klinik biyokimya laboratuvarında yapılan analizler

Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler

Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK

ADÜ Tıp Fakültesi

Biyokimya AD

Klinik Biyokimya Laboratuvarında Yapılan Analizler

• Serumda yapılan analizler• Plazmada yapılan analizler• Tam kanda yapılan analizler• İdrarda yapılan analizler• Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan analizler• Ponksiyon sıvılarında yapılan analizler• Sinovyal sıvıda yapılan analizler• BOS’ta yapılan analizler• Amniyotik sıvıda yapılan analizler

Serumda yapılan analizler 1

Asit fosfataz

Prostatik asit fosfataz (PAP)

Adenozin deaminaz

RT’de 6-12 sa

4oC’de 1 hf

-70oC’de 6 ay

Alanin amino transferaz (ALT, SGPT)

Albümin (Alb)


Aldolaz (ALD)

RT’de 8 sa

4oC’de 5 gün

-15oC’de 15 gün

Alkalen fosfataz (ALP, AP) ve izoenzimleri

Amilaz

Serum amiloid A protein (SAA)

4oC’de 72 sa

-20oC’de 6 ay

-70oC’de


AndrostenedionHemen buz üstüne

Dondurarak saklanabilir

Anjiotensin konverting enzim (ACE)

4oC’de 1 hf

-20oC’de 6 ay

1-Antitripsin4oC’de 1 hf

-70oC’de 3 ay

Apolipoprotein A-1 (ApoA-1)

4oC’de 4 gün

-20oC’de 6 ay

Apolipoprotein B (Apo B)4oC’de 1 hf

-20oC’de 3yıl


Aspartat amino transferaz (AST, SGOT)

Total bilirubin Işıktan korumalı

Konjuge bilirubin Işıktan korumalı

Kalsitonin (CT)Hemen dondurarark -20oC’de saklanabilir

İyonize kalsiyumHemen buz üstünde laboratuvara

Serumda yapılan analizler 5Total kalsiyum

Karsino embriyonik antijen (CEA)

2-8oC’de 24 saat

-20oC’de

Seruloplazmin (Cp, bakır oksidaz)

4oC’de 3 gün

-20oC’de 4 hf

Klorür (Cl)

Total kolesterol

Kolin esteraz (S-psödokolinesteraz, SChE)

RT’de 6 saat

4oC’de 1 hf

-70oC’de 6 ay


Koriyonik gonadotropin (hCG)

2-8oC’de 24 sa

-20oC’de

Bakır (Cu)

Total kolesterol

C-Peptid -70oC’de 30 gün

Kreatin kinaz (CK) ve izoenzimleri

Kreatinin Klirens testi


Dehidroepiandrosteron (DHEA)

2-8oC’de 2 gün

-20oC’de 2 ay

Dehidroepiandrosteron sülfat (DHEA-S, DHEA-SO4)

4oC’de 2 gün

-20oC’de 2 ay

Dihidrotestosteron (DHT)


Enolaz

RT’de 6-12 sa

4oC’de 2 gün

-20oC’de 6 ay

Nöron spesifik enolaz (NSE)

2-8oC’de 2 gün

-20oC’de uzun süre


Estradiol (E2) -20oC’de saklanabilir

Serbest estriol ((FE3)

Total estriol (E3)

Estron (E1) -20oC’de saklanabilir

Ferritin2-8oC’de 7 gün

-20oC’de 6 ay

-Fetoprotein (AFP)2-8oC’de 2 gün

-20oC’de 2 ay


Folat4oC’de 24 sa

-20oC’de 2 ay

Fruktozamin -70oC’de saklanabilir

GastrinHemen dondurarak

-70oC’de saklanabilir

GlukozAçlıkToklukOral glukoz tolerans testi

-Glutamil transferaz (GGT, glutamil transpeptidaz)

Serumda yapılan analizler 10Total Heksozaminidaz (-N-Asetil glukozamin, NAG)

Kan 3oC’de pıhtılaştırılmalı ve santrifüj edilmeli


Heksozaminidaz AKan 3oC’de pıhtılaştırılmalı ve santrifüj edilmeli


Heksozaminidaz BKan 3oC’de pıhtılaştırılmalı ve santrifüj edilmeli


Yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol (HDL-C)

17-Hidroksi progesteron (17-OHP)

4oC’de 4 gün

-20oC’de 1 ay


Serbest insülinKan hemen santrifüj edilmeli


Demir (Iron, Fe)

