kl/jt{g ufpfkflnsf /f]nkf lhnnf k|b]z g+= %...
TRANSCRIPT
1
cfly{s jif{ @)&^÷)&& sf]
gLlt,sfo{qmd tyf jh]6
kl/jt{g ufpFkflnsf
/f]Nkf lhNnf
k|b]z g+= %
@)&^
2
v08 !— kl/ro / ;dLIff
o; ;Ddflgt ufpF ;ef cWoIf Ho" .
k|d'v clylt Ho" .
cGo clylt Ho"x? .
;efsf ;b:o Ho"x? .
sd{rf/L ldq / cGo dxfg'efjx? .
kl/jt{g ufpFkflnsf / /fHosf] k'gM;+/rgf o; kflnsfsf hgtf / g]kfln hgtfsf] Tofu,jlnbfg / nfdf]
;+3if{sf] pknlAw xf] . ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGq g]kfn k|flKtsf] ;+3if{df hLjg pT;u{ ug'{x'g] zlxbx? k|lt
>4fGhnL ck{0f ub{5' . /fli6«otf, ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGq g]kfn / hghLljsfsf] x/]s cfGbf]ng /
;+3if{df 3fOt] ckfª\u x'g' x'g] / cfGbf]ngsf] cu'jfO ug]{ ;Dk"0f{ cu|hx?sf] of]ubfgsf] pRr ;Ddfg ;lxt
:d/0f ub{5' .
d kl/jt{g ufpFkflnsfsf] lglt tyf sfo{qmd k|:t't ug]{ cg'dlt rfxG5'
-!=!_ k[i7e"dL / kl/ro Mg]kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] /fHosf] ;fj{ef}d;Qf tLg txsf] dfWodb\jf/f k|of]u ug]{
;+j}wflgs Joj:yf adf]lhd k|To]s :yfgLo txn] k|To]s cf=j= ;'?x'g'eGbf cufj} c;f/ !) ut]leq gLlt
sfo{s|d tyf ah]6 ufpF;efdf k]z ug'{kg]{ Joj:yf u/]sf] 5 .:yfgLo txnfO{ :yfgLo ;/sf/sf] x}l;otdf
sfo{kflnsLo,Joj:yfksLo tyf GofoLs cEof;x? ;~rfng u/L hgtfsf] cfjZoQmf / rfxgfnfO{ ;Daf]wg
ug'{ :yfgLo txsf] st{Jo xf] . ljut @)&# ;fndf :yfgLo txsf] lgjf{rg kZrft o; cl3 @ j6f
;efb\jf/f o; ufpFkflnsfsf] ;F/rgfTds, k|zf;gLs Joj:yf, ;fgfltgf of]hgf sfof{Gjog u/L hgtfnfO{
;+ljwfgn] k|bfg u/]sf clwsf/x?sf] pkef]usf] lgldQ e/dUw'/ k|of; ul//x]sf] xfdL ;a}nfO{ huhfx]/ 5 .
;fljssf /fª;L,s'/]nL,Ol/jfª,kf5fjfª,/ /fªsf]6 uf=lj=;. nfO{ ldnfP/ agfOPsf] kljt{g ufpFkflnsf xf] .
$##% 3/w'/L ;+Vof s'n hg;+Vof @$,*^! dWo] k"?if !@,$)% / dlxnf !@,$%^ o; ufpFkflnsfdf a;f]af;
ub{5g . o; ufpFlnsfsf] s'n If]qkmn !^#=)! ju{ ls=ld /x]sf] 5 . kl/jt{g ufpFkflnsfdf hftLo lx;fan]
ld>Lt j;f]jf; /x]sf] 5 . ljleGg hft hftLx? ;fdflhs ;befj sfod /x]sf] b]Vg / kfpg ;lsG5 .
ef}uf]lns ljs6tf ;lxt jg tyf h}ljs ljljwtfn] wgL /x]sf] 5 . 9fª9'ªuf8 / r'gjfª vf]nf d'Vo kfgL
aUg] 7'nf vf]nf dflgG5g . k"j{df yjfª uf=kf=, klZrd ;'lsbx-dfbL uf=kf=_ pQ/ ?s'd / blIf0f dfbL uf=kf=
/ /f]Nkf g=kf= kb{5 . xfjfkfgL pi0f, zd lztf]i0f lzt tyf tfkqmd #=^ b]lv #!=@ l8u|L ;]lN;o; ;Dd /
jiff{ cf}iftM !#=** b]lv !*=#^ ldln ln6/ o; kflnsfdf x'G5 .
o; kflnsfsf] k[i7e"dL /f]Nkf lhNnf;+u ghf]8L k"0f{ x'b}g . @)!* ;fndf g]kfnel/ #$ lhNnf dfq
x'Fbf ;fljssf uf=lj=;= sltko ;Nofg sltko Ko"7fg kb{Yf] . &% lhNnf agfPkl5 /f]Nkf lhNnf / ;fljssf
uf=lj=;= xfnsf j8fx? cl:tTjdf cfPsf x'g . p;j]nf sfnfz]if y'd-df}hf_ sf] ?kdf klg kl/lrt lyof] .
-!=@_rfn' cfly{s jif{sf]] gLlt tyf sfo{qmdsf] ;ldIff M
-s_cfly{s If]q M o; If]q cGtu{t s[lif, kz', pwf]u, tyf jfl0fHo, ko{6g, ;xsf/L / ljlQo If]q kb{5 .
pk/f]Qm lzif{sdf rfn' cf=j= df s[lif,kz',;xsf/L tyf ljlQo ko{6g,jfl0fHo tyf pb\of]u lzif{sdf hDdf #@
nfv ljlgof]hg ePsf] lyof] .sfutL Ans If]q ;ldlt ;Fu ;Demf}tf eO{ dfusf cfwf/df ufpFkflnsfe/L btf{
/x]sf #@ s[lif ;d'xnfO{ sfutL Ansaf6 hf]g If]qdf ?kfGt/0f ug]{ nIosf ;fy ljleGg tflnd
3
sfo{s|d,cf}hf/ ljt/0f,sfutLsf lj?jf sl/j $* xhf/ ljt/0f ug]{ sfd olx cf=j=sf] d;fGt;Dd ;DkGg
x'g]5 . o;n] ls;fgx?nfO{ cfslif{t tyf Joj;foL ul//x]sf] 5. d'VodGqL u|fdL0f ljsf; cGtu{t s[lif
pkhx?sf] 9'jfgLdf cg'bfgsf] Joj:yfn] lg/Gt/tf kfpg] sfo{s|d ;d]t of] gLlt ah]6 sfo{s|ddf ;dfj]z
ePsf] x'gfn]t/sf/L,aLp aLhg, :ofp,cfn', ds}, l;dL, cb'jf cg'bfg, df5f, t/sf/L ks]6 If]q lgdf{0f h:tf
hgtfsf cfjZoQmf adf]lhdsf sfo{s|d ;~rfngn] ufpFkflnsf tyf s[ifsju{df cfzfsf ls/0f k|jfx u/]sf
k|ltt x'G5 . s[lif dxf]T;j h:tf sfo{s|d klg olx cf=j=df ;DkGg ePsf 5g\ .! g+= j8f s'/]nLdf hf]uL8fF8f
dlGb/,;/:jtL dlGb/, o'B ko{6g 8fF8f ufpFsf] ljsf;,sfOjfª Eo" 6fj/ lgdf{0fsf] pb\o]Zo;lxt af6f] k'ofpg]
sfd ;DkGg ePsf] 5.To:t} u/L y'lgsf]6 dlGb/, kf5fjfª dlGb/ Joj:yfkg,uf]/Lrf}/b]lv ?s'd ;Dd u'l/Nnf
6«]lsª dfu{ lj:tf/ ug{ ;j]{sf] sfd ;DkGg ePsf] 5. o;nfO{ olx cf=j= leq k|b]z ;/sf/sf] jh]6 dfkm{t
ko{6g ljsf;sf] nfuL ;Defjgf b]lvPsf] 5 .;xsf/Lsf] ljsf;sf] nfuL cg'bfgsf] Joj:yfn] yk pT;flxt
ePsf] b]lvG5 . kz' If]qsf] ljsf;sf nfuL ljleGg cf}ifwLx?sf] Joj:yf, tflnd, cg'bfg dfkm{tsf] k|of;n]
;sf/fTsftf tkm{ ufpFkflnsf cuf8L al9/x]sf] cg'ej k|fKt ePsf] 5 .pGgt hftsf] afv|f, af]sf,/fFuf,aFu'/df
cg'bft s'/]nL, /fª;L,y'lgsf]6 kf5fjfª,/fªsf]6, gfkm]af6 5gf}6f ePsf s[ifsx?df yk pT;fx ePsf 5g\ .
-v_ ;fdflhsf ljsf;M o; If]q cGtu{t lzIff,:jf:Yo,vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{,;F:s[lt
k|j4{g,v]ns'b tyf dgf]/~hg,n}Flus ;dfGtf tyf ;fdflhs ;dfj]zLs/0f h:tf If]q kb{5g\ .
ut cf=j= @)&%÷&^ hDdf ! s/f]8 !# nfv (@ xhf/ **) ?k}ofF ljlgof]hg ePsf] lyof]
.clwsfFz sfo{s|d ;dod} ;DkGg ePsf 5g\ / hgtfdf o;sf] ;sf/fTs k|efj k/]sf 5.
;du|df ;fdflhs ljsf;sfnfO{ lgDgfg';f/ ;dLIff ug{ plrt x'G5 .
sIff * sf] kl/IffnfO{ ufpFkflnsf:t/Lo agfO{ ;f]af6 pTs[i6 ljb\ofyL{x?nfO{ k|f]T;fxg ug]{ sfd ePsf] 5
.lzIffsf] ljsf;sf] nfuL o; cf=j=sf] gLlt sfo{s|d dfkm{t 7f]; of]hgf ;~rfng x'g]5g\ . d'VodGqL u|fdL0f
ljsf; sfo{sd|d dfkm{t nlIft JolQmx?sf] nfuL ljleGg sfo{s|d ;~rfng ePsf 5g\ . ufpFkflnsfsf ;j}
;fd'bflos ljb\ofnsf $# afn;xhstf{x?nfO{ dG6]Zj/L tflnd, :j/f]huf/ d'ns cGo tflnd,s[lif
Joj;fox?,blnt tyf jfbL ;d'bfosf afnaflnsfnfO{ k|f]T;fxg sfo{s|d,:Jff:Yo ljdf sfo{s|d ;DkGg ePsf
5g' .cWoIfsk v]ns'b sfo{s|ddf ;j} ;fd'bflos ljb\ofnsf afnalnsfnfO{ ;xefuL u/fO{ b]z,v]ns'b tyf
lzIffsf] ljsf;df k|f]T;flxt ug]{h:tf] /fd|f] sfd ;DkGg ePsf] 5 .
lgz'Ns cf}iflwsf] kof{Kt Joj:yf ePsf] x'gfn] ;/sf/, hgk|ltlgwLdf hgtfsf] ljZjf;efj k}bf ePsf]
5 .
rfn' cf=j=sf] kmfNu'g dlxgfdf ;DkGg sfg :jf:Yo lzlj/ nufot Plss[t :jf:Yo lzlj/af6 sl/j
!%)) lj/fdLx?n] lgz'Ns :Jff:Yo k/LIf0f,cf}ifwL k|fKt ul/ ufpFkflnsfn] ;fdflhs pQ/bfloTjsf]
st{JonfO{ kfngf u/]sf] 5.
:jf:Yo ;+u ;DalGw jfudf/fdf ;fd'bflos O{sfO{s]Gb| ejg lgdf{0f, cf]jfª ;fd'bflos O{sfO{s]Gb|nfO{
lhNnf ;dGjo ;ldltsf] df}Hbft sf]if tyf ufpFkflnsfsf] ;fem]bf/Ldf o;} cf=j=leq ;DkGgu/L /
yk g]kfn /]8s|; ;f];fO{l6;Fu ;dGjo u/L ef}lts k"jf{wf/ ;~rfngsf] nfuL cfjZos
Joj:yfkgdfkm{t cf=j= @)&^÷&& leq} ;~rfngsf] cj:yfdf Nofpg] k|of; ePsf] 5 .
c:ktfn;Ddsf] kx'FrnfO{ dWogh/ u/L csfnd} :jf:Yo hf]lvd x'gaf6 arfpg ufpFkflnsfn] ;:tf]
/ ;'ne b/df PDa'n]G; ;]jf ;~rfngdf NofPsf] 5 .
jx'pb]\ZoLo kf]if0f sfo{qmd ;+rfng # /^ g+=j8fdf r]tgfd"ns sfo{qmd ;+rfng ePsf] 5 . o;af6
kf]if0fsf] dxTj a'em\g] / :yfgLo s/];faf/Laf6} k|fKt x'g] kf]ifs tTjx?sf] pkfo / pkef]u ug]{ lalw /
dxTjnfO{ k|fyldstf lbg] lbzftkm{ hgtfx? cfslif{t ePsf] b]lvG5 .
4
nlIft ;d'bfo sfo{s|d ;~rfng sfo{ljlw cg';f/ ljleGg ;dLlt dfkm{t dlxnf tyf jflnsf
;dGjog ;ldlt ^ j6f j8fdf jfnljjfx, n}lËs lx+;f,dlb/f lgoGq0f nufPtsf ljifo
cGt/lqmofTds sfo{qmd ;DkGg, h]i7 gful/s ;ldlt dfkm{t Ho]i7 gful/s ;Ddfg, cfbLjf;L
hgtfsf] g]t[Tj Ifdtf ;DalGw ;r]tgf sfo{qmd ;DkGg, blnt ;d'bfo sf j:tLx?df rfª h'7\ofg
lgdf{0f, ;/;kmfO{ pGd'v sfo{s|d, jflb ;dGjo ;ldlt cGt{ut ;fdflhs ljsf;sf] nfuL afnlzIff
;~rfng h:tf sfo{s|d,nf]kf]Gd'v sfo{s|dx?sf] ljsf;df s]xL /fd|f sfd;DkGg ePsf 5g\ .
^ j6} j8fx? vfg]kfgL dd{t÷;Def/ pT;fxk"0f{ tl/sfn] ;DkGg ePsf 5g\ . yf]/} >f]tn] ;DalGwt
pkef]Qmfx?n] w]/} sfd ug{ EofPsf 5g .
o'jf :j/f]huf/ sfo{s|d dfkm{t #) hgf JolQmx?nfO{ dfkb08 cg';f/ 5gf}6 u/L ljleGg cfod'ns
sfo{s|d ;DkGg ePsf 5g\ .
k"0f{ ;/;kmfO{ cleofgnfO{ nIo pGd'v of]hgf dfkm{t ljleGg,;"rgfd"ns, hfu/0fd"ns, ; ;fgf
k"jf{wf/h:tf sfo{s|d ;dfg'kflts ?kdf ;~rfng ePsf 5g\ .
-u_ k"jf{wf/ ljsf; M–
k'tnfrf}/ ufpFkflnsfsf] s]Gb| ljGb' ldof] xf] . hUuf k|flKt tkm{ sl/j & /f]kgL hldg ufpFkflnsfsf] gfddf
btf{ e} k|zf;lgs ejg lgdf{0f, ax'pb\]ZoLo xn lgdf{0fsf] sfd of]hgf d'tfaLs clGtd r/0fdf k'u]sf] 5 .
To:t} u/L ufpFkflnsfsf] v]ns'b lkmN8 lgdf{0fsf] nfuL pkef]Qmf ;ldlt;Fu ;Demf}tf eO{ sfd cufl8 a9]sf]
5 . k|To]s j8f sfof{nonfO{ ufpFkflnsf s]Gb|;Dd hf]8\g] dxTjsf ;j} j8fx?df !÷! j6f af6fx?sf] 6«ofs
vf]Ng] sfd ;DkGg ePsf 5g\ . ;fy} k|wfgGqL /f]huf/ sfo{s|d dfkm{t ;j} j8fx?df of]hgf th'{df u/L
sfo{ljlw cg';f/ sl/j !*) hgf a]/f]huf/ JolQmx?nfO{ 5f]6f] ;dosf] nfuL k|ToIf /f]huf/L lbg] sfdsf] o;}
cf=j= b]vL k|f/De ePsf] 5 . o; sfo{s|dn] cfufdL jif{x?df yk ljsf; / /f]huf/Lsf] 9f]sf vf]Ng]5 .
ah]6sf] th'{df cg';f/ k|To]s j8fx?nfO{ kg]{ u/L !÷! cf]6f l;FrfO{ cfof]hgfx? ;DkGg ePsf 5g\ .cGo
j8fleqsf ;8s lgdf{0f sfo{ klg ;fk]lIft ?kn] ;Gtf]ifhgs 9+uaf6 sfo{ ;DkGg ePsf 5g . l;rfOsf
sfo{ klg ;DkGg ePsf 5g . phf{, hn;|f]t tyf l;rfO{ dGqfnoaf6 ;+rflnt sfo{qmd tyf of]hgfx?
pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t ;Gtf]ifhgs 9+un] lgdf{0f ePsf 5g . o; kflnsfaf6 xfd|f] ;fwg / ;|f]tn]
EofP;Dd n3' hn ljw'tnfO{ Jojl:yt ug]{ u/L ePsf] Joj:yf cg';f/ ;'wf/sf] lbzflt/ pGd'v 5g .
k|To]s j8fx?df ljh'nLsf] s]lGb|o k|zf/0fnfO{g lj:tf/ ug{ ufpFkflnsfn] ;F3Lo ;/sf/ phf{
dGqfno;Fu ;dGjo u/]sf] 5 .;+rf/ ;xh kx'r o; kflnsfsf] cf=j= sf] lglt sfo{qmd ePsf] x'gfn] of]
cfly{s jif{ cGt ;Dd cfpbf /fªsf]6 un;'sf ;+rf/ 6fj/, /fª;L dOjfª 6fj/ lgdf{0fsf] k"0f{tfn] 7"nf] /fxt
ldNg] u/L sfo{ ;DkGg ePsf 5g . ;8s,k"n nufot cGo u'?of]hgfsf] nfuL cfufdL jif{df 7f]; sfo{s|d
;~rfng x'g]5g\ .s]lGb|o nfO{g lj:tf/sf nfuL kf]n uf8\g] sfd ;DkGg ePsf] 5 .
