kinh mi tien van dap - ht gioi nghiem

8/4/2019 Kinh Mi Tien Van Dap - HT Gioi Nghiem

1/474

Mi Tin Vn p(Milinda Panha)

Dch gi: Ha thng Gii Nghim

(Maha Thera Thita Silo)T kheo Gii c hiu nh, n bn 2003

Ngun http://www.buddhanet.netChuyn sang ebook 18-5-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc Lc

66. Tr tu u?

TIU S HA THNG GII NGHIM(THITASLA MAHATHERA)

(1921 - 1984)

Nguyn:

- Tng Thng Gio Hi Tng Gi Pht Gio Nguyn Thy (Theravda) Vit Nam.- Thnh vin Hi ng Chng Minh Gio Hi Pht Gio Vit Nam.
mailto:[email protected]://phatphaponline.info/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Bac%20Tong/Kinh%20Mi%20Tien%20Van%20Dap%20-%20HT%20Gioi%20Nghiem/mailto:[email protected]://phatphaponline.info/kinh/Audio/Dai%20Tang%20Kinh/Bac%20Tong/Kinh%20Mi%20Tien%20Van%20Dap%20-%20HT%20Gioi%20Nghiem/


2/474

- Ph Ch Tch Hi ng Tr S Gio Hi Pht Gio Vit Nam.- Ph Ch Tch Hi Hu Ngh Vit Nam - Campuchia.

Ha thng Gii Nghim (Thitaslamahathera), th danh Nguyn nh Trn, sinh ngy5/5/1921 ti lng Gi L Thng, huyn Hng Thy, tnh Tha Thin - Hu. Ngi xutthn trong mt gia nh c truyn thng o c lu i, ti mt qu hng ngho kh,nhng li pht tch rt nhiu tu s v cao tng thuc c hai truyn tha Nam Bc tn. Chring trong gia nh, bc ca Ngi - Ha thng Thch Phc Duyn - v ch ca Ngiu l bc xut gia. Cn v thn sinh - Ha thng Thch Quang Diu (Nguyn nh Ti)- sau na cuc i lp gia nh vi m ca Ngi l c b Hunh Th Thnh, cng xutgia, sng i phm hnh.

Ln ln trong truyn thng gia nh nh vy, nn nm chn tui, Ngi tm n mtngi cha ho lnh, ni ting nhiu th d, ma thing nc c, thuc a phn lngBng Lng, tu hc. Ngi th gii Sa-di y.


3/474

n nm 1940, v qu nh chin tranh lon lc, s tu hnh b tr ngi, Ngi vo Nng, xin cha Ph , sau th i Gii n T kheo, thuc h phi Bc truyn.

By gi, Pht gio Nam tng (Theravda) bt u du nhp vo Vit Nam, nh vy Ngic c hi nghin cu gio l Nguyn Thy. Vn tm c linh mn, bn nhy, v do tc

duyn ca nhiu i nhiu kip, Ngi cm thy y mi tht ng l Chnh Php, l giol chn truyn cha h b pha trn, xen tp cc t tng ca cc o gio khc.

Duyn may n. Nm 1944, Ngi c thin hu tr thc gii thiu v gip sangdu hc ti Phnm-pnh, Campuchia. Nm 1947, Ha thng Nip-Tch truyn gii T-kheo (Bhikkhu) theo truyn thng Pht Gio Nam Tng (Theravda) cho Ngi. Ngi licn c k duyn hc o vi c Vua Si Campuchia, l Trng lo Ha thngChuon-Natch.

Do nhu cu tr tu, hiu hc, hiu tu; t Campuchia, Ngi tip tc sang Thi Lan v Minin tm s hc o. Ri Php hc, Ngi quay sang Php hnh; v ti Min in,

Ngi c hc Thin T-nim-x vi Ha thng Thin s Mahas Saydaw.Th l sau hn mi nm bn ba x ngi tm cu Chnh Php, Ngi hi hng vi chnguyn, mang gio l nguyn thy rt c xa m cng rt mi m v Vit Nam qungb, hong truyn su rng trong mi tng lp tn .

Ti Si Gn - Gia nh, nm 1957, Ngi cng vi cc v trng lo cao tng, thc ckhc, nh: ha thng H Tng, ha thng Bu Chn, ha thng Thin Lut, hathng Ti Thng, ha thng Gic Quang, ha thng Kim Quang, php s Thng-Kham vn ng thnh lp Gio hi Tng gi Pht gio Nguyn thy ( Theravda) VitNam.

Nm 1963, trong lc tranh u chng ch c ti gia nh tr ca Ng triu, Ngi bbt Sn Tr - Nng. Sau khi gia nh h Ng sp , Ngi c bu lm Tngthng Gio hi Tng gi Nguyn thy Vit Nam lin tip trong bn nhim ky, t nm1964 n nm 1974.

Nm 1966, Ha thng pht ng phong tro chng ch lao t ti cc nh giam MTh, Nng v Gnh Rng, Qui Nhn.

Nm 1975, Ngi tham gia vo Ban lin lc Pht gio yu nc thnh ph H Ch Minh,gi chc v Ph ch tch.

Nm 1979, Ngi ti c c Tng thng Gio hi Tng gi Nguyn thy Vit Nam. Cngtrong nm ny, Ngi c thnh tham gia phi on cp lnh o Pht gio Nguyn thyVit Nam, i Campuchia lm thy t cho cc s si quc ny, b Pn-Pt,lng-X-ri bt hon tc. T , Pht Gio Campuchia c hi sinh v tht cht tnhon kt Vit Nam - Campuchia.


4/474

Nm 1980, Ban vn ng Thng nht Pht gio Vit Nam c thnh lp, Ngi tham giavo t chc ny vi t cch l Ph trng ban.

Nm 1981, Gio hi Pht gio Vit Nam ra i, thng nht Pht gio Nam - Bc, thngnht cc h phi; Ngi c thnh vo Hi ng Chng minh v c c lm Ph ch

tch Hi ng Tr s Gio hi Pht gio Vit Nam.Ngoi ra, Ngi cn tham d nhiu Hi ngh Quc t v Pht gio, c bit l Hi ngh kttp Tam Tng ln th su ti Rangoon, th nc Mianma.

Trong sut hn nm mi nm xut gia hnh o, hong php v phc v x hi, Ngi li cho hu th nhiu cng c v nhiu cng trnh Pht s to ln.

Ngi m mt Pht hc vin S cp ti cha Tam Bo, Nng. V ti ngi ChaThp tn nghim hng v ny, nhiu kha thin c khai ging hng dn cho cchnh gi l Ch Tng, Tu N v cc hng Pht t.

Ti Ni Ln, Vng Tu, Ngi khai sn mt rng thin gia thin nhin khong khot,rp bng mt cy xanh, dnh cho nhng hnh gi chuyn tu T-nim-x. Ni y gmc hng trm cc liu ri rc gia cc sn i, di nhng tn c th lu i; l ni mCh Tng, Tu N, Pht t mi phng thng vn tp v vo mi an c theo hcnhng kha thin ba thng hoc by thng. Ti Tam Bo thin vin ny, c rt nhiuhnh gi t kt qu php hnh tt p, kh d lm hnh trang t lng cho mnh sutcuc i tu tp.

thnh ph H Ch Minh, Qun Tn Bnh, Ngi m Pht hc vin Trung ng ti chaPht Bo, ni Ngi lm Vin ch v tin s Thin Gii lm Gim c Pht hc vin. Ni

y o to nhiu Tng ti cho H phi Nam tng.Sau nm 1975, Ngi tip tc m nhiu kha thin ti cha Pht Bo; v thng hay luiti cc cha nhc nh, khuyn ha, sch tn t chng mn tinh tn tu nim.

V s nghip xy dng cha chin: t min Nam n Cao nguyn, ri ra min Trung, uu cng c bn tay v du chn ca Ngi trong s mng khai sng Gio Php chntruyn ca c T Ph.

Ngi xy dng hoc ng ra ch tr xy dng tt c mi su ngi cha sau y:

Hu: nh Quang T Gi L; Tng Quang T Gia Hi. Nng: Tam Bo T, t nh Pht gio Nam tng min Trung.Hi An: Nam Quang T.Qung Ngi: Tng Bo T.Quy Nhn: Hu Quang T Qui Nhn; Phc Quang T Bnh nh.Nha Trang:Nh T.Phan Thit: Bnh Long T. Lt: Bu Sn T; Php Qun T.


5/474

M Tho: Php Bo T.Bin Ha: Phc Sn T.B Ra - Vng Tu: Tam Bo Thin Vin.Thnh ph H Ch Minh: Pht Bo T; Diu Quang T (Dnh cho Tu n).

V s nghip phin dch kinh in ca Ngi, gm c:NHNG TC PHM XUT BN:

Hnh phc kinh.Tiu s Pht Thch Ca.Gii v kip.Thin T Nim X.Gii v bn.Mi Tin Vn p (Quyn I, II, III)

SP XUT BN:Php on kt.Gii thot gio.Gii v ci tri.Pht bn sanh.Gii v la.D Xoa hi Pht.Nh ca Tm.V n Tng Php.Kinh Mi.

Vi Diu Php vn p.Ba mi by Php tr B-.Php S ging gii.Vi Diu Php vn tt.Tam Tng, quyn 1, 2, 3, 4.Tam Tng, quyn 40, 41.

Ngoi nhng s nghip v i y, Ngi li cn c s t xut gia ng o nht caPht gio Nam tng. Mt s du hc nc ngoi, thnh ti, tr nn cao tng, danhtng ang hong php M v Php, nh Ha thng Tin s Php Nhn, Thng taTnh c, Thng ta Chn Tr, Thng ta c Minh v.v... trong nc hin nay,

nhiu t do Ngi t hoc hng dn tr nn nhng bc trng lo cho t chngy ch, hoc o cao c trng, hoc ti c uyn thm, hoc thm nin cao h... nh Hathng H Nhn Hu, c Ha thng Php Tri Si Gn, Thng ta Vin Minh Bu Long, Thng ta Tm H, Thng ta H Chn v.v...

Nh vy, cuc i Ngi i qua trn gian khng di, nhng lm vic ht sc mnh chochnh php, cho x hi, cho mn .


6/474

Nm 1984, n khi lm trng bnh, mc d c hi ng y - bc s bnh vin ChRy ht sc cu cha cng vi s quan tm gip ca Gio hi, ca cc cp chnhquyn, nhng bnh tnh vn khng thuyn gim. Ngi an nhin th tch lc 10h30'ngy 13 thng 7 nm Gip T, tc ngy 9/8/1984 ti cha Pht Bo, hng th 63 tui.

Hng nm, vo ma Vu Lan Bo Hiu, ton th Tng tn Pht gio Nam tng v Giohi Pht gio Vit Nam lm l tng nim c Ha thng, mt v trng lo sng lp Hphi Tng gi Nguyn thy Vit Nam, mt thin s o hnh nghim minh, mt bc thyt ha kh knh, mt cao tng nhit tnh trong hng Gio phm tn tc ca Gio hi Phtgio Vit Nam.

Trc s mt mt to ln y, cc hng t ng gp tnh ti v cng sc xy dngngi Bo thp ti cha Pht Bo, tn tr di ct ca Ngi tng nim cng c v thhin hnh tri n, quanh nm trm hoa knh ving, chim bi, phng th.

Du Ngi i vo ci vnh hng nhng bng mt ca tn i th mi cn che ph cc

ngi gi -lam, ni Ngi dy cng kin to v gio hun mn sut mt i khngmt mi.

Cu nguyn cho cng hnh ba-la-mt ca Ngi sm c tu thnh vin mn.

t,T-khu Chnh Nim,(Nguyn nh Php)Tr tr cha Pht Bo, cn bt.

* * *

Li ni u

B kinh Milindapanha xut hin vo khong nm trm nm sau Pht Nit bn, do ngiPitakaculbhaya trung n trc thut bng ting Pli. Ni dung k li nhng cuhi, p gia vua Milinda v t kheo Ngasena. Nhng cu hi th a tr, sc bn m ligii p li thm su, qung kin, li tu; nhiu khi ch l nhng v d c th, bnh dn,gin d, rt b ch cho cc nh hc gi, ngi nghin cu, k a nghi cng nh s hc

Pht ca cc hng hu tn.

i su vo nhng li i thoi, ngi nm gio ngha ca Pht gio Nguyn Thy(Theravda) d nhn ra rng, nhng vn c cp hon ton l tinh yu ca TamTng Pli vn, cha h pha tp t tng v kin gii ca cc b phi pht trin sau ny.Do vy, khng l g Pht gio Min in xp b kinh Milindapanha vo Thnh in, vPht gio Tch lan t chung vi nm bNikya tn th v phng hnh.


7/474

Chng ta cn bit rng, cc b phi Bc truyn cng c ph bin kinh ny do ngiTrung hoa phin dch vo cc th k sau T.L k nguyn. V hin ti c vi bn ting Vitang lu hnh rng ri ly tn l "Na-tin t-kheo kinh"nh bn ca on trung Cn, vbn ca Cao hu nh, xut bn vo nm 1971.

