1

Kişilik

Bilişsel Yaklaşım

2

Bilişsel Psikoloji Nedir?

3

Düşünen zihnin bilimsel

incelemesidir.

4

Bilişsel Psikoloji Nelerle Uğraşır?

AlgıÖrüntü tanımaDikkatBilinçÖğrenmeBellekKavram oluşturmaDüşünmeZihinde canlandırmaDilZeka

5

Bilince Yeniden Dönüş

Bilişsel psikoloji, psikoloji tarihi içerisinde hem

en yeni hem de en eski ekoldür

6

Bilim dünyasındaki gelişmelerin

etkileri

7

EINSTEINFizikteki yeni bakış açısı

Gözlemci gözlediği şeyi etkiler

8

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİSİİnsan zihni de bir bilgisayardır

Hem zihin hem bilgisayar Bilgiyi alıp kavrarİşlemden geçirirYönetirDepolarGerektiğinde geri çağırır

SOFTWARE YAZILIM

9

Bilişsel Kişilik Yaklaşım

Tutarlı davranışları bilgi işleme yollarıyla açıklar

Hepimiz farklı şekillerde bilgiyi işliyoruz

Yaklaşımın Genel Kabulleriİnsanlar rasyonel varlıklardır.İnsanlar problem çözer, düşünür. Düşüncelerini değiştirebilir, yerine yenilerini koyabilir.İnsan dürtülerinin kurbanı değildir, kendi yönünü seçebilir.Kişilik çevreden etkilenmez.Kişinin nasıl düşündüğü, nasıl hissettiğini ve davrandığını etkiler.İnsanlar yaşamlarındaki olayları gözlemler ve anlamdırır.Zihinsel aktiviteler evrenseldir.

10

11

GEORGE KELLY (1905- 1967)

Fizik ve matematik derecesi ile mezun olduktan sonra EDINBURG Üniversitesi’nde eğitim bilimlerine gider. Psikoloji ile ilgilenmeye başlar ve psikoloji alanında doktora yapar. Düşkünlere ve 1930’larda Büyük Bunalım’da yoksul düşmüş insanlara hizmet vermek için klinikler açar.

“Kısa süre sonra bu insanların en çok gereksinim duyduğu şeyin, birisinin başlarına gelen şeyi

açıklaması ve gelecekte başlarına gelebilecek şeyleri kestirebilmesi olduğunu anladım”

KELLY, bu anlayıştan kişisel yorum kuramını geliştirdi.

12

HEPİMİZ BİLİM ADAMIYIZ

Tıpkı bilim adamları gibi sürekli dünya ile ilgili hipotezler geliştirip bunları sınıyoruz.Yaşamımızda mümkün olduğu kadar çok şeyi kestirmeye ve kontrol etmeye çalışıyoruz. Kestirebilir gereksinimi karşılamak için ŞABLONLAR kullanıyoruz.

Dünya ile ilgili görüşlerimiz birer saydam şablon

Kişilik farklılıkları dünyayı farklı şekilde yapılandırmadan kaynaklanır.

13

GEORGE KELLY Kişisel Yapı Kuramı

Eğer oluşturduğumuz şablon bir sonraki olayla uyuşuyorsa onu saklıyoruz.Bu şablonlar gelişerek bilişsel yapıları oluşturuyor. Hiçbir insanın kişisel yapısı birbirine benzemiyor. Bu nedenle KELLY bu bilişsel yapıları KİŞİSEL YAPILAR olarak adlandırmış.

Bu yapılar neye benzer?Çift kutupludurlar.

Soğuk/ Sıcakİyi /Kötü

Güzel/ Çirkin

14

Kişilik Yapılarımı Nasıl Çözümlerim?

1 İnsanlarla karşılaştığında neye dikkat

ediyorsun?Aklınıza ilk gelen düşünceler büyük olasılıkla başka insanları ve

davranışlarını anlamlandırmak için kullandığınız yapılardır. Aynı yapıları kullanarak da farklı dünyaları farklı şekillerde

yapılandırmamız mümkündür. Önceliklerimiz de farklı olabilir.

YAPILANDIRMALARI BENZER OLANLAR İYİ ARKADAŞ VE ROMANTİK EŞ OLABİLİRLER.

15

Kişilik Yapılarımı Nasıl Çözümlerim ve ölçerim?

