kiyi erozyonu problemİ

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--DENİZLER VE KIYILARDENİZLER VE KIYILARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012

KIYI EROZYONU PROBLEMİKIYI EROZYONU PROBLEMİ

• Kıyı erozyonu aşağıdaki Kıyı erozyonu aşağıdaki faktörlerden etkilenmektedirfaktörlerden etkilenmektedir::– Sediment yüklü nehirlere yakınlıkSediment yüklü nehirlere yakınlık

– Tektonik etkinliğin derecesiTektonik etkinliğin derecesi

– Karanın topoğrafyası ve bileşimiKaranın topoğrafyası ve bileşimi

– Egemen rüzgar ve iklimEgemen rüzgar ve iklim

– Sahilin ve kıyıya yakın kesimlerin Sahilin ve kıyıya yakın kesimlerin şeklişekli


• Yapı inşaatlarıYapı inşaatları1) 1) Set yapımıSet yapımı•Genellikle limanları kromak için Genellikle limanları kromak için çift olarak inşa edilirlerçift olarak inşa edilirler

•Nehir veya liman girişinden Nehir veya liman girişinden okyanusa doğru uzanırokyanusa doğru uzanır


Jetties are built to prevent deposition in navigationchannels

Setler kumların hareketini kestiğiİçin akıntı yukarı kesimde kumDepolanması olur

Bu yapının akıntı aşağı kesiminde iseErozyon vardır ve bu kesimde kum kalmaz

Setler gemilerin seyahat edeceği kanallardaKum birikmesini engellemek için yapılır

Setler

Kıyı-boyu akıntılar


• Yapı inşaatlarıYapı inşaatları2) 2) BariyerBariyer•Kumsalı korumak veya Kumsalı korumak veya genişletmek için yapılırgenişletmek için yapılır

•Kumu tutmak için kıyıya dik Kumu tutmak için kıyıya dik olarak yapılırolarak yapılır


bariyerler

KARAliman

Setler

KumErozyonu

Kum Depolanması

Kum hareketi

DENİZ

KARA

Kum hareketi

DENİZ bariyerler

KARA

Kum hareketi

DENİZ

Dalgadan korunmuş zon

Dalgakıran

setler


3) 3) DalgakıranDalgakıran•Kıyı ötesine ve sahile paralel Kıyı ötesine ve sahile paralel olarak yapılan bariyerdirolarak yapılan bariyerdir

•Botları büyük dalgalardan Botları büyük dalgalardan korumak i.in yapılırkorumak i.in yapılır


Dalgakıran

bariyerler

KARAliman

Setler

KumErozyonu

Kum Depolanması

Kum hareketi

DENİZ

KARA

Kum hareketi

DENİZ bariyerler

KARA

Kum hareketi

DENİZ

Dalgadan korunmuş zon

Dalgakıran


Dalga-kıran, Kaliforniya


• Yapı inşaatlarıYapı inşaatları4) 4) Deniz duvarlarıDeniz duvarları•Kumsala bitişik, sahile paralel Kumsala bitişik, sahile paralel olarak yapılan ve yapıları olarak yapılan ve yapıları korumak için yapılan duvarlardırkorumak için yapılan duvarlardır•Duvarın arkasındaki alana Duvarın arkasındaki alana girişini engellergirişini engeller•Deniz tarafındaki alan erozyona Deniz tarafındaki alan erozyona

devam eder ve dalgalar duvarın devam eder ve dalgalar duvarın altını oyar.altını oyar.


• Plaj büyütülmesiPlaj büyütülmesi•Plaj sistemine oldukça fazla Plaj sistemine oldukça fazla miktarda kum eklememiktarda kum ekleme•uzun süreli ve ekonomik olarak, uzun süreli ve ekonomik olarak, bazı alanlarda uygulanabliecek bazı alanlarda uygulanabliecek bir çözümbir çözüm

• Plajdaki bazı binaları terketme Plajdaki bazı binaları terketme ve yerleşimin plajdan uzakta ve yerleşimin plajdan uzakta yapılmasıyapılması


Plaj genişletilmesi, Miami


A-Bariyerler: Sahilden suya doğru uzanırlar, Dalga enerjisini dağıtarak ve akıntılardan kum larak erozyonu engellemeye çalışırlar. Akış yukarı tarafında bariyerlerde kum birikir, fakat akıntı aşağ taraflarında erozyon daha kötüdür, bu kesimlerinde kum kalmaz

B-Deniz duvarı: Deniz duvarları kıyıdaki mülkleri geçici olarak koruyan, fakat aynı zamanda ön tarafındaki kıyı erozyonunu arttıran bir yapıdır. Yüksek dalgalar duvarı aşarak, duvar ve mülklere zarar verebilir.