So snh gia Milindapanha v Na-tin t-kheo kinh ca Cao hu nh, chng ta thyrng bn dch sau gin lc cha bng mt phn ba so vi b kinh trc; nhng cnhiu u im l: cch phn cu, c php, hnh vn r rng, mch lc, sng sa hn. Tuynhin, nu chu kh c k c hai bn, ta s thy Na-tin t kheo kinh b st trn 150cu hi, lt bt cu hi, b st nhng chi php quan trng v b st nhng v d sngng xoay quanh mt vn , lm gim st gi tr ca b kinh cu truyn khng t vy.

Ngoi ra, tht ng tic hn,Na-tin t kheo kinh li va vp nhiu li lm quan trng vtinh yu ca gio php, v d:

* Cu 7: Yoniso manasikra (nh l tc ), ngha l khi tm n i tng mt cch

ng n, hp vi s tht, m dch l "Nht tm"!* Cu 13: Nma-rpa l danh sc m dch l "danh thn"! Tng l ging nhau nhng"sc" chnh xc hn nhiu. Thn (kya) theo Abhidhamma c hng chc ngha khcnhau, khng n thun l thn t i. Cn danh thn l thn ca cc tm s. Danh l phntm v tm s, sc l thn xc t i.

* Cu 22, 23, 24, 25:

- Vedanalakkhana: hnh tng ca th, m din ging l: "cm th vui l t mnh nhnbit v hng th ci vui y"! Xin tha, "nhn bit" l thuc v "tng", cn "hng" l

thuc v i dc, n nm ni "hnh"!- Sannlakkhana: hnh tng ca tng m dch l gic, khng chnh xc, d lm ln,nn dch l tri gic: nhn bit i tng mt cch tng qut.

- Cetanlakkhana: hnh tng ca "t", m dch l "s nim"! Li cn din ging: Snim tc l T tng! Xin tha, tchnh l t tc, n to nghip do tham, sn, si khiln, n chi phi "hnh" trong ng un.

- Vinnnalakkhana: Hnh tng ca thc, thc y l thc ghi nhn tin trnh kinhnghim t sc th, tng, hnh...thc; m y li ni l "ni ng" th chng ai hiu ra

lm sao c! Th m cn nh ngha: ni ng l ci t tng mong cu xao xuyn trongni tm! Suy din nh th th qu l i xa tv ngha nguyn thy ca gio php.

* Cu 26: Bn dch ni: nm ci xc, th, gic, s nim, ni ng mt khi "dung hp"thnh "ni lng" ri...

i! Sao li gi ng un l "ni lng"?! V sao ng un li "dung hp" c nh cclng vt cht? C l ai cng hiu rng, ng un chnh l tin trnh sinh dit ca tm sinh
http://www.buddhanet.net/budsas/uni/u-natien/natien00.htmhttp://www.buddhanet.net/budsas/uni/u-natien/natien00.htm


8/474

l, v ngay chnh cc trng thi tm sinh l cng sinh dit, tip ni tng tc khng ginon.

Sai lm ca bn kinh Na-tin t kheo, ng bun thay khng phi ch c by nhiu, m tnht l vi chc ch tng t th trong s su mi hai cu hi ca bn kinh ny!

Nu ra nh vy, khng phi chng ti "cu ton trch b", bi lng tm vt; cng khngphi chng ti vi quy kt nhng li lm trn l do dch gi ting Vit, dch gi ting Hnhay t bn gc bng ting Prkritca phi Nht thit hu b kt tp [*]. Ch mong nhcc bc hc gi li lc so snh, i chiu truy cu vn cho sng t hn m thi.

[* Nhiu ngi lm tng Nht thit hu b thuc Thng ta b. Khng phivy. Nht thit hu b l mt trong 18 b phi c tch ra khi Thng ta bsau k kt tp kinh in ln th hai. Cc nh hc gi thng gi y l 18 bphi Tiu tha.]

Nhn thy tm mc quan trng ca b kinh, ngoi cng vic Tam Bo b bn, chng tiphi b thi gian gn hai mi nm phin dch, trc sau phn thnh ba quyn hucng hin bn c. Nay tui gi sc yu, bit tui th khng cn my nm, chng tirng dnh th gi son li, gp chung thnh mt quyn. Ln ny cng kh vt v v dngnh chng ti phi lm li t u: vit li li ta, chnh li vn c, lc b cc on trnglp, sp xp li chng mc, b ht cu, ch, k Pli khng cn thit, chnh li y mt s ngha, s t cho chnh xc hn. Lm vic y, chng ti xem nh mt bn phnca mnh, nhng mong hon thnh mt dch phm t li lm so vi dch phm trc y p n Tam Bo thm n.

B kinh Milindapanha ny, ng ra phi dch l "Mi-lin- s vn", nhng tn gi c

quen tai, chng ti thy khng cn thit phi sa li.V tn gi ca hai ngi, Ngasena, chng ti dng tn ph thng l "Na-tin t kheo", vMilinda, chng ti m l "Mi-lan-". Cc on i thoi gia hai v, chng ti ghi "-" u dng cho gn.

Du rt nhiu c gng, nghim tc v nhit tm, chng ti cng khng sao trnh khinhng khuyt im sau y:

* hp vi t duy ngi Vit, vn Vit nn i ch phi phng dch, phng tc m vntrung thnh vi cu chuyn, vi gio php.

* Chng ti t b tt c cc phm, ch ghi th t cu hi cho c gi tin theodi.

Ct ca chng ti l mun ph bin mt t liu qu him rt gn vi gio php uynnguyn; gii p, tho g nhng thc mc cho k hoi nghi ph b s tri chng chongi tu Pht. Ch chng y thi th cng nng diu dng ca "Mi-tin-vn-p" tht lbt kh t ngh ri.


9/474

Xin cc bc thc gi cao minh hoan h ch gio cho ln ti bn c hon b hn.

Mong thay,Pht Bo T, Ph Th HaMa An C 1982 - PL.2526

T Khu Gii Nghim(Thitaslo Bhikkhu)

-ooOoo-

K l bi TAM BO

u nh lPht Bo ch tnOai c v lngTr gic v bin

T mnh iu NgVin mn cng hnhHu tnh li lc.

u nh lPhp bo ch tnThit thc hin tinKho by, kho gingCu chng sanhPhp hc, Php hnhPhp thnh vin mn

Ai dc, v minhT sinh on tn.

u nh lTng Bo ch tno qu Thnh nhnTrn y tr hnhXng ng cng dngTn dng, tn trngV thng phc inCh thin, nhn loi.

-ooOoo-

Chng mc [*]

I. PHN DN NHP


10/474

Ngoi thuyt (Bhirakath)Cu chuyn lin quan tin kip (Pubbayoga)

Chuyn v c vua Mi-lan-Chuyn v i c Na-tin

Thp thong bng s tII. NI DUNG MI-LAN- VN KINH

Gm 244 cu hi: [**]

- Cu hi c kh nng ct t s nghi ng (vimaticchedanapanha)- Cu hi vt tm mc ca chng sanh trong tam gii, ch c cc v Btt mi p c (mendakapanha)- Cu hi c tnh cch xc nh, khng nh, kt lun (anumanapanha)- Cu hi v tnh cht, tng, c tnh ca Php (lakkhanapanha)

- Cu hi bng li v d, so snh... (upampanha)III. SAU CUC VN P

I. PHN DN NHP

1. Ngoi thuyt (Bhirakath)

Sau khi c Th Tn tuyn b sp nhp Nit bn, ngi cng vi mt s ng t khuTng n thnh Kusinra thuc quc Malla. n khu rng mt m, dng li di haici cy sla ti p vi bn nhnh vn cao v ta rng, hoa n rc r v ngt ngo

hng, ngi bo tn gi Ananda xp y tng-gi-l ri ni:

- Nh Lai s Nit bn y!

Th ri, c Th Tn nm nghing lng trn tng bng phng, u quay v pha bc,mt quay v pha ty. Ch t khu Tng ngi vng quanh yn lng nh mt rng thinnh. Gia ting chim ru rt, vi cnh hoa ri kh, bi php sau y c ng Gicng thuyt ln:

-"Ny cc thy t khu! Nh Lai nhc nh v cn dn cc thy nh vy: tt c php huvi u khng chc tht, khng bn vng. Tt c cc php hu vi du th thin hay vi t

u b s tc ng ca v thng, bin hoi, i khc.

Tt c php hu vi, nu l thin php, l phc to tc (punnbhi sankhra), cu to nnthn tm ca ngi v tri; ni cch khc, l nhn sanh su cnh tri dc gii hocc lm ngi c phc bu sc thn xinh p, t bnh tt, t kh au, nhng n cngchng thng cn nh nguyn mi th u!


11/474

Tt c php hu vi, nu l c php, l ti to tc (appunnbhi sankhra), cu to nnthn tm v cnh gii trong bn ng d l: a ngc, ng qu, sc sanh, a-tu-la. Vycc thy hy c gng gn gi thn khu , ngn gi c hnh khi chu qu bo aukh v sau.

Tt c php hu vi, nu l thin php th thng, l v k hay bt ng to tc (ananjabhisankhra); l nhn ca tng tri sc gii v v sc gii ca cc bc tu hnh c tthin hay t khng; cu to nn thn tm ci tri phm thin hu sc v phm thin vsc. Tui th y th v lng nhng ht phc bu thin nh cng phi b a lcnh thng.

Vy ny cc thy t khu! Hy tinh tn chuyn nim, ch qun, ch phng dt, ch giii. T sinh l vic ln. Hy rn luyn thn khu cho thanh tnh. Hy lm cho sungmn t v lng tm. Hy qua khi b kia, chng nn cam chu hoi cnh trm lun khau sinh dit na!"

Lc ng Thp Lc (Dassaplannana) dng li ti hu hun th t khu Tng vi tm bimn nh th, bit l ngi sp Tch dit Nit bn, c mt s sa mn tm hy cn phm, khng ngn c s u su, luyn tic i vi c o s, h chy nc mt khcthan v cng bi ly.

c Tan Thng Ma li n cn ni thm rng:

-"Ny cc thy t khu! Hnh nh cc thy tng rng khi Nh Lai dit ri, s khngcn ai l thy dy d cc thy na chng? Khng phi th u!

Ny cc thy t khu! Php v Lut rt y , Nh Lai gio gii n cc thy ri.

Ba-la--mc-xoa (patimo-kkha) dnh cho Tng v Ni, Nh Lai ch dy cn k trongb Lng phn bit (ubhatovibhanga) ri. Nhn c ti v nhn v ti Nh Lai cng tng thuyt minh chi li, r rng ri.

Thinh Vn ba-la-mt tu, Nh Lai cng ni ri.

Tu n-b-kia cho bc c Gic v bc Chnh ng Gic, Nh Lai cng tng tndng ri. V no l T diu , T nim x, T chnh cn, T nh y tc, Ng cn, Nglc, Tht gic chi, Bt chnh o,Tht qu, Bt nh, Cu nh.. . Nh Lai cng nhiuln tuyn thuyt bng nhng thi php, on ngn, k ngn, v d, so snh, ging gii,phn tch ... khc nhau.

Vy ny cc thy t khu! Ngi no thng hiu php y, chng ng php y c gi lThinh Vn t ca Nh Lai; l ngi c cn c mn tip, lanh l, kin tr vng chc,tm gii that, tu gii that khng xao ng.

Ny cc thy t khu! Du Nh Lai c dit , nhng Php v Lut y chnh l thy cacc thy, cn bn cc thy, lm ni nng ta v dn li cho cc thy. Th th su


12/474

thng, bi ly c ch g khi cc php du nh nhim nh mnh ln h trn, to ln nhTu-di sn cng u phi b v thng bin hoi?

Li na, khi Nh Lai Nit bn ri, ng i Ca-dip s m hi kt tp ln u, trngtuyn li Php v Lut cho y , t rng ln hu nhc nh v m mt cho nhng t

khu h hng, phng tng nh ng Subhadda cng nhng hoa ngn, lng ng, xuyn tcChnh php ca chng ngoi o.

Li mt trm nm sau na, c v trng lo A-la-hn c tn Yassa Kananda, v hy trli ni ca t khu Vajjiputtaka m m i hi kt tp ln th nh, trng tuyn trn vnTam tng Thnh in.

Th ri, hai trm mi tm nm sau k t khi Nh Lai dit , c tn giMoggaliputtatissa kt tp ln th ba, loi b tt c t tng lai tp ca ngoi gio, ginguyn li dy chn truyn ca Nh Lai y nh ln th nht v ln th nh. Sau na, tkhu Mahinda, mt v Thnh Tng, vn l hong t con ca vua A-dc, em ba tng

kinh truyn Chnh php vo x Tch-lan (Jampnidpa).V khang chng nm trm nm sau k t hm nay, c mt c vua tn l Mi-lan-, cnhiu phc duyn th thng (abhinihra) to tr t xa, dng nhng cu hi rt caosiu, vi t, sc bn bi nng lc tr tu ca mnh vn o, bc bch cc sa-mn, b-la-mn trong ton ci Dim-ph ny, lm cho h phi trn vo rng su.

Khi y, c mt v t khu tn l Na-tin, c tr tu siu phm, gii p d dng nhngcu hi, ph nghi nhng nn vn cho c vua Mi-lan- bng nhiu cch phn tch thinxo, nhiu v d sinh ng, c th lm cho bc minh qun v cng hi lng. Nh vy,Php v Lut ca Nh Lai khng lu m, m tri li, cng thm t rng, c trn

trng bo lu, truyn tha trn th gian trn 5.000 nm."Nh th, vua Mi-lan- v i c Na-tin vi nhng cu hi p gia h c cTh Tn tin tri sn trc khi ngi nhp dit.

