Çalışanlar, kendileri kullanmasalar bile çalışma alanında veya işyerinde bulunan iş ekipmanlarının kendilerini etkileyebilecek tehlikelerinden ve işekipmanı üzerinde ya-pılacak değişikliklerden kaynaklanabilecek tehlikelerden haberdar edilir.

(3) Bu bilgiler ve yazılı talimatların, basit ve kolay anlaşılır bir şekilde olmasıgerekir.

İş Ekipmanlarında Yapılan Ölçüm ve Testler

99

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 100: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VII. AYDINLATMA ÖLÇÜMLERİ

Aydınlatma Neden Önemlidir?

İşyerlerinde her türlü işin kusursuz yapıla-bilmesi ve en önemlisi de iş görenlerin göz sağlığının korunması, iyi bir aydınlatma tekniği gerektirir. Aydınlatma öncelikle, yapılan iş ve işlemlerde kalite standartları-nın gerektirdiği tüm detayların görülebil-mesi için gereklidir. Çalışanların optimal aydınlatma koşullarında çalıştırılması da onların göz sağlığı ve görme netliğini koru-duğu için aynı amaca hizmet eder.

17 Temmuz 2013 tarihli “İşyeri Bina ve Ek-lentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik” hüküm-lerine göre, işyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanır.

Aydınlatma Standartları

Yönetmelik aydınlatma konusundaki ölçüt ve standartları da belirlemiş bulunmakta-dır. Buna göre, işyerlerinin aydınlatma-sında TS EN 12464-1: 2013; TS EN 12464-1.2011: 2012; standartları esas alınacaktır.

Anılan Yönetmeliğe göre, çalışma mahalle-ri ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistem-leri, çalışanlar için kaza riski oluşturmaya-cak türde olur ve uygun şekilde yerleştirilir.

Yine Yönetmelik, aydınlatma sisteminin devre dışı kalmasının çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde yeterli aydınlat-mayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulunması ge-rekitğini de hükme bağlamış bulunmakta-dır.

“İş kazalarinin önlenmesi açısından çalışma ortamının

aydınlık olması çok önemlidir.”

AYDINLATMA ÖLÇÜMLERİ

100

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 101: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VIII. TERMAL KONFOR ÖLÇÜMLERİ

Kapalı iş yerlerinde sıcaklık ve nem derece-sinin, yapılan işin niteliğine uygun olmak-la birlikte ılımlı bulunması esastır. Bu iti-barla, yazın sıcaklığın dayanılmayacak bir dereceye çıkmaması için işyerlerinde se-rinletici tedbirler alınacak, kışında işçilerin muhtaç bulundukları en az sıcaklığın sağ-lanması için, işyerleri zararlı gazlar çıkara-rak havayı bozmayacak şekilde uygun vası-talarla ısıtılacaktır.

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağ-lık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönet-melik hükümlerine göre, işyerlerinde ter-mal konfor şartlarının çalışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolo-jik durumlarını olumsuz etkilemeyecek şe-kilde olması esastır. Çalışılan ortamın sı-caklığının çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun olması sağlanır.

Dinlenme, bekleme, soyunma yerleri, duş ve tuvaletler, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amaçlarına göre yeterli sıcaklıkta bulundurulur. Isıt-ma ve soğutma amacıyla kullanılan araçlar, çalışanı rahatsız etmeyecek ve kaza riski oluşturmayacak şekilde yerleştirilir, bakım

ve kontrolleri yapılır. İşyerlerinde termal konfor şartlarının ölçülmesi ve değerlendi-rilmesinde TS EN 27243 standardından ya-rarlanılabilir.

Anılan yönetmeliğe göre, yapılan işin ni-teliğine göre, sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bir ortamda çalışılması ve bu du-rumun değiştirilmemesi zorunlu olunan hallerde, çalışanları fazla sıcak veya soğuk-tan koruyucu tedbirler alınır.

Yine Yönetmelikte de belirtildiği üzere, iş-yerinin ve yapılan işin özelliğine göre pen-cerelerin ve çatı aydınlatmalarının, güneş ışığının olumsuz etkilerini önleyecek şekil-de olması sağlanır.

TERMAL KONFOR ÖLÇÜMLERİ

101

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 102: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

6. ACİL DURUM YANGINLA MÜCADELE VE İLK YARDIM

I. İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

6331 sayılı Kanunda, acil durum planla-rı, yangınla mücadele ve ilk yardım konu-larında işverene önlem alma yükümlülüğü getirilmiştir. Buna göre, işveren; çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değer-lendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil du-rumları belirleyecek ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirle-ri alacaktır. İşveren, acil durumların olum-suz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapacak, acil durum planlarını hazırlayacaktır

II. YETERLİ KİŞİ GÖREVLENDİRMELİ

Kanuna göre, acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlike-ler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile iş-yerinde bulunan diğer kişileri dikkate ala-rak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konular-da uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi görevlendire-cek, araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını sağlayacaktır.

III. İŞYERİ DIŞINDAKİ KURULUŞLARLA İRTİBAT

Kanun, özellikle işverenin ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mü-cadele konularında, işyeri dışındaki kuru-luşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenle-meleri yapması yükümlülüğünü de getirmiş bulunmaktadır.

IV. YANGIN VE YAPILACAKLAR

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağ-lık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönet-melik (RG 17 Temmuz 2013, 28710) hü-kümlerine göre, işyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunan ekipmanlara, kullanılan maddelerin fizik-sel ve kimyasal özelliklerine ve işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre, iş-yerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın detektör-leri ve alarm sistemleri bulundurulur.

Yönetmeliğe göre, yangın söndürme ekip-manları her zaman kullanıma hazır bulun-durularak, bu ekipmanların mevzuatın ön-gördüğü periyotlarda bakımı ve kontrolü yapılır. Yangın söndürme ekipmanları ko-lay kullanılır nitelikte olur, görünür ve ko-lay erişilir yerlere konulur ve bu ekipman-

İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

102

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 103: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ların önlerinde engel bulundurulmaz.

Yangın söndürme ekipmanı ve bulunduğu yerler Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönet-meliğine uygun şekilde işaretlenir. İşaret-ler uygun yerlere konulur ve bu işaretlerin kalıcı ve görünür olması sağlanır.

İşyerlerinde bağımsız kaçış, çıkış ve merdi-venler ile yangınla ilgili bütün özel düzen-lemelerin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması esastır.

V. İLK YARDIM ODALARI

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağ-lık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yö-netmelik (RG 17 Temmuz 2013, 28710) hükümlerine göre, işyerinin büyüklüğü, ya-pılan işin niteliği ve kaza riskine göre, işye-rinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil müdahale odası bulunması sağlanır.

Yönetmeliğe göre, ilkyardım odaları yeterli ilk yardım malzemesi ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve buralarda sedyeler kullanıma ha-zır halde bulundurulur. Bu yerler, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Çalışma şartlarının ge-rektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanla-rı kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur, Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis adres-leri ve telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.

İLK YARDIM ODALARI

103

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 104: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VI. ÖRNEK ACİL DURUM PLANLARI

ACİL DURUM YAPILACAK FAALİYET METOT SORUMLUYA

NG

IN

1. Telaşlanmayınız, yangını çevrenize ve sorumlu kişilere duyurunuz. Siren Sistemi Ses Tüm Çalışanlar

2. Yangın tehlikesinde koşuşturmayı ve paniği engelleriniz. Tüm Perso-neli toplanma bölgesinde toplayınız. - Koruma Ekibi

3. Gaz vanalarını, elektrik şalterlerini, kapı ve pencereleri kapatınız. - Kurtarma Ekibi

4. Yanıcı Maddeleri uzaklaştırınız. Bunları yaparken kendinizi ve başkala-rını tehlikeye atmayınız. - Kurtarma Ekibi

5. Eğer yangın kendi imkanlarınızla söndüremeyecek kadar büyük ise; en kısa ve doğru olarak adrese, yangın cinsini (elektrik, bina, akaryakıt

vb.) belirtmek suretiyle itfaiyeye haber veriniz.110 Yangın Söndürme Ekibi

6. İtfaiyeye gelinceye kadar Acil Durum Ekipmanları Kullanma Talimatı-na uygun olarak yangını söndürmeye çalışınız.

Acil Durum Dolabı, Yangın Tüpleri, Yangın Dolapları Yangın Söndürme Ekibi

7. Görevlilerden başka kişilerin yangın sahasına girmesine engel olunuz. - Koruma Ekibi

8. Önce canlıları ve daha sonra kıymetli eşya ve dokümanları kurtarınız. Acil Durum Dolabı Kurtarma Ekibi, Koruma Ekibi

9. Yaralılara ilkyardım müdahalesini yapınız. İlkyardım Dolabı İlkyardım Ekibi

ÖRNEK ACİL DURUM PLANLARI

104

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 105: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ACİL DURUM YAPILACAK FAALİYET METOT SORUMLU

DEP

REM

1. Sarsıntı halinde koşuşturmayı ve paniği engelleyiniz. Tüm personeli toplanma bölge-sinde toplayınız.

Ses Koruma Ekibi

2 .Olay anında toplanma bölgesinde oluşabi-lecek dış tehlikelere karşı (hırsızlık, yağma vb.) önlem alınız.

- Koruma Ekibi

3. Tüm bölümler gözlemlenerek, oluşan veya oluşabilecek patlama, parlama veya alevlen-me gibi durumlar için önlem alınız.

- Koruma Ekibi

4. Tüm bölgelerdeki gaz vanalarını, elektrik şalterlerini kapatınız.

Acil Durum Dolabı, Yangın Tüpleri, Yangın Dolapları Yangın Söndürme Ekibi

5. Önce canlıları ve daha sonra kıymetli eşya ve dokümanları kurtarınız. Acil Durum Dolabı Kurtarma Ekibi

6. Yaralılara ilkyardım müdahalesini yapınız. İlkyardım Dolabı İlkyardım Ekibi

ACİL DURUM YAPILACAK FAALİYET METOT SORUMLU

SEL

VE S

U B

ASK

INI

1.Eğer sel veya su baskını çok şiddetli ve bü-yük ise telaşlanmayınız, durumu çevrenize ve sorumlu kişilere duyurunuz.

Siren Sistemi Ses Acil Durum Ekibi

2. Olayın olduğu bölüm personelini toplanma bölgesinde toplayınız. - Koruma Ekibi

3. Açık pencere ve kapıları kapatınız. - Acil Durum Ekibi

4. Trafodan enerjiyi kesiniz ve gaz vanalarını kapalı duruma getiriniz. - Kurtarma Ekibi

5. Olay kontrol edilemeyecek şiddette ise Si-vil Savunmaya haber veriniz. 110 Acil Durum Ekibi

6. Önce canlıları ve daha sonra kıymetli eşya ve dokümanları kurtarınız. Acil Durum Dolabı Kurtarma Ekibi, Koruma Ekibi

7. Yaralılara ilkyardım müdahalesini yapınız. İlkyardım Dolabı İlkyardım Ekibi

8. Çalıştığınız binaya su girilecek yerlere ba-riyerler kurunuz. İlkyardım Dolabı İlkyardım Ekibi

ÖRNEK ACİL DURUM PLANLARI

105

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 106: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ACİL DURUM YAPILACAK FAALİYET METOT SORUMLU

PAR

LAM

A VE

PAT

LAM

A1.Telaşlanmayınız, parlama ve patlama es-nasında çevrenize ve sorumlu kişilere duyu-

runuz.Siren Sistemi Ses Acil Durum Ekibi

2. Parlama ve patlama tehlikesinde koşuş-turmayı ve paniği engelleyiniz. Tüm persone-

li toplanma bölgesinde toplayınız.- Koruma Ekibi

3. Gaz vanalarını, elektrik şalterlerini, kapı ve pencereleri kapatınız. - Kurtarma Ekibi

4. Yanıcı ve patlayıcı maddeleri uzaklaştırı-nız. Bunları yaparken kendinizi ve başkaları-

nı tehlikeye atmayınız.- Kurtarma Ekibi

5. Tüm bölgelerdeki gaz vanalarını, elektrik şalterlerini kapatınız. - Kurtarma Ekibi

6. Önce canlıları ve daha sonra kıymetli eşya ve dokümanları kurtarınız. Acil Durum Dolabı Kurtarma Ekibi Koruma Ekibi

7. Yaralılara ilkyardım müdahalesini yapınız. İlkyardım Dolabı İlkyardım Ekibi

8. Olayın olduğu bölgeye koruma bandı çeke-rek personelin girişini engelleyin. Acil Durum Dolabı (Koruma Bandı) Koruma Ekibi

ÖRNEK ACİL DURUM PLANLARI

106

İÇİNDEKİLER

ÖLÇÜMLER

Page 107: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ACİL DURUM YAPILACAK FAALİYET METOT SORUMLU

SAB

OTAJ

, TER

ÖR

VE

SAVA

Ş

1. Bomba İhbarı Alırsanız; a) Arayan kişiden alabileceğiniz kadar çok bilgi alınız. Arayan kişiyi, dediklerini kaydedebilmek için telefonda tutmaya çalışınız. Polisi ve bina yönetimini haberdar ediniz. b) Bomba ihbarını aldıktan sonra, şüpheli hiçbir pakete dokunmayınız. Şüpheli pa-ketin etrafını boşaltınız ve polise haber veriniz. Binayı tahliye ederken pencerele-rin önünde durmaktan ve diğer tehlike potansiyeli bulunan alanlardan kaçınınız.

155 Acil Durum Ekibi

2. Bina Patlamaları Sırasında; a) Binada bir patlama meydana gelmişse, binayı en kısa sürede ve sakin şekilde terk ediniz. b) Dolaplardan ya da tavandan bir şeyler düşüyorsa, sağlam bir masanın altına gi-riniz. c ) Eğer yangın çıkmışsa; yere yakın durunuz ve binayı en hızlı şekilde terk ediniz. Islak bir bezle ağzınızı burnunuzu kapayınız. Kapalı bir kapıya yaklaşırken, elini-zin tersini kapıyı kontrol etmek için kullanınız. Eğer kapı sıcak değilse vücudunuz-la destekleyerek kapıyı yavaşça açınız. Eğer kapı dokunulmayacak kadar sıcaksa, acil çıkış kapılarını kullanınız. d) Ağır duman ve gazlar öncelikle tavanda toplanır. Her zaman dumanın altında kalmayı deneyiniz.

- Tüm Personel

3. Kimyasal Savaş Sırasında;Ferdi Korunma: a) Binada bulunan sığınma bölgesine gidiniz. Kapatılmış pencere veya kapı aralık-larını, ek önlem olarak sulandırılmış çamaşır suyuna batırılmış bez, battaniye, vb. malzeme ile örtünüz. b) Tehlike geçinceye kadar bekleyiniz. c) Eğer gözlerinizde yanma varsa, bu gaz sızıntısının belirtisidir.

Toplu Korunma: a) Tehlike anında en yakınınızda bulunan güvenli, kapalı bir yere gidiniz. b) Paniğe ve heyecana kapılmayınız. c) Yapılacak uyarılara göre hareket ediniz.

- Tüm Personel

ÖRNEK ACİL DURUM PLANLARI

107

İÇİNDEKİLER

ACİL DURUM YANGINLA MÜCADELE VE İLK...

Page 108: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

7. TAHLİYE

I. TAHLİYE KONUSUNDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER NELERDİR?

Kanuna göre, ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren; Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzen-lemeleri yapacak ve çalışanlara gerekli tali-matları verecektir.

Durumun devam etmesi hâlinde, zorunlu-luk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki ça-lışanlardan işlerine devam etmelerini iste-yemeyecektir.

II. CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE

İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenme-yen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlaya-caktır. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yap-tıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutula-mayacaktır.

III. ACİL ÇIKIŞ YOLLARI VE KAPILARI NASIL DÜZENLENMELİ?

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağ-lık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönet-melik (RG 17 Temmuz 2013, 28710) hü-

kümlerine göre, işyerlerindeki bütün acil çıkış yolları ve kapılarının;

a) Doğrudan dışarıya veya güvenli bir ala-na açılması sağlanır ve önlerinde ya da ar-kalarında çıkışı önleyecek hiçbir engel bu-lunmaz.

b) Herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmelerini mümkün kılacak şe-kilde tesisi sağlanır. Gerekli durumlarda bu konuyla ilgili planlar hazırlanarak düzenli tatbikatlar yapılır.

c) Sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri; yapılan işin niteliğine, işyerinin büyüklü-ğüne, kullanım şekline, işyerinde bulunan ekipmana ve bulunabilecek azami kişi sa-yısına göre belirlenir. 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

TAHLİYE KONUSUNDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER NELERDİR?

108

İÇİNDEKİLER

ACİL DURUM YANGINLA MÜCADELE VE İLK...

Page 109: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hüküm-lerine uygun olması sağlanır.

ç) Acil çıkış kapılarının, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecek-leri şekilde olması sağlanır. Bu kapılar dı-şarıya doğru açılır. Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmaz.

d) Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmaması, acil çıkış kapı-larının kilitli veya bağlı olmaması sağlanır.

e) Acil çıkış yolları ve kapıları, 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de ya-yımlanan Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yö-netmeliğine uygun şekilde işaretlenir. İşa-retlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.

f) Aydınlatılması gereken acil çıkış yolla-rı ve kapılarında, elektrik kesilmesi halin-de yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sis-temi bulundurulur.

ACİL ÇIKIŞ YOLLARI VE KAPILARI NASIL DÜZENLENMELİ?

109

İÇİNDEKİLER

TAHLİYE

Page 110: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

8. SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

I. SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Çalışanların sağlığının korunması ve ge-liştirilmesi amacıyla mesleki etkilenmele-ri önlemeye yönelik yapılan tıbbi muaye-ne inceleme ve eğitimleri içerir. İş sağlığı gözetimi, işyerinde belirli risklere maruz kalmış çalışanların işle ilgili sağlık sorun-larının mümkünse henüz ortaya çıkmadan erken teşhis edilmesi ve yapılan gözetimin sonuçlarına göre adım atılması amacıyla gerçekleştirilen sistematik, düzenli ve uy-gun prosedürlerin oluşturulmasına yönelik tüm faaliyetleri kapsayan bir süreç olarak tanımlanabilir.1

Sağlık gözetimine ilişkin düzenlemeler mevzuatımızda dağınık halde bulunmakta-dır. Yine, yürürlüğe girmesi beklenen yeni

mevzuat çalışmaları da henüz tamamlan-mamıştır. Bu nedenle hekimlerin güncel mevzuatı takip etmeleri çok önemlidir. Esa-sen hekimlik ve sağlık muayenelerine iliş-kin her koşulun mevzuatla ayrıntılı biçim-de düzenlenebilmesi de tartışmaya açıktır. İşyeri hekimliğinin artık bir bilim alanı ola-rak kabul görmesi ve üniversite düzeyinde özel eğitim verilmesi gerekmektedir. He-kimlerin görevlerini yaparken mevzuatın yanı sıra, bu alana ilişkin rehberleri takip etmeleri de tavsiye edilmektedir. Nitekim Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve çeşitli meslek örgütlerinin yayınladığı bazı çalışmalar ve rehberler mevcut bulunmak-tadır.(KOBİ’ler İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi,

İnşaat Sektörü, 29, http://www.isgum.gov.tr/

rsm/file/isgdoc/isgip/isgip_insaat_1_rehber.

pdf; İSGİP: Türkiye`de İşyerlerinde İş Sağlığı ve

Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi -

TR0702.20-01/001).

II. İŞVEREN SAĞLIK GÖZETİMİ İÇİN NELER YAPMALI?

İşveren;

1- Çalışanların işyerinde maruz kalacak-ları sağlık ve güvenlik risklerini belirler 1

2- Sağlık gözetimi ve sağlık hizmetleri için işyeri hekimi ve diğer sağlık perso-neli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere haiz personel bu-lunmaması halinde bu hizmetin tama-mını veya bir kısmını Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinden satın alabilir. 2,3

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

110

İÇİNDEKİLER

TAHLİYE

Page 111: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

3- İşle ilgili risklere ve meslek hastalıkla-rına yönelik erken tanı ve önleme çalış-maları yapar, kayıtlarını tutar ve bu bil-giler gizli tutulur 4,5

5- İş sağlığı ile ilgili olarak görevlendir-diği kişilerin görevlerini yerine getirme-leri amacıyla gerekli araç, gereç, mekân vb. ihtiyaçlarını karşılar ve yeterli çalış-ma sürelerini sağlar 6

6- Çalışma koşulların iyileştirilmesi için çalışır, riskler, gerekli tedbirler ve işle il-gili hastalıklar hakkında çalışanları bilgi-lendirir 7

7- Sağlık gözetiminden doğan maliyetle-ri karşılar 8,9

8- Zorunlu sağlık muayenelerini yaptırır 10

1. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 4, 10

2. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 6

3. 29.12.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Hiz-

metleri Yönetmeliği, md: 5

4. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 6, 14/1, 15/5

5. 29.12.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Hiz-

metleri Yönetmeliği, md: 5

6. 29.12.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Hiz-

metleri Yönetmeliği, md: 5

7. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 4/1(a), 16;

29.12.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Hiz-

metleri Yönetmeliği, md: 6

8. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 15/4

9. 29.12.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Hiz-

metleri Yönetmeliği, md: 9

10. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 15/1(b)

III. SAĞLIK GÖZETİMİNİN KAPSAMI NEDİR?

6331 sayılı Kanunun 15. maddesine göre işveren; Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tu-tulmalarını sağlar (1, a). Yine işveren ça-lışanları İşe girişlerinde, İş değişikliğin-de, iş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşma-larından sonra işe dönüşlerinde talep et-meleri hâlinde, işin devamı süresince, ça-lışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen dü-zenli aralıklarla çalışanların sağlık mua-yenelerinin yapılmasını sağlamak zorun-dadır (1, b)

Kanuna göre, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık

raporu olmadan işe başlatılamaz (m.15/2)

SAĞLIK GÖZETİMİNİN KAPSAMI NEDİR?

111

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 112: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

IV. RAPORLARIN İŞYERİ HEKİMİNCE DÜZENLENMESİ İLKESİ

İşe giriş muayenesi yapılacak işle ilgili as-gari taşınması gerekli sağlık koşullarını belirler. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapa-cakları işe uygun olduklarını belirten sağ-lık raporu olmadan işe başlatılamaz. 1 İl-gili kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. 2 Raporların işyeri he-kimi tarafından düzenlenmesi, ülkemizde meslek hastalıklarının önlenmesi konu-sunda atılmış önemli bir adımdır. Ülke-mizde 700-800 civarında meslek hasta-lığı (yıllık) tespit edilmektedir. Ancak bu sayı gerçekçi değildir. Raporların fark-lı birimlerden alınması, çalışanın sağlık geçmişinin sağlıklı şekilde takip edileme-

mesi sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Ni-tekim sağlık raporları ile işyeri hekimliği-nin bütünleştirilmesi, kanunun en önemli adımlarından biri olmuştur.

Uygulamada, henüz hekim çalıştırma zo-runluluğu olmayan işyerleri bakımından raporların ne şekilde düzenleneceği ha-len tartışma konusudur. Çalışan sayısı ve tehlike sınıfına göre kanunun yürürlüğe girişi bakımından işyeri hekimi görevlen-dirme yükümlülüğü henüz başlamayan işyerlerinde rapor niteliğindeki işe giriş ve aralıklı sağlık muayeneleri kanun ön-cesinde olduğu gibi kamu sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenebileceği bakanlıkça önce resmi internet sitesinden açıklanmış,3 daha sonra yenilenen yönet-melikte de konuya yer verilmiştir. 4

1. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 15/2

2. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 15/3

3. ÇSGB İSGGM 15.02.2013 tarihli internet du-

yurusu, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/is-

ggm.portal?page=duyuru&id=saglikraporlari

4. 20.07.2013 tarihli İşyeri Hekimi ve Diğer Sağ-

lık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve

Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, md:3

V. MESLEK HASTALIĞI NEDİR?

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tek-rarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sü-rekli hastalık, bedensel veya ruhsal engel-lilik hallerini ifade etmektedir. 1

1. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık

Sigortası Kanunu, md: 14

VI. MESLEK HASTALIĞI TANISINI KİM KOYAR?

Halen ülkemizde bulunan üç meslek has-talıkları hastanesinin (Ankara, İstanbul ve Zonguldak) yanı sıra 2008 yılından iti-baren devlet üniversiteleri hastaneleri ile

RAPORLARIN İŞYERİ HEKİMİNCE DÜZENLENMESİ İLKESİ

112

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 113: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

2011 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, sigorta-lının çalışma gücü ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarının tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzen-lemek üzere yetkilendirilmişlerdir.1 İşye-ri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları va-kaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafın-dan yetkilendirilen sağlık hizmeti sunu-cularına sevk ederler. 2

1. ÇSGB Meslek Hastalıkları Rehberi, 2010.

2. 1. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 14/3

VII. İŞVEREN MESLEK HASTALIĞI TESPİT EDİLİRSE NE YAPMALIDIR?

İşverence sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildi-rilen meslek hastalıklarının, öğrendiği ta-rihten itibaren üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimi zorunlu-dur.1 Bu bildirimde de “İş Kazası ve Mes-lek Hastalığı Bildirim Formu” kullanı-lır. İşveren ayrıca meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yapa-rak bunlar ile ilgili raporları düzenler.2 İşyerinde çalışanlardan birine meslek hastalığı tanısı konulduğunda; o bölüm-de çalışanların tümü sağlık kontrolünden geçirilmeli, gerekli ek ve tamamlayıcı mu-ayeneleri yapılmalıdır.

1. 1. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 14/2

2. 1. 6331 sayılı İSG kanunu, md: 14/1

İŞVEREN MESLEK HASTALIĞI TESPİT EDİLİRSE NE YAPMALIDIR?

113

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 114: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

9. İŞ KAZASININ BİLDİRİMİ

I. BİLDİRİM VE BİLDİRİM SÜRELERİ

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanu-nu’na göre;

MADDE 14 – (1) İşveren;

a) Bütün iş kazalarının ve meslek hasta-lıklarının kaydını tutar, gerekli incelemele-ri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzen-ler.

b) İşyerinde meydana gelen ancak ya-ralanma veya ölüme neden olmadığı hal-de işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğra-masına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili ra-porları düzenler.

(2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildi-rimde bulunur:

a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.

b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işye-ri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde.

(3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunu-cuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafın-dan yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucu-larına sevk eder.

(4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hasta-lığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.

(5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.