-3_ jftfj/0f tyf ljkt Joj:yfkg M–
klx/f],e'Ifo,cfunfuL af6 cfs|fGt ePsf hgtfnfO{ sfo{kflnsfsf] lg0f{oadf]lhd tf/hfnL ljt/0f, af9L
klx/f] lkl8tx?sf] :ynut lg/LIf0f,d'NofFsng tyf k|fljwLs Ol:6d]6sf cfwf/df !!@ hgnfO{ /fxt ;xfotf
ljt/0f ug]{ sfd ;DkGg ePsf] 5 . ;fy} cfunfuL lkl8t ePsfx?nfO{ ;d]t cGo ;xfotf cGtu{t sl/j
5
#) hgfnfO{ k|ToIf gub ;xfotfsf] sfd ePsf] 5 .;fy} o:tf k|fs[lt k|sf]kaf6 k|efljt JolQmx?nfO{ yk
;xfotfsf nfuL tYofFs ;Fsng u/L lhNnf k|zf;g sfo{no / ;DalGwt k|b]z ;/sf/df l;kmfl/; dfkm{t
nfe kfpg] u/L ufpFkflnsfn] sfd u/]sf] 5 .cgf/ v]tL,l6d'/ v]tL h:tf g;{/L :yfkgfy{ sfo{s|dx? o;
cf=j=sf] d;fGt;Dd k|efjsf/L ?kn] ;DkGg x'g]5g\ .
-ª_ ;+:yfut ljsf;,;]jf k|jfx / z';f;g M–
;Fl3otfsf] ;F/rgf ;Fu} :yfgLo txdf k|zf;lgs tyf /fhlgtLs k|0ffnLsf] k|f/De e};s]sf] 5 . o;nfO{
Joj:yfkg dfkm{t hgtfsf] ;]jf / ljsf; ug'{ r'gf}ltk"0f{ 5 .tyfkL ljb\o"lto k|0ffnLdfkm{t ;F:yfut
ljsf;tkm{ l8lh6n xfFlh/L,l;;L Sofd]/f h8fg, l8lh6n af]8{, cgnfO{ k|0ffnL dfkm{t k|ltj]bg, n]vf
k|0ffnLsf] Joj:yfkg,lzIffdf ;'wf/ ug{;d]t l8lh6n xfFlh/Lsf] sfdnfO{ z'?jft ul/Psf] 5 . k/Dk/fut
tj/n] of]hgfsf] sfd ug]{ pkef]Qmf ;d'x?sf] k|j[lQ,dfgl;stfn] vr{ e'QmfgLdf s]xL k|fljlws ;d:ofx?sf]
dxz'; ePsf] 5. o;df vf;u/L pkef]Qmf lzIff,of]hgfsf] k|efjsf/Ltf, u'0f:t/tf / ljlQo cg'zf;gsf
kf6fdf lj/f]wf;k"0f{ kl/l:ysf] l;h{gf ePsf] 5 . o; tkm{ ;j}sf] ;dod} Wofg hfg' clt cfjZos 5 .;f
hgtfn] ;xh, ;/n 9+un] ;]jf kfpg' hgtfsf] ck]Iff / rfxfgfnfO{ k'/f ug{ l;ldt hgzlQm, ckof{Kt
ef}lts k"jf{wf/ nfO{ dfkg ljGb' agfpbf xfn ;DDf ultljwL ;Gtf]ifhgs g} dfGg' kb{5 . ;do kl/l:ylt
cg';f/ jg]sf jgfOPsf gofF P]g, sfof{ljlw jf/] tflnd ;+rfng ug{ g;Sg' . jh]6sf] Joj:yf x'bfx'b}
;+:yfut Ifdtf ljsf;sf] nfuL sd{rf/LnfO{ tflnd lbg g;Sg' sfo{jf]emsf] sf/0f b]lvPsf] ;d:of xf] .
ljlQo k|utL
cf=j=@)&%÷&^ df ljlQo ;dfgLs/0f rfn' tkm{ ljgLof]hg ePsf] ah]6 hDdf ?= & s/f]8 ^#
nfv ^@ xhf/ !!* dWo] hDdf vr{ % s/f]8 (@ nfv ^^ xhf/ @%* ?k}Fof #^ k}+;f vr{ ePsf]
5 / k|ltztdf &&=^!k|ltztvr{ ePsf] 5 . o;}u/L ljlQo ;dflgs/0f k"Flhut tkm{sf] ;Fzf]lwt
ah]6 ?=% s/f]8 #% nfv ($ xhf/ !@) ?k}+of dWo] % s/f]8 $ nfv #@ xhf/ &$( ?k}of+ ##
k}+;f vr{ ePsf] 5 / k|ltztdf ($=!) k|ltzt vr{ ePsf] 5 . o;} u/L ;+l3o zzt{ rfn' tkm{
;+zf]lwt ah]6 hDdf ? !% s/f]8 #&nfv &% xhf/ @)) ?k}+of dWo] hDdf vr{ ?= !% s/f]8 #
nfv %%xhf/ !%@ ?k}+of @% k}F;f vr{ ePsf] 5 / k|ltztdf(&=&* k|ltzt vr{ ePsf] 5 .
;+l3o ;zt{ k"Flhut tkm{ ;+zf]lwt jh]6 hDdf ?=! s/f]8 (* nfv &% xhf/ ?k}+of dWo] hDdf
vr{ ?=! s/f]8 (^ nfv ## xhf/ &^@ ?k}+of vr{ ePsf] 5 / k|ltztdf (*=&( k|ltzt vr{
ePsf] 5 . o;} u/L % g+=k|b]z zzt{ rfn' tkm{ ;+zf]lwt ah]6 hDdf ? $( nfv %( xhf/?k}+of
dWo] hDdf vr{ ?= $% nfv #$ xhf/ ^(! ?k}+of vr{ ePsf] 5 / k|ltztdf (!=$$ k|ltzt
vr{ ePsf] 5 . % g+= k|b]z ;zt{ k"Flhut tkm{ ;+zf]lwt jh]6 hDdf ?=! s/f]8 % nfv *) xhf/
?k}+of dWo] hDdf vr{ ?=! s/f]8 % nfv #* xhf/ $(! ?k}+of vr{ ePsf] 5 / k|ltztdf ((=^!
k|ltzt vr{ ePsf] 5. s"n hDdf ;+zf]lwt jh]6 ?=#% s/f]8 *# nfv *@ xhf/ ^&# ?k}+of dWo]
hDdf vr{ ?=## s/f]8 ! nfv %@ xhf/ ##! ?k}+of ^# k}+;f vr{ ePsf] 5 / k|ltztdf (@=!@
k|ltzt vr{ ePsf] 5 . o;df /fh:j jfF8kmfF8 tkm{ ?=^ s/f]8 ## nfv jh]6 l;lnª k|fKt
ePklg cf=j=@)&%÷)&^ cfiff9 @) ;Dddf ?=% s/f]8 @) nfv &( xhf/ !#! ?k}+of !( k}+;f
dfq k|fKt ePsf] 5 . h;n] ubf{ vr{sf] k|ult a9L ePsf] 5 .
cf=j=@)&%÷)&^ df cfGtl/s cfDbfgL ?=!* nfv k|If]k0f u/]sf]df ?=@) nfv && xhf/ *^*
?k}+of k|fKt ePsf]5 .o;n] cfGtl/s cfDbfgLdf ;'wf/ ePsf] b]lvG5 .
6
rfn' cf=j=sf] gLlt, jh]6 / sfo{qmd ;ldIffsf] ;f/ ;+If]k M–
s[lif, kz',ko{6g If]q dfkm{t :j/f]huf/ l;h{gf ug]{ ufpFkflnsfsf] k|of;n] ;a} tx / tKsfx?df
cfsif{0f a9fPsf] 5 . s[lif hGo j:t' / kz' hGo j:t'sf] jhf/Ls/0f r'gf}tL hgtfn] dxz';
u/L/x]sf5g . s[lif / kz' If]qdf lbOg] cg'bfgsf] dfkb08 gLlt :ki6 ug{ of] cf=j= cg'ejn] :ki6
kf7 l;sfPsf] 5 . cg'bfg k|fKt ug]{sf] xf]8jfhL rNg] t/ :jo+ nufgL ug{ lxrlsrfpg] k|j[lt /
tf]lsPsf] dfkb08 k'/f gug]{ k|j[ltnfO{ lg?T;flxt ug{ h?/L 5 .
lzIff, :jf:Yo, ;+:s[lt hu]{gf / nlIft ;d'bfox?sf] rf;f] lh1f;f ;sf/fTds 9+un] clej[l4 ePsf]
5 . o;df hgk|ltlgwLx?sf] k|ltj4tf / c7f]6sf] vfFrf]sf] cefj b]lvG5 . ultdf jbNg, sfof{gjog
dfkm{t ;DalGwt clejfbs Pj+ pkef]Qmfsf] ;lqmotfsf] cefj /x]sf] 5 . k"jf{wf/ cGtu{t dfqfTds km8\s] x'g] u/L sfd ePsf 5g . u'0ffTdstfdf jbNg] / vf; vf; k"jf{wf/
-;8s, ejg, l;rfO{_ hf] clt cfjZos / hgtfsf] hLjg jbNg] vfNfsf k"jf{wf/ lgdf{0f ug]{sf]
;d:of /x]sf 5g . pkef]Qf ;ldlt dfkm{t ul/g] sfd k|lt hgtfsf] cfz+sf k}bf x'g'n] jh]6
sfof{Gjogsf] j}slNks ljlw vf]Hg' kg]{ xf] ls < eGg] l:ylt l;h{gf ePsf] 5 .
pkef]Qmf ;ldltsf] u7g pkef]Qmf lgb]{lzsf jdf]lhd gx'g', ;fj{hlgs ;'gfO sd} dfqfdf x'g', ;–
;fgf dfqfsf sfo{qmd / jh]6 aGg', cfjZoStfsf] cfwf/df jh]6 jfF7kmfF6 xf]Og bfdf;fxL ug]{ c8fg
/ k|j[ltn] 7'nf ;a}n] b]Vg;Sg] sfd ug{ ;lsPsf] 5}g .
nfut ;xeflutf gh'6g' h'6fpgsf] nfuL kxn, k|of; gyfNg' n] of]hgf sfo{qmd k|lt ckgTj
hufpg ;lsPsf] 5}g .
o; cf=j=sf] cfGtl/s cfo ;+sngsf nflu ljlQo ;fIf/tf sfo{s|d ;Frfng ug'{kg]{ b]lvG5 .
cfGtl/s cfo j[l4sf] nfuL cfjZos kg]{ tTk/tf sdL klg b]lvof] . tTk/tf ePtfklg cfjZos
ldlt btf{ k|lqmofsf] cefjn] sltko cfo ;+sng x'g ;s]g .
o; cf=j=sf] bf];|f] ufpF ;efjf6 lgod, P]g tyf sfo{ljlw lgdf{0f Pj+ kf/Ltn] ljlwsf] zf;g /
;'zf;gsf] lbzflt/ cu|;/ ePsf] dfGotf :yflkt ePsf] 5 .
sltko of]hgf÷sfo{qmd÷jh]6 ;DaGwdf ;dod} cf+sng ug{ g;Sbf k6s–k6s bf]xf]/f]kgf b]lvg',
k6s–k6s ;+zf]wg ugf{n] lg0f{o k|lqmofdf kf/blz{tfsf] cefj x'g uPsf] 5 .
v08 @
7
cfufdL cf=j= @)&^÷@)&& sf] gLlt, jh]6 tyf sfo{qmd
ufpF;ef cWoIf Ho",
-@=!_;f]r, nIo,p2]Zo / ck]lIft pknlAwM
cGt/ ;/sf/Lo ljQLo ;|f]t ;fwgnfO{ pRrtd pkof]u tyf cfGtl/s /fhZjsf] b/ bfo/f ;d]tdf
j[l4 dfkm{t ul/jL Go"lgs/0f, /f]huf/L a[l4,pTkfbgdf hf]8,tyf :jf:Yo,lzIff, v]ns'b nufotsf ;du|
If]qut ljsf;sf] nfuL ;Gt'lnt Pj+ cf}lrTok"0f{ sfo{s|dsf] lgdf{0f Pj+ sfof{Gjog ug]{.
of]hgfx?nfO{ ljt/0fd'vL agfpg] k/Dk/fut cjwf/0ffnfO{ l;ldt u/L Plss[t / pTkfbgd'ns agfO{
ah]6sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{ ;+oGqsf] ljsf; ug]{ .
;F3Lo tyf k|b]z ;/sf/af6 k|fKt ;|f]t ;fwgsf] ;d'lrt,;dGofoLs tyf kf/bL{9+uaf6 pkof]u ub}{
;f]cg'?k gLlt tyf sfo{s|d dfkm{t u'0ffTds ;'wf/ ug]{ .
gLlt,ah]6sf] sfof{Gjog dfkm{t hgtfn] k|ToIf zf;g tyf ljsf;sf] cg'e"lt ug]{ jftfj/0fsf]
l;h{gfdf s|dzM ;sf/fTs lbzftkm{ pGd'v x'g] .
-@=@_ jflif{s jh]6 tyf sfo{qmdsf] gLlt cfwf/x? M
g]kfnsf] ;+ljwfg
:yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g,@)&$
/fli6«o k|fs[lts ;|f]t ty ljQ cfof]u P]g, @)&$
cGt/ ;/sf/L ljQ Joj:yfkg P]g,@)&$
;+3Lo / k|b]z ;/sf/n] hf/L u/]sf gLlt ,sfg'g / dfkb08x?
:yfgLo txdf ah]6 th'{df,sfof{Gjog,cfly{s Joj:yfkg tyf ;DklQ x:tfGt/0f ;DalGw lgb]{lzsf,
@)&$
;+3Lo,k|fb]lzs / :yfgLo txsf] cfjlws ljsf; of]hg
:yfgLo txsf] dWosfnLg vr{ ;F/rgf
;|f]t ;fwg
ljsf;sf cGt/;DalGwt ljifox?
g]kfn ;/sf/n] cGt/fli6«o hutdf hgfPsf k|ltj4tfaf6 l;lh{t bfloTjx?
;F3 / k|b]z ;/sf/n] cjnDag u/]sf cGo cfly{s gLltx? cflb .
cWoIf dxf]bo,
cj d o; cf=j=sf] nfuL ;du| gLlt,k|fyldstf, / cfwf/x? k|:t't ug]{ cg'dlt rfxG5' .
@=@=!=cf=j= @)&^÷)&& jflif{s jh]6 tyf sfo{qmdsf] ;du| gLltut k|yfldStf / cfwf/x? lgDgcg';f/
k|:t't u/]sf] 5' .
s[lif / kz'sf] Joj;fos/0f dfkm{t :j/f]huf/sf] ;[hgf
lzIff :jf:Yo / ;/;kmfO nufPtsf ;fdflhsf If]qdf nufgL u/L dfgj ljsf; ;'rf+s j[lb
cfwf/e"t / cfw'lgs ef}lts ;+/rgf– ;8s, ejg,l;rfO{, ljw't / vfg]kfgL
sfd / /f]huf/L l;h[gf x'g] If]qdf nufgL u/L u/LjL lgjf/0f
;fj{hlgs ;]jf k|jfxsf] u'0f:t/df j[l4 tyf hgtfx?nfO{ dxz';x'g] k|sf/sf] ;'zf;g
8
cfly{s jif{ @)&^÷)&& If]qut gLltsf k|fyfldStf / cfwf/x? lgDgcg';f/ k|:t't u/]sf] 5' .
-s_ cfly{s ljsf; M–
s[lif{ kz'kGIfLnfO{ cfo cfh{gsf] dfWod, /f]huf/Lsf] ;[hgfsf] cfwf/sf] ?kdf ljsf; ug{ ks]6
If]q lgwf{/0f u/L sfo{qmd ;+rfng ul/g] 5 .
s[lifsf] k/Dk/fut v]tLk|0ffnLnfO{ cfw'lglss/0f ub}{ s[lifIf]qsf] ljsf;nfO{ yk Jojl:yt ul/g]
5 .
sfutL v]tLnfO{ @ jif{sf] cg'ej ;lxt yk ljsf; / kl/dfh{g ;lxt ;+rfng ul/g] 5 .
t/sf/L,kmnkm'n / d;nf v]tLdf ;a} ls;fgnfO{ k|ltkmndf cfwfl/t cg'bfg / 9'jfgLsf] ;'lawf
pknAw u/fpg] u/L lglZrt dfkb08 lgwf{/0f ul/g] 5 .
ufpFkflnsf :t/Lo s[lifd]nf jf dxf]T;asf] cfof]hgf ul/g] 5 / pTs[i6 ls;fgx?nfO{ ;Ddfg
tyf gub k'/:sf/ k|bfg ul/g] 5 .
ko{6g,pBf]u tyf jfl0fHo,;xsf/L,;d"x Joj;fo btf{ / ljlQo Go"lgs/0f sfo{qmd ;+rfng
ul/g] 5 .
s[lif pkhnfO{ ;xh / ;'ne tl/sfn] 9'jfgL ug{ uf8L vl/bsf] nfuL ufpFkflnsf leqsf s[lif
tyf ax'p4]lzo ;xsf/L ;+:yfnfO{ dfusf cfwf/df %) k|ltzt cg'bfg lbO{g] 5 .
-v_ ;fdflhs ljsf;
lzIff / :jf:Yosf] cfwf/e't Jooef/ ;s];Dd :yfgLo ;/sf/ / ljleGg ;+3 ;+:yf ;u
;xsfo{ u/L sfo{qmd ;+rfng ul/g] 5 .
vfg]kfgLsf] lgdf{0f / dd{tsf] nfuL ;+3,k|b]z,;DalGwt ;+3 ;:yf / :yfgLo ;/sf/ dfkm{t
sfo{qmd ;+rfng ul/g] 5 .
cfufdL ;g @)@@ ;Dd k"0f{ ;/;kmfO{ 3f]if0ff ug]{ u/L k"0f{ ;/;kmfO{ cleofg nfO{ lg/Gt/tf
lbO{g] 5 .
ufpFkflnsf :t/Lo v]ns'b ;ldlt sfo{ljlw lgdf{0f dfkm{t v]nsf ;Dk'0f{ sfo{qmd ;+rfng
ul/g] 5 .
nlIft ju{ sfo{qmd k|efjsf/L 9ªuaf6 ;+rfng ul/g] 5 . pkef]Qmf lxt ;F/If0f ;ldltnfO{ k|efjsf/L 9+uaf6 ;Frfng ul/ cvfB vfB j:t' lgoGq0f
ul/ hg:jf:Yosf] kIfdf ljz]if hf]8 lbO{g]5 . :yfgLo snf ;+:s[lt tyf rf8kj{sf] ;+/If0f k|j{4g ug{ ul/g] 5 .