Ngi ta ni rng nc ca nm con sng ln ca x n- tun chy v bin bao nhiulng nc th nhng cu hi ca vua Mi-lan- cng tun chy lin min, dn dpkhng ngng ngh nh vy. Tuy nhin, nc ca nm con sng ln ra n bin th nmyn trong bin, ha tan trong bin, c bin kt np, dung cha mt cch bnh thn nhchng c vn g phi bn tm. Cng vy, bin c c v nh tr tu siu phm, vlng ca i c Na-tin. Do vy, nhng cu hi d khc mc, d t by, d su rng,

d vi t th no ca vua Mi-lan-, u c ngi Na-tin sn sng gii p rnh r, khcchit bng nhiu cch khc nhau. Mt ngn n cc ln, nh sng quang minh chiu diusoi t vo cc ch ti tm, hang hc su kn nh th no th tr tu ca i c Na-tincng soi t vo bng ti hoi nghi, kin thc a din ca c vua Mi-lan- y nh th y.

Qu tht, cuc vn p ca hai bc ti c cha chan s tht, trit l, t tng v cnhng ngha nhim mu; kh d ni c ngn n Php Bo gia ci m , vng


13/474

tng. S tranh bin v lp lun minh bch, khc chit ca hai ngi c sc hp dn phithng, lm cho ngi nghe, ngi c pht sanh ph lc cha tng c.

2. Cu chuyn lin quan trong tin kip (Pubbapa yoga)

Vo thi c Pht Ca-dip (Kassapa), c c vua tn l Vijjitv tr v mt vng qucgiu mnh, kinh t ti x Sgala xinh p. c vua l mt c s c gii v c tr, caitr quc bng mi vng php, sng vi thn dn bng bn php t .

Ti kinh ven sng, c vua cho xy dng mt ngi cha ln ri dng cng n cc vtrng lo o cao c trng, sut thng Tam tng. Ngi h Ch tng y v t s,ht tui th, ha sanh lm Thin ch ci ao-li, gi l thch Thin vng.

ngi cha do c vua bo tr ny, ch t khu Tng rt ng c, duy tr php hc vphp hnh mt cch nghim tc v khng gin on. Trong chng, c v t khu giihnh trong sch, hng ngy tu tp thin qun. Mi sng, ngi thng thc dy sm, l bi

Tam Bo, qun tng n c Tam Bo, ta thin, kinh hnh ri i qut dn xung quanhcha. Cng vic y ngi lm mt cch lng l v chuyn cn.

Hm kia, v t khu qut l quanh Bo thp, gom li thnh ng ri gi ch sa di phvic ht em i.Ch sa di ngy thng rt ngoan ngon, nhng hm y li sanh tmli bing, gi v khng nghe. Gi n ln th ba, thy ch sa di vn cng u, v tkhu bn bc ti, nh cho ch my cn chi kh au. Th l ch sa di va khc vaht rc, lng m c v cng. Cng vic xong xui, ch sa di pht li nguyn rng:

-"Vi phc bu rc ny, nu cha c c Nit bn, d sanh vo cnh gii no,cng xin cho ti c y quyn cao, chc trng m oai lc ca ti s th thng hn tt

c mi ngi, nh mt tri v i gia h khng kia vy."

Nguyn xong, h h v vui sng, ch sa di i xung sng tm. Khi bi li nhn nhtrong nc, thn tm mt m, ch sa di cm thy hi hn, t ngh:

-"Thy t khu bo ta ht rc, y chng phi l phn s bt buc, chng phi l vicring ca ngi; cng chng phi l li ch cho cc thy A-x-l, cng khng phi nhmphc v cho cc v thng ta, ha thng ca ngi. Vy ch th ngi nh ta l munt ta, mun nh vo ci tnh li bing v cng u ca ta! i! V u m m ta t lmhi ta ri."

Vn cn ngm mnh di sng, nhn nhng ln sng nh v tn ui nhau n tn bxa, ch sa di tm c my ng, pht li i nguyn:

-"V thiu tr tu mi sinh li bing, cng u, sinh nhng nhn thc sai lm, nng ni.Vy th vi tt c nhng phc c tu tp ca ti, phc c rc by lu nay, phcc thy mnh lm li, xin nguyn rng: nu cha c qu Nit bn, hy cho ti c trtu nhiu v bin v lng nh nhng ln sng v tn ca con sng ny ."


14/474

ang trn bn, cng nh xung sng tm, v t khu nghe c li pht nguyn yquyt tm vng chc ca ch sa di, cht d, ngh thm: "Khng k cht lm li sng nay,ch sa di ny t lu tu tp rt tt, c hnh kim v c tr. Vy vi li nguyn st ny,ch sa di hn s thnh tu d dng." Trm ngm hi lu, v t khu ngh tip:"Trong linguyn ca ch sa di, va c ci g nh phc thin mcng va c ci g nh i

chi li vi ta? Nhng bn cht ca ch sa di ny ng ngm s cng u, kiu cng, ngmn. Vy nu li nguyn kia m thnh tu th trn th gian ny c ai kh nng tr tu km bt tr tu ca y?".

V th, v t khu cng chp tay ln u, hng gia thinh khng, pht li i nguyn:

-"Vi tt c mi cng c tu tp ca ti, cng c qut rc bao nhiu nm, nu ti chac qu Nit bn, xin cho ti c thnh tu tr tu bt kh t ngh. Tr tu y phi y nm tnh cht sau y:

- Nhiu nh sng ca con sng i Hng.

- Vng chc v kin nh nh hai b ca con sng ny.

- Thy r gc ngn tt c cc php.

- Quang minh, sng sa.

- Qung bc, thm su, sc bn.

Mong nh tr tu bt kh t ngh y, c th kim ch, ph nghi, soi ri, dn dt ch sa dii n ni gic ng, gii that."

C hai v t khu v sa di, vi li nguyn y, sau khi tan r ng un, h u c sanhlm ngi, lm tri trn thi gian gia hai v Pht. n lc Pht Thch-ca Nit bn gnnm trm nm, v t khu thu xa t ci tri ging h lm Na-tin t khu; v sa di sanhlm vua Mi-lan- kinh thnh Sgala ng vi li nguyn ca h.

2.1. Chuyn v C VUA MI-LAN-

ng ngi gc Hy-lp, l mt vin i tng lng danh, v ch, theo on qun vinchinh xm lng n-. Sau khi t nn thng tr trn mt quc rng ln, vin thlnh b gic git, ng ln k v lm vua, ng ti Sgala.

Sgala l vng t nm thng lu nm con sng, di chn Hy-m-lp-sn, vi ninon hng v bao quanh, sng di un khc to nn mt khung cnh xinh ti tr ph vthnh mu.

Xut thn l mt tng lnh thao lc, bch chin bch thng, b quyn t lu vc sngHng n cc b ci min ng, t ca sng min nam gip bin n tn chn Hy-m-lp-sn, nhng c vua y lun phng th khng mt cht l l. Hong cung c bo


15/474

v vi nhng thnh tr kin c, vng chc, c o ho su rng bao bc xung quanh,nhng cng thnh bng to ln lun lun c i qun uy nghi vi gm ao, cungn tc trc sn. Nh vy, khng mt k th no dm quy nhiu, khng mt k nghchno dm manh tm thon ot.

Gi yn bn ngoi, nh vua lo vic bn trong, chm lo n cm no o m cho mun dn.K hoch pht trin t nc, nh vua ch trng nng nghip, c chnh sch khuyn nngng n v hu hiu. Cc ngnh ngh lao ng, th cng u c tuyn truyn, vnng, c sy nng cao. Khng bao lu sau, t nc ny sng i thi bnh v thnh tr,giu mnh v hng cng.

Kinh thnh Sgala c bit rt huy hong v trng l. Cc li i u c lt . Nam nc li i ring. Ven ng c nh mt, nh ngh, c cy to bng mt. im xuyt yrt nhiu ao h, rt nhiu vn cy. Ao h th nui th c sc mu p . Vn cytrng k hoa d tho, nui mun chim, mun th hin lnh. Ngoi ra, dinh th, n i,ph x, cu k, i h trng, tiu h trng c xy dng, kin thit cao sang v m l.

T Hong cung, nh n chi sng trm mu rc r, nhc ca, v iu dt du ngy mhoan lc. Hong gia n vn nh thin tng, thin n ci tri, vi xe hai nga, bn nga,kiu... qua li tp np. Cc v sa mn, b la mn, o s thong dong lui ti y, honton c t do, c tn trng, l bi, cng dng... Dn chng n mc p , trang trvng hoa, trn chu, l lt ti cc im gii tr, vui chi cc ni cng cng v htrng.

y l thi i cc thnh ca kinh Sgala.

Hong cung c nhiu kho vng, kho bc, kho ng, kho go, kho vi vc, lng thc,gio mc, cung tn, thuc n v.v.., nhng loi ngc cc qi nh ngc mn, nh vua cng

c rt nhiu. Cc loi vi, gm, la tr danh nh kasila, udubara, koseyya... l th dnghng ngy ca hong gia.

Kinh thnh ca c vua Mi-lan- hng phc cc k sung sng, c v nh Bc-cu-lu-chu hoc nh hu vin Alakam Manda ci tri cng khng ngoa vy.

V quc th nh th, cn v c nhn th ngi c sc hc uyn thm, ti cao ch ln, lil ngi rt o c nn c qun chng tn sng, ngng m. Ti liu s sch cn ghili y v con ngi ca v vua y nh sau:

- nht v ca ci, ti sn.

- nht v qun binh nh voi, nga, xe...- nht v tr tu.- nht v hc gi.- nht v thng minh.- nht v sc mnh, quyn uy.- nht v ging ni trm hng, m du.- nht v hiu bit cc tn gio, nht l Pht gio.


16/474

- nht lm ch tr thc v cm xc ca mnh.- nht v bc hc.

vy, c vua cn thng sut 18 mn hc ngh:

1. Hc ting mun th on nh tt xu, lnh d.2. Hc v t ai, ni non, tho mc.3. Ton hc.4. Bit r tt c cc ngh th.5. V hc.6. Trit hc, thng lun.7. Thin vn.8. m nhc9. Y khoa.10. Ngh thut bn cung.11. Kho c hc.

12. Lch s, truyn tch, khu ng.13. Khoa t vi.14. Rnh r v phn kim (bit vng ngc tht, gi).15. Hc v vt l.16. Hc v chn nui, nng nghip, lm vn.17. Binh php.18. Vn hc: s truyn nhn gian, c php, th lut, vn th...

Ton ci chu Dim-ph- kh tm ra mt nhn vt tr ti nh vy.

* * *

Hm kia, sau cng vic triu chnh mt mi, c vua cng on qun ng gi ra khihong thnh du ngon. n mt ch phong cnh ti thm, hu tnh, c vua ra lnhdng li, xung xe, ngi thong dong ct bc i do.

Ngi ngh chn ni mt tng , di tn i th mt m, c vua ngc nhn ln tricao. Gia bu tri xanh bic du dng, mt vng thi dng rc r, huy hong, ng trgia h khng lng lng. c vua nhn mt tri rt lu, on ni chuyn vi vin tngh gi:

- Ny khanh! khanh c thy mt tri kia khng?

- Tu, c thy!

- N trn ng gia h khng mt cch y uy lc, bt kh xm phm, khanh c cm nghth chng?

- D, tha c, tu i vng!


17/474

c vua Mi-lan- v vai vin tng mt cch thn mt, cm thn ni rng:

- Mt tri rc r kia l cha t ca h khng. Tr tu quang minh l cha t ca chngsanh cc loi trong tam gii. Khanh tng tng chinh theo trm i y i nhiu ni;khanh cng tng mang lnh ca trm i khp kinh thnh cng cc bin trn xa xi.

Vy khanh hy c nh cho tht k, xem c v sa mn, b-la-mn no l bc i tr thc,thng hiu kinh php, lu thng kinh php; hoc l ngi t mnh tuyn b, rng l, c qu A-la-hn, c qu Pht? Trm mun din kin h, i thoi vi h hu tngtrng kin thc v tr tu. No, khanh hy c nh li xem?

Qu l thy no tr ny, c vua kin thc uyn thm th vin tng h gi thn tn kinthc cng uyn thm. Sau mt hi suy ngh chn chn, vin tng tu:

- Trc y rt lu xa, khi theo hu chn nga ca b h i vo x s tn gio huyn bny, h thn c nghin cu qua s sch tn gio ca dn bn a. My ngn nm trcy, tu s b-la-mn th tr v phng hnh theo kinh in Ph-; v c th ni rng, tn

gio ny nm c quyn ton b sinh hot tinh thn ca x hi n. Nhng cch ygn nm trm nm, b tc Sakya, dng di Thi dng anh hng, xut sanh c mtv Pht tn hiu S-t-ta C-m, th truyn thng ngn i ca b-la-mn b lung layn tn nn mng. Hin ti x s ny cn tn ti o Pht y, ng thi, tn ti sutng phi trong v ngoi truyn thng Ph-...

c vua Mi-lan- khen ngi v mng yu ngi b ti trung tn:

- Khanh tht gii, nhng di dng qu. Chuyn y th trm cng bit. Hy ni tm gncoi no?

