koah ve astım: nefesleri kesen İki Önemli hastalık!
DESCRIPTION
Hazırlayan: Prof.Dr. Celal KARLIKAYA, GARD Türkiye Yürütme Kurulu Üyesi Sunan:. T.C. Sağlık Bakanlığı Edirne Sağlık Müdürlüğü Kronik Havayolu Hastalıkları Önleme Programı İl Kurulu. KOAH ve Astım: Nefesleri Kesen İki Önemli Hastalık!. GARD. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
KOAH ve Astım:KOAH ve Astım:Nefesleri Kesen İki Önemli Hastalık!Nefesleri Kesen İki Önemli Hastalık!
T.C. Sağlık BakanlığıEdirne Sağlık Müdürlüğü
Kronik Havayolu Hastalıkları Önleme Programı İl Kurulu
Hazırlayan:Prof.Dr. Celal KARLIKAYA,
GARD Türkiye Yürütme Kurulu ÜyesiSunan:
GARDGlobal Alliance against Respiratory Diseases
www.who.int/respiratory/gard/en
Sağlık BakanlığıSağlık Bakanlığı Çevre ve Orman BakanlığıTürk Toraks Derneği
Allerji İmmünoloji Derneği
Temiz Nefes Sigarasız Yaşam DerneğiTrakya Üniversitesi
Edirne Belediyesi Edirne Belediyesi
Artık hep beraber mücadele ediyoruz!Artık hep beraber mücadele ediyoruz!
Pratisyen Hekimlik Derneği
Halk Sağlığı Derneği
Aile Hekimleri DerneğiTıbbi Onkoloji Derneği
Milli Eğitim Bakanlığı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Devlet Planlama Enstitüsü
Devlet İstatistik Enstitüsü
Türk Eczacılar birliği
Diyanet işleri BaşkanlığıDiyanet işleri Başkanlığı
Medya temsilcileri
İç İşleri Bakanlığıİç İşleri Bakanlığı
SOSYAL HİZMETLER İL MÜDÜRLÜĞÜ
Türk Tabipleri Birliği
Soluk Soluk Alabiliyor Alabiliyor muyuz?muyuz?
Nefesimiz Nefesimiz güçlü, güçlü,
ciğerimiz ciğerimiz sağlam mı?sağlam mı?
Hava yolları, ağız ve burundan başlar, nefes borusu ile devam eder
Nefes borusu akciğerlerde bir ağacın dalları gibi gittikçe incelen dalcıklara bölünür
Bu dalcıkların sonunda da havadan gelen oksijenin kana, kirli kandaki karbondioksitin de havaya geçtiği hava kesecikleri vardır
Hava kesecikleri
Diyafram (solunum kası)
KOAH Nedir? “ Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı”
“Süregen tıkayıcı akciğer hastalığı”
Bazen Kronik Bronşit ve Amfizem isimleri de kullanılır
KOAH Nedir? “ Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı”“Süregen tıkayıcı akciğer hastalığı” Bazen Kronik Bronşit ve Amfizem isimleri de kullanılır
Bu hastalığın en kötü yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha tam düzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir
KOAH’lı Bir Hastadaki Belirtiler Nelerdir?
KOAH bulaşıcı bir hastalık değildirKOAH erişkinlerde görülür, çocuklarda değil!
Hastalıkta üç temel yakınma görülür:-Öksürük-Balgam çıkarma-Nefes Darlığı
Nefes darlığı, başlangıçta hızlı yürürken, merdiven çıkarken ya da yokuş tırmanırken hissedilir
Gittikçe artar, giyinirken, konuşurken ve hatta istirahat halinde bile hissedilir hale gelir
KOAH Diğer Büyük Ölüm Nedenlerine Göre Hızla Artan Bir Hastalıktır
0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998
–59% –64% –35% +163% –7%
Koroner Arter
hastalığı
İnme Diğer KVH KOAH Tüm diğer
nedenler
19901990 20202020Kalp damar hastalığıKalp damar hastalığıBeyin damar hastalığıBeyin damar hastalığıAlt solunum yolu enfeksAlt solunum yolu enfeksİshalİshalDoğumsal hastalıklarDoğumsal hastalıklarKOAHVeremVeremKızamıkKızamıkTrafik KazalarıTrafik KazalarıAkciğer KanseriAkciğer Kanseri
Mide KanseriMide KanseriHIVHIVİntiharİntihar
66..
33..
Murray & Lopez. Lancet 1997
Ölüm Nedenleri
KOAH’la ilişkili risk faktörleri
BeslenmeBeslenme
İnfeksiyonlarİnfeksiyonlar
Sosyo-ekonomik düzeySosyo-ekonomik düzey
Yaşlı nüfusun artışı
Sigara İçimi
Mesleksel toz ve kimyasallar
Çevresel sigara dumanı
İç ve dış ortam hava kirliliği
Ne yapılabilir?
– Erken tanı: Nefes ölçtürmek, yıllık taramalar– Risk faktörlerinden kaçınmak veya korunmak
• Sigara• Hava kirliliği• Mesleki riskler• Isınmada hatalar (Biyomas gibi)• Beslenme ve hareket• Enfeksiyonlardan korunma
KOAH’lı hasta ve aileleri neler yapabilir?