4Gbsf qmddf ;fxbt k|fKt ug]{ ;lxb kl/jf/ / 3fOt] ckfË ty JokQf ePsf kl/jf/sf
nfuL ljz]if sfo{qmd ;+rfng ul/g] 5 .
h]x]Gbf/, ul/a, blnt / SEE kl/Iffdf pTs[i6 glthf Nofpg] 5fq 5fqfnfO{ k|f]T;fxg:j?k
j8f4f/f ;Ddfg tyf 5fqj[lt k|bfg ul/g] 5 .
9
z}lIfs ;'wf/ Pj+ lzIf0f l;sfO clej[l4sf] nfuL ;do ;fk]If tfnLd,;fdfu|L / sIff #,% sf]
k/LIffnfO uf=kf=:t/Lo ;+rfng,pTs[i6 glthf Nofpg]nfO{ k'?:sf/sf] Joj:yf ul/g] 5 .
lzIff,:jf:Yo If]qsf] cg'udg / d'Nofªsgsf] dfkb08 lgwf{/0f u/L k|efjsf/L 9+un]
sfo{;DkGg ug{ ;d]Gq u7g ul/g] 5 .
;fdflhs cleofg -jfn ljjfx,jx'ljjfx,dlb/f lgoGqg,h'jf tf;, 5'jf5't d'Qm_ ;DalGw
;r]tgf sfo{qmd ;+rfng ul/g] 5 .
j8fx?df ;~rfng x'g] ljifout,k"Flhut tyf rfn' sfo{s|dsf] k|efjsf/Ltfsf nfuL
;DalGwt hgk|ltlglw tyf pkef]Qmf ;ldltsf]sf] e'ldsfnfO{ hf]8 lbO{ ;j} k|ls|of cjnDag
ul/g]5 .
ljleGg ;dGjo ;ldltsf sfo{s|dx?- nlIft ;d'bfo_ nfO{ yk k|efjsf/L ?kdf ;~rfng
ul/g]5 .
-u_ k"jf{wf/ ljsf; tkm{
s]lGb|o ljB't nfOg k|To]s 3/w'/Ldf k'/\ofpgsf] nfuL ;+l3o phf{ dGqfno ;u :yfgLo
;/sf/n] cfkm\gf] k|efjsf/L e'ldsf lgjf{x ug]{ 5 .
clt cfjZos ;8sx?sf] dd{t÷;Def/ / lgdf{0f ul/g] 5 .
z}lIfs, :jf:Yo ;+:yfsf] ejg lgdf{0fsf] nfuL ljleGg ;+3 ;:yfsf] ;fem]bf/Ldf of]hgf th'{df
ul/g] 5 .
j8f sfof{nx?sf] ejg lgdf{0fsf] sfd o;} cf=j= b]lv k|f/De ul/g] 5 .
hgo'4df jlnbfg ug]{ ;lxbsf] ;Ddfgdf ;lxb :df/s agfO{g] 5 .
k|zf;gLs ejg lgdf{0fnfO{ lg/Gt/tf lbOg] 5 .
vfg]kfgL / sltko ;8s / kSsL k'nsf] l8lkcf/ tof/ ul/g] 5 .
v]ns'b d}bfgsf] :t/f]GgtL ;fy} cfjZos cGo k"jf{wf/ lgdf{0f ug{ cfjZos kxn sbdL
lnO{g] 5 .
l;rfO{ tyf ;+rf/sf ;+3 tyf k|b]z ;/sf/af6 tyf bft[ lgsfo4f/f qmdfut jf ;+rfng
x'g] cfof]hgfx?sf] k|efsf/Ltfsf] nfuL yk kxn sbdL lnOg] 5 .
-3_ jg jftfj/0f tyf ljkb Joj;yfkg
j[Iff/f]kg,;fd'bfoLs jg pkef]Qmf tfnLd, k|fs[lts k|sf]k /fxt pknAw u/fOg] 5 ;fy}
;DalGwt lgsfodf kxn ul/g] 5 .
glb tyf klx/f] lgoGqgsf] nfuL t6jGwg sfo{qmd ;+rfng ug{ ljleGg lgsfodf kxn ul/g]
5 .
10
-ª_ ;'zf;g tyf ;+:yfut ljsf;
hgk|ltgLlw / sd{rf/Lx?sf] ;+:yfut Ifdtfljsf;sf] nfuL tfnLd ;+rfg ul/g] 5 .
OG6/g]6 ;"rgf k|0ffnLnfO{ k|efjsf/L u/fO{g] 5 .
;fdflhs ;'/Iff eQf ljt/0f o;} cf=j= b]vL a}+lsª k|0ffnL dfkm{t ;+rfng ul/g] 5 . Joltut 36gf btf{ cgnfO{g k|0fln dfkm{t ;+rfng ug{ Joj:yf ldnfO{g] 5 .
Gofo ;Dkfbg nfO{ ;xh ug{ d]nldnfk stf{ ;"lrs[t ug]{ / cfwf/e't cfjZos tfnLdsf]
Joj:yf ul/g] 5 .
gful/s ;Gt'li6 ;j{]If0f,;fj{hlgs ;'g'jfO{,;fdflhs n]vf kl/If0f / ;ldIff k|efjsf/L ?kdf
ul/g] 5 .
cg'udg / d'Nofªgsf] dfkb08 lgwf{0f ug]{ / o;sf] k|efjsf/L 9Ën] sfof{Gjog ug]{ Joj:yf
ul/g] 5 .
-@=#_ d'Vo–d'Vo cfof]hgf / lqmofsnfkx?
cf=j= @)&^÷)&& dfufpFkflnsf uf}/jsf cfof]hgfx? -k|fyldlss/0f af6 k|fKt_ ufpF;efaf6 kfl/t ug{
sfo{qmdx?nfO{ o; lzif{s cGtu{t pNn]v ul/g]5 .
-@=$_ cg'dflgt Joo / ;|f]t Joj:yfkg
/fh:j k/fdz{ ;ldltsf] k|ltj]bg, ;+3Lo ;/sf/af6 k|fKt x'g] laQLo x:tfGt/0f, cfGtl/s cfo tyf k|b]z ;/sf/af6 k|fKt
cfo ;d]tnfO{ dWogh/ ubf{ cf=j=@)&^÷)&& sf] nflu kl/jt{g ufpFkflnsfsf] cfo tyf ;|f]tsf] Joj:yfkg b]xfo cg';f/
x'g] b]lvG5 M—
!_ cfGtl/s /fh:jaf6 k|fKt x'g;Sg] /sd M– ?=^),)),)))÷— -^) nfv_, k|If]k0f
@_ cGt/ ;/sf/L laQLo x:tfGt/0f af6 k|fKt cg'bfg ;+3Lo ;/sf/ af6 k|fKt M—
laQLo ;fdfgLs/0f cg'bfg M– ?= *,$%,)),)))÷— - * s/f]8 $% nfv_
;zt{ cg'bfg M– ?=!$,$),)),)))÷— - !$ s/f]8 $) nfv _
;+3Lo ljefHo sf]ifaf6 /fhZj jfF8kmfF8af6 k|fKt M–&,$^,)),))) ÷— - & s/f]8 $^ nfv_
#_ k|b]z ;/sf/ af6 cGt/ ;/sf/L ljQLo x:tfGt/0f af6 k|fKt M—
ljQLo ;dfgLs/0f cg'bfgM–$!,$$,)))÷— - $! nfv $$ xhf/_
zz{t cg'bfgM–(),)),)))÷—- () nfv_
ljz]if cg'bfgM%@,)),)))÷—-%@ nfv_
;jf/L ;fwgsf] cg'dflgt /fhZj jfF8kmfF8af6 k|fKt x'g]M–#%,(%,)))÷—- #% nfv (%
xhf/_
$_ ax'If]qLo kf]if0f sfo{s|d sfof{Gjo -zzt{_ M– ?=÷—!$,)*,)))÷—- !$ nfv * xhf/_
%_ ut cf=j=df vr{ x'g g;sL afFsL /sdM—?====!,)),)),)))==============÷—-z+zf]lwt cg'dfg_
^_ ;fdflhs ;'/Iff afkt k|fKt x'g] /sdM–#,#%,)),)))÷— - #s/f]8 #% nfv_, cg'dflgt
oL dfly pNn]lvt zLif{sx?sf] cfwf/df cf=j=@)&^÷)&& sf] nflu kl/jt{g ufpFkflnsfsf] ah]6sf] s"n
;Ldf o;k|sf/ lgwf{/0f ug]{ lg0f{o ul/of] M—
^),)),)))÷—
!$,$),)),)))÷—
*,*%,)),)))÷—
$!,$$,))) ÷—
11
&,$^,)),)))÷—
(),)),)))÷—
%@,)),)))÷—
#%,(%,)))÷—
!$,)*,)))÷—
!,)),)),)))÷—
#,#%,)),)))÷—
hDdfÖ #&,%(,$&,)))÷—
s"n ah]6 ;Ldf #&,%(,$&,)))÷— -#&s/f]8%(nfv$&xhf/ _dWo] ;+3Lo / k|b]z ;/sf/af6 k|fKt ;zt{
cg'bfg,;+3Lo÷k|fb]lzsljefHo sf]ifaf6 /fhZj jfF8kmfF8af6 k|fKt cg'bfg,ljz]if cg'bfg, ;jf/L ;fwgsf] /fhZj jfF8kmfF8,
ax'If]qLo kf]if0f sfo{s|d, ;fdflhs ;'/Iff / ufpFkflnsfsf] cfGtl/s /fhZj hDdf hDdL ?= @*,!$,$&,)))÷— -
@*s/f]8!$nfv$&xhf/_ /sd 36fpFbf x'g cfpg]
#&,%(,$&,)))÷— #&s/f]8%(nfv$&xhf/
@*,!$,$&,)))÷— @(s/f]8!%nfv@%xhf/
hDdf Ö(,$%,)),)))÷— (s/f]8$%nfv
;F3Lo ;/sf/af6 k|fKt /fhZj jfF8kmfF8 jfktsf] cg'dflgt /sd & s/f]8 $^ nfvsf] () k|ltzt
k|fKt x'g] cfwf/df ?=^ s/f]8 &! nfv $) xhf/ dWo] sl/j ^(=() k|ltzt cyf{t ?= $,^(,#@,&)# -
?= $ s/f]8 ^( nfv #@ xhf/ &)# ?k}ofF _rfn'tkm{ ljlgof]hg ul/of] .
ca afFsL ^,&!,$),)))af6 $,^(,#@,&)# 36fpFbf x'g hfg] ?= @,)@,)&,@(&, cNof ($,)),)))-
;+zf]lwt cg'dfg_ / ;F3Lo ;/sf/sf] ;dfgLs/0f cg'bfg ?=*,$%,)),))) u/L hDdf
?=!!,$!,)&,@(& x'g hfG5.
k|b]z ;/sf/sf] ljlQo cg'bfg / ;jf/L ;fwgaf6 k|fKt /fhZj jfF8kmfF8sf] /sd Psd'i6 ;fdflhs
If]qsf] sfo{s|ddf ljlgof]hg ul/Psf] 5 .
ljlgof]hg P]g,@)&% sf] cg';"lr ! adf]lhd hDdf k"Flhut vr{ zzt{ ;d]t ?=!%,)#,^^,))) sf] %
k|ltztsf b/n] hDdf hDdL ?=&%,!*,#)) slG6Gh]G;L x'g cfpF5 .
ca, ufpFkflnsfsf] k"Flhut vr{ ?= !!,$!,)&,@(& nfO{ b]xfoadf]lhd ufpFkflnsfsf] uf}/jsf
cfof]hgf,ljifout ;ldlt tyf j8fx?df ljlgof]hg ug]{ lg0f{o ul/of] .
-@=%_ pk;+xf/
:yfgLo txsf] jflif{s of]hgf tyf jh]6 th'{df lbUbz{g,@)&$ -kl/dflh{t_ n] lglb{i6 u/]sf] of]hgf tyf jh]6
th'{dfsf cfwf/x?nfO{ cf=j= @)&^÷)&& sf] of]hgf sfo{qmd lgdf{0fdf cIf/z kfngf ul/Psf] 5 .
;xeflutfd"ns of]hgf lgdf{0f u/L glthf pGd'v t'Nofpg' cfhsf] cfjZoQmf / r'gf}tLk"0f{ sfo{ /x]sf] 5 .
of]hgf 5gf]6sf r/0fx?df hg;xeflutfnfO{ ;'lglZrt ub}{ 5nkmnsf] dfWodaf6 k|fyldlss/0f ug'{
cfjZos 5 . 5gf]6 u/]sf of]hgfx?n] ljz]ifQMul/jL lgjf/0fdf k|To]If of]ubfg, pTkfbgd"ns tyf l56f]
k|ltkmn lbg ;Sg] cfDbfgL / /f]huf/ j[l4 ug]{ nfut ;xeflutf h'6fO{ :yfgLo ;|f]t ;fwg / ;Lksf] ;d"Rr
k|of]u ug{ ;Sg], ;dfj]zL / lbuf] ljsf; 4f/f :yfgLo eflifs, ;f+:s[lts ljsf;df 6]jf lbg] tkm{ k|flKt
x'g'kb{5 .
of]hgf sfof{Gjogdf k|fljlws Ol:6d]6 / d"Nofªsgsf cfwf/df of]hgf km/kmf/s x'g' cfjZos 5 . ljlw /
k|lqmofnfO{ kfngf u/L z';f;gtkm{ 7f]; k|utL xfl;n ug'{ :yfgLo ;/sf/sf] k|yd st{Jo x'g]5 . jh]6nfO{
cf}lrTo, k|efjsf/Ltf / cfjZoStfsf cfwf/df of]hgf lgdf{0f k|lqmof dfkm{t 5nkmn ug]{ / kf/blz{tfnfO{
12
sfod /fVg' xfld ;a}sf] sTf{Jo xf] . ljsf;df ;du| If]qsf] of]hgf lgdf{0f ub}{ o; cf=j=sf] gLltnfO{ 6]jf
k'of{pg' / p2]Zo k'/f ug]{ ;a} hgk|ltlgwL, sd{rf/L, :yfgLo j'l4lhlj, lzIfs, kqsf/, pkef]Qmf ;ldtL
;a}sf] ;femf bfloTjnfO{ dgg / lrGtg ug{ cfjZos 5 .
cfo-Joosf] ljj/0f
cf=j=@)&^÷&& ?=xhf/df
lzif{s ut cf=j= @)&%/&^
sf] oyf{y{
rfn' cf=j= @)&^/&& sf] ;+zf]lwt cg'dfg
cf=j= @)&&/&*
sf] cg'dfg
cfo
/fhZj
cfGtl/s /fhZj !,*)) ^,)))
&,)))
/fhZj jf+8kmf+8af6 k|fKt /sd ^^,!)$ &*,!(%
(@,@&)
cGo cfo ) )
)
cGt/;/sf/L ljlQo x:tfGt/0f
g]kfn ;/sf/af6 k|fKt !(#,()) @@*,%))
@^&,^#)
k|b]z ;/sf/af6 k|fKt !#,^&* !#,!$$
!$,)))
k|b]z ;/sf/af6 laz]if cg'bfg %,@))
^,)))
Joo:
rfn' vr{ @@%,%*!
k'+lhut vr{ !%),#^^
ufpFkflnsfsf] s'n k"Flhut vr{ ?= !!,$!,)&,@(&
!= ufpFkflnsf:t/Lo uf}/jsf cfof]hgfx? M #s/f]8$) nfv
ufpFkflnsf:t/Lo uf}/jsf cfof]hgfx?
qm=;= cfof]hgfsf] gfd ljlgof]lht jh]6 s}lkmot
! ufpFkflnsfsf] k|zf;gLs ejg ! s/f]8
@ ;dk'/s sf]if ! s/f]8 *) nfv
# v]ns'b ljsf; #% nfv
$ ;xsf/L dfWodaf6 uf8L vl/b cg'bfg !) nfv
%= sfutL Anu sfo{qmd !% nfv
13
;dk"/s cg'bfgsf] afF8kmfF8
s|=;+= of]hgfsf] gfd uf=kf=af6
ljlgof]lht /sd
k|b]z ;/sf/af6
dfu ul/Psf] /sd
s}lkmot
!= /+uzfnf tyf zlxb :d[ltkfs{ $% nfv $% nfv
@= k'tnfvf]nf xfªtf kf]v/f
hf]8\g] df]6/af6f]
@% nfv @% nfv
#= zlxbdfu{ u|fdlemd sf]/n
lqj]0fLvf]nf efn'sf]6 uf]/Lrf}/
hf]8\g] df]6/af6f]
@% nfv @% nfv
$= df=lj= gfkm] ejg lgdf{0f @% nfv @% nfv
%= dfO{:yfg df=lj= ejg lgdf{0f #) nfv #) nfv
hDdf ! s/f]8 %) nfv ! s/f]8 %) nfv afFsL #)
nfv
sfo{kflnsf
a}7sb\jf/f
cfjZoQmfcg'
;f/
ljlgof]hg x'g]
ljifout ;ldltnfO{ k|fKt x'g] ah]6 l;lnª ?=$s/f]8 $%nfv )% xhf/
cfly{s ljsf; ;ldltM &) nfv %) xhf/
;fdflhs ljsf; ;ldlt M @s/f]8 @) nfv )% xhf/-k|b]z ;/sf/sf]
lgzt{ / /fhZjsf] ;a} ah]6 ;d]t ;FnUg _
k"jf{wf/ ljsf; ;ldlt M ! s/f]8 !^nfv %) xhf/
jg tyf jftfj/0f ljsf; ;ldlt M@) nfv
;F:yfut Ifdtf ljsf; ;ldlt M!* nfv
hDdf $s/f]8 $% nfv )%xhf/
ca s'n k"Flhut vr !!,$!,)&,@(& af6 uf=kf=sf uf}/jsf cfof]hgf tyf
ljifout ;ldltnfO{ ljlgof]lht /sd 36fpFbf afFsL ?=@ s/f]8 (* nfvnfO{
tklzn adf]lhd cfwf/df j8fut l;lnª tf]Sg] lg0f{o ul/of] .