- D - Vin tng knh cn ci u - Su v gio ch y l: Prana Kassapa,Makkhalgosla, Niganthantaputta, Sanjayabelatthaputta, Ajitakesakambala,Bakuddhakaccy- ana. V hin nay, trong kinh thnh c mt mn ca su danh s yang trin khai tng gio, danh ting ly lng, chng rt ng. H u khng phi lngi thiu tr m ton l bc thy thin h. H c mi ngi cung knh, cng dng,tn trng. B h c th no n ving h, p vn vi h vi iu xem th c cht kinthc b dng no chng?

c vua Mi-lan- mm ci hi lng:

- c lm, khanh bn rt hp trm.

Th ri, ngi u tin m c vua Mi-lan- n din kin l mt v chn s, k thagio ch Purna Kassapa. Sau khi yn v ch khch, c vua knh cn hi rng:

- Bch thy, chng sanh y khp trong ba ci, c sanh mng, c y bo, c chnh bo, ci sng ging nhau, khc nhau, c sanh, c t, c xung, c ln... trong mt lut tcno . Vy thy c th no cho bit ci g nui dngchng v h tr chng?


18/474

V chn s mau mn p:

- Tu i vng! i vng hy nhn xem ni sng, mun loi v cy c; tt c chng cc t i a, ln ln, trng thnh t i a! Vy r rng chng sanh c nuidng, c h tr bi i a l iu qu hin nhin ri!

c vua gi v mm ci, gt u, ri dng nh hi sang chuyn khc:

- Cm n thy! Chng hay gio l ca thy c ni n nhng chng sanh thng kh ccci a ngc v ng qu chng?

- Tha c, tu i vng!

c vua by gi mi t v gin d, pht tay o

ng dy:

- Vy m thy dm bo qu t nui dng v h tr chng sanh? Qu t nui dng, htr chng sanh sao li cho chng sanh a lc vo cc cnh gii a ngc v ng quy thng kh v au thng dng y?

V chn s nn lng.

c vua Mi-lan- cm thn: "Chng l no chn s thin h m hoang vu v rngkhng nh th ny sao?"

Vin v tng thy vua bun b , la li khn kho ni:

- Kinh ca i vng cn nhiu v danh s khc na, bit u trong s h s c ngilm va lng i vng?

Nghe li, ln ny c vua Mi-lan- ti thm ving v danh s mn ca gio chMakkhalgosla. Sau vi cu x giao khch so, c vua i vo :

- Bch thy, gio php ca thy quan nim nh th no v thin, c? C nhn v c quca thin nghip v c nghip chng?

V danh s tr li:

- Chng c u, tu i vng! Chng c thin nghip v c nghip. Qu tt xu cathin nghip, c nghip y cng khng. Theo gio php m bn o tuyn thuyt thngi no sanh ra trong th gian ny c lm vua, khi cht sanh vo ni khc cng lmvua y nh th. Tng t, nu i ny l b-la-mn, thng gia, nng gia, k h tincandla, ngi i kh... khi t i r tan, ti sanh vo cnh gii khc cng s lm b-la-mn, thng gia, nng gia, k h tin candla, ngi i kh ging nh vy. Chng cqu phc, qu ti tham d vo y to nn vui hay kh cho chng sanh c.


19/474

c vua cm thy bc mnh nhng vn nhn ni hi tip:

- Nu khng c qu phc ti, kip ny ging kip kia th chc hn tng mo ca chngsanh vn khng thay i?

- ng l vy, tu i vng!

- V d, tng mo mt ngi xu x, tt nguyn hn kip sau cng xu x, tt nguyn?

- Tha vng, tu i vng!

- Mt ti nhn b hnh hnh cht tay, ca chn, b treo c, b chm u; kip sau sinh racng phi b cht tay, ca chn, b treo c v b chm u nh th?

V danh s gc gc u:

- Qu ng vy, tu i vng!

Vua Mi-lan- vn trm tnh, chm ri ni:

- Vy mun cho trm chp nhn lun iu y, thy phi bng mi cch ging gii, phntch, so snh, v d minh bch, c th... cho trm nghe vi no?

V danh s im lng.

c vua bn phn cng:

- Thy khng a ra c ? Thy chng c cch g bo v cho gio php ca mnhc ? Th th chng khc g thy ni di? v on? Ch thun ty l suy lunch khng da trn mt s tht no c?

V danh s ci u bi ri.

c vua dn mt:

-Trm hi thy mt cch rt nghim tc, rng l c nhn qu ca cc nghip thin chay khng! Cu hi y, ng ra phi c tr li rt l d dt, cn trng, v n nh hngto ln n o c con ngi, n hnh phc ca ton x hi. Thy l mt k v trch

nhim, thiu tr, khng c lng tri, khng c tri tim; khng thy, khng bit li dma ra thuyt thng kin lm bng hoi nhn lun v c l trn gian! Trm tn trng st do tn ngng, tn trng s lp tng, khai gio, t do din thuyt, t do ngn lun vbo v c nhng t do y. Nhng thy hy t xt li, suy gm li gio php ca thy ctht s hu ch cho cuc i ny khng? Ci ch trng ca thy vi nhng quan kinphi


20/474

o c y c phi l tung bng ti va kh au ln cuc i vn ti tm v au khny khng?

c vua Mi-lan- gin run nhng vn lm ch c t tng v cm xc ca mnh,khng ni g na, ngi lng l b v hong cung, lng v cng su no.

t hm sau, ni bun lng xung, c vua li n nhn ln li i n gio phi mn ca Niganthantaputta. Ri ln lt l mn ca Sanjavabelatthaputta, mn caAjitakesakambala, mn ca Pakuddhakaccyana. Nhng c vua hon ton tht vng.K vi thuyt hoi nghi, bt kh tri; k vi thuyt nguyn t, nhng con s; k vi thuytnht nguyn v nghay hu ngv.v..., chng c gio ch, chn s no lm cho tr tuca c vua hi lng.

Chn nn, c vua li quay qua chnh s, tm qun trong cng vic, c kinh sch, suygm, trm t; nhng nh vua vn khng chm dt c s thao thc, xao xuyn vnhng nghi vn v cuc i. C mt ci g rt b mt, rt huyn nhim ng sau s

sng, s cht ca con ngi! Hin ti trong tay c vua c y tt c mi quyn lc.Ngi tng l mt tng lnh bt kh chin bi, l mt v vng oai hng chng aidm snh. Mi k th u ci gio quy hng. Mi ln bang u triu phc. Quc khsung mn chu bu, sung mn kh gii, vt thc. Qun binh, voi, nga, xe kiu hng vv ch. Danh vng cao sang ph trm mi chu lc. Th nhng, nh vua vn cm thytrng khng, c n, v ngha l. Nhng vn nn khng c ha gii vn ngy m nhcnhi khi c v tri tim ca ngi. C ci g khng bao gi vi ti c, chp chn, mam, khuy ri c trong gic ng ca v vng.

* * *

Nhn mt m trng sng, c vua Mi-lan- i th thn do chi trong vn thnguyn. Mt ln gi mt m thong qua, hng thm vi diu ca nhiu loi hoa cc qua ti. c vua cm thy tinh thn th thi, ngi bc i lng l di nh trng vngvc, li suy ngh:

- "i! m thanh, trng t, gi phi phi mt lnh, hng k hoa thm ngt...! Vy yu phi l thi m ta do chi trng khng v v nh th ny? y l thi phi l nht cho ta i hi o ni cc bc thng s, t c, cao nhn! Nhng m mn ca sugio ch hu danh nht trong thin h, ta gp ri. Nhng li gii p ca h khnglm cho l tai ta hoan h; khng lm cho tri tim ca ta bao dung, du dng; khng lmcho tr c ca ta c ci m, khoan khoi. Ci tr tu v m kin thc nht nho ca h

khng xng ng ta mt th gi v ch.i! Vy ci Dim-ph- ny cn bc i n s no chng? Quc ny chng l khngc mt sa mn, b-la-mn, o s no thnh t tr tu cao thng qu v A-la-hn, quv Pht ... ta n thm ving, cung knh, l bi, tn trng, cng dng hay sao? Chngcn ai ph nghi cho ta, ging gii nhng ch uyn o, t vi m ta hng thao thc haysao? "


21/474

Hm kia, sau bui thit triu, c vua n cn em tm s trn ni vi b quan, nhng mingi ch lng l a mt nhn nhau.

Mt v lo thn tu:

- Ngoi su phi hu danh trong v ngoi truyn thng Ph-, cn c o Pht rtthnh hnh, cha chin v Tng l ng c, chng hay...

c vua khot tay, ng dy:

- Khanh ng ni na! Hu nh trm i thm ving ht ri tt c nhng ngi cha hudanh, sa mn hu danh...! K th tinh thng php hc nhng khng c php hnh, ngith chuyn v php hnh, khng bit g v php hc. Nhng nhng php hc ca h cngkh nghi bi nhng kin thc chp v, vay mn t nhiu ch thuyt khc nhau. a phnl hu danh v thc hoc c cht kin thc ch khng c tr tu. Ni tm li, tht lhoang vu v rng khng trong cc tu vin, t vin, am tht, cha chin... Hu ht l ci

gi o, ti cm; xut gia tu hc ch tha t ti lc, vt thc... m thi!Ni xong, nh vua th di.

Th ri, bt u t do y, ming truyn ming, tai truyn tai, th Sgala vng btkhng cn mt sa mn no dm lai vng. Su phi hu danh lp cn c a my trmnm y cng "chun" v phng khc. Tt c cha chin, am tht... trng khng Tngl, v thin nam tn n, theo chng cn ai ti lui.

Sut mi hai nm rng r, nghe u c bc i tr l c vua tm n, ri sau lng ltr v vi bc i nng n hn, phin mun hn.

Cc sa mn, b-la-mn, o s ln lt b kinh Sgala cng quc ca c vua, tmch khc tr thn hoc n trn vo non su tuyt lnh.

Ai cng s c vua Mi-lan- tm n hi o!?

2.2. Chuyn v I C NA-TIN

Trong lc y, ti Hy-m-lp-sn, hang ng Rakkhi--ta k v, rng ln, xinh p nhci tri, c my chc v A-la-hn ng c, h sng tng i, tng knh, ha hp nhnc vi sa, ang th hng lc v thin, lc v qu. Hm kia, sau khi xut nh, v i

trng lo Assagutta hng tm n th gian, ngi thy r chuyn c vua Mi-lan- dng uy lc ca tr tu, uy lc ca kin thc a din p o sa mn, b-la-mn, o strong ci Dim-ph-. Nu tnh trng y ko di th Pht php chc s b lu m v tiuvong.

Hm kia, i trng lo Assagutta triu thnh tt c ch v A-la-hn t tp trn nh niYugandhara, k li chuyn vua Mi-lan-, tnh trng Ch Tng, cc hng cn s nam nvng mt trong tt c cha chin, am tht, tu vin, t vin..ri kt lun nh sau:


22/474

- Vy th c v i c no c th nhip phc c vua bng tr tu ca mnh, c th giip tt c mi cu hi ph nghi cho c vua; soi ri, dn li cho c vua thy r chnhphp; lm cho c vua y pht khi lng tin nng , h tr Pht gio th hy ng lnnhn lnh s mng cam go ny?

i trng lo Assagutta hi n ln th ba, hi chng thnh nhn vn im lng. Ngi bitrng ch v A-la-hn ny thnh tu tm gii thot, tu gii thot nhng s hc, kin thc,tu phn tch, bin ti, bin thng...chng th no so snh ni vi c vua Mi-lan-, bngi :

-Trn ci tri ao-li c mt v thin t tn l Mahse--na, trong cung vng Ketumat,pha trc bo in ca thch Thin ch. V thin t Mahsena y c tr tu vt bc,c th m lun, tranh bin gii nghi, gii vn tt c mi thc mc cho c vua Mi-lan-.

Ngi i trng lo va ni xong, vi tm bit tm, tt c Thnh chng A-la-hn ng t

gi tuyt lnh, bay ln ao-li thin cung vi thi gian nh vin lc s dui cnh tay.c -thch trng thy ch t khu Tng nh m my lnh ng ging h, vui mngn cung nghinh, nh l ri qu bn chn i trng lo Assagutta, bch rng:

-Hm nay, chng hay qu ngi c nhn duyn g m ng vn tp v tr x ca con? Conang sn sng nghe li dy bo ca qu ngi.

i trng lo Assagutta bn k li chuyn c vua Mi-lan- , vi ni lo ngi s suy tnca gio php, v trong ton ci Dim-phchng ai c kh nng i thoi c vic vua y.

Vua tri thch nghe xong, hi rng:

- c vua Mi-lan- kinh Sgala kia, phi chng va t ci tri ao-li ny msanh xung?

- ng th!

Vua tri thch gt u:

- Vy th ng ri! Tr tu ca c vua Mi-lan- qu tht th gian khng c ngi "th

ba"!i trng lo Assagutta mm ci:

- Bn tng cng bit vy nn ng quy t v y, nhng mong Thin ch gip triuthnh thin t trong cung vng Ketumat ging sanh xung ci trn! Ch c v thin ty may ra mi c tr tu sc bn i thoi, gii vn cho c vua Mi-lan- m cunguy cho chnh php.


