kinh te quoc te - gsts hoang thi chinh

8/18/2019 Kinh Te Quoc Te - GSTS Hoang Thi Chinh

1/313

BAØI 1

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ

KINH TEÁ QUOÁC TEÁ

1. GIÔÙI THIEÄU KHAÙI QUAÙT VEÀ MOÂN HOÏC

1.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ MOÂN HOÏC (“KINH TEÁ QUOÁC TEÁ” NGHIEÂN CÖÙU CAÙI GÌ?)

Khoa hoïc Phaân phoái vaø söû duïng taøi nguyeân

Giöõa caùc quoác gia Maäu dòch Caân ñoái cung – caàu veà HH – DV – TT

Trong phaïm vi moãi nöôùc vaø treân toång theå neàn kinh teá toaøn caàu.

Kinh teá hoïc quoác teá (International Economics)

1.2. VÒ TRÍ CUÛA MOÂN HOÏC ( TAÏI SAO PHAÛI NGHIEÂN CÖÙU “ KINH TEÁ QUOÁC TEÁ”)

Chòu taùc ñoäng bôûi xu höôùng Toaøn caàu hoùa vaø Hoäi nhaäp:

Moät bieán ñoäng veà taøi chính – tieàn teä;

Moät chính saùch kinh teá;

Moät bieán ñoäng veà chính trò – xaõ hoäi moâi tröôøng;

Moät söï hieåu bieát veà theá giôùi coù cô sôû khoa hoïc laø caàn thieát

1.3. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU CUÛA MOÂN HOÏC

Nghieân cöùu Lyù thuyeát vaø Chính saùch maäu dòch quoác teá döïa treân cô sôû cuûa Kinh teá hoïc.

Phaàn I: Lyù thuyeát veà maäu dòch quoác teá (Theory of trade) 3 caâu hoûi cô baûn sau:

Cô sôû cuûa MDQT ( Basic for trade)

Moâ hình cuûa MDQT (Pattern of trade)}Moät daïng baøi taäp Lôïi ích cuûa MDQT (Gains from trade) Lyù thuyeát coå ñieån veà maäu dòch quoác teá (Chöông II), Lyù thuyeát hieän ñaïi veà maäu dòch quoác teá (Chöông III)

Phaàn II: Chính saùch veà maäu dòch quoác teá (Policy of trade)

Mang tính coâng cuï: Thueá quan (Chöông IV), Phi thueá quan (Chöông V). Mang tính ñònh cheá: Lieân keát kinh teá quoác teá (Chöông VI), Maäu dòch quoác teá vaø phaùt trieån kinh teá (Chöông

VII), Söï di chuyeån nguoàn löïc quoác teá (Chöông VIII).

Mang tính taøi chính: Thò tröôøng ngoaïi hoái vaø tyû giaù hoái ñoaùi (Chöông IX), Caùn caân thanh toaùn (Chöông X),Heä thoáng taøi chính vaø tieàn teä quoác teá (Chöông XII).

Moái lieân heä vôùi caùc moân khoa hoïc khaùc:

Kinh teá hoïc vi moâ vaø vó moâ

Lòch söû caùc hoïc thuyeát kinh teá

Kinh teá ñoái ngoïai

Kinh teá thôùi giôùi Kinh teá khu vöïc Kinh teá phaùt trieån…

1.4.

PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU MOÂN HOÏC

Duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû Phöông phaùp kieåm soùat baèng thöïc nghieäm (Nhöõng nhaân toá khaùc khoâng thay ñoåi)

Caùc phöông phaùp khaùc.

2.

MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ MAÄU DÒCH QUOÁC TEÁ

2.1. TAÏI SAO CAÙC NÖÔÙC LAÏI GIAO THÖÔNG VÔÙI NHAU? (Cô sôû cuûa MDQT xeùt ôû maët ñònh tính)

Do söï khaùc bieät veà taøi nguyeân thieân nhieân Moãi quoác gia coù moät lôïi theá tuyeät ñoái nhaát ñònh veà caùc saûn phaåmtruyeàn thoáng (saûn phaåm noâng nghieäp vaø caùc nguyeân lieäu thoâ)


2/314

Do söï khaùc bieät veà lao ñoäng vaø trình ñoä söû duïng nguoàn lao ñoäng Moãi quoác gia coù moät lôïi theá töông ñoái nhaátñònh veà caùc saûn phaåm:

Thaâm duïng lao ñoäng

Thaâm duïng tö baûn

Thaâm duïng chaát xaùm

Nhaèm phaùt huy ñöôïc tính hieäu quaû nhôø quy moâ (Economies of scale)

2.2.

ÑAËC ÑIEÅM CUÛA MAÄU DÒCH QUOÁC TEÁ (So vôùi maäu dòch quoác gia, maäu dòch quoác teá coù ñaëc ñieåm gì?)

Hai ñaëc ñieåm cô baûn: Gaén lieàn vôùi caùc hình thöùc haïn cheá maäu dòch

Gaén lieàn vôùi caùc vaán ñeà veà TTNH, TGHÑ, CCTT…

Moät soá ñaëc ñieåm khoâng cô baûn:

Phöùc taïp hôn Tính naêng (hieäu quaû) söû duïng LLSX ñoâi khi bò haïn cheá (nhaát laø trong thôøi gian ñaàu) Chi phí vaän chuyeån lôùn…

2.3. MOÄT SOÁ XU HÖÔÙNG THAY ÑOÅI TRONG MDQT NGAØY NAY(Ñoïc Giaùo trình KTQT trang 27 – 32)

3. NHÖÕNG THAY ÑOÅI LÔÙN CUÛA NEÀN KINH TEÁ THEÁ GIÔÙI HIEÄN ÑAÏI VAØ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA NOÙ ÑEÁNMDQT

Xu höôùng Toaøn caàu hoùa vaø Hoäi nhaäp

Söï buøng noå cuûa khoa hoïc coâng nhgeä thoâng tin

Toác ñoä kinh teá taêng tröôûng kinh teá khoâng oån ñònh vaø coù xu höôùng chaäm laïi

Kinh teá thò tröôøng doøng chính cuûa neàn kinh teá theá giôùi

Maâu thuaån tay ba Myõ – Taây AÂu – Nhaät Baûn chuyeån sang moät giai ñoaïn môùi

Lieân keát kinh teá theo khu vöïc ñang trôû thaønh moâ hình chuû yeáu cuûa neàn kinh teá theá giôùi

Chaâu AÙ – TBD ñaõ trôû thaønh khu vöïc kinh teá naêng ñoäng nhaát theá giôùi

Moät soá vaán ñeà mang tính chaát böùc xuùc toaøn caàu

OÂN TAÄP

1. Lyù Thuyeát: Caâu 1 - 15, trang 3 - 4, saùch “Baøi taäp KTQT”

2.

Baøi taäp: Baøi 1 - 3, trang 4 - 5, saùch “Baøi taäp KTQT”


3/315

BAØI 2

LYÙ THUY EÁT LÔÏI THEÁ TUYE ÄT ÑOÁI VAØ

QUY LUA ÄT LÔÏI THEÁ SO SAÙNH

1. QUAN ÑIEÅM CUÛA PHAÙI TROÏNG THÖÔNG VEÀ MDQT

Ñaùnh giaù ñöôïc vai troø cuûa MDQT Nguyeân taéc chung: “Xuaát sieâu“ (EX > IM) Nhieàu heä quaû tieâu cöïc

Hieåu sai veà khaùi neäm MDQT: “Laø moät troø chôi coù toång baèng 0”

Chính phuû caàn phaûi can thieäp vaøo caùc hoaït ñoäng MDQT

Ñaùnh giaù quaù cao veà vai troø cuûa vaøng baïc, quyù kim

2.

ADAM SMIT VÔÙI LYÙ THUYEÁT LÔÏI THEÁ TUYEÄT ÑOÁI

2.1.

QUAN ÑIEÅM CUÛA A.S VEÀ VAI TROØ CAÙ NHAÂN VAØ TÖ DOANH

Chæ coù caù nhaân môùi thaåm ñònh ñöôïc nhöõng haønh vi cuûa mình Tö lôïi khoâng töông tranh nhau

Baøn tay voâ hình ( the invisible hand) Khoâng caàn can thieäp vaøo hoaït ñoäng caù nhaân vaø tö doanh. Khoâng caàn can thieäp vaøo maäu dòch töï do. UÛng hoä cho tröôøng phaùi töï do hoùa maäu dòch. Moät quan ñieåm tieán

boä

2.2. NOÄI DUNG VAØ BAÛN CHAÁT CUÛA LYÙ THUYEÁT LTTÑ

LTTÑ (Absolute Advantage) laø gì? Söï khaùc bieät moät caùch tuyeät ñoái Naêng suaát lao ñoäng hoaëc chi phí lao ñoäng Cuûa moãi quoác gia veà moät saûn phaåm naøo ñoùMoät caùch toång quaùt:

Neáu NSLÑ ñeå saûn xuaát ra

Saûn phaåm A ôû QG 1 laø a1 Saûn phaåm B ôû QG 1 laø b1 Saûn phaåm A ôû QG 2 laø a2 Saûn phaåm B ôû QG 2 laø b2

Thì:

QG 1 coù LTTÑ veà A, khoâng coù LTTÑ veà B

QG 2 coù LTTÑ veà B, khoâng coù LTTÑ veà AKhi a1 > a2 vaø b2 > b1

Chuù yù: Neáu a1, b1, a1, b2 laø chi phí lao ñoäng thì ngöôïc laïi: a1 < a2 vaø b2 < b1 Lôïi theá tuyeät ñoái laø cô sôû cuûa MDQT

Phaùt bieåu lyù thuyeát LTTÑ Vôùi nhöõng giaû thuyeát ñaõ cho neáu moãi quoác gia

Xuaát khaåu: saûn phaåm coù LTTÑ Nhaäp khaåu: saûn phaåm khoâng coù LTTÑ Thì taát caû caùc quoác gia ñeàu coù lôïi Moâ hình maäu dòch

Phaân tích lôïi ích maäu dòch

Giaû söû coù 2 QG (US vaø UK), 2 saûn phaåm (luùa mì vaø vaûi), 1 YTSX laø lao ñoäng

Naêng suaát lao ñoäng (SP/giôø) US UK

Luùa mì( w)Vaûi (c)

64

12

6w > 4c (ñieàu kieän cuûa US)

1w < 5c (ñieàu kieän cuûa UK) 6w < 30c 4c < 6w < 30cGiaû söû laáy tyû leä trao ñoåi laø: 6w = 6c, thì: US lôïi 2c, hay tieát kieäm ñöôïc 30 phuùt

UK lôïi 24c, hay tieát kieäm ñöôïc 288 phuùt


4/31


5/317

BAØI 3

LYÙ THUYEÁT CHI PHÍ CÔ HOÄI CUÛA HAB ER LER

1. KHAÙI NIEÄM VEÀ CHI PHÍ CÔ HOÄI (The Opportuni Ty Cost)

Chi phí haïch toaùn Chi phí cô hoäi Chi phí kinh teá

Chi phí cô hoäi cuûa saûn phaåm naøy laø soá löôïng saûn phaåm khaùc phaûi hy sinh ñeå coù ñuû taøi nguyeân laøm gia taêng moätñôn vò saûn phaåm thöù nhaát

Ví duï: Haõy tính chi phí cô hoäi cuûa luùa mì vaø vaûi ôû US vaø ôû UK trong tröôøng hôïp treân ÔÛ US , ñeå gia taêng 1 w phaûi hy sinh 2/3 c CPCH luùa mì = 2/3 ÔÛ US , ñeå gia taêng 1 c phaûi hy sinh 3/2 w CPCH vaûi = 3/2 ÔÛ UK, ñeå gia taêng 1 w phaûi hy sinh 2c CPCH luùa mì = 2

ÔÛ UK, ñeå gia taêng 1 c phaûi hy sinh 1/2 CPCH vaûi = 1/2 Vì 2/3 < 2 neân US coù LTSS veà luùa mì; Vì 1/2 < 3/2 neân UK coù LTSS veà vaûi.