14
j8fut l;lnª
/fli6«o k|fs[lts tyf ljQ cfof]un] k|To]s :yfgLo txnfO{ k|bfg ug]{ ah]6 l;lnª p;sf]
e'uf]n,hg;FVof, /fhZj kl/rfnsf] Ifdtf tyf dfgj ljsf; ;"rfFsnfO{ cfwf/ dfGg] sfg'gL
Joj:yf 5 . bfdf;fxLsf] lx;fjn] o; cl3 k|rngdf /x]sf] xfd|f] j8fut ah]6 l;lnªnfO{ klg
tklznsf] c+sdfg sfod u/L ;'qdf cfjB ug]{ cEof; ul/Psf] 5 .
!= hg;FVofM $) cs
@= e'uf]n÷If]qkmnM#) cFs
#= /fhZj kl/rfng IfdtfM !% c+s
$= dfgj ljsf; ;"rfFsM !% c+s
s|
=
;+
=
j8f g+= hg;FVof
@(*))))) * sf] $)%
?=!,!%,^),)))÷
If]qkmn
@(*))))) * sf] #)%?=*($))))
/fhZj
@(*))))) * sf] !%%?=$$&&))))
dfgj ljsf; ;"rfFs
@(*))))) * sf] !% %?=$$&&))))
hDdf ah]6
l;lnª
!
=
s'/]nL #&#* !%=)#% ?=!&,#&,$^* $$=&^ @(=@(% ?=@^,!*,%@^ !nfv !)=*$% ?=$,*$,%$* )=%^ !&=!@
%
?=&^%@^$ ?=%^,)%,*)^
@
=
/fª;L ^)#& @$=@*% ?=@*,)^,&^* #@=^( @)=)%% ?=!&,(@,$&) #nfv!!xhf/ ##=&#% ?=!%,)&,&#! )=%^ !&=!@
%
?=&^%@^$ ?=^*,&@,@##
#
=
Ol/jfª #&(* !%=@&% ?=!&,^%,@!@ !@=^* &=&&% ?=^,($,&#* &#xhf/ &=(!% ?=#,%#,%&& )=%# !^=@)
%
?=&@$!$) ?=#%,#&,^^&
$
=
kf5fjf
ª
%)&) @)=#(% ?=@#,%&,)*$ #!=&@ !(=$%% ?=!&,#*,*#) !nfv*#xhf/ !(=*$% ?=*,*^,*$* )=%^ !&=!@
%
?=&^%@^$ ?=%&,$*,)@^
%
=
/fªsf]6 $$@( !&=*!% ?=@),%*,*#^ @$=(^ !%=#!% ?=!#,^*,&!$ !nfv%%xhf/ !^=*!% ?=&,%!,$)& )=%# !^.@)
%
?=&@$!$) ?=$(,)#,)(&
^
=
Ol/jfª !&*( &=!(% ?=*,#!,!^$ !#=@ *=)(% ?=&,@#,@$^ !nfv !)=*$% ?=$,*$,%$* )=%# !^=!@
%
?=&@$!$) ?=#!,##,!&!
hDdf @$,*^! hDdf !^#=)! hDdf ?=(,@@),))) hDdf
?=@,(*,)),)))
k|fyldstf
s|d
cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf ;+rfng x'g] :yfg cg'dflgt
nfut
sfof{Gjog
ljlw
nfeflGjt
hg;+Vof
cfjlws
of]hgfsf
/0fgLlt;Fu
;DalGwt
cfly{s ljsf;
!= n;'g v]tL ks]6
If]q
bfpg]le/,efn'sf]6,lv;jfª,;'jfvf]nf,nDhL,
lnp/L wf/f - j8f g+=%_
#,%),))) s[ifs ;d'x !*)) cfo cfh{g
@= s]/fp v]tL ks]6
If]q
uf]kfn vf]nf,l;df,rf}wf/f,em\ofnvf]nf -
j8f g+=@_
#,)),))) s[ifs ;d'x !))) cfocfh{g
#= n;'g v]tL ks]6
If]q
:ofnfrf/,bfªh},sfnfkf]v/f,en6'ª,dfn]df/]-
j8f g+=@
#,)),))) s[ifs ;d'x !%))) cfocfh{g
$= Kofh v]tL ks]6
If]q
sf]/n -j8f g+= %_ !,%),))) s[ifs ;d'x #)) cfocfh{g
%= cb'jf v]tL ks]6
If]q
tNnf] s]j/L,dflyNnf] s]j/L - j8f g+= #_ #,)),))) s[ifs ;d'x @%) cfocfh{g
^= cfn' ks]6 If]q d'7fjfª,l;D/L,;Nnfaf]6,k~rf;] #,)),))) s[ifs ;d'x ^)) cfocfh{g
15
sfnfkf]v/f,-j8f g+=$_
&= n;'g v]tL ks]6
If]q
kfxfjfª,;'kfs'gf,e/Lvs{,vf]nfufpF -j8f
g+=$_
#,)),))) s[ifs ;d'x ^)) cfocfh{g
*= s]/fp v]tL ks]6
If]q
gfkm],d}jfª,rfjfª,eªuf/L,rKsf -j8f g+=^_ #,)),))) s[ifs ;d'x !!)) cfocfh{g
(= pGgt hftsf]
/fFuf ljt/0f
r}t] n]s,wfgfjf/f,s'gfaf/f,bk{g - j8f
g+=!_
@,)),))) s[ifs ;d'x @%) cfocfh{g
!)= ldld e6\6 ks]6
If]q
t/fg,vf]nfjfª,- j8f g+=!_ @,)),))) s[ifs ;d'x @%) cfocfh{g
!!= abfd v]tL ks]6
If]q
afudf/f,/kf -j8f g+=#_ !,%),))) s[ifs ;d'x @%) cfocfh{g
!@= cb'jf v]tL ks]6
If]q
cf]x dfly b]vL tn ;Dd -j8f g+=^_ !,%),))) s[ifs ;d'x #)) cfocfh{g
!#= pGgt hftsf]
af]sf vl/b
j8f g+= @ df # j6f,j8f g+=! df @
j6f,j8f g+=# df @ j6f, j8f g+=$ df @
j6f, j8f g+=^ df @ j6f
%,%),))) s[ifs ;d'x !! cfocfh{g
!$= a]df};L t/sf/L
v]tL ks]6 If]q
/Ugfd -j8f g+=%_ !,%),))) s[ifs ;d'x () cfocfh{g
!%= cfn' ks]6 If]q lemªhf @,)),))) s[ifs ;d'x !%) cfocfh{g
!^= 6df6/ v]tL xfOjfª !,)),))) s[ifs ;d'x !%) cfocfh{g
!&= 8«ug km|'6 - %)
k|ltzt_
!,)),)))
!*= d]sf8]dLofg6-
%) k|ltzt_
!,)),)))
!(= bft] cf]v/ - %)
k|ltzt_
!,)),)))
@)= lslj km|'6
ljt/0f - %)
k|ltzt_
!,)),)))
@!= Pef]sf8f]{ ljt/0f
- %) k|ltzt_
!,)),)))
@@= k]sfg g6 km|'6
ljt/0f - %)
k|ltzt_
!,)),)))
@#= afv|fkfng
sfo{s|d
(,%),)))
@$= hl8a'6L dxf;+3
pkzfvf
kl/jt{g uf=kf=
%,)),)))
@%= s[lif d]nf tyf
dxf]T;j
^,)),)))
@^= pTs[i6
ls;fgx?nfO{
k|f]T;fxg tyf
k'?:sf/
$,)),)))
hDdf ah]6M &),%),)))
;fdflhs ljsf;
!= of]u lzlj/
;~rfng
uf=kf=e/L @,)),)))
@= lzIfs
Joj:Yffkg
^ j6} j8fsf lzIfs b/jGbLljlxg
ljBfonox?df lzIfs Joj:Yffkg
(),)),))) 5gf]6 /
lzIfs lgo'lQm
lzIfsaf6 !
lkl/o8df
km/s sfo{s|d
#= k/LIff ;~rfng
tyf Joj:Yffkg
pknlAw k/LIff sIff #% /* ;~rfng
ePsf ljBfnox?df
#,)),))) first term
Exam sf] kl5
sIff #%*
df cWoog
ug]{
ljBfofyL{x?
km/s sfo{s|d
$= k/LIff :t/Ls/0f sIff % /* sf ljBfyL{sf nfuL tf]lsg]
k/LIff s]Gb| tyf ufpFkflnsf
^,%),))) k/LIff af]8{
u7g u/]/
*ljb\ofyL{x? k/LIff
:tf]/GgtL
16
%= a}7s cGt/ls|of ;j} j8f :t/df z}lIfs ;/f]sf/jfnfx?sf]
cGt/ls|of a}7s Ps k6s
!,@),))) ;/f]sf/jfnfx?
e]nf u/]/
cleejsx? ;r]tLs/0f;Fu
;DalGwt
^= a}7s cGt/ls|of kflns :t/df z}lIfs ;/f]sf/jfnfx?sf]
cGt/ls|of a}7s Ps k6s
(),))) z}lIfs
;/f]sf/x?
cleefjsx? ;Fu ;DalGwt
&= a}7s cGt/ls|of k|=c= / lj=Jo=;= cWoIf a]7s kflnsf
:t/df
#,!),))) dfkg / gofF
z}lIfs
;'wf/sf pkfo
vf]hL
cleefjs
tyf
5fq5fqfx?
?k/]vf
lgdf{0f;Fu
;DalGwt
*= cleefs e]nf ljBfno :t/df cleefjs e]nf jif{df @
k6s tf]lsPsf] ljBfox?df
$,)),))) cleefjs
(= tflnd sIff !—%txsf $# j6} ljBfonosf !—!
hgf lzIfsx?sf] EMI tflnd ! k6s
@,%),))) k|lzIfs
k|lzIf0f
$# j6}
lzIfsx?
c+u|]hL lzIf0f
Ifdtf lgdf{0f
;Fu
!)= k'gtf{huL
tflnd
lg=df=lj= tyf df=lj= txsf ul0ft ljifo
lzIfssf] % lbg] k'gtf{huL tflnd ! k6s
!,^*,))) @( hgf
lzIfsx?
?lr hfu/0f
cleofg;Fu
!!= k'gtf{huL
tflnd
;j} afnlzIff lzIfsx?sf] # lbg]
k'gtf{huL tflnd ! k6s
!,@),))) k|lzIfsaf6 dgf]lj1fg;Fu
;DalGwt
!@= z}lIfs
Joj:yfkg
z}lIfs ;fdfu|L ljt/0f !,)),)))) ;xhstf{x?
!#= tflnd sDKo'6/ ljifo lzIf0f ;DalGwt % lbg]
tflnd
!,^*,))) sDKo'6/ ljifo ljifo
lzIfsx?
k|ljlw ;Fu
;DalGwt
!$= lzIfs
k|f]T;fxg
sfo{s|d
kflnsf cGtu{tsf pTs[i6 lzIfs
k|f]T;fxg k'/:sf/- sf]/ ljifox?_ sIff !—
%sf] pknlAwdf
%$,))) pknlAw
d"Nof+sg u/L
xf};nf
hfu/0f
!%= ljBfofyL{
k|f]T;fxg
sfo{s|d
kflnsfe/Lsf pTs[i6 ljBfoyL{ k|f]T;fxg
k'/:sf/ -sf]/ ljifox?df_ sIff ^—*sf]
pknlAwsf] glthf cg';f/
&@,))) pknlAw
d"Nof+sg u/L
dgf]lj1fg
;+u ;lDalGwt
!^= cltl/Qm
ls|ofsnfk
cfwf/e't tyf df=lj= txdf aSt[Tjsnf
k|ltof]lutf kflnsf:t/df ! k6s
^^,))) cfof]hgf ;xefuL
ljBfofyL}{x?
cltl/Qm lzk
ljsf;
!&= cltl/Qm
ls|ofsnfk
cfwf/e't tyf df=lj=txdf xflh/L hjfkm
k|ltof]lutf kflnsf:t/df ! k6s
^^,))) cfof]hgf ;xefuL
ljBfofyL}{x?
cltl/Qm lzk
ljsf;
hDdfM !,@!,#$,)))
:jf:Yo tkm{
!= d=:jf=:j=;]=
k|f]T;fxg
sfo{s|d
!,#%,)))
@= d=:jf=:j=;]=
x?nfO{ dfl;s
a}7s oftfoft
vr{
@,!^,)))
#= :jf=rf}sL
k|d'vx?sf]
dfl;s a}7s
!,&),)))
$= gjlzz' Gofg]
emf]nf vl/b
#,%),)))
%= cf}ifwL pks/0f
9'jfgL
!,)),)))
^= cf]nDk;
z"Idbz{s
oGq,Nofj
s]ldsn vl/b
@,)),)))
&= :jf:Yosf]
kfZj{lrq lgdf{0f
!,)),)))
*= :Jf=rf}sL /
OsfO{s]Gb|sf
nflu dfkb08
cg';f/ cf}iflw
#,)),)))
17
pks/0f vl/b
(= :jf=rf}sL /
OsfO{s]Gb|
u'0f:t/ ;'wf/
cg'bfg
!,)),)))
!)== ue{jlt sfo{s|d
lg/Gt/tf
!,)),)))
!!= cf}iflw e08f/sf
nflul:6n—ofs
vl/b
!,)),)))
!@= lk=Pg=l;= 3/
lelh6
@,)),)))
!#= :jf=rf}sL
Joj:Yffkg rfn'
vr{
!,)),)))
hDdf ah]6M @!,&!,)))
;/;kmfO{tkm{
!= k"0f{ ;/;kmfO{
cleofg
##,)),)))
@= ;fdflhs
cleofg
@,)),)))
hDdf ah]6M #%,)),)))
!= nlIft ju{d'vL
sfo{s|d
!%,)),)))
dlxnf tyf afnaflnsf tkm{ (,)),)))
!= Ho]i7 gful/s
lbj; /
cNhfO{d/ lbj;
@),)))
@= ;d'x u7g tyf
cg'lzIf0f
$),)))
#= 3/]n' lx+;f /
n}+lus lx+;f
;DalGw # lbg]
sfg'gL tflnd
^),))) @%
$= g]t[Tj tyf
;+:yfut ljsf;
tflnd # lbg]
^),))) @%
%= cGt/fli6«o
dlxnf lbj;
#),)))
^= l;k ljsf;
;DalGw tflnd
!,)),))) @)
&= /fli6«o afn
lbj;
@),)))
*= afn Snj u7g
/ kl/rfng
#),)))
(= ljZj ckf+utf
lbj;
@),)))
!)= cf/g k]zfnfO{
Joj;foLs
agfpg cg'bfg
sfo{s|d
$,*),))) ^ k|To]s
j8fdf *)
xhf/sf
b/n]
j8fsf]
l;kmfl/
d'Nof+sg
adf]lhd x'g]
!!= dlxnf ;xfotf
sf]if
$),)))
hDdf ah]6M (,)),)))
k'jf{wf/ ljsf; tkm{ hDdf ?=!,!^,%),)))
!= :jf:Yo ejg
lgdf{0f
! g+= j8f s'/]nL !%,)),)))
18
@= afn sNof0f
cfwf/e"t
ljb\ofno lkmN8
lgdf{0f
! g+=j8f s'/]nL !),)),)))
#= j8f sfof{no
ejg lgdf{0f
@ g+= j8f /fª;L @),)),)))
$= j8f sfof{no
ejg lgdf{0f
# g+= j8f y'lgsf]6 !%,)),)))
%= :jf:Yo ejg
lgdf{0f
% g+=j8f u'l/rf}/ !%,)),)))
^= ;fd'bflos
:jf:Yo OsfO{
s]Gb| lgdf{0f
cf]jfª *,)),)))
&= afudf/f ahf/
9n lgsf;
@,%),)))
*= d/jfª,3f]/g]6L,
k'tnfrf}/ 3f]8]6f]
af6f] lgdf{0f
#,%),)))
(= Ol/jfª
8fF8f,lemGhf
df]6/af6f]
lgdf{0f
!,%),)))
!)= df]6/af6f] dd{t nfs'/Lrf}/ sf]naf]6 x'Fb} j8f hf]8\g] #,)),)))
!!= zf}rfno dd{t k|f=lj= ;'lsbx !,)),)))
!@= vf=kf=dd{t bfªh} g'gyfnf %),)))
!#= 3f]8]6f] af6f]
lgdf{0f
bfªh} dw';]eL/ !,%),)))
!$= df]=af= lgdf{0f afudf/f cfu/f @,)),)))
!%= e"tvf]nf
cf/l;l; k'n
lgdf{0f
#,)),)))
!^= k|x/L rf}sL
Joj:Yffkg tyf
afudf/f af6f]
dd{t ;Def/
j8f g+=# $,)),)))
!&= df=lj=hfv/
ljb\ofno lkmN8
lgdf{0f
j8f g+=@ %,)),)))
!*= wf/fvf]nf
lg:jf+u 3f/L
l;+rfO{ of]hgf
j8f g+=@ !,)),)))
!(= t/fg cf/ l;
l; k'n
j8f g+= ! %,)),)))
hDdf ah]6M!,!^,%),)))
jftfj/0f tyf ljkb Joj:yfkg ;ldlt hDdf ?=@),)),)))
!= k|fs[lts k|sf]k
/fxt
uf=kf=e/L &,)),)))
@= k|fs[lts k|sf]k
Joj:Yffkg
uf=kf=e/L !!,)),)))
#= a[Iff/f]k0f tyf
hnjfo' ;DalGw
tflnd
;fd'bflos jgsf kbflwsf/Lx?nfO{ @,)),)))
hDdf ah]6 ?M @),)),)))
;'zf;g tyf ;+:yfut ljsf; tkm{ hDdf ?= !*,)),)))
!= hgk|ltlglw /
sd{rf/Lx?sf]
;+:Yffut Ifdtf
uf=kf=e/L @,)),)))
19
ljsf; tflnd
@= d]nldnfkstf{
tflnd tyf
Gof;Dkfbgdf
Joj:yfkg
uf=kf=e/L %,)),)))
#= JolQmut 36gf
cgnfO{g
Joj:Yffkg
uf=kf=e/L #,)),)))
$= gful/s ;Gt'li6
;j]{If0f sfo{s|d
uf=kf=e/L !,)),)))
%= ;fj{hlgs
;'g'jfO{ sfo{s|d
uf=kf=e/L #,)),)))
^= cf=j= ;ldIff /
rf}dfl;s
;ldIff
uf=kf=e/L !,%),)))
&= pkef]Qmf
;ldltsf
kbflwsf/Lx?nfO{
tflnd
uf=kf=e/L @,%),)))
hDdf ah]6 ?= !*,)),)))
-@=%_ pk;+xf/
:yfgLo txsf] jflif{s of]hgf tyf jh]6 th'{df lbUbz{g,@)&$ -kl/dflh{t_ n] lglb{i6 u/]sf] of]hgf tyf jh]6
th'{dfsf cfwf/x?nfO{ cf=j= @)&^÷)&& sf] of]hgf sfo{qmd lgdf{0fdf cIf/z kfngf ul/Psf] 5 .