Total demir bağlama kapasitesin (TIBC)

İzositrat dehidrojenaz (ICD)

RT’de 6 sa

4oC’de 2 hf

Laktat dehidrojenaz (LD, LDH) ve izoenzimleri


Lösin amino peptidaz (LAP)

-20oC’de 7 gün

Lipaz

Lipoprotein (a) [Lp(a)]

4oC’de 1 hf

-20oC’de 3 yıl


Düşük dansiteli lipoprotein kolesterol (LDL-C)

Magnezyum (Mg)


Miyoglobin (Mb) -15oC’de 2 yıl

5‘-Nükleotidaz (5‘-NT)

4oC’de 4 gün

Dondurarak 4 ay

OsteokalsinHemen dondurulursa -20oC’de 14 ay

Paratiroid hormon (Paratirin, PTH)

Kan tüpü buz üzerine konmalı ve soğukta santrifüj edilmeli

-20oC’de ve -70oC’de saklanabilir


İnorganik fosfor (Pi)

Plasental laktojen (PL)

Hemen dondurarak saklanabilir

Potasyum (K)

Pregnenolon -20oC’de saklanabilir

Progesteron (P4)4oC’de 7 gün

-20oC’de 3 ay

Serumda yapılan analizler 15Prolaktin (PRL)

Prostat spesifik antijen (PSA)

2-8oC’de 2 hf


Total protein

Protein elektroforezi

4oC’de 72 sa

-20oC’de 6 ay

Pirüvat kinaz (PK) Kan hemen satrifüj edilmeli

Sodyum (Na)

Serbest testosteron

4oC’de 2 gün

-20oC’de 2 ay


Total testosteron4oC’de 1 hf

-20oC’de 6 ay

Tirotropin (Tiroid stimülan hormon, TSH)

4oC’de 1 hf

Dondurarak 1 ay

Serbest tiroksin (FT4)

4oC’de 1 hf

Dondurarak 1 ay

Total tiroksin (T4)4oC’de 1 hf

Dondurarak 1 ay

Transferrin (siderofilin)

4oC’de 72 sa

-20oC’de 6 ay

Trigliseridler (TG)

Serumda yapılan analizler 17Serbest triiyodotironin (FT3)

RT’de 1 hf

Dondurarak 1 ay

Total triiyodotironin T3)

RT’de 1 hf

-20oC’de 1 ay

Troponin-I (kardiyak spesifik)

-25oC’de 6 ay

Troponin-T (kardiyak spesifik)

-20oC’de 3 ay

Üre azotu (BUN)

Ürik asit

Serumda yapılan analizler 18Vitamin B12

Işıktan korumalı

-20oC’de 8 hf

Vitamin A (Retinol)4oC’de 4 hf

-20oC’de 2 yıl

Vitamin C

1,25-Dihidroksi Vitamin D (1,25-Dihidroksi kalsiferol)

-20oC’de stabil

Vitamin E (-Tokoferol)4oC’de 4 hf

-20oC veya –70OC’de 1 yıl

Plazmada (EDTA’lı) yapılan analizler 1

Adrenokortikotropik hormon (ACTH)

Kan soğuk tüpe alınmalı

Saklanacaksa plazma 15 dakika içinde plastik tüplerde –70oC’ye konmalı

Aldosteron -20oC’de 2 yıl

Amonyak (NH3)Alınan örnek buz üzerine konmalı ve hemen çalışılmalı

Antidiüretik hormon (ADH)

Plazma soğutuculu santrifüjde hemen ayrılmalı-20oC’de stabil

Anti-DNA -20oC’de saklanabilir

Antimitokondriyal antikor


Plazmada (EDTA’lı) yapılan analizler 2

Antinötrofilsitoplazmik antikor (ANCA)


Antinükleer antikor (ANA)


GlukagonHemen dondurulursa -20oC’de 74 gün stabil

Plazma renin aktivitesi (PRA)

Örnek tüpü hemen buzlu suya konmalı ve plazma 4oC’de hemen ayrılmalı-20oC’de 1 ay stabil

