KLIZMA

Definicija

Klizma je ulivanje tečnosti analnim putem u debelo crevo radi čiščenja i pražnjenja, postavljanja dijagnoze ili davanja lekova.

Vrste klizme

Lekovita Hranljiva Dijagnostička Evakuaciona

Lekovita klizma Lekovitom klizmom se u debelo crevo ubacuju lekovite supstance gde se vrši njihova reapsorpcija. Pre lekovite klizme neophodno je primeniti klizmu za čišćenje.Prilikom primene ove klizme se mora voditi računa o :

Količini ubačenog leka Brzini ubacivanja leka

kako se nebi postigao suprotan efekat tojest evakuaciona klizma. Lekovita klizma se daje pomoću šprica ili irigator sistema. Lek se daje sporo i posle lekovite klizme bolesnik miruje 30 minuta. Ova klizma se daje kao mikro klizma ili ako su velike količine sprovodi se kap po kap.

Hranljiva klizma Hranljivom klizmom se postiže veštačko hranjenje. Preko sluzokože debelog creva se resorbuju rastvori, mineralne materije i vitamini. Hranljivoj klizmi predhodi evakuaciona klizma ili laksantno sredstvo.Ova klizma se daje kap po kap.

Dijagnostička klizma Dijagnostička klizma se sprovodi u cilju postavljanja dijagnoze. U debelo crevo se ubacuje kontrastno sredstvo. Sredstva mogu biti fabrički pripremljena ili se prave neposredno pre davanja klizme. I ovoj klizmi predhodi evakuacina klizma.

Evakuaciona klizma Najčešće primenjena klizma.Evakuacionom klizmom ili klizmom za čišćenje se unosi tečnost rektalnim putem radi čišćenja- pražnjenja debelog creva od fekalnih masa.

Indikacije:- opstipacija- pre i posle hiruških zahvata- pre dijagnostičkih postupaka (rektoskopija, kolonosakopija ...)- pre porođaja- pre svih ostalih klizmi

Kontraindikacije: - ulcerozni kolitis- divertikulis- perforacija creva- operacioni zahvati na debelom crevu

Ovom klizmom se postižu dva osnovna efekta:- uspostavljanje peristaltike creva- rastvaraju se fekalne mase

Dejstvo: mehaničko i hemijsko Unesena tečnost rasteže zidove debelog creva što dovodi do nadražaja receptora sluzokože što uspostavlja ili pojačava peristaltiku. Mlaka voda sa supstancijama rastvara fekalne mase, razbijajući ih na male delove što omogućava njihovo prolaženje kroz analni sfinkter.

Materije koje se dodaju: -glicerol 15-30 ml -sapunica ( povidon pena )

Vrste evakuacone klizmeKlasifikovane su po dubini uvođenja rektalnog katetera ili sonde i količini tečnosti.

Obična klizma 500-2000 ml tečnosti kateter ili sonda se uvodi 10-20 cm. Svrha je da tečnost dopre u silazni de debelog creva.

Mikroklizma ili mala klizma 100-200 ml tečnosti sa glicerolom do 10 cm.Ova klizma se sprovodi kod dece. Zamena za ovu klizmu su gotove mikroklizme „Medilaks“ ili „Bebilaks“ to su male tube sa glicerin gelom. Deci se daje 1 dnevno, deci uzrasta od 5 i više godina 2 u najmanjem razmaku od 1 sat, a kod odraslih se daju 2-3.

Duboka ili visoka klizma 1000-1500 ml tečnosti, nastavak se plasira do 30 cm. Svrha ove klizme je da tečnost dopre do visokih delova debelog creva.

Rektalne sondeRektalne sonde se izrađuju od PVC materijala za medicinske upotrebe, otporne na lomljenje, površina omogućava uvijanje uz minimalno korišćenje lubrikanta. Gladak je, zaobljen na vrhu sa otvorima sa strane, pri uvijanju ne oštećuje sluznicu. Bočni otvori su kompatibilni sa dimenzijom sonde i oblikovani tako da omogućavaju učinkovitu drenažu. Adapteri su obojeni zbog jednostavne identifikacije dimenzije. Veličina je izražena jedinicom koja se naziva „Šarž“.Veličina sonde : 10-12 za novorođenčad, 12-18 za decu, 22 i više za odrasle.

Boja adaptera Šarž Dužina Promerzelena Ch 18 40 6.0 mmplava Ch 20 40 6.6 mmcrna Ch 22 40 7.3 mmbela Ch 25 40 8.3 mm

zelena Ch 28 40 9.3 mmnarandžasta Ch 30 40 10.0 mm

crvena Ch 32 40 10.6 mmžuta Ch 35 40 11.6mm

Kriterijumi za davanje klizme - nalog lekara - stanje pacijenta

Kadrovski normativ- jedna medicinska sestraVremenski normativ- 30 min

Priprema pacijenta za izvođenje klizme

Psihička priprema Objasniti važnost procedure i način izvođenja Proveriti da li je pacijent razumeo Proveriti podatke iz anamneze o eventualnim alergijama na dezinfekciono

sredstvo ili sastojke klizme Upozoriti na neprijatnost tokom izvođenja procedure Dobiti pristanak pacijenta

Fizička priprema Ukoliko je pacijent pokretan sam obavi toletu, a ukoliko je pacijent

nepokretan oprati i dezinfikovati analnu regiju. Pacjent se postavlja u ginekološki položajtj. Leži na leđima sa savijenim

nogama i kolenima i raširenim u kukovima ili bočni položaj sa blago savijenim nogama u kolenima i kukovima.