1. Sigarayı bırakın
2. Bütün ilaçlarınızı doktorunuzun söylediği şekilde kullanın. Yılda en az iki kez kontrol için doktorunuza gidin. Grip aşısı olup olamayacağınızı sorun
3. Nefes alıp vermeniz kötüleştiğinde, hemen doktora gidin
KOAH’lı hasta ve aileleri neler yapabilir?
4. Evin havasını temiz tutun. Nefes alıp vermenizi zorlaştıran duman gibi şeylerden uzak durun
5. Vücudunuzu dinç tutun. Yürüyün, düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı gıdalar yiyin
6. KOAH’ınız ağır ise, nefesinizden olabildiğince yararlanın. Evde hayatı mümkün olduğunca kolaylaştırın
Astım, hava yollarının daralması ile kendini gösteren ve ataklar, krizler halinde gelen bir hastalıktır
Öksürük atakları, hırıltılı solunum, nefes darlığı, gece öksürük ve nefes darlıkları astım belirtisi olabilir
Öksürük Hırıltılı solunum Nefes darlığı Gece öksürüğü
ASTIM NEDİR?
HAVA YOLLARI
AKCİĞERLER
BRONŞLAR
NEFES BORUSU
NORMAL HAVA YOLUBRONŞ
BRONŞİOLKÜÇÜK
HAVA YOLLARI
BRONŞLARI ÇEPEÇEVRE
SARAN KASLAR
İNCE MUKUS TABAKASI
ALVEOL,İÇİ HAVA DOLU
KESECİKLER
ASTIMLI HAVA YOLU
İLTİHAPLI HAVA YOLU
ASTIM KRİZİNDE HAVA YOLU
ARTMIŞ MUKUS
KASILMIŞ KASLAR
HAPSOLMUŞ HAVA DOLU
ALVEOL
İLTİHAPLIDARALMIŞ
HAVA YOLU
Bazı astım atakları hafifken bazıları çok ciddi, öldürücü bile olabilir
Tam kontrol edilmediğinde astımlı kişiler soluk darlığından okula, işe gidemeyebilir, çocuklar oyuna katılamaz, arkadaşlarından geri kalabilirler
TÜRKİYE’DE ASTIM
• Erişkinlerin %2-11’inde
• Çocukların %8-18’inde astım vardır.
DÜNYADA ASTIM
• Dünyada tüm yaş gruplarında her iki cinste de görülen bir hastalıktır
• 300 milyon astımlı hasta vardır
Birçok şey astım atağını başlatabilir
Tüylü Sigara Duman Yatak takımlarındaki Hayvanlar Dumanı tozlar
Süpürmeye Güçlü kokular Ağaç ve çiçek HavaBağlı tozlar ve spreyler polenleri durumu
Soğuk Algınlığı Koşma, spor yapma ve ağır işte çalışma
Birçok şey astım atağını başlatabilir
RİSK FAKTÖRLERİ
ALLERJENLERALLERJENLER
MESLEKLERMESLEKLER
DIŞ ORTAM DIŞ ORTAM HAVA KİRLİLİĞİHAVA KİRLİLİĞİ
İÇ ORTAM HAVA İÇ ORTAM HAVA KİRLİLİĞİKİRLİLİĞİ
TANI: Solunum Fonksiyon Testleri
ASTIMI TETİKLEYEN NEDENLER• Allerjenler
• Mesleksel etkenler
• Sigara
• Ev içi ve dışı hava kirliliği
• İnfeksiyonlar
• Süregen, müzmin üst solunum yolu hastalıkları (nezle, sinüzit, burun polibi gibi)
• Gastroözofagial reflü (GÖR)
• Psikolojik faktörler
• İlaçlar
• Besinler
Allerjenler
– ev tozu akarları
– ev hayvanları
– hamam böcekleri
– küf mantarları
– polenler
Ev Tozu Akarları
Ev Tozu Akarlarından Korunma• Evde ve işyerinde havalandırma arttırılmalı, rutubet önlenmelidir
• Kumaş döşeli eşyalar yerine deri, suni deri, ahşap ve plastikten yapılmış olanlar tercih edilmelidir
• Ev işi yaparken maske kullanılabilir
• Güçlü bir elektrik süpürgesi ile haftada en az bir kere etkili bir temizlik yapılmalı ardından nemli bir bezle silinerek temizlik tamamlanmalıdır
• Mümkünse evde halı kullanılmamalıdır
• Tüylü ve içi dolu oyuncaklar alınmamalı veya ortadan kaldırılmalıdır
• Yatak takımları en az haftada bir yıkanmalıdır
• Evdeki kullanılmayan eşyalar dolaplarda saklanmalıdır
Ev Hayvanları
Ev Hayvanlarından Korunma
• Hayvan allerjisi sık değildir ve kesin kanıtlanmadan hayvanlar suçlanmamalıdır; zira onlar bizim ve çocuklarımızın dostlarıdır
• Allerjik kişinin olduğu eve hayvan alınmamalı
• Dışarıda hayvanla teması olanlar eve bu kıyafet ile gelmemeli
• Hayvan ile temas kaçınılmaz ise maske takılmalı
• Evden uzaklaştırma mümkün değilse evde özel önlemler alınmalı