C-Kum yığmak: Kumsala kum eklemek erozyona karşı en iyi önlem olarak kabul edilir. Yeni kum genellikle kıyı ötesinden kazındığı için onlarca milyon dolara varan maliyeti vardır. Yine eklenen kum genellikle plaj kumundan daha ince olduğundan daha kolay erozyona uğrar

akıntı


Atlantik ve pasifik kıyılarının karşılaştırılmasıAtlantik ve pasifik kıyılarının karşılaştırılması

•Kıyı erozyonu her iki kıyı da Kıyı erozyonu her iki kıyı da birbirinden farklıdırbirbirinden farklıdır

•AtlantiAtlantik ve Meksika körfezi k ve Meksika körfezi kıyılarıkıyıları::–GenişGeniş, , hafifçe eğimli kıyı ovalarıhafifçe eğimli kıyı ovaları

–TeTekktonitonik olarak sakin bölgelerk olarak sakin bölgeler


• AtlantiAtlantik ve Meksika körfezik ve Meksika körfezi–Gelişme genellikle bariyer Gelişme genellikle bariyer

adalarında oluradalarında olur

–Bariyer adaları açık okyanusa Bariyer adaları açık okyanusa doğrudurdoğrudur

–Fırtınaların tüm gücünü alırFırtınaların tüm gücünü alır


Bariyer adaları


• PaPassifiifik kıyılarık kıyıları– Genellikle dar plajlar, plajlar dikçe yar Genellikle dar plajlar, plajlar dikçe yar

ve dağlarla çevrilidirve dağlarla çevrilidir

– Ana problem birçok plajın önemli Ana problem birçok plajın önemli miktarda küçülmesidirmiktarda küçülmesidir

– Kıyı erozyonu bir yıldan diğerine Kıyı erozyonu bir yıldan diğerine değişirdeğişir

– Bunda nadir görülen fırtınalar etkendirBunda nadir görülen fırtınalar etkendir


Gel-gitGel-git

• Okyanus düzeyinin günlük Okyanus düzeyinin günlük değişimideğişimi

• Gelgitin nedenleriGelgitin nedenleri::•Gelgite bağlı olaylar ayın ve Gelgite bağlı olaylar ayın ve daha az oranda güneşin daha az oranda güneşin yerçekimi kuvvetine bağlı yerçekimi kuvvetine bağlı olarak gelişirolarak gelişir


• AyınYerçekimi dünyayı çok zayıf AyınYerçekimi dünyayı çok zayıf olarak elipsoid şeklinde deforme eder.olarak elipsoid şeklinde deforme eder.

• Elipsoidin uzun ekseni aya doğrudurElipsoidin uzun ekseni aya doğrudur

• Sular karalara göre daha fazla Sular karalara göre daha fazla gelgitten etkilenirgelgitten etkilenir

• Dünyanın iki zıt kenarında gelgit Dünyanın iki zıt kenarında gelgit oluşuroluşur

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--DENİZLER VE KIYILARDENİZLER VE KIYILARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012İkinci

Gelgit

Birinci Gel-git

AY

Gel seviyesi

Git seviyesi

Gel-gityüksekliği

Gel-git içiZon

okyanus


Niçin iki gelgit olayı gerçekleşirNiçin iki gelgit olayı gerçekleşir

•Ayın dünya üzerindeki çekim Ayın dünya üzerindeki çekim gücü, dünyanın yakın gücü, dünyanın yakın kesiminde, uzak kesimine kesiminde, uzak kesimine göre daha fazladır.göre daha fazladır.

•Su zarfı eliptik bir şekilde Su zarfı eliptik bir şekilde genişlergenişler

•Dünya bu su zarfı ile dönerDünya bu su zarfı ile döner


•24 saat içinde, iki gel iki de 24 saat içinde, iki gel iki de git olayı oluşurgit olayı oluşur

•29 günlük ayın çevrimi içinde 29 günlük ayın çevrimi içinde çıkıntılar hergün elli dakika çıkıntılar hergün elli dakika kayma gösterirkayma gösterir

•GENEL JEOLOJİGENEL JEOLOJİ--DENİZLER VE KIYILARDENİZLER VE KIYILARProf. Dr. Yaşar EREN-2012Prof. Dr. Yaşar EREN-2012İkinci