2 Dağarcık Izgara Tekniği

Terapistler çeşitli kişisel deneyimlerinde karşılaştıkları insanlardan oluşan 24 kişilik bir liste yapmaklarını ister. Bu

listeden 3 kişi alarak ikisinin ortak paylaştığı ama üçüncüsünün paylaşmadığı özelliği sorarlar.

Başka bir versiyon: Üç isimden birini çıkartıp başka ismi koyar ve taramaya devam

ELEŞTİRİ: SONUÇLAR TERAPİSTİN YORUMLARINA FAZLA BAĞLI

16

JASON BOURNE

NASIL BİRİ?

17

ANNE KARDES BEN HOŞ GENÇ SOĞUKKANLI

SADE KARARLI ERKEKSİ

MACERAPEREST

CESUR BECERİKLİ

TEMİZ SOĞUK GÜÇLÜ (fiziki)

ÖZGÜR RUHLU

GÜÇLÜ( karakter)

ZEKİ

18

ŞemaŞemaŞemaŞemaŞemaŞemaŞemaŞemaŞema

Bilgiyi algılama, düzenleme, işleme ve kullanmamıza

yardım eden varsayımsal bilişsel yapı… ŞEMA

O kadar çok uyarıcı var ki !

Şemalarla bilgilerimi düzenlerim…Ör: Sevgili Şeması

Hatırlaması Kolay

19

Kendilik Şemaları ÇekirdekTemel BilgilerİsimAnne-Baba, Dış görünüş

PARA

ŞEMAMDA NE VAR

NE YOK?Rekabetçi misin?

İnatçı mısın?

KADINLAR

MODA

SPOR

20

Olası KendiliklerGelecekte kendinizi nasıl görmek

istersiniz?

Olası kendilikler bir gün olabileceğimiz insanın zihinsel temsilleridir. Olumlu Olumsuz

2 önemli işlevi var Gelecek davranışlar için teşvik

“Yapacağım seçim beni gelecekteki kendiliğime yakınlaştırıyor mu ?”

Kendi davranışımızın ve yaşamımızdaki olayların anlamını yorumlamamıza yardımcı

Örnek : Olası kendiliğine kanser hastasını ekleyen kadın sağlığındaki ufak bir değişime diğerlerine göre farklı bir tepki gösterir

21

ARAŞTIRMA ! Genç suçlular üzerine yapılan

bir araştırmada,bu gençlerin 1/3’ünden fazlasının suçlu olası kendiliği geliştirmiş oldukları görülmüş.

Bu erişkinlerin çok azı iş bulmak ya da okula gitmek gibi geleneksel hedefleri olası kendiliklerine dahil etmişler.

22

BENLİK FARKLILIĞI

Gerçek kendilik Olmak istenen kendilikOlmamız gereken kendilik

23

KELLY’E GÖRE PSİKOLOJİK

SORUNLAR !‼ Yapılandırma sistemindeki

arızalardan sorunlar yaşanır. Esas sorun sistemlerimizin mükemmel olmamasından kaynaklanır.

‼ Deneyim eksikliği de yapılandırma sisteminin yetersiz kalmasına neden olur.

‼ Sorunların kökeninde yatan kaygıdır.Geleceği kestiremediğimizde kaygılanırız.

‼ Sağlıklı insanlar eski ve yetersiz yapıların yerine sürekli yeni yapılar yaratır.

Peki ya terapimmm

Bilişsel psikoterapinin odağı, danışanın

düşünceleridir

Amaç danışanların zararlı düşüncelerinin farkında varmasını ve yerine daha uygun olanlarını koymasıdır.

24

AKILCI DUYGUSAL TERAPİSİİnsanlar yanlış akıl yürütme ve akılcı olmayan inançlarından

dolayı depresif ve kaygılı olurlar.

25

“Herşey bitti.”

A A Gelen telefon

B B Akılcı olmayan Akılcı olmayan inanç

C C Depresif duygular

26

Bazı Akıl Dışı İnançlar

27

Belirgin akıl dışı inançlar

İnsanların bana adil davranmalarını istediğim için, her zaman bana öyle davranmaları gerekir.Rahat bir hayata sahip olmak istediğimden içinde yaşadığım koşullar her zaman doyurucu olmalıdır.Önem verdiğim insanların beni onaylamasını istediğim için her zaman onların onayını almalıyım.

Sinsi akıl dışı inançlar

Önem verdiğim insanların beni onaylamasını istediğim ve sadece az bir onay almak istediğim için, bunu her zaman elde etmeliyim.

Rahat bir hayata sahip olmak istediğimden ve ben onlara her zaman adil davrandığım için yaşadığım koşullar her zaman doyurucu olmalıdır.