LTSS döïa treân söï khaùc bieät veà chi phí cô hoäi hay chi phí cô hoäi laø cô sôû cuûa MDQT.

2. NOÄI DUNG LYÙ THUYEÁT CHI PHÍ CÔ HOÄI CUÛA HABERLER

Vôùi nhöõng giaû thuyeát ñaõ cho, neáu moãi quoác gia Xuaát khaåu saûn phaåm coù CPCH beù hôn Nhaäp khaåu saûn phaåm coù CPCH lôùn hôn

Taát caû caùc quoác gia ñeàu coù lôïi Moâ hình maäu dòch cuûa 2 QG trong tröôøng hôïp treân laø: US xuaát luùa mì, nhaäp vaûi vaø UK xuaát vaûi nhaäp luùa mì.

3.

PHAÂN TÍCH LÔÏI ÍCH MAÄU DÒCH VÔÙI CHI PHÍ CÔ HOÄI KHOÂNG ÑOÅI

3.1.

CHI PHÍ CÔ HOÄI KHOÂNG ÑOÅI LAØ GÌ?

Laø soá löôïng saûn phaåm thöù hai hy sinh khoâng ñoåi ñeå gia taêng 1 ñôn vò saûn phaåm thöù nhaát.

3.2.

PHAÂN TÍCH LÔÏI ÍCH MAÄU DÒCH

Ví duï: Trong ñieàu kieän:

Söû duïng heát taøi nguyeân

Kyõ thuaät ñaõ cho laø toát nhaát

Moät naêm US saûn xuaát ñöôïc 180 trieäu giaï luùa mì hoaëc 120 trieäu meùt vaûi. Coøn UK saûn xuaát ñöôïc 60 trieäu giaï luùamì hoaëc 120 trieäu meùt vaûi.

Yeâu caàu: Baèng bieåu ñoà haõy phaân tích lôïi ích maäu dòch cuûa hai quoác gia vôùi chi phí cô hoäi cuûa luùa mì vaø vaûi ôûUS vaø UK

US UKW C W C

180 0 60 0150 20 50 20120 40 40 4090 60 30 6060 80 20 8030 100 10 1000 120 0 120


6/318

C

120

60

O 9060 120 180

A

US

C

120

60

40

O 40 60 W

A

UK

W

Bieåu ñoà 1: Saûn xuaát, tieâu duøng ôû US vaø ôû UK tröôùc khi maäu dòch xaûyraC

120

70

60

O 90 110 180 W

E

US

A

C

120

50

40

O 40 60 70 W

E

A

BUK

Bieåu ñoà 2: Saûn xuaát, tieâu duøng ôû US vaø ôû UK sau khi maäu dòch xaûy ra

Saûn xuaát ôû ñaâu? B vaø B’ (chi phí cô hoäi khoâng ñoåi thì CMH hoaøn toaøn)

Tyû leä trao ñoåi naøo? Chi phí cô hoäi = giaù caû saûn phaåm so saùnh (Relative commodity price)

2/3 < Pw/ Pc < 2, giaû söû laáy Pw/ Pc = 1, ta coù 70W = 70C

So saùnh E vôùi A So saùnh E’ vôùi A’

E (100W, 70C) E’ (70W, 50C)A (90W, 60C) A’ (40W, 40C)

US coù lôïi 20W, 10C UK coù lôïi 30W, 10C Lôïi ích naøy do ñaâu maø coù? Do CMH hoaøn toaøn vaøo SP coù LTSS saûn löôïng taêng, tieâu duøng taêng

(B + B’) – (A + A’) = (E – A) + (E’ – E) (180 W + 120C) – (130W + 100C) = 50W +20C

Trong ñoù: US lôïi 20W, 10C;UK lôïi 30W, 10C

Nhö vaäy cô sôû cuûa MDQT ñaõ thay ñoåi theo höôùng: Naêng suaát lao ñoäng (hay chi phí lao ñoäng) Chi phí cô hoäi Giaù caû saûn phaåm so saùnh.

3.3.

TRÖÔØNG HÔÏP NÖÔÙC NHOÛ

Trong TMQT:

Nöôùc nhoû laø nöôùc khoâng chi phoái ñöôïc giaù caû theá giôùi

Nöôùc lôùn laø nöôùc chi phoái ñöôïc giaù caû theá giôùi

Xeùt veà lyù thuyeát, neáu nöôùc nhoû laø nöôùc saûn xuaát coù hieäu quaû seõ thu lôïi lôùn hôn nöôùc lôùn do cheânh leäch veàgiaù.

Xem phaân tích lôïi ích maäu dòch tröôøng hôïp UK laø moät nöôùc nhoû (Bieåu ñoà 2.4 trang 62 – Giaùo trình KTQT).

OÂN TAÄP

1. Lyù thuyeát Caâu 17, 18, 19 trang 8, saùch “Baøi taäp KTQT”

2. Baøi taäp Baøi taäp 6 – 12 saùch “Baøi taäp KTQT”


7/319

BAØI 4

LYÙ THUYEÁT CHU AÅN VEÀ MAÄU DÒCH QU OÁC TEÁ

(STANDARD TRADE THEORY)

Khieám khuyeát cuûa Lyù thuyeát coå ñieån

Chi phí cô hoäi khoâng ñoåi

Chuyeân moân hoaù hoaøn toaøn

Chöa tính ñeán sôû thích, thò hieáu

Öu ñieåm cuûa Lyù thuyeát chuaån: Ñöa maäu dòch veà gaàn vôùi thöïc teá hôn, baèng caùch: Chi phí cô hoäi taêng

Chuyeân moân hoùa khoâng hoaøn toaøn

Tính ñeán sôû thích, thò hieáu

1.

ÑÖÔØNG GIÔÙI HAÏN KHAÛ NAÊNG SAÛN XUAÁT VÔÙI CPCH TAÊNG

1.1.

KHAÙI NIEÄM

1.1.1. Chi phí cô hoäi taêng

Soá löôïng saûn phaåm thöù hai phaûi hy sinh ngaøy caøng nhieàu hôn ñeå coù ñuû taøi nguyeân laøm gia taêng 1 ñôn vò saûn

phaåm thöù nhaát.

1.1.2. Ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát (Ñöôøng PPF) vôùi CPCH taêng

Laø 1 ñöôøng cong loõm töø goác toïa ñoä

Chæ ra söï keát hôïp thay theá nhau trong saûn xuaát giöõa 2 saûn phaåm

Söû duïng heát taøi nguyeân

Kyõ thuaät ñaõ cho laø toát nhaát

1.2. CAÙCH BIEÅU THÒ TREÂN BIEÅU ÑOÀ

Bieåu ñoà 3.1 trang 72 cho thaáy: ÖÙng vôùi moãi ñôn vò X taêng leân 20, quoác gia ngaøy caøng phaûi hy sinh nhieàu Y vaø nhieàu Y hôn nöõa;

ÖÙng vôùi moãi ñôn vò Y taêng leân laø 20, quoác gia ngaøy caøng phaûi hy sinh nhieàu X vaø nhieàu X hôn nöõa;

1.3. TYÛ LEÄ BIEÂN TÔÙI CUÛA SÖÏ DI CHUYEÅN (The Marginal Rate Of Transformation – MRT)

Giaù trò MRT taïi caùc ñieåm khaùc nhau = Ñoä nghieâng tuyeät ñoái cuûa ñöôøng cong taïi ñieåm ñoù.

2. ÑÖÔØNG BAØNG QUANG ÑAÏI CHUÙNG (The Community Indifference Curve – Ñöôøng CIC)

2.1.

KHAÙI NIEÄM

Laø nhöõng ñöôøng cong loài töø goác toaï ñoä Chæ ra söï keát hôïp thay theá nhau trong tieâu duøng giöõa hai saûn phaåm maø saûn löôïng cuûa chuùng töông vôùi söï thoûa

maõn ñuùng vôùi nhau trong tieâu duøng 1 quoác gia.

2.2.

CAÙCH BIEÅU THÒ TREÂN BIEÅU ÑOÀ (Xem bieåu ñoà 3.3, trang 76)

2.3.

TÍNH CHAÁT

Nhöõng ñieåm khaùc nhau treân moät ñöôøng baøng quan coù ñoä höõu duïng nhö nhau.

Nhöõng ñöôøng baøng quan ôû caøng xa goác toaï ñoä thì coù ñoä höõu duïng caøng lôùn.

Caùc ñöôøng baøng quan khoâng bao giôø caét nhau.2.4. TYÛ LEÄ BIEÂN TEÁ CUÛA SÖÏ THAY THEÁ (The Marginal Rate Of Substitution – MRS)

Noùi leân khaû naêng thay theá nhau trong tieâu duøng, giaù trò MRS taïi nhöõng ñieåm khaùc nhau chính laø ñoä nghieângtuyeät ñoái cuûa ñöôøng cong taïi ñieåm ñoù.

MRS = Ñoä nghieâng tuyeät ñoái


8/3110

3. PHAÂN TÍCH CÔ SÔÛ, MOÂ HÌNH VAØ LÔÏI ÍCH MAÄU DÒCH VÔÙI CHI PHÍ CÔ HOÄI TAÊNG

3.1. PHAÂN TÍCH TRAÏNG THAÙI CAÂN BAÈNG KHI CHÖA COÙÙ MAÂU DÒCH XAÛY RA

Xem bieåu ñoà 3.4 trang 78, ta thaáy:

Cung caàu gaëp nhau taïi ñieåm A vaø A

Taïi ñoù MRT = MRS

Ñoä lôùn cuûa MRT = MRS chính laø giaù caû saûn phaåm so saùnh caân baèng noäi ñòa (thöïc chaát laø giaù caû saûn phaåm sosaùnh hay chi phí cô hoäi)

Kyù hieäu laø: PA = (PX/PY)QG1 vaø PA’ = (PX/PY)QG2. Khi PA # PA’ MD xaûy ra Cô sôû cuûa MDQT laø söï khaùcbieät veà giaù caû saûn phaåm so saùnh caân baèng noäi ñòa. Nhö vaäy, cô sôû cuûa MDQT ñaõ thay ñoåi theo höôùng: NSLÑ(CPLÑ) CPCH GCSPSS GCSPSSCBNÑ

Chuù yù: khi chöa coù maäu dòch xaûy ra, tieâu duøng cao nhaát ñaït tôùi caùc ñieåm A vaø A’. Do ñoù caùc ñöôøng CIC I vaøCIC I’ – goïi laø caùc ñöôøng CIC cao nhaát.

3.2.

PHAÂN TÍCH LÔÏI ÍCH KHI MAÄU DÒCH XAÛY RA

Khi ñoä nghieâng PA =1/4 # PA = 4 (theo caùch xaùc ñònh ôû bieåu ñoà 3.5 vaø 3.6) MD xaûy ra (cô sôû cuûa MD)

Vì PA = (PX / PY)QG1 =1/4


9/3111

Chuù yù:

Moät söï gia taêng tyû leä maäu dòch chöùng toû QG coù lôïi

Trong moät theá giôùi coù hai QG, hai saûn phaåm, tyû leä maäu dòch cuûa QG thöù nhaát laø soá nghòch ñaûo cuûa tyû leä maäudòch QG thöù hai vaø ngöôïc laïi.

