Kızamık / Kızamıkçık ve Konjenital kızamıkçık Sendromu

(KKS) Önlenmesi Programı

Bursa Sağlık Müdürlüğü

Kızamık hastalık yükünün küresel düzeyde azaltılması için

1989 yılında Dünya Sağlık Asamblesi’nde ve 1990 yılında Dünya Çocuk Zirvesi’nde bazı hedefler belirlenmiş ve aşılama öncesi döneme göre kızamık mortalitesinin %95, morbiditesinin ise %90 azaltılması hedeflenmiştir.

Daha sonra Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi’nde 2010 yılı sonuna kadar kızamık ve kızamıkçığın eliminasyonu ve konjenital kızamıkçık sendromunun (KKS) önlenmesi hedeflenmiştir.

TÜRKİYE’de • 2002 yılından bu yana Kızamık Eliminasyon

Programı• 2006 yılından bu yana da Kızamıkçığın

Eliminasyonu ve Konjenital Kızamıkçık Sendromunun Önlenmesi Programı yürütülmektedir.

Eliminasyon Nedir?• Yerli virüs dolaşımının durması olarak

tanımlanmaktadır. (Eliminasyon durumunda, importe vakalar

olabilir)

Program hedefleri• Kızamık, kızamıkçık ve konjenital kızamıkçık

sendromunu önlemek

• 2010 yılı sonuna kadar Türkiye’de yerli kızamık ve kızamıkçık virüs dolaşımını durdurmak,

• 2010 yılından sonra dışarıdan gelecek yeni virüslerin Türkiye’de yerleşmesini önlemek olarak belirlenmiştir.

Kızamık ve Kızamıkçık Eliminasyonu veKKS Kontrolü Temel Göstergeleri;

1. Aşılama Hızı: Kızamık/kızamıkçık içeren aşının birinci ve ikinci dozunda en az %95 kapsayıcılığa ulaşılmasıdır.

2. Salgın Büyüklüğü: Salgınların en az %80’i 10’dan az kesin kızamık ya da kızamıkçık vakası içermelidir.

3. Kızamık/Kızamıkçık İnsidans Hızı: Yılda, kızamık/kızamıkçık insidansının 1.000.000’da 1’den daha az olmasıdır (importe vaka hariç, importe vaka ile ilişkili vaka dahil).

4.Yerli Kızamık/Kızamıkçık Virüslerinin Dolaşımı: En az 12 ay süre ile yerli kızamık/kızamıkçık virüsünün dolaşımda olmamasıdır.

5. Konjenital Kızamıkçık Sendromu İnsidans Hızı: KKS görülme hızının yılda, 100.000 canlı doğumda 1’den dahaaz olmasıdır.

• Romanlar• Sürekli seyahat eden topluluklar• Değişik nedenlerle aşıyı reddeden

topluluklar

AMAÇ

Türkiye’de kızamık sürveyansının eliminasyon hedefine ulaşıldığının kanıtlanması ve olası bir salgının erken tespiti ve etkin salgın yanıtı ile kontrol altına alınmasının sağlanması

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri 2010 / 20 tarih ve sayılı Kızamık / Kızamıkçık ve Konjenital kızamıkçık Sendromu (KKS) Sürveyansı Genelgesi

• Makülopapüler döküntü ile seyreden hastalıklardan – B05 - Kızamık – B06 - Kızamıkçık – rubella – B08.3 - Beşinci hastalık - eritema

infeksiyozum – B08.2 - Altıncı hastalık - roseola infantum

tanısı düşünülen her hasta olası kızamık – kızamıkçık vakasıymış gibi değerlendirilecek ve

Şüpheli ya da Olası Kızamık/Kızamıkçık Vaka Tanımına Uyan Bir Vaka ile Karşılaşan Sağlık Personelinin Vaka İle

İlk Görüşmede Yapması Gerekenler:1

1.Toplum Sağlığı Merkezine/Sağlık Müdürlüğü BHŞ’sine bildirilecek

2. Vakanın sıcak vaka olup olmadığını değerlendiriniz.

3. Sıcak vaka değilse sadece kan (serum) numunesi alınız ( Detaylı bilgi bkz. Ek 3)

4. Vaka Bildirim Laboratuvar İstek Sonuç Formunu

(Ek 1) doldurunuz

5. Vaka İnceleme Formunu (Ek 2) doldurunuz

Şüpheli ya da Olası Kızamık/Kızamıkçık Vaka Tanımına Uyan Bir Vaka ile Karşılaşan Sağlık Personelinin Vaka

İle İlk Görüşmede Yapması Gerekenler:2

6. Sıcak vaka ise :kan numunesine ek olarak nazofarengeal sürüntü ve idrar örneği alınız (Detaylı bilgi bkz. Ek 3)

7. Alınan örnekleri ve doldurduğunuz formları TSM/Sağlık müdürlüğüne gönderiniz

8. Hastanın izolasyonu konusunda aileyi bilgilendiriniz, hastane ortamında ise izolasyonunu sağlayınız (Detaylı bilgi bkz. Ek 4).

9. Aile Hekimleri : Hastayı Form 016’ya (Ek 5), 017A’ya (Ek 6) ve GBP Sürveyans Formuna (Ek 7) kaydediniz.

Hastane: Form 014 ile ilgili aile hekimine bildirecek, Konjenital kızamıkçık tespit ederse ay sonunda Form 17/c’ye işleyerek bildirim yapacak

SICAK VAKA

• Kesin vaka ile temas öyküsü olan veya • Döküntünün başlamasından önceki 3 hafta

içerisinde seyahat öyküsü veya

• Aşısız veya

• yaşına göre eksik aşılı olan veya

• Kümelenme gösteren olası kızamık/kızamıkçık vaka tanımına uyan vakalar sıcak vaka olarak değerlendirilir.