23/474

thch Thin ch ni:

- Con xin vng mnh. Vy xin cung thnh qi ngi cng vi con sang cung in ca thint Mahsena.

n ni, sau khi cho hi xong, thch Thin ch gii thiu ch v Thnh Tng tTuyt sn, k li chuyn c vua Mi-lan- ri kt lun rng:

- Qu ngi khng qun tui gi sc yu, ci gi p my ln y vi lng thnh thnhnguyn thin t h sanh ci trn, y Pht gio ang gp nn, phi nh tr tu ca thint may ra mi phc hng c chnh gio.

Thin t Mahsena nghe xong, vi tm dng dng nhn ra xa p:

- Tu Thin ch! H thn khng cn mt my may xc ng tham mun g trong vic tisanh kia na. V, ci ngi thng bn rn trong vic nui mng, vui t kh nhiu, li

y trc hnh. Vy xin Thin ch rng lng thng cm, h thn chn sinh t, thngmong ha sanh vo cc ci tnh c, c thnh qu ri Nit bn lun y.

i trng lo Assagutta ln ting thuyt phc:

- Thin t ni rt ng! T sinh ng chn, phin no nn la. Hn mt trm nm qua,bn tng ni hoang s cng cc, chuyn th gian tht khng cn dnh mt ht bi, ngra l phi Nit bn lu ri, nhng cn c duy tr th mng l v mt cht nhn duyn vichnh php. Pht t xung trn cng v s kh au ca sanh loi. L no thin t li lmng trc cnh Ch Tng phi trn vo rng su? Bao nhiu am tht, cha chin, tu vin,t vin hoang vng? Hng vn cn s nam n khng c ch nh nng? L ra thin t

phi pht tm bi mn mi ng! Li na, Ng tnh c thin l ni th hng v qu canh t thin, chng phi l ni c th tu tp sung mn v phc, v tu, n ch giithot; ngoi tr mt s v chng qu Bt lai, khng tu tp m dng tm vn tri chy vNit bn. S tht y thin t nn hiu cho chnh xc. Chnh ci ngi c kh, c vui, cv thng, v ng, v.v... thin t mi d tu tp, mi d hin qun chng ng o quti hu l s nguyn mun triu nm ca thin t vy.

Li ni y tnh l, kinh cm t tm, m phi chnh o, lm cho thin t Mahsenav cng phn khch, ngi qy xung di chn i trng lo Assagutta, knh cn nirng:

- Vy l ngi m mt v soi t con ng cho con i, n c y con chng th no pn c; con nguyn thc thi theo li dy bo ca ngi h sanh xung ci trn v li chcho bao ngi m cng v li ch cho con con y kh nng tu gic hu nhipphc c vua Mi-lan- v chn hng gio php.

Ch v Thnh Tng cng Thin ch thch v cng hn hoan. Th ri, mi v A-la-hnchia phc tr theo cch ring ca mnh, t gi ci ao-li bay v tuyt lnh Hymalaya.


24/474

Khi Ch Tng quy hi y trn nh ni Yuga-ndhara, ngi Assagutta cht hi:

- Tha ch i c! Trong cuc hi hp va ri, c ngi t khu no vng mt chng?

Mt v tu:

- Knh bch tn gi! i c Rohana ang nhp i nh by ngy trong hang ng lkhng n hi hp.

- Vy phin hin gi cho mi i c y n y.

Trong lc y, t khu Rohana va x dit nh, hng tm n, bit i hi Thnh nhnA-la-hn ang cho triu thnh mnh, bn tc khc ri hang ng, hin din ngay trcmt Ch Tng. Sau khi nh l ch v trng lo, i c Rohana ngi qua mt bn.

Cc v trng lo hi rng:

- Ny hin gi Rohana! Trc khi nhp nh dit, th tng by ngy, hin gi c hngtm qun xt vic g s xy ra trong by ngy y khng?

i c Rohana bc ra, qu bch:

- Tha qu ngi trng lo, v khng qun xt nn con khng bit.

Ch v trng lo ngi im lng.

Mt v trng lo ni rng:

- V khng bit cho nn khng c , khng c tnh; khng c , khng c tnh vy khngc ti.

i c trng lo Assagutta nh nh gt u.

Mt v trng lo li ni:

- Trong lc chnh gio ang gp i nn, bn tng ngh t nay trc khi th hnghnh phc gii thot, du thi hn 3 ngy, qi ngi cng nn qun xt vic g s xy ratrong thi gian y.

Ch Tng ng kin y bng cch lm thinh.

i c Rohana tu:

- Tha qy ngi trng lo, con c phm ti, ti gy ra d khng c ; vy con xin nhnhnh pht do Tng quyt nh, hnh pht tng ng vi ti "khng c " y!


25/474

Ch Tng ng n n ci hm tiu, im lng.

i trng lo Assagutta hi:

- Ny hin gi Rohana! Trong mi php ba-la-mt, hin gi thnh tu cha c thun

thc, vin mn l ba-la-mt no?

- Tha tn gi knh mn! Ba-la-mt km nht ca con l tinh tn v nhn ni.

i trng lo Assagutta hi vi cc v trng lo mt lt ri ni vi i chng rng:

- x Katangala, pha xa di chn ngn tuyt lnh ny, c ngi b-la-mn tn lSonuttara, s sanh h mt a con tn l Na-tin, hu thn ca thin t Mahsena. Vycm phin i c Rohana hy dng hnh ba-la-mt tinh tn v nhn ni y i gieoduyn, tr bnh kht thc ni nh b-la-mn y, cho k hn by nm v mi thng.Sau tm cch cho tr Na-tin xut gia. y chnh l hnh pht cao thng m ti

ngh dnh cho ngi Rohana, chng hay Ch Tng c chun y khng?Ch Thnh Tng thy u im lng chp thun.

i c Rohana qy bch:

- Hnh pht y con rt hoan h, nh vy, con s b sung c cng hnh ba-la-mt cachnh con.

* * *

y l thi m thin t Mahsena ri khi thin cung, g vo thai b v ca ng b-la-mn Sonuttara, l hng trng ca x Katagala. Ngay lc y, th gian xut hin ba hintng l thng:

- Tt c kh gii pht ln chi sng.

- Khng phi ma ng m ma tuyt ri.

- Khp trn khng trung ni ln nhng ting vang ng.

Cc nh tinh thng im triu bn gii rng:

-Kh gii pht sngl s c mt cuc chin tranh sp xy ra , nhng l cuc chin tranh ,lun tranh do kh gii kin thc v tr tu chi sng.

- Khng phi ma ng m ma tuyt ri l mt hin tng nghch l, o ln s tunhan ca v tr, vy th phi c mt nhn cch phi phm, ngi m khng phi ngixut hin trn trn th.


26/474

- S xut hin ca v y, ng y, khng nhng ch li ch cho con ngi m cn li chcho rt nhiu ci tri.

V phn i c Rohana, sau khi th nhn hnh pht cao thng, ngi b hnh n xKatangala. Sau khi tm hiu dn tnh, ngi bit rng, thn lng ny l x s ngoi gio rt

thnh hnh. Mun sng c y, ha o y th ngi phi kin tr tinh tn v nhnni bt thi chuyn.

Tm c mt khu rng mt m tt ti, khng gn m cng khng xa xm lng, i cRohana chun b mt cuc ng c lu di. Sau khi thu xp c ch di bng hai tncy i th, trong mt ng thin nhin, i c Rohana ly c tranh kt ta c ri ivo i nh, ngh ngi dng sc.

My hm sau, x dit nh khi vng thi dng va l dng chn tri, i c Rohanap y mang bt hng n lng Katangala. Ri tun t nh ny sang nh kia cho n gianh ng b-la-mn Sonuttara; nhng u cng b ng ca hoc a mt nhn h

hng, khinh th, chi t...Mm n ci ca bc Thnh trong tm, i c Rohana tr likhu rng u tnh ca mnh, kim l cy, tri cy n tm ri vo ng th hng hnhphc gii thot...

Nhng ngy hm sau u nh vy, vi khun mt t bi, hin ha, vi bc i thanhthot, trm tnh, i c Rohana xut hin trc ca mi nh; ri li vi bt khng, nhnlnh nhng i mt thiu thin cm, vi li ni xa gn ch trch, ph bng... ri li lng li v, n l cy, tri cy v thin nh. Cuc sng u n nh vy tri qua, cc gia nhtrong lng ln lt thng mn, qu trng v sa mn hin lnh, h cng dng cm, sa,ng, mt ong...; v bao gi nhn c vt thc g, ngi u c tng ln mt li phcchc ngn ri bc sang mt nh khc.

D nng nng nung ngi, ma gi bo bng hay ng hn tuyt ri; i c Rohanavn tinh tn, chuyn cn, nhn ni, xut hin trc ca mi nh nh mt chic ng hchnh xc nht. Ngi khng h b mt ngy trong sut 7 nm 10 thng rng r nh th.C lng Katangala u c i c Rohana cm ha, thnh thong c vi gia nh thnhngi v nh bt v xin c nghe php. c bit, gia nh ng b-la-mn Sonuttaravn ng kn ca trc bc chn ca ngi sut by nm mi thng, i c Rohanakhng h nhn c du ch mt li ni d nghe, mt biu hin thn thin, mt s knhtrng x giao no ni nh ngi b-la-mn y. Mt v cm, mt mung cho, mt cibnh... li cng khng! Ngi ch nhn c li chi ch, mng mo, li ry la con ci,li th l cc cn, li ni m xc, cnh khe, chi mng, ph bng v.v...

Hm kia, theo l thng, i c Rohana m bt ng trc ngi nh y, gia ch b-la-mn Sonuttara i vng, mt ngi n bc cm thy ti nghip ln bc ra ni nh nhrng:

- Bch ngi, xin ngi vui lng i thc ni khc, kh thn ngi thi, gia nh ny hkhng dng cng cht g u.


27/474

Nghe c vy, i c Rohana hoan h mm ci di chn i. Sau khi kht thc va dng, ngi tr li khu rng. B-la-mn Sonuttara sau cng vic tr v, gp ngi giang, ct ging ma mai:

- Ny ngi tu s, sng nay ng trc ca nh ti, chc ngi c nhn c cht g ch?

i c Rohana ct li nh nhn:

- Tha gia ch qi mn! Cm n li cho hi, sng nay, qu tht bn tng c nhn c!

Nghe vy b-la-mn Sonuttara tc gin, hi h bc v, ku c nh ra hch hi xem ai lngi c gan tri ng, em dng cng vt thc cho ng sa mn. Khi bit rng, chng cai em cho g c, ng b-la-mn gin run ly by: "ho ra l ng ny ni di, ta s mti mt ch trch ng ta mt phen."

Sng mai, va thy bng i c Rohana, b-la-mn Sonuttara ng chn u ng,

ku mi ngi trong xm ra chng kin, ri ng ta cht vn:- ng thy tu kia, hm qua, ti y, chng c ai bt cng dng g cho ng c, thti sao gp ti, ng li ni di l "c nhn c"? "c nhn c" ci g no, trc mtb con li xm, ng hy ni r cho ti nghe?

i c Rohana im m ni:

- Tha gia ch, bn tng khng h ni di, qu tht, hm qua bn tng c nhn c.

- Gia nh ti chng ai cho th ng nhn c g? Tu hnh m ni di th sao?

i c Rohana ngc nhn mi ngi xung quanh vi t thi trm thn ri ni vi b-la-mn Sonuttara:

- Gia ch hy bnh tnh nghe bn tng ni y. Bn tng n ngi lng ny tnh n nay lby nm mi thng. Sut trong thi gian y, bn tng u n i kht thc mi ngy,khng b mt ngy, d thi tit khc nghit th no chng na. Nh n Pht, b controng lng khi tn tm, h tr vt thc cm cho y . Nhng ring gia nh gia chy, gn ba ngn ngy y, bn tng vn kin tr kht thc - m bn tng khng h nhnc mt mung cho, mt v cm hoc mt cht vt thc dnh trn u ngn c kusa!Cho ch mt li x giao, mt li ni nh nh, d nghe... cng khng c! L tai bn tng

ch nhn c nhng li cay chua, c a, nhng li ni cnh khe, c khu, c ng...;th nhng, sng hm qua, bn tng c nghe c mt li ni nh nhn, l ... ca mtngi t gi, cho nn bn tng rt hoan h, rt cm n. Vy th tha gia ch, bn tng nivi ngi l "bn tng c nhn c" l ng vi s thc, u phi l li ni di?

Nghe xong cu chuyn, b con trong xm rt cm ng trc li ni ca v chn tu.Ring ng b-la-mn Sonut--tara th kinh cm n tng chn t k tc, lng bng bnghoan h, ngh rng: "Ch vi mt li ni d nghe m ng ta t v cm n nh th y,


28/474

hung h ta thnh knh cng dng cm bnh vt thc thng v th ng ta s tha thchv tri n gia nh ta n chng no?"

Ngh th xong, b-la-mn Sonuttara chm ch quan st i c Rohana, ngc nhin lmsao, khi ng thy v sa mn kia sao thanh khit qu, c hnh qu. Khun mt v y nh

ta ra nh sng du hin, i mt t bi, dng dp ung dung, siu thot, t ti, lc cnbung x v nhn tnh. Mt nim tnh tn dng ln, mt nim h lc dng ln, ng b-la-mn bn bc n, qu mp bn chn i c Rohana, knh cn bch rng:

- Hm nay con c tm trong sch vi ngi, xin ngi hy khoan th nhng ti li docon mo phm. Vy bt u t y v sau, xin ngi v lng bi mn hy thng tngn con, t con bng cch cho con c cng dng mi ba!

i c Rohana im lng nhn li.