Tyû leä MD cuûa QG1 taêng 20%; tyû leä maäu dòch cuûa QG2 coù phaûi cuõng giaûm 20%? Caâu traû lôøi laø: khoâng.

Ví duï: Giaû söû coù 2 naêm 1995 vaø 1996 laø (100 / 120) x 100 ~ 83% Tyû leä maäu dòch cuûa QG 2 giaûm ~ 17%

OÂN TAÄP

.1

Lyù thuyeát: caâu 1 - 9, caâu 16, trang 17, 18 (saùch “Baøi taäp KTQT”)

.2 Baøi taäp: baøi 1, 2, 5 saùch “Baøi taäp KTQT”


10/3112

BAØI 5

NGU OÀN LÖÏC SAÛN XUA ÁT VOÁN COÙ VAØ

LYÙ THUYEÁT HECKSCH ER – OHLIN

1. NHÖÕNG GIAÛ THIEÁT (9 giaû thieát)

2 quoác gia, 2 saûn phaåm, 2 yeáu toá saûn xuaát ( 2x2x2)

Trình ñoä coâng ngheä laø nhö nhau

X laø saûn phaåm thaâm duïng lao ñoäng, y laø saûn phaåm thaâm duïng tö baûn ôû caû hai quoác gia

Lôïi suaát theo quy moâ khoâng ñoåi (constant return to scale)

Chuyeân moân hoaù khoâng hoaøn toaøn

Sôû thích thò hieáu laø gioáng nhau ôû 2 quoác gia

Lao ñoäng vaø tö baûn coù theå di chuyeån töï do giöõa caùc vuøng, giöõa caùc ngaønh trong 1 nöôùc, nhöng khoâng di chuyeånñöôïc treân phaïm vi toaøn caàu

Caïnh tranh hoaøn toaøn (perfect competition)

Maäu dòch töï do

2.

YEÁU TOÁ THAÂM DUÏNG VAØ YEÁU TOÁ DÖ THÖØA

2.1. YEÁU TOÁ THAÂM DUÏNG (Factor Intensity)

Trong moät theá giôùi coù hai quoác gia, hai saûn phaåm:

X laø saûn phaåm thaâm duïng lao ñoäng (Labor Intensive). Khi (L/K)X > (L/K)Y

Y laø saûn phaåm thaâm duïng tö baûn (Capital Intensive). Khi (K/L)Y > (K/L)X

Ví duï: Coù soá lieäu nhö sauChi phí SX

Saûn phaåm

Quoác gia 1 Quoác gia 2

K L K LX Y

12

42

24

21

PK / PL 5 / 2 2 / 3

ÔÛ QG1: (K/L)X = 1/4; (K/L)Y = 2 / 2 = 1, vì 1 > 1/4 Y laø saûn phaåm thaâm duïng tö baûn; X laø saûn phaåm thaâmduïng lao ñoäng

ÔÛ QG2: (K/L)X = 2/2 = 1; (K/L)Y = 4/1 = 4, vì 4 > 1 Y laø saûn phaåm thaâm duïng tö baûn; X laø saûn phaåm thaâmduïng lao ñoäng

2.2. YEÁU TOÁ DÖ THÖØA (Factor Abudance)

Giaû söû trong 1 theá giôùi coù 2 QG

QG1 laø QG dö thöøa veà lao ñoäng, khan hieám veà tö baûn khi (PL /PK)QG1 < (PL /PK)QG2

QG2 laø QG dö thöøa veà tö baûn, khan hieám veà lao ñoäng khi (PK /PL)QG2 < (PK /PL)QG1

Ví duï: Trong tröôøng hôïp treân

(PK /PL)QG2 = 2/3 < (PK /PL)QG1 = 5/2

QG 2 dö thöøa tö baûn, khan hieám lao ñoängQG 1 dö thöøa lao ñoäng, khan hieám tö baûn

2.3. NOÄI DUNG VAØ BAÛN CHAÁT LYÙ THUYEÁT HECKSCHER – OHLIN2.3.1.

Lyù thuyeát xem xeùt vaø döï ñoaùn moâ hình maäu dòch (Lyù thuyeát H - O)


11/3113

Phaùt bieåu: Vôùi nhöõng giaû thuyeát ñaõ cho neáu moãi QG chuyeån hoaù vaøo saûn xuaát vaø Xuaát khaåu saûn phaåm thaâmduïng yeáu toá saûn xuaát maø QG dö thöøa töông ñoái vaø Nhaäp khaåu saûn phaåm thaâm duïng yeáu toá saûn xuaát maø QG khanhieám töông ñoái Thì taát caû caùc QG ñeàu coù lôïi

Söï dö thöøa hoaëc khan hieám cuûa moãi QG veà moät YTSX naøo ñoù ñaõ quyeát ñònh moâ hình maäu dòch cuûa QG.Cung YTSX quyeát ñònh moâ hình maäu dòch cuûa QG.

Chöùng minh: Thoâng qua “Khung sô ñoà caân baèng toång quaùt Lyù thuyeát Heckscher – Ohlin” (xem sô ñoà 3.1 trang109)

Trong tröôøng hôïp treân:

Vì QG1 dö thöøa lao ñoäng, X thaâm duïng lao ñoäng QG naøy seõ xuaát X

Vì QG1 khan hieám tö baûn, Y thaâm duïng tö baûn QG naøy seõ nhaäp Y

Vì QG2 dö thöøa tö baûn, Y thaâm duïng tö baûn QG naøy seõ xuaát Y

Vì QG2 khan hieám lao ñoäng, X thaâm duïng lao ñoäng QG naøy nhaäp X

2.3.2.

Lyù thuyeát H-O-S

Phaùt bieåu: Vôùi nhöõng giaû thieát ñaõ cho, maäu dòch quoác teá seõ daãn ñeán söï caân baèng töông ñoái vaø caân baèng tuyeät

ñoái giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát giöõa caùc quoác gia

Giaù caû caùc YTSX

Giaù caû lao ñoäng (the svage rate– w), PL

Giaù caû tö baûn (the Interest rate– r), PK

Chöùng minh:

Caân baèng töông ñoái

Khi chöa coù maäu dòch xaûy ra, (w/r)QG1 nhoû, : (r/w)QG2 nhoû,

Khi coù maäu dòch xaûy ra, theo Lyù thuyeát H – O: QG1 saûn xuaát nhieàu X hôn so vôùi Y, maø X laø saûn phaåm thaâm duïng lao ñoäng Caàu veà lao ñoäng seõ taêng

so vôùi caàu veà tö baûn Giaù caû lao ñoäng seõ taêng so vôùi giaù caû tö baûn hay (w/r)QG1

Trong khi ñoù QG2 saûn xuaát nhieàu Y hôn so vôùi X, maø Y laø saûn phaåm thaâm duïng tö baûn Caàu veà tö baûnseõ taêng so vôùi caàu veà lao ñoäng Giaù caû tö baûn seõ taêng so vôùi giaù caû lao ñoäng hay (r/w)QG2 (w/r)QG2

Khi maäu dòch xaûy ra: (w/r)QG1 ; (w/r)QG2 Giaû thieát theá giôùi chæ coù 2 QG, seõ ñaït tôùi (w/r)*. Ñaây chính laø ñaït ñeán söï caân baèng töông ñoái giaù caû caùc yeáu toá

saûn xuaát giöõa 2 quoác gia.

Caân baèng tuyeät ñoái: neáu coù söï giao thöông giöõa QG1 vaø QG2 TLöông = Vôùi ñieàu kieän

(w)QG1 = (w)QG2 ( r )QG1 = ( r )QG2

- LÑ vaø TB laø ñoàng nhaát(Lñ ñoàng nhaát töùc laø 2 lñ khaùc nhau giöõahai quoác gia khaùc nhau nhöng cuøng moätnaêng suaát lao ñoäng cuøng trình ñoä chuyeânmoân. Tb ñoàng nhaát: neáu ñaàu tö vaøo 2 lónhvöïc nhö nhau cuûa 2 quoác gia thì ñoä ruûi rovaø hieäu quaû nhö nhau)- Trong daøi haïn

Lyù thuyeát H-O-S moät laàn nöõa ñeà cao tính öu vieätcuûa maäu dòch töï do.

OÂN TAÄP

1. Lyù thuyeát: Caâu 17 – 32, trang 18 – 21, saùch baøi taäp “Kinh teá quoác teá”2.

Baøi taäp: Baøi taäp 6 – 11, trang 23 – 26, saùch baøi taäp “Kinh teá quoác teá”


12/3114

BAØI 6

THUEÁ QUAN – M OÄT HÌNH THÖÙC

HAÏN CHEÁ MAÄU DÒCH

1. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ THUEÁ QUAN

1.1. KHAÙI NIEÄM

Thueá quan (tariff) laø moät loaïi thueá ñaùnh vaøo haøng xuaát khaåu hoaëc haøng nhaäp khaåu

1.2.

CAÙCH TÍNH

Theo soá löôïng (pecific tariff)

Theo giaù trò (Ad valorem tariff)

Thueá quan hoãn hôïp (compound tariff)

1.3. VAI TROØ (xeùt ôû moät ñònh tính)

Baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc

Goùp phaàn taêng ngaân saùch cuûa chính phuû Goùp phaàn thöïc hieän phaân phoái laïi thu nhaäp

Laø moät coâng cuï ñeå phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc baïn haøng maäu dòch khaùc nhau.2.

PHAÂN TÍCH CAÂN BAÈNG CUÏC BOÄ SÖÏ TAÙC ÑOÄNG CUÛA THUEÁ QUAN

2.1. NHÖÕNG THAY ÑOÅI BAN ÑAÀU KHI CHÍNH PHUÛ ÑAÙNH THUEÁ QUAN

Giaû thieát: Quoác gia 2 coù lôïi theá SS veà Y neân xuaát Y vaø bò ñaùnh thueá haûi quan leân saûn phaåm X nhaäp khaåu, trongkhi nhaäp X giaù W khoâng thay ñoåi khi chöa coù maäu dòch xaûy ra.

Px ($1 $2) PX TD (70X 50X)

SX (10X 20X) SX

NK (60X 30X) Ngaân saùch chính

phuû 2 G H

1 SF

0 10 20 50 70 X

2.2. PHAÂN TÍCH TAÙC ÑOÄNG CUÛA THUEÁ QUAN ÑOÁI VÔÙI SOÁ DÖ NGÖÔØI TIEÂU DUØNG VAØ SOÁ DÖNGÖÔØI SAÛN XUAÁT

2.2.1.

Ñoái vôùi soá dö ngöôøi tieâu duøng

a.

Khi chua coù thueá quan

Soá tieàn maø ngöôøi tieâu duøng saün saøng traû = SORBW

Soá tieàn maø ngöôøi tieâu duøng phaûi traû treân thöïc teá = SOABW Soá dö cuûa ngöôøi tieâu duøng = SORBW – SOABW = SARB

b.

Sau khi coù thueá quan

Soá tieàn maø ngöôøi tieâu duøng saün saøng traû = SORHZ

PX

R

GH

B

DX

XWZO

A

a b c d

DX

EJ


13/3115

Soá tieàn maø ngöôøi tieâu duøng phaûi traû treân thöïc teá = SOGHZ Soá dö cuûa ngöôøi tieâu duøng = SORHZ – SOGHZ = SGRH

c.

Vì thueá quan maø soá dö cuûa ngöôøi tieâu duøng bò giaûm ñi laø:SARB – S GRH = S AGHB

2.2.2. Ñoái vôùi soá dö ngöôøi saûn xuaát (producer surplus)

d. Khi chöa coù thueá quan: Doanh thu cuûa nhaø saûn xuaát laø = SOACU

e.