BİLDİRİM VE BİLDİRİM SÜRELERİ

114

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 115: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

II. İŞ KAZASININ VE MESLEK HASTALIĞININ TANIMI

İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü ne-deniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayı,

Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruzi-yet sonucu ortaya çıkan hastalığı,

ifade eder.

III. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ BİLDİRİLMEMESİ SONUCU SORUMLULUK

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanu-nu’nun 14 üncü maddesinin birinci fıkra-sında belirtilen yükümlülükleri yerine ge-tirmeyen işverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı binaltıyüzonaltı Türk Lirası,

ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene ikibinyüzelli-altıTürk Lirası, dördüncü fıkrasında be-lirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen sağlık hizmeti sunucuları veya yetkilendiri-len sağlık hizmeti sunucularına ikibinyü-zellialtı Türk Lirası,

“Ceza çocuklara verilen bir ilaç sayılmalı, öyle verilmelidir. ”

idari para cezası verilir.

IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM FORMU UYGULAMASINA GİRİŞ

Sisteme giriş yapmadan önce aşağıda belir-tilen tarayıcı (örn. İnternet Explorer, Fire-

fox gibi)

ayarlarını yapmak sistemin sağlıklı çalış-ması için gereklidir. Aşağıda, en yaygın ola-rak kullanılan İnternet Explorer için ayar yöntemi verilmiştir. Diğer tarayıcıları kul-lanıyorsanız, tarayıcının kendi doküman-tasyonuna başvurunuz.

İnternet Explorer için ayarlar: Araçlar > İnternet Seçenekleri > Genel > Göz Atma Geçmişi > Ayarlar sekmesi altında bulunan Geçici İnternet Dosyaları bölümünde “Oto-matik Olarak” seçeneğini işaretleyiniz.

“Tamam” tuşu ile ekrandan çıkınız.

İŞ KAZASININ VE MESLEK HASTALIĞININ TANIMI

115

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 116: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim For-mu İşlemlerine giriş yapmak için www.sgk.gov.tr adresinden E-SGK başlığında “Diğer Uygulamalar” seçeneği seçilir. ( Şekil 1.)

Şekil 1. SGK Ana Sayfası

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM FORMU UYGULAMASINA GİRİŞ

116

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 117: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Gelen ekrandan “Çalışılmadığına Dair Bil-dirim Girişi” linki ile ana sayfaya yönlendi-rilmiş olacaksınız. (Şekil 2.)

Şekil 2. Diğer Uygulamalar

SGK İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu Kullanım Kılavuzu

Kurumsal ve Sosyal Sigorta Yazılımları Da-ire Başkanlığı

İşveren kullanıcı girişi ekranında, SGK ta-rafından size verilmiş olan Kullanıcı Kodu ve İşyeri Şifresinin gerekli alanlara girilme-lidir. (Şekil 3.)

Şekil 3. Kullanıcı Giriş Ekranı

Doğru kullanıcı adı ve şifreyi girdikten son-ra uygulamanın ana sayfasına yönlendirile-ceksiniz. Gelen sayfada ”İş Kazası ve Mes-lek Hastalığı Bildirim İşlemleri” menüsü kullanılarak İş Kazası Bildirimi, Meslek Hastalığı Bildirimi ve yapılan bildirimlerin görüntüleme işlemleri yapılabilir. (Şekil 4.)

Şekil 4. Bildirim İşlemleri Ana Sayfa

SGK İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu Kullanım Kılavuzu

Kurumsal ve Sosyal Sigorta Yazılımları Da-ire Başkanlığı

V. İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

i. İş Yeri Bilgileri

İş Kazası Bildirim Girişi linki tıklandığı za-man ilk önce işyeri ve bildirimi yapan kişi-nin bilgilerinin girildiği ekran gelir. Sistem giriş sayfasındaki kullanıcı kodu bilgisini kullanarak sistemde işyerine ait bulduğu tüm bilgileri ekrana yansıtır. (Şekil 5.)

İş Yeri Tel: Sistemde kayıtlı değilse boş ge-lir. İş yerinin en güncel telefon numarası-dır.

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

117

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 118: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İş Yeri Faks: Sistemde kayıtlı değilse boş gelir. İş yerinin en güncel faks numarasıdır.

İşçi Sayısı: Kadın işçi sayısı, erkek içi sayı-sı sistemde mevcuttur. İşçiler arasında ço-cuk, stajyer-çırak, özürlü, hükümlü, eski hükümlü veya terör mağduru var ise girilir, yok ise “0” yazılır.

Bildirimi Hazırlayan: Bildirimi kimin ha-zırladığına dair bilgi verir. Seçeneklerden hangisi seçilmiş ise onun TC Kimlik numa-rası, adı soyadı ve iletişim bilgileri girilir.

TC Kimlik No: Bildirimi hazırlayan kişinin TC Kimlik Numarası girilir. “Sorgula” bu-tonuna basılarak doğrulama işlemi yapılır.

Adı Soyadı: TC Kimlik numarasının sorgu-lanması ile bu alana isim bilgisi gelir, eğer geçersiz bir TC Kimlik numarası girilmiş ise sistem “Kayıt Yok” mesajı verecektir. Bu durumda geçerli bir TC Kimlik numara-

sı girilmesi zorunludur.

Tel/ Faks/ e-posta: Bildirimi hazırlayanın iletişim bilgilerinin girilmesi daha sonra ki-şiye ulaşılması açısından önem arz eder.

Şekil 5. İş Yeri ve Bildirimi Hazırla-yan Kişinin Bilgileri

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

118

İÇİNDEKİLER

SAĞLIK GÖZETİMİ NEDİR?

Page 119: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Kullanıcı, İş yeri bilgilerini doğru bir şekil-de girdikten sonra “Devam Et” butonu yar-dımıyla, İş Kazası ile ilgili genel bilgilerin girildiği bir diğer sayfaya yönlendirilir.

ii. Kaza Arama Ekranı

Kaza Arama Ekranı, girilen kriterlerde sis-teme daha önce aynı kazanın kaydedilip edilmediğine dair bilgi verir. Kaza il, ilçe ve tarih bilgileri girilerek “Detay Getir” buto-nu tıklanarak bu kazaya detaylı bilgiler lis-telenir. (Şekil 6.)

Şekil 6. Kaza Arama Ekranı

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

119

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 120: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 7. girilen kriterlere göre daha önce sisteme benzer bir kazanın kaydedildiği-ni gösterir. Burada gelen liste incelenmeli ve kaydetmek istenilen iş kazasının adres ve saat bilgisi, listede gelenlerden herhan-gi birisi ile uyumlu ise o seçilir. Eğer listede istenen adres ve saat bilgisi bulunamazsa “Kaza Saati ve Adres Tanımla” butonu tık-lanarak yeni bilgiler girilir. Eğer bu kazayı ilk defa siz kaydediyorsanız liste boş gele-cektir. Bu durumda yine “Kaza Saati ve Ad-res Tanımla” butonu tıklanarak yeni bilgi-ler girilir. (Şekil 8.)

Şekil 7. Kaza Adres Listesi

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

120

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 121: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Eğer listeden mevcut bir kayıt seçilirse kullanıcı kaza bilgilerinin detaylı girildiği “Kaza Bilgileri” sayfasına değil “Sigortalı Arama” sayfasına yönlendirilir.

Kaza Saati ve adresi tanımlama işlemi ta-mamlandıktan sonra kullanıcı “Devam Et” butonu ile “Kaza Bilgileri” sayfasına yön-lendirilir.

Şekil 8. Kaza Saati ve Adres Tanım-lama

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

121

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 122: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

iii. Kaza Bilgileri

Kaza Bilgileri Ekranı kazaya ait ayrıntılı bilgilere dair bilgi verir. (Şekil 9.)

Kazaya Sebep Olan Olay: İşleri normal gi-dişinden saptıran ve kazaya giden en son eylemdir. Bu, sıra dışı olayın tanımlanma-sıdır, bir başka deyişle, işin normal gelişi-minde olan sapmadır. Sapma, kazayı te-tikleyen olaydır. Zincirleme bir olay dizisi varsa, yaralanma temasına en yakın olanı seçilmelidir.

Kazaya Sebep Olan Araç / Gereç: Kazaya Sebep Olan Olay ile ilişkili veya ona bağlı başlıca materyaldir. Kazaya neden olan bir-den çok materyal var ise, yaralanmaya en yakın olanı seçilmelidir.

İş Kazasının Gerçekleştiği Yer/ Bölüm: Ka-zanın gerçekleştiği yeri belirtir.

Kazanın Oluş Şekli ve Sebebi: Kazanın oluş şekli ve sebebi ile ilgili daha detaylı bilginin verilmesi için ayrılmış bir alandır.

Kazaya Uğrayan Kişi Sayısı: Bildirimin ya-pıldığı iş yerinde toplamda kaç kişinin ka-zaya karıştığı bilgisini verir.

Kazayı Gören: İş kazasını gören ve şahitlik edebilecek kimsenin olup olmadığı bilgisi-ni verir. Var ve Yok olmak üzere iki seçe-nekten oluşur. Var seçilir ise kazayı gören şahit veya şahitlerin bilgileri girilmek üzere yeni bir ekran açılır. (Şekil 10.)

Kaza Bilgileri Ekranı’ nda (Şekil 9.) yukarı-daki açıklamalar dikkate alınarak uygun gi-rişler yapılmadır.

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

122

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 123: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 9. Kaza Bilgileri

Şekil 10. Kazayı Gören Şahit

Şekil 10. da kazayı gören bir tane şahit var-sa bilgileri girilir, eğer kazayı gören birden fazla şahit varsa “Şahit Ekle” butonu ile yeni bir ekran açılması sağlanır. (Şekil 11.)

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

123

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 124: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 11. Kazayı Gören 2. Şahit Bilgi-leri

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

124

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 125: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Kaza Bilgileri ile ilgili tüm girişler doğru bir şekilde yapıldıktan sonra “Devam Et” buto-nu ile kullanıcı İş Kazası geçiren ve bildiri-mi yapılacak olan sigortalının sorgulandı-ğı bir diğer sayfaya yönlendirilir. (Şekil 12.)

iv. Sigortalı Sorgulama

Şekil 12. Sigortalı Sorgulama

Sigortalının TC Kimlik numarası kullanıla-rak ve “Sigortalı Getir” butonuna tıklana-rak sigortalıya ait sistemde kayıtlı bilgilerin gelmesi sağlanır. Eğer, sorgulanan sigortalı o iş kazası için daha önce sisteme kaydedil-miş ise sistem sizi uyararak sadece güncel-leme yapmanıza izin verir (Şekil 13).

Şekil 13. Sigortalı Sorgulama Sayfası Uyarı

Yine o işyerinde çalışmayan bir sigortalı için bildirim yapamazsınız (Şekil 14.).

Şekil 14. Sigortalı Sorgulama Sayfası Uyarı-2

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

125

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 126: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

v. Sigortalı Bilgileri

Sigortalı Bilgilerinin girildiği bu ekranda bazı bilgiler sistemden okunarak ekrana yansıtılır, diğer girişler ise bildirimi hazır-layan kişi tarafından doldurulur. (Şekil 15.)

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

126

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 127: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 15. Sigortalı Bilgileri

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

127

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 128: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 15. de görüldüğü gibi sigortalının ki-şisel bilgileri ile beraber kaza ile ilişkili bil-gilerinin de girilmesi gerekmektedir. Bil-dirimi hazırlayan kişi için kritik olduğu düşünülen alanların açıklaması aşağıdaki gibi yapılmıştır.

Esas İşi / Mesleği: Kazalının eğitim-öğre-tim mezuniyetine göre sahip olduğu mes-lektir.

Görevi: Kazalının o işyerindeki çalıştığı resmi pozisyondur. Örneğin; tekniker ola-rak eğitim almış nitelikli bir personel, gö-rev itibariyle yönetici olarak çalışıyor ola-bilir.

Prim Ödeme Hali: Kazalının işvereni tara-fından primlerinin yatırılmaya devam edip etmediği bilgisini verir. “Sona Erdi” ve “Sona Ermedi” olarak iki seçenekten olu-şur. “Sona Erdi” seçeneği seçilirse ne za-man sona erdiğine dair tarih bilgisi giril-

melidir.(Şekil 16.)

Şekil 16. Prim Ödeme Hali

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

128

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 129: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Kaza Anında Yürütmekte Olduğu Genel Fa-aliyet: Kaza anında kazalı tarafından yapıl-makta olan temel iş türünü tanımlar. Kaza anında kazalının yaptığı meslek olmadığı gibi, özel aktivitesi de değildir. Kaza ile so-nuçlanan zaman sırasında kazalı tarafın-dan yapılmakta olan iş veya görev türünün genel ifadelerle tanımlanmasıdır.

Kazadan Az Önceki Zamanda Kazalının Yürütmekte Olduğu Özel Faaliyet: Kazalı-nın kaza anında yapmakta olduğu özel ak-tivitesidir. Sadece kısa bir dönemi kapsar.

Özel Faaliyet Sırasında Kullanılan Araç / Gereç: Kazadan hemen önce kazalının özel aktivitesi ile ilgili olan başlıca materyal. Bu materyal kazadan sorumlu olabilir veya ol-mayabilir. Önemli olan özel aktivitesi sı-rasında kullanıyor olmasıdır. Birden fazla ilişkili materyal var ise kaza veya yaralan-ma ile en çok ilgili olanı seçilmelidir.

Yaralanmaya Neden Olan Olay: Yaralan-manın ortamı olarak da adlandırılır. Bu te-rim, kazalının yaralanmasına neden olan materyal tarafından nasıl incitildiğinin (fi-ziki ve zihni travma) bilgisini verir.

Birden çok yaralanma teması veya ortamı varsa, en ciddi yaralanmaya neden olan se-çilmelidir.

Yaralanmaya Neden Olan Araç / Gereç: Ya-ralanmaya sebep olan hareketi, hareket es-nasında kullanılan materyali veya ortamı gösterir. Yaralanmaya sebep olan birden fazla materyal varsa en ciddi yaralanmaya sebep olanı seçilmelidir.

Yaranın Türü: Kazalı için fiziki sonuçları, örneğin kemik kırılma, burkulma vb. gös-teriri. Kazada birden fazla yaralanma vaka-sı varsa, yaralanmalardan birisi diğerlerin-den açıkça daha ciddi ise bu durumda bu kaza daha ciddi yaralanmalara karşılık ge-

len grup içinde sınıflandırılmalıdır. Kazalı-nın iki veya daha çok yaralanması varsa ve bunlardan biri diğer(ler)inden daha ciddi-dir şeklinde tanımlanamıyorsa sadece bu durumda 120 kodu ile tanımlanan “çeşitli yaralanmalar” seçilmelidir.

Yaranın Vücuttaki Yeri: Bu değişken yara-nın vücuttaki yerini tanımlar. Vücutta bir-den fazla yaralanma yeri varsa en çok et-kilenen parçası seçilmelidir. Örneğin; bir organın kesilmesi kemik kırığından, kemik kırığı ise yaradan daha önemlidir. Diğer durumlarda, örneğin kırık el ve ayal gibi vücudun birden fazla kısmında olan yara-lanmalarda 70 kodu ile tanımlanan “Tüm beden ve çeşitli bölgeler; belirlenmemiş alanlar” seçeneği işaretlenmelidir.

Çalışılan Ortam: Kazalının kaza sırasında sürekli veya ara sıra işgal ettiği yerin/ mev-kiin durumunu belirler. İşin sürekli olup olmadığı dikkate alınmaz.

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

129

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 130: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Çalışılan Çevre: Kazadan hemen önce kaza-lının çalışmakta olduğu veya bulunduğu iş-yeri türü, çalışma malanı veya yeridir.

Kaza Gününde İşbaşı Saati: Kazalının kaza günü vardiya başlangıç saatini gösterir.

Kazadan Sonra Sigortalı Ne Yaptı? : Kaza-lının kazadan sonra çalışmaya devam edip etmediği bilgisini verir. “Çalışmayı Bir Süre Sonra Bıraktı” seçeneği seçilirse, çalışmayı bıraktığı saat ve tarih bilgisi girilmelidir. (Şekil 17.)

Şekil 17. Sigortalı Kazadan Sonra Ne Yaptı?

Kazanın Gerçekleştiği Yer: Kazanın işye-rinde mi yoksa işyeri dışında mı gerçekleş-tiği bilgisini verir. Seçilen kritere göre “Ka-

zanın Gerçekleştiği Ortam” bilgisi de girilir. (Şekil 18.)

Şekil 18. Kazanın Gerçekleştiği Yer / Ortam

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

130

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 131: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Kaza Sonucu İş Göremezliği: Kazalının iş göremezlik durumunu niteler. Var, yok ve derhal ölüm şeklinde 3 seçenekten oluşur. Var seçeneği seçilirse, iş göremezliğin so-nucu ve iş göremezliğinden dolayı iş günü kaybı alanı girilmelidir. (Şekil 19.)

Şekil 19. Kaza Sonucu İş Göremezliği

Tıbbi Müdahale Yapıldı mı? : Kazalıya tıb-bi müdahale yapılıp yapılmadığı bilgisini verir. Tıbbi müdahale Yapılmadı, Derhal Yapıldı ve Daha Sonra Yapıldı olmak üze-re 3 seçenekten oluşur. Derhal Yapıldı se-çilirse Tıbbı Müdahaleyi kimin yaptığı bil-gisi girilmelidir. Daha sonra yapılmış ise tıbbi müdahalenin yapıldığı yer, yapan kişi ve yapıldığı tarih vs gibi bilgilerin girilmesi gerekmektedir. (Şekil 20.)

Şekil 20. Tıbbi Müdahale Yapıldı mı?

İş Kazası Bildirim Formu Kaydetme İşlemleri

131

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 132: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda son sayfa olan Sigortalı Bilgileri de girildikten sonra, “Bildirimi Kaydet” butonu ile siste-me kaydetme işlemi tamamlanmış olur. Gi-rilen bildirimi görüntülemek için “İş Kazası Bildirim Görüntüle” linki kullanılabilir.

VI. İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

İş Kazası bildirimi kaydedilen formların görüntüleme işlemi bu menüden yapılır.(Şekil 21.)

Şekil 21. İş Kazası Bildirim Görüntü-leme

“İş Kazası Bildirim Görüntüleme” linki tık-landığı zaman, ekrana bildirimini görüntü-lemek istediğiniz kazalının TC Kimlik nu-marasını girerek sorgulayabilirsiniz (Şekil 22).

Şekil 22. Sigortalı Bildirim Görüntü-leme Sorgu Sayfası

İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

132

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 133: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

“Sigortalı Getir” butonu ile girilen kazalıya ait girilen tüm bildirimler görüntülenir. Ka-zaya ait ayırt edici bilgilerin görüntülendi-ği bu sayfada, detaylı bir şekilde incelemek istenilen bildirimler için sağdaki “Görün-tüle” imgesine tıklanması gerekmektedir. (Şekil 23.)

Şekil 23. Sigortalı İş Kazası Bildirim Listesi

Bildirime ait bilgiler Şekil 24.’ teki gibi ka-tegoriler halinde listelenmiştir. Linkler tık-lanarak istenilen bilginin görüntülenmesi mümkündür.

Şekil 24. Bildirim Görüntüleme Ka-tegoriler

İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

133

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 134: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

“Kaza Bilgileri Görüntüle” (Şekil 25.), “İş-yeri Bilgileri Görüntüle”(Şekil 26.), “Bildi-rim Bilgileri Görüntüle” (Şekil 27.), “Sigor-talı Bilgileri Görüntüle” (Şekil 28.) ve “Şahit Bilgileri Görüntüle” (Şekil 29.) olmak üzere gösterilmiştir.

Şekil 25. İş Kazası Bilgileri

İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

134

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 135: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

SGK İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu Kullanım Kılavuzu

Kurumsal ve Sosyal Sigorta Yazılımları Da-ire Başkanlığı

Şekil 26. İşyeri Bilgileri

İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

135

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 136: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 27. İş Kazası Bildirim Bilgileri

Şekil 28. Sigortalı Bilgileri Görüntü-leme

İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

136

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 137: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VII. Meslek Hastalığı Bildirim Kaydetme İşlemleri

i. İş yeri Bilgileri

“Meslek Hastalığı Bildirim Girişi” linki tık-lanarak ilk önce İş Yeri Bilgilerinin girildiği ekran gelir. (Şekil 29.)

Şekil 29. Meslek Hastalığı Bildirim Girişi

Meslek Hastalığı Bildirim Girişi linkine tık-lanınca ilk olarak ekrana İşyeri Bilgilerinin girildiği ekran gelir.

Şekil 30. Meslek Hastalığı Bildirimi İş Yeri Bilgileri

Meslek Hastalığı Bildirim Kaydetme İşlemleri

137

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 138: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İş Yeri Tel: Sistemde kayıtlı değilse boş ge-lir. İş yerinin en güncel telefon numarası-dır.

İş Yeri Faks: Sistemde kayıtlı değilse boş gelir. İş yerinin en güncel faks numarasıdır.

İşçi Sayısı: Kadın işçi sayısı, erkek içi sayı-sı sistemde mevcuttur. İşçiler arasında ço-cuk, stajyer-çırak, özürlü, hükümlü, eski hükümlü veya terör mağduru var ise girilir, yok ise “0” yazılır.

Bildirimi Hazırlayan: Bildirimi kimin ha-zırladığına dair bilgi verir. Seçeneklerden hangisi seçilmiş ise onun TC Kimlik numa-rası, adı soyadı ve iletişim bilgileri girilir.

TC Kimlik No: Bildirimi hazırlayan kişinin TC Kimlik Numarası girilir. “Sorgula” bu-tonuna basılarak doğrulama işlemi yapılır.

Adı Soyadı: TC Kimlik numarasının sorgu-lanması ile bu alana isim bilgisi gelir, eğer geçersiz bir TC Kimlik numarası girilmiş ise sistem “Kayıt Yok” mesajı verecektir. Bu durumda geçerli bir TC Kimlik numara-sı girilmesi zorunludur.

Tel/ Faks/ e-posta: Bildirimi hazırlayanın iletişim bilgilerinin girilmesi daha sonra ki-şiye ulaşılması açısından önem arz eder.

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda bilgiler doğru bir şekilde girildikten son-ra “Devam Et” butonu yardımı ile Sigorta-lı Sorgulama sayfasına yönlendirilir. (Şekil 31.)

ii. Sigortalı Sorgulama

Şekil 31. Sigortalı Sorgulama

Sigortalının TC Kimlik numarası girilerek ve sigortalılık tipi seçilip, “Sigortalı Getir” butonuna tıklanarak sigortalıya ait sistem-de kayıtlı bilgilerin gelmesi sağlanır. Eğer, sorgulanan sigortalı o işyerinde çalışıyor görünmüyorsa sistem uyarı verecektir. (Şe-kil 31.).

Şekil 32. Sigortalı İşyerinde Çalışmı-yor Uyarısı

Sigortalı Sorgulama neticesinde kullanıcı bir sonraki sayfa olan “Sigortalı Bilgileri” sayfasına yönlendirilir.

iii. Sigortalı Bilgileri

Meslek Hastalığı Bildirim Kaydetme İşlemleri

138

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 139: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Meslek Hastalığı bildirimi sigortalı bilgi-leri için doldurulması gerekli alanlar Şekil 39. De gösterilmiştir. Sigortalı Bilgileri dol-durulurken kullanıcı için kritik olabilecek açıklamalar aşağıda yapılmıştır.

Esas İşi / Mesleği: Kazalının eğitim-öğre-tim mezuniyetine göre sahip olduğu mes-lektir.

Görevi: Kazalının o işyerindeki çalıştığı resmi pozisyondur. Örneğin; tekniker ola-rak eğitim almış nitelikli bir personel, gö-rev itibariyle yönetici olarak çalışıyor ola-bilir.

Prim Ödeme Hali: Kazalının işvereni ta-rafından primlerinin yatırılmaya devam edip etmediği bilgisini verir. “Sona Erdi” ve “Sona Ermedi” olarak iki seçenekten olu-şur. “Sona Erdi” seçeneği seçilirse ne za-man sona erdiğine dair tarih bilgisi giril-melidir.(Şekil 33.)

Şekil 33. Prim Ödeme Hali

Meslek Hastalığı Tanı Tarihi: Meslek Has-talığına ait hastane tarafından belirlenen tanı tarihidir. Sigortalıya ait hastalık rapo-ru yardımıyla bu bilgi edinilebilir.

Meslek Hastalığının Saptanma Şekli: Mes-lek Hastalığının tanısının nasıl konulduğu veya belirlendiği bilgisini verir.

Meslek Hastalığı Tanısı: Sigortalıya ait has-talık raporu aracılığı ile bu bilgi edinilebilir.

Meslek Hastalığına Neden Olan Etken: Meslek hastalığına sebep olan birbirinden farklı faktörler vardır. Bunlar fiziksel, bi-yolojik, kimyasal vs şeklinde listelenmiş-tir. Liste ve alt listeler yardımıyla hastalık etkeni seçilmelidir. Bazı etkenlerin sadece

2. Alt kodu var iken bazılarının 2. ve 3. Alt kodları mevcuttur. (Şekil 34. ve Şekil 35.)

Şekil 34. Meslek Hasatlığı Etken Lis-tesi 3 Kategorili

Şekil 35. Meslek Hasatlığı Etken Lis-tesi 2 Kategorili

Meslek Hastalığına Maruz Kalma Süresi: Sigortalının, Meslek Hastalığına ne kadar zamandır maruz kaldığını Yıl ve Ay bilgisi tutan alandır.

İş Göremezlik Durumu: Meslek Hastalığı neticesinde sigortalının iş göremezliğinin

Meslek Hastalığı Bildirim Kaydetme İşlemleri

139

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 140: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

durumunu gösterir. (Şekil 36.)

Şekil 36. Meslek Hastalığı sonucu iş göremezlik durumu

Geçici veya Kalıcı İş göremezlik seçenek-lerinden birisi seçildiği zaman bu iş göre-mezliğin seviyesini tespit etmek amacıyla yeni bir liste açılır.(Şekil 37.)

Şekil 37. İş Göremezlik Seviyesi

Meslek Hastalığı Bildirim Kaydetme İşlemleri

140

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 141: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Açıklamalar dikkate alınarak girilen bilgi-ler “Bildirimi Kaydet” butonu ile sisteme kaydedilmiş olur.