28

KENDİNİ EĞİTMEBilişsel terapinin tek

amacı danışanın tek bir sorunun üstesinden gelmesini sağlamak değildir. Gelecekte danışanların sorunlu durumlara nasıl hazırlanacaklarını ve bu sorunlarla nasıl başa çıkacaklarını öğretir.

Danışanlar sorun yaratan durumlar

için bilişsel stratejiler

geliştirirler. 29

Freud’cu Kavramlar Yeniden Ele Alınıyor

Freud’un öne sürdüğü kavramların çoğu bilişsel kişilik araştırmalarının dikkatini çekti.

Aktarım, bastırma, yansıtma gibi psikanalitik kavramlar yeniden ele alınmaya başladı.

30

BİR İNSANI. GÖRÜR GÖRMEZ ONU SEVİP SEVMEDİĞİMİZE KARAR VERİRİZ

NEDEN?Aktarımı bilişsel bakış açısıyla nasıl açıklarız?

Eski bilişsel temsil yeni insanla ilgili bilgiyi işlemek için kullanılır. Yeni kişide eski kişinin özellikleri görülür ve sonuçta ona karşı olan duygular tetiklenir.

Aktarım farkındalığımıızn dışında gerçekleşir.

31

BASTIRMA

Freud’a göre psikanalizin temel taşı Benliğin kabul edilemeyen düşünceleri bilinçten uzak tutma çabası

32

Bilişsel Psikologlara göre

İnsanların hoş olmayan bilgiye gösterdikleri tepkiÖrnek: Derslerinden kötü not alan öğrenci düşük notlardan etkilenmemiş görünüyorsa bastırma yöntemini kullandığı söylenebilir.

Bastıranlar yüksek düzeyde stres yaşayan insanlardır.Duygularını kontrol etme eğilimleri güçlüdür.Çok sayıda çatışma yaşamasına rağmen stres

kaynaklarının kaygıya dönüşmesini engellemeye çalışır.

33

Bastıranlar bastırmayanlara göre daha az kaygı yaşadıklarını aktarır.

Peki gerçekten böyle mi?

Bastıran insanların stresli ortamlara verdikleri fizyolojik tepkileri

ölçüldüğünde, güçlü tepki verdikleri görülmüş.

KALP atışları ve KAN basınçları ani

şekilde yükseliyor. Vücutları tehdide tepki gösterse de bastıranlar başarılı bir şekilde duygusal tepkilerini bilinç düzeyleri dışına itiyorlar.

34

ARAŞTIRMA !Deneklerden çocukluk deneyimlerini anlatmaları istenmiş

BASTIRANLAR bastırmayanlara göre daha az sayıda hoş olmayan deneyim anlatmış.

Bastıranlar aslında hoş olmayan deneyimleri hatırlamakta değil,

sadece kendi başlarına gelen hoş olmayan olayları hatırlamakta

zorlanıyorlar.

35

ARAŞTIRMA !Bastıranlar öfke

duydukları bir deneyimi tanımlarken sadece öfkeyi hatırladıkları görülmüş.

Sonuçlar bellek çağrışımları ile açıklanır.

Bastırmayanlar öfke duydukları bir deneyimi tanımladıklarında ise öfke ile birlikte utanç, tiksinme,korku ve diğer olumsuz duyguları da hatırlamışlar.

36

ARAŞTIRMA !Deneklere sözel beceri sınavında başarısız oldukları söylenmiş

Bastırmayanlar bu habere çeşitli olumsuz

duygularla tepki göstermiş.

BASTIRANLARın tepkisi ise sadece suçluluk

olmuş.

37

Olumsuz düşünceler ve duygular bastıranlar için neden zor ulaşılır şeyler?

Bastıranlar hoş olmayan bilgiye dikkat etme vekodlamada başarısız olabilirler.

Sonuç Bastıranlar yaşamın zorluklarıyla beraber ortaya çıkan duyguları en düşük düzeye indirgemekte başarılı olsalar da bunun bedeli var. Araştırmalar bastıranların bastırmayanlara oranla daha yüksek kolestrol düzeyine ve zayıf bağışıklı sistemine sahip olduğunu bulmuş.

38

VE ANDROJENİ

Neden 4 cinsiyet tipindeki insanlar farklı davranırlar?

Cinsiyet şeması kuramına göre yüksek derecede erkeksi ve kadınsı insanlar cinsiyet temellidir.Bilgiyi cinsiyet açısından algılar, değerlendirir ve düzenler.