Khi coù thueá quan:

Doanh thu cuûa nhaø xaûn xuaát = SOGJV Doanh thu cuûa ngöôøi saûn xuaát taêng = SOGJV – SOACU = SAGJVUC SAGJVUC – SUCJV (toång chi phí) = SAGJC, chính laø soá dö cuûa ngöôøi saûn xuaát hay lôïi nhuaän cuûa hoï.

2.3.

PHAÂN TÍCH TOÅNG HÔÏP LAÏI

a.

Thieät haïi maát ñi = Soá dö cuûa ngöôøi tieâu duøng giaûm= a + b + c + d

b.

Lôïi ích thu ñöôïc

Soá dö cuûa ngöôøi saûn xuaát = SAGJC = a Ngaân saùch Chính phuû = SJHMN = c

Caân ñoái laïi ta coù: a + b + c + d – (a + c) = b + d (b + d goïi laø thieät haïi roøng do thueá quan – Deadweight Loss)

“Thueá quan laø moät hình thöùc phaân phoái laïi thu nhaäp töø ngöôøi tieâu duøng laø ngöôøi phaûi traû giaù cao sang ngöôøisaûn xuaát laø ngöôøi ñöôïc nhaän giaù cao”

3. LYÙ THUYEÁT VEÀ CÔ CAÁU THUEÁ QUAN

Thueá quan

Ñaùnh treân saûn phaåm cuoái cuøng (thueá quandanh nghóa anominal tariff)

Ñaùnh treân caùc nguyeân lieäu nhaäp (Tariff on

imported input)

Tyû leä baûo hoä thaät söï (The effective rate of protection)

Coâng thöùc tính

g = t – ai ti / 1 – ai (1) g: Tyû leä baûo hoä thaät söït: Thueá quan doanh nghieäp ai: Giaù trò nguyeân lieäu nhaäp / Giaù

trò saûn phaåm cuoái cuøng khi chöacoù thueá quan

ti: Thueá quan ñaùnh treân nguyeânlieäu nhaäp

Chuù yù: Tyû leä baûo hoä coøn coù theå tính theo trò giaù gia taêng, luùc ñoù:

g = (V’ – V) / V (2)V: Trò giaù gia taêng tröôùc khi ñaùnh thueáquanV’: Trò giaù taêng sau khi ñaùnh thueá quan

4. THUEÁ QUAN ÑOÁI VÔÙI NÖÔÙC LÔÙN VAØ NÖÔÙC NHOÛ

PX

G

A

O U V X

SX

J

C


14/3116

4.1. THUEÁ QUAN ÑOÁI VÔÙI NÖÔÙC NHOÛ

Nöôùc nhoû ñaùnh thueá quan Giaûm khoái löôïng nhaäp khaåu Khoâng laøm thay ñoåi ñöôïc giaù caû theá giôùi Khoâng laøm thay ñoåi ñöôïc tyû leä maäu dòch cuûa mình. N = PX / PM

4.2. THUEÁ QUAN ÑOÁI VÔÙI NÖÔÙC LÔÙNNöôùc lôùn ñaùnh thueá quan Giaûm khoái löôïng maäu dòch Laøm thay ñoåi ñöôïc giaù caû theá giôùi Laøm taêng

ñöôïc tyû leä maäu dòch cuûa mình.

Nhö vaäy: nöôùc lôùn ñaùnh thueá quan khoâng thieät baèng nöôùc nhoû ñaùnh thueá quanCoù theå minh hoaï baèng sô ñoà sau (Bieåu ñoà 4.6 trang 141)

SH T = 100%

42

1,4 DH

0 20 40 e 80 120 XSau khi nöôùc naøy ñaùnh thueá quan ñaõ laøm giaù theá giôùi giaûm töø $2 $1,4 vaø thu voâ moät khoaûn tieàn coù giaù trò laøe = Löôïng nhaäp khaåu sau khi ñaùnh thueá quan phaàn giaù ñaõ giaûm, cuï theå: 80X x $0,6 = $48

(b + d) laø thieät haïi roøng do thueá quan neáu ñaây laø moät nöôùc nhoû

(b + d) – e laø thieät haïi roøng do thueá quan neáu ñaây laø 1 nöôùc lôùn.

Roõ raøng (b + d) – e < (b + d), töùc laø nöôùc lôùn ñaùnh thueá quan khoâng thieät baèng nöôùc nhoû ñaùnh thueá quan.

Chuù yù: coù theå phaân tích caân baèng toång quaùt (xem bieåu ñoà 4.4 vaø 4.5 trang 135 vaø 138) ñeå ñi ñeán keát luaän treân

OÂN TAÄP

1. Lyù thuyeát: Caâu 1 – 12 trang 19, 20, saùch baøi taäp

2.

Baøi taäp: Baøi 1 – 11, trang 32 – 38, saùch baøi taäp.


15/3117

BAØI 7

CAÙC HÌNH TH ÖÙC HAÏN CHEÁ

MAÄU DÒCH PHI THUEÁ QUAN –

ÑAØM PHAÙN MAÄU DÒCH ÑA PHÖÔNG

Sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù 2 coù söï gia taêng cöûa caùc hình thöùc haïn cheá maäu dòch phi thueá quan (Nontarifftrade barriers – NTBs)

Ñaëc ñieåm cuûa NTBs:

Ña daïng, phong phuù

Baûo hoä raát chaët cheõ ñoái vôùi ngöôøi saûn xuaát

Raát taùc haïi ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng

Nontariff Tariff Free trade

1.

QUOTA (HAÏN NGAÏCH)

1.1. KHAÙI NIEÄM

AÁn ñònh veà moät möùc xuaát khaåu hay nhaäp khaåu

Trong 1 thôøi gian nhaát ñònh

Thoâng qua vieäc caáp phaùt vaø phaân phoái giaáy pheùp

1.2. ÑAËC ÑIEÅM

Baát di, baát dòch, cöùng nhaéc, baûo hoä raát chaët cheõ

1.3. PHAÂN TÍCH CAÂN BAÈNG CUÏC BOÄ SÖÏ TAÙC ÑOÄNG CUÛA MOÄT QUOTA NHAÄP KHAÅU

Giaû thieát: Quoác gia 2 laø 1 nöôùc nhoû

Bieåu ñoà 5.1, trang 151

So saùnh söï taùc ñoäng cuûa Quota vôùi thueá quan

Veà maët ñònh löôïng (so saùnh vôùi thueá quan töông ñöông khi coù söï gia taêng veà caàu)

Thueá Quan Quota

Giaù khoâng thay ñoåi (vaãn laø $2)

Giaù taêng (töø $2 ñeán $2,5) Tieâu duøng taêng vaø taêng nhieàu

hôn (töø 50X ñeán 65X) Tieâu duøng taêng nhöng taêng ít

hôn (töø 50X ñeán 55X)

Saûn xuaát trong nöôùc khoâng thay

ñoåi (vaãn laø 20X)

Saûn xuaát trong nöôùc taêng (töø

20X ñeán 25X)

Nhaäp khaåu taêng (töø 30X ñeán45X)

Nhaäp khaåu khoâng thay ñoåi (vaãnlaø 30X)

Veà maët ñònh tính Quota gaén lieàn vôùi phaân phoái giaáy pheùp nhieàu tieâu cöïc

PX

2,5

2

1

O 10 20 25 50 55 60 70

DX

DX

H’

E

G’

G

J’

JH

K


16/3118

Neáu baùn thueá quan “ngaàm” (implicit tariff) Duøng quota seõ khoáng cheá ñöôïc caùc nhaø xuaát khaåu ngoaïi quoác Baûo hoä chaët cheõ hôn ñoái vôùi nhaø saûn xuaát.

Keát luaän: Baèng caû phaân tích ñònh löôïng laãn ñònh tính, ta nhaän thaáy ôû giaùc ñoä ngöôøi saûn xuaát thích Chính phuûhaïn cheá nhaäp khaåu baèng quota hôn laø thueá quan. Ngöôïc laïi, ôû tö caùch ngöôøi tieâu duøng laïi thích Chính phuû haïncheá baèng thueá quan hôn laø quota.

2. CAÙC HÌNH THÖÙC HAÏN CHEÁ MAÄU DÒCH PHI THUEÁ QUAN KHAÙC

Haïn cheá xuaát khaåu töï nguyeän (Voluntary Export Restraints-VER)

Caùc teân quoác teá( International Cartels)

Nhöõng haïn cheá coù tính chaát haønh chính vaø kyõ thuaät (Administrative and technical restrictons)

Baùn phaù giaù (dumping)

Trôï caáp xuaát khaåu (Export subsidies)

Phaân tích caân baèng cuïc boä söï taùc ñoäng cuûa moät trôï caáp xuaát khaåu.

Trôï caáp xuaát khaåu nhaèm muïc ñích xuaát khaåu ñöôïc nhieàu hôn. Coù theå trôï caáp tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp.

Tröïc tieáp laø tính treân 1 ñôn vò saûn phaåm X xuaát khaåu.

Giaùn tieáp laø thoâng qua nhöõng coâng cuï thueá, laõi suaát tín duïng, tyû giaù cheânh leäch. Lôïi ích thu ñöôïc: Soá dö cuûa ngöôøi saûn xuaát taêng = a + b + c Thieät haïi maát ñi: Soá dö cuûa ngöôøi saûn xuaát giaûm = a + b

Chính phuû giaûm = b + c + d

Caân ñoái laïi: (a + b) + (b + c + d) – (a + b + c) = b + d

b + d laø thieät haïi roøng do trôï caáp xuaát khaåu

Ai laø ngöôøi coù lôïi nhieàu nhaát trong tröôøng hôïp naøy?

Trong nöôùc: nhaø saûn xuaát

Nöôùc ngoaøi: nhaø nhaäp khaåu ngoïai quoác ngöôøi tieâu duøng nöôùc nhaäp khaåu

3.

KHÍA CAÏNH KINH TEÁ CHÍNH TRÒ CUÛA CHUÛ NGHÓA BAÛO HOÄ MAÄU DÒCH

Caùc lyù leõ bieän minh cho chuû nghóa baûo hoä maäu dòch

Caùc lyù leõ voâ lyù Caùc lyù leõ coù lyù

Khoâng xuaát phaùt töølôïi ích kinh teá quoác

gia

Xuaát phaùt töø lôïi íchkinh teá quoác gia

(Toát nhaát, loaïi II) (Toát nhaát, loaïi I)

4.

GATT, VOØNG ÑAØM PHAÙN URUGUAY, VAØ WTO

4.1.

GATT (General Agreement on Tariff and Trade)

X403520100

33,5

PX

EI

Dx

Sx

E

dc ba


17/3119

Ra ñôøi vaøo naêm 1947

Chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng: 1948

Giaûi theå: 1994

Muïc tieâu: Thuùc ñaåy maäu dòch töï do hoùa

Phöông thöùc hoaït ñoäng: toå chöùc ra caùc voøng ñaøm phaùn, ñaõ toå chöùc ñöôïc taát caû 8 voøng. Voøng cuoái cuøng, quantroïng nhaát laø voøng ñaøm phaùn Uruguay.

4.2. VOØNG ÑAØM PHAÙN URUGUAY

Baét ñaàu nhoùm hoïp: 9/1986

Döï ñònh keát thuùc:9/1990

Keùo daøi theâm hôn 3 naêm, toång thôøi gian laø treân 7 naêm. Nhö vaäy ñaây laø voøng ñaøm phaùn daøi nhaát vaø cuõng phöùctaïp nhaát .