Şekil 39. Meslek Hastalığı Sigortalı Bilgileri

Meslek Hastalığı Bildirim Kaydetme İşlemleri

141

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 142: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VIII. MESLEK HASTALIGI BILDİRİM GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

“Meslek Hastalığı Bildirim Görüntüle” (Şe-kil 40.) linkine tıklanarak gelen ekrandan bildirimi görüntülenmek istenilen sigorta-lının TC Kimlik numarası ile sorgulama iş-lemi yapılır. (Şekil 41.)

Şekil 40. Meslek Hastalığı Bildirim Görüntüleme

Şekil 41. Meslek Hastalığı Bildirim Görüntüleme Sorgu Sayfası

“Sigortalı Getir” butonuna tıklanarak Si-gortalı Bilgileri Ekranına geçiş sağlanır.

i. Sigortalı Bildirim Listesi

Sigortalı Sorgulama sayfası ile girilen TC Kimlik numarası sistemden kişinin mes-lek hastalığı bildirimlerinin listesini getirir. Gelen listede meslek hastalığı için ayırt edi-ci özellik taşıyan bilgiler görüntülenmiştir. Bildirim ile ilgili detaylı bilgilerin görün-tülenmesi sağdaki “Görüntüle” butonu ile sağlanır.

Şekil 42. Meslek Hastalığı Bildirim Listesi

“Görüntüle” butonu yardımıyla kullanıcı, bildirimlerin kategoriler halinde başlıklan-dırıldığı yeni bir sayfaya yönlendirilir. (Şe-kil 43.)

Şekil 43. Bildirim Görüntüleme Ek-ranı

MESLEK HASTALIGI BILDİRİM GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

142

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 143: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İş Kazası Bildirim Görüntülemeden farklı olarak iş kazası bilgileri ve kaza şahit bilgi-leri mevcut değildir.

Şekil 43. de gösterilen linkler aracılığı ile ayrıntılı görüntüleme işlemi yapılır. (Şekil 44, Şekil 45, Şekil 46)

Şekil 44.Meslek Hastalığı İş Yeri Bil-gileri Görüntüleme

Şekil 45. Meslek Hastalığı Bildirim Bilgileri Görüntüleme

MESLEK HASTALIGI BILDİRİM GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

143

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 144: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 46. Meslek Hastalığı Sigortalı Bilgileri Görüntüleme

MESLEK HASTALIGI BILDİRİM GÖRÜNTÜLEME İŞLEMLERİ

144

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 145: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

IX. İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

Sigortalı için yapılan bildirimlerin güncel-lenmesi işlemleri bu menüden yapılır.

Şekil 47. İş Kazası Bildirim Görüntü-leme

“İş Kazası Bildirim Görüntüleme / Güncel-leme” linki tıklandığı zaman, ekrana bildi-rimini görüntülemek istediğiniz kazalının TC Kimlik numarasını girerek sorgulayabi-lirsiniz (Şekil 22).

Şekil 48. Sigortalı Bildirim Görüntü-leme Sorgu Sayfası

“Sigortalı Getir” butonu yardımıyla sigor-talıya ait daha önce sisteme kaydedilen bil-dirim bilgilerinin gelmesi sağlanır.

İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

145

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 146: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İlk gelen sayfa kaydetme işleminde olduğu gibi “İş Yeri ve Bildirim Bilgileri” sayfası-dır. Daha önce sisteme kaydedilen bilgileri Şekil 49’daki gibi formda dolu olarak gelir. Güncellenmek istenen alanlar varsa değiş-tirilerek yok ise hiçbir işlem yapmadan, “Devam Et” butonu yardımı ile bir sonraki sayfaya geçiş sağlanır. (Şekil 49.)

Şekil 49. İş Yeri ve Bildirim Bilgileri Güncelleme Sayfası

“Devam Et” butonu ile kullanıcı, Kaza Ara-ma ekranına yönlendirilir. Kaza Arama Ek-ranında yine daha önce sisteme tanımla-nan kaza bilgileri görüntülenir. (Şekil 50.)

İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

146

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 147: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 50. Kaza Arama Ekranı Güncel-leme

Eğer kazanın adres bilgileri değiştirilecek ise İl, İlçe ve Tarih bilgileri yeniden girile-rek yeni kaza bilgilerinin girilmesi sağlanır. Eğer girilen kriterlere uygun detaylı kaza adres bilgileri gelmez ise ya da gelen listede istenilen detay bilgisi yok ise yeni Kaza Sa-ati ve Adres tanımlanır. (Şekil 51.)

Şekil 51. Kaza Adres Bilgileri Güncel-leme

İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

147

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 148: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

“Devam Et” butonu ile kullanıcı kaza bilgi-lerinin ayrıntılı girildiği “Kaza Bilgileri” ek-ranına yönlendirilir.

“Kaza Bilgileri” ekranı kaydetme prosedü-rüne uygun bir şekilde doldurulur. Ayrıntı-lı bilgi için sayfa 8-9-10 incelenebilir. (Şe-kil 52)

Şekil 52. Kaza Adres Bilgileri yeni-den tanımlanması durumunda Kaza Bilgileri Ekranı

Eğer yeni Kaza Saati ve Adres detayı giril-mez ve daha önceki bilgiler korunmak iste-nirse, veya yeni girilen kriterlere uygun bir detay bilgisi listeden seçilir ise, “Devam Et” butonu ile yönlendirilen sayfada seçilen ka-zaya ait Kaza Bilgileri Ekranı güncellenmek üzere görüntülenir. (Şekil 53, Şekil 54)

İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

148

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 149: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 53. Kaza Adres Bilgilerinin Güncellenmeden Devam Edilmesi

Şekil 54. Kaza Adres Bilgileri sistem-de var olan bir başka kaza ile değişti-riliyor.

İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

149

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 150: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

“Devam Et” butonu ile kullanıcı Şekil 53 ve Şekil 54 deki gibi bir yolda devam etmesi durumunda Şekil 55 teki gibi, “Kaza Bilgi-leri Güncelleme” sayfasına yönlendirilir.

Şekil 55. Kaza Bilgileri Güncelleme Sayfası

Kaza Bilgileri ekranında güncellenmesi ge-rek görülen alanlar değiştirilerek “Devam Et” butonu ile kullanıcı, Sigortalı Bilgileri-nin Güncellendiği bir sonraki ekrana yön-lendirilir. (Şekil 56)

Şekil 56. Sigortalı Bilgileri Güncelle-me Ekranı

İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

150

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 151: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Örneğin; “Kazadan Sonra Sigortalı Ne Yap-tı?” alanı için sistemden gelen bilgi “Çalış-mayı derhal bıraktı” şeklindedir. Bu bilgiyi değiştirmek isterseniz “Güncellemek İçin Seçiniz” alanı yardımıyla yeni bir tanımla-ma yapabilir. Eğer güncellemek istenmi-yorsa kullanıcı, “Güncellemek İçin Seçiniz” kısmını atlamalıdır. (Şekil 54)

Şekil 57. Sigortalı Kazadan Sonra Ne Yaptı alanı Güncelleme

Gerekli görülen değişiklikler yapıldıktan sonra “Bildirimi Güncelle” butonu ile gün-celleme işlemi tamamlanır.

İŞ KAZASI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

151

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 152: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

X. MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

Meslek Hastalığı Bildirim Güncelleme pro-sedürü İş Kazası Bildirim Güncelleme ile aynıdır.

Menüden “Meslek Hastalığı Bildirim Gö-rüntüleme / Güncelleme” linki kullanılma-lıdır. (Şekil 58)

Şekil 58. Meslek Hastalığı Bildirim Güncelleme Linki

Linke tıklandıktan sonra gelen sigorta-lı arama ekranı kullanılarak bildirimi gün-cellenmek istenile sigortalı belirlenir. (Şe-kil 59)

Şekil 59. Meslek Hastalığı Bildirim Güncelleme Sigortalı Arama Sayfası

MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

152

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 153: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Sigortalıya ait TC Kimlik numarası girildik-ten sonra “Sigortalı Getir” butonu yardımı ile bir sonraki sayfaya geçiş sağlanır. Gelen sayfada kişinin o güne kadar kaydedilen tüm meslek hastalığı bildirimlerinin listesi gelir. (Şekil 60)

Şekil 60. Meslek Hastalığı Bildirim Listesi

Gelen listeden güncellenmek istenilen bil-dirim seçilerek “Güncelle” butonu yardımı ile kullanıcı, İşyeri ve bildirim bilgilerinin güncelleneceği sayfaya yönlendirilir. (Şekil 61)

MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

153

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 154: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil 61. Meslek Hastalığı Bildirim Güncelleme- İş Yeri ve Bildirim Bil-gileri

MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM GÜNCELLEME İŞLEMLERİ

154

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 155: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Değiştirilmesi gerek görülen alanlar değiş-tirilir ve “Devam Et” butonu ile sigortalı bilgileri sayfasına yönlendirilir. (Şekil 62)

Şekil 62. Meslek Hastalığı Sigortalı Bilgileri Güncelleme Ekranı

Gelen ekranda güncellenmesi gerek görü-len alanlar değiştirilerek “Bildirim Gün-celle” butonu yardımı işlem tamamlanmış olur.

XI. İLETİŞİM

İş Kazası Meslek Hastalığı Bildirim Formu İşlemleri ile ilgili herhangi bir soru veya so-run için [email protected] adresinden ve 0312 595 8770 / 8461 veya IP için 10628461 nolu telefonlardan iletişime geçebilirsiniz.

İLETİŞİM

155

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 156: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

10. ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

6331 sayılı Kanun, eğitimin yanında, çalı-şanların bilgilendirilmesini de öngörmüş-tür. Kanuna göre, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebil-mesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalı-şan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda bilgi-lendirecektir;

a) İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve gü-venlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbir-ler.

b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumlu-luklar.

c) İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri ko-nusunda görevlendirilen kişiler.

Kanunun “Tahliye” başlığını taşıyan 12. maddesine göre, ciddi, yakın ve önlene-meyen tehlikenin meydana gelmesi duru-munda işveren; çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerek-li düzenlemeleri yapar ve çalışanlara gerek-li talimatları verecektir. Kanuna göre, ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kal-ma riski olan bütün çalışanları, tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgi-lendirecektir.

I. BAŞKA İŞYERLERİNDEN GELEN ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

Kanuna göre işveren başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalı-şanların birinci fıkrada belirtilen bilgileri

almalarını sağlamak üzere, söz konusu ça-lışanların işverenlerine gerekli bilgileri ve-recektir.

II. BİLGİLERE ULAŞIMIN SAĞLANMASI ZORUNLULUĞU

Kanuna göre işveren risk değerlendirme-si, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalı-şan temsilcilerinin ulaşmasını sağlayacak-tır.

III. EKRANLI ARAÇLARIN KULLANIMINDA HANGİ KONULARDA BİLGİ VERİLMELİ?

BAŞKA İŞYERLERİNDEN GELEN ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

156

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 157: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Ekranlı araçlarla çalışmalarda, işveren, ça-lışanlara ve temsilcilerine çalışma yerle-rinde sağlık ve güvenlik ile ilgili bütün ko-nularda ve özellikle 5 inci, 7 nci ve 9 uncu maddelerde belirtilen hususlarda bilgi ve-recektir. Bu maddelere göre;

MADDE 5 – (1) İşveren, işyerinde gerçek-leştireceği risk değerlendirmesinde; çalış-ma merkezlerinde ekranlı araçların kulla-nımından kaynaklanan riskleri, özellikle görme, fiziksel sorunlar ve mental stresle ilgili riskleri de dikkate alarak, bu risklerin etkileri, yol açabileceği ilave etkiler ile risk-lerin bir arada olmasından kaynaklanabile-cek olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için her türlü sağlık ve güvenlik önlemlerini alır.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında alınacak önlemlerin maliyeti çalışanlara yansıtıla-maz.

(3) Ekranlı araçlarla çalışmalarda aranacak asgari gerekler ek-1’de yer almaktadır.

MADDE 7- İşveren, ekranlı araçlarla yapı-lan çalışmalardan kaynaklanan iş yükünü ve etkilenmeyi azaltmak amacıyla, uygun çalışma planı yaparak operatörlerin peri-yodik olarak ara vermesini veya dönüşüm-lü olarak başka işlerde çalışmalarını sağlar

MADDE 9 – (1) İşyerinde, ekranlı araçlar-la çalışmaya başlamadan önce ve ekran-lı araçlarla çalışmadan kaynaklanabilecek görme zorlukları yaşandığında çalışanların göz muayeneleri yapılır.

(2) Ekranlı araçlarla çalışmalarda opera-törlerin gözlerinin korunması için;

a) Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce,

b) Yapılan risk değerlendirmesi sonuçları-na göre işyeri hekimince belirlenecek dü-zenli aralıklarla,

c) Ekranlı araçlarla çalışmadan kaynakla-nabilecek görme zorlukları yaşandığında,

göz muayeneleri yapılır.

(3) Birinci ve ikinci fıkrada belirtilen mu-ayene sonuçlarına göre gerekiyorsa ope-ratörlere/çalışanlara yaptıkları işe uygun araç ve gereç verilir.

IV. İŞ EKİPMANLARI KULLANIMI KONUSUNDA ÇALIŞANLAR NASIL BİLGİLENDİRİLECEK?

İşveren, iş ekipmanları ve bunların kulla-nımına ilişkin olarak çalışanların bilgilen-dirilmesinde öncelikle, çalışanlara, kullan-dıkları iş ekipmanına ve bu iş ekipmanın kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun

İŞ EKİPMANLARI KULLANIMI KONUSUNDA ÇALIŞANLAR NASIL BİLGİLENDİRİLECEK?

157

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 158: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

olması halinde yazılı talimat verecektir. Bu talimat, imalatçı tarafından iş ekipmanıyla birlikte verilen kullanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanacaktır. Talimatlar iş ekip-manıyla beraber bulundurulacaktır. Bu bil-giler ve yazılı talimatlar en az aşağıdaki bil-gileri içerecek şekilde hazırlanacaktır;

1) İş ekipmanının kullanım koşulları.

2) İş ekipmanında öngörülen anormal du-rumlar.

3) Bulunması halinde iş ekipmanının önce-ki kullanım deneyiminden elde edilen so-nuçlar.

Çalışanlar, kendileri kullanmasalar bile ça-lışma alanında veya işyerinde bulunan iş ekipmanlarının kendilerini etkileyebilecek tehlikelerinden ve iş ekipmanı üzerinde ya-pılacak değişikliklerden kaynaklanabilecek tehlikelerden haberdar edilecektir. Yine,

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine göre, bu bilgiler ve yazılı talimatların, basit ve kolay anlaşılır bir şekilde olması gerekecektir.

V. İŞVERENİN KATILIM SAĞLAMA VE BİLGİLENDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ: OSGB’LER İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLER

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönet-meliğine göre, işveren;

a) İşyerinden görevlendirilecek veya hiz-met alınacak OSGB’de görevli işyeri heki-mi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık per-sonelinin görevlendirilmesi konusunda çalışan temsilcilerinin önceden görüşleri-nin alınmasını sağlayacaktır.

b) Görevlendirdiği veya hizmet aldığı OS-GB’de görev yapan kişiler ile bunların çalış-ma saatleri, görev, yetki ve sorumlulukları

konusunda çalışan temsilcisi ve çalışanları bilgilendirecektir.

c) Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkile-diği bilinen veya etkilemesi muhtemel ko-nular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB’yi, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalı-şanları ve bunların işverenlerini bilgilendi-recektir.

ç) Başka bir işyerinden kendi işyerine çalış-mak üzere gelen çalışanların sağlık bilgile-rine, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldı-ğı OSGB’lerin ulaşabilmesini sağlayacaktır.

d) İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği, yükümlü olduğu kayıt ve bildirimleri gö-revlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB ile işbirliği içerisinde yapacaktır.

VI. TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞILAN

İŞVERENİN KATILIM SAĞLAMA VE BİLGİLENDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ: OSGB’LER İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLER

158

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 159: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İŞYERLERİNDE HANGİ KONULARDA VE NE ŞEKİLDE BİLGİLENDİRME YAPILMALIDIR?

Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışan iş-yerlerinde İşveren, özellikle risk değerlen-dirmesi sonucunda elde edilen bilgiler ve çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olması halinde gerekli yeni bilgiler, İşye-rinde bulunan veya ortaya çıkabilecek teh-likeli kimyasal maddelerle ilgili, bu madde-lerin tanınması, sağlık ve güvenlik riskleri, mesleki maruziyet sınır değerleri ve diğer yasal düzenlemeler, çalışanların kendileri-ni ve diğer çalışanları korumaları için alın-ması gerekli önlemler ve yapılması gerekli işler, tehlikeli kimyasal maddeler için teda-rikçiden sağlanan malzeme bilgi formları ile bu maddeler hakkında bilgi sağlamak ve eğitim vermekle yükümlü olacaktır.

Çalışanlara veya temsilcilerine verilecek bilginin, yapılan risk değerlendirmesi so-nucu ortaya çıkan riskin derecesi ve özelli-ğine bağlı olarak, sözlü talimat ve yazılı bil-gilerle desteklenmiş eğitim şeklinde olacak ve bu bilgilerin değişen şartlara göre gün-cellenmesi gerekecektir.

Yine, tehlikeli kimyasal madde bulunan bö-lümler, kaplar, boru tesisatı ve benzeri tesi-sat ilgili mevzuata uygun olarak ve içindeki maddeyi ve tehlikelerini açıkça belirtecek şekilde etiketlenecek veya işaretlenecektir.

Kimyasal madde üreticileri veya tedarikçi-leri, işverenin talep etmesi halinde, risk de-ğerlendirmesi için gerekli olan bilgileri ver-mek zorunda olacaktır.

VII. GÜRÜLTÜ KONUSUNDA ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

İşveren; işyerinde, en düşük maruziyet ey-lem değerlerine eşit veya bu değerlerin üze-rindeki gürültüye maruz kalan çalışanların veya temsilcilerinin gürültü maruziyeti ile ilgili olarak ve özellikle de aşağıdaki konu-larda bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlayacaktır;

Gürültüden kaynaklanabilecek riskler,

Gürültüden kaynaklanabilecek riskleri ön-lemek veya en aza indirmek amacıyla alı-nan önlemler ve bu önlemlerin uygulana-cağı koşullar,

Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet ey-lem değerleri,

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞILAN İŞYERLERİNDE HANGİ KONULARDA VE NE ŞEKİLDE BİLGİLENDİRME YAPILMALIDIR?

159

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 160: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ç) Gürültüden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün sonuçları ile bunların önemi,

d) Kulak koruyucularının doğru kullanıl-ması,

İşyerinde gürültüye bağlı işitme kaybı be-lirtilerinin niçin ve nasıl tespit edileceği ve bildirileceği,

Bakanlıkça sağlık gözetimine ilişkin çıkarı-lacak ilgili mevzuat hükümlerine ve bu Yö-netmeliğin 13 üncü maddesine göre, çalı-şanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı,

g) Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları.

VIII. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR KONUSUNDA BİLGİLENDİRME

Kişisel Koruyucu Donanimlarin Işyerlerin-de Kullanilmasi Hakkinda Yönetmeliğin ( RG 2 Temmuz 2013, 28695), “Çalışanla-rın bilgilendirilmesi” başlığını taşıyan, 9. maddesine göre “…İşveren, kişisel koruyu-cu donanımların kullanımı esnasında alın-ması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında çalışanlara ve temsilcilerine bil-gi verir”. Bu hükme göre de işveren bilgi-lendirme yapmak zorunda bulunmaktadır. Yine aynı yönetmeliğin 6. Maddesine gör-me (5. Fıkranın f bendi), “… İşveren, kişisel koruyucu donanımları hangi risklere karşı kullanacağı konusunda çalışanı bilgilendi-rir”.

IX. ASBESTLE ÇALIŞMALARDA BİLGİLENDİRME

Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin ( RG, 25 Ocak 2013, 28539), “Çalışanların ve/veya temsilcilerinin bilgilendirilmesi” başlığını taşıyan 15. madde hükmüne göre “… İşve-ren gözetiminde asbest söküm uzmanınca; asbest söküm çalışanına, işyerinde diğer çalışanlara ve çalışan temsilcilerine aşağı-daki konularda yeterli bilgi verilir.

a) Asbest ve/veya asbestli malzemeden ya-yılan tozun neden olabileceği sağlık riskle-ri,

b) Yönetmelikte belirtilen sınır değerler ve ortam havasında sürekli yapılması gereken ölçümler,

c) Sigara içilmemesi de dahil uyulması ge-reken hijyen kuralları,

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR KONUSUNDA BİLGİLENDİRME

160

İÇİNDEKİLER

İŞ KAZASI BİLDİRİMİ

Page 161: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ç) Kişisel koruyucu donanımların kullanı-mı ve alınacak önlemler,

d) Asbest maruziyetini en aza indirmek için tasarlanmış özel önlemler.

Yönetmeliğin 15. maddesinin 2. Fıkrasın-da, yukarıda belirtilen birinci fıkrada yer alan önlemlere ek olarak; Çalışan ve tem-silcilerine, ortam havasındaki asbest kon-santrasyonu ölçüm sonuçları hakkında bilgi verilir ve bu sonuçlarla ilgili gerekli açıklamalar yapılacağı (a bendi), ve Yönet-meliğin 11 inci maddesinde belirtilen sınır değerin aşıldığı hallerde, çalışanlar ve tem-silcileri bu durumdan derhal haberdar edi-lir, nedenleri bildirilir ve alınacak önlemler hakkında görüş alışverişinde bulunulacağı ve acil bir durumda alınan önlemler çalışan ve temsilcilerine bildirileceği hükme bağ-lanmış bulunmaktadır.

ASBESTLE ÇALIŞMALARDA BİLGİLENDİRME

161

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

Page 162: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

11. ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

I. ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİNİN ÖNEMİ

İşçilere iş sağlığı ve güvenliği alanında eği-tim verilmesi, önlem alma süreçlerinin en önemli parçalarından birini oluşturmak-tadır. 6331 sayılı Kanunun 17. maddesine göre, İşveren, çalışanların iş sağlığı ve gü-venliği eğitimlerini almasını sağlayacaktır. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekip-manının değişmesi hâlinde veya yeni tekno-loji uygulanması hâlinde verilecektir. Eği-timler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenecek, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanacaktır.

II. EĞİTİMLER HANGİ ARALIKLARLA TEKRARLANMALI?

Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa,

Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa,

Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerle-rinde üç yılda en az bir defa

olmak üzere eğitimlerin tekrarlanması ge-rekmektedir. Kanun ve Yönetmeliğe göre iş kazası geçiren veya meslek hastalığına ya-kalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalış-ma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verile-cektir.

Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan faz-la süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilecektir.

İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri öncelikle, işe

başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi

hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde

verilecektir.

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİNİN ÖNEMİ

162

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

Page 163: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

III. EĞİTİMİ KİM VERECEK?

Yönetmeliğe göre, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri;

a) İşyerinde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından,

b) İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuru-luşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri, üniversiteler, kamu kurumları-nın eğitim birimleri, kamu kurumu niteli-

ğindeki meslek kuruluşları ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumları ve or-tak sağlık ve güvenlik birimleri tarafından, eğiticilerin aşağıda belirtilen eğitim prog-ramında yer alan konulara göre uzmanlık alanları dikkate alınarak belirlenmesi kay-dıyla verilecektir.

IV. ALT İŞVEREN İŞÇİLERİ VE GEÇİCİ İŞÇİLERİN EĞİTİMLERİ KİM TARAFINDAN VERİLMELİ, NASIL DENETLENMELİ?

Kanuna göre, tehlikeli ve çok tehlike-li sınıfta yer alan işyerlerinde; yapıla-cak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden ça-lışmak üzere gelen çalışanlar işe baş-latılamaz. Geçici iş ilişkisi kurulan işve-ren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar.

Yönetmelikte de bu esaslar tekrarlanmıştır. Buna göre, İşveren, geçici iş ilişkisi kurulan diğer işverene Kanunun 16 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki hususlar ile ilgili bilgi verecek; geçici iş ilişkisi kurulan işveren bu konular hakkında çalışanlarına gerekli eği-timin verilmesini sağlayacaktır. 4857 sayı-lı İş Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverenin çalışanlarının eğitimlerinden, asıl işveren alt işverenle birlikte sorumlu olacaktır.

Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir,

Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir,

Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir

defa tekrarlanmalı

İşveren, geçici iş ilişkisi kurulan işverene bilgi

verecek; geçici iş ilişkisi kurulan işveren bu konular

hakkında çalışanlarına gerekli eğitimin verilmesini

sağlayacaktır.

EĞİTİMİ KİM VERECEK?

163

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

Page 164: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Yönetmeliğe göre, işveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapı-lacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güven-lik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimat-ları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanları işe başlatamayacak-tır.

V. ÖZEL OLARAK EĞİTİM VERİLMESİ GEREKEN ÇALIŞANLARIMIZ KİMLER?

Yönetmeliğe göre, işyerinde onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurma-mış genç çalışanlar, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerek-tiren grupların özellikleri dikkate alınarak gerekli eğitimler verilecektir. Ayrıca, des-tek elemanlarına ve çalışan temsilcilerine, görevlendirilecekleri konularla ilgili de eği-tim verilecektir.

VI. EĞİTİM SÜRESİ NE KADAR OLMALI?

Yönetmeliğe göre, çalışanlara verilecek eği-timler, çalışanların işe girişlerinde ve işin devamı süresince belirlenen periyotlar içinde;

a) Az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat,

b) Tehlikeli işyerleri için en az on iki saat,

c) Çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat

olarak her çalışan için düzenlenecektir. Eği-tim sürelerinin bütün olarak değerlendiril-mesi esas olmakla birlikte dört saat ve kat-ları şeklinde işyerindeki vardiya ve benzeri iş programları da dikkate alınarak farklı za-man dilimlerinde de değerlendirilebilecek-tir.

ÖZEL OLARAK EĞİTİM VERİLMESİ GEREKEN ÇALIŞANLARIMIZ KİMLER?

164

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

Page 165: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

VII. EĞİTİM KONULARI NELERİ İÇERMELİ?

Yönetmeliğe göre, eğitimler aşağıdaki ko-nuları kapsayacaktır;

VIII. EĞİTİM SONRASI SERTİFİKA VERİLMELİ Mİ?

Eğitimlerin belgelendirilmesi konusu Yö-netmeliğin 15. maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna göre, düzenlenen eği-timler belgelendirilecek ve bu belgeler çalı-şanların özlük dosyalarında saklanacaktır. Eğitim sonrası düzenlenecek belgede, eğiti-me katılan kişinin adı, soyadı, görev unva-nı, eğitimin konusu, süresi, eğitimi verenin adı, soyadı, görev unvanı, imzası ve eğiti-min tarihi yer alacaktır. Eğitimlerin işyeri dışındaki bir kurum tarafından verilmesi durumunda bu kurumun unvanı da düzen-lenen sertifikada yer alacaktır.