;xeflutfd"ns of]hgf lgdf{0f u/L glthf pGd'v t'Nofpg' cfhsf] cfjZoQmf / r'gf}tLk"0f{ sfo{ /x]sf] 5 .
of]hgf 5gf]6sf r/0fx?df hg;xeflutfnfO{ ;'lglZrt ub}{ 5nkmnsf] dfWodaf6 k|fyldlss/0f ug'{
cfjZos 5 . 5gf]6 u/]sf of]hgfx?n] ljz]ifQMul/jL lgjf/0fdf k|To]If of]ubfg, pTkfbgd"ns tyf l56f]
k|ltkmn lbg ;Sg] cfDbfgL / /f]huf/ j[l4 ug]{ nfut ;xeflutf h'6fO{ :yfgLo ;|f]t ;fwg / ;Lksf] ;d"Rr
k|of]u ug{ ;Sg], ;dfj]zL / lbuf] ljsf; 4f/f :yfgLo eflifs, ;f+:s[lts ljsf;df 6]jf lbg] tkm{ k|flKt
x'g'kb{5 .
of]hgf sfof{Gjogdf k|fljlws Ol:6d]6 / d"Nofªsgsf cfwf/df of]hgf km/kmf/s x'g' cfjZos 5 . ljlw /
k|lqmofnfO{ kfngf u/L z';f;gtkm{ 7f]; k|utL xfl;n ug'{ :yfgLo ;/sf/sf] k|yd st{Jo x'g]5 . jh]6nfO{
cf}lrTo, k|efjsf/Ltf / cfjZoStfsf cfwf/df of]hgf lgdf{0f k|lqmof dfkm{t 5nkmn ug]{ / kf/blz{tfnfO{
sfod /fVg' xfld ;a}sf] sTf{Jo xf] . ljsf;df ;du| If]qsf] of]hgf lgdf{0f ub}{ o; cf=j=sf] gLltnfO{ 6]jf
k'of{pg' / p2]Zo k'/f ug]{ ;a} hgk|ltlgwL, sd{rf/L, :yfgLo j'l4lhlj, lzIfs, kqsf/, pkef]Qmf ;ldtL
;a}sf] ;femf bfloTjnfO{ dgg / lrGtg ug{ cfjZos 5 .
j8f g+= !
20
-k'+hLut sfo{qmd, jh]6 %^ nfv )% xhf/ *)^?k}+of_
qm=;+
=
k|yldstf qmd cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf
;+rfg x'g] :yn
cg'dflgt nfut sfof{Gjog
ljlw
nfeflGjt
hg;+Vof
cfjlws
of]hgfsf
/0fgLlt ;+u
;DalGwt
;fdflhs ljsf; - lzIff tkm{_
! df=lj=wfgfjf/f ljb\ofno zf}rfno ;dk"/s
sf]if
wfgfjf/ @,)),))) (**
@ df=lj=pkjfª ;/:jtL dlGb/ lgdf{0f /
3]/fjf/
pkjfª #,)%,*)^ !@**
# df=lj=wfgfjf/f ejg dd{t ;Def/ wfgfjf/f @,)),))) (**
$ cfwf/e"t ljb\ofno hf]uL8fF8f sDKo'6/
vl/b
hf]lu8fF8f @,)),))) &@*
% vl/jf]6 vfg]kfgL ;dk"/s sf]if vl/jf]6 @,)),))) @)!)
hDdf ?=!!,)%,*)^
k"jf{wf/ ljsf;
! !g+= j8f sfof{no @ sf]7] tn yk lgdf{0f s'/]nL *,)),))) @)@)
@= cf]oªvf]nf lnSofª cf/ l;;L 3f]jf k"n
lgdf{0f
lnSofª #,)),))) @!*
#= cfdf ;d"x bflnd ;fd'bflos ejg
lgdf{0f
bflnd #,)),))) ##*
$= zlxb :tDe lgdf{0f vl/af]6 vl/af]6 !,)),))) @$**
%= pkjfª r}t]n]s df]6/jf6f] dd{t lgdf{0f pkjfª !#,)),))) @$*
^= bflnd t/fg df]6/af6f] dd{t lgdf{0f bflnd (,)),))) (**
&= vf]nfjfª s'gfjf/f l;k|L df]6/jf6f] dd{t
lgdf{0f
vf]nfjfª ^,)),))) (**
hDdf ?=$#,)),)))
jftfj/0f tyf ljkb\ Joj:yfkg
! ;fpg]kfgL klx/f] lgoGq0f / t6aGwg
lgdf{0f
;fpg]kfgL @,)),))) !#*^
hDdf ?=@,)),)))
;j} hDdf ?= %^,)%,*)^
21
j8f g+= @
-k"+hLut sfof{qmd, s'n jh]6 ^* nfv&@ xhf/@## ?k}+of_
qm=;+
=
k|yldstf qmd cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf
;+rfg x'g] :yn
cg'dflgt nfut sfof{Gjog
ljlw
nfeflGjt
hg;+Vof
cfjlws
of]hgfsf
/0fgLlt ;+u
;DalGwt
cfly{s ljsf;
!= egeg] ;]nf/ :6f]/ Joj:yfkg egeg] !,)),))) !))
hDdfM !)))))
;fdflhs ljsf; tkm{
! /fª;L ljb\ofnosf] sIffsf]7f 9nfO{ /fª;L %,)),))) %))))
@ :jf:Yo rf}sL /fª;L Joj:Yffkg /fª;L @,)),))) $)))
# ;fd'bfoLs :Jff:Yo O{sfO s]Gb| 38]/L
lgdf{0f
8fF8fufpF @,)),))) #)))
$ ;fd'bfoLs :Jff:Yo O{sfO s]Gb| Joj:Yffkg 8fF8fufpF !,%),))) #)))
% /fª;L afnlzIff Joj:Yffkg #,@),))) @))
^ gf]nfb]jL 6f]nljsf; ;ldlt vf=kf= dd{t #,)),))) ^))
& hf]lubx 6f]nljsf; ;ldlt vf=kf= dd{t #,%),))) ^))
* hg k|ultlzn 6f]nljsf; vf=kf= dd{t &,)),))) %))
( /]efªs'gf vfg]kfgL lgdf{0f #,)),))) !))
!)= kfFrk'lGg v]nd}bfg lgdf{0f ^,$@,))) %)))
!! zlxb :d[lt o'jf Sna /fª;L !,)),))) !))
hDdfM ?=#&,^@,)))
k"jf{wf/ ljsf;
! nf]sdfg xl/k"v]{ ;'gf/ ;lxbdfu{ ;kmfO{ !^,)),))) %)))
@ l;:g] kf]v/f rf}wf/f efjfª hf]8\g] df]=af=
lgdf{0f
&,)),))) %)))
# zlxbdfu{ /fNjfª hf]8\g] df]=af= lgdf{0f #,)),))) ^))
$ s'Ddfª 3f]8]6f] af6f] dd{t !,)),))) @%))
% a'd]/Lvf]nf emf]n'ªu] k'n lgdf{0f Doflrª ^,)@,### $))
^ l;:g] dfl8vf]nf n3' hnljb\o't s'nf] @,%),))) #))
22
lgdf{0f
hDdf ?=#),!),@##
hDdf M ?= ^*,&@,@##
j8f g+=# -k"+hLut sfo{qmd,jh]6 #% nfv #& xhf/ ^ ;o ^&_
qm=
;+=
k|yldstf qmd cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf
;+rfg x'g] :yn
cg'dflgt nfut sfof{Gjog
ljlw
nfeflGjt
hg;+Vof
cfjlws
of]hgfsf
/0fgLlt ;+u
;DalGwt
k"jf{wf/ ljsf;
!= jfudf/f /kf ;NnLahf/ ;Dd df]6/af6f]
dd{t
jfudf/f @,)),)))
@= s'Gkf ;fF3'/f Ol/jfª8fF8f ko' sfnfkf]v/f
df]6/af6f] 9nlgsf; / dd{t
s'Gkf %,)),)))
# b]pefg rr'{xfn] df]6/af6f] dd{t b]pefg @,)),)))
$ tfO{jfª vli6kf]n] 8fF8fufpF df]6/af6f]
dd{t
tfO{afª @,)),)))
% jfudf/f y'lgsf]6 sfnfkf]v/f df]6/af6
dd{t / 9nlgsf;
sfnfkf]v/f %,#),)))
^= # g+= j8fsfof{no ef]h]qf s]p/L
df]6/af6f] lgdf{0f
s]p/L %,)),)))
&= tNnf] s]j/L 5/Lvf]nf 3f]8]6f]af6f] dd{t tNnf] s]j/L %),)))
*= df=lj=s]j/L kmlg{r/ lgdf{0f s]j/L @,)),)))
(= df=lj=jfudf/f a}7sxn Joj:yfkg jfudf/f !,)),)))
!)= s]j/L :jf:Yo rf}sL Joj:Yffkg s]j/L %),)))
!!= lkknkfgL vfg]kfgL d'xfg lgdf{0f &),)))
!!= df=lj=y'lgsf]6 lkmN8 lgdf{0f y'lgsf]6 !,)),)))
hDdf ?=@&,)),)))
23
jftfj/0f tyf ljkb\ Joj:yfkg
! ljkb\ Joj:yfkg j8f !,)),)))
;'zf;g tyf ;+:yfut ljsf;
! nfnLu'F/f; o"jf Sna sfo{s|d ;~rfng /
Joj:yfkg
jfudf/f #,%),)))
@= # g+= j8fsfof{no Joj:yfkg y'lgwf]6 !,!@,^^&
#= # g+=j8fsfof{no jfO{s vl/b j8fsfof{no @,&%,)))
hDdf ah]6 ?=&,#&,^^&
s'n hDdf M ?=#%,#&,^^&
j8f g+=$
-k+hLut sfof{qmd, jh]6 %&nfv $* xhf/ @^ ?k}of_
qm=
;+=
k|yldstf qmd cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf
;+rfg x'g] :yn
cg'dflgt nfut sfof{Gjog
ljlw
nfeflGjt
hg;+Vof
cfjlws
of]hgfsf
/0fgLlt ;+u
;DalGwt
;fdflhs ljsf;
:jf:Yo tkm{ M
! kf]if0f ;'wf/ sfo{s|d :j+;]jLx?nfO{
k|f]T;fxg / cfjZos ;dfg vl/b
/fS;]jfª @,)),))) ^))
#= k"0f{ ;/;kmfO{;DalGw cleog j8fel/ !,)),))) ^))
hDdf ah]6 #,)),)))
vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{
! gf}d'n] kfxfjfª whfaf]6 vf=kf=dd{t
of]hgf
kfxfafª #,)),))) !%)
@= 36\6vf]nf k"v]{kfgL vf=kf=of]hgf k"v]{kfgL !,%),))) !@*
#= sfnfkf]v/f vfn8fF8f u}/fvs{ cf]v/af]6
vf=kf=of]hgf
sfnfkf]v/f
u}/fvs{
@,%),))) !))
$= afnvf]nf efnrf}/ l;/8fF8L /fx]sf6]
sf/fvf]l/of vf=kf=dd{t
efnrf}/ !,$*,))) @%
24
%= j8fsfof{no :jf:Yo rf}sL vfg]kfgL
3]/fjf/ / O{lG6]s lgdf{0f
/fS;]jfª !,)),))) #)
^= b'wLnfu}/f dfO{:yfg nIf/tf5] vf=kf=
lgdf{0f
nIf/tf5] #,)),))) @#%
hDdf ah]6 !@,$*,)))
v]ns'btkm{
! e]/Lvs{ lkmN8 lgdf{0f e]/Lvs{ !,)),))) &%
hDdf ah]6 !,)),)))
k"jf{wf/ tkm{
! /fn]vf]nf af5]cf]v/ /fosf6] kftn]8fF8f
;'k]u}/f df]=jf= lgdf{0f tyf dd{t
kfxfjfª
;'k]u}/f
#,)),))) $))
@ jfudf/f cfu| dfO{:yfg ;Nnfaf]6
sfnfkf]v/f df]=jf= dd{t
dfO{:yfg
sfnfkf]v/f
#,)),))) #))
# jfudf/f /kfkf]v/L cf/vf]nf /fS;]jfª
df]=jf= dd{t
cf/vf]nf
/fS;]jfª
#,)),))) !(%
$ vfgLvf]nf wf]ovf]o df]=jf= lgdf{0f l;?jf/L %,)),))) !*)
% cfu|vfgL vf]nf sfnfkf]v/f df]=jf= dd{t k~rf;] #,)),))) @))
^ ;fg]kf]v/L l;hfvf]nf bjf/];Dd
3f]8]6f]af6f] dd{t
l;hfvf]nf
bjf/]
@,)),))) !%)
& s'ªu|L b'd} /fS;]jfª sfnfkf]v/f
df]=jf=dd{t
sfnfkf]v/f %,)),)))
* rf/]9'ªuf sf]k/] df]=jf=dd{t rf/]9'ªuf @,)),)))
( s'ªu|L vf]nfufpF a;Gw'/f b'jf/] df]=jf=
=dd{t
b'jf/] #)))))
!) 8'd}vf]nf emf/kf]v/L 3f]8]6] af6f] dd{t emf/kf]v/L @,)),))) !$)
!!= df=lj=cf/vf]nf 3]/fjf/ tyf zf}rfno
dd{t
df=lj=cf/vf]
nf
!,%),))) @))
!@= 9f6]/f cf/vf]nf /fS;]jfª df]6/af6f] #,)),))) !%)
hDdf ah]6M#%,%),)))
ejg tkm{
! zlxb d]df]l/on o'jfSnj d~r lgdf{0f !,%),))) @))
@ d08nL ejg lgdf{0f dfO{:yfg #,)),))) *)
25
hDdfM $,%),)))
;'zf;g tyf ;F:yfut ljsf; tkm{
! sfof{no Jo:yfkg !,)),)@^ ^))
hDdfM!,)),)@^
s'n hDdfM ?=%&,$*,)@^
j8f g+=%
-k+hLut sfo{qmd,s'n jh]6 $( nfv # xhf/ (& ?k}+of_
qm=;= k|fyfldstf qmd
cfof]hgfsf] gfd
cfof]hgf ;+rfng x'g] :yn cg'dflgt
nfut
sfof{Gjo
g ljlw
nfelGj
t
hg;+Vo
f
cfjlws
of]hgfsf
/0flglt ;Fu
;DjlGwt
s}lkmot
;fdflhs ljsf; tkm{
lzIff tkm{
! lz;' afnljsf;
s]Gb| Joj:yfkg
uf]/Lrf}/ / lv;fjfª @,)),))). j8f
sfof{no
@))
@ k|fljlws lzIff
xfl;n ug{ ljkGg
blnt ljBfyL{x?
nfO{
P;=O=O=kl/Iffdf
pTs[it g+=Nofpg]
5fq 5fqfnfO{
5fqj[lQ sfof{qmd
j8f sfof{no dfkm{t %,*%,))). j8f
sfof{no
;DjlGwt
ljBfyL{x?
qmdfut
of]hgf
ljBfnodf jl~rt j8f sfof{no dfkm{t @%,))). j8f ;DjlGwtljBfyL{x? qmdfut
26
# afnafnlsfx?nfO{
k9\g pTk|]l/t
cf+lzs 5fqj[lQ
sfof{qm
sfof{no of]hgf
$ txut ljBfnodf
l/hN6 /fd|f] Nofpg]
ljBfnonfO{
k'/is[t ug]{ sof{qm
j8f sfof{no dfkm{t @%,))). j8f
sfof{no
;DjlGwt
ljBfnox?
qmdfut
of]hgf
hDdf *,#%%,)))
;f+:s[lts tyf k|j4{g tkm{
! nf]k pGd'v k};/L
gfrnfO{ ;+/If0f ug]{
sfof{qmd
kl/jt{g uf=kf=)%g+=j8f
el/
$#,)(&. g]kfn
du/ ;+3
$)))
hDdf $#,)(&
n}+lus tyf k|j4{g tkm{
! j8fn] ;+rfng u/]sf
ljleGg cleofgx?
afnljjfx,dlb/f
lgoGq0f,k"0f{;/kmfO{ ;DjlGw
;"rgfd'ns x'l8+ª af]8{ lgdf{0f
;a} 6f]n tyf l;df
gfsfx?df
%),))). j8f
sfof{no
$%))
@ ckf∙x?nfO{ ;Ddfg
sfof{qmd
;a} 6f]ndf %),))). j8f
sfof{no
!))