Moät soá nguyeân nhaân cuûa söï phöùc taïp:

NTBs ngaøy caøng gia taêng

Baûo hoä chaët cheõ ñoái vôùi saûn phaåm noâng nghieäp

MDQT ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån gaëp nhieàu khoù khaên

Chöa coù nhöõng bieän phaùp thoáng nhaát ñeå thuùc ñaåy maäu dòch töï do trong lónh vöïc dòch vuï

Do tranh chaáp baûn quyeàn

Vò theá cuûa GATT quaù yeáu

Nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc töø voøng ñaøm phaùn Uruguay:

Maäu dòch ñöôïc töï do hoùa nhieàu hôn

Thu nhaäp cuûa theá giôùi taêng 200 -300 tyû USD/naêm

Maäu dòch ñöôïc töï do hoùa nhieàu hôn ñoái vôùi saûn phaåm noâng nghieäp Baõi boû Quota ñoái vôùi haøng deät may ñoái vôùi caùc nöôùc thaønh vieân WTO

Thoáng nhaát ñöôïc moät soá bieän phaùp ñeå thuùc ñaåy maäu dòch töï ño hoùa trong lónh vöïc dòch vuï.

Thoáng nhaát ñöôïc moät soá quy taéc mang tính chaát phaùp lyù ñeå baûo veä quyeàn taùc giaû.

GATT ñaõ töø moät dieãn ñaøn ñaõ chuyeån sang thaønh moät toå chöùc taàm côõ quoác teá WTO

4.3. WTO (World Trade Organization)

Chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng: 1/1995

Hieän coù 148 thaønh vieân, bao quaùt treân 90% toång löôïng buoân baùn toøan caàu.

Nguyeân taéc hoaït ñoäng

Phöông thöùc hoaït ñoäng

Ñieàu kieän gia nhaäp

Lôïi ích, thaùch thöùc

Quaù trình chuaån bò cuûa Vieät Nam…

Taát caû nhöõng vaán ñeà treân coù theå tìm hieåu trong giaùo trình KTQT töø trang 176 – 179

OÂN TAÄP

1.

Lyù thuyeát: töø caâu 1 – 29 (trang 44 – 67), saùch baøi taäp KTQT

2.

Baøi taäp: soá 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 13 vaø 14 (töø trang 47 – 57)


18/3120

BAØI 8

LIEÂN KEÁT KINH TE Á QUOÁC TEÁ –

LIEÂN HIEÄP QUA N THU EÁ

1. CAÙC HÌNH THÖÙC LIEÂN KEÁT TÖØ THAÁP ÑEÁN CAO

1.1. THOAÛ THUAÄN MAÄU DÒCH ÖU ÑAÕI

Laø hình thöùc lieân keát loûng leûo nhaát, thaáp nhaát trong caùc hình thöùc lieân keát. Möùc thueá quan cuûa thaønh vieân giaûm

thaáp hôn so vôùi khoâng tham gia.

1.2. KHU VÖÏC MAÄU DÒCH TÖÏ DO

1.2.1.

Giöõa caùc nöôùc thaønh vieân

Seõ giaûm daàn ñi ñeán choã thueá xuaát 0% vaø baõi boû hình thöùc phi thueá vaø cuoái cuøng laø khoâng coù hình thöùc phi thueánöõa.

Möùc thueá thueá xuaát = 0% Moät khu vöïc maäu dòch töï do

Phi thueá quan phi thueá

1.2.2.

Giöõa caùc nöôùc khoâng laø thaønh vieân

Thì moãi thaønh vieân seõ duy trì haïn cheá maäu dòch ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau, töùc laø khoâng thoáng nhaát moät möùcthueá quan chung ñeå ñaùnh giaù beân ngoaøi.

1.2.3.

Moät soá khu vöïc maäu dòch töï do ñaõ vaø ñang toàn taïi

EFTA (European Free Trade Area) Khu vöïc maäu dòch töï do Chaâu AÂu, cuõng coù theå goïi laø Hieäp hoäi maäu dòch töïdo Chaâu AÂu (European Free Trade Association), thaønh laäp naêm 1960 vôùi 7 thaønh vieân: Anh, AÙo, Thuî Só, ThuîÑieån, Nauy, Ñan Maïch vaø Boà Ñaøo Nha. Hieän nay chæ coøn 4 thaønh vieân laø Nauy, Thuî Só, Aizôlen vaø Liteshten.

NAFTA (North American Free Trade Area) Khu vöïc maäu dòch töï do Baéc Myõ, thaønh laäp vaøo naêm 1994 vôùi 3thaønh vieân laø: Myõ, Canada vaø Meâhicoâ.

AFTA (ASEAN Free Trade Area) khu vöïc maäu dòch töï do cuûa ASEAN.

1.3. LIEÂN HIEÄP QUAN THUEÁ (Customs Union)

Ñaït ñöôïc trình ñoä lieân keát nhö laø “Khu vöïc maäu dòch töï do”, nhöng hôn “Khu vöïc maäu dòch töï do” ôû choã seõthoáng nhaát moät möùc thueá quan chung ñeå ñaùnh ra beân ngoaøi vôùi nhöõng nöôùc khoâng laø thaønh vieân.

Ví duï: EEC (European Economic Community) coäng ñoàng kinh teá Chaâu AÂu, ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1957 vôùi 6thaønh vieân saùng laäp ñoù laø: Ñöùc, Phaùp, YÙ, Bæ, Luyùchxaêmbua vaø Haø Lan.

Cho ñeán cuoái nhöõng naêm 80 soá thaønh vieân EEC ñaõ taêng leân laø 12, 6 thaønh vieân môùi sau naøy laø: Anh, ÑanMaïch, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Hy Laïp vaø Coäng hoaø Ailen.

1.4. THÒ TRÖÔØNG CHUNG (Common Market)

Ñaït ñöôïc trình ñoä lieân keát nhö laø “Lieân hieäp quan thueá”, nhöng hôn “Lieân hieäp quan thueá” ôû choã: Lao ñoäng vaøTö baûn seõ di chuyeån töï do giöõa caùc nöôùc thaønh vieân.

EEC 1992 ECM (European Common Market) thò tröôøng chung Chaâu AÂu

1.5.

LIEÂN HIEÄP KINH TEÁ (Economic Union)

Laø hình thöùc cao nhaát trong caùc hình thöùc lieân keát, ñaït ñöôïc trình ñoä lieân keát cuûa taát caû caùc hình thöùc treân, caonhaát laø moät ñoàng tieàn chung, moät tieáng noùi chung.

Ví duï: EU (European Union) ñang trong quaù trình phaán ñaáu ñeå ñaït ñeán hình thöùc naøy.

Sau khi hieäp öôùc Mastrich ñöôïc pheâ chuaån vaøo thaùng 11 naêm 1993, moät ngoâi nhaø chung ra ñôøi döïa treân cô sôûcuûa 12 thaønh vieân EEC tröôùc ñaây.

Töø thaùng 1/1995, keát naïp theâm 3 thaønh vieân môùi nöõa laø: AÙo, Thuïy Ñieån vaø Phaàn Lan.

Töø 1/5/2004 keát naïp theâm 10 thaønh vieân môùi laø: Hungary, Ba Lan, CH Seùc, Slovakea, Slovennhia, Estonnhia,Latvi, Lítvi, Lítva, CH Síp vaø Malta.

2.

PHAÂN TÍCH CAÂN BAÈNG CUÏC BOÄ Sự TAÙC ÑOÄNG CUÛA MOÄT LIEÂN HIEÄP QUAN THUEÁ


19/3121

2.1. LIEÂN HIEÄP QUAN THUEÁ TAÏO LAÄP MAÄU DÒCH (A Trade Creating Customs Union)

2.1.1.

Khaùi nieämLieân hieäp quan thueá taïo laäp maäu dòch laø moät lieân hieäp quan thueá maø ôû ñoù chi phí saûn xuaát cao hôn cuûa moät

thaønh vieân naøy ñöôïc thay theá bôûi chi phí saûn xuaát thaáp hôn cuûa moät nöôùc thaønh vieân khaùc.

Mang ñeán lôïi ích cho nöôùc khoâng laø thaønh vieân;

Mang ñeán lôïi ích cho nöôùc thaønh vieân.2.1.2.

Phaân tích lôïi ích ñoái vôùi nöôùc thaønh vieân

Xem bieåu ñoà, giaû söû baây giôø QG 2 lieân keát vôùi QG 1 trong moät lieân hieäp quan thueá

Px ($2 $1) TD (50X 70X)

SX (20X 10X)

TD (30X 60X)

Ngaân saùch chính phuû = c = $30 Soá dö ngöôøi tieâu duøng taêng = a + b + c + d Soá dö ngöôøi saûn xuaát giaûm = a Ngaân saùch chính phuû giaûm = c Caân ñoái laïi: (a + b + c + d) – (a + c) = (b + d) Lôïi ích roøng do LHQT mang laïi.

Nhö vaäy, LHQT maø QG2 lieân keát vôùi QG1 trong tröôøng hôïp naøy laø LHQT taïo laäo maäu dòch

2.1.3. Lieân hieäp quan thueá chuyeån höôùng maäu dòch (a Trade Customs Union)

Khaùi nieäm: Laø 1 LHQT maø ôû ñoù chi phí saûn xuaát thaáp hôn cuûa moät nöôùc khoâng phaûi laø thaønh vieân ñöôïc thaytheá bôûi chi phí saûn xuaát cao hôn cuûa moät nöôùc laø thaønh vieân Moät LHQT chuyeån höôùng maäu dòch luoân mangñeán baát lôïi cho caùc nöôùc khoâng phaûi laø thaønh vieân, coøn vôùi caùc nöôùc laø thaønh vieân thì coù theå coù lôïi , coù theåkhoâng

Phaân tích lôïi ích hoaëc baát lôïi ñoái vôùi nöôùc thaønh vieân

Giaû thieát:

QG 2: Px = $ 3 QG 1: Px = $ 1

QG 3: Px = $ 1,5

Bieåu ñoà 6.2 trang 194

Baây giôø Chính Phuû QG 2 laïi lieân keát vôùi QG 1 trong 1 LHQT:

Soá dö ngöôøi tieâu duøng taêng = a’+b’+c’+d’

Soá dö ngöôøi saûn xuaát giaûm = a’

Ngaân saùch chính phuû giaûm = c’ + c”

Thieät haïi maát ñi = c’ + c”Lôïi ích thu

ñöôïc= b’ + d’

Neáu b’ + d’ > c”Thaønh vieân coù lôïiNeáu b’ + d’ < c”

Thaønh vieân thieät chuyeån höôùng moät caùc taùc haïi

3. LYÙ THUYEÁT TOÁT NHAÁT HAÏNG HAI VAØ CAÙC ÑIEÀU KIEÄN LAØM GIA TAÊNG HIEÄU QUAÛ PHUÙC LÔÏI CUÛAMOÄT LIEÂN HIEÄP QUAN THUEÁ

3.1. LYÙ THUYEÁT TOÁT NHAÁT HAÏNG HAI (The Theory Of Second Best)

Lieân hieäp quan thueá chuyeån höôùng maäu dòch laø moät trong nhöõng bieåu hieän cuûa Lyù thuyeát treân

Khi naøo chöa hoäi ñuû ñieàu kieän thì chöa neân lieân keát3.2. CAÙC ÑIEÀU KIEÄN LAØM GIA TAÊNG HIEÄU QUAÛ PHUÙC LÔÏI CUÛA MOÄT LIEÂN HIEÄP QUAN THUEÁ

Tröôùc khi tham gia trong 1 LHQT maø haïn cheá maäu dòch raát chaët cheõ thì LHQT taïo thaønh thöôøng laø 1 LHQTtaïo laäp maäu dòch;

PX

3

2

1,5

SX

E

b’ d’

a’ c’

e’

PX

3

2

1,5

1

SX

E

O 10 15 20 50 60 70

b’ d’

a’ c’

e’

DX

X


20/3122

Neáu möùc thueá quan ñaùnh ra beân ngoaøi thaáp thì LHQT cho duø coù laø chuyeån höôùng maäu dòch cuõng khoâng rôi vaøotröôøng hôïp chuyeån höôùng tai haïi;

Caøng nhieàu thaønh vieân tham gia trong 1 LHQT caøng coù lôïi;

Trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø cô caáu nghaønh cuûa caùc nöôùc thaønh vieân gaàn gioáng nhau thì hieäu quaû hôïp taùc seõcao hôn;

Caøng gaàn nhau veà maët vò trí ñòa lyù caøng coù lôïi; Coù quan heä buoân baùn laøm aên tröôùc khi tham gia trong LHQT.