IX. EĞİTİM NASIL YAPILACAK?

i. TEORİK VE UYGULAMALI

Eğitimin verimli olması için, eğitime katı-lacakların ihtiyacı olan konuların seçilme-

sine özen gösterilecektir. Eğitim, çalışan-ların kolayca anlayabileceği şekilde teorik ve uygulamalı olarak düzenlenecektir. Eği-timler çalışanlara bireysel ya da gruplar halinde uygulanabilecektir. Çalışanların, iş sağlığı ve güvenliği konusunda sahip olma-sı gereken bilgi, beceri, davranış ve tutum-larının ayrı ayrı ve ölçülebilir bir biçimde ortaya konması gerekecektir.

İşverenin kendi belirleyeceği bir yöntem ile bireysel seviye tespiti yapılarak çalışanla-rın eğitim öncesi seviyesini ölçebilecek ve yukarıda belirtilen konular dışında almala-rı gereken eğitimler belirlenebilecektir. İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri; çalışanlarda iş sağlığı ve güvenliğine yönelik davranış değişikliği sağlamayı ve eğitimlerde akta-rılan bilgilerin öneminin çalışanlarca kav-ranmasını amaçlayacaktır.

ii. ÖLÇME DEĞERLENDİRME

1. Genel konular

a) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,b) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,c) İşyeri temizliği ve düzeni,ç) İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuç-lar

2. Sağlık konuları

a) Meslek hastalıklarının sebepleri,b) Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma teknikle-rinin uygulanması,c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,ç) İlkyardım

3. Teknik konular

a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,b) Elle kaldırma ve taşıma,c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,d) Ekranlı araçlarla çalışma,e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,f)İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tek-niklerinin uygulanması,g) Güvenlik ve sağlık işaretleri,ğ) Kişisel koruyucu donanım kullanımı,h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültü-rü,ı) Tahliye ve kurtarma

EĞİTİM KONULARI NELERİ İÇERMELİ?

165

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

Page 166: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Verilen eğitimin sonunda ölçme ve değer-lendirme yapılacaktır. Değerlendirme so-nuçlarına göre eğitimin etkin olup olmadığı belirlenerek ihtiyaç duyulması halinde, eği-tim programında veya eğiticilerde değişik-lik yapılır veya eğitim tekrarlanacaktır. Ça-lışanlara işe başlamadan önce verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri hariç olmak üzere, yukarıda belirtilen genel konular iş-verence gerekli ve yeterli sistemin kurul-ması halinde uzaktan eğitim şeklinde veri-lebilecektir.

iii. EĞİTİMDE GEÇEN SÜRE İŞ

SÜRESİNDEN SAYILACAK MI?

Eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılama-yacaktır. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılacaktır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olma-sı hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalış-ma veya fazla çalışma olarak değerlendiri-lecektir.

iv. EĞİTİM PROGRAMLARI NASIL

HAZIRLANACAKTIR?

Yönetmeliğe göre, işveren, yıl içinde düzen-lenecek eğitim faaliyetlerini gösteren yıllık eğitim programının hazırlanmasını sağla-yacak ve onaylayacaktır. Eğitim program-larının hazırlanmasında çalışanların veya temsilcilerinin görüşleri alınacaktır. İşe yeni alımlarda veya değişen şartlara göre yeni risklerin ortaya çıkması durumunda yıllık eğitim programlarına ilave yapılacak-tır. İlgili mevzuatın değişmesi veya çalışma şartlarına bağlı olarak yeni risklerin ortaya çıkması halinde yıllık eğitim programına bağlı kalmaksızın çalışanların uygun eği-tim almaları sağlanacaktır.

Yıllık eğitim programında, verilecek eği-timlerin konusu, hangi tarihlerde düzen-leneceği, eğitimin süresi, eğitime kimlerin katılacağı, eğitimin hedefi ve amacı husus-larına yer verilecektir.

X. ÇALIŞANLARIN MESLEKİ EĞİTİMİ: KİMLER MESLEKİ EĞİTİM ALMALI?

4857 sayılı İş Kanununun 85. maddesin-de 15.5.2008 tarih ve 5763 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle işle ilgili mesleki eği-tim almamış işçilerin ağır ve tehlikeli işler-de çalıştırılamayacağı hükmü getirilmiş ve bu düzenleme 1.1.2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. 31 Mayıs 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Ağır ve Tehli-keli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ” ile de bu hükmün uygulama yöntemleri belirlenmiştir.

Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli

ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim

aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamayacaktır.

ÇALIŞANLARIN MESLEKİ EĞİTİMİ: KİMLER MESLEKİ EĞİTİM ALMALI?

166

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ

Page 167: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

6331 sayılı Kanun da, 4847 sayılı Kanunun yürürlükten kalkan bu hükmünün yerine geçecek şekilde mesleki eğitim konusunu düzenlemiştir. Kanuna göre, Mesleki eği-tim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapa-cağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belge-leyemeyenler çalıştırılamayacaktır.

Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinin yü-rürlükten kaldırılması ile birlikte Milli Eği-tim Bakanlığı bu konuda yeni kurs açılma-yacağını, 8 Şubat 2013 tarihine kadar açılan kursların tamamlanacağını duyurmuştur.

13 Temmuz 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan (Sayı: 28706), Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırıla-cakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönet-melik, mesleki eğitim konusunu kapsam-lı biçimde düzenlenmiştir. Bu yönetmelik ekinde aşağıdaki çizelgeleye yer verilmiş ve (Yönetmelik Eki:1) ve “…Ek-1’deki çizelge-

de yer alan işlerde çalışacakların, işe alın-madan önce, mesleki eğitime tabi tutul-maları zorunludur” hükmü getirilmiştir. Yönetmeliğe göre, İşyerinde yapılan işler, asıl iş itibariyle tehlikeli ve çok tehlikeli iş-ler kapsamında yer almakla birlikte, çalışa-nın yaptığı iş ek-1 çizelgede belirtilen işler dışında ise, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayı-lı Mesleki Eğitim Kanunu hükümleri sak-lı kalmak kaydıyla 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17 nci maddesi kap-samında mesleki eğitim alma zorunluluğu aranmayacaktır.

Yönetmeliğin Ek-1 şeklinde atıf yaptığı liste aşağıdaki şekildedir;

ÇALIŞANLARIN MESLEKİ EĞİTİMİ: KİMLER MESLEKİ EĞİTİM ALMALI?

167

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 168: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

EK-1

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGEARAMA VE SONDAJ İŞLERİ1 Petrol, tabii gaz, su, her çeşit maden, maden filizleri ve mineralleri arama ve her çeşit sondaj işleri.2 Petrol, tabii gaz, su ve her çeşit maden ve maden filizleri ve mineralleri ile taş, toprak, kum ve benzeri maddelerin çıkarılması ve üretimi işleri.

3 Petrol, tabii gaz, su, her çeşit maden ve maden filizleri mineralleri ile taş, toprak, kum ve benzeri maddelerin çıkartılması ile üretimi işlerinin yapılmasında tamamlayıcı nite-likte olan kırma, yıkama, zenginleştirme, taşıma, depolama ve benzeri işler

METALURJİ SANAYİİ İLE İLGİLİ İŞLER4 Metallerin ve metalsilerin filiz ve minerallerden itibaren pirometalurjisel, kimyasal, elektrolitik usullerle üretimi işleri ve bunlarla ilgili işler.5 Metallerin ve metalsilerin eritilmesi, saflaştırılması, alaşımlarının üretimi ve bu maksatlarla yapılan her çeşit işler.6 Metal ve alaşımlarının, metalsi ve alaşımlarının her çeşit döküm ve haddeleme, presleme suretiyle sıcak ve soğuk olarak şekillendirilme işleri.7 Font, çelik ve diğer madenlerin ve alaşımlarının eritilip potalara dökülmek sureti ile çeşitli eşyaların imali işleri.8 Metal ve alaşımlarına, metalsi ve alaşımlarına uygulanan ısıl işlemleri (Tav, su verme ve benzeri işlemler).9 Kükürdün eritme yoluyla üretimi, öğütülmesi ambalajı ve depolanması ve bunlarla ilgili işler.TAŞ VE TOPRAK SANAYİİ İLE İLGİLİ İŞLER10 Taş ocaklarında her çeşit taşın çıkartılması ve işlenmesi işleri (Kırma, kesme, taşıma, öğütme, yontma, cilalama ve benzeri işler).

11 Çimento fabrikalarında ve taş ocaklarında; dinamitleme, konkasör ve yağcılığı, konkasöre vagon devirme ve monitör havai hat yağcılığı ekskavatör işleri ile çimento üretimin-de kalker stoklanması,kalsinatör, klinker elevatörü, ambalaj, gezer vinç, kaynak, santralde ocakçılık ve külcülük, ocak ve fırın duvarcılığı ve tamirciliği, yükleme ve boşaltma, su kulesi, baca ve boya tamiri, gezer vinç yolları, kanalizasyon ve bakım işleri.

12 Kireç ve alçı taşının yakılması ve bunları öğütme ve eleme işleri.13 Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası, boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri.14 Fayans, porselen ve seramik imaline ait işler.15 Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme fabrika ve imalathanelerinde üretime ilişkin işler ve bunların işlenmesine ait işler.16 13, 14 ve 15 numaralı bentlerde belirtilen işlerden fırın işleri ile silis tozları saçan işler.METAL VE METALDEN MAMUL EŞYA SANAYİİ İLE İLGİLİ İŞLER17 Ağır saç levhaları bağlama, perçinleme ve presleme işleri ile kalafat işleri.18 Gemi inşaat ve tamiratında iskele, dikme ve kızak işleri ile vinçler, iş iskeleleri, bumbalar, direkler, demir ve zincirler ve benzeri teçhizatlara ait işler.19 İskeleler, çarpantlar, köprüler, motorlar, makinalar, kazanların imali ve bunların montajı ile işletilmesi işleri.20 Demir tel ve çubuktan malzeme imalatı işleri (Çivi, zincir, vida vb. gibi).21 Demiri ısıtıp döverek şekillendirme veya presleme suretiyle çeşitli eşya imali işleri.22 Soğuk demircilik ve her çeşit kaynak işleri (Oksijen, elektrik, punta ve dikiş kaynağı işleri gibi).23 Altın, gümüş, bakır, pirinç, alüminyum ve benzeri malzemeden eşya imalatı işleri.24 Kurşun kaynak işleri, seri ve devamlı lehim işleri.25 10 kg’yi aşan tornacılık, tesviyecilik gibi talaşlı imalat ve taşlama işleri.

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE

168

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 169: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE26 Her türlü madeni ve fiber optik kablo imali, çelik ve benzeri malzemelerden tel, şerit gibi soğuk haddeleme, imali işleri.27 Muharrik kuvvetle işleyen tam otomatik soğuk şekillendirme tezgahlarında yapılan işler.

28 Metal yüzeylerde yapılan, mekanik ve kimyasal temizlik işleri ile elektroliz yolu ile yapılan koruyucu kaplama (Nikelaj, kromaj ve kadmiyum kaplama vb.) sıcak daldırma yolu ile yapılan koruyucu kaplama (Kurşun, kalay, çinko vb.) çeşitli kimyasal maddelerle yapılan diğer koruyucu kaplama (fosfatlama, eloksal vb.) teflon ve emaye işleri.

AĞAÇ VE BUNLARDAN MAMUL EŞYA SANAYİİ İLE İLGİLİ İŞLER29 Muharrik kuvvetle çalışan her türlü bıçaklar ve testereler ile kesici, yontucu, soyucu, delici makinalarve hızarlarla yapılan işler.30 Kurutma işleri, yapıştırma işler, kontraplak, kontrtabla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve pvcyüzey kaplamalı suni tahta imali işleri ile emprenye işleri.YAPI İŞLERİ

31

Bina, duvar, set, baraj, yol, demiryolu, köprü, tünel, metro, her türlü raylı sistem, iskele, liman, marina, dalgakıran, balıkçı barınağı, hava alanı, havai hat, çelik konstrüksiyon yapı kanalizasyon, yağmur suyu drenajı ve her türlü drenaj sistemleri, kanal, kanalet, foseptik, kuyu, havuz, spor tesisleri, her türlü sondaj işleri, her nevi yer üstü ve yer altı inşaat, su üstü ve su altı inşaatları, her türlü temel inşaatı işleri (Ankrajlı istinat duvarı, fore kazık yapımı, palplanşlı çalışmalar vb. ), yıkım işleri, arazi ölçüm, etüt, araştırma, her çeşit onarım ve güçlendirme ve benzeri işler ve bu işler için gerekli araç, malzeme, sabit tesis ve ekipmanın kullanılması işleri.

32 Her türlü prefabrik yapı elemanı (pabuç, kolon, kiriş, aşık, mertek gibi) üretimi ve yerinde montajı işleri.

33 Çimento ve betondan eşya ve inşaat malzemesi (Bina, karayolu, demiryolu, köprü, baraj ve benzeri üst yapılarla, her türlü alt yapılar ve tünellerde kullanılan elemanlar) imali ve tatbikatı.

34 Beton, asfalt, çimento, alçı ve kireç gibi yapı malzeme ve maddelerinin üretimi, işlenmesi, bunlardan elde edilen yarı mamul ve mamul ürünlerin hazırlanması ve yerinde uy-gulanmasına ait işler.

35 Her türlü zeminin hafriyatı, yarma ve doldurulma işleri.KİMYA SANAYİ İLE İLGİLİ İŞLER

36 Klorür asidi, sülfat asidi, nitrat asidi vb. her çeşit tahriş edici ve yakıcı asitler ile sodyum ve potasyum hidroksit, amonyak gibi her türlü alkalilerin üretimi ve bunlarla yapılan işler.

37 Aldehitler, ketonlar, eterler, karbon sülfür, analin, alkoller, solventler, tinerler, triklor-etilen ve benzerleri gibi ve parlayıcı maddelerin imali ve bunlarla yapılan işler.38 Ham petrol ve katranların distilasyonu, bitum, madeni yağlar ve her türlü akaryakıt ve rafinasyonişleri.39 Odun ve kömürlerin gazlaştırılmaları, koklaştırılmaları ve bunlardan elde edilen bitum, katran gibi ara ve art ürünlerin distilasyonu işleri.40 Doğal gaz, Likit petrol gazı, hava gazı, bio gaz, ve asetilen gazı gibi her türlü gaz üretimi, stoklanması ve arz işleri.41 Asfalt ile dam tecrit maddeleri ve yağlamaya özgü, olup petrol rafinerilerinde elde edilemeyen sıvı ve katı yağların imali işleri.42 Her türlü patlayıcı madde ve mühimmatın imali, depolanması ve nakli işleri.43 Her türlü zehirli gazların ve savaş gazlarının üretimi, kullanılması, depolanması ve nakli işleri.44 Aktif kömürlerin, diğer aktif maddelerin ve çeşitli kimyasal maddelerin emprenyasyon işleri.45 Her türlü patlayıcı maddenin kullanıldığı işler ile toz ve gaz maskeleri, koruyucu başlık, elbiseler ile diğer koruyucuların kullanılması zorunluluğu bulunan işler.46 Piroteknik malzemesi hazırlama ve imali işleri (Aydınlatma ve işaret fişekleri, havai fişekler şenlik maytapları, tabanca mantarı benzerleri).47 Her türlü organik ve anorganik zehirli veya tahriş edici maddelerle boya ve vernik imali ve bunlardan meydana gelen zehirli ve tahriş edici boyaların kullanılması işleri.48 Kimyasal gübrelerin üretimi ve depolanması işleri.49 Selülozik, sentetik ve her çeşit boya imali işleri.50 Sellüloit imali ve lak nitrosellülozu ile yapılan çeşitli kimyasal maddelerin imali işleri.51 Ensektisit, rodentisit ve tarımsal mücadele ilaçları hazırlanması, üretimi ve depolanması işleri.52 Flor, klor, brom, iyot üretimi ve bunların zarar verici türevlerinin imali işleri.53 Organik ve anorganik pigmentlerin imali işleri.

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE

169

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 170: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE54 İnsan sağlığına zarar verici kimyasal maddelerin üretimi, yükleme, boşaltma ve nakli işleri.55 Akümülatör imali ve seri olarak akümülatörlerin bakım ve şarj işleri.56 Uyuşturucu maddelerin imali işleri.57 Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler.58 Tabakhaneler ile her çeşit deri fabrika ve imalathanelerinde tabaklama, nakil ve depolama işleri.59 Tüylü olarak kullanılacak derileri hazırlama işleri.60 Ham kürkleri işleme ve boyama işleri.61 Kauçuk ve lastik sanayiinde, lastik hamurunun hazırlanmasından her çeşit şekillendirilmiş mamul yapımına kadar bütün işler.62 Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri.İPLİK, DOKUMA VE GİYİM SANAYİ İLE İLGİLİ İŞLER63 Çırçır fabrikalarındaki işler.64 Pamuk,keten,yün ipek ve benzerleriyle bunların döküntülerinin hallaç haşıl, tarak, presleme ve kolalama işleri.65 Her türlü ilkel ve mamul maddelerin temizlenmesi, boyanması, gazlanması, ağartılması, basılması ve hazır hale getirilmesi işleri.66 Suni ipek imalinde hazırlama ve üretme işleri.

67 Linolyum ve diğer sert satıhta zemin döşemeleri, suni deri (Plastik hariç muşamba ve kaplanmış kumaşlar, hasır, lif ve sair keçeler, paspaslar ve her türlü elyaftan vatka ve koltukçuluk malzemesi imali işleri), bu ürünlerin döküntü ve paçavralarının elyaf haline getirilmesi işleri.

KAĞIT VE SELÜLOZ SANAYİİ İLE İLGİLİ İŞLER68 Kağıt hamuru ve odun hamuru üretimi işleri.69 Selüloz üretimi işleri.

70 Kağıt ve selüloz üretiminde klor, hipoklorit, kükürt dioksit, hiposulfit gibi tahriş edici ve zararlı maddelerin üretimi ile çözeltilerinin hazırlanması, kullanılması ve geri kazanıl-ması işleri.

GIDA SANAYİİ İLE İLGİLİ İŞLER71 Her türlü canlı hayvanın kesilmesi, işlenmesi, ambalajlanması, sakatat tesislerindeki işler.72 Deniz ve göl tuzlalarıyla kaya tuzu işletmelerinde yapılan üretim, rafine, ambalajlama, doldurma ve taşıma işleri.TÜTÜN SANAYİİ İLE İLGİLİ İŞLER73 İmalathane ve depolardaki aktarma işleri.ENERJİ ÜRETİMİ, NAKLİ VE DAĞITIMI İLE İLGİLİ İŞLER74 Buhar, gaz ve sair muharrik kuvvet üretimiyle ilgili işler.75 Elektriğin üretimi, nakli ve dağıtımı işleri, elektrik bakım ve onarım işleri.76 Hareket halinde bulunan makine, motor ve aksamı ile transmisyon tertibatının yağlanması, tamiri ve temizlenmesi gibi işler.NAKLİYE BENZERİ İŞLER77 Araçsız olarak yirmi beş kilodan yukarı ağırlık taşıma, boşaltma ve yükleme işleri.78 El arabası gibi araçlarla elli kilodan yukarı ağırlık taşıma, boşaltma ve yükleme işleri.79 Üç ve dört tekerlekli ve pedallı arabalarla altmış kilodan yukarı ağırlık taşıma, boşaltma ve yükleme işleri.80 En çok %10 rampalı yerlerde vagonetlerle üç yüz kilodan yukarı ağırlık taşıma, boşaltma ve yükleme işleri.

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE

170

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 171: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE81 Gaz, petrol, su ve benzeri maddelerin her çeşit boru vasıtasıyla taşınması ve bu nakil hatlarında yapılan bakım, onarım, tamirat ve benzeri işler.TARIM VE HAYVANCILIK İŞLERİ82 Denizlerde göllerde ve nehirlerde balık ve diğer hayvanların ve bitkilerin avlanması, toplanması, üretilmesi, (bunlardan elde edilecek ürün ve yan ürünler) ve dalyan işleri.83 Tarım ilaçları kullanımı işleriARDİYE VE ANTREPOCULUK84 Ardiyeler, antrepolar, umumi mağazalar ve iskelelerde yapılan her türlü ambarlama, depolama, yükleme ve boşaltma işleri.HABERLEŞME85 Posta, telefon, telgraf, telsiz, radyo, televizyon gibi iletişim araçları için yapılan her türlü yapım, bakım, onarım ve alt yapı işleri.ÇEŞİTLİ İŞLER

86 Asbest tozları ile yapılan her çeşit imalat ile (Dam tecrit malzemesi, çimento ve asbest esaslı borular, kauçuklu ve plastikli yer döşemeleri imali, çeşitli sanayi ürünleri, kişi-sel koruyucular gibi) asbest hamuru hazırlama ve şekillendirme işleri.

87 Sünger avcılığı işleri.88 Süngerleri temizleme, yıkama, beyazlatma ve boyama işleri.89 İtfaiye işleri.90 Ocakçılık, ateşçilik işleri ile ocak ve baca temizleme işleri.91 Kanalizasyon ve foseptik işleri.92 Her türlü çöp ve atık maddeler (toplanması, taşınması, depolanması, işlenmesi, yok edilmesi vb.) ile ilgili işler.93 Bataklık kurutma, su altı ve toprak altı işleri ile suya girilerek yapılan her türlü işler.94 Radyoloji işleri ile radyum ve radyo aktif maddelerle ve radyasyon yayan her türlü cihazla (Çeşitli röntgen, manyetik rezonans ve benzeri elektronik cihazlar) çalışılan işler.95 Vahşi veya zehirli hayvan bulunduran bahçelerdeki ve hayvan terbiyesi yapılan yerlerdeki her türlü işler.96 Her türlü mürekkep imali işleri.97 Hayvan tahniti işleri.98 Kemik, boynuz, tırnak ve hayvan kanı ile ilgili üretim işleri.99 Metalden matbaa harfi imali ve klişe imali işleri.100 Deri sanayiinde mamul derilere yüz ve fantezi fason yapma ve derileri perdahlama işleri.101 Makinesiz deniz nakil araçlarında (Mavna, şat ve benzerleri) yapılan bütün işler.102 Yüzer vinç ve taraklarda yapılan işler.103 Hava alanlarındaki uçuşa hazırlık işleri ile yer hizmetleri ve bakım işleri.104 Uçaklarda yapılan bütün işler ve uçaklarla yapılan ilaçlama ve yangın söndürme işleri.105 Kara, demiryolu, deniz ve göl taşıt araçları için bakım, ikmal, onarım ve park yerlerinde yapılan işler.106 Her türlü siloculuk işleri.107 Matbaacılık işleri (Her türlü basım işleri)108 Her türlü katı ve sıvı ara ürün ve nihai ürünlerin ambalajlanması, paketlenmesi ve dolumu işleri.109 Deri, suni deri, plastik, ağaç ve diğer malzemelerden mamul her türlü ayakkabı, terlik ve benzerleri imalat işleri.

MESLEKİ EĞİTİM ALINACAK İŞLERE AİT ÇİZELGE

171

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 172: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

XI. MESLEKİ EĞİTİM NASIL BELGELENDİRİLECEK?

Yönetmeliğe göre (m.6), yukarıda belirti-len çizelgede yer alan işlerde fiilen çalıştı-rılacakların, yaptığı işe uygun aşağıda be-lirtilen belgelerden birisine sahip olmaları zorunludur:

a) 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre verilen diploma, bitirme belgesi, yetki belgesi, sertifika, bağımsız işyeri açma bel-gesi, kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik bel-gelerinden birisi,

b) 12/3/2013 tarihli ve 28585 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Aktif İşgücü Hiz-metleri Yönetmeliğine göre mesleki eğitim kursları veya mesleki eğitim modülü/kurs-ları ile eşit süreli olmak koşuluyla işbaşı eğitim programları sonucu alınan belgeler,

c) Millî Eğitim Bakanlığı veya Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yetkilendirilen ku-rumlarca verilen operatör belgesi ve sürü-cü belgesi,

ç) 11/7/2002 tarihli ve 24812 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakkın-da Yönetmelik kapsamında alınan ateşleyi-ci yeterlilik belgesi,

d) Kuruluş kanunlarında veya ilgili kanun-larca yetkilendirilmiş kamu kurum ve ku-ruluşları tarafından düzenlenen eğitim faa-liyetleri sonucunda verilen belgeler,

e) Millî Eğitim Bakanlığının ilgili birimi-nin onayının alınması şartıyla; kamu kuru-mu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler, işçi ve işveren kuruluşları ile bünyelerin-de kurulu iktisadi işletmeler, işçi ve işve-

ren kuruluşları tarafından Türk Ticaret Ka-nunu hükümlerine göre kurulmuş eğitim amaçlı şirketler ve işveren tarafından dü-zenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda ve-rilen belgeler,

f) Uluslararası kurum ve kuruluşlardan alı-nan ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından denkliği sağlanan belgeler,

g) 30/12/2008 tarihli ve 27096 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Meslekî Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği kapsa-mında verilen meslekî yeterlilik belgeleri,

Düzenlemeye göre, bu Yönetmelik kap-samına giren işlerde 1/1/2013 tarihinden önce işe alındığına dair Sosyal Güvenlik Ku-rumuna ait kayıtlar esas alınarak 1/1/2013 tarihinden önce çalışmaya başlayanlara Millî Eğitim Bakanlığı ile birinci fıkranın (d) bendinde sayılan kurum ve kuruluşlar arasında yapılacak protokoller çerçevesin-

MESLEKİ EĞİTİM NASIL BELGELENDİRİLECEK?

172

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 173: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

de verilecek en az 32 saatlik eğitim modül-lerinden geçirilerek alınan eğitimler sonu-cu düzenlenecek belgelere sahip olanlar bu Yönetmelik kapsamında mesleki eğitim al-mış olarak kabul edilecektir.

Yönetmeliğe göre, 4857 sayılı İş Kanunu-na göre istihdam edilecekler hariç olmak üzere, kamu kurum ve kuruluşlarında ça-lışacaklar için gerekli olan mesleki eğitim belgeleri kurum ve kuruluşlarca önceden belirlenecek ve işe alımlar bu esaslar da göz önünde bulundurularak yapılacaktır.