* * *

Khi cu chuyn xy ra trn, ng t Na-tin do thin t Mahsena h sanh, sau mithng trong thai bo, by gi c by tui. B-la-mn Sonuttara cho mi mt thyba-la-mn uyn bc n dy hc. H sa san bn gh, tri nhng tm thm qu chun b cho lp hc khai tm.

Nhn v ng t tng mo phi phm, thy A--l son ba b kinh Ph- ri ln ltc tng ln, xem th tr nh ca tr nh th no! H c c mt an, thy bo Na-tinc li v Na-tin c khng sai mt ch. Kinh ngc, thy A--l c tip. Sut nathng, ba b kinh Ph- mi c xong v Na-tin thuc nm lng.

Thy A--l ging gii:- y l tt c kinh in ca giai cp thng ng b-la-mn, con ng n Phm th,nhng c tnh cao c cng nhng tri thc minh trit trn i ny m mt con trai b-la-mn thng thi phi am tng. K l lm sao, con hc thuc, vy by gi hy nghe taging y.

Na thng sau th Na-tin thng sut tam Ph-, du thy A--l hi xui ngc,hi ngha en, ngha bng, n d, on ngn,v.v... Na-tin tr bi lu lu khng vpvp.

Bt , Na-tin hi li thy:- Knh thy A--l! Tam Ph- l ba con ng dn n Phm th, ng v thng chtn! Tri thc ca thy thng thi nh vy, nhng con ng thc hnh th nh th no?Thy la chn con ng no?

Thy b-la-mn nn lng.


29/474

- Hoc l thy tng thy ng Sng to ch, Ha sanh ch y cha?

cho v thy gi bi ri vi nhng cu hi, ng t Na-tin i n gp b-la-mnSonuttara:

- Tha cha! Con khng hc na. Tri thc Ph- tht v ch v chnh thy dy hc cacon cng khng bit ng Phm th y l th no, v cng cha tng chng nghim hnhphc th nhp ng y ra sao?

B-la-mn Sonuttara sng ngi, ng cng khng bit n ni lm sao vi con, nh nit:

- Nhng con cn phi hc na.

ng t Na-tin l :

- Vng, tha cha, con s hc, nhng khng bit l cn phi hc nhng g na?- Con phi hc ch, hc vit; v cn phi hc nm b sch na.

- Tha cha! Hc ch, hc vit th khng cn na, v mt thng nay con t hc ri. Cnnm b sch kia l nhng b sch g?

B-la-mn Sonuttara li cu vin thy A--l ging gii v nm b sch y nh sau:

1. V phng tng, nghi l.2. V thin vn a l.

3. Xem xt th gii, c Iso v s sng to ni sng, cy c, mun loi...4. on mng, xem tng.5. V sinh thng thc nh: ra mt, tm, th dng vt thc, i tiu tin v.v...

ng t Na-tin chm ch nghe xong, hi:

- Tha cha! Nm b sch y c vit sn cha?

- C vit sn, v gia nh chng ta cng c th nm b y.

- Vy xin cha hy tr th lao hu h cho thy dy hc ca con. Bt u t nay con c th

hc c.Th ri, trc s sng s, kinh ngc ca mi ngi, ng t Na-tin m nm b sch, xin ni mt cn nh trng trong khu vn xinh p c, nghin cu, hc tp. Trn cby ngy nh vy, Na-tin ch ri sch khi dng cm v khi ng.

Sau khi nm trn vn c nm b sch, Na-tin bn thn suy ngh:


30/474

-" C li ch g u l nhng mn hc ny? Ngoi tr v v sinh thng thc, cn ngoira chng tru tng, xa vi so vi i sng, s sng ca con ngi. N chng cho tahiu r v ngun gc ca sinh t v ni kh au chung ca sanh loi. i! Tht l rngkhng v ph phim thay?"

Sut trong thi gian y, i c Rohana lui ti thng xuyn ni ngi nh ny, nhns cng dng nhng mn n thng v ca b-la-mn Sonuttara . V hnh bng ngi tr nn thn thit, m cng cho mi ngi trong gia nh. Ngi theo di s hc tp v tmt ca ng t Na-tin trong mi ngy. Ngi bit rng Na-tin do nh cng hnh v trtu tu tp nhiu kip theo Chnh php, vng chc chnh kin, nn nhng t tng ngoigio tht kh tng ng. V hin gi Na-tin ang chn nn, su mun, hoi nghi. Bitvy, nh lc s vi cnh tay dui, i c Rohana xut hin trc mt ng t Na-tinvi dung nghi chi sng, vi i mt t bi v n ci hin du.

Va thy ngi, ng t Na-tin tm pht sanh ph lc, hn hoan ngh rng: "Ta tng thyv chn tu ny m cha c i mt, cha c hu chuyn vi ngi. i! c p vn

vi ngi vi cu chc li ch cho ta lm."Bn knh cn ni:

- Bch tn trng! Ti sao tn trng c phm mo v y phc khc vi k th?

i c Rohana thn i ngi xung mt bn:

- Ny con thn! V ta l k xut gia!

- Ngi xut gia l g?

- L ngi tnh nguyn la b gia nh, quyn thuc, ti sn, v con; sng i i xin nry y mai , chng c tr x nht nh, chng c nh ca, mi che; ch mang theo bnmnh ba y v ci bt kht thc.

- Xut gia nh vy c li ch g khng, tha tn trng?

- C ch! C li ch nhiu lm ch con! Ngi xut gia thng lnh xa iu c, thngb d lm lnh, thng sng i rng lng, thanh tnh, khng c kh au, phin mun.

ng t Na-tin suy ngh hi lu, lng l gt u ra chiu lnh hi, ri hi tip:

- Ti sao tn trng phi co b ru tc?

i c Rohana n cn gii thch:

- Ngi xut gia v mun sng i gii thot nh h khng nn phi co b ru tc; vco b ru tc l mun trnh tt c nhng cng vic bn rn v ch sau y:


31/474

1. Tn tin v mt th gi do kim th ct tc v gi u.2. Tn tin v mt th gi do mua trm ci tc, bi tc, ct tc hoc chi tc.3. Tn tin mua hng liu, du thm v mt cng xoa p.4. Tn tin v mt cng mua hoa kt lm trng hoa.

Ngoi ra, mun cho u tc c p ngi ta cn trang im bng nhng trang scnh vng, bc cng nhng loi qy khc na. Vy, nh trnh nhng bn rn y mngi xut gia c nhiu th gi dnh cho s tu tp con!

Nh nh gt u, Na-tin hi tip:

- Cn ti sao li mc y nhum bng v cy, r cy?

- Cng tng t nh co b ru tc vy, ngha l trnh nhng bn rn do kim vi vc,tn tin, tn thi gian may v, tm kim thuc nhum v.v..., o qun p nh k th licn tn thi gi sa son thn th, vt trang im, vt thoa, vt thm cng nhng phin

phc khc na...- Con hiu! Qu l mt th gi vo nhng vic ph phim y th khng ng t no! Tt cnhng li ni ca tn trng u rt hay, u rt hp vi s thch ca con. Vy chnghay tn trng c th ch dy cho con phng php tu tp cao thng nh ca tn trngchng?

i c Rohana mm ci:

- C th c, con ! Nhng c iu kh khn, khng bit con c vt qua c chng?

- Con s c, tha tn trng!- L con phi dt b tt thy cc iu bn rn nh ta ni trn; ngha l phi xin phpcha m co b ru tc, mc y nhum bng v cy th xu cho ng vi phm mo cangi xut gia; sng khng nh ca, i theo ta mi mong thc hnh, tu tp theo phpmn cao thng ca ta c.

Nghe li i c Rohana, ng t Na-tin m nm b sch v tr li trn bn th, ngilng l, bun b, b n, b ng. B-la-mn khi hiu c nh xut gia ca con trai, tngh: "Nu cho n i xut gia theo v sa mn kh knh kia cng l iu hay; khi ln tui,khn ngoan, hiu bit, ta li bt v, lo g!"

Th l ng t Na-tin c php gia nh i theo i c Rohana, bt u con ng tiluyn, tu tp, hy vng sau ny tr nn mt php kh i dng cho chnh php thi phpnn.

* * *


32/474

Hai thy tr lm li p tuyt dm sng nhm hng Hymalaya i thng. Thy ng tNa-tin cn qu nh s khng kham ni nng gi ng xa nn i c Rohana cho nghchn ti cha Niya Vijambvatthu dng sc. My ngy hm sau h mi ti chang ng Rakkhita k v, ni n c ca hi chng Thnh nhn A-la-hn .

ng t Na-tin thy cng lc cng i su vo ni non cheo leo him tr, kh lnh butxng, rt nhiu loi th rng hoang d lui ti y, bn cm thy s hi. i cRohana trn an:

- C hng trm v n s ang sng rt yn lnh, th d y chng khng lm hi ai c.

H bc vo mt hang ng thin nhin hng v, khng kh mt m ta ra. Rt nhiu vThnh A-la-hn ngi yn lng thin nh, th hng lc v thin, lc v qu trn nhngtng bng phng trn tru.

- Hin gi lm xong bn phn v v ri y , Rohana?

Mt v Thnh Tng my bc nh hai vt tuyt, ngi gy kh, khng khiu nhng cngcp nh mt ci tng gi, m mt ct ting hi.

i c Rohana dn ng t Na-tin n qu tu:

- Tha vng, con thi hnh xong hnh pht cao thng, v y l ng t Na-tin!

i trng lo quan st tr mt hi ri ni:

- Hnh Ba la mt tinh tn v nhn ni ca hin gi r rng l thnh tu vin mn, bn

tng xin chc mng hin gi.- Con khng dm!

- Hnh pht tuy xong, nhng hin gi c nhn duyn lm thy ha thng t v lmthy gio th cho ng t Na-tin na y!

- Con xin vng!

Th ri, bui chiu, ng t Na-tin c co tc, mc chic y th xu, xut gia lm sa divi s chng minh ca hi chng Thnh nhn A-la-hn, thy t l ha thng Rohana.

Sau khi lm l xut gia xong, ngi i trng lo Assagutta vn du v cha Nyaka mngi tng trc y, cc v A-la-hn khc chia nhau i nhiu phng hoc di vo cchang ng su trong tuyt sn.

Sa di Na-tin lin tu vi i c Rohana:


33/474

- Phm mo xut gia con lm xong ri, vy xin tn trng ch gio cho con phngphp tu tp cao thng.

i c Rohana ngh thm: "Sa di ny c tr nh phi phm, hy vng y s thuc nm lngc Thng ngha php. Nh lu thng tng Thng ngha ny, sau ny s l kho tng tr

tu y tranh lun vi c vua Mi-lan-."Ri ngi ni:

- Ny Na-tin con! Gio php y gm c 3 tng, tng cng kinh ch vit trn lbun, s lng rt kinh khip, 16 con voi ko cng khng ht! y l tng Kinh, tng Lutv tng Thng ngha php hay l Vi diu php. Bt u t hm nay, ta s dy con hctng Vi diu, l tng kh nht, con c kham nhn c chng?

- Con s c gng!

- Tt. Bt u t ngy mai, chng ta s ra bi ct ven sui, hc ti y!Th ri, tun t, i c Rohana tng c, vit, ct ngha by b Abhidhamma cho sa diNa-tin cng vi nhng ging gii cn k, chi tit:

Dhammasanghan: B php t.Vibhangha: B phn tch.Dhtukath: B cht ng.Puggala pannati: B nhn ch nh.Kathvatthu: B ng tng.Yamaka: B song i.

Patthnamahpa karana: B v tr.Sut my nm trng sa di Na-tin chuyn cn hc Vi diu tng. Khi hc thuc lngc by b, Na-tin tha vi thy:

- Bch tn trng! Ngi dy cho t nh vy l qu nhiu, cha cn thit phi dythm. Hy cho t suy gm gio php cao siu ny cho ti ni ti chn.

Cng trong thi gian ny, i c Rohana cn k ch dy cho Na-tin cch i ng nmngi, mc y, mang bt; cch cung knh, l bi cc v trng lo, cch sng vi chng gia rng ni, gia ph th, lng mc v.v... Mi mi oai nghi, hnh ng, n ni phi

cn trng, thu thc, gn gi nh th no cho xng ng phm hnh ca mt sa mn.Na-tin c dy s v mt s gii lut nh th, thm mt s kinh cn bn, vi phpmn ht th, thin nh, thin qun v.v...

Khi n tui thiu nin, c l suy gm su xa v Vi diu tng cng vi nhng lngha rt ro ca n, Na-tin qu bch vi i c Rohana, xin c thuyt li by b Vidiu tng trc s chng minh ca ch t khu Tng. i c Rohana hoan h bng


34/474

lng, vi tm truyn tm, ngi thnh mi tt c cc v trng lo, cc v Thnh nhn ngquy hi ti hang ng Rakkhita.

n ngy, i c Rohana trang trng kt mt bo ta bng l c cho v php s t honng n thuyt php. Th ri, nh sm ging gia tri ma, sa di Na-tin thuyt nh

nc chy my tri tng b Thng ngha php vi y l ngha su rng; y nd, so snh, phn tch, on ngn, k ngn v.v... mt cch linh hot, d dm, sc bn,cha tng c nghe.