4.

CAÙC LÔÏI ÍCH TÓNH KHAÙC VAØ CAÙC LÔÏI ÍCH ÑOÄNG CUÛA MOÄT LHQT

4.1. CAÙC LÔÏI ÍCH TÓNH KHAÙC

Tieát kieäm ñöôïc chi phí ñeå duy trì caùc hoaït ñoäng haûi quan;

Laøm taêng söùc maïnh cuûa caû khoái ; Taêng vò theá cuûa moãi nöôùc thaønh vieân.

4.2. CAÙC LÔÏI ÍCH ÑOÄNG

Laøm taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa moãi nöôùc thaønh vieân; Laøm taêng khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoøai; Cho pheùp moät QG söû duïng coù hieäu quaû nhaát nguoàn löïc saûn xuaát cuûa mình -> ñoù phaùt huy toái ña LTSS.

5. QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN MOÄT SOÁ HÌNH THÖÙC LIEÂN KEÁT KINH TEÁ QUOÁC TEÁ (Ñoïcgiaùo trình vaø caùc taøi lieäu)

OÂN TAÄP

1.

Lyù thuyeát: Caâu 1 – 27, trang 59 – 62, Saùch “Baøi taäp Kinh teá quoác teá”

2. Baøi taäp: Baøi 1 – 5, baøi 7, trang 63 – 67, Saùch “Baøi taäp Kinh teá quoác teá”


21/3123

BAØI 9

AFTA V AØ SÖÏ HOÄI NHAÄP CUÛA VIEÄT NAM

1. GIÔÙI THIEÄU KHAÙI QUAÙT VEÀ AFTA (Asean’s Free Trade Area – Khu Vöïc Maäu Dòch Töï Do Cuûa Asean)

1.1.

LÒCH SÖÛ HÌNH THAØNH

Taïi hoäi nghò thöôïng ñænh cuûa ASEAN laàn thöù 4 (1/1992, taïi Singapore) caùc thaønh vieân ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp

1 khu vöïc maäu dòch töï do vì: Lieân keát kinh teá theo khu vöïc ñang laø moâ hình chuû yeáu cuûa neàn KTTG

Buoân baùn trong khu vöïc coøn raát ít

Chieán tranh laïnh ñaõ keát thuùc

1.2.

MUÏC TIEÂU HOAÏT ÑOÄNG

Thuùc ñaåy buoân baùn giöõa caùc nöôùc thaønh vieân

Thuùc ñaåy ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo caùc nöôùc ASEAN

Xaây döïng ASEAN thaønh cô sôû saûn xuaát caïnh tranh höôùng ra phuïc vuï cho thò tröôøng toaøn caàu.

1.3. NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG

Hôïp taùc veà thöông maïi

Hôïp taùc trong coâng nghieäp

Hôïp taùc trong lónh vöïc noâng laâm, ngö nghieäp

Hôïp taùc veà ñaàu tö

Hôïp taùc trong lónh vöïc dòch vuï

Hôïp taùc trong lónh vöïc khoaùng saûn vaø naêng löôïng

2. NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG THÖÔNG MAÏI CUÛA AFTA2.1.

THUEÁ QUAN ÖU ÑAÕI COÙ HIEÄU LÖÏC CHUNG (Cfpt – Common Effective Prefrential Tariff)

Thöïc chaát laø moät chöông trình goàm 4 danh muïc giaûm thueá.

Danh muïc caét giaûm ngay (Inclusion List – IL), bao goàm nhöõng maët haøng coù thueá suaát döôøi 20%, chia ra 2 loaïi:giaûm nhanh vaø giaûm thöôøng

Baûng 1: Tieán trình giaûm nhanh vaø giaûm thöôøng theo CEPT

Tieán trìnhMöùc thueáhieän haønh

Möùc thueáphaûi giaûm

Thôøi ñieåm

Giaûm nhanh > 20%< 20% 0 – 5%0 – 5% 1/1/20001/1/1998

Giaûmthöôøng

> 20%< 20%

20%0 – 5%0 – 5%

1/1/19981/1/20031/1/2000

Danh muïc loaïi tröø taïm thôøi (Temporery Exclusion List – TEL), bao goàm nhöõng maët haøng chöa ñöa vaøo giaûmthueá quan ngay maø phaûi coù thôøi gian ñeå ñieàu chænh xaûn xuaát cho thích nghi vôùi moâi tröôøng caïnh tranh. Sau 3naêm keå töø khi tham gia vaøo CEPT, caùc thaønh vieân phaûi baét ñaàu caét giaûm moãi naêm 20%, keùo daøi trong 5 naêm sau 8 naêm thì khoâng coøn TEL nöõa.

Danh muïc nhaïy caûm (Sentitive List – SL), goàm caùc maët haøng noâng saûn coù aûnh höôûng ñeán an ninh löông thöïcthöïc phaåm cuûa moãi quoác gia. Thôøi ñieåm baét ñaàu caét giaûm laø 1/1/2001 vaø keát thuùc vaøo naêm 2010 vôùi möùc thueá

suaát laø 0 – 5%.


22/3124

Danh muïc loaïi tröø hoaøn toaøn (General Exclusion List – GEL), bao goàm nhöõng maët haøng khoâng coù nghóa vuïphaûi giaûm thueá quan, lieân quan ñeán: an ninh quoác gia; ñaïo ñöùc xaõ hoäi; söùc khoûe con ngöôøi, ñoäng thöïc vaät; baûotoàn caùc giaù trò vaên hoaù, lòch söû, khaûo coå.

Khi naøo moät saûn phaåm xuaát khaåu sang caùc nöôùc trong noäi boä ASEAN ñöôïc höôûng CEPT? (Cô cheá trao ñoåinhöôïng boä cuûa keá hoaïch CEPT) khi saûn phaåm ñoù phaûi thoûa maõn caùc ñieàu kieän sau:

Naèm trong danh muïc caét giaûm thueá cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu.

Coù chöông trình giaûm thueá ñuôïc Hoäi ñoàng AFTA thoâng qua

Phaûi laø saûn phaåm cuûa khoái ASEAN, töùc laø phaûi thoûa maõn îeâu caàu haøm löôïng saûn xuaát ít nhaát laø 40%.

2.2. HÔÏP TAÙC VEÀ HAÛI QUAN

Thoáng nhaát danh muïc bieåu thueá quan giöõa caùc nöôùc thaønh vieân

Thoáng nhaát phöông phaùp caùc ñònh trò giaù ñeå tính thueá Thoáng nhaát veà thuû tuïc haûi quan Trieån khai heä thoáng luoàng xanh ñeå thoâng qua nhanh haøng hoaù cuûa CEPT.

3.

VIEÄT NAM VÔÙI AFTA

3.1. THÔØI ÑIEÅM BAÉT ÑAÀU

Gia nhaäp ASEAN vaøo thaùng 7/1995

Tham gia vaøo AFTA töø 1/1/1996 vaø keát thuùc 1/1/2006

3.2.

CAÙC NGUYEÂN TAÉC

Khoâng aûnh höôûng lôùn ñeán nguoàn thu ngaân saùch

Baûo hoä hôïp lyù cho neàn saûn xuaát trong nöôùc

Taïo ñieàu kieän khuyeán khích vieäc chuyeån giao kyõ thuaät ñoái vôùi coâng ngheä cho neàn saûn xuaát trong nöôùc.

Hôïp taùc vôùi caùc nöôùc ASEAN treân cô sôû CEPT ñeå tranh thuû söï öu ñaõi môû roäng thò tröôøng cho xuaát khaåu vaø thu

huùt voán ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi.3.3.

LÒCH TRÌNH GIAÛM THUEÁ

Baûng 2: Caùc cam keát veà thueá cuûa Vieät Nam qua caùc naêm

Naêm Cam keát1996 Baét ñaàu caét giaûm thueá theo cam keát1999 Chuyeån 20% maët haøng trong danh muïc TEL sang danh muïc IL

2001Maët haøng trong IL coù thueá >20% seõ giaûm xuoáng coøn 20%Maët haøng ñuôïc chuyeån töø TEL sang IL neáu coù thueá suaát >20% thì

phaûi ñöôïc giaûm ngay xuoáng coøn 20%

2003Maët haøng trong IL coù thueá xuaát


23/3125

3.4. CÔ HOÄI VAØ THAÙCH THÖÙC

3.4.1.

Cô hoäi

Taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp VN

Taêng xuaát khaåu cuûa VN vaøo thò tröôøng ASEAN

Giaù nhaäp khaåu nguyeân lieäu töø ASEAN giaûm

Thu lôïi töø maäu dòch töï do

Taêng ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo VN

Giaûm chi phí hoaït ñoäng Haûi quan…

3.4.2. Thaùch thöùc

Thöû thaùch khoác lieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp VN

Ngaân saùch Chính phuû bò thu heïp

Moâi tröôøng ñaàu tö khoâng thuaän lôïi

Nhaäo sieâu coù nguy côn taêng …

OÂN TAÄPXem baøi ñoïc theâm töø trang 218 – 224. Giaùo trình “Kinh teá quoác teá”


24/3126

BAØI 10

MA ÄU DÒCH QU OÁC TEÁ VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH T EÁ

1. VAI TROØ CUÛA MAÄU DÒCH QUOÁC TEÁ ÑOÁI VÔÙI CAÙC NÖÔÙC ÑANG PHAÙT TRIEÅN

1.1.

QUAN ÑIEÅM CUÛA TRÖÔØNG PHAÙI BI QUAN VEÀ MDQT

Phaùi naøy taán coâng vaøo Lyù thuyeát truyeàn thoâng veà MDQT vì cho raèng MDQT chæ coù lôïi cho caùc nöôùc phaùt trieån.

1.2. QUAN DIEÅM CUÛA TRÖÔØNG PHAÙI LAÏC QUAN VEÀ MDQTPhaùi naøy cho raèng MDQT coù lôïi cho taát caùc nöôùc phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån. Ta uûng hoä quan ñieåm cuûa phaùi

naøy vì:

Xeùt ôû giaùc ñoä lyù thuyeát Thoâng qua taát caû caùc lyù thuyeát veà MDQT Maäu dòch töï do luoân laø coù lôïi (Chöông 2 + Chöông 3)

Thoâng qua nghieân cöùu ôû khía caïnh lyù thuyeát cuûa caùc chính saùch veà MDQT Moïi söï can thieäp vaøo MD töïdo suy cho cuøng ñeàu khoâng coù lôïi (Chöông 4 + Chöông 5)

Thoâng qua caùc hình thöùc lieân keát kinh teá quoác teá Lôïi ích cuûa maäu dòch töï do (Chöông 6)

Thoâng qua caùc hình thöùc di chuyeån nguoàn löïc quoác teá Lôïi ích cuûa maäu dòch töï do (Chöông 8)

ÔÛ giaùc ñoä thöïc tieãn Treân thöïc teá, möùc ñoä môû cöûa (neáu laáy giaù trò XK/GDP) ôû moät soá nöôùc ÑPT laïi cao hôn caùc nöôùc PT;

Töø kinh nghieäm thaønh coâng cuûa 1 soá nöôùc ÑPT(NICs, ASEAN) cho thaáy MDQT ñoùng 1 vai troø raát quantroïng trong phaùt trieån kinh teá ôû caùc nöôùc naøy;

Töø kinh nghieäm phaùt trieån kinh teá cuûa moät soá nöôùc ÑPT cho thaáy cô caáu haøng xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ÑPTseõ thay ñoåi daàn

MDQT coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaø hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö ôû caùc nöôùcnaøy (Keát quaû nghieân cöùu cuûa WB, xem baøi taäp 4 trang 6, saùch “Baøi taäp Kinh teá quoác teá”)

2.