Gelgit

Birinci Gel-git

AY


Bahar ve Bahar ve nip (15 günde bir)nip (15 günde bir) gelgitlerigelgitleri

• Bahar gel-gitiBahar gel-giti–Yeni ve tam dolunay Yeni ve tam dolunay

zamanında oluşurzamanında oluşur–Ay ve güneşin yerçekimi Ay ve güneşin yerçekimi

etkileri birbiri üzerine etkileri birbiri üzerine eklenmiştireklenmiştir

–Günlük gel ve git farklılığı Günlük gel ve git farklılığı oldukça büyüktüroldukça büyüktür


Dolunay Yeni ay

Bahar gel-giti

Güneş gel-giti

Ay gel-giti

Güneş

Güneş gel-giti

Ay gel-giti

Güneş

Ayın birinci çeyreği

Ayın üçüncü çeyreği

Nip gel-giti

Bahar gelgiti

Bahar gel-giti


•NNipip gelgitigelgiti–Ayın birinci ve üçüncü Ayın birinci ve üçüncü

çeyreğined oluşurçeyreğined oluşur

–Ayın ve güneşin yerçekimi Ayın ve güneşin yerçekimi çakışık değildirçakışık değildir

–Günlük gelgit değişimi Günlük gelgit değişimi küçüktürküçüktür


Dolunay Yeni ay

Bahar gel-giti

Güneş gel-giti

Ay gel-giti

Güneş

Güneş gel-giti

Ay gel-giti

Güneş

Ayın birinci çeyreği

Ayın üçüncü çeyreği

Nip gel-giti

Nip gelgiti

Bahar gel-giti


•Gelgiti ekleyen diğer Gelgiti ekleyen diğer faktörlerfaktörler::

•Kıyının şekliKıyının şekli

•Okyanus havzasının Okyanus havzasının şeklişekli


• Dünyanın dönme Dünyanın dönme ekseni ayın ekseni ayın yörüngesine göre yörüngesine göre eğik olduğundan eğik olduğundan Gelgitin yüksekliği Gelgitin yüksekliği dünyanın dünyanın enlemine göre enlemine göre değişir.değişir.

• Yine sahilin şekli Yine sahilin şekli gelgitin büyüyüp, gelgitin büyüyüp, küçülmesinde küçülmesinde etkisi vardıretkisi vardır

İkinciGelgit

Birinci Gel-git

AY


Gel-git akıntılarıGel-git akıntıları

• Su seviyesinin yükselmesi ve çekilmesine Su seviyesinin yükselmesi ve çekilmesine eşlik eden yatay akıntılardıreşlik eden yatay akıntılardır

• Gelgit akıntı çeşitleriGelgit akıntı çeşitleri– Taşkın akıntısıTaşkın akıntısı – –Su seviyesi yükseldiği Su seviyesi yükseldiği

zaman sahil zonuna ilerleyen akıntılardırzaman sahil zonuna ilerleyen akıntılardır – cezir akıntılarıcezir akıntıları – – Su seviyesi düştüğü Su seviyesi düştüğü

zaman denize doğru olan su hareketidir.zaman denize doğru olan su hareketidir.

• Gel-git ten eklenen alanlara gelgit Gel-git ten eklenen alanlara gelgit düzlüğü denirdüzlüğü denir

• Genellikle gel-git deltaları oluştururGenellikle gel-git deltaları oluşturur


Gel-git düzlüğü, Fundy körfezi, Nova Scotia


Taşkın deltası

Gel-git düzlüğü

Lagün

Gel-git deltası

BariyerAdası


• Gelgite bağlı olarak okyanus Gelgite bağlı olarak okyanus tabanlarındaki sürtünme dünyanın tabanlarındaki sürtünme dünyanın dönmesini sürekli olarak dönmesini sürekli olarak yavaşlatmaktadır.yavaşlatmaktadır.– Her yüz yılda günler Her yüz yılda günler 0.0020.002 saniye saniye

uzamaktadıruzamaktadır– Bu düşük etki milyon yıllar gözönüne Bu düşük etki milyon yıllar gözönüne

alındığında oldukça büyük bir etki alındığında oldukça büyük bir etki yaparyapar

– Geçmiş jeolojik devirlerde günler Geçmiş jeolojik devirlerde günler daha kısa olmalıdırdaha kısa olmalıdır


•KambriyenKambriyen (540 M (540 Myy) ) bir yılbir yıl 424 424 güngün

•DevoniDevoniyenyen (365 M (365 Myy): ): bir yılbir yıl 410 410 güngün

•PermiPermiyenyen (290 M (290 Myy): ): bir günbir gün 390 390 güngün

kiyi erozyonu problemİ

Documents