Yönetmeliğe göre, çalışanların yapılan işe uygun mesleki eğitim belgesi olarak diplo-ma, sertifika veya belgelerinin bulunup bu-lunmadığı hususu, Bakanlık iş müfettişle-ri tarafından denetlenecektir. İşverenler, bu Yönetmelik kapsamında yer alan işlerde çalıştırılacakların mesleki eğitim belgeleri-nin bir örneğini özlük dosyalarında sakla-mak ve istendiğinde yetkili memurlara gös-termek zorunda olacaktır.

Yönetmelik eski belgelerin geçerliliğe ko-nusunu da düzenlemiş bulunmaktadır. Buna göre, 4857 sayılı İş Kanununun mül-ga 85 inci maddesi kapsamında 31/5/2009 tarihli ve 27244 sayılı Resmî Gazete’de ya-yımlanan Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştı-rılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğe göre alınan mesleki eğitim belgele-ri bu Yönetmelik kapsamında da geçerli sa-yılacaktır.

XII. HİJYEN EĞİTİMİ NEDİR?

Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan “Hijyen Eğitimi Yönetmeliği” ne göre, gıda üretim ve perakende iş yerleri, insani tüketim amaçlı sular ile doğal mine-ralli suların üretimini yapan iş yerleri, kap-lıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme ve pirsing yapılan yerler, masaj ve güzellik salonları ve benzeri yerler, otel, motel, pan-siyon ve misafirhane gibi yerler. Komisyon tarafından hijyen eğitimi verilmesi uygun

görülen diğer iş kollarında Millî Eğitim Ba-kanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Mü-dürlüğü tarafından verilen belgeye sahip olmayan kişiler çalıştırılamaz. İş yeri sa-hipleri ve işletenleri, çalışanlarının hijyen eğitimi almasından ve belgeli olarak çalış-tırılmasından birinci derecede sorumlu-dur. Bizzat çalışmaları durumunda iş yeri sahipleri ve işletenleri de bu eğitimi almaya mecburdur.

HİJYEN EĞİTİMİ NEDİR?

173

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 174: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

12. ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI

I. TEMSİLCİLERE SAĞLANMASİ GEREKEN İMKÂNLAR NELERDİR?

Çalışan temsilcileri ile ilgili bölümde ince-lediğimiz üzere, 6331 sayılı Kanun, iş sağ-lığı ve güvenliği konusunda katılımcı bir yapıyı esas almıştır. Kanuna göre, işveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konu-sunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla ça-lışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa çalışan temsilcilerine aşağıdaki im-kânları sağlayacaktır:

a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkı-nın tanınması ve bu konulardaki görüşme-lerde yer alma ve katılımlarının sağlanma-sı,

b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçile-cek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartları-nın çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması.

II. DESTEK ELEMANLARİ İLE ÇALİŞAN TEMSİLCİLERİNİN ÖNCEDEN GÖRÜŞLERİNİN ALİNMASİ GEREKEN KONULAR HANGİLERİDİR?

Kanuna göre, işveren destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin belirli konularda önceden görüşlerini almak durumundadır. Bunlar;

a) İşyerinden görevlendirilecek veya işye-ri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi.

b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınma-sı gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.

c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.

ç) Çalışanların bilgilendirilmesi.

d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlan-masıdır.

III. HAKLARIN KISITLANAMAMASI İLKESİ

Kanunda açıkça belirtildiği üzere, çalışan-ların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemle-rin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında yetkili makama başvurmaların-dan dolayı hakları kısıtlanamayacaktır.

TEMSİLCİLERE SAĞLANMASİ GEREKEN İMKÂNLAR NELERDİR?

174

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 175: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ÖNERİ FORMU

Öneriyi Veren Görevi

Tarih

Öneri/Sorun Lütfen sorun ve önerilerinizi çözümleri ile beraber yazın. Önerileriniz en kısa sürede değerlendirilecek ve duyuru panosunda ya-yınlanacaktır.

İlgili Birim Görüşü

Öneri Sonucu

HİÇBİR İŞ, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDEN DAHA ÖNEMLİ DEĞİLDİR.

HAKLARIN KISITLANAMAMASI İLKESİ

175

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 176: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

13. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ SEÇİLMESİ

I. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NASIL BELİRLENECEK?

6331 sayılı Kanuna göre işverenler 1 ile 6 arasında çalışan temsilcisi belirlemek zo-rundadır. İşyerinde çalışan temsilcisinin seçilmemiş olması durumunda işveren para cezası ile karşı karşıya kalacaktır. Ka-nuna göre; (m. 20) İşveren; işyerinin de-ğişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sa-yılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışan-lar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, çalışan temsilcisini görevlendirmelidir.

Çalışan temsilcisi sayısı;

● 2 ile 50 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 1

● 51 ile 100 arasında çalışanı bulunan işyerlerin-de 2.

● 101 ile 500 arasında çalışanı bulunan işyerle-rinde 3.

● 501 ile 1000 arasında çalışanı bulunan işyerle-rinde 4.

● 1001 ile 2000 arasında çalışanı bulunan işyer-lerinde 5.

● 2001 ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde 6 kişidir.

Kanuna göre, birden fazla çalışan temsil-cisinin bulunması durumunda baş temsil-ci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenecektir. İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da gö-rev yapar. Dikkat edilecek olursa, işyerinde sendika olması durumunda otomatik ola-rak, sendika temsilcileri çalışan temsilcisi sıfatını kazanmaktadır. Böyle bir durumda başka işçilerin çalışan temsilcisi olarak se-çilmesi ya da atanması mümkün değildir.

II. İŞVERENİN YAPMASI GEREKENLER NELER?

İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ Taslağına Göre, çalışan temsilcisinin seçilmesi veya atan-ması ile ilgili gerekli tüm iş ve işlemler işve-ren tarafından yerine getirilecektir. İşveren seçim veya atama yoluyla görevlendirilen çalışan temsilcilerini işyerinde ilan edecek-tir.

III. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ ADAYLARININ BELİRLENMESİ NASIL YAPILACAK?

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğe göre, çalışan temsilcisi, işyerinde yetkili sendika bulun-maması halinde çalışanlar arasından se-çimle belirlenmesi esastır. Çalışan temsil-cisinin seçimle belirlenmesi durumunda

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NASIL BELİRLENECEK?

176

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 177: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

çalışan temsilcisi aday başvurularının ya-pılması için yedi günden az olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerin-de ilan edilecektir. Seçimlerin yapılmasına ilişkin iş ve işlemler için gerekli şartlar sağ-lanacak ve yeterli sayıda personel işveren tarafından görevlendirilecektir. Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi sayısı-nın üç katından fazla olamayacaktır. Fazla olması halinde çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim sü-resi ve yaş kriterleri esas alınarak en az üç gün içinde işveren tarafından ilan edilecek-tir.

i. Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri

Neler Olmalıdır?

Tebliğe göre, bir çalışanın çalışan temsilci-si olabilmesi için aşağıdaki niteliklere sahip olması zorunludur:

a) İşyerinin daimi çalışanı olması,

b) En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması,

c) En az ortaokul düzeyinde öğrenim gör-müş olması,

Yine tebliğe göre, Belirli süreli veya geçici işlerde (a) ve (b) bentleri, yeni açılan işyer-lerinde (b) bendi, çalışanlar veya adaylar arasında yeterli eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde (c) bendi hükümleri uygulanmayacaktır. Yetkili sendika temsil-cisinin çalışan temsilcisi olarak görev yap-ması halinde birinci fıkrada sayılan nitelik-ler aranmayacaktır.

ii. Çalışan Temsilcilerinin Seçilme

Veya Atanma Koşulları

Tebliğe göre, seçim, işyerindeki çalışanla-rın az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir oylamayla katılacağı bir oylamayla yapıla-caktır. Oylamanın gizli yapılması esastır. En fazla oy alan aday veya adaylar çalışan

temsilcisi veya temsilcileri olarak ilan edile-cektir. Oyların eşitliği durumunda, adaylar arasından işveren tarafından çalışan tem-silcisi görevlendirilecektir. Seçim, sonuçla-rı itibariyle beş yıl geçerli olacaktır. Çalışan temsilcisi kadrosunun, herhangi bir neden-le boşalması durumunda, daha önce yapı-lan seçim sonuçlarına göre en fazla oy alan sıradaki aday atanacaktır. İşyerinde yetkili sendika bulunması halinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak görev-lendirilecektir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından az ol-ması durumunda diğer çalışan temsilcisi veya temsilcileri az olması durumunda di-ğer çalışan temsilcisi veya temsilcileri den-geli dağılıma özen göstermek kaydıyla işve-ren tarafından belirtilen usule göre işveren tarafından görevlendirilecektir. İşyerinde farklı statü hukukuna tabi çalışanların üye olduğu birden fazla yetkili sendika bulun-ması halinde; bir çalışan temsilcisi görev-lendirilecekse en çok üyeye sahip yetkili

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ ADAYLARININ BELİRLENMESİ NASIL YAPILACAK?

177

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 178: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

sendika temsilcisi çalışan temsilcisi olarak atanacaktır. Birden fazla çalışan temsilcisi görevlendirilecekse aşağıda yer alan örnek-teki gibi hesaplanarak çalışan temsilcisi gö-revlendirilecektir:

ÖRNEK:

Toplam çalışan sayısı: 2000

22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer iş akdi ile çalışanların sayısı: 1100

Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların sayısı: 900

Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı: 5

Yetkili sendika sayısı: 2

Formül:

Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların sayısı / Toplam çalışan sayısı) * Görevlen-dirilecek çalışan temsilcisi sayısı

Hesaplama:

A Sendikası (6356 sayılı Kanuna göre yet-kili) çalışan temsilci sayısı için;

(1100 / 2000) * 5 = 2,75 ≈ 3 Çalışan Tem-silcisi

B Sendikası (4688 sayılı Kanuna göre yet-kili) çalışan temsilci sayısı için;

(900 / 2000) * 5 = 2,25 ≈ 2 Çalışan Tem-silcisi

Tebliğe göre, işyerindeki yetkili sendika, çalışan temsilcisi olarak görevlendirme yapmak istemediğini işverene yazılı olarak bildirmesi durumunda işveren bu madde-ye göre seçimle veya seçim yapılamaması

halinde bu Tebliğde belirtilen atama yönte-miyle yeterli sayıda çalışan temsilcisinin gö-revlendirilmesini sağlayacaktır. İşyerinde yetkili sendika bulunmaması veya çalışan-lar arasında aday olmaması veya seçimlere katılımda salt çoğunluğun sağlanamaması halinde işveren çalışanlar arasından den-geli dağılıma özen göstererek yukarıda be-lirtilen niteliklere uygun çalışan bulunması halinde bunlar arasından atama yapılacak-tır. Bu niteliklere uygun çalışan bulunma-ması halinde de çalışanlar arasında yeterli sayıda çalışan temsilcisinin görev yapması-nı sağlayacaktır. Birden fazla çalışan tem-silcisinin bulunması durumunda baş tem-silci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenecektir. İşyerindeki yetki-li sendikanın yetkisini kaybetmesi veya bir başka sendikanın yetkili sendika olarak ilan edilmesi durumunda otuz günlük süre içe-risinde işveren bu maddede belirtilen usul-lere göre çalışan temsilcisi veya temsilcile-rinin görev yapmasını sağlayacaktır.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ ADAYLARININ BELİRLENMESİ NASIL YAPILACAK?

178

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

Page 179: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

iii. Seçim Tutanaklari Nasil Tutulmali?

Tebliğe göre, çalışan temsilci veya temsil-cilerinin seçimi sonucunda, yapılan seçimi hangi adayın ne kadar oyla kazandığı ile il-gili bir tutanak düzenlenecektir. Tutanağın işveren veya vekili ve seçimde görevlendi-rilen çalışanlar tarafından imzalanması zo-runlu olacaktır. Tutanaklar ile oylamaya katılanların imzalı listesi bir sonraki seçi-me kadar işyerinde saklanacaktır.

IV. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

Tebliğe göre, çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalış-maları izleme, tehlike kaynağının yok edil-mesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili olacaktır.

Görevini yürütmesi nedeniyle, çalışan tem-silcisinin hakları kısıtlanamayacaktır. Çalı-şan temsilcisi görevi gereği işverenin veya işyerinin mesleki sırları ile gördüğü, öğren-diği hususları ve çalışanlara ait özel bilgile-ri gizli tutmakla yükümlü olacaktır.

V. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN EĞİTİMİ NE ŞEKİLDE OLMALI?

Tebliğe göre, çalışan temsilcileri 15/5/2013 tarihli ve 28648 sayılı Resmi Gazete’de ya-yımlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güven-liği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkın-da Yönetmeliğe göre iş sağlığı ve güvenliği konularında özel olarak eğitilecektir.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

179

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI ...

Page 180: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

14. İSG KURULU KURULMASI

I. İSG KURULLARININ ÖNEMİ

6331 sayılı Kanuna göre işverenler 50 ve daha fazla çalışanları olan işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurmalı ve bu kurulu işletmelidir. İSG Kurulları, çalı-şanların ve İSG profesyonellerinin de ka-tılımıyla işyerinin kendine özgü İSG ku-rallarını koyacakları son derece önemli kurumlardır. Bu kurul kararlarına 4857 sa-yılı iş kanunu emredici bir nitelik kazandır-mış bulunmaktadır. Nitekim aynı esas 6331 sayılı Kanunda da kabul edilmiş, işverenin iş sağlığı ve iş güvenliği mevzuatına uygun Kurul kararlarını uygulamakla zorunlu ol-duğu açıkça ifade edilmiştir (m.22).

II. HANGİ İŞYERLERİNDE KURUL OLUŞTURMAK GEREKİYOR?

6331 sayılı Kanunun “İş Sağlığı ve Güvenli-ği Kurulu” başlığını taşıyan 22. maddesine göre, “Elli ve daha fazla çalışanın bulundu-ğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur”. Buna göre işyerin-de kurul oluşturulması için üç koşulun bir-likte gerçekleşmesi aranacaktır. Bunlar;

50 ve daha fazla işyerinde çalışan olması,

Sürekli işlerin yapılması,

Altı aydan fazla süren işlerin yapılmasıdır.

Buna göre, öncelikle Kurulun oluşturulma-sı için 50 ve daha fazla çalışan olması ge-rekmektedir. 4857 sayılı İş Kanununun yürürlükten kaldırılan hükmünden farklı olarak bu işyerinin sanayie ait işyeri olması şartı bulunmamaktadır. İkinci olarak işye-rinde sürekli işlerin yapılması gerekmekte-dir. Sürekli iş tanımında 4857 sayılı kanu-nun referans alınması isabetli olacaktır. Buna göre niteliği gereği 30 günden fazla süren işler sürekli iş olarak kabul edilecek-tir (4857 sayılı İş K. m.10). Üçüncü olarak ise, işyerinde işlerin 6 aydan fazla sürmesi koşulu aranacaktır. Söz konusu 6 aylık sü-renin 1 yıllık bir dilim içinde değerlendiril-mesi isabetli olacaktır.

İSG Kurulları 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan ve 56 aydan fazla süren sürekli

işlerin yapıldığı işyerlerinde kurulacaktır.

İSG KURULLARININ ÖNEMİ

180

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ SEÇİLMESİ

Page 181: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ÖRNEK: 1 yıllık süre içinde 6 aydan faz-la sürekli işlerin yapılmadığı örneğin yılın sadece 3 ayında faaliyette bulunulan işyer-lerinde İSG Kurulu oluşturma zorunluluğu bulunmamaktadır.

III. İŞVERENE AİT BİRDEN FAZLA İŞYERİ VARSA KURULLAR NASIL OLUŞTURULACAK?

Yönetmelikte, (m.5) işverene bağlı, fabri-ka, müessese, işletme veya işletmeler gru-bu gibi birden çok işyeri bulunduğu hal-lerde 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu her bir işyerinde ayrı ayrı kurul kurulaca-ğı hükme bağlanmıştır. Buna karşılık, iş-verenin bağımsız işyerlerinin her birinde 50’den az çalışan mevcut ise, bu durumda toplam sayı ellinin üzerinde olsa dahi İSG Kurulu oluşturma zorunluluğu bulunma-yacaktır. Sadece bazı işyerlerinde 50’den fazla işçi çalışıyor ise, bu durumda Kurul

oluşturma zorunluluğu sadece bu işyerleri için söz konusu olacaktır.

Yine, Yönetmeliğe göre birden fazla kurul kurulması durumunda, ihtiyaç duyulma-sı halinde kurullar arasında koordinasyon ve bilgi alış verişi işverence sağlanacaktır. Buna göre, işveren, birden çok işyerinin her birinde kurulacak kurulların çalışma usullerini düzenlemek, iş ve görüş birliğini sağlamak amacıyla bu işyerlerine ait iş sağ-lığı ve güvenliği ile ilgili raporların, en az 3 ayda bir, ilgili teknik eleman ve uzmanlarca incelenmesini sağlayacaktır. Ayrıca bu ra-porları göz önünde tutarak alınması gere-ken tedbirleri tespit edecek ve uygulanma-sını sağlayacaktır.

IV. İSG KURULLARINA KİMLER KATILACAK (MALI)?

Yönetmelik İSG Kurulunun oluşturacak ki-şileri saymış bulunmaktadır. Buna göre,

(m. 6), İSG Kurulu;

1. İşveren veya işveren vekili,

2. İş güvenliği uzmanı,

3. İşyeri hekimi,

4. İnsan kaynakları, personel, sosyal iş-ler veya idari ve mali işleri yürütmekle gö-revli bir kişi,

5. Bulunması halinde sivil savunma uz-manı,

6. Bulunması halinde formen, ustabaşı veya usta,

7. Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilciden oluşacaktır.

İŞVERENE AİT BİRDEN FAZLA İŞYERİ VARSA KURULLAR NASIL OLUŞTURULACAK?

181

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Page 182: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Buna göre Kurul 6 veya 7 kişiden oluşa-cak gibi görünmektedir. Yönetmelikte “…Bulunması halinde formen, ustabaşı veya usta” denilmekte ve “…Bu maddenin birin-ci fıkrasının (e) bendinde belirtilen üye o işyerindeki formen, ustabaşı veya ustaların yarıdan fazlasının katılacağı toplantıda açık oyla seçilir. Seçimle belirlenememesi ha-linde işveren tarafından atanır” anlatımı-na yer verilmektedir. Dolayısıyla, işyerinde böyle bir görev tanımı olması durumunda ancak anılan üyeye yer verilebilecektir. Us-ta-ustabaşı ve formen gibi tanımlar esas iti-bariyle mavi yakalı, sanayideki işyerlerine ait tanımlardır.

Buna karşılık büro personelinin çalıştığı iş-yerlerinde bu sıfatla çalışan bir kimse bu-lunmayabilecektir. Yönetmeliğe göre, ku-rulun başkanı işveren veya işveren vekili, kurulun sekreteri ise iş güvenliği uzmanı-dır. İş güvenliği uzmanının tam zamanlı ça-lışma zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise

kurul sekretaryası; insan kaynakları, per-sonel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi tarafından yü-rütülecektir.

Yönetmelikte yer alan, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, insan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürüt-mekle görevli bir kişi, bulunması halinde sivil savunma uzmanı üyelerin işveren veya işveren vekili tarafından atanacağı belirtil-miş bulunmaktadır.

Birden fazla hekim veya uzman olması du-rumunda işveren atamasından söz etmek mümkün olabilecektir. Yoksa hekim veya uzman ayrıca bir atama işlemine gerek ol-maksızın İSG kuruluna katılma yetkisine sahip olacaktır. Nitekim Yönetmeliğe göre, birden fazla iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin bulunduğu işyerlerinde işveren tarafından görevlendirme yapılacaktır.

İş güvenliği uzmanının görevlendirilme-sinde o işyerinin tehlike sınıfına uygun uz-manlar arasından birisi görevlendirilecek-tir. Yönetmeliğe göre çalışan temsilcisi ve formen-ustabaşı ustalar arasından seçile-cek üyelerin aynı usullerle yedekleri seçile-cektir.

Belirtmek gerekir ki, Kurulda bir kişinin birden fazla sıfatla yer alması da mümkün değildir. Örneğin İnsan Kaynakları yöne-ticisi aynı zamanda işveren vekilidir. An-cak bu kişinin hem işveren vekili, hem de İK işlerini yürütmekle görevli kişi sıfatıyla bulunması mümkün olmayıp, kurula katı-lacak olan işveren vekilinin ayrıca belirlen-mesi gerekmektedir.

İSG KURULLARINA KİMLER KATILACAK (MALI)?

182

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Page 183: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

V. YÖNETMELİKTE SAYILMAYAN KİŞİLER KURULDA YER ALABİLİR Mİ?

Yönetmelikte, İSG kuruluna katılacak ki-şiler tek tek sayılmış bulunmaktadır. Buna göre, burada sayılmayan kişilerin Kurula alınarak, Kurulun oluşum biçimini geniş-letmesi hukuken mümkün değildir. Zira böyle bir durumda karar yetersayıları etki-lenecek olup, Kurul Yönetmelikte sayılan kişilerle sınırlı olmak üzere oluşturulacak-tır.

VI. ALT İŞVEREN VARSA KURULLAR NASIL OLUŞTURULACAK?

Kanunda ayrıca asıl işveren alt işveren iliş-kisinin bulunduğu durumlarda, İSG Kurul-larının kurulması ve işletilmesine ilişkin esaslara da yer verilmiş bulunmaktadır. Buna göre, 6 aydan fazla süren asıl işve-

ren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hal-lerde; Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetle-rin yürütülmesi ve kararların uygulanma-sı konusunda iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanacaktır.

Bu düzenlemenin amacı aynı coğrafi alan içinde oluşturulmuş iki kurulun birbirin-den habersiz ve kopuk biçimde faaliyet gös-termesini ve karar alıp uygulamasını önle-mektir. Zira iki kurulun eşgüdüm olmadan faaliyet göstermesi bunların etkili olmala-rına engel oluşturur. Bu noktada eşgüdü-mü sağlama görevi, asıl işverene yüklen-miştir.

Dikkat edilecek olursa, kurul oluşumu için, alt işveren ilişkisinin 6 aydan fazla süre-li olması aranmaktadır. Buna göre arızi ni-telikte, temizlik, bakım, onarım gibi işlerde alt işveren çalışması durumunda alt işve-renlerin İSG kurullarında temsiline ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.

Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işve-ren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâle-ten yetkili bir temsilci atayacaktır. Yani alt işverenin 50’den az işçisi varsa, kurul oluş-turması gerekmeyecek ancak bu halde de asıl işverenin kuruluna temsilci göndere-cektir.

Kanuna göre, işyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluş-turduğu kurul ile iş birliği ve koordinas-yonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atayacaktır. Burada da asıl işvere-nin 50’den az işçisi varsa, kurul oluşturma-

Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul

oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten

yetkili bir temsilci atayacaktır.

YÖNETMELİKTE SAYILMAYAN KİŞİLER KURULDA YER ALABİLİR Mİ?

183

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Page 184: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

yacak, ancak kurul oluşturan alt işverene temsilci gönderecektir.

Kanuna göre, kurul oluşturması gerekme-yen asıl işveren ve alt işverenin toplam ça-lışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işve-ren ve alt işveren tarafından birlikte bir ku-rul oluşturulacaktır.

ÖRNEK:

Asıl işverenin 30, alt işverenin de 25 işçisi varsa; toplam sayı 50 kişinin altında oldu-ğundan, ikisinin de bağımsız şekilde kurul oluşturması söz konusu olmayacak; ancak birlikte bir kurul oluşturacaklardır.

Aynı çalışma alanında birden fazla işvere-nin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işve-renler, birbirlerinin çalışmalarını etkileye-bilecek kurul kararları hakkında diğer işve-

renleri bilgilendireceklerdir.

VII. KURUL ÜYELERİNE ÖZEL EĞİTİM VERİLMESİ GEREKLİ Mİ?

Yönetmeliğe göre, kurul üyelerine özel eği-tim verilmesi gerekmektedir. “Eğitim” baş-lığını taşıyan 7. maddeye göre, işveren tara-fından, kurulun üyelerine ve yedeklerine iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim ve-rilmesi sağlanacaktır. Kurul üyelerinin ve yedeklerinin eğitimleri asgari olarak;

a) Kurulun görev ve yetkileri,

b) İş sağlığı ve güvenliği konularında ulusal mevzuat ve standartlar,

c) Sıkça rastlanan iş kazaları ve tehlikeli va-kaların nedenleri,

ç) İş hijyeninin temel ilkeleri,

d) İletişim teknikleri,

e) Acil durum önlemleri,

f) Meslek hastalıkları,

g) İşyerlerine ait özel riskler,

ğ) Risk değerlendirmesi

konularını kapsayacaktır. İSG Kurulları hakkındaki Yönetmelikte bu eğitimin şek-li, süresi ve kimler tarafından verileceği konusunda bir açıklık bulunmamaktadır. Çalışanların eğitimlerinin usul ve esasları hakkındaki yönetmelikte de bu konuda bir açıklık yoktur. Bu durumda öğretide belir-tildiği üzere eğitimlerin belirtilen konular-da yeterliliği bulunan kurul üyeleri tarafın-dan verilmesine bir engel bulunmadığı gibi, eğitimlerin nasıl yapılacağını kurul üyeleri-nin birlikte belirlemesine de bir engel bu-lunmamaktadır. Yönetmelikte ayrıca asıl

KURUL ÜYELERİNE ÖZEL EĞİTİM VERİLMESİ GEREKLİ Mİ?

184

İÇİNDEKİLER

İSG KURULU KURULMASI

Page 185: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

işveren alt işveren ilişkilerinde ortak ku-rul oluşması durumunda eğitimden her iki işverenin de birlikte sorumlu olacağı ifade edilmiştir. Buna göre asıl işverenin sadece kendi üyelerini değil, alt işveren temsilci-lerinin eğitimlerini de denetlemesi yerinde olacaktır.

VIII. İSG KURULUN GÖREVLERİ NELERDİR?

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İÇ YÖ-NERGE TASLAĞI HAZIRLAMAK

4857 sayılı İş Kanunu, daha sonra 6331 sa-yılı Kanun Avrupa Birliği modelini benim-semiştir. Avrupa Birliği modelinde ise, iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili kuralların ön-ceden devlet tarafından tüm ayrıntısıyla be-lirlenebileceği kabul edilmemektedir. Zira teknolojide değişiklikler olmakta her geçen gün yeni riskler, önceden genel düzenleyici işlemlerle düzenlenmesi mümkün olmayan

önlemlerin planlanması gerekli bulunmak-ladır. Buna göre AB modelinde genel bir çerçeve çizilmiş, bu çerçevenin içeriği ise işverene doldurulmaya bırakılmıştır. Do-layısıyla, işveren işyerinin sübjektif özellik-lerine göre, gerekli olan önlemleri belirle-yecektir. Bu noktada ise, İSG Kurullarına çok önemli görevler düşecektir. Yönetmeli-ğe göre, İSG Kurulu, işyerinde teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal iliş-kiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir ön-leme politikası geliştirmeye yönelik çalış-malar yapacaktır.