By thng, by b kinh Vi diu tng mi c thuyt xong! C ta, thnh chng Thnhnhn rt vui mng v tm huyt ca cc ngi th l thnh tu bc u. Qu t dybn mi do tun rung rinh chn ng. Ch thin hoan h tn dng cng c ca v sadi. Ch phm thin sc gii cng ht lng khen ngi bin ti ca v php s siu vit.Hoa Mn--la gia h khng ri xung ngy m cng dng Php Bo.

Lc sa di Na-tin trn 20 tui, ch v A-la-hn cho th i gii lm thy t kheo; ri

c i c Rohana n i thm cc cha di chn ni.Hm kia, cng thy i kht thc trong mt ngi lng, ngh sau y khi ln trong tmca v tn t kheo: "Sao my nm nay thy ca ta khng dy thm g cho ta ht, hay ngich bit c by b Vi diu tng kia thi, chng thng thuc mt gio php no khc?".

i c Rohana, vi tm bit tm, bit ngh xu quy ca Na-tin, bn mm ci nirng:

- Ny con! vi tm nim nh th tht khng xng ng cho con, mt tu s xut gia phmhnh. Tm nim y l kiu cng, ng mn, con c bit th chng?

T khu Na-tin hong s, tc dng ngc, ngh rng: "i! Qu tht ta quy qu,thy ta qu tht l bc i tr thc, ta chng nn t lm hi ta bi nhng ngh xunngc."

Ri Na-tin qu mp xung t, m chn bi ca i c Rohana:

- Xin thy t bi x ti cho t, t nguyn s khng cn dm ti phm na.

i c Rohana lc u:

- Ta khng th xa ti y cho con c! cho Na-tin qu xin sm hi ng ba ln, i c Rohana mi ni:

- Thi c ri, cng khng mun g. Con phi sing hc php hc cho thnh ti, phi ivo php hnh cho rt ro. Bao gi con c th dng tr tu ca mnh khut phc cc vua Mi-lan-, kinh Sgala, nh vua pht tm trong sch, quy ngng theoPht gio, th khi y ta s x ti cho con.


35/474

T khu Na-tin chp tay, ci u nhn nhn:

- Bch tn trng! Lc no l ng thi? V c vua y l ngi ra sao?

- Tri cy kia cn xanh, khng th mong n chn vi. Vy n lc no , t con s thy

l ng thi, t con s bit.

- t s cn hc v hnh bao lu na?

- Con cn phi vn, t v tu nhiu lm, hy bit nh vy!

Suy ngh mt lc, t khu Na-tin li hi tip:

- Ba thng ma ti y, t s nhp h u c c s tn ch li lc?

- Con hy b hnh n cha Nyaka v th gio vi v i trng lo y. Ni rng ta

gi li vn an sc khe ca ngi.

n ngy t khu Na-tin t gi thy bn s ln ng. Ti cha Nyaka, Na-tin gpli i trng lo m ngi tng gp thch ng Rakkhita, nh l, vn an sc khe cangi ri ngi sang mt bn.

V i trng lo chnh l ngi Assagutta, gi v hi rng:

- Ngi tn chi?

- Tn ca t, ngi r ri.

- Vy tn ta l g?

- Thy bn s ca t bit r tn ca ngi.

- Bn s ca ngi tn g?

- Ngi bit r tn bn s ca t.

i trng lo Assagutta rt th v, bn ni:

- ng th!

Ri thm ngh: "Ngi Rohana gi y n ta l ct ta mi gia ci "php kh" ny chosc bn, nhng ta skhng mi gia, ta s lm cho n cn nht bt i. Hy dp tt kiucng, ng mn ni t khu Na-tin ny."

K t hm y, i trng lo Assagutta gi im lng, khng ni mt li du cho t khuNa-tin c hi g chng na. Ngoi ra, ch no m Na-tin qut dn, ct t, i trng


36/474

lo Assagutta ct t, qut dn li. Ni no Na-tin mc nc y, ngi nghing i,mc nc ni khc ra mt, tay chn v.v...Tuy nhin, Na-tin khng ly th lm phinh, mt lng nhn ni, mm mng vt qua tt c mi th thch.

Ba thng nh vy qua i.

Mt ba kia, c ngi cn s n thn tn, lu nm, n cha thnh i trng lo xin cngdng bt ti nh, ri ni:

- Dng nh cha c v khch tng t phng xa n an c, phi th khng, bch ngi?

- C, l tn t kheo Na-tin .

- t xin thnh lun v y.

i trng lo Assagutta im lng nhn li. Hm sau, cng khng m ming, ngi ra du

hiu bo Na-tin p y mang bt i theo. Ngi cn s n sau khi t tay mnh dng cngthc phm thng v n bt cho hai ngi, i hai ngi dng xong bn tha thnh munc nghe php.

i trng lo cht ni vi Na-tin:

- ng hy ty nghi thuyt php lm sao cho th ch ca ng c hoan h.

Ni xong, chng i Na-tin " h" ra sao, i trng lo qung bt qua h khng,bay v cha Nyaka trong thi gian chp mt. Na-tin ng ngn, xut thn m b tn ncng ng ngn xut thn mt lc lu.

Ngi cn s n bn tu:

- Thnh i c thuyt php. t 30 nm tu hc lm mt cn s ti gia, hm nay chthch nghe php su xa mu nhim hu m mang tr tu.

T kheo Na-tin nh tm mt lt, on cn c, ri vi tm chn tht v lng bi mn, nirng:

- Hy nghe y b tn n! B khng mun nghe nhiu li m ti cng mi ch l tn tkheo, tu hc chng bao lu, khng c nhiu php. Vy ti ch thuyt tm tt mt k ngn

thi, b hy nhip tm v chm ch lng nghe!- Vng, tha i c.

Ri vi ging pht m chun mc, chnh xc nht, t kheo Na-tin ngm mt k ngnnh sau:

"Yamkincisamudayadhamma sabbantam nirodhadhammam;


37/474

c ngha l:

"tt c cc php c cu to, kt hp, hu vi;n do duyn sanh th phi theo duyn dit".

Nh cha kha m ca kho tng, cu k ngn c thuyt ln hm ngha tinh yu giophp vn m tr tu cho b tn n. Thanh m trm hng, vi diu ca cu k nh tingchung ngn va chm lng trong khng gian, b c qu Tu--hun, nhp vo dngThnh. Xit bao hoan h, b tn n gi nua qu mp xung nh l vi nhng git ncmt ri l ch: git nc mt mng vui, v b bit rng t y, cn rt t phin no, b snh nhng ct cnh bay v ci Bnh an Vnh hng!

Trong lc y, cha Nyaka, i trng lo Assagutta dng thn thng theo di v bitr mi chuyn, ngi tht ln: "Lnh thay, lnh thay!" ri suy ngh:

"T kheo Na-tin va c tr va c tm, kh lm! Ng mn, t cao gi y lng

du! Bi php ngn gn va ri chng t y y cng hnh ba-la-mt t qu kh. Chvi mt mi tn bung ra l trng ch, cng vy, mt cu k ngn thi m lm chob tn n ct t mt lc ba si dy tri buc l thn kin, hoi nghi v gii cm th. Hyhu thay!"

Trn h khng, i trng lo Assagutta cn nghe c rt nhiu ch thin pht tm thathch, ri hoa cng dng v ht lng tn thn tr tu ba-la-mt ca t kheo Na-tin .

Tr v cha, t kheo Na-tin n nh l i trng lo ri ngi xung mt ni phi l.

Tn gi Assagutta ni:

- Ngi thuyt g?

- Bch, ngi bit r hn c t na!

Im lng.

- Ngi thuyt "hay" nh?

- Bch tn trng, ngi qa khen, v li, ngi cng r, khng phi t thuyt "hay",m nh may mn l ng cn c!

Im lng.

- Chn thc, nhn ni l nhng ba-la-mt m ngi t thnh tu!

- t nh s ch dy ca tn trng.

- Tt c nhng ba-la-mt khc cng cn phi c tu tp cho trn vn, sung mn nh th.


38/474

- Tha vng!

Im lng.

i trng lo cht n cn ni vi Na-tin:

- By gi ta phi tr li Hy-m-lp sn, cn ngi th hy i n pha ty ca thnh phPtaliputta, cha Asoka, nh l v trng lo tn l Dhammarakkhita. y ngi cth hc hi c t nhiu.

- Bch tn trng, ngi khng ch dy g thm cho t na sao?

- Ta cn mt vi vic na trc khi Nit-bn, nhng i vi ngi th ta ht trchnhim v bn phn. Hy chun b v ln ng vo sng hm sau.

Na-tin cht xc ng qu m chn bc tn trng, lt sau mi hi:

- t khng cn gp ngi na chng?

- Duyn mn.

Im lng.

- T y n cha Asoka l bao xa, tha tn trng?

- Chng mt trm do tun.

Im lng.

- Xin ngi bi mn dy cho con mt li cui cng?

- Hy thp sng ngn uc Chnh Php!

Khi Na-tin qu xung thnh knh nh l, ngc ln th khng cn trng thy i trnglo Assagutta na; ngi bi ngi ng lng nhn vo gia h khng, cm thn tht ln:"i! Cc bc Thnh nhn trn i ny h n i nh nhng, thanh thot, gt chn hkhng h dnh d l mt cht bi h khng."

Sng ngy, v tn t kheo Na-tin lm li nhm thnh ph Ptaliputta ln ng. i mic mt i, mt on nm trm c xe vi hng ha cht y tung bi lt qua. Tkheo Na-tin ng np vo gc cy ven l.

Thy ngi, ngi b h khch thng cho dng xe li, n bn cung knh hi:

- Bch ngi, ngi nh b hnh v u?


39/474

- Bn o n thnh ph Ptaliputta, cha Asoka.

- Con cng v hng y, vy xin thnh ngi cng i vi con.

- Cm n lng tt ca th ch.

- Xin ngi ng cm n con, con l mt c s, con lm vic y v tm hoan h, v bnphn thch ng ca ngi Pht t.

T kheo Na-tin t tn mm ci, kh gt u.

Th ri h cng ln xe tip tc hnh trnh. Ngi khch thng lng l quan st tngmo, ngn ng, c ch ca v sa mn tr trung, xinh p m khng ngt khen thm tronglng. Khp ni, Tng l ly tn, cha chin hoang ph; ch cn nm, by am tht khuttch l cn sinh hot - th m u li sn sinh ra mt v t kheo phi phm nh th ny?

V khch thng cht ni:- T y n cha Asoka, chng ta phi i mt by, tm ngy ng, vy trong thi giany, i c hy cho php con c dng cng vt thc vo mi ba tra.

T kheo Na-tin nhn li bng cch lm thinh.

ng xa, ngi khch thng c dp hu chuyn.

- V bn s m con quy y l mt v lun s tinh thng Vi diu tng, nn con cng m saymn hc y. Vy chng hay i c c th ch gio cho con mt vi im trong tng y

chng?T kheo Na-tin ngc nhin ni:

- L c s m ng cng hc Vi diu tng ? V tng y bn o cng c hc c cht t.ng c s c hi, bn o s tr li bng kh nng hiu bit hn hp ca mnh.

Th ri, thy tr ngy i m ngh. Nhng cu hi ln lt ca ngi khch thng ara, c t kheo Na-tin khim tn tr li. Trc d, sau kh, t cn vo su... ngikhch thng tht s kinh ngc trc kin thc bao la nh i dng ca v t kheotr. ng ta li cng knh trng v khm phc hn na c tnh nhn nhn, khim ha

v s nh tnh tm hn c biu hin qua n ci, i mt cng t oai nghi ca ngi.Nhng cu hi v Vi diu tng va chm dt th thnh ph Ptaliputta cng va hin ra cui tm mt. Ngi khch thng nh va tm xong trong mt dng sui trong lnh caPhp bo, ng ta hoan h v tha thch v hn; hu nhn pht sanh, mi trn cu, bn nhphin no th thin cht dng lng du, nhng c php khng cn dy khi ln na: ngta chng qu Nhp lu!


40/474

Khi chia tay, ngi khch thng pht tm trong sch cng dng xp vi Kampala qubu di mi su hc tay, rng tm hc tay. T kheo Na-tin ni li chc phc ri t gi.

n cha Asoka, Na-tin tm gp trng lo Dhamm-arakkhita, nh l, dng xp viqu cho ngi ri bch rng:

- t t cha Nyaka ln li ng xa ti y, mong ngi t bi dyphp hc cho t.

- ng l t ca ai?

- Bch, tt c cc v tn tc trng lo trong hang ng Rakkhita u l thy ca t.

Tn gi Dhammarakkhita gt u ri hi tip:

- Thy trc tip l v no?

- Tha, tn trng Rohana, tn trng Assagutta.

- y l cc bc i Tn tc Thnh nhn! Cc ngi y dy cho ng nhng g?

- Mt v dy t Vi diu tng v uy nghi gii hnh, mt v dy t c chn tht,khim cung v nhn ni.

- Tt, vy by gi ng mun hc g na?