Hamam Böceği
Hamam Böceğinden Korunma
• Böcek giriş yerleri yok edilmeli
• Kimyasal maddeler ile ilaçlama ardından
yoğun temizlik yapılmalı
• Açıkta çöp, gereksiz eşya, yiyecek
bırakılmamalı
• Mutfak temizliğine özen gösterilmelidir
Küf Mantarları
Küf Mantarlarından Korunma
• Evde nem azaltılmalı
• Doğal havalandırma artırılmalı
• Küflü malzeme atılmalı
• Küflü yerler çamaşır suyu ile temizlenmeli
• Su sızıntısı olan yerler tamir edilmeli
• Evde akvaryum ve kuş kafesi bulundurmamalı
Polenler
Polenlerden Korunma• Kişi hassas olduğu bitkinin polen yayma döneminde olanakları
ölçüsünde dışarı çıkmamalıdır
• Ev ve arabalarda polenleri tutan hava filtreleri kullanılabilir
• Polenin yoğun olduğu günlerde dış ortamda maske ve gözlük takılabilir
• Polenlerin yoğun olduğu dönemlerde kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır
• Evdeki pencerelerin ince örgülü telle kapatılması yarar sağlayabilir
http://www.aid.org.tr/indexpolen.htm
TÜRKİYE POLEN HARİTASI
Meslekler
Meslek
• Ailesinde astımlı olanlar veya astımlı çocuklar meslek seçimi
konusunda hekimine danışmalıdır
• Daha önceden astım olduğu bilinen kişi riskli işlerde (boyacılık,
marangozluk, fırıncılık, kuaförlük vb.) çalışmamalı
• Riskli işlerde havanın temizliği sağlanmalı, havalandırma
arttırılmalı, maske kullanmalı
• Bazı durumlarda iş yerinden uzaklaşma ve işi bırakma gerekebilir
Dış ortam Hava Kirliliği
http://www.havaizleme.gov.tr/Default.htm
Dış Ortam Hava Kirliliği
• Dış ortamda hava kirliliğinin yoğun olduğu günlerde gereksiz
fiziksel aktiviteden kaçınılmalı, evin pencereleri kapalı
tutulmalı ve mutlaka gerekmiyorsa dışarı çıkılmamalıdır
• Hastalar, hastalık belirtilerinin artışına göre gerekirse ilaç
dozlarını arttırabilirler
• Konutlarda, taşıtlarda ve endüstri alanında kaliteli, en az hava
kirliliği oluşturan yakıtların kullanılması sağlanmalıdır
Sigara ve ev içi hava kirliliği
Sigara ve ev içi hava kirliliği
• Sigara astımı ortaya çıkaran bir etkendir. Hastanın
sigara dumanı ile teması önlenmelidir
• Soba, fırın yakıtları, kızarmış yağlar, oda spreyleri,
boya ve ciladan kaynaklanan gazlardan, iyi
havalandırma sağlanarak kaçınılmalıdır
• Ev ortamında tahriş edici maddelerle temizlik
yapılmamalıdır (kezzap, tuzruhu, çamaşır suyu vs)
İnfeksiyonlar
– Gribal infeksiyon astımı tetikleyebilir. Bu neden ile yılda bir kez Eylül veya Ekim aylarında yapılan grip aşısı koruyucu olabilir
– İnfeksiyon sırasında ilaçların dozu arttırılabilir
– Her gribal infeksiyonda antibiyotik kullanılması gereksiz ve sakıncalıdır
Kronik üst solunum yolu hastalıkları
• Allerjik nezle, sinüzit ve burun
polibi astımlılarda sık görülür
ve hastalığı etkileyebilir
İlaçlar
• Aspirin ve diğer ağrı kesiciler
• Bazı tansiyon ilaçları
• Göz tansiyonu damlaları
Besinler
• Erişkinde besin allerjisi nadirdir. Daha çok çocukta görülür
• Bazı besinlere eklenen katkılara bağlı ortaya çıkar
• Tedavi; Bu gıdalardan kaçınma
Reflü ( Mide ekşimesi)
Öneriler:
– Ağır, yağlı, baharatlı yiyecekler
yenilmemeli ve alkol içilmemelidir
– Az ve sık yemek yenilmesi önerilir
– Yatarken yüksek yastık kullanmalı veya
yatağın baş tarafı yükseltilmelidir
– Bazı astım ilaçlarının da reflüyü
arttırabileceği unutulmamalıdır
Ciğerler tıkanmasın,Ciğerler tıkanmasın,Nefesler kesilmesin!Nefesler kesilmesin!
GARD Türkiye http://www.saglik.gov.tr/GARD/belge/1-9662/gard-turkiye.html
GARD Edirnehttp://www.edirnesm.gov.tr/gard/default.asp