Kurulun en önemli görevi ise, “İşyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve güvenli-ği iç yönerge taslağı hazırlamak, işverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve yönergenin uygulanmasını izlemek, izleme sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gün-demine almak” olarak görünmektedir. Zira bir iç yönetmeliği olmayan bir işyerinin sa-dece mevcut Yasa ve yönetmeliklerle İSG önlemlerini alması mümkün görünmemek-tedir. Yasal mevzuat ile çizilen genel çerçe-venin işyerine özgü şekilde özelleştirilme-si gerekmektedir. Buna göre, söz konusu iç yönetmelikte, risk unsurlarına, acil hal-lerde yapılacak işlere, koruyucuların kul-lanımına, iş sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin davranış kurallarına, işçilerin eğitimlerine ilişkin usul ve esaslara yer verilmesi müm-kündür. Yine işyerinde alkol sınırlamala-rı ve ölçümlemeleri, mobbing ve anti taciz prosedürlerine bu yönetmelikte yer verile-bilecektir.

Kurul , “İşyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve

güvenliği iç yönerge taslağı hazırlamalı ve işverenin veya

işveren vekilinin onayına sunmalıdır.

İSG KURULUN GÖREVLERİ NELERDİR?

185

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 186: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

TEHLİKELERİ DEĞERLENDİRMEK

Kurul, işyerinde İSG ile ilgili tehlikeleri de-ğerlendirecektir. Buna göre, iş sağlığı ve güvenliği konularında o işyerinde çalışan-lara yol göstermek, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, tedbirleri belirlemek, iş-veren veya işveren vekiline bildirimde bu-lunmak, İşyerinde meydana gelen her iş kazası ve işyerinde meydana gelen ancak iş kazası olarak değerlendirilmeyen işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğratma potansi-yeli olan olayları veya meslek hastalığında yahut iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir teh-like halinde gerekli araştırma ve inceleme-yi yapmak, alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek işveren veya işveren vekiline vermek, işyerinde yangın, doğal afet, sabotaj ve benzeri tehlikeler için alı-nan tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin ça-lışmalarını izlemek Kurulun görevleri ara-sında bulunmaktadır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİM VE ÖĞRETİMİNİ PLANLAMAK

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitim ve öğretimini planlamak da kurulun görevleri arasındadır. Kurul, İSG eğitimleri ile ilgili konu ve kurallarla ilgili programları hazır-lamak, işveren veya işveren vekilinin onayı-na sunmak ve bu programların uygulanma-sını izlemek ve eksiklik görülmesi halinde geri bildirimde bulunmakla görevlidir.

BAKIM VE ONARIM ÇALIŞMALA-RINDA GEREKLİ GÜVENLİK TED-BİRLERİNİ PLANLAMAK

İşyerinde yapılacak bakım ve onarım ça-lışmalarında gerekli güvenlik tedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin uygulamaları-nı kontrol etmek Kurulun görevleri arasın-dadır.

YILLIK RAPOR HAZIRLAMAK

Kurul, işyerinin iş sağlığı ve güvenliği du-rumuyla ilgili yıllık bir rapor hazırlamak, o yılki çalışmaları değerlendirmek, elde edilen tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları değer-lendirerek belirlemek ve işverene teklifte bulunmakla görevlidir.

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI TALEPLERİNİ DEĞERLENDİRMEK

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-nun 13. maddesinde belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkı talepleri ile ilgili acilen top-lanarak karar vermek de Kurulun görev-leri arasında bulunmaktadır. Yönetmeli-ğe göre, Kurul, çalışmaktan kaçınma hakkı taleplerinde acilen toplanmak durumun-dadır. Toplantıda alınan karar çalışan ve çalışan temsilcisine yazılı olarak tebliğ edi-lecektir.

İSG KURULUN GÖREVLERİ NELERDİR?

186

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 187: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

IX. KURUL KARARLARI NASIL ALACAKTIR?

AYDA EN AZ BİR KEZ TOPLANMA ZORUNLULUĞU

Kurulların ayda en az bir kere toplanması gerekmektedir. Ancak Kurul, işyerinin teh-like sınıfını dikkate alarak, tehlikeli işyerle-rinde bu sürenin iki ay, az tehlikeli işyerle-rinde ise üç ay olarak belirlenmesine karar verebilecektir. Kurul toplantılarının gün-lük çalışma saatleri içinde yapılması asıl-dır. Kurulun toplantılarında geçecek süre-ler günlük çalışma süresinden sayılacaktır.

TOPLANTININ GÜNDEMİ

Kurulun önceden belirlenmiş gündeme göre çalışması asıldır. Toplantının günde-mi, yeri, günü ve saati toplantıdan en az kırk sekiz saat önce kurul üyelerine bildi-rilecektir. Gündem, sorunların ve varsa

iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin projelerin önem sırasına göre belirlenecektir. Kurul üyeleri gündemde değişiklik isteyebilecek-lerdir. Bu istek kurulca uygun görüldüğün-de gündem buna göre değiştirilecektir. Her toplantıda, önceki toplantıya ilişkin karar-lar ve bunlarla ilgili uygulamalar hakkında başkan veya kurulun sekreteri tarafından kurula gerekli bilgi verilir ve gündeme ge-çilir.

OLAĞANÜSTÜ TOPLANTI

Yönetmeliğe göre, ölümlü, uzuv kayıplı veya ağır iş kazası halleri veya özel bir tedbiri ge-rektiren önemli hallerde kurul üyelerinden herhangi biri kurulu olağanüstü toplantı-ya çağırabilir. Bu konudaki tekliflerin kurul başkanına veya sekreterine yapılması gere-kecektir. Toplantı zamanı, konunun ivedi-lik ve önemine göre tespit olunacaktır.

KARAR YETERSAYISI

Yönetmeliğe göre, Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile işveren veya işveren veki-li başkanlığında toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Çekimser oy kulla-nılamaz. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu kararı belirler. Çoğunluğun sağlanama-dığı veya başka bir nedenle toplantının yapıl-madığı hallerde durumu belirten bir tutanak düzenlenir. Yine Yönetmeliğe göre, her top-lantıda, görüşülen konularla ilgili alınan ka-rarları içeren bir tutanak düzenlenmesi ge-rekmektedir. Tutanak, toplantıya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanacaktır. İmza altına alınan kararlar herhangi bir işle-me gerek kalmaksızın işverene bildirilmiş sa-yılacaktır. İmzalı tutanak ve kararlar sırasıy-la özel dosyasında saklanacaktır. Toplantıda alınan kararlar gereği yapılmak üzere ilgili-lere duyurulması gerekmektedir. Ayrıca çalı-şanlara duyurulması faydalı görülen konular işyerinde ilân edilecektir.

KURUL KARARLARI NASIL ALACAKTIR?

187

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 188: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

KURUL KARARLARININ BAĞLAYI-CI OLMASI: KARARLARIN UYGU-LANMA ZORUNLULUĞU

İSG Kurullarının kararlarını işverenler ye-rine getirmek durumundadır. Nitekim yö-netmelikte de açıkça ifade edildiği üzere, Kurulca işyerinde ilân edilen kararlar işve-renleri ve çalışanları bağlayacaktır.

Kurulun aldığı kararlar işverenlerin bu ko-nuda ayrıca işlemlerde bulunmasını ge-rektirecektir. Örneğin işyerinde koruyucu ekipmanların belirli bir marka ile değişti-rilmesi kararlaştırılmış ise, işveren bu ekip-manları satın almak ve işçilere dağıtımını gerçekleştirmek durumunda olacaktır. Ku-rul kararlarının bağlayıcı olduğu dikkate alındığında işveren bu yükümlülüğünü ye-rine getirmek durumunda olacaktır.

İşverenin Kurul kararında öngörülen husu-su yerine getirmemesi öncelikle idari para

cezası konusunu oluşturabilecektir.

İkinci olarak hukuki ve cezai sorumluluk bakımından da kurul kararları önem arz edecektir. Kurul kararlarının işverence uy-gulanmaması ve bununla bağlantılı bir iş kazası veya meslek hastalığının söz konusu olması durumunda, Kurul kararlarının ge-reklerini yerine getirmeyen işveren sorum-lu tutulabilecektir.

KURUL KARARLARI NASIL ALACAKTIR?

188

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 189: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Yasal Dayanaklar

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu RG: 6 Mayıs 1930 - Sayı: 1489

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, RG: 30 Haziran 2012, Sayı: 28339

Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği - 16.06.2004 (YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞTIR)

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik (RG 17 Temmuz 2013, 28710)

Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, RG 15 Mayıs 2013, Sayı: 28648

İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, RG: 29/12/2012, Sayı: 28512

İş Ekipmanlarının Kullanımında Güvenlik ve Sağlık Şartları Yönetmeliği, 25.04.2013, 28628

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik RG: 29 Aralık 2012, Sayı: 28512

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, RG 29.12.2012, Sayı : 28512

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, RG: 31 Ocak 2013, Sayı: 28545

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, RG. 18.01.2013, Sayı : 28532

İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği RG: 29.03.2013, Sayı: 28602

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, 11.01.1974, RG: 14765 (Yürürlükten kalkmakla birlikte, uygulama bakımından boşluk olan konularda uygulama rehberi şeklinde referans alınabilecek-tir)

Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik RG: 09 Ağustos 2004 - Sayı: 25548

Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik RG: 14.09.1990 - Sayı: 20635

Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik, RG 28 temmuz 2013, Sayı:28721

İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik RG. 20 Temmuz 2013, Sayı: 28713

Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik RG. 12 Ağustos 2013, Sayı: 2873

Çalışanların Titreşimle İlgili risklerden Korunmalarına Dair yönetmelik, RG. 22 Ağustos 2013, Sayı:28743

KURUL KARARLARI NASIL ALACAKTIR?

189

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 190: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik, RG 28 temmuz 2013, Sayı:28721

İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik RG. 20 Temmuz 2013, Sayı: 28713

Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik RG. 12 Ağustos 2013, Sayı: 2873

Çalışanların Titreşimle İlgili risklerden Korunmalarına Dair yönetmelik, RG. 22 Ağustos 2013, Sayı:28743

Tozla Mücadele Yönetmeliği RG. 5 Kasım 2013, Sayı: 28812

KAYNAKÇA VE LİNKLER

Balkır, Z. Gönül: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşverenin Yönetim Sorumluluğu, Sicil İHD, Aralık 2012, 20-41;

Caniklioğlu, Nurşen: İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tasarısına Göre İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi İstihdamı, İşv. D, Mayıs-Haziran 2012, 104 vd.

Centel, Tankut, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi: İş Sağlığı ve Güvenliğinde Merkezi İlk Yapılanma, Sicil İHD, Aralık 2012, 5-9;

Centel, Tankut: İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının Kuruluş ve İşleyişi, Sicil İHD, Mart 2013, 13-23.

Kabakçı, Mahmut: 6331 Sayılı Kanunun İş Sağlığı ve Güvenliği Anlayışı ve Risklerden Korunma İlkelerinin (m.5) İşlevi, Sicil İHD, Mart 2013, 61-77.

Ömer Ekmekçi, 4857 sayılı İş Kanununa Göre İş Sağlığı ve İş Güvenliği Konusunda İşyeri Örgütlenmesi, Legal yay, İstanbul 2005.

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Gn. Md: 2005/9 sayılı genelgesi

TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Ocak-2001

ÇSGB İSGGM 15.02.2013 tarihli internet duyurusu, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=duyuru&id=saglikraporlari

ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Müdürlüğü, 5 Adımda Risk Değerlendirmesi, 2007, Ankara

ÇSGB Meslek Hastalıkları Rehberi, 2010

http://isgkatip.csgb.gov.tr/Logout.aspxhttp://www.baskentsaglik.com/gurultu-olcumu-23.htmlhttp://www.baskentsaglik.com/hava-akim-hizi-olcumu-27.htmlhttp://www.baskentsaglik.com/titresim-olcumu-30.htmlhttp://www.csgb.gov.trhttp://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=duyuru&id=duyuru44http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=duyuru&id=yetkilendirmeduyurulari

KURUL KARARLARI NASIL ALACAKTIR?

190

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 191: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

III. BÖLÜM ÇALIŞANLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

III. BÖLÜM

ÇALIŞANLARIN HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Page 192: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

1. ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

I. GENEL İLKELER

6331 sayılı Kanun sadece işverenlerin yü-kümlülüklerini düzenlemekle kalmayıp, çalışanlara da bir takım hak ve yükümlü-lükler getirmektedir. Gerçekten, işyerinde güvenliğin sağlanması, çalışanların da bu konuda bilinçli olmalarına ve yasal ödev-lerini yerine getirmelerine bağlıdır. Kanu-na göre, çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu ko-nudaki talimatları doğrultusunda, kendi-lerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yü-kümlüdür.

II. ARAÇLARI VE KORUYUCU DONANIMLARI DOĞRU KULLANMAK

Çalışanlar, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda, işyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçları-nı kurallara uygun şekilde kullanmak, bun-ların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve de-ğiştirmemekle yükümlüdür. Çalışanlar, ay-rıca, kendilerine sağlanan kişisel koruyu-cu donanımı doğru kullanmak ve korumak zorundadır. Çalışanların yükümlülüklerine ilişkin önemli düzenlemeler İSG yönetme-liklerinde de yer almaktadır. Nitekim Ki-şisel Koruyucu Donanimlarin Işyerlerinde Kullanilmasi Hakkinda Yönetmeliğin (RG 2 Temmuz 2013, 28695), “Kullanım kural-ları” başlığını taşıyan 8. maddesine göre, “…Çalışanlar, 6331 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine uygun olarak, iş sağlığı ve gü-venliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işvere-nin bu konudaki talimatları doğrultusun-

da kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımları doğru kullanmakla, korumak-la, uygun yerlerde ve uygun şekilde muha-faza etmekle yükümlüdür (2. fıkra). Yine, “…Çalışanlar kişisel koruyucu donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikli-ği işverene bildirirler. Arızalı bulunan kişi-sel koruyucu donanımlar arızalar gideril-meden ve gerekli kontrolleri yapılmadan kullanılmaz. Çalışanlara verilen kişisel ko-ruyucu donanımlar her zaman etkili şekil-de çalışır durumda olur, temizlik ve bakımı yapılır ve gerektiğinde yenileri ile değiştiri-lir. Kişisel koruyucu donanımlar her kulla-nımdan önce kontrol edilir (3. fıkra).

III. İŞVERENE TEHLİKEYİ HABER VERMEK

Kanuna göre, çalışanlar, işyerindeki ma-kine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda

GENEL İLKELER

192

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 193: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, iş-verene veya çalışan temsilcisine derhal ha-ber vermekle yükümlüdürler.

IV. İŞBİRLİĞİ

Çalışanlar, teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mev-zuata aykırılıkların giderilmesi konusun-da, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak zorundadır. Çalışanlar ayrıca ken-di görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilci-si ile iş birliği yapmakla da yükümlüdürler.

İŞBİRLİĞİ

193

İÇİNDEKİLER

Page 194: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

2. BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERİ KULLANMA YASAĞI

Bağımlılık yapan maddeleri kullanma ya-sağı 6331 sayılı Kanunun 28. maddesin-de düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna göre çalışanlar;

● İşyerine sarhoş olarak veya uyuşturucu kulla-narak gelemeyeceklerdir.

● İşyerinde alkol ve uyuşturucu kullanamaya-caklardır.

Aksi halde, bağlı oldukları kanun hükümle-ri dikkate alınarak işlem yapılacaktır.

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, iş sözleş-meleri bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilebilecektir.

I. İŞYERİNE ALKOL ALINARAK GELİNEBİLİR Mİ?

Dikkat edilecek olursa, çalışanların işyeri-ne “alkolü” olarak gelmeleri yasaklanma-mıştır. İşçinin iş sözleşmesinin bildirimsiz ve tazminatsız feshedilebilmesi için duru-

munun “sarhoşluk” derecesine ulaşması gerekmektedir. Sarhoşluk derecesinde ol-mamakla birlikte, yapılan işin niteliği ve işçinin aldığı alkol seviyesi iş sözleşmesi-nin “işçinin davranışları nedeniyle” geçerli nedenle feshini de gerektirebilecektir. Be-lirtmek gerekir ki, “sarhoşluk” tanımı ka-nunda yapılmış değildir. Bu konuda net bir ölçünün belirlenmemiş olması, uygulama bakımından da sorunları beraberinde ge-tirebilecektir. Bu bağlamda, Yargıtay önü-ne gelen olayların örnek olarak incelenmesi yol gösterici olacaktır.

ÖRNEK (1) : İşçi itfaiye müdürlüğünde gece bekçisi olarak çalışmaktadır. İş sözleş-mesi göreve sarhoş gelmesi nedeniyle di-siplin kurulu kararıyla sona erdirilmiştir. İşverence 3.12.2008 ve 09.01.2009 tarihle-rinde alkol muayenesi yaptırılmış, ilkinde 25, ikincisinde ise 165 promil alkollü oldu-

ğu doktor raporu ile belirlenmiştir. Yargı-lama sırasında davacı, ilk seferinde alkol almadığını, ikincisinde ise iki kutu bira içe-rek saat 16.00’daki vardiyasına gittiğini be-yan etmiştir.

Yargıtay; “…Davacı tarafından olay tarih-lerinde davacının sarhoşluk belirtileri gös-termediğine ilişkin tanık dinletilmiş ise de, tutanaklar karşısında bu anlatımlar son de-rece sübjektif kalmaktadır. Davacının alkol alarak işyerine geldiği sabittir. Özellikle son tutanaktaki alkol seviyesi ve işyerinde işçi-nin yaptığı işin niteliği dikkate alındığın-da iş sözleşmesinin feshinin geçerli nedene dayandığı sabittir, işe iade isteğinin reddi gerekirken yazılı şekilde kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir” (2009/41970 K: 2010/40594) sonucuna ulaşmıştır.

ÖRNEK (2)

İŞYERİNE ALKOL ALINARAK GELİNEBİLİR Mİ?

194

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 195: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Yargıtay bu kararında da 0,74 promil alkol seviyesini, haklı neden ağırlığında görme-miş, bunu “geçerli neden” ağırlığında de-ğerlendirmiştir. (Y. 22.HD, 6.12.2011, E. 2011/3957, K. 2011/6839).

II. İŞVEREN ALKOL UYGULAMALARINI PROSEDÜRE BAĞLAMALI MI?

Yukarıda da incelediğimiz üzere, sarhoşluk kavramı ve işçinin alkol seviyesinin uygulana-cak yaptırımı kanunda net bir biçimde düzen-lenmiş değildir. Bu durumda işverenin işyerin-de alkol ve uyuşturucu konusunu bir prosedüre bağlaması isabetli olacaktır. Bu prosedür içinde, işverenin işçiyi hangi koşullarda alkol seviyesini ölçtürebileceği, bu durumda uygulanacak yap-tırım ve yine işyerinde tolere edilebilecek alkol seviyesi açıkça belirtilebilecektir. Bu noktada işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı ile işbirliği yapılması, konusunun İSG Kurulunda hazırla-nacak İSG iç yönergesi kapsamında ele alınma-

sında büyük yarar bulunmaktadır.

İŞVEREN ALKOL UYGULAMALARINI PROSEDÜRE BAĞLAMALI MI?

195

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 196: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

3. ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

I. NE ZAMAN ÇALIŞMAKTAN KAÇINILABİLİR? CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE ÖLÇÜTÜ

6331 sayılı Kanun, AB ülkelerindeki düzen-lemelere paralel olarak, işçilere 4857 sayılı kanunda olduğu gibi çalışmaktan kaçınma hakkı tanımış bulunmaktadır. Buna göre, ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunma-dığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli ted-birlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilecektir.

II. KURUL ACİLEN TOPLANMALI

Kanuna göre, çalışanın başvurusu üzerine Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit edecektir. Karar, çalışana ve çalışan temsil-

cisine yazılı olarak bildirilecektir.

Kurul veya işverenin çalışanın talebi yö-nünde karar vermesi hâlinde çalışan, ge-rekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmak-tan kaçınabilecektir.

III. ÇALIŞANIN ÜCRET HAKKI SAKLI

Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönem-deki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşme-sinden doğan diğer hakları saklıdır.

IV. TEHLİKE ÖNLENEMEZ İSE…

Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlene-mez olduğu durumlarda yukarıda belirtilen usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirle-nen güvenli yere gidebileceklerdir. Çalışan-

ların bu hareketlerinden dolayı hakları kı-sıtlanamayacaktır.

V. ÇALIŞANIN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI

Kanuna göre, iş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirle-rin alınmadığı durumlarda, tabi oldukla-rı kanun hükümlerine göre iş sözleşmele-rini feshedebilecektir. Toplu sözleşme veya toplu iş sözleşmesi ile çalışan kamu perso-neli, bu maddeye göre çalışmadığı dönem-de fiilen çalışmış sayılacaktır.

NE ZAMAN ÇALIŞMAKTAN KAÇINILABİLİR? CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE ÖLÇÜTÜ

196

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 197: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

4. ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ DURUMU: FESİH VE DİSİPLİNER YAPTIRIMLAR

I. İŞ SÖZLEŞMESININ HAKLI VEYA GEÇERLİ NEDENLE FESiH HAKKI

İş Kanununun 25. maddesinin II. bendin-de, “…işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşür-mesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derece-de hasara ve kayba uğratması” haklı fesih nedeni olarak kabul edilmiştir. Öğretide de kabul edildiği üzere, işçinin iş güvenliğini kusuru ile tehlikeye düşürmesi haklı fesih için yeterlidir; ayrıca zarar yaratmış olma-sı gerekmez. Ancak uygulama bakımından işverenin bu şekilde iş sözleşmesini feshet-mesi durumunda, ispat sorunları ile karşı-laşması olasılık dahilindedir. Bu nedenle

işyerinde, sağlıklı işleyen bir disiplin siste-mi kurulmalı, iş güvenliği kurallarına aykı-rılıklar kayıt altına alınmalıdır. Söz konu-su aykırılığın derecesine göre, uyarı, ihtar gibi disiplin cezaları uygulanmalı, ya da iş sözleşmesinin feshi yoluna gidilmelidir. Bu yaptırımların belirlenmesinde, Yargıta-yın kabul ettiği “ölçülülük ilkesi” belirleyi-ci olmalıdır. Yani davranışın ağırlığına göre yaptırım seçilmelidir. Bu konuda aşağıda inceleyeceğimiz örnek Yargı kararları işve-renler bakımından yol gösterici olabilecek-tir.

II. ÖRNEKLER

i. Emniyet Kemerini Takmayan

Sürücü Örneği: Haklı Fesih

Yargıtay 9. Hukuk dairesinin, emniyet ke-merini takmayan sürücünün iş sözleşme-sinin haklı nedenle feshedileceğini kabul eden kararı uygulama bakımından da yankı yaratmıştır. Karar basında da yer bulmuş-tur.

Yargıtayın bu kararına göre; “…Trafik ka-zaları ülkemiz açısından büyük bir sorun-dur. Son yıllarda artan trafik kazaları nede-niyle birçok insan hayatını kaybetmiş veya ciddi şekilde yaralanmıştır. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre 2010 yılın-da bildirilen trafik kazası sayısı 1.104.388 olup, bu kazalarda 4.045 kişi yaşamını yi-tirmiş ve 211.496 kişi yaralanmıştır (Eri-şim: http://www.trafik.gov.tr/istatistikler/istatistikler_s.asp ). Trafik kazalarının so-nuçlarının bu ölçüde vahim olmasında ise emniyet kemeri takılmamasının ve diğer

İŞ SÖZLEŞMESININ HAKLI VEYA GEÇERLİ NEDENLE FESiH HAKKI

197

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Page 198: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

koruyucu tedbirlerin alınmamasının etkisi-nin büyük olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenledir ki, mevzuatımızda emniyet ke-meri takılması bir zorunluluk olarak öngö-rülmüş ve bu zorunluluğa uyulmaması ise para cezasını gerektiren kabahat türünden bir eylem olarak düzenlenmiştir. İş sağlığı ve güvenliğinin temini açısından işveren-ler gerekli her türlü önlemi alarak araç ve gereçleri eksiksiz bulundurmakla, işçiler ise alınan önlemlere uymakla yükümlü tu-tulmuşlardır. Bu yükümlülükler işverenler açısından işçilere gerekli eğitimlerin veril-mesini, işçiler açısından ise söz konusu eği-timlere katılarak eğitimlerin gereğinin ya-pılmasını da kapsamaktadır. Bu noktada iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasında, işçilerin korunmaları gerekli pasif süjeler olmaktan çıkarılarak kendileriyle işbirli-ği yapılan aktif elemanlar konumuna geti-rilmeleri önem arz etmektedir (Mollamah-mutoğlu M./Astarlı M., İş Hukuku, 4. Bası, Ankara, 2011, s. 1196). İş sağlığı ve güveli-

ğine ilişkin kurallara uymakla yükümlü tu-tulan işçilerin bu kurallara uymamasının en önemli hukuki yaptırımı ise işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshidir. Bu bağlamda İş K. m. 25/II-h bendi uyarın-ca uyarıya rağmen işçinin iş sağlığı ve gü-venliğine ilişkin kurallara uymaması ve İş K. m. 25/II-i bendi uyarınca işçinin kusu-ruyla iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi iş-veren açısından iş sözleşmesinin feshinde haklı neden oluşturmaktadır. Somut olay-da, şoför olarak çalışan davacı işçiye davalı işveren tarafından iş güvenliği eğitimi kap-samında; emniyet ve kaza önleme tedbirle-ri, sürüş teknikleri, emniyet kemeri takma zorunluluğu ve önemi ile ilk yardım konu-larında yazılı ve uygulamalı eğitimler ve-rildiği anlaşılmaktadır. Feshe konu olan olayda davacının emniyet kemeri takma-dan araç kullandığı tespit edilmiş ve dava-cı yazılı olarak uyarılmak istenmiş, ancak davacı uyarıyı imzalamaktan ve almaktan imtina etmiştir. Bu nedenle davalı işveren

tarafından davacının iş sözleşmesi İş Ka-nununun 25/II-h-i maddesi uyarınca der-hal sona erdirilmiştir. Davacı, Karayolları Trafik Kanunu’nda emredici olarak düzen-lenen emniyet kemeri takma zorunlulu-ğuna aykırı hareket etmiştir. Bu davranış aynı zamanda iş sağlığı ve güvenliğine iliş-kin kurallara da aykırılık teşkil etmektedir. Davacının, işyerinde şoför olarak çalışma-sı da dikkate alındığında emniyet kemeri takmadan araç kullanması ağır kusur teşkil ettiği gibi objektif olarak iş güvenliğini de tehlikeye düşürecek niteliktedir. Bu neden-le davalının iş sözleşmesini haklı neden-le feshettiğinin kabulü ile kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddi gerekirken söz konusu taleplerin kabulüne karar verilme-si hatalı olup bozmayı gerektirmiştir. (Yar-gıtay 9. Hukuk Dairesi, 12.12.2011, Esas Numarası: 2009/37034, Karar Numarası: 2011/47935, www.legalbank.net).