# blntx?sf nflu k~r] afhf
vl/b
blnt a:tL %),))). blnt
ljsf;
d+r
@%)
$ afnlbj;sf] cj;/df
afnzf]if0f,afn>d,afnljjfx
lj?4df /rgfTds sfof{qmd
;a} 6f]n a:tL @%,))). j8f
sfof{no
%))
% h]i7 gful/snfO{ lx8\b'ndf ;a} 6f]n a:tL %),))). j8f @%)
27
;xhx'g] ;fdfg vl/b sfof{no
^ dlb/f / afnljjfx ;DaGwL
6f]n ljsf;df cGt/lqmof
sfof{qmd
;a} 6f]n a:tL ^),))). j8f
sfof{no
%%)
& Dlxnf :jod;]ljsf / cfdf
;d"xsf kbflwsf/LnfO{
Got[Tj ljsf; ;DalGw
tflnd
%),))). u|fldg
dlxnf
hghfu/g
;d"x
#))
hDdf#,#%,)))
vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ tkm{
! vf=kf= dd{t ;flgn]v,gf+u/]8fF8f,kf]v/wf/f $,)),))). ;DjlGwt
p=;=
#))
@ aflx/L vf]k lSnlgs ejg
6\ofd vf=kf=zf}rfno
lgdf{0f
6\ofd @,)),))). ;DjlGwt
p=;=
$))
# k"0f{;/;kmfO{ pGd'v 6f]n
3f]if0ff
;fljs )# $),))). j8f
sfof{no
@))
hDdf^,$),))).
:jf:Yo tkm{
! ;?jf /f]u tyf g;g]{ /f]usf
nflu r]tgf d'ns sfof{qmd
;a} 6f]n a:tL %),))). :jf:Yo
rf}sL /
#))
@ 8]:s6k,kmf]6f]skL ,lk|G6/
vl/b
:jf:Yo rf}sL /fª\sf]6 %),))). j8f
sfof{no
hDdf!,)),))).
u_ k"jf{wf/ ljsf; tkm{
! ;8s lgdf{0f of]hgf df}nfaf]6,wgyfgf,t'/s'dwf/f
lgGdfª
@,)),))). ;DjlGwt
p=;=
$))
@ ;8s lgdf{0f of]hgf av]{8fF8f ,jh]gL @,)),))). ;DjlGwt
p=;=
@%)
28
# ;8s dd{t ;+ef/ k'tnfrf}/,df}nfaf]6
/uf]/Lrf}/
!,%),))). ;DjlGwt
p=;=
%%) qmdfut
of]hgf
$ ;8s dd{t ;+ef/ afudf/f,df}nfaf6 !,%),))). ;DjlGwt
p=;=
%%) qmdfut
of]hgf
% ;8s dd{t ;+ef/
efn'sf]6,uf]/Lrf}/
%,%),))). ;DjlGwt
p=;=
$))) qmdfut
of]hgf
^ ;8s dd{t ;+ef/ emfqmLvf]nf,h}kf,/ugfd,uf]
/Lrf}/
$,)),))). ;DjlGwt
p=;=
$))) qmdfut
of]hgf
& ;8s dd{t ;+ef/ afFlhaf]6,nfld8fF8f,h'df/f
ª\;L ?s'd hf]8\g]
#,)),))). ;DjlGwt
p=;=
$))) qmdfut
of]hgf
* ;8s dd{t ;+ef/ /fgLsf]6,/fs'nLaf]6,;fgLn]v $,)),))). ;DjlGwt
p=;=
$))) qmdfut
of]hgf
hDdf ?M @#,%),)))
v]ns'b d}bfg tkm{
! v]ns'b d}bfg lgdf{0f vl/3}/f %,)),))). ;DjlGwt
p=;=
$))) qmdfut
of]hgf
hDdf %,)),))).
cfly{s ljsf;
!= u|Lg kfs{ lgdf{0f h'df/fª;L !,)),))) ;DalGwt p=;=
s'n hDdfM ?=$(,)#,)(&
j8f g+=^ s'n ah]6M #! nfv ## xhf/ !&! ?k}+of
qm= k|yldstf qmd cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf
;+rfg x'g]
cg'dflgt nfut sfof{Gjog nfeflGjt cfjlws
of]hgfsf
29
;+= :yn ljlw hg;+Vof /0fgLlt ;+u
;DalGwt
s=;fdflh ljsf;
! g]=/f=df=lj=sf]njf]6 gfkm] lkmN8
lgdf{0f
@,)),)))
@= k|f=lj= cf]x lkmN8 lgdf{0f @,%),)))
#= hgtf k|f=lj= lkmN8 lgdf{0f rfjfª !,)),)))
$= afnljsf; yfg]sf]6 ejg dd{t !,)),)))
%= afnljsfz O{l/jfª kmlg{r/ lgdf{0f %),)))
^= jfJorf}/ vf=kf=dd{t ;Def/ !,)),)))
hDdf *,)),)))
k"jf{wf/ tkm{
! rKsf u'F/f;] df]=jf= lgdf{0f / dd{t !),)),)))
@ cf]x le/s'gfx'Fb} ;'lsbx kfFrk'Gg] hf]8\g]
df]=jf= dd{t lgdf{0f
(,)),)))
# O{=k|=sf= cf]jfª k|ltIffno / efG;f3/
dd{t
!,%),)))
hDdf ah]6 M@),%),)))
jftfj/0f tyf ljkb\ Joj:yfkg
! rKsf sgf3f/L cf/ ;L ;L t6aGwg
lgdf{0f
@,*#,!&!
hDdfM @,*#,!&!
s'n hDdfM ?= #!,##,!&!
j8fut rfn'vr{
s|;+= a=p=lz=g+= vr{ lzif{s ! g+=j8f @ g+=j8f # g+=j8f $ g+=j8f % g+=j8f ^ g+=j8f
!= sf=;= tna !,%!,))) !,)$,))) !,#),))) @,#$,))) !,*),))) !,(%,)))
30
eQf vr{
@= kbflwsf/L
a}7s eQf
!,%!,@)) !,%%,))) !,*),))) !,@),))) !,%!,@)) !,%%,)))
#= b}lgs e|d0f
vr{
!,)(,*)) !,^),))) !,*@,))) !,^),))) !,$),*)) !,$&,)))
$= d;nGb
tyf
sfof{no
;+rfng
vr{
!,%),))) !,@),))) !,!),))) &),))) (),))) *),)))
%= OGwg vr{ $),))) #%,))) $#,^*% @),))) #),))) #%,)))
^= cg'udg
d'Nof+sg
vr{
) %#,))) ) %),))) %),))) %#,)))
&= ;jf/L
;fwg dd{t
vr{
%),))) $%,))) &%,))) @%,))) $),))) #%,)))
*= ljdf tyf
gljs/0f
!%,))) !%,))) ^,%)) %,))) !),))) !%,)))
(= kfgL tyf
ljh'nL vr{
) %,))) @,$)) #,))) #,))) %,)))
!)= ;+rf/
dx;'n vr{
!%,))) !%,))) ) @),))) @%,))) !),)))
!!= 3/ef8f
vr{
) !*,))) @^,$)) !*,))) ) !$,$))
!@= klqklqsf
tyf 5kfO{
!),))) !%,))) ) !%,))) @),))) $^))
!#= ljljw vr{ !,)*,))) ^),))) $$,)!% ^),))) ^),))) %!,)))
hDdf ljlgof]lht ah]6 ?= *,)),))) *,)),))) *,)),))) *,)),))) *,)),))) *,)),)))
31
32
33
l/b
34
8L vl/b
@^##@ zzt{ cg'bfg ?=xhf/df
ah]6 pklzif{s g+=÷ls|ofsnfk g+= sfo{s|d ;|f]t ah]6
#)*))!)$ /fli6«o u|fdL0f tyf tyf gjLs/0fLo phf{ sfo{s|d !*,))
#!@)!)!! s[lif ljefu %,))
@=&=!%=!( ;xsf/L l;+rfO{,;fgf l;+rfO{ dd{t ;Def/ tyf lgdf{0f g]kfn ;/sf/ gub %,))
!@)!!)% s]lGb|o s[lif k|of]uzfnf sfo{s|d %,))
@=&=!%=!* df6f] kl/If0f u/L df6f] ;'wf/sf] nfuL ;fdu|L÷k|ljlw
ljt/0f÷x:tfGt/0f
g]kfn ;/sf/ gub @,))
@=&=!%=@@ esf/f] ;'wf/ sfo{s|d g]kfn ;/sf/ gub #,))
#!@)!!)^ s[lif k"jf{wf/ ljsf; tyf s{lif oflGqs/0f k|jw{g sfo{s|d ^,))
!!=$=@@=!* /li6s :6f]/ lgdf{0f g]kfn ;/sf/ gub ^,))
#!@)@!)@ kz' :jf:Yo,/f]u cGj]if0f ;]jf tyf Sjf/]G6fO{g sfo{s|d $,)%
@=&=!*=$ ljleGg vf]kx? nufP afkt EoflS;g]6/x?nfO{ kfl/>lds g]kfn ;/sf/ gub !,@%
@=&=!*=% kz' :jf:Yo Joj:yfkgsf nfuL cf}iflw ljt/0f g]kfn ;/sf/ gub !,$%
@=&=!*=^ j8{ km\n' /f]u nufot cGo/f]ux?sf] lgoGq0fsf] nflu a}7s
tyf gd'gf ;+sng u/L k7fpg] tyf k|b]z tyf ;+3df
l/kf]l{6ª ug]{
g]kfn ;/sf/ gub &%
@=&=!*=& kz'kG5L tyf dT:o pkrf/ ;]jf g]kfn ;/sf/ gub ^)
#!@)@!)# kz'klG5 ;|f]t Joj:yfkg tyf k|jB{g sfo{s|d @,$)
@=&=!*=# t/n gfO{6«f]hg 9'jfgL e08f/ tyf ljt/0f tyf Joj:yfkg g]kfn ;/sf/ gub @,$)
#$#))!)@ v]ns'b ljsf; sfo{s|d !))
^=@=@=!!# /fi6«klt /lgË l;N8 k|ltof]lutf -:yfgLO tx:t/Lo_ g]kfn ;/sf/ gub !,))
35
#%))))!$ ;j}sf nfuL lzIff—cfwf/e't tx $,!!,%%
!=!=!=^& cfwf/e't txsf :jLs[t b/jGbLsf lzIfs,/fxt cg'bfg
lzIfssf nflu tna eQf cg'bfg - ljz]if lzIff kl/ifb
cGt/utsf lzIfs ÷ sd{rf/Lx? ;d]t_
g]kfn ;/sf/ gub $,!!,%%
#%))))!% dfWoflds tx (&,*^
!=!=#=$ cfwf/e't txsf :jLs[t b/jGbLsf lzIfs,/fxt cg'bfg
lzIfssf nflu tna eQf cg'bfg - ljz]if lzIff kl/ifb
cGt/utsf lzIfs ÷,k|fljlws wf/sf k|lzIfs ;d]tsd{rf/L_
g]kfn ;/sf/ gub (&,*^
#%)))*)! ljBfno If]q ljsf; sfo{s|d—lhNnf :t/ ^,)$,&&
!=!=$=! k|f/lDes afn ljsf; ;xhstf{x?sf] kfl/>lds tyf ljBfno
sd{rf/L Joj:Yffkg cg'bfg
g]kfn ;/sf/ gub $$,)(
!=!=$=! k|f/lDes afn ljsf; ;xhstf{x?sf] kfl/>lds tyf ljBfno
sd{rf/L Joj:yfkg cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
&)#
!=!=$=! k|f/lDes afn ljsf; ;xhstf{x?sf] kfl/>lds tyf ljBfno
sd{rf/L Joj:yfkg cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
!@,$(
!!=!=@=! ljBfno ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f cg'bfg g]kfn ;/sf/ gub !,(!,@(
!!=!=@=! ljBfno ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f cg'bfg P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
#),%)
!!=!=@=! ljBfno ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f cg'bfg P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g] qm[0f %$,@!
@=$=^=! ;fj{hlgs ljBfonosf nflu lgz'Ns kf7ok':ts cg'bfg g]kfn ;/sf/ gub !&,#!
@=$=^=! ;fj{hlgs ljBfonosf nflu lgz'Ns kf7ok':ts cg'bfg P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
@,&^
@=$=^=! ;fj{hlgs ljBfonosf nflu lgz'Ns kf7ok':ts cg'bfg P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
$,(!
@=&=!!=! tf]lsPsf ljb\ofyL{x?sf] lbjf vfhfsf nflu ljBfononfO{
cg'bfg
g]kfn ;/sf/ gub *#,)@
@=&=!!=! tf]lsPsf ljb\ofyL{x?sf] lbjf vfhfsf nflu ljBfononfO{
cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
!#,@#
@=&=!!=! tf]lsPsf ljb\ofyL{x?sf] lbjf vfhfsf nflu ljBfononfO{
cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
@#,%@
@=&=!#=!) ljBfono ;~rfng tyf Joj:yfkg cg'bfg g]kfn ;/sf/ gub !%,)%
@=&=!#=!) ljBfono ;~rfng tyf Joj:yfkg cg'bfg P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
@,$)
@=&=!#=!) ljBfono ;~rfng tyf Joj:yfkg cg'bfg P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
$,@&
@=&=!#=!! z}lIfs kx'Fr ;'lglZrt,cgf}krfl/s tyf j}slNks lzIff lzIff
sfo{s|d- k/Dk/fut ljBfono,j}slNks ljBfno,;fIf/tf /
lg/Gt/ lzIffsf sfo{s|d ;d]t_
g]kfn ;/sf/ gub ^,(#
36
@=&=!#=!! z}lIfs kx'Fr ;'lglZrt,cgf}krfl/s tyf j}slNks lzIff lzIff
sfo{s|d- k/Dk/fut ljBfono,j}slNks ljBfno,;fIf/tf /
lg/Gt/ lzIffsf sfo{s|d ;d]t_
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
!,!!
@=&=!#=!! z}lIfs kx'Fr ;'lglZrt,cgf}krfl/s tyf j}slNks lzIff lzIff
sfo{s|d- k/Dk/fut ljBfono,j}slNks ljBfno,;fIf/tf /
lg/Gt/ lzIffsf sfo{s|d ;d]t_
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
!,(^
@=&=!#=!# ljBfonodf z}lIfs u'0f:t/ ;'b[l9s/0f Pjd\ sfo{;Dkfbgdf
cfwfl/t k|f]T;fxg cg'bfg
g]kfn ;/sf/ gub !&,(@
@=&=!#=!# ljBfonodf z}lIfs u'0f:t/ ;'b[l9s/0f Pjd\ sfo{;Dkfbgdf
cfwfl/t k|f]T;fxg cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
@,*^
@=&=!#=!# ljBfonodf z}lIfs u'0f:t/ ;'b[l9s/0f Pjd\ sfo{;Dkfbgdf
cfwfl/t k|f]T;fxg cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
%,)*
@=&=!#=* k|lt ljBfofyL{ nfutsf cfwf/df lzIf0f l;sfO ;fdu|L Pjd\
sIff * sf] k/LIff Joj:yfkg cg'bfg
g]kfn ;/sf/ gub #@,#$
@=&=!#=* k|lt ljBfofyL{ nfutsf cfwf/df lzIf0f l;sfO ;fdu|L Pjd\
sIff * sf] k/LIff Joj:yfkg cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
%,!%
@=&=!#=* k|lt ljBfofyL{ nfutsf cfwf/df lzIf0f l;sfO ;fdu|L Pjd\
sIff * sf] k/LIff Joj:yfkg cg'bfg
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
(,!^
&=@=!=! ;fj{hlgs ljBfonodf cWoog/t ljBfofyL{x?sf nflu
5fqj[lQ - cfj;Lo tyf u}/cfj;Lo_
g]kfn ;/sf/ gub !),*@
&=@=!=! ;fj{hlgs ljBfonodf cWoog/t ljBfofyL{x?sf nflu
5fqj[lQ - cfj;Lo tyf u}/cfj;Lo_
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
cg'bfg
!,(^
&=@=!=! ;fj{hlgs ljBfonodf cWoog/t ljBfofyL{x?sf nflu
5fqj[lQ - cfj;Lo tyf u}/cfj;Lo_
P;=P;=l8=lk= zf]wegf{ x'g]
qm[0f
#,$)
#^%)!!)# emf]n'+u] k'n If]qut sfo{s|d @%,))
!!=$*=#%@ df]/jf+u bf]efg vf]nf,e]/Lvs{ emf]=k'=kl/jt{g ufpFkflnsf,/f]Nkf g]kfn ;/sf/ gub @%,))
#^%)!*)! u|fld0f ;fd'bflos k"jf{wf/ ljsf; sfo{s|d !%,))
^=@=@=^ slRr ;8s g]kfn ;/sf/ gub (,&%
^=@=@=& lhljsf]kfh{g tyf cfocfh{g j[l4sf nflu cGo ls|ofsnfx? g]kfn ;/sf/ gub %,@%
#&))!)!@ k|fyld :jf:Yo ;]jf !,%(,@#
^=@=@=!! :yfgLo txsf :Jff:Yo rf}sL, k|f=:Jff=s]= / c:ktfnx?df
sfo{/t sd{rf/Lx?sf] tnj dx+uL eQf :yfgLo eQf kf]zfs
nufot cGo k|zf;gLs vr{ ;d]t
g]kfn ;/sf/ gub !,%(,@#
#&))!!)! Ifo/f]u lgogq0f @,#%
@=&=@@=#& sDo'lgl6 86\; sfo{s|d ;+rfng vr{ g]kfn ;/sf/ gub #)
@=&=@@=%( pkrf/ s]Gb|x?df cfsl:ds cj:yfdf cf]iflw Pj+ Nofj
;fdu|L 9'jfgL, sfo{s|dsf nflu cfjZos :6]zg/L tyf kmd{
km/d]6 kmf]6f]skL,lj/fdLsf] JolQmut ljj/0f O{—l6=la=
/lhi6/df cWofjlws,;d'bfo kl/rfng ul/ Ifo/f]u lj/fdL
g]kfn ;/sf/ gub $%
37
lgbfgsf nflu k|]if0f tyf pkrf/, ljZj Ifo/f]u lbj;
dgfpg]
@=&=@@=^) :jf:Yo ;+:yfaf6 6f9f /x]sf a:tL tyf :Jff:Yo ;]jfdf kx"r
sd ePsf, sf/fuf/,u'Daf,:s'n,j[Bf>d,pBf]u ePsf]
If]q,zx/L 3gfa:tL,nufot cGo Ifo/f]usf hf]lvdo'Qm
hg;+Vofdf dfOs|f]:sf]lks SofDk nufotsf cGo ;s[o
Ifo/f]u vf]hk8tfn sfo{s|d
g]kfn ;/sf/ gub &%
@=&=@@=^! sfo{s|dsf] lgoldt cg'udg tyf d'Nof+sg ul/ sfo{s|dsf]
u'0f:t/Lotf ;'lglZrt ug]{, :ynut cg'lzIf0f u/L
:jf:Yosld{x?sf] Ifdtf clej[l2,Ifo/f]usf la/fdLsf]
pkrf/sf] glthfsf] sf]x6{ ljZn]if0f tyf sfo{s|dsf]
rf}dfl;s ;ldIff
g]kfn ;/sf/ gub *%
#&))!!)# PsLs[t dlxnf :jf:Yo tyf k|hgg :jf:Yo sfo{s|d ##,$@
!!=#=(=! kl/jf/ of]hgf tyf k|hgg :jf:Yo sfo{s|dsf nflu
cf}hf/÷pks/0f vl/b
g]kfn ;/sf/ gub @&
@=%=&=@ dft[ tyf gjlzz' sfo{s|dsf nflu JolQm s/f/ g]kfn ;/sf/ gub !),^$
@=&=@@=@) kl/jf/ of]hgf tyf k|hgg :jf:Yo sfo{s|d g]kfn ;/sf/ gub $,!^
@=&=@@=@! dft[ tyf gjlzz' sfo{s|d g]kfn ;/sf/ gub $,()
@=*=!=$ dft[ tyf gjlzz' sfo{s|d cg'udg tyf ;'kl/j]If0f g]kfn ;/sf/ gub !)