Bu tipler için bazı arabalar kadınsı bazıları erkeksidir.

Androjen erkek baleden zevk almakta

sakınca görmez.

39

Erkeksi Erkek Kadınsı Kadın

Erkeksi erkekler haklarını savunan ya da kendine yeterli insan olup olmadıklarına çabucak karar verirken şefkatli ya da tutkulu olup olmadıklarına karar vermekte zorlanmışlar

Cinsiyet temelli insanlar hakkında bir şey okudukları insanları erkek ya da kadın olarak tanımlama gereği duyarlar

Cinsiyet temelli kadınlar insanları sınflara ayırırken androjen kadınlara göre daha kadınsı yorumlar kullanmışlar.

40

BELLEK SAVAŞIBELLEK SAVAŞIFarklı olan erkeklerin ve kadınların neyi hatırladıklarıdır

Kadınlar, kişisel olayları hatırlamakta daha başarılılar. Karşılık bağımlı Karşılık bağımlı kendilik anlayışıkendilik anlayışı

41

Erkekler, öğrendikleri ve okuduklarını hatırlamakta daha başarılılar.

Bağımsız kendilik Bağımsız kendilik anlayışı anlayışı

Kadınlar anıları duygularla kodlar. Duygusal olmayan olayların hatırlanmasında 2 cinsiyetin arasında fark

yok.

FOTOĞRAFLA KENDİNİ

42

FOTOĞRAFLA KENDİNİ

43

Bilişler ve DEPRESYON

Sıkıntılı düşünceler, sıkıntılı yaratıcı duygularla bağlantılıdır.

Depresifler üzüntülü deneyimleri daha kolay hatırlarlar.Sorunları üzerine düşünüp dururlar. Kötü gidebilecek şeyler için sürekli kaygılanırlar.İyi şeyler yaşadıklarında bile kötü bir yön bulmaya çalışırlar.

1. Depresif insanlar kendileriyle ilgili olumsuz düşüncelere sahiptir.

2. Gelecek konusunda kötümserdir.3. Deneyimlerini olumsuz biçimde

yorumlar.

44

DEPRESİF ŞEMALAR

Bilişsel

terapi

sonrasında

olumsuz

sözcüklerin

hatırlama

eğilimleri

azalıyor.

Araştırmalar depresyonlu insanların iç karartıcı ve çaresiz gibi sözcükleri depresif şemalarla işlediğini gösteriyor.

Kendi özellikleriyle özdeştiriyorlar ve bu bilgileri hatırlamada hızlılar. Olumsuz deneyimleri düşünmemek konusunda zorluk çekiyorlar.

45

İç karartıcı düşünceler depresyona neden olabilir. Depresyon da bu tip düşüncelerin sayısını artırabilir.

ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK ...YENİDEN

Öğrenilmiş çaresizlik denekleri ve depresyonlu denekler arasındaki benzerlikleri fark eden psikologlar, depresyonu anlamak için öğrenilmiş çaresizlik modelini geliştirdiler.

Hayvan davranışını açıklayan basit model insanlardaki öğrenilmiş çaresizliği açıklamak için yeterli olmadı.

46

ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK ...Yükleme Modeliİnsanlardaki öğrenilmiş çaresizlik kontrol edilemezlik algısıyla başlar.

47

Ben mi yetersizim yoksa problem müdürde mi?

Dersten Kalan Öğrencinin Yükleme Örnekleri

İÇSEL

KARARLI

KARARSIZ

KARARLI KARARSIZ

EVRENSEL

Zeka eksikliğiTembellik

YorgunlukNezleyim

Hoca adil sınav yapmıyor.

Zaten herkes bu sınavda düşük not alır.

Hoca bu sefer uygulamalı sınav yaptı ve kimse geçemedi.

BİREYSEL

Matematiğe yeteneğim yok.

Matematik sorusu çözmekten bıktım.

Zaten herkes matematik sınavında beklediğinden düşük not alır.

Soru kağıtları okunmuyordu.

DIŞSAL

48

YILLAR SONRA İNCELENEN MEKTUPLARYaşlı insanların

52 sene önce

kullandıkları yükleme biçimleri ile bugünküler kıyaslandığında 0.52’lik bir korelasyon bulunmuş.

49

25 yaşındaki insanların açıklama tarzlarını 45- 60 yaşlarındaki sağlık durumlarıyla yakından

bağlantılı bulunmuş.