Plazmada (Na sitratlı) yapılan analizler 1

Antitrombin III (AT-III) -25oC’de 2 hf

Protein S -20oC’de 1 ay

Protein C -20oC’de 1 ay

Faktör II, V, VII, X Kan hemen buz üzerine konmalı

Faktör VIII, IX, XI, XII Kan hemen buz üzerine konmalı

Protrombin zamanı (PT)RT’de 2 sa

4oC’de 4 sa

Plazmada (Na sitratlı) yapılan analizler 2

Fibrinojen -20oC’de birkaç ay

Plazminojen (PMG)RT’de 8 sa-20oC’de 1 ay

Plazminojen aktivatör inhibitör (PAI-1)

Kan hemen 4oC’de santrifüj edilmeli

Plazmada (heparinli) yapılan analizler

Hidroksiprolin (Hyp)

Kan tüpü hemen buzlu suya konmalı, 1 saat içinde santrifüj edilmeli-20oC’de 1 hf stabilDeproteinize edilirse -70oC’de uzun süre stabil

Tam kanda (Na sitratlı) yapılan analizler

Aktive edilmiş parsiyel tromboplastin zamanı (APTT)

Eritrosit sedimantasyon hızı (ERS, Sed. Hızı)

RT’de 2 sa4oC’de 12 saat stabilBazı yöntemlerde EDTA’lı kan da kullanılıyor.

Tam kanda (EDTA’lı) yapılan analizler

Hemogram: Eritrosit sayısı (RBC)

Hematokrit (HCT)

Total hemoglobin (Hb)

Ortalama hücre hemoglobini (MCH)

Ortalama hücre hemoglobin konsantrasyonu (MCHC)

Ortalama hücre volümü (MCV)

Lökosit sayısı (WBC)

Platelet sayısı (trombosit sayısı, PLT)

Oda sıcaklığında 24 sa4oC’de 48 sa

Serotonin Hemen dondurarak saklanabilir

Sickle Cell testi 4oC’de 20 gün stabil

Tam kanda (heparinli) yapılan analizler

L-Laktat (Laktik asit) Kan hemen proteinsizleştirilmeli

Osmotik frajilite testi (OF)

Nitritler

Kan gazları ve pH

Heparinli enjektöre alınan arteriyel kan hemen buz üzerine konmalı ve hemen laboratuvara gönderilmeli

Fenil alanin

Doğumdan sonraki 2-5.günde filtre kağıdına emdirilen tam kanda

30oC’de 10 gün

4oC’de 2 ay stabil

Hemolizatta yapılan analizler

Glukoz-6-Fosfat Dehidrojenaz (G6PD)

ACD, EDTA veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 20 günden fazla stabil

Redüe glutatyon (GSH)

ACD, EDTA veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarındaACD’lu ise 4oC’de 20 günden fazla stabil

Glutatyon peroksidaz (GSH-Px)

EDTA kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 20 gün stabil

Glutatyon redüktazACD, EDTA veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 20 günden fazla stabil

Glikolize hemoglobin (Hemoglobin A1C)

EDTA, heparin veya oksalatlı kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında4oC’de 4-7 gün-70oC’de 30 gün

Hemoglobin elektroforezi EDTA’lı, sitratlı veya heparinli kandan yıkanmış eritrosit hemolizatlarında

Random idrar örneğinde yapılan analizler 1

Rutin idrar analizi: Spesifik gravite (dansite)

pH

Glukoz

Albumin (protein)

Bilirubin

Ürobilinojen

Aseton (keton cisimleri)

Nitrit

İdrar sedimenti

Mikroalbuminüri testi Bir haftada toplanan üç örnekte8oC’de 14 gün stabil

Koriyonik gonadotropin (hCG)

Total Heksozaminidaz (NAG)

-20oC’de 1 ay stabil

Random idrar örneğinde yapılan analizler 2

Mukopolisakkaridler (MPS) Sabah idrarından başka örnekte

Porfobilinojen (PBG)

Örnek abdominal ağrı epizotları sırasında veya hemen sonra alınmalı4oC’de 1-2 hf-20oC’de birkaç hafta stabil24 saatlik idrarda da

Porfirinler Örnek 4-8oC’de karanlıkta saklanmalı

Osmolalite 24 saatlik idrarda da

Hemoglobin (gizli kan)

24 saatlik idrarda yapılan analizler 1

AlbüminKoruyucu konmamalıToplama kabı 2-4oC’de tutulmalıDondurularak saklanabilir

AldosteronKoruyucu olarak %50’lik asetik asit konurDondurularak saklanabilir

Amino asidler (total) Toplama kabı 2-4oC’de tutulmalı-70oC’de stabil

-Aminolevulinik asit (-ALA, ALA)