&=!=!=# dft[ tyf gjlzz' sfo{s|d cGtu{t cfdf ;'/Iff ,Gofgf] emf]nf,
Vitamin K, , Magnesium sulphet, Calcium
sulphet / lgz'Ns ue{ktg sfo{s|d
g]kfn ;/sf/ gub !#,%)
#&))!!)$ Plss[t afn :jf:Yo Pj+ kf]if0f sfo{s|d !!,*!
@=&=@@=@@ kf]if0f sfo{s|d -g]kfn ;/sf/_ g]kfn ;/sf/ gub #,)$
@=&=@@=@# kf]if0f sfo{s|d -o'lg;]km_ o'lg;]km ;f]em} e'QmfgL !,))
@=&=@@=$( bfb'/f ?j]nf vf]k cleofg g]kfn ;/sf/ gub %(
@=&=@@=%) /f]6f vf]k ;'?jft g]kfn ;/sf/ gub #)
@=&=@@=%! lgoldt tyf k'0f{ vf]k lbuf]kgf / vf]k 9'jfgL g]kfn ;/sf/ gub @,()
@=&=@@=%@ vf]ks]Gb| lgdf{0f g]kfn ;/sf/ gub #,(*
#&))!!)% dxfdf/L tyf /f]u lgoGq0f sfo{s|d !,^(
@=&=@@=! /]lah,;k{b+z cflbsf] hgr]tgf;DalGw k|rf/ k|;f/ tyf lbj;
dgfpg] kz' k+IfL cflbaf6 x'g] O{lGkm'PGhf, a8{ km\n',P=Pd=cf/=
l;li6;sf]{l;;,6S;f]KnfHdf]l;; cfbL ljleGg ;?jf/f]u
;DalGw /f]syfd / ;r]tgf sfo{s|d
g]kfn ;/sf/ gub @)
@=&=@@=!) g;g]{ /f]u ;DalGw sfo{s|d -cled'vLs/0f, g;g]{ /f]u tyf
dfgl;s :jf:Yo;DalGw ;r]tgf sfo{s|d
g]kfn ;/sf/ gub &)
@=&=@@=!! dfgl;s :Jff:Yo ;DalGw dxTjk'0f{ lbj; dgfpg] -cfTdxTof
/f]syfd lbj;,dfgl;s :jf:Yo lbj;,cNhfOd/ lbj;_
g]kfn ;/sf/ gub !(
38
dfgl;s :jf:Yo ;d:ofaf6 k|efljt JolQmsf kl/jf/sf
;b:ox? -:Jff:Yostf{x?_ sf nfuL Ifdtf clej[l4 sfo{s|d
@=&=@@=# dxfdf/L tyf k|sf]khGo /f]ux?sf] cj:Yffdf FRT ÷CRT
kl/rfng ug]{,rf}dflzs l/Eo' tyf cled'vLs/0f ug]{
g]kfn ;/sf/ gub ^)
#&))!!)^ ckfFutf /f]syfd tyf s'i7/f]u lgoGq0f sfo{s|d !%
!=!=!=$ ljZj s'i7/f]u lbj; tyf ckf+utf lbj;sf] pknIodf
sfo{s|d
g]kfn ;/sf/ gub !%
#&))!!)* c:ktfn lgdf{0f ;'wf/ tyf Joj:Yffkg ;"rgf k|0ffnL !,$%
@=&=@@=!$ :yfgLo txsf :jf:Yo ;F:Yfx?sf] dfl;s,rf}dfl;s
;ldIff,;"rgf ;+sng,u'0f:t/ ;'wf/ ;fy} ljB'lto k|ltj]bgsf
nflu OG6/g]6 ;]jf dxz'n e'QmfgL ;d]t
g]kfn ;/sf/ gub !,$%
#&))!!)( /fli6«o :jf:Yo lzIff,;"rgf tyf ;+rf/ s]Gb| #&))!!)( !,@%
!=!=@=!) ljBfno :jf:Yo lzIff,cfdf ;d"x tyf :yfgLo txdf
:jf:Yosf nflu ;fdflhs Jojxf/ kl/jt{g k|jWb{g cleofg
g]kfn ;/sf/ gub !,@%
#&))!()! pkrf/fTds ;]jf sfo{s|d !^,)%
^=@=@=!^ cf}ifwLsf] ;d'lrt k|of]u k|jw{gsf] nflu ;fyL ;d'x lzIff
sfo{s|d tyf cfwf/e"t :jf:Yo ;]jf ;DalGw :t/Lo pkrf/
kl4lt cled'vLs/0f tyf ;ldIff sfo{s|d
g]kfn ;/sf/ gub !,@%
^=@=@=!&
cfwf/e't tyf cfsl:ds ;]jf :jf:Yo rf}sL
÷k|f=:jf=s]=÷k|fylds c:ktfnsf] Go"gtd dfkbG8 cg'udg
;DalGw cled'lvs/0f sfo{s|d
g]kfn ;/sf/gub !,))
^=@=@=!&!
cfwf/e"t tyf cfsl:ds ;]jfsf] nflu cf}ifwL v/Lb k"jf{g'dfg,
kl/df0f lgwf{/0f tyf :k]lzlkms];g tof/ ug]{ sfo{sf] ;d]t
vr{
g]kfn ;/sf/ gub *,%)
^=@=@=!&@
cfFvfgfs sfg 3fF6L tyf d'v :jf:o ;DalGw
d=:jf=:jo+;]ljsfx? tyf :jf:Yo lzIfsx?sf] nflu
cled'vLs/0f
g]kfn ;/sf/ gub *)
^=@=@=!*
cfwf/e"t tyf cfsl:ds ;]jfsf] ;'lglZrtsf nflu cf}ifwL
cfk"lt{ / pkof]u ,;DalGw sfo{s|dx?sf] cg'udg tyf
d"NofÍg- cg'udg,d'NofFsg tyf sfo{s|d sfof{Gjog e|d0f
vr_{
g]kfn ;/sf/ gub !=))
^=@=@=!(
Go"gtd ;]jf dfkbG8 sfof{Gjogsf nflu cfjZos cf}hf/
pks/0f tyf :jf:Yo ;fdu|L vl/b,dd{t tyf Joj:yfkg g]kfn ;/sf/ gub !=%)
^=@=@=@)
lj/fdLsf] nflu cf]=lk=l8=l6s6 -sfj{g skL ;lxtsf]_ 5kfO{
g]kfn ;/sf/ gub !=))
^=@=@=@!
cf}ifwL nufotsf ;fdfu|sf] 9'jfgL tyf l/Koflsª / ljt/0f
;d]t g]kfn ;/sf/ gub !=))
39
#&))!()@ gl;{Ë tyf ;fdflhs ;'/Iff ;]jf sfo{s|d !@
@=&=@@=#^
dlxnf :jf:Yo :j+ ;]ljsf sfo{s|d- cw{ jflif{s ;ldIff / lbj;
dgfpg]_ g]kfn ;/sf/ gub !@
#&!))!)! /f]huf/ k|jb{g sfo{s|d !!,^)
!=!=@=*
tnj ty ;'ljwf—dgf];fdflhs k/fdz{ stf{
g]kfn ;/sf/ gub @,%(
!=!=@=(
tna tyf ;'ljwf ljlQo ;fIf/tf ;xhstf{ sfo{s|d
g]kfn ;/sf/ gub @,%(
!=@=$=@
kflnsf kl/of]hgf ;dGjo ;ldlt a}7s
g]kfn ;/sf/ gub #)
!!=#=&=@
ljQ ;fIf/tf sfo{s|dsf] nfuL d]zg/L tyf cf}hf/
g]kfn ;/sf/ gub $)
@=%=&=!
l/6gL{ :jo+ ;]js kl/rfng
g]kfn ;/sf/ gub @,*)
@=&=@%=@
dgf];dflhs k/fdz{ ;+rfng vr{
g]kfn ;/sf. gub !,&*
@=&=@%=#
ljlQo ;fIf/tf sfo{s|d ;+rfng vr{
g]kfn ;/sf/ gub &&
@=&=@%=$
a}b]lzs /f]huf/Ldf hfg rfxg] ;Defljt sfdbf/x?nfO{ uxg
cled'lvs/0f sfo{s|d g]kfn ;/sf/ gub #
@=&=@%=%
;'/lIft a}b]lzs /f]huf/ ;DalGw cled'vLs/0f
g]kfn ;/sf/ gub !$
@=*=!=#
;DalGwt ;/f]sf/jfnfx?af6 kl/of]hgf cg'udg tyf d"Nof+sg
g]kfn ;/sf/ gub @)
#&!))!)@ k|wfgdGqL /f]huf/ sfo{s|d %,@%
!=!=!=^^
tna
g]kfn ;/sf/ gub $,!&
!=@=!=!
/f]huf/ ;+of]hsx?sf] nflu :yfgLo eQf
g]kfn ;/sf/ gub $*
!=#=!=@
c:yfoL tyf s/f/ sd{rf/Lsf nflu kf]zfs
g]kfn ;/sf/ gub !)
@=$=!=@
sfof{no ;~rfng tyf d;nGb vr{
g]kfn ;/sf/ gub %)
k|b]z ;/sf/, zzt{ sfo{s|d ?=(),)),)))
!=
kf5fjfª bxjf/] hf]/]gL tftfkfgL a;'Gw/f lnkm\l6ª vf=kf
jf8{ g+= $ $,)))
40
@=
y'lgsf]6 vf=kf of]hgf
jf8{ g+=# !,)))
#=
egeg] vf=kf=of]hgf
jf8{ g+=@ !,)))
$=
ax'pb]ZoLo xn lgdf{0f
s|dfut of]hgf #,%))
;'cfxf/f sfo{s|d
cf=j= )&^÷&& sf] jflif{s sfo{s|d ljj/0f
ls|ofsnfksf ljj/0fM
;'cfxf/f bf];|f] sfo{s|d
cf=j= )&^÷&& sf] cg'dflgt jflif{s sfo{s|d ljj/0f
s|=;+= ls|ofsnfksf] ljj/0f sf]/ tyf sf]/ Kn; nlIft ju{ kl/jt{g ufpFkflnsf
glthfM ! 3/kl/jf/sf] kf]if0f tyf :Jff:Yo;DalGw afgL
Joxf]/fdf ;'wf/ ug]{
nIo ah]6
#&$ !^^,(@)
k|ltkmn g+=!=! 3/fo;L :t/df cTofjZos dft[,lzz' tyf
afNosflng kf]if0f ;DalGw cEof;x?sf] cg';/0f
#&$ !^^,(@)
@= dft[lzz' tyf afNosfnLg kf]if0f÷kf]if0f l:ylt
n]vfhf]vf,k/fdz{ ;xof]u ;DalGw ;xefuLtfd"ns
cGt/ls|of tyf :ynut Ifdtf clej[l4- tflnd
kZrft kmnf]ck_
:jf:YosdL{,d:jf:j;] @ ^,@))
#= kf]if0f ;DalGw ;'rsx?sf] ?l6g 8f6f Sjflnl6
;]Nkm Pl;;d]G6 / cg'udg
:jf:YosdL{ ! %,)))
$= kf]if0f tyf :Jff:Yo;DalGw Jojxf/x? af/] ;xof]uL
;xhstf{;Fu cw{jflif{s ?kdf ;dLIff a}7s - !_
lbg]
!))) lbgsf dlxnf !% @),@))
%= xhf/ lbgleqdf kg]{ dxTjk"0f{ hLjg cj;/x?nfO{
Ps cj;/sf] ?kdf dgfpg], gofF ue{jtL
dlxnfx?NffO{ klxrfg ul/ :Jff:Yo cfdf ;d'xdf
;dfj]z u/fpg] nufot :jf:Yo tyf kf]if0f
Jojxf/x? kl/jt{g ug]{
!))) lbgsf dlxnf #)) ^),)))
^= :jf:Yo cfdf ;d'xdf xhf/ lbgsf dlxnf tyf
lg0f{ostf{ nlIft kf]if0fo"Qm vfB k|b{zgL
!))) lbgsf dlxnf $% @@,%))
&= lszf]/Lx?nfO{ cfO/g rlSs ljt/0f ;DalGw
:Jff:Yo ;F:yf k|d'v, lzIfs, :jf:Yo ;Fof]hs,
lzIff ;+of]hs;lxt kflnsf :t/df ! lbg] ;ldIff
:jf:YosdL{,lzIfs ! %),)))
*= 3/ tyf ;d'bfo:t/df /x]sf dWod l;3| s'kf]if0f
afnaflnsfx? klxrfg ul/ 3/ kl/jf/x?sf]
afnaflnsf !) #,)))
41
;b:ox?nfO{ :yflgo :t/df pknAw kf]if0fo'Qm
vfg]x?af6 ;dod} Joj:yfkg ug{ l6ul/Ë ug]{ -
$@ lhNnfx?_
(= cf/=o'=6L= Pkmsf] k'/f dfqf vfP/ lgsf] ePsf -
SAM Case_ afnaflnsfx?sf] 3/ kl/jf/sf
;b:ox?nfO{ :yfgLo :t/df pknAw kf]if0fo'Qm
vfgfx? VjfP k'gM s'kf]lift x'gaf6 arfpg
l6ul/Ë ug]{ - ^ lhNnfx?_
afnaflnsf
!)= ;xof]uL ;xhstf{x?nfO{ df]8'nf/ k|ls|ofb\jf/f
tflnd ;+rfng
JolQm
k|ltkmn g+=!=@3/fo;L :t/df vfg]kfgL,;/;kmfO{ / :jR5tf ;dGjo ;ldltnfO{ cled'vLs/0f
!= k"0f{ ;/;kmfO{ ;DalGw vfg]kfgL,;/;kmfO{ /
:jR5tf ;dGjo ;ldltnfO{ cled'lvs/0f
sf]/ Kn; vfg]kfgL,;/;kmfO{ /
:jR5tf ;dGjo
;ldlt
@= k"0f{ ;/;kmfO{ /0fg}lts of]hgf lgdf{0f ;DalGw
vfg]kfgL,;/;kmfO{ / :jR5tf ;dGjo ;ldlt ;Fu
uf]li7
sf]/ Kn; vfg]kfgL,;/;kmfO{ /
:jR5tf ;dGjo
;ldlt
#= k"0f{ ;/;kmfO{ ;DalGw Jojxf/ k|j{4g tyf ;d'bfo
kl/rfng / 3/a]6 -;d'bfo jf; :jo+ ;]js
kl/rfng vr{_
sf]/ Kn; ;d'bfo
$= k"0f{ ;/;kmfO{ ;DalGw ;d'bfo :t/Lo
cled'lvs/0f
sf]/ Kn; ;d'bfo
%= :j:y 3/ ePsf] k"0f{ ;/;kmfO{ pGd'v j8fsf]
;+o'Qm cg'udg tyf 3f]if0ff sfo{s|d
sf]/ Kn; j8f
^= :yfgLo bIf sfdbf/ / ;"lrsf/x?nfO{ ;'wfl/Psf]
r'Nxf] tyf dlxgfjf/L ;/;kmfO{sf nflu sk8fsf]
Kof8 agfpg] tflnd
sf]/ Kn; ;d'bfo / gLhL If]q
&= vfg]kfgL, ;/;kmfO{ / :jR5tfsf ;fdfu|L
ahf/Ls/0fsf nflu tflnd, cGt/ls|of tyf
;fj{hlgs gLlh ;fem]bf/L sfo{s|d
sf]/ Kn; gLlh If]q tyf
;/sf/L lgsfo
glthfM @dlxnf tyf afnaflnsfdf u'0f:t/Lo kf]if0f tyf :jf:Yo
;]jfx?sf] pkef]u b/df a]l4 ug]{
@ @*,%))
!= :jf:Yo ;+:yfdf CB —IMNCI,NACS and
PHC— ORC Management ;DalGw
:ynut sf]lrª tyf cg'udg -@& lhNnfx?df_
sf]/ Kn; :jf:Yo ;+:yf ÷;]jf
k|bfos
@= :jf:Yo ;+:yfdf CB —IMNCI,NACS and
PHC— ORC Management ;DalGw
:ynut sf]lrª tyf cg'udg -!% lhNnfx?df_
sf]/ Kn; :jf:Yo ;+:yf ÷;]jf
k|bfos
! &,%))
#= :jf:Yo tyf kf]if0f sfo{s|dsf] kflnsf :y/df
;ldIff tyf ls|ofsnfk pknlAwx?sf] lbuf]kgsf
nfuL :yfgLo ;/f]sf/jfnfx? ;Fusf] a}7s-@@
lhNnf_ - uf=kf= sf :yfgLo k|ltlglw,
:jf:Yo,lzIff, s[lif{ ;+of]hs ;fy} :Jff:Yo ;+:yf
sf]/ :yfgLo
k|ltlglw,:jf:Yo,lzIff,
s[lif{ ;+of]hs ;fy}
42
k|d'vx?sf] pkl:ytLdf_ :jf:Yo ;+:yf k|d'vx?