ÖRNEKLER

198

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Page 199: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ii. Tanker Şoförünün Dolum Ve

Boşaltım Koşullarına Uymaması:

Geçerli Feshin Kabulü

Yargıtay, dolum ve boşaltım kurallarına uymayarak iş disiplinini ve güvenliğini bo-zucu eylemlerde bulunan tanker şoförünün eylemlerinin ağırlığına göre, haklı değil; geçerli neden ağırlığında sayılabileceğini kabul etmiştir.

Yargıtaya göre; “…İşçinin geçerli bir feshe neden olabilecek davranışları İş Yasasının 25.maddesinde öngörülen ve işverene der-hal fesih yetkisi tanıyan haklı nedenlerden farklıdır. Yargılama sırasında bu nedenle-rin ağırlıkları her olayın özelliğine göre de-ğerlendirilmelidir. İşçinin iyiniyet ve ahlak kurallarına uymayan davranışı sonucunda iş ilişkisine devam etmek işveren açısından çekilmez hale gelmişse, diğer bir anlatım-la güven temeli çökmüşse işverenin hak-lı nedenle derhal fesih hakkı doğar. Buna

karşılık işçinin davranışı taraflar arasında bulunması gereken güven temelini çöker-tecek ağırlıkta bulunmamakla, iş ilişkisine devamı tam anlamıyla çekilmez hale getir-memekle birlikte, işin normal işleyişini bo-zuyorsa, işyerindeki uyumu olumsuz yönde etkiliyor ve işverenden bu nedenle iş iliş-kisini yürütmesi normal olarak beklene-miyorsa İş Yasasının 18/1.maddesi gereği geçerli fesih hakkı doğar. Somut olayda, iş-yerinde tanker şoförü olarak çalışan dava-cının işyerindeki çalışma süresi yaklaşık bir yıl olduğu halde bu süre içinde hakkında birçok kez tutanak ile açıklaması alınmış ve ihtarla cezalandırılmıştır. Davacı, Dolum ve Park Kuralları ile Emniyetli Sürüş De-ğerlendirme Formunu iş sözleşmesinin eki olarak imzalamış, içeriğini kabul etmiştir. Davacının fiilen gerçekleştirdiği iş, akar-yakıt taşımacılığı olup, içerdiği tehlike ris-ki nedeniyle yüksek güvenlik standartları gerektirmektedir. Bu anlamda gerekli ted-birleri almak konusunda da işveren üzeri-

ne düşen görevleri yerine getirmiştir. Oysa davacı daha önce kendisine bildirilen gü-venlik tedbirlerini yeterince uygulamaya-rak, dolum ve boşaltım kurallarına uyma-yarak iş disiplinini ve güvenliğini bozucu, işyerinde olumsuzluklara neden olan dav-ranışta bulunmuştur. Bu nedenle davacı-nın geçmiş çalışma şekli taraflar arasındaki iş sözleşmesinin yürütülmesini sağlama-sına engel olduğundan iş akışını bozmaya neden olmuştur. Davacının bu eylemleri haklı fesih ağırlığında olmayıp geçerli fesih ağırlığında olduğundan fesih geçerli nede-ne dayanmaktadır. Davanın reddi gerekir-ken yazılı şekilde kabul edilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 9. Hu-kuk Dairesi,01.06.20119, Esas Numarası: 2010/3363 Karar Numarası: 2011/16270, www.legalbank.net).

iii. Forklift Kullanma Yeterliliği

Olmayan İşçi: Geçerli Fesih

ÖRNEKLER

199

İÇİNDEKİLER

BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERİ KULL...

Page 200: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Yargıtay tartışılabilecek bir kararında, forktlif kullanma yeterliliği olmamasına rağmen, kullanarak işçi sağlığı ve güvenli-ğini tehlikeye atma, kalıp ve duvarlara za-rar verme eylemini gerçekleştiren işçinin verdiği zarar 30 günlük ücretinden az oldu-ğundan, bunu haklı değil, geçerli fesih se-bebi olarak nitelendirmiştir.

Yargıtaya göre; “…Dosya içeriğine, topla-nan delilere göre işçinin iş sözleşmesi da-valı işverence “Forktlif kullanma yeterliliği olmamasına rağmen, kullanarak işçi sağlığı ve güvenliğini tehlikeye atma, kalıp ve du-varlara zarar verme nedeni ile 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II,ı maddesi uyarınca” feshedilmiştir. Somut olayda davacı işçinin bu eylemi kendi savunması ve diğer deliller ile sabittir. Ancak meydana gelen zarar 30 günlük ücretinden azdır. İş sözleşmesinin feshedilmesi zararın 30 günlük ücretten az olması nedeni ile haklı nedene dayanmadı-ğı doğru ise de, geçerli neden olmadığı ileri

sürülemez. Zira haklı fesih ile geçerli fesih kavramları farklıdır. Her haklı fesih ge-çerli nedene dayanır. Ancak her geçerli fe-sih, haklı fesih değildir. Davacı, davranış-larından kaynaklanan nedenle, işçi sağlığı ve güvenliğini tehlikeye atmış ve işyerinde olumsuzluklara neden olmuştur. Fesih ge-çerli nedenlere dayandığına göre, işe iade isteğinin reddi gerekir. Mahkemece yazı-lı şekilde feshin geçersizliğine ve işe iadeye karar verilmesi hatalıdır” (Yargıtay 9. Hu-kuk Dairesi, 17.01.2006, E: 2005/36747, K: 2006/340, www.legalbank.net).

III. DİSİPLİN CEZALARI

İş hukukunda işverenlere belirli koşulların varlığı halinde disiplin cezası verme yetki-si tanınmıştır. Hukukumuzda işverenin di-siplin cezası uygulama yetkisinin koşulları-nı, kapsamını, sınırlarını, usulünü, itiraz ve yargısal denetimini, bu yetkinin kullanıl-masına karşı işçilere güvence sağlayan ge-

nel bir düzenleme mevcut değildir. Ancak, Yargıtayın da kabul ettiği üzere, İş Hukuku-nun ilkeleriyle genel hükümler göz önün-de bulundurularak toplu iş sözleşmeleri ve iç yönetmeliklerle disiplin hukukuna dair düzenlemeler yapılabilir. (Yargıtay 9. Hu-kuk Dairesi,06.12.2010, E: 2010/33308, K: 2010/36162, www.legalbank.net)

Öncelikle işçiye verilecek disiplin cezasının hukuki bir dayanağı bulunmalıdır. Buna göre disiplin cezasının işçiyi bağlayabilmesi sözleşme veya iç yönetmelikle düzenlenmiş olması gerekmektedir. İç yönetmeliklerin niteliği Yeni Borçlar kanunu ile belirsizli-ğe sürüklenmiş bulunmaktadır. BK m. 399 hükmüne göre, “İşveren, işin görülmesi ve işçilerin işyerindeki davranışlarıyla ilgili genel düzenlemeler yapabilir ve onlara özel talimat verebilir. İşçiler, bunlara dürüstlük kurallarının gerektirdiği ölçüde uymak zo-rundadırlar”. Dürüstlük kuralının gerektir-diği ölçüt belirsiz bir niteliktedir; iç yönet-

DİSİPLİN CEZALARI

200

İÇİNDEKİLER

BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERİ KULL...

Page 201: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

meliğin bağlayıcılık kazanması için işçinin onayının olup olmaması da belirsizlik ta-şımaktadır. Uygulama bakımından tavsi-yemiz, işe girişte iç yönetmelik ve disiplin yönetmeliklerinin işçiye imza karşılığı ve-rilmesi ve işçinin onayının alınmasıdır.

Disiplin cezaları, “kusurlu olarak değerlen-dirilen işçinin işyerindeki varlığını, kariye-rini, görevini ve ücretini derhal ya da daha sonra etkileyecek şekilde işverence alınan önlemdir” olarak tanımlanabilir. İşvereni-nin işçinin durumunu etkileyen işlemleri-nin bir disiplin cezası niteliğinde olup ol-madığının tespiti kimi zaman güçlük arz eder. İşverenin işçinin çalışma saatlerini, ye da işinin görüldüğü yeri değiştirmesinin bir disiplin cezası olup olmadığı duraksama yaratabilir. İşverenin işletme veya müesse-sesinin çeşitli birimlerini organize ederken, bazı işçilerin bundan zarar görmesi bir di-siplin cezası niteliği taşımaz..

i. Disiplin Cezasının Türleri

a) Uyarı (ihtar)-kınama- cezası

İş hukukunda işçilere uygulanan en hafif ceza türü işyerindeki konumuna doğrudan bir etkisi bulunmayan uyarı ya da kınama cezasıdır. Uyarı cezası, ülkemiz toplu iş hu-kukunda geniş bir uygulama alanı bulmuş-tur. Nitekim disiplin hükümlerine yer veri-len hemen her toplu iş sözleşmesinde uyarı cezası öngörülmüştür..

b) Ücret kesme cezası

İşçilere disiplin cezası olarak uygula-nabilecek bir başka ceza türü de ücret kes-me cezasıdır. Ücret kesme cezasına ilişkin olarak gerek hukukumuzda gerekse de ya-bancı hukuklarda, diğer disiplin cezalarına göre, daha farklı bir bakış açısıyla yaklaşıl-dığı ve bu cezanın mümkün olduğu kadar kısıtlanmaya ya da yasaklanmaya çalışıldığı

görülmektedir. Örneğin Fransız Hukukun-da işverenin işçiye parasal cezalar vermesi tamamen yasaklanmıştır. Buna aykırı söz-leşme ve düzenlemeler geçersiz sayılacak-tır. Türk İş Hukukunda, İş K. m.38 ve Deniz İş K.m.38/I de ücret kesintisi cezası düzen-lenmiştir. Nitekim söz konusu düzenleme, yabancı hukuklardaki gelişime uygun ola-rak, ücret kesintisi cezası verme yetkisini önemli ölçüde sınırlandırmıştır. Öncelikle, işverenin hizmet akdi veya toplu iş sözleş-mesinde belirtilen nedenlerin dışında, işçi-ye(veya gemiadamına) ücret kesintisi ceza-sı veremeyeceği kabul edilerek “cezaların belirliliği” ilkesi benimsenmiştir. İş Kanu-nunun 38. maddesine göre, “İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösteril-miş olan sebepler dışında işçiye ücret kes-me cezası veremez. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesin-tiler bir ayda iki gündelikten veya parça ba-

DİSİPLİN CEZALARI

201

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI

Page 202: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

şına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz. Bu paralar işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan-lığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Tür-kiye’de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, ke-sildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırı-lır. Her işveren işyerinde bu paraların ayrı bir hesabını tutmaya mecburdur. Birikmiş bulunan ceza paralarının nerelere ve ne ka-dar verileceği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının başkanlık edeceği ve işçi temsil-cilerinin de katılacağı bir kurul tarafından karara bağlanır. Bu kurulun kimlerden te-şekkül edeceği, nasıl ve hangi esaslara göre çalışacağı çıkarılacak bir yönetmelikte gös-terilir”. Ücret kesintisi miktarını belirten yasal sınırlamanın emredici olması nede-niyle, işverenin yasal sınırı aşan bir ücret kesintisi cezasını öngören anlaşma hüküm-leri hükümsüz sayılacaktır. Ülkemiz uygu-

lamasında, toplu iş sözleşmelerinde, yaygın bir biçimde işçinin gündelik ücretinin ke-silmesi cezası öngörülmektedir.

Disiplin cezası işyerinin düzen ve disipli-nini sağlamak amacıyla verilebilir. Bir di-siplin cezasının uygulanabilmesi için işçin kusurlu bulunması da zorunludur. Disiplin cezalarının uygulanması bakımından üze-rinde durulması gereken önemli bir nokta da, cezanın işçinin kusuru ile orantılı olma-sının gerekliliğidir.

İşçinin işlemiş olduğu disiplin suçundan dolayı birden fazla cezalandırılmaması ge-rekir. Buna göre, bir kusur sonucunda işçi uyarı cezası almışsa, artık bu kusur işçinin hizmet akdi feshedildiğinde “haklı neden” olarak ileri sürülememelidir.

Toplu iş sözleşmesiyle öngörülen disiplin cezaları kanuna aykırılık taşımadığı ve işçi lehine olduğu takdirde geçerli sayılırlar.

Örneğin, işten çıkarmayı gerektirecek ni-telikteki bir eyleme yer değiştirme cezasın uygulanması işçi yararına olduğundan ge-çersizliği ileri sürülemez (S. Süzek, İş Hu-kukunda Disiplin Cezaları, Çalışma ve Top-lum Dergisi, 2011/1, s.16).

ii. Disiplin Sisteminin Önemi

İş sağlığı ve güvenliği uygulaması bakımın-dan işyerinde disiplin sistemi oluşturulma-sı son derece büyük bir önem taşımaktadır. Bu şekilde işveren fesih yoluna başvurma-dan önce işçileri uyarabilecek ve işçinin bu uyarıları dikkate almaması durumunda sözleşmeyi feshettiğinde ispat bakımından işçinin davranışlarını ortaya koyabilecek-tir.

DİSİPLİN CEZALARI

202

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ...

Page 203: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Kaynakça / Linkler

6331 Sayılı Kanun

4857 Sayılı Kanun

S. SÜZEK: İş Hukukunda Disiplin Cezaları, Çalışma ve

Toplum Dergisi, 2011/1, s.16 vd.

E. ÖZDEMİR: İş Hukukunda Disiplin Cezaları, Prof.Dr. Nuri

Çelik’e Armağan, İstanbul 2001, C.2, s.1268 vd.

DİSİPLİN CEZALARI

203

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ...

Page 204: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

IV. BÖLÜM İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ VE DOKÜMANTASYON

IV. BÖLÜM

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ ve DÖKÜMANTASYON

Page 205: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

1. İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

I. YÖNETİM SİSTEMLERİNİN İSG BAKIMINDAN ÖNEMİ

Kalite ve çevre yönetim sistemlerinde kul-lanılan metodlar, İSG yönetim sistemleri ile büyük bir benzerlik arz etmektedir. İSG yönetim sistemlerinin, bu gibi sistemlere entegrasyonu durumunda, işletme düze-yinde en üst düzeyde korumanın gerçekleş-mesi mümkün olabililmektedir.

II. ILO: OSH 2001 YÖNETİM SİSTEMİ

2001 yılında, ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), ILO OSH 2001 sisteminin ilkele-rini belirledi. Bu uluslararası düzeyde İSG yönetim sistemi bağlamındaki ilk dokü-mandı. Bu sistemin ilkeleri,

● sürekli iyileştirme,

● konsültasyon (danışma) ve

● işçilerin aktif bir biçimde tüm sürece katılımı-na dayanmaktaydı.

Burada belirlenen yönetim sistemi;

● Politika

● İSG Politikası

● İşçilerin katılımı

● Organizasyon

● Planlama

● Değerlendirme

● İyileştirme yolunda aksiyonlar

süreçlerine odaklanmaktalydı.

III. OHSAS 18001 SİSTEMİ

1999 yılında İngiliz Standart Enstitüsü OHSAS 18001 sistemine referans olacak standartları ortaya koydu. OHSAS 18001 sistemi aşağıda kapsamlı biçimde incelene-cektir.

i. Yönetim Sistemlerinin Ortak

Noktaları

Kalite Yönetim Sistemi, Çevre Yönetim Sis-temi ve İSG Yönetim Sistemlerinin ortak konu başlıkları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları:

● Dokümanların Kontrolü

● Kayıtların Kontrolü

● İç Tetkik

● Uygunsuzlukların Kontrolü

● Düzeltici Faaliyet

● Önleyici Faaliyet

Yönetim sistemleri kuruluş üst yönetimi tarafından oluşturulan politika temelin-de tanımlanmıştır. Kalite Yönetim Sistemi “Ürün ve Müşteri “temelinde, Çevre Yöne-tim Sistemi, “Çevre Boyut ve Etkileri” te-melinde, İSG Yönetim Sistemi ise “Tehlike ve Risk” temelinde oluşturulmuştur.

YÖNETİM SİSTEMLERİNİN İSG BAKIMINDAN ÖNEMİ

205

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ...

Page 206: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil-1 Yönetim Sistemleri

Kuruluş, TS 18001 standardının bütün şart-larına uyan bir yönetim sistemini kurmalı ve sürdürmelidir. Bu husus kuruluşun ya-sal ve diğer İSG şartlarına uyumlu olması-nı da kolaylaştırır. İSG yönetim sisteminin ayrıntı seviyesi ve karmaşıklığı, doküman-tasyonun kapsamı ve buna ayrılan kaynak-

lar kuruluşun büyüklüğüne ve faaliyetleri-nin yapısına bağlıdır.

ii. Politika

Kuruluşun üst yönetimi tarafından onay-lanmış, tüm sağlık ve güvenlik hedefleri-nin, sağlık ve güvenlik performansını geliş-tirme taahhüdünü açıkça ortaya koyan bir İSG politikasının olması gereklidir.

Kuruluş, hastalık risklerini, kazaları ve po-tansiyel kazaları çalışma alanı içinde azalt-ması için sosyal baskı ve yasal gereksinim altındadır. Bu nedenle değişen şartları ve yasal gereksinimleri takip etmek için sü-rekli iyileşmeyi sağlamalıdır.

OHSAS 18001 SİSTEMİ

206

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ...

Page 207: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Şekil-2 İSG Yönetim Sistemleri

Politika üst yönetim tarafından oluşturul-duktan sonra, politikada taahhüt edilen İSG yönetim sistemleri gereği

● Planlama,

● Uygulama ve İşletme,

● Kontrol Etme ve

● Gözden Geçirme

aşamaları vardır. Kuruluş sistemi kurduk-tan ve uygulamaya başladıktan sonra sü-rekli iyileştirmeler yaparak sistemini geliş-tirmelidir.

iii. Planlama

Kuruluş, Risk Değerlendirmesi, Yasal Şart-lar ve Hedefleri tanımlayarak, oluşturarak ve uygulayarak planlama aşamasını dokü-mante edebilir.

Kuruluş, risk değerlendirme ve yasal şart süreci için bir prosedür oluşturmalıdır. Prosedürde işin nasıl yapılacağı 5N1K prensibiyle tanımlanmalıdır. Prosedür ya-zımında 5N1K kuralı prosedür yazımının ABC’si, yani temelidir. Tanımlamayı ne ka-dar başarılı yaparsak uygulamalar için fay-dalı olacaktır.

Risk değerlendirmesi için tipik girdiler aşa-ğıdaki gibidir:

● İSG için yasal ve diğer şartlar,

● İSG politikası,

● Olay ve kaza kayıtları,

● Uyumsuzluklar,

● İSG yönetim sistem tetkik sonuçları,

● Çalışanlardan ve diğer ilgili taraflardan alınan iletişim,

OHSAS 18001 SİSTEMİ

207

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ...

Page 208: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

● Çalışanlarla yapılan İSG danışmalarından, gözden geçirmelerden ve işyerindeki iyileştir-me faaliyetlerinden (bu faaliyetler yapı itibariy-le proaktif veya düzenleyici olabilir) elde edilen bilgiler,

● En iyi uygulamalardan, kuruluşla ilgili tehlike-lerden, benzer kuruluşlarda meydana gelmiş olan olay ve kazalardan elde edilen bilgiler

Risk yönetim tedbirleri pratik olan durum-larda tehlikenin ortadan kaldırılması, bun-dan sonra riskin azaltılması (meydana gel-me olasılığını azaltmak veya yaralanma veya hasarın ciddiyetini azaltmak suretiy-le), son olarak ta kişisel koruyucu teçhiza-tın kullanılması prensibini yansıtmalıdır. Tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve risk kontrol prosesleri risk yönetimi için anahtar araçlardır.

Tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve risk kontrol prosesleri sanayi dallarına göre büyük değişiklikler gösterir. Bu değişiklik-ler basit değerlendirmelerden kapsamlı do-kümantasyona sahip karmaşık nicel ana-lizlere kadar gidebilir. Kuruluşun kendi ihtiyaçlarına ve işyeri durumlarına uygun

tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve risk kontrol proseslerini tanımlamak, uy-gulamak ve İSG mevzuatına uyumunu sağ-lamak kuruluşun kendi sorumluluğunda-dır.

Kuruluş, ilgili yasal ve diğer şartların faa-liyetlerini nasıl etkilediğinin veya gelecek-te nasıl etkileyeceğinin bilincinde olmalı ve bu bilgiyi ilgili personele iletmelidir.

İlgili mevzuat ve diğer şartlar belirlenmeli-dir. Kuruluşlar, bilgiyi destekleyen ortam-lar (kağıt, CD, disk, İnternet) dahil olmak üzere bilgilere ulaşmak için en uygun yol-

ları aramalıdır. Kuruluş ayrıca hangi şart-ların geçerli olduğunu, nereye uygulanaca-ğını ve kuruluşta bu bilgilerin kime gitmesi gerektiğini de değerlendirmelidir.

Kuruluş, içerisindeki her bir ilgili fonksi-yon ve seviyede dokümante edilmiş iş sağlı-ğı ve güvenliği hedeflerini oluşturmalı, uy-gulamalı ve sürdürmelidir.

İSG hedefleri, makul ve ulaşılabilir olma-lıdır. Kuruluşun bunlara ulaşma kabiliyeti olmalı ve bunları izleyebilmelidir. Her İSG hedefinin gerçekleşmesi için makul ve eri-şilebilir bir zaman çizelgesi belirlenmelidir. Her İSG hedefi için uygun göstergeler ta-

“Yasal şartlar görevlendirilen kişiler tarafından sürekli

ve düzenli olarak takip edilmelidir.”

“Planların, Yöntem, Sorumlu, Kaynak ve Termin

konu başlıklarıyla takip edilmesi faydalı olacaktır.”

OHSAS 18001 SİSTEMİ

208

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ...

Page 209: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

nımlanmalıdır. Bu göstergeler İSG hedef-lerinin uygulanmasının izlenmesini sağla-malıdır.

IV. Uygulama

Uygulama sürecinde aşağıdaki konu baş-lıkları tanımlanmıştır.

● Kaynaklar, Görevler, Sorumluluk, Hesap Ver-me ve Yetki

● Eğitim, Bilinç ve Yeterlilik

● İletişim Katılım ve Danışma

● Dokümantasyon

● Dokümanların Kontrolü

● İşletme Kontrolü

● Acil Durum Hazırlığı ve Bu Hallerde Yapılması Gerekenler

Görev, sorumluluk ve hesap verme aşağı-daki şekillerde gösterilebilir:

● Organizasyon Yapısı/Şeması,

● Tehlike Tanımlama, Risk Değerlendirme ve Risk Kontrol Sonuçları,

● İSG Hedefleri,

● Yasal ve Diğer Şartlar,

● Görev Tanımları,

İSG sorumlulukları ve yetkileri kuruluş için uygun olan bir şekilde dokümante edilme-lidir. Bu işlem aşağıdaki şekillerden biriyle veya kuruluşun tercih edebileceği başka bir yolla yapılabilir:

● İSG Yönetim Sistemi El Kitapları,

● Çalışma Prosedürleri

● Görev Tanımları,

● İş Tanımları,

Aşağıdaki hususları ele almak amacıyla İSG bilinci ve eğitim programı başlatılmalı ve sürdürülmelidir:

● Kuruluşun İSG düzenlemelerinin anlaşılması ve bunlarla ilgili olarak kişilerin belirli rolleri ve sorumluluklarının anlaşılması,

● İşe başlamadan önce İSG düzenlemeleri, tehli-keler ve riskler ile alınacak tedbirler ve izlene-cek prosedürlere göre eğitim verilmesi,

● Tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve risk kontrolü yapmak için eğitim verilmesi,

● İSG çalışan temsilcileri dahil olmak üzere, İSG sistemi içinde özel rolleri olan personel için kuruluş içinde veya dışında özel eğitim veril-mesi,

● Personeli, yüklenicileri ve diğerlerini (geçici iş-çiler gibi) yönetenler için kendi İSG sorumlu-lukları hakkında eğitim verilmesi.

● Yükleniciler, geçici işçiler ve ziyaretçiler için maruz kalabilecekleri risk seviyesine göre eği-

tim ve bilinçlendirme programları.

Eğitim etkinliği ve bunun sonucunda elde edilen yeterlilik seviyesi değerlendirilmeli-dir. Bu işlem eğitimin bir parçası olarak ya-pılabileceği gibi gereken yeterliliğinin elde edilip edilmediğinin sahada kontrolü veya verilen eğitimin daha uzun vadeli etkisinin izlenmesi şeklinde de yapılabilir.

Kuruluş, ilgili İSG bilgileri hakkında çalı-şanlar ve diğer ilgili taraflarla (yükleniciler, ziyaretçiler gibi) danışma ve görüş alış ve-rişi yapma düzenlerini kurmalı ve teşvik et-melidir.

Kuruluş, İSG proseslerini desteklemek için gerekli dokümantasyonu geliştirmeden önce, İSG yönetim sistemi için gerekli do-kümantasyon ve bilgi ihtiyaçlarını gözden geçirmelidir. TS 18001’e uyum için dokü-mantasyonun belirli bir formatta hazırlan-ması şart değildir. El kitapları, prosedürler veya çalışma talimatları gibi mevcut dokü-

Uygulama

209

İÇİNDEKİLER

ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ İHLAL ETMESİ...

Page 210: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

manların düzenlemeleri yeterli şekilde tarif ettiği durumlarda bunların değiştirilmesi-ne gerek yoktur.