Karanlıkta tutulmalıKoruyucu olarak 10 ml HCl (6mol/L) gerekir4oC’de 2 hf stabil

Amilaz 1, 2, 4 saatlik idrarda dapH alkali olmalı

Klorür (Cl)

Serbest kortizol Koruyucu olarak 1 g borik asitDondurularak uzun süre saklanabilir


Kreatinin Buz dolabında 4 günDondurularak saklanabilir

Dehidroepiandrosteron (DHEA)

Koruyucu olarak 1 g borik asit

Dihidrotestosteron (DHT)

Estradiol (E2) Koruyucu olarak 1 g borik asit

Estriol (E3) Koruyucu olarak 1 g borik asit

Homovanilik asit (HVA) Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L)

17-Hidroksikortikosteroidler (17-OHCS)

Koruyucu olarak 1 g borik asit-20oC’de uzun süre saklanabilir

5-Hidroksiindolasetik asit (5-HİAA)

Koruyucu kullanılmazpH 6mol/L HCl ile 2-3’e ayarlanır4oC’de 2 hf-20oC’de uzun süre saklanabilir


17-Hidroksipregnenolon Koruyucu olarak 1 g borik asit

Serbest hidroksiprolin (Hyp)

Koruyucu olarak 20 ml toluen veya toplama kabını buz dolabında tutma-20oC’de uzun süre saklanabilir

Total hidroksiprolin (Hyp)

Toplama kabını buz dolabında tutmalı30 ml HCl (6mol/L) ile pH<2 yapılmalı

17-Ketojenik steroidler (17-KGS)

Koruyucu olarak 1 g borik asit4oC’de 2 hf-20oC’de uzun süre saklanabilir

17-Ketosteroidler (17-KS)Koruyucu olarak 1 g borik asit4oC’de 2 hf-20oC’de uzun süre saklanabilir

Magnezyum (mg) Metal içermeyen plastik kapta

Osmolalite Random idrar örneğinde de

Fenil alaninKoruyucu olarak 20 ml toluen veya toplama kabını buz dolabında tutma-20oC’de uzun süre saklanabilir


İnorganik fosfor (Pi) Asitle yıkanmış deterjansız kapta

Porfobilinojen (PBG)Random idrar örneğinde de5 g Na2CO3 içeren kaptaKaranlıkta saklanır.

PorfirinlerRandom idrar örneğinde de5 g Na2CO3 içeren kaptaKaranlıkta saklanır.

Potasyum (K)

Pregnanediol Koruyucu olarak 1 g borik asit

Pregnenolon Koruyucu kullanılmaz

Piridinium kollajen çapraz bağları

Koruyucu olarak 25 ml HCl (6mol/L)

Sodyum (Na)


Total testosteron

Üre azotu

Ürik asit Koruyucu olarak NaOH kullanılırToplama kabı buz dolabında tutulmalı

Vanililmandelik asit (VMA)Koruyucu olarak 20 ml HCl (6mol/L)Toplama kabı buz dolabında tutulmalı2 hf stabil

Feçeste (gaitada, dışkıda) yapılan analizler

Kalitatif yağ analizi

Kantitatif yağ tayini 72 saatlik dışkı

Gizli kan

Plevral ve peritoneal sıvıda yapılan analizler

Dansite

Protein

Rivalta testi

Glukoz

Total lipid

LDH

Bakır

Transüda-eksüda karakterini saptamak önemlidir.

Sinovyal sıvıda yapılan analizler

Glukoz

Protein

Na ürat kristalleri varlığını araştırma

Müsin pıhtı oluşumu testi

pH

BOS’ta yapılan analizler

Klorür

Glukoz

Laktat Dehidrojenaz (LD, LDH)

Magnezyun (Mg)

pH

Potasyum (K)

Sodyum (Na)

Protein Pandy reaksiyonu...

BOS, berrak ve kansız olmalı...

Amniyotik sıvıda yapılan analizler

Total bilirubin Işıktan korumalı

Estradiol (E2)

Serbest estriol (FE3)

Total estriol (E3)

Köpük stabilite testi

Lesitin/Sfingomiyelin oranı (L/S)

Plasental laktojen (PL)

pregnanediol

17-Ketosteroidler (17-KS)

klinik biyokimya laboratuvarında yapılan analizler

Documents