$= ;fy ljwLsf] lgoldt cg'udg tyf k|fljlws
;xof]u – slDtdf jif{df Ps k6s_ -ah]6sf]
Joj:yf gePsf]_
sf]/ cfdf ;d'x
%= :jf:Yo ;+:yf :t/Lo ;fy tyf ;fd'bflos :jf:Yo
;"rf+ssf af]8{sf] cled'vLs/0f tyf -;fy ljlw jf
;fd'bflos :jf:Yo ;'rf+ssf af]8{ dfq ePsf]
:yfgdf gePsf] lalw sfof{Gjogsf] nfuL_
sf]/ ;]jf k|bfos,:jf:Yo
;+:yf Ao=;=,d=:Jff=;]=
^= ;fd'bfoLs :jf:Yo ;'rf+ssf af]8{sf] ;ldIff a}7s
-cfde]nf_ tyf sfo{of]hgf cWofjlws ug]{
sf]/ ;]jf k|bfos,:jf:Yo
;+:yf Ao=;=,d=:Jff=;]=
! @!,)))
&= kl/jf/ lgof]hg ;DalGw :ynut cg'lzIf0f tyf
lgoldt cg'udg -ah]6sf] Joj:yf gePsf]_
sf]/ Kn; :jf:Yo ;+:yf ;]jf÷
k|bfos
*= lszf]/lszf]/L :jf:Yo, kf]if0f tyf ;/;kmfO[
sfo{s|d ;~rfng -gofF $ lhNnf tyf sfo{s|d
;~rfng eO;s]sf k'/fgf $ lhNnf_
sf]/ ljBfon hfg]
lszf]/lszf]/L
glthfM #dlxnf tyf afnaflnsfsf] kf]if0fo'Qm / ljljw vfg]s'/fx?sf]
kxFrdf ;'wf/ ug]{
@ %%,)))
glthfM#=!kf]ifs tTj w]/} ePsf t/sf/L tyf kz'hGo vfg]s'/fx?sf] pko'Qm ;Lk÷ k|ljlwsf] k|of]u u/L 3/d} pTkfbg
!= ;'wfl/Psf] s/];faf/L / s'v'/f kfng k|jw{g /
lbuf] ljsf; ;DalGw 3/e]6 sfo{s|d / k|fljlws
;Nnfx
sf]/ Kn; Pr=Pkm=lk= nfu'
ePsf 3/w'/L
@= u|fld0f gd"gf s[ifsx?sf] ;d:of / cfjZoQmf
cg'?k k/fdz{sf nflu 3/e]6 sfo{s|d
sf]/ Kn; u|fld0f gd'gf s[ifsx?
#= 3/fo;L vfBGg pTkfbg ;d'xsf] a}7sdf ;d'xsf]
lbuf] ljsf; / ;zlQms/0fsf nflu art, nufgL
/ ;d'x btf{ ;DalGw hfgsf/L u/fpg]
sf]/ Kn; 3/fo;L vfBGg
pTkfbg ;d'x
$=
tflnd - art,qm[0f tyf ;d'x
Joj:yfkg,Joj;foLs of]hgf / s[lif ahfl/s/0f,
:yfgLo ;|f]t Joltm _ kZrftsf] cg'udg /
:ynut k/fdz{
3/fo;L vfBfGg pTkfbg ;d'x ;b:ox?sf]
u|fdL0f gd'gf s[ifs jf :yfgLo ;|f]t Joltmx?sf]
l8df] Kn6df :ynut cg'udg / cGtls|{of
sf]/ Kn;
u|fdL0f gd'gf
s[ifsx?,:yfgLo ;|f]t
Joltm, !))) lbgsf
dlxnf
sf]/ Kn; 3/fo;L vfBfGg
pTkfbg ;d'x
;b:ox?
%= u|fdL0f gd'gf s[ifsx?, :yfgLo ;|f]t Joltm tyf
3/fo;L vfBfGg pTkfbg ;d'xsf ;b:ox?sf]
s[lif ;fdu|L ,k|ljlw / ;]jfdf kx'Fr tyf lbuf]
ljsf; ;DalGw Ps lbg] lhNhf :t/Lo ;ldIff /
;dGj uf]i7L-s[lif 1fg s]Gb|,kz' lj1 s]Gb|,Pr Pkm
lk nfu' ePsf kflnsf, j8f sfof{no, s[lif ;]jf
zfvf, kz' ;]jf zfvf,lglh If]q, Pu|f]e]6 ,;xsf/L
;+yf, k|fO{e]6 dDkgL, s[lif ;]jf zfvf, kz' ;]jf
sf]/ Kn;
kflnsf
43
zfvf, j8f sfo{no kflnsf_
^= k|b]z :t/af6 u|fdL0f gd'gf s[ifs :yfgLo ;|f]t
Joltmx?sf] ;+:yfut Ifdtf ;'kl/j]If0f / lglh
If]q, :yfgLo ;/sf/4f/f ;+rflnt sfo{s|dx?df
hf]8\g cfjZos k/fdz{ -h:t} M k|b]z ;/sf/sf]
:df6{ ufpF sfo{s|d, Ps ufpF Ps pTkfbg, s[lif
;xhstf{ / ;]jf k|j4{g _M?kGb]xL :ofª\hf,
;+v'jf;ef, wflbË, s}nfnL, ;'v]{t
sf]/ Kn;
u|fdL0f gd'gf s[ifs
:yfgLo ;|f]t Joltmx?
&= :yfgLo ;/sf/sf] g]t[Tjdf - kflnsf, j8f_
hnjfo' :df6{ s[lif k|ljw ;DalGw gd'gf k|bz{gL
nufot Ps lbg] uf]li7 4f/f ;d'bfosf] vfBfGg
pTkfbg k|0ffnL, s[lif ahf/Ls/0f / lhljsf]kfh{g
pTyfglzntfdf a[l4 Nofpg]
sf]/ Kn;
hnjfo' kl/jt{g
hf]lvd ;d'bfo
*= :yfgLo ;/sf/, kz' lj1 s]Gb| / lghL If]q ljrsf]
;xsfo{ / ;dGjodf s'v'/fdf /fgLv]t /f]u lj?4
vf]k af/]df hgr]tgf / vf]k cleofg sfo{s|d -
k|rf/k|;f/, 3'DtL vf]k EoflS;g]6/x?sf nflu
k'g{tfhuL OToflb_ M c5fd,8f]6L
a}t8L,ef]hk'/,c3f{vfFrL,wflbË,kfFry/
tfKn]h'ª,;+v'jf;ef,;f]n'v'Da',bf]nvf,l;Gw'kfNrf]s,
/;'jf,g'jfsf]6,uf]/vf,ndh'ª,:ofª\hf,DofUbL,afun'ª,
kfNkf,u'NdL,Ko'7fg,/f]Nkf,:Nofg,?s'd,klZrd
hfh/sf]6,afh'/f,bfr{'nf,aemfË / 88]nw'/f
sf]/ Kn;
s'v'/f kfn]sf 3/w'/L
k|ltkmn M#=@cltl/Qm 3/fo;L vfBfGg pTkfbg ljls| ljt/0fsf nflu ahf/ ;fy ls;fg kxn kl/of]hgf;Fu ;dGjo
!= u|fld0f gd'gf s[ifsx?sf] ;+hfn a}7s lgoldt
ug]{ ;fy} ;'b[[l9s/0f ug]{, ljlQo ;+:yfx? h:t}
;xsf/L / cGo lglh ;+3 ;+:yfx?, ;xsf/L
lgsfo;+u cGt/ls|of ug]{
sf]/ Kn; u|fld0f gd'gf s[ifsx?
:yfgLo ;|f]t JolQm
@= 3/fo;L vfBfGg pTkfbg ;d'xsf] lbuf]kgsf nflu
Joj;foLs of]hgf / ahf/Ls/0f Ifdtf ljsf;
u/L ;d'x btf{ ug{ k|]l/t ug]{
sf]/ Kn; u|fld0f gd"gf
s[ifsx?,:yfgLo ;|f]t
JolQm, !))) lbgsf
dlxnf
k|ltkmn g+= #=# pTyfglzntf ljsf; @ %%,)))
!= ljkb hf]lvd Go'lgs/0f tyf hnjfo' kl/jt{g
cg's'ng of]hgfdf kf]if0fsf] dxTjaf/] j8f :t/Lo
;ldIff tyf cg'udg a}7s
sf]/ Kn; ! #),)))
@= 3/fo;L vfBfGg pTkfbg ;d'x u|fld0f gd'gf
s[ifs ;+hfndf pTyfgzLntf lasf; ;DalGw
ls|ofsnfkx?
sf]/ Kn; ! @%,)))
44
glthfM $ :yfgLo txdf ;'zf;g ;'b[l9s/0f ub]{ ax'If]qLo
kf]if0f of]hgfnfO{ lj:tf/ ug]{
@ #@,%)))
k|ltkm $=# ax'If]qLo kf]if0f of]hgf ljs]Gb|Ls[t ?kdf
sfof{Gjog ug{ kl/eflift / ;'b[l9s/0f ePsf] x'g]
@ #@,%))
!= gu/kflnsf tyf ufpFkflnsf txdf ul7t kf]if0f
tyf vfB ;'/Iff lgb]{zs ;ldltsf] a}7s
q}dfl;s?kdf a;fNg ;xof]u
sf]/ ;ldltsf
kbflwsf/Lx?
! #@,%))
@= j8f txdf kf]if0f tyf vfB ;'/Iff lgb]{zs ;ldlt
u7g ug{ k|fljlws ;xof]u -afFsL /x]sf j8fx?df_
sf]/ ;ldltsf
kbflwsf/Lx?
$= :yfgLo txsf] of]hgf th'{dfsf ;ftj6} r/0fsf
af/]df hfgsf/L u/fO{ PsLs[t kf]if0fsf of]hgf
;'lglZrt ug{sf] nflu al:t :t/df ;xlhs/0f
ug]{ - @^ lhNnf, @!%* j8f_
sf]/ :jf=cfdf ;d'x,s[lif{
;d'x,3/fo;L vfBfGg
pkef]Qmf ;d'x,j8f
;ldltsf
kbflwsf/Lx? cflb -
;DalGwt ;j}nfO{
kf]if0f tyf vfB ;'/Iff
lgb]{zs ;ldltsf]
a}7s ;f] gePdf
:jf:Yo cfdf ;d'xsf]
a}7sdf af]nfO{
hfgsf/L u/fpg]_
%= kf]if0f ljz]if / kf]if0f ;+j]bgzLn - h:t}M
s[lif{,:jf:Yo,vfg]kfgL,;/;kmfO{, tyf :jR5tf,
n}+lus ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]zLs/0f_
ls|ofsnfkx? k|fyldsLs/0f ug{df ;"lr cjut
u/fpFb} tL ls|ofsnfkx? k|fyldsLs/0f ug{df
ax; k}/jL ug]{ - #*( gu/kflnsf,$@ lhNnf_
sf]/ ;d'x tyf ;ldlt !
k|ltkmn g+= $=# kf]if0f;+u ;Da4 ljleGg If]qx?,;/sf/L lgsfo
tyf ax'If]qLo kf]if0f of]hgfsf cGo
;/f]sf/jfnfaLrsf] ;dGjodf ;'wf/ ePsf] x'g]
!= ;fj{hlgs ;'g'jfO ug]{ sfo{s|ddf ufkf tyf
gkfnfO{ ;xof]u - ! ufk tyf gkf k|lt lhNnf_
sf]/ pkef]Qmf - !)))
lbgsf dlxnf, lszf]/
/ lszf]/L_
@= ax'If]qLo kf]if0f of]hgf sfof{Gjog tyf Plss[t
kf]if0f sfo{s|daf6 k|fKt l;sfO{x? cfbfg k|bfg
ug{sf] nflu ufkf tyf gkf :t/Lo kf]if0f tyf
vfB ;'/Iff lgb]{zs ;ldltsf kbflwsf/Lx? tyf
;/sf]sf/jfnfnfO{ ;+o'Qm cg'udg / k|fljlws
e|d0f
sf]/ hgk|ltlglw tyf
sd{rf/L
n}+lus ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]zLs/0f $ !(,^@%
45
!= ;'cfxf/fsf lkmN8 ;+of]hs / k|fljlws clws[t
x?n] n}+lus tyf ;dflhs ;dfj]zLs/0f
kl/jt{gsf ;+jfxsx?nfO{ ;xof]u, cg'ejfTds
5nkmn / k'g/fjnf]sg tyf kl/rfngdf ;xof]u
ug]{ - $@ lhNnf_
sf]/ Kn; ;d'bfo @ !%,^@%
@= lkmN8 ;+of]hs, lkmN8 ;'k/efOh/ / ;fd'bflos
;xhstf{x?n] kflnsf,;/sf/L lgsfo - ;+3 tyf
k|b]z_ / ;fem]bf/ ;+:yfx?;Fusf] ;fem]bf/Ldf
n}+lus ;dfgtf tyf ;dflhs ;dfa]zLs/0fsf
nfluM dlxnf lx+;f lj?4 !^ lbg] cleofg /
cG/fli6«o dlxnf lbjz dgfpg] .
sf]/ ;/f]sf/jfnf @ $,)))
#= :jf:Yo ;+:yf :t/Lo ;fd'bfoLs :jf:Yo ;'rfFssf
af]8{ ;ldIff;Fu;Fu} n}=;=;f=;= ;dfu|Lsf] k|of]u
ug{ d=:jf=:j=;]=,:jf:YosdL{ / cGo
;/f]sf/jfnx?nfO{ cled'lvs/0f ug]{ .
sf]/ ;]jf k|bfos, :jf:Yo
;+:yf Jo=;=,
d=:jf=;]=
$= sf7dfG8f}+sf] ;xof]udf k|fljlws clws[tn] gd'gf
s[ifs bDklt;Fu cled'lvs/0f sfo{s|d ;+rfng
ug]{ / lkmN8 ;+of]hs, lkmN8 ;'k/efO{h/ n]
k|fljlws ;xof]u / cfjZos ;xof]u ug{ k|f]T;fxg
ug]{ .
sf]/ Kn; gd'gf s[ifs bDklt
%= lkmN8 ;'k/efO{h/ / ;fd'bflos ;xhstf{x?n]
3/e]6 ubf{ / ;d'bfo :t/Lo sfo{s|dx?df n}=;+
;= ;fdu|Lx? k|of]u ug]{
sf]/ Kn; !))) lbgsf cfdf /
3/sf ;b:o, ;d'xsf
;b:o
^= elG5g cfdf /]l8of] sfo{s|d dfkm{t Plss[t kf]if0f ;DalGw ;Gb]z
k|;f/0f
! !%,)))
!= elG5g cfdf /]l8of] sfo{s|d dfkm{t Plss[t kf]if0f
;DalGw ;Gb]z k|;f/0f
sf]/ FM
@= !))) lbgsf 3/ kl/jf/df df]afO{n k|ljlwb\jf/f
kf]if0f ;DalGw ;Gb]z ;Dk|]if0f
sf]/ kflnsf ! !%,)))
;fdflhs kl/rfng tyf cGt{AolQm ;~rf/ $ !,)((,@))
!= kf]if0f ;DalGw Jojxf/ kl/jt{gsf nflu 3/e]6
sfo{s|d
sf]/ @ ##!,@))
@= kf]if0f ;DalGw Jojxf/ kl/jt{gsf nflu ;fdflhs
kl/rfng
sf]/ @ &^*,)))
46
hDdf cg'dflgt nfut ah]6 -lhNnf cg';f/ tyf s'n hDdf_ #*( !,$!^,&$%
ufpF;efsf lg0f{ox?M
!_ :yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g,@)&$ sf] bkmf $* sf] pkbkmf ^ adf]lhd b]xfo adf]lhdsf] a}slNks GofoLs ;ldlt u7g ug]{ lg0f{o ul/of]M
sNkgf lji6
e'k]Gb| a'9f
adaxfb'/ k'g
@_ lzIffsf] Jooef/ sd ug{ / cfjZos lzIfs b/jGbL Joj:yfkgsf] nflu cWoog cg';Gwfg ul/ sfo{kflnsf a}7sdf k|ltj]bg ug{ b]xfo adf]lhd Ps
;ldlt u7g ug]{ lg0f{o ul/of]M
xl/k|;fb a'9fdu/— ;Fof]hs
uf]kfn s]=;L= —;b:o
ledk|sfz k'g— ;b:o
dgaxfb'/ k'g — ;b:o
r'8fnfn jnL — ;b:o
dgk|;fb a'9f — ;b:o
nf]ss'df/ >]i7 — ;b:o ;lrj
#_ sd{rf/L ;dfof]hg eO{ dlxnf tyf afnaflnsf zfvfsf] b/jGbLdf /xg] ul/ /f]Nkf gu/kflnsfaf6 cfpg'ePsf ;=d=lj=lg= lvdf k'gsf] /dfgf kq cg';f/
Ho]i7 dlxgf b]vL tna eQf vfg]u/L ePsf] / ;f] cjlw leq o; sfof{nodf ;f]xL zfvfdf sfo{/t ;=d=lj=lg= ;'Gb/L rf}w/L /dfgf lnO{ ;dfof]hg ePsf]
df8L ufpFkflnsf /f]Nkfdf u}g;s]sf] cj:Yffdf Ps} b/jGbL kbdf bf]xf]/f] tna eQf e'QmfgL lbg'kg]{ cj:yf ePsf] x'Fbf rfn' vr{ lzif{saf6 e'QmfgL x'g] u/L
;=d=lj=lg= lvdf k'gnfO{ tna eQf e'QmfgL lbg] lg0f{o ul/of] .
$_ ufpFkflnsfsf] k|zf;lgs ejgsf] sfd cfly{s jif{sf] d;fGt kl5 dfq ;DkGg ePsf]n] afFsL clGtd e'QmfgL :j?ksf] ls:tf rfn' cfjsf] cNofaf6
km5\of}{6 ug]{ lg0f{o ul/of]