Şekil-3 İSG Dokümantasyon Yapısı

İSG yönetim sisteminin işletilmesi ve İSG faaliyetlerinin performansı için kritik öne-me sahip olan bütün dokümanlar ve bilgi içeren veriler belirlenmeli ve kontrol edil-melidir.

Yazılı prosedürler İSG dokümantasyonu-nun tanımlanması, onayı, dağıtımı ve ip-tali için kullanılacak kontrolleri ve İSG ve-rilerinin kontrolünü tarif etmelidir. Bu prosedürler uygulanacakları doküman ve veri kategorilerini açıkça belirtmelidir. Do-kümantasyona ve verilere rutin ve rutin dışı durumlarda ve acil durumlarda ihtiyaç duyulduğunda erişilebilmelidir.

Kuruluş belirlenmiş riskleri (yükleniciler veya ziyaretçiler tarafından oluşturulabi-lecek olanlar dahil) kontrol edecek prose-dürleri belirlemeli, bunların dokümante edilmesinin olaylara, kazalara veya İSG po-litikalarından veya İSG hedeflerinden sap-malara yol açması söz konusu olan durum-

Uygulama

210

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 211: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

larda bu prosedürleri dokümante etmelidir. Risk kontrol prosedürleri uygunluk ve et-kinlik yönünden düzenli olarak gözden ge-çirilmeli ve gerekli görülen değişiklikler uy-gulanmalıdır.

“Çalışanların katılımını sağlamak için teşvik

sisteminin oluşturulması faydalı olacaktır.”

Tipik olarak risklerin ortaya çıktığı bazı alanlarla bunlara karşı alınabilecek bazı kontrol tedbirleri aşağıda verilmiştir.

Tehlikeli Malzemeler

● Envanterlerin ve depolama yerlerinin belirlen-mesi,

● Emniyetli depolama kuralları ve erişim kont-rolü,

● Malzeme emniyet verileri ve diğer ilgili bilgile-rin sağlanması ve bunlara erişim.

● Emniyetli Tesis ve Teçhizatın Bakımı

● Kuruluşun tesis ve teçhizatının temini, kontro-lü ve bakımı,

● Kişisel koruyucu teçhizatın temini, kontrolü ve bakımı,

● Yangın tesbit ve söndürme sistemleri,

● Taşıma sistemleri (vinçler, fork-liftler, caras-kallar ve diğer kaldırma sistemleri),

● Radyolojik kaynaklar ve emniyet sistemleri,

● Gerekli izleme cihazları,

● Mahalli egzost havalandırma

Kuruluş acil durum planlarını geliştirme-li, uygun acil durum teçhizatını belirlemeli ve temin etmeli, tatbikatlarla cevap verme kabiliyetini düzenli olarak test etmelidir. Tatbikatlar acil durum planlarının en kri-tik bölümlerinin etkinliğini ve acil durum planlama prosesinin tamlığını test etmeyi amaçlamalıdır. Planlama prosesinde masa üstü tatbikatları faydalı olursa da tatbikat-ların etkili olabilmesi için mümkün olduğu kadar gerçekçi olması şarttır. Bunun için gerçek ölçekli olay simülasyonlarının yapıl-ması gerekebilir.

Acil durum planları belirli bir acil durum ortaya çıktığı zaman yapılacak işlemleri özet olarak belirtmeli ve aşağıdaki noktala-rı içermelidir:

● Muhtemel kazaların ve acil durumların tanım-lanması,

● Acil durumda yönetimi üstelenecek kişinin be-lirlenmesi,

● Acil durumda personel tarafından yapılacak işlemlerin ayrıntıları; yükleniciler ve ziyaretçi-ler gibi sahada olan kuruluş dışı personelin ya-pacağı işlemler dahil (örneğin, belirli bir top-lanma noktasına gitmek gibi),

● Acil durum esnasında belirli görevi olan per-sonelin sorumlulukları ve yetkileri (yangın gö-revlisi, nükleer sızıntı/zehirli döküntü uzman-ları gibi),

● Tahliye prosedürleri,

● Kuruluş dışı acil durum hizmetleriyle koordi-nasyon,

● Resmi makamlarla iletişim,

● Komşularla ve halkla iletişim,

Acil durum esnasında gerekli bilgilerin (ör-neğin; tesis yerleşim planları, tehlikeli mal-zeme verileri, prosedürler, çalışma talimat-ları ve temas kurulacak telefon numaraları gibi) kullanılabilir durumda olması.

Uygulama

211

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 212: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

V. İzleme ve Ölçme

İzleme ve Ölçme sürecinde aşağıdaki konu başlıkları tanımlanmıştır.

● Performans Ölçümü ve İzleme

● Uygunluğun Değerlendirilmesi

● Kazalar, Olaylar, Uygunsuzluklar, Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler

● Kayıtlar Kontrolü

● Tetkik

Tüm kuruluştaki İSG performansı için ki-lit performans parametrelerini belirlenme-lidir. Bunlar aşağıdakilerin yerine getiri-lip getirilmediğini belirleyen parametreleri içermeli, ancak bunlarla sınırlı kalmamalı-dır:

● İSG politikasına ve hedeflerine ulaşılma duru-mu,

● Risk kontrollerinin uygulanması ve etkili olma durumu,

● Tehlikeli olaylar dahil olmak üzere İSG yönetim sistemi başarısızlıklarından ders alınması

● Çalışanlar ve diğer ilgili taraflar için bilinçlen-dirme, eğitim, iletişim ve danışma programla-rının etkinliği,

Kuruluş uygulanabilir yasal şartlara uy-gunluğun periyodik olarak değerlendiril-mesi için prosedürler oluşturmalı, uygula-malı ve sürdürmelidir.

Kuruluşlar kazaları, olayları ve uyumsuz-lukları bildirmek, değerlendirmek ve araş-tırmak için etkin prosedürlere sahip olmalı-dır. Prosedürlerin esas amacı ana sebepleri tesbit edip ortadan kaldırmak suretiyle aynı durumların tekrarını önlemektir. Ayrıca, bu prosedürler uyumsuzlukların potansiyel sebeplerinin belirlenmesine, analizine ve ortadan kaldırılmasına imkan vermelidir.Prosedürlerde araştırma prosesinin nasıl yürütüleceği tanımlanmalıdır. Prosedürler;

● Uyumsuzluk, kaza ve tehlikenin ayrıntılarının kaydedilmesi,

● Araştırılacak olay cinslerini (ciddi zararlara yol açabilecek olaylar gibi),

● Araştırmaların amacını,

● Araştırmayı yapacak kişileri, araştırmacıların yetkilerini, gerekli yetenekleri (uygun olan yer-lerde hat yönetimi dahil),

● Uyumsuzlukların temel sebeplerini,

● Tanıklarla yapılacak görüşme düzenlemeleri-ni,

● Kameraların bulundurulması ve delillerin sak-lanması gibi pratik konuları,

● Yasal bildirim şartları dahil olmak üzere araş-tırma bildirim düzenlemelerini belirtmelidir.

Araştırmayı yapan personel, bilgi toplama işlemi devam ederken olayların ön anali-zine başlamalıdır. Yeterli ve kapsamlı bir açıklama elde edilene kadar veri toplama ve analiz işlemlerine devam edilmelidir.

İSG Kayıtlarına örnek olarak aşağıdakiler verilebilir:

● Eğitim kayıtları,

● İSG muayene raporları

● İSG yönetim sistemi tetkik raporları,

● Danışma raporları,

● Kaza/olay raporları,

● Kaza/olay takip raporları,

● İSG toplantı tutanakları,

● Tıbbi test raporları,

● Sağlık gözetim raporları,

● Kişisel koruyucu teçhizat konuları ve kişisel koruyucu teçhizat bakım kayıtları,

● Acil durum müdahale tatbikatları,

● Yönetim gözden geçirmeleri,

İzleme ve Ölçme

212

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 213: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

Tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve risk kontrol kayıtları.

İSG kayıtları tam olarak doldurulmalı, oku-naklı olmalı ve yeterli şekilde tanımlanma-lıdır. İSG kayıtlarının muhafaza edilme sü-releri belirlenmelidir. Kayıtlar emniyetli bir yerde tutulmalı, kolaylıkla geri alınabil-meli ve bozulmadan korunmalıdır. Kritik İSG kayıtları yangından ve diğer hasarlar-dan uygun veya kanunun öngördüğü şekil-de korunmalıdır.

İSG yönetim sistemi tetkiki, kuruluşların kendi İSG yönetim sistemlerini gözden ge-çirmek ve sürekli olarak değerlendirmek için kullanabilecekleri bir prosestir. Genel olarak, İSG yönetim sistemi tetkiklerinin İSG politika ve prosedürleri ile işyerinde-ki şartları ve uygulamaları dikkate alması gerekir.

İSG yönetim sistemi tetkikleri planlı dü-zenlemelere göre yapılmalıdır. Şartlar ge-rektirdiğinde ilave tetkiklerin yapılması gerekebilir. İSG yönetim sistemi tetkikleri sadece yetkin ve bağımsız personel tarafın-dan yapılmalıdır.

İSG yönetim sistemi tetkiklerini yapmak için yıllık plan yapılmalıdır. İSG yönetim sistemi tetkikleri İSG yönetim sistemine tabi olan bütün işletmeyi kapsamalı ve TS 18001’e uyumu değerlendirmelidir.

İSG yönetim sistemi nihai tetkik raporu açık, kesin ve tam olmalıdır. Raporda tarih olmalı ve tetkikçi tarafından imzalanmalı-dır.

VI. Gözden Geçirme

Üst yönetim İSG yönetim sisteminin çalış-masını gözden geçirerek sistemin tam ola-rak uygulanma durumunu ve kuruluşun

beyan edilen İSG politikasının ve İSG he-deflerinin gerçekleşmesi için uygunluğu-nun devam etme durumunu değerlendir-melidir.

Yönetimin atadığı görevli toplantıda İSG yönetim sisteminin genel performansı hak-kında rapor vermelidir. İSG yönetim siste-minin performansı hakkında kısmi gözden geçirmeler gerekirse daha sık aralıklarla yapılmalıdır.

Gözden Geçirme

213

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 214: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

2. MEVZUATA GÖRE KAYDI TUTULMASI İSTENİLEN BELGELERİlgili Mevzuat Kaydı Tutulması istenilen Belgeler

SGK Kanunu (5510)

SGK hizmet listesiKapasite raporuİmza sirküleri ve vekaletnameİşyeri vaziyet planıasıl işverev ile alt işveren arasında düzenlenen taşeronluk sözleşmeleri işyerinin sahipolduğu işletme belgesi ve işyeri açma ruhsatı

İş Kanunu (4857)Çalışanların İş SözleşmeleriMezuniyet Belgeleri (Diploma)Personel Özlük dosyaları

Gözden Geçirme

212

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİGözden Geçirme

214

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 215: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİ KANUNU (Kanun No. 6331) 20.06.2012

İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi 6331 sayılı Kanun M.:8İşyeri Hekimliği Belgesi 6331 sayılı Kanun M.:8İşyeri Hemşireliği Belgesi

Risk Değerlendirme Raporu 6331 sayılı Kanun M.:10/ 1

Acil Durum Planları 6331sayılı Kanun M.:11İlkyardım kursu görmüş personele ait sertifikalar 6331 sayılı Kanun M.:11Yangınla Mücadele, Önleme, Koruma, tahliye eğitimi almış personele ait sertifikalar 6331 sayılı Kanun M.:11Yangın alarm ve tahliye tatbikatları 6331 sayılı Kanun M.:11Yangın söndürme cihazlarının kontrol belgeleri(6331/ M13-1) Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanların kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvura-rak durumun tespit edilmesini talep ettiği tespit tutanağı. Kararın, çalışana ve çalışan temsilcisine bildirildiği yazılı cevap.İş Kazası Bildirim Formları ve Raporları 6331 sayılı Kanun M.:14Meslek Hastalıkları Bildirim Formları ve Raporları 6331 sayılı Kanun M.:14İşe giriş sağlık muayene raporları 6331 sayılı Kanun M.:15Kan tahlilleriİş değişikliği sağlık muayene raporları 6331 sayılı Kanun M.:15Yemekhane hizmetleri işlerinde çalışanların portör muayeneleriİş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalardan sonra işe dönüşlerde talep etmeleri hâlinde hazır-lanan sağlık muayene raporları. 6331 sayılı Kanun M.:15

İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla yapılan sağlık muayene raporları. 6331 sayılı Kanun M.:15

Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar için yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporları 6331 sayılı Kanun M.:15İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren tarafından çalışanlara ve çalışan temsilcilerine iş-yerinin özelliklerini de dikkate alarak yaptığı bilgilendirme kayıtları 6331 sayılı Kanun M.:17

İşverenin, çalışanlara verdiği iş sağlığı ve güvenliği eğitim Kayıtları. Bu eğitim kayıtları özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilen ve değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenen, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanan eğitim kayıtları

6331 sayılı Kanun M.:17

Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili aldığı mesleki eğitim bel-geleri 6331 sayılı Kanun M.:17

Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; Başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar için işe başlatılmadan önce; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge 6331 sayılı Kanun M.:17

Alt işverenlerin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi ile ilgili belgeleriGeçici iş ilişkisi kurulan işverenlerin, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verildiğine dair eğitim belgeleri 6331 sayılı Kanun M.:17Çalışan temsilcilerine verilen özel eğitim Kayıtlarıİş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının se-bepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili verilen ilave eğitim kayıtları. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan faz-la süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi kayıtları.

Patlamadan Korunma Dökümanı

6331 sayılı Kanun M.: 4, Geçici M.:2; Patlayıcı Or-tamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunma-sı Hakkında Yönetmelik M.:6

Gözden Geçirme

213

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİGözden Geçirme

215

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 216: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİ KANUNU (Kanun No. 6331) 20.06.2012

Kaldırma araçları, elektrik tesisatı, topraklama, basınçlı kaplar vb kontrol belgeleriElektrikle çalışan makinelerin topraklama kontrol belgesiAkaryakıt tanklarının statik elektrik topraklama belgesioperatör belgeleriHavalandırma tertibatı kontrol belgesiTozlu işlerde çalışanların göğüs filmleriTozlu ortam analiz raporlarıKazanların (sıcak su kazanı, buhar kazanı) kontrol belgesiKazancıların ateşçi belgesiKazanların TSE imalat yeterlilik belgesiKompresör ve hava tanklarının kontrol belgesiBasınçlı gaz tüplerinin hidrolik basınç deneyi, ağırlık deneyi, hacim deneyi kontrol belgeleriLPG ve LNG tanklarının TSE imalat yeterlilik belgesiTank ve boru donanımlarının basınç test kontrol belgeleriYer altı tankının katolik korunmasının yapıldığına dair belgeMetal işlerinde çalışan işçilerin tetanos aşılarının yaptırıldığına dair belgelerİçme suyunun içilebilirliğine dair tahlil raporuDiğer sınai gazların tank veya tüplerin periyodik kontrol belgeleri

İŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİNE İLİŞKİN İŞYERİ TEHLİKE SI-NIFLARI TEBLİĞİ 26.12.2012

İşyeri tehlike sınıfları listesi (NACE kodları) 5510 SGK Kanunu M.: 83

Gözden Geçirme

214

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ Gözden Geçirme

216

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 217: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İŞ GÜVENLİĞİ UZ-MANLARININ GÖ-REV, YETKİ, SO-RUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAK-KINDA YÖNETME-LİK 29.12.2012

İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi M. 7-8İşyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesi M. 29İSG yıllık çalışma planı M. 9İSİG Yıllık Değerlendirme Raporu M. 9İş güvenliği uzmanlığı eğitim kurumu yetki belgesiİş Güvenliği Uzmanlığı Eğitim Kurumu Günlük Katılımcı Devam ÇizelgesiYıllık eğitim programları, yapılan eğitim ve tatbikat kayıtlarıÇalışanları İSG eğitim kayıtlarıÇalışanları bilgilendirme kayıtlarıgerekli yerlerde kullanılmak amacıyla hazırlanan; İş sağlığı ve Güvenliği talimatları, çalışma izin prosedürleri M. 9İş kazaları ve Meslek hastalıkları için önleyici faaliyet planları M. 9Sorumlu Müdür belgesi ?İş güvenliği uzmanı ve Sağlık personeli Yenileme eğitim belgeleri ?

İŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİ HİZMET-LERİ YÖNETMELİĞİ 29.12.2012

Sağlık güvenlik birimi noter onaylı tavsiye defteri İSGHY M. 7İş sağlığı ve Güvenliği kurul defteri ve toplantı tutanakları İSGHY M. 13Alt işverenlerinİş sağlığı ve Güvenliği kurul defteri ve toplantı tutanakları İSGHY M. 13İSGB ve OSGB’lerde bulunacak asgari malzeme listesi İSGHY M. 10Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Yetki Belgesi İSGHY M. 5OSGB ile İşyeri arasındaki hizmet sözleşmesi İSGHY M. 14İşyeri Hekimliği Çalışma Sözleşmesi/Görevlendirmesi İSGHY M. 14İş Güvenliği Uzmanlığı Çalışma Sözleşmesi/Görevlendirmesi İSGHY M. 14Diğer Sağlık Personeli Çalışma Sözleşmesi/Görevlendirmesi İSGHY M. 14EK-5a Kamu Personelinin Görevlendirilmesi - İşyeri Hekimi İSGHY M. 14EK-5b Kamu Personelinin Görevlendirilmesi - İş güvenliği Uzmanı İSGHY M. 14EK-5c Kamu Personelinin Görevlendirilmesi - Diğer Sağlık Personeli İSGHY M. 14EK-6 İşverenin kendi işyerinde yapacağı çalışma taahhütnamesi İSGHY M. 14Çalışanların Kişisel sağlık dosyaları İSGHY M. 7Çalışanın önceki işverende tutulan sağlık dosyasının onaylı örneği İSGHY M. 7

İŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİ RİSK DE-ĞERLENDİRME-Sİ YÖNETMELİĞİ 29.12.2012

Risk Değerlendirme Raporu 6331 sayılı Kanun M.:10/ 1

İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme po-litika belgesi veya güvenlik raporu 6331 sayılı Kanun M.:29

Gözden Geçirme

215

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ Gözden Geçirme

217

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 218: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

İŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİ KURUL-LARI HAKKIN-DA YÖNETMELİK 18.01.2013

İşveren tarafından, kurul üyelerine ve yedeklerine iş sağlığı ve güvenliği konularında verilen eğitim kayıtları İSGKHY M. 8İşyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve güvenliği iç yönerge ve izleme sonuçları raporları?iş sağlığı ve güvenliği eğitim ve öğretim planları ve bu programların uygulanma kayıtları İSGKHY M. 8Yıllık eğitim programları, yapılan eğitim ve tatbikat kayıtları İSGKHY M. 8İş sağlığı iş güvenliği kurulları toplantı tutanakları İSGKHY M. 8

ASBESTLE ÇALIŞ-MALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖN-LEMLERİ HAKKIN-DA YÖNETMELİK 25.01.2013

Asbest söküm çalışanları için: Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını tamamlayanlara verilen kurs bi-tirme belgesi Asbest söküm uzmanları için: Yönetmelik kapsamında belirtilen işlemlerin uygulanması aşamasında işveren tarafından sorumluluk verilen, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını bitirip, sınavda başarılı olanlara verilen kurs bitirme belgesi Risk Değerlendrime RaporuAsbest söküm işini yapan veya yaptıran işverenlerce tutulan, asbest sökümünde görev alanların yaptıkları işleri, çalışma süresini ve maruziyet düzeyini belirten kayıtlarÇalışanın mesleki ve tıbbi özgeçmişi ile ilgili kayıtlarıHer çalışanın genel sistemik fizik muayene ve özellikle solunum sistemi muayene kayıtlarıHer çalışanın 35x35 standart akciğer radyografisi veya dijital akciğer radyografisiHer çalışanın Solunum fonksiyon testleri (Solunan havanın hacmi ve hızı).

İŞYERLERİNDE İŞİN DURDURULMASINA DAİR YÖNETMELİK 30.03.2013

İşverenin işin durdurulmasına sebep olan hususların giderilmesi için iş durdurma sırasında yapılan mühürlerin geçici olarak sökümle-si talebi ile verilen dilekçe İİDDY M. 9

İşin durdurulmasına sebep olan durdurma kararının kaldırılması ile ilgili yazılı talep İİDDY M. 10

EKRANLI ARAÇ-LARLA ÇALIŞMA-LARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖN-LEMLERİ HAKKIN-DA YÖNETMELİK 16.04.2013

Ekranlı araçlarla çalışanlara verilen eğitimler ve eğitim kayıtları EAÇSGÖHY M. 6

Ekranlı araçlarla çalışanlarda işe girişlerde ve çalıştığı süre içide periyodik olarak yapılan göz muayene kayıtları EAÇSGÖHY M. 9

İŞ EKİPMANLA-RININ KULLANI-MINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞART-LARI YÖNETMELİĞİ 25.04.2013

İş ekipmanlarının doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge ve periyodik kontrol kayıtları İEKSGŞY M. 7İş ekipmanları ve bunların kullanılmasına yönelik verilen eğitim kayıtları İEKSGŞY M. 10

Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerin bakanlığa bildirm kayıtları İEKSGŞY M. 13

Gözden Geçirme

216

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ Gözden Geçirme

218

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 219: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

ÇALIŞANLARIN PATLAYICI OR-TAMLARIN TEH-LİKELERİNDEN KORUNMASI HAK-KINDA YÖNETME-LİK 30.04.2013

Patlamadan korunma dökümanı ÇPOTKHY M. 10

Tehlikeli yerlerde çalışmak için işveren tarafından yazılan talimatlar ÇPOTKHY Asgari Gerkli-likler M. 1.2

Tehlikeli yerlerde çalışmak için yetkili veya sorumlu tarafından verilen yazılı çalışma izini ÇPOTKHY Asgari Gerkli-likler M. 1.2

ÇALIŞANLARINİŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİ EĞİTİM-LERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKIN-DA YÖNETMELİK 15.05.2013

İş sağlığı ve güvenliği eğitim programları ÇSGEUEHY M. 5İş sağlığı ve güvenliği eğitim programları ölçme ve değerlendirme sonuçları ÇSGEUEHY M. 12

İş sağlığı ve güvenliği eğitim programları katılım belgeleri ÇSGEUEHY M. 14

ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜ-VENLİĞİ EĞİTİM-LERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKIN-DA YÖNETMELİK 15.05.2013

İş sağlığı ve İş güvenliği eğitim belgeleri ÇİSİGEUEHY M. 5Geçici iş ilişkisi kurulanlara verilen İş sağlığı ve İş güvenliği eğitim belgeleri ÇİSİGEUEHY M. 5Alt işveren iş ilişkisi kurulanlara verilen İş sağlığı ve İş güvenliği eğitim belgeleri ÇİSİGEUEHY M. 5İş kazası ve Meslek hastalığı geçirenlere işe dönüşlerde verilen eğitim belgeleri ÇİSİGEUEHY M. 6Herhangi bir sebeple işten 6 ay ayrı kalanlara işe başlamalarında verilen eğitim belgeleri ÇİSİGEUEHY M. 6Yıl içerisinde düzenlenecek eğitim programlarının onaylı dökümanı ÇİSİGEUEHY M. 10İşyeri dışında kurumlardan eğitim alınması durumunda kurum ünvanınıda gösteren eğitim sertifikaları ÇİSİGEUEHY M. 15

BİYOLOJİK ETKEN-LERE MARUZİYET RİSKLERİNİN ÖN-LENMESİ HAKKIN-DA YÖNETMELİK 15.06.2013

İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi BEMROHY M. 10biyolojik etkenlerle yapılan çalışmalarda takip edilecek prosedürü de içeren yazılı talimatlar, uyarı levhaları BEMROHY M. 11Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan işçilerin listesi, yapılan işin türü, mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldı-ğı ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kayıtları BEMROHY M. 12

Sağlık gözetimi kayıtları BEMROHY M. 15

İŞYERLERİN-DE ACİL DURUM-LAR YÖNETMELİĞİ 18.06.2013

Acil durum planları İADY M. 7Acil durum müdahale ve tahliye prosedürleri İADY M. 10Temel ilkyardım eğitimi sertifikaları İADY M. 11Acil durum tatbikat raporları İADY M. 13Acil durum çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim kayıtları İADY M. 15

ELLE TAŞIMA İŞ-LERİ YÖNETMELİĞİ TASLAK

Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitim kayıtları ETİY M. 8

Gözden Geçirme

217

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ Gözden Geçirme

219

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 220: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

GEÇİCİ VEYA BE-LİRLİ SÜRELİ İŞ-LERDE İŞ SAĞLI-ĞI VE GÜVENLİĞİ HAKKINDA YÖNET-MELİK TASLAĞI

işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan belirli süreli iş sözleşmesi, GBİİSGKY M. 5Geçici iş ilişkisi kurulan işçilere verilen eğitim kayıtlrı GBİİSGKY M. 8Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitim kayıtları GBİİSGKY M. 8

Çalışanların sağlık raporları GBİİSGKY M. 6

TİTREŞİM YÖNET-MELİĞİ TASLAĞI Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitim kayıtları TY M. 10

SAĞLIK VE GÜVEN-LİK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİ TAS-LAK

sağlık ve güvenlik işaretleri hakkında çalışanları bilgilendirme dökümanları SGİY M. 6

Sağlık ve güvenlik işaretleri hakkında çalışanların ve temsilcilerinin görüşlerinin alındığı dökümanlar SGİY M. 7

İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PER-SONELİNİN GÖREV YETKİ SORUMLU-LUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNET-MELİK TASLAK

İşyeri hekimliği belgesi İHDSPGYSEY M. 8,13Periyodik sağlık muayene kartları İHDSPGYSEY M. 9Yıllık değerlendirme raporu İHDSPGYSEY M. 9Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitim kayıtları İHDSPGYSEY M. 9Diğer sağlık personeli belgesi İHDSPGYSEY M. 15İşyeri hekimliği eğitim kurumu yetki belgesi İHDSPGYSEY M. 26İşyeri hekimliği eğitim kurumu günlük katılımcı devam çizelgesi İHDSPGYSEY M. 28İşyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesi İHDSPGYSEY M. 36Diğer sağlık personeli eğitici belgesi İHDSPGYSEY M. 36

Gözden Geçirme

218

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ Gözden Geçirme

220

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 221: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

221

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ

Page 222: KOBİ’LERE ÖZEL İş Sağlığı & Güvenliği · hayatındaki en önemli değerin “insan” olmasından hareketle, KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzu’nu

222

İÇİNDEKİLER

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