Numune Tüm vakalardan

• KAN

Sıcak vaka tanımına uyanlardan ;Alınan numune acil olarak sağlık müdürlüğüne iletilmelidir.

KAN + İDRAR + NAZOFARİNGEAL SÜRÜNTÜ örneği de alınacaktır.

• KAN:

– kuru tüpe (biyokimya tüpü) – 5 ml kan (beklediktin sonra santrifüj edilecek)

• İDRAR: – Döküntü sonrası ilk 7 günde – Steril idrar kabına

• NAZOFARİNGEAL SÜRÜNTÜ – Döküntü sonrası ilk 4 günde – Besiyeri Sağlık Müdürlüğünden temin edilecek

• Numune döküntü sonrası ilk 3 gün içinde alınmışsa – sonuç negatif gelirse bir numune daha

alınacak

6.2. Şüpheli ya da Olası Kızamık/Kızamıkçık Vaka Tanımına Uyan Bir Vaka ile Karşılaşıldığında TSM/Sağlık

Grup Başkanlıkları Tarafından Yapılması Gerekenler:

1. Sağlık kurumlarından gönderilen formları değerlendirerek vaka cetveli (Ek 8) hazırlayınız ve Vaka İnceleme Formunda eksik kalan bilgileri tamamlayınız.

2. Kümelenme olup olmadığını derhal sahada inceleme yaparak saptayınız,

3. Kümelenme varsa salgın incelemesi başlatınız,

4. Saptanan vakalarla, aileleriyle ve takip eden hekimle vakaların izolasyonu konusunda görüşünüz. Daha detaylı bilgi için Ek 4’e bakınız.

5. Alınan örnekleri belirlenen günlerde Sağlık Müdürlüğüne ulaştırmak üzere uygun koşullarda saklayınız. Daha detaylı bilgi için Ek 3’e bakınız.

5.3. Konjenital Kızamıkçık Sendromu Vaka sürveyansı

Konjenital Kızamıkçık Sendromu için Klinik Tanımlama: A Grubu B GrubuSensorinöral işitme kaybı PurpuraKonjenital kalp hastalığı SplenomegaliPigmenter retinopati MikrosefaliKatarakt Gelişme geriliğiKonjenital glokom Meningoensefalit

Radiolusent kemik hastalığı Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde başlayan sarılık

1 yaşından küçük bir çocukta, A grubu bulgulardan en az bir tanesinin bulunması durumunda

şüpheli KKS düşünülerek

• TSM - Sağlık Müdürlüğü’ne haber verilecek• KAN ve İDRAR numunesi alınacak, • KKS vaka inceleme formu EK 12 doldurulacak ve • EK 4’de belirtilen izolasyon önlemleri hakkında aile bilgilendirilecek

• Hastaneler Ay sonunda aşağıdaki sınıflamaya uygun olarak 17/C ile bildirimi yapılacak

Konjenital Kızamıkçık Sendromu Vaka Sınıflaması

• Şüpheli Vaka: Bir yaşından küçük bir çocukta, A grubu klinik bulgulardan en az birinin bulunması,

• Olası KKS Vakası (Klinik Vaka): Başka bir etiyolojik açıklama yapılamayan bir bebekte, A grubundan en az iki veya A ve B gruplarından birer klinik gösterge saptanması.

• Kesin KKS Vakası:– Laboratuvarla Doğrulanmış KKS Vakası: Şüpheli bir vakada,

konjenital kızamıkçık sendromunun laboratuvar kriterlerinin bulunması.– Epidemiyolojik Bağlantılı KKS Vakası: Annesinde gebeliği sırasında

doğrulanmış kızamıkçık enfeksiyonu saptanmış olan bir bebekte, A grubundan en az bir klinik gösterge saptanması.

• Vaka Değil: A grubundan en az bir gösterge bulunmasına rağmen; klinik, laboratuarla doğrulanmış veya epidemiyolojik ilişkili KKS sınıflandırma kriterlerini karşılamayan bebek.

• Ancak, klinik olarak uyumlu olmasına rağmen kızamıkçığa özgü IgM sonucu negatif olarak saptanmışsa,

• 2. bir kan numunesi alınacaktır.

• TSM’ler ilçelerindeki kamu özel hastane – polk. Vs. ve Aile hekimlerini organize edecek ve eğitimlerini verecek– Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer bölgesindeki hastanelerin

organizasyonunu Sağlık Müdürlüğü yapacak

• Tüm TSM’ler tespit edilen tüm vakalarını Ek 8’e işleyerek 15 günde bir sağlık müdürlüğüne bildirecekler

• TSM’ler (Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer hariç) – ilçelerindeki özel-kamu tüm hastaneleri her iki haftada bir

ziyaret edecek ve yatan hasta ( şüpheli kızamık, kızamıkcık, KKS, MNT, AFP) tespiti durumunda EK 14’ü doldurup Sağlık Müdürlüğü’ne gönderecekler. (Ziaretlerin içeriği Genelge sayfa 31’e göre yapılacaktır.)

– Ek 8 ve Ek 14’ün tutarlı olması gerekir. Ek 14’de olup numunesi alınmamış vaka varsa onlara ulaşılarak numuneleri alınması sağlanmalıdır.