TYÛ LEÄ MAÄU DÒCH SUY GIAÛM ÔÛ CAÙC NÖÔÙC ÑPT

2.1. NGUYEÂN NHAÂN

Do cô caáu haønh xuaát nhaäp khaåu

Xuaát khaåu chuû yeáu laø saûn phaåm noâng nghieäp, caùc nguyeân lieäu thoâ, caùc saûn phaåm thaâm duïng lñ.

Nhaäp khaåu maùy moùc thieát bò, vaät tö, kyõ thuaät…N=PX /PM

Do yeáu keùm trong coâng taùc toå chöùc xuaát nhaäp khaåu

2.2.

GIAÛI PHAÙP

Maïnh daïng thay ñoåi daàn cô caáu haøng xuaát khaåu

Chaán chænh laïi coâng taùc toå chöùc xuaát nhaäp khaåu

3. XUAÁT KHAÅU KHOÂNG OÅN ÑÒNH ÔÛ CAÙC NÖÔÙC ÑANG PHAÙT TRIEÅN

3.1.

NGUYEÂN NHAÂN

Ñoái vôùi nguyeân lieäu thoâ: caïn kieät taøi nguyeân, oâ nhieãm moâi tröôøng

Ñoái vôùi saûn phaåm coâng nghieäp:

Ñaát noâng nghieäp , daân soá Ñaát coâng nghieäp/ngöôøi

Ñaëc ñieåm cuûa saûn xuaát noâng nghieäp

Keùm co daõn caû cung laãn caàu

Nhö vaäy: Cung raát baáp beânh, caàu laïi khaù oån ñònh Giaù caû leân xuoáng, xuaát khaåu khoâng oån ñònh.3.2. GIAÛI PHAÙP

Trong ngaén haïn, thoâng qua caùc Hôïp ñoäng haøng hoaù quoác teá (International Commodity Agreements) ñeå raøngbuoäc traùch nhieäm giöõa nhöõng nöôùc tieâu duøng chính vôùi nhöõng nöôùc saûn xuaát chính, thöïc chaát ñaây laø nhöõng Hieäp hoäibaèng caùc hình thöùc cuï theå laø:

Thoaû thuaän tieáp thò


25/3127

Thoaû thuaän döï tröõ ñeäm

Thoûa thuaän sau hôïp ñoàng

Thoûa thuaän kieåm soaùt xuaát khaåu….

Tuy nhieân treân thöïc teá, nhieàu Hieäp hoäi ñaõ giaûi theå

Trong daøi haïn, caùc nöôùc ÑPT phaûi chuû ñoäng thay ñoåi daàn cô caáu haøng xuaát khaåu theo höôùng gia taêng caùc saûnphaåm cheá taïo, giaûm bôùt xuaát khaåu caùc saûn phaåm noâng nghieäp (nhaát laø chöa qua cheá bieán) vaø caùc nguyeân lieäu thoâ.

4.

COÂNG NGHIEÄP HOÙA ÔÛ CAÙC NÖÔÙC ÑPT

4.1.

CHIEÁN LÖÔÏC COÂNG NGHIEÄP HOÙA THAY THEÁ NHAÄP KHAÅU (Import Substitution)

Muïc tieâu: Thò tröôøng noäi ñòa Ñoùng cöûa nhieàu hôn.

Chieán löôïc naøy thuoäc giai ñoaïn 1: Haøng tieâu duøng khoâng nhaäp, nhaäp thaønh phaåm, baùn thaønh phaåm, vaät tö…

Tuy nhieân chieán löôïc naøy coù nhieàu nhöôïc ñieåm (xem trang 245, Giaùo trình KTQT)

4.2. CHIEÁN LÖÔÏC COÂNG NGHIEÄP HOÙA HÖÔÙNG VEÀ XUAÁT KHAÅUMuïc tieâu: Thò tröôøng theá giôùi Môû cöûa maäu dòch nhieàu hônChieán löôïc naøy thuoäc giai ñoaïn 2 : xuaát khaåu haøng tieâu duøng ra thò tröôøng theá giôùi nhaäp khaåu TLSX saûn

xuaát ra thaønh phaåm, baùn thaønh phaåm, vaät tö, kyõ thuaät giai ñoaïn 3 chuyeån giao coâng ngheä saûn xuaát haøng tieâuduøng cho caùc nöôùc khaùc, coøn mình taäp trung vaøo saûn xuaát caùc saûn phaåm thaâm duïng tö baûn, thaâm duïng chaát xaùm Cô caáu saûn xuaát cuûa caùc nöôùc ÑPT seõ thay ñoåi.

4.3.

CHIEÁN LÖÔÏC COÂNG NGHIEÄP HOÙA HOÃN HÔÏP

Laø söï keát hôïp cuûa 2 chieán löôïc treân, vöøa höôùng ra thò tröôøng theá giôùi nhöng khoâng boû qua thò tröôøng trong nöôùc.

5.

NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ ÑANG ÑAËT RA ÑOÁI VÔÙI CAÙC NÖÔÙC ÑPT

Tình traïng ngheøo khoå.

Nôï naàn choàng chaát

Maäu dòch khoù khaên

OÂ nhieãm moâi tröôøng

Moät traät töï kinh keá quoác teá môùi (NIEO)

OÂN TAÄP

1.

Lyù thuyeát: caâu 1 – 30, trang 70 – 73, saùch “Baøi taäp Kinh teá quoác teá”.

2. Baøi taäp: Baøi taäp 2, 3, 5, 6 vaø 7 trang 73, 74, 75 saùch “Baøi taäp Kinh teá quoác teá”


26/3128

Baøi 11

SÖÏ DI CHUYE ÅN NG UOÀN LÖÏC QUO ÁC TEÁ

1. SÖÏ DI CHUYEÅN TÖ BAÛN QUOÁC TEÁ

1.1.

CAÙC HÌNH THÖÙC DI CHUYEÅN

Phaân theo nguoàn goác ñaàu tö

1.1.1. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (Foreign Direct Investment – FDI)

Laø moät hình thöùc ñaàu tö quoác teá maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö toaøn boä hay moät phaàn ñuû lôùn cuûa caùc döï aùnnhaèm daønh quyeàn ñieàu haønh hoaëc tham gia ñieàu haønh caùc doanh nghieäp saûn xuaát hoaëc kinh doanh dòch vuï, thöôngmaïi.

Ñaëc ñieåm:

Quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû duïng voán gaén chaët vôùi nhau;

Caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaûi ñoùng goùp moät soá voán toái thieåu theo luaät ñaàu tö cuûa moãi quoác gia; Quyeàn quaûn lyù, ñieàu haønh phuï thuoäc vaøo möùc ñoä goùp voán Lôïi nhuaän coù ñöôïc phuï thuoäc vaøo keát quaû saûn xuaát kinh doanh vaø phaân phoái theo tyû leä goùp voán cuûa moãi beân.

Caùc hình thöùc

Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh (Contractual Business Coperations)

Xí nghieäp lieân doanh (Jaint Venture Enterprise) Xí nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi (Enterise with one hundred percent foreign owned capital) Hôïp ñoàng “Xaây döïng – Kinh doanh – Chuyeån giao” (Building Operate Transfer – BOT), hoaëc BTO, BT… Vai troøÑoái vôùi nöôùc ñaàu tö

Giuùp môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, taêng cöôøng baønh tröôùng söùc maïnh kinh teá;

Giaûm chi phí saûn xuaát, ruùt ngaén thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö vaø thu lôïi nhuaän cao

Giuùp caùc chuû ñaàu tö tìm kieám ñöôïc nguoàn cung caáp nguyeân lieäu. Traùnh ñöôïc haøng raøo baûo hoä maäu dòch

Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän voán ñaàu tö (nöôùc chuû nhaø)

Buø ñaép laïi söï thieáu huït veà voán ban ñaàu;

Taïo ñieàu kieän ñeå tieáp nhaän coâng ngheä tieân tieán, kinh nghieäm quaûn lyù cuûa theá giôùi; Huy ñoäng ñöôïc nguoàn voán ôû möùc toái ña;

Quoác gia khai thaùc toát nhaát nhöõng tieàm naêng veà vò trí ñòa lyù, taøi nguyeân thieân nhieân;

Söû duïng coù hieäu quaû phaàn ñoùng goùp cuûa mình

Thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teáTuy nhieân FDI cuõng coù nhöõng tieâu cöïc, theå hieän:

Vôùi nöôùc ñaàu tö : ruûi ro ñaàu tö cao neáu moâi tröôøng kinh teá cuûa caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö khoâng oån ñònh

Vôùi nöôùc chuû nhaø: Nöôùc ñaàu tö chæ chaïy theo lôïi nhuaän Maát caân ñoái giöõa caùc vuøng, giöõa caùc ngaønh ôû caùc nöôùc tieáp nhaän voán

ñaàu tö

Nguoàn taøi nguyeân bò khai thaùc caïn kieät, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi

Nhaäp khaåu coâng nghieäp laïc haäu

1.1.2. Vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (Official Development Asstance) caùc nöôùc OECD Khaùi nieäm

Caùc toå chöùc taøi chính – tieàn teä quoác teá tö baûn (IMF, WB, ADB) caùc nöôùc ñang phaùt trieån

Caên cöù vaøo nguoàn ñaàu tö chia laøm 2 loaïi: Vieän trôï ña phöông: Giöõa 1 toå chöùc Taøi chính tieàn teä quoác teá vôùi 1 nöôùc Vieän trôï song phöông: Giöõa 2 nöôùc vôùi nhau

Cô caáu ODA Vieän trôï khoâng hoaøn laïi (Grant Aid) Vay laõi xuaát öu ñaõi (ODA loan)

Hôïp taùc kyõ thuaät (Technical coperation)


27/3129

Vai troø Xaây döïng, naâng caáp cô sôû haï taàng

Thöïc hieän caùc chöông trình caûi caùch Kinh teá – Xaõ hoäi – Moâi tröôøng

Ñaøo taïo moät ñoäi nguõ lao ñoäng

1.1.3.

Ñaàu tö chöùng khoaùn

Laø tìm kieám lôïi nhuaän baèng caùch mua coå phieáu ôû nöôùc ngoaøi treân caùc thò tröôøng chöùng khoaùn

Laø hình thöùc chuû yeáu, chieám tyû troïng cao nhaát trong toång nguoàn tö baûn di chuyeån vì söï phaùt trieån maïnh meõ cuûacaùc phöông tieän thoâng tin.

1.2.