Obezbediti prostor i udobnost. Voditi računa da se ne ugrozi privatnost pacijenta.

Priprema materijala

Set za higijensko pranje analne regije Mušema sa poprečnim čaršavom Bokal sa mlakom vodom Lopata Sterilne hvatljke za pranje Sterilni tupferi od vate Medifleks rukavice Kontejner za odlaganje medicinskog otpada

Set za izvođenje klizme Sistem za klizmu koji se sastoji od: irigatora (sud cilindričnog oblika)

najčešće je plastičan, na gornjem delu se nalazi produžetak ili perforacija za vešanje, a na donjem delu produžetak u vidu slavine na koji se nastavlja gumeno ili plastično crevo dugo 150 cm promera 1 cm koje se završava ventilom koji reguliše protok tečnosti na koji se montira nastavak tj. rektalna sonda ili kateter .

Zagrejana tečnost temperature 36-37°C Sterilan vazelin Špatula Sterilna gaza Papirna vata

Priprema medicinske sestre

Pranje ruku Zauzimanje određenog položaja

Postupak davanja klizme

Sestra navlači rukavice. Pacijent je postavljen u određeni položaj, ispod je mušema sa poprečnim

čaršavom, ukoliko se radi o nepokretnom pacijentu i lopata. U irigator se sipa zagrejana tečnost i okači na stalak visine 60 cm iznad

postelje (ukoliko je visina veća tečnost se uliva pod velikim pritiskom što dovodi do naglog širenja creva i vraćanja sadržaja- neefikasnost klizme)

Tečnost dobro promućkati pre upotrebe. Ispuštanjem tečnosti kroz crevo istisne se vazduh, a zatim ventil zatvori. Na crevo se montira sterilan nastavak. Nastavak se premaže u dužini od 5-6 cm sterilnim vazelinom. Sestra uzima dva tupfera vate i stavi jedan između domalog i srednjeg

prsta, adrugi između palca i kažiprsta i širi glutealnu pukotinu. Desnom rukom uzima rektalni nastavak i pažljivo ga uvlači u rektum. Iz

leve ruke baca tupfere i prihvata nastavak, a desnom otvara ventil. Ventil se zatvara kada mala količina ostane u irigatoru kako ne bi ušao

vazduh. Parčetom papirne vate se obavije kraj rektalne sonde i kroz nju izvlači iz

rektuma, zatim se odvoji od creva i baci u kontejner za medicinski otpad. Crevo se okači o stalak. Pacijent opusti trbušnu muskulaturu, stegne sfinkter i pokuša da zadrži

tečnost oko 10 min. Ukoliko je pacijent pokretan on sam odlazi u toalet i nastupa prežnjenje.

Ne sme da se zaključa. Sestra se nalazi u blizini. Nakon defekacije, uz pomoć sestre, sam obavi toaletu. Ukoliko je pacijent nepokretan, kompresom se pokrije i ostavi da se

pročisti na lopati. Sestra je prisutna. Nakon defekacije promeni se lopata, stavi čista i opere pacijent toplom

vodom i sapunicom. Zatim se izvuku mušema i poprečni čaršav i pacijent se postavi u odgovarajući položaj.

Posmatrati fekalije koje je izbacio:količinu , boju, izgled. Sve raditi tako da se ne ugrozi pacijentovo dostojanstvo i intima.

Posle zbrinjavanja pacijenta raspremi se materijal: -sistem se opere i potopi u dezinfekciono sredstvo. -lopate se operu i potope u dezinfekciono sredstvo. -materijal za jednokratnu upotrebu se baci u kontejnere za medicinski otpad. -posteljno rublje se odloži u prljavo.

Moguće komplikacije Ukoliko se klizma daje nepažljivo može doći do povreda anusa ili

rektuma. Zbog nagle promene pritiska u trbušnoj duplji (naglo pražnjenje) pacijent

može da oseti malaksalost pa i da kolabira. Alergiske reakcije na sredstva koja se koriste za klizmu.

Klizma u porođaju

Primena klizme u porođaju je obavezna procedura prilikom prijema trudnice. Procedura izvođenja klizme pred porođaj je klasična procedura evakuacione klizme kao i kod svih ostalih indikacija.

Uloga klizme u porođaju je sledeća: Ispražnjene donje partije debelog creva olakšavaju spuštanje ploda

kroz porođajni kanal Sprečava defekaciju na porođajnom stolu, a samim tim:

Kompromitovanje aseptične tehnike porođaja Infekciju novorođenčeta Kontaminaciju porođajnih puteva

Uspostavlja regularnost i pojačavanje kontrakcija.