PHAÂN TÍCH BAÈNG CUÏC BOÄ TAÙC ÑOÄNG CUÛA SÖÏ DI CHUYEÅN TÖ BAÛN QUOÁC TEÁ

Giaû thieát:

2 QG (QG 1, QG 2)

2 YTSX = (L: lao ñoäng vaø K: tö baûn) 2 saûn phaåm (x vaø y)

VMPK = giaù tri saûn phaåm taêng theâm treân haïn möùc TB, coøn goïi laø naêng suaát bieân TB khi maäu dòch chöa xaûy ra,chöa coù söï dòch chuyeån TB

Khi chöa coù maäu dòch xaûy ra: OO’ laø toång löôïng tö baûn ôû 2 QG, trong ñoù: OA – löôïng tö baûn ôû QG1; O’A –löôïng tö baûn ôû QG2; OC – giaù caû tö baûn ôû QG1; OH – giaù caû tö baûn ôû QG2

Chuù yù: VMPK (Value Marginal Product Of Capital) – Naêng suaát bieân cuûa tö baûn

Töø tö baûn = SOCGA Toång giaù trò saûn phaåm ôû

QG 1 laø SOFGA Töø lao ñoäng = SCGF

Töø tö baûn = SOCGA Toång giaù trò saûn phaåm ôû

QG 2 laø SO’LMA Töø lao ñoäng = SCGF

Sau khi coù maäu dòch xaûy ra (töùc coù söï di chuyeån tö baûn töø QG1 QG2; ON = O’T – giaù caû tö baûn caân baèng)

Moãi QG coù lôïi laø:

ÔÛ QG 1: SOFEB + SBERA – SOFGA = SGER Lôïi ích cuûa QG1

ÔÛ QG 2: SO’JMA + SBEMA – (SBERA)QG1 – SO’JMA = SREM Lôïi ích cuûa QG2

Nhö vaäy, caû 2 QG ñeàu coù lôïiCoù söï thay ñoåi nhö theá naøo trong phaân phoái giöõa ngöôøi chuû sôû höõu tö baûn vaø ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ?

Töø tö baûn = SONRA Tö tö baûn = SOTRA

ÔÛ QG1 ÔÛ QG 2

Töø lao ñoäng = SNEF Töø lao ñoäng = STEJ Giaûi thích taïi sao ôû caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån Toå chöùc Coâng ñoaøn laø ngöôøi baûo veä quyeàn lôïi cho ngöôøi lao

ñoäng laïi thöôøng xuyeân ñaáu tranh ñoøi Chính phuû phaûi giaûm bôùt söï di chuyeån tö baûn ra nöôùc ngoaøi?

1.3. MOÄT SOÁ XU HÖÔÙNG THAY ÑOÅI TRONG DI CHUYEÅN FDI NGAØY NAY

F

N

C

O B A O’

H

T

G

RE

VMPK 2 VMPK 1

J


28/3130

Chuû yeáu vaøo caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån; Trung Quoác trôû thaønh nöôùc thu huùt FDI nhieàu nhaát;

Vai troø ñaàu tö ra caùc nöôùc cuûa caùc nöôùc NICs;

Ñaàu tö nhieàu hôn vaøo caùc lónh vöïc thöông maïi, dòch vuï taøi chính vaø caùc ngaønh coù haøm löôïng kyõ thuaät cao.

1.4.

SÖÏ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC COÂNG TY ÑA QUOÁC GIA (MULTINATIONAL CORPTRATIONS –MNCS)

Söï taùc ñoäng 2 maë cuûa MNCS ñoái vôùi nöôùc ñaàu tö vaø nöôùc chuû nhaø

1.5. FDI ÔÛ VIEÄT NAM (Ñoïc theâm saùch + caùc taøi lieäu)

2.

SÖÏ DI CHUYEÅN LAO ÑOÄNG QUOÁC TEÁ

Cuõng laø moät daïng cuûa maäu dòch. Phaân tích caân baèng cuïc boä taùc ñoäng cuûa söï di chuyeån lao ñoäng quoác teá chothaáy caû 2 QG ñeàu coù lôïi (xem bieåu ñoà 8.3 trang 289)

Caàn chuù yù coù 2 xu höôùng di chuyeån lao ñoäng treân theá giôùi:

Di chuyeån lao ñoäng töø caùc nöùôc phaùt trieån (nhaát laø töø caùc nöôùc Taây AÂu) vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhaát laøcaùc nöôùc ÑPT khu vöïc Chaâu AÙ – TBD

Chaûy maùu chaát xaùm giöõa caùc nöôùc vaø trong moãi nöôùc, ñieàu naøy daãn ñeán: QG toán chi chí ñaøo taïo maø khoâng ñöôïc söû duïng

Laøm thieáu caùc boä khoa hoïc vaø caùc chuyeân gia gioûi, aûnh höôûng ñeán vieäc ñaùp öùng nhu caàu chaát xaùm cuûa QG

OÂN TAÄP

1.

Lyù thuyeát: töø caâu 1 – 30 trang 76 – 79 saùch “Baøi taäp KTQT”

2. Baøi taäp: Baøi 1 – 6 trang 79 – 81 saùch “Baøi taäp KTQT”


29/3131

BAØI 12

THÒ TRÖ ÔØNG NG OAÏI HOÁI VAØ TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI

1. THÒ TRÖÔØNG NGOAÏI HOÁI

1.1.

KHAÙI NIEÄM VAØ ÑAËC ÑIEÅM

Thò tröôøng ngoaïi hoái laø nôi thöïc hieän vieäc trao ñoåi mua baùn caùc ngoaïi teä vaø caùc phöông tieän chi traû coù giaù nhöngoaïi teä, maø giaù caû ngoaïi teä ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû cung – caàu.

Thò tröôøng naøy coù ñaëc ñieåm gì?

Laø thò tröôøng phi vaät chaát

Laø thò tröôøng quoác teá mang tính 1 giaù, do söï cheânh leäch muùi giôø neân hoaït ñoäng 24/24

Laø thò tröôøng cuûa caùc ngaân haøng

1.2.

CHÖÙC NAÊNG

Ñaùp öùng nhu caàu mua baùn ngoaïi teä cuûa caùc ñôn vò, caùc caù nhaân;

Phuïc vuï cho nhu caàu thanh toaùn;

Phuïc vuï nhu caàu cho vay;

Ngöôøi mua keû baùn ngoaïi teä ñöôïc nhau moät caùch coâng khai traùnh ñöôïc nhöõng tieâu cöïc;

Chính phuû bieát ñöôïc löôïng cung, caàu cuûa QG ñeå töø ñoù coù nhöõng chính saùch taùc ñoäng khi caàn thieát;

TGHÑ ñöôïc xaùc laäp treân cô sôû cung – caàu;

Thuùc ñaåy nhanh hôn quaù trình quoác teá hoùa neàn kinh teá theá giôùi

1.3.

CUNG, CAÀU NGOAÏI TEÄ CUÛA MOÄT QUOÁC GIA

Cung ngoaïi teä Xuaát khaåu Ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi

Khaùch du lòch

Vay cuûa nöôùc ngoaøi

Xuaát khaåu lao ñoäng Thaân nhaân göûi veà

Caàu ngoaïi teä

Nhaäp khaåu

Ñaàu tö nöôùc ngoaøi Traû laõi vay Ñi du lòch

Nhaäp khaåu lao ñoäng Göûi cho thaân nhaân...

Chuù yù: Treân thò tröôøng ngoaïi hoái cung vaø caàu ngoaïi teä ñan xen vaøo nhau thoâng qua Ngaân haøng thöông maïi.

1.4.

CAÙC NHAÂN VAÄT THAM GIA TREÂN TTNH

Nhöõng ngöôøi tröïc tieáp taïo ra cung, caàu ngoaïi teä

Ngaân haøng thöông maïi

Ngöôøi moâi giôùi

Ngaân haøng Trung öông

2.

TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI

2.1.

KHAÙI NIEÄM VAØ VAI TROØ


30/3132

TGHÑ laø tyû leä trao ñoåi giöûa 2 ñoàng tieàn khaùc nhau cuûa 2 QG khaùc nhau. Hoaëc laø giaù cuûa ñoàng tieàn naøy tínhtheo moät ñoàng tieàn khaùc. Tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc thöïc hieän chöùc naêng chuyeån ñoåi, so saùnh, ñònh giaù baèng ngoaïi teä.TGHÑ ñieàu tieát löôïng xuaát nhaäp khaåu vaø taùc ñoäng ñeán ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi.

2.2.

CAÙCH BIEÅU THÒ

Tröïc tieáp: Laáy ñoàng ngoaïi teä laøm ñôn vò so saùnh1USD = 13.905 VND

Giaùn tieáp: Laáy ñoàng noäi teä laøm ñôn vò so saùnh1VND = 0,0000719USD

2.3.

CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TGHÑ

Caùn caân thanh toaùn

Tình hình laïm phaùt

Söï cheânh leäch veà möùc laõi suaát thöïc söï giöõa 2 thò tröôøng voán trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc;

Thueá quan vaø haïn ngaïch

Öa thích haøng noäi so vôùi haøng ngoaïi

Naêng suaát lao ñoäng…

2.4.

TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI CAÂN BAÈNG VAØ SÖÏ CAN THIEÄP CUÛA CHÍNH PHUÛ

Giaû söû taïi thò tröôøng NewYork

Bieåu ñoà 9.2 trang 299

Khi chöa coù maäu dòch xaûy ra,

Ñieåm E laø ñieåm caân baèng;

R$/£ = R0 goïi laø TGHÑ caân baèng, bôûi vì:

Neáu R$/£ > R0 S£ > D£ R$/£ R$/£ = (R0) Neáu R$/£ < R0 D£ > S$/£ R$/£ R$/£ = (R0)

Khi coù maäu dòch xaûy ra:

Giaû söû ngöôøi Myõ thích mua nhieàu haøng hoùa cuûa Anh TGHÑ taêng, giaù trò ñoàng noäi teä (ñoàng USD) giaûm, giaùtrò ñoàng ngoaïi teä taêng; Neáu muoán giöõ TGHÑ ôû möùc R0 thì Ngaân haøng Trung öông phaûi baùn ra 1 löôïng ngoaïi teälaø Q0Q1, töùc laø laøm giaûm döï tröõ ôû Ngaân haøng Trung öông

Giaû söû ngöôøi Anh thích mua nhieàu haøng hoùa cuûa Myõ TGHÑ giaûm, giaù trò ñoàng noäi teä (ñoàng USD) taêng, giaùtrò ñoàng ngoaïi teä giaûm. Neáu muoán giöõ TGHÑ ôû möùc R0 thì Ngaân haøng Trung öông phaûi mua voâ 1 löôïng ngoaïiteä laø Q0Q2, töùc laø laøm taêng döï tröõ ôû Ngaân haøng Trung öông

R S/£

R 1

R 0

R 2

S£

S£

D£

D£

E1

E0

E1

O Q0 Q2 Q1

Trieäu Ł /ngaøy


31/31

2.5. CAÙC CHEÁ ÑOÄ TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI KHAÙC NHAU

Cheá ñoä baûn vò vaøng

Heä thoáng Bretton Woods

Heä thoáng TGHÑ thaû noåi: Thaû noåi hoaøn toaøn töï do; Thaû noåi coù quaûn lyù

2.6. MOÄT SOÁ NGHIEÄP VUÏ TÍNH TOAÙN ÑÔN GIAÛN TREÂN THÒ TRÖÔØNG NGOAÏI HOÁI Xaùc ñònh TGHÑ baèng phöông phaùp tính cheùo;

Xaùc ñònh söï leân giaù hoaëc xuoáng giaù coù thôøi haïn tính tröôùc cuûa ñoàng ngoaïi teä

Buoân baùn chöùng khoaùn

Xem giaùo trình “Kinh teá quoác teá” trang 304, 309, 310

OÂN TAÄP

1.

Lyù thuyeát: Töø caâu 1 – 33 trang 82 – 85

2.

Baøi taäp: Baøi 1 – 8 TRANG 86 – 89

kinh te quoc te - gsts hoang thi chinh

Documents