- t php hc cn km ci, thiu st, xin ngi v lng bi mn dy thm cho t vKinh v Lut.

Tn gi Dhammarakkhita im lng nhn li.

Ngy hm sau c mt v tng tn l Tissadatta t Tch lan vt bin tm n cng mongc hc tng Kinh bng ngn ng Magadha. Khi c hi, v t kheo ny cho bit l hc thuc nm lng tng Kinh bng ting Lank, nay mun hc thm tng Kinh bngting Magadha tin b so snh, i chiu. Tn gi Dhammarakkhita v t kheoTissadatta ni chuyn vi nhau bng ting Tch lan. Khi trao i xong, t kheo Tissadattaqu xung nh l tn gi Dhammarakkhita.

Bui chiu, tn gi Dhammarakkhita ni vi Na-tin:

- Bt u t ngy mai, ng cng hc chung vi t kheo Tissadatta!

Na-tin lc u:

- t khng mun hc chung vi v y.

- Ti sao?


41/474

- Tha , ngi x Sgala khng thch ngn ng Lan-k, nn t ch mun hc tngkinh bng ting Magadha thi!

Tn gi Dhammarakkhita cht nghim mt:

- D nhin l ta dy bng ting Magadha! Nhng ng hiu lm ta v c ngh xu vt kheo Tissadatta, ng c thy th khng?

Mt lung kh lnh chy dc sng lng, Na-tin qu mp xung xin sm hi, ngh thmtrong tm rng: "Nhng ngh xu quy ca ta nh th no, ngi u bit r c, vy hyc gng sng i tnh thc, chnh nim trong mi hi th."

Th ri h ln lt hc nm b kinh Nikya bng ting Magadha, y l: Dgha,Majjhima, Samyutta, Angutta-ra vKhuddaka. Tr nh ca Na-tin tht phi thng, chati mi hm hc thuc lng bDgha Nikya, trong lc y Tissadatta cha hc xongc mt na!

Ban u, tn gi Dhammarakkhita mun dm bt tnh kh kiu ngo ca t kheo Na-tinbng cch khng dy tip nu t kheo Tissadatta cha thuc. Nhng sau thy Na-tinkhng t v nng ny, vn lng l ch i, th gi rnh ri, ngi thy Na-tin tm chkhut vng tm hiu ngha kinh, hay ngi thin nh, nn ngi li i . Li na, tronglc ny Pht gio ang gp nn, cc tn gi Rohana v Assagutta n cn gi gm; vys thnh ton php hc cho Na-tin sm chng no s tt chng y. V ngh vy nn tngi Dhammarakkhita dy tip cho Na-tin. V ch vn vn c ba thng, Na-tin thucnm lng nm b kinh. Ba thng sau na, Na-tin thuc lng lun c nm b ch gii.

V cng bng lng v ngi t thng minh tuyt ho, khng mt th gi, tn gi

Dhammarakkhita dy lun tng Lut cho ngi hc tr yu. Th ri, tri qua bn thngna, Na-tin thng sut thm tng Lut v lun c ch gii.

Hm kia, tn gi Dhammarakkhita dn Na-tin i do qua mt vng i, ch tay vo mtkhu rng xa, ngi ni:

- C ln, Pht t ni g v nm l trong tay so vi l cy trong rng kia?

- Tha, ngi bo rng, nhiu nh l cy trong rng kia l hiu bit ca ngi; nhng nhngg ngi ch dy, thuyt ra ch bng nm l trong tay ca ngi thi.

- Vy l th no nh?- Tha, c Th Tn ch ni nhng iu ng ni, cn thit, iu li ch cho chng sanh;ngoi ra, nhng iu v b, ph phim, nhng iu rng khng nhm tha mn kinthc, khng a n gic ng, gii thot, ngi khng ni.

- ng th! Ngay chnh nhng iu m ngi ni ra, c ghi li trong Tam Tng, chngc phi l S tht chng? L chn l chng?


42/474

- Tha, khng phi, chng ch l ngn tay tr ch mt trng, ch chng phi mt trng!

Tn gi Dhammarakkhita gt u:

- Con hiu vy l chnh xc!

Lc y, mt ngi chn b ang la mt n b i ngang qua. i cho n b i khut,ngi Dhammarakkhita ni:

- Con c lin tng g v ngi chn b v n b ny?

- Tha, ngi chn b kia c l bit rt r n b y c my trm con, bao nhiu c ci,bao nhiu b con, con no gi yu, con no sp sinh v.v... Y li cn rt rnh cch chmsc, nui dng n b sao cho mp, mau pht trin; nhng v ngon, v ngt ca sa bnh th no... th c l l ngi khc c hng cn y khng c hng!

- ng nh vy.- Tha, cng dng th y, ngi lu thng Tam tng, rnh r gio php, c th ging nikinh ngha, k ngn thao thao bt tuyt, thng ny qua thng n; phn tch chi ly tngmc, on, phn..., cc chi php rt rch ri, phn minh...; nhng nu y cha nm chng v ca Php, chng nghim Php, sng trong Php... th so vi ngi chn b ckhc g u?

- ng nh vy! Ny con, con ng lm ngi chn b ti nghip kia nh!

T kheo Na-tin nghe rng ng c chu thn, thm cm kch su xa s gio gii, nhc

nh ca v thy siu vit, ngi qu xung m chn bi bc tn trng:- Lu thng Tam tng cng tr nn rng khng, v ch nu cha chng ng Php mu. t bit l t phi lm g ri.

Sau bui m o y, Na-tin rt vo mt cc vng chuyn tu thin nh v thinqun. Ngi nht mc tinh tn theo uiphp hnh. Ngoi vic kht thc nui mng,th gi cn li ngi gia cng chuyn nim ngy m, ch ngh nghing lng vo canhcui. Hm kia, tu gic bng sng, thy r Dit , ngi c A-la-hn qu, lun c 4 tuphn tch (Patisambhidanana) v thn thng. Ngay khi y tri t c nhng hin tngphi thng nh a cu chn ng, bin c sng dng cao, ni Tu-di rung rinh, ch thin

hoan h v hoa tri ri xung cng dng v.v...Tn gi Dhammarakkhita xut hin, mm n ci hoa sen:

- Ta chc mng con vic ln thnh. Hin gi cc i tn gi nh ni Himalaya angch con giao ph cng vic y!


43/474

Xit bao cm kch, t kheo Na-tin ly t t bit thy, tc khc bin mt khi ch v cmt ngay ti hang ng Rakkhita trc mt hi chng Thnh nhn A-la-hn. Sau khinh l cc v i tn gi, t kheo Na-tin nhn quanh khng thy i trng loAssagutta, bit ngay l ngi Nit-bn ri. i c Rohana bit , ni rng:

- Bc i tn trng Assagutta trc khi dit c dy li rng, con phi tm cch phchng Chnh Php.

- t phi lm nh th no? V y c phi l thi m tn trng s x ti xa ca t?

- Phi ri! Mi nhn mi duyn u y . Cc v tn tc trng lo phi khcng thnh ton Php hc v Php hnh cho con. Trc mt, con phi lm hai cng vic.

- t xin nghe!

- Vic th nht l phc hng tt c cc cha chin hoang ph, quy t Tng l tr v, choxut gia thm, o to Tng ti, t chc cc bui thuyt php nhiu ni cn s namn c c hi tr li vi nhng sinh hot y nh trc y!

- Tha, mt mnh t s khng kham ni.

- Con ch lo lng, u cn s gip , ch tn tc trng lo y s xut hin kpthi!

- Vy t xin hoan h nhn lnh trch nhim m qu ngi giao ph.

- Vic th hai l sau khi vic th nht i vo n np, con hy n ti kinh Sgalacha Sankheyya, c v i c tn l Ayupla y, con chun b gp g c vua Mi-lan- v khn kho s dng tt c mi kh nng tr tu ca mnh. Con phi nhip phcc vua y, y l mnh lnh ti hu.

- t c nhip phc c chng?

- Hy qun nhn duyn, con s thy!

Nghe li, t kheo Na-tin nhip tm, theo di tin trnh sinh t ca chnh mnh t kipny sang kip kia; lu sau, ngi thy mt ngi cha ln ven sng, thi Pht Ca dip, ngi

lm mt v t kheo nh th, vua Mi-lan- hin nay, trc kia lm mt v sa di nh th.V li nguyn ca c hai nh vy nn by gi c nhn c duyn nh vy. Xc ngChnh Php, t kheo Na-tin qy xung di chn cc bc tn trng:

- Qu ngi kh tm v t , v nhn duyn ca chnh t m t lu t khngthy, khng bit. Vy xin qu ngi tha th tt c li lm ca t d c hay v tnh mxm phm n qu ngi!


44/474

Ting "lnh thay, lnh thay" vang ln. Khi Na-tin ngng u th chng cn ai y na,hang ng vng tanh, lnh lng... dng nh ch cn thong mi hoa hng vi diu mch thin ri xung cng dng.

Ng ngn, xut thn, Na-tin nh l hang ng Rakkhita ln cui cng ri sa li y bt

xung ni theo con ng hnh nguyn.

2.3. Thp thong bng S T

Nhc li chuyn vua Mi-lan-.

Sau khi i hi o, vn o, tt c cc b-la-mn, sa mn hu danh trong quc , cvua Mi-lan- v cng tht vng v chng ai tha mn c cho ngi vi cu, hung h li su vo gio php! Chn nn, ngi nh vi u vo chnh s, rnh ri, ngi li xemkinh, c sch, suy t. c vua thy rng, t tng ca o Pht rt uyn thm, hu nhni ra c tan b v i sng con ngi, s vui kh cng nh s sng cht ca n.

Nhng gio php y cng hm tng bit bao nghi vn m tri thc ca ngi khng vi tic, khng kin gii c. i! hi ai by gi? Cc bc A-la-hn tht s vng mt trncuc i ny ri sao?

bao nm, nht mnh trong cung cm, c vua cng khng nh na. Ht xun kh ring lai, tui gi li n m vn "t sinh i s" khng gii quyt c th phng isng ny cn c tch s g!

Hm kia, khi nh vua ang do chi trong vn thng uyn th c mt v i thn tmn xin c ra mt ngi. c vua cho php vin i thn cng ngi di bn bn gccy sla ta bng xanh mt.

- Tu i vng! H thn thy mt hin tng rt l lng.

c vua u i ban cho vin lo thn mt chung ng tu ri phn:

- Khanh c ni i!

- H thn thu lm rt nhiu ngun tin khc nhau, u l nhng ngun tin ng tin cy.Rng l cc cha chin, am tht, tu vin, t vin trc y hoang tn, nt nhiu ni,by gi ang c xy dng li quy m hn, trng l hn!

c vua thang nhn my, nhng li ni:

- iu y tt thi! Bn tm ca trm cng thy r o Pht xng ng c nh vy.

- Ri Tng l khng bit t u xut hin m ng c th khng bit!

- Cn cc sinh hot khc?


45/474

- Cn s nam n hai hng tr li cha sinh hot cn ng o hn trc y, vi nhngl nh: cu an, cu siu, an v Pht, trai tng, bt, th bt quan trai gii, nghe thuytphp v.v...

- Khanh cn nghe g na chng?

- Tu, nghe u hin c rt nhiu bc Thnh nhn xut hin, h u l cc bc A-la-hnc nhiu thn thng; ngoi ra cn c hng chc v php s siu vit c mt y chtr cc bui thuyt ging, c ni ng n hng chc ngn ngi nghe.

c vua nghe n y bng thy ro rc trong ngi, hng phn ni:

- Th l hay lm! Vy trong kinh ta th th no? my nm nay trm khng h rangoi.

- Tu, ngi cha Sankheyya to ln, hng v kinh bao nm nay ch c my v s gi

kinh k, nhang khi; my thng nay c v trng lo tn l yupla dn Ch Tng t uv ng hn c mt trm v. Thin nam tn n lc tc ko ti cng dng, nghe php.

c vua Mi-lan- cht ng dy, nim vui v a theo vi li ni:

- Hay lm ! Vy trm li c dp i hi o ni v i c yupla y. i! Hnh phcthay!

Th ri, hm sau c vua cho ngi n cha Sankheyya thng bo trc ri cng vity tng xa m, ng gi ln ng. Rt knh trng chn Pht in, c vua ra lnh ngngxe ngoi cng, ri cng vi nm trm ty tng, th v chm ri i b vo chn thin

mn. Cc v s th gi lch thip dn c vua vo gp i c yupla, ang ch ngi ging ng mnh mng, rng ln, c kh nng dung cha c hng vn ngi.

Sau khi cho hi cung knh, x giao, yn v ch khch ri, c vua hi:

- Bch i c! S xut gia ca ngi y c li ch nh th no? Cao qu nh th no?

Trng lo yupla p:

- Tu i vng! Ngi xut gia c ba iu li ch v cao qu nh sau: nh th tr gii,ngi y thng lnh xa iu c, thnh tu iu lnh, tng trng iu lnh, ngi y s

tr thnh mt con ngi c hnh. y l s li ch v cao qu th nht. Th hai, nhthc hnh thin nh, ngi y tm c s qun bnh v yn tnh tm hn, ngi y skhng cn b tham sn nung t, quy nhiu na. Th ba, nh thc hnh thin qun mngi y pht sanh tr tu, vin mn tr tu... ln lt chng c o qu Thnh nhn,chm dt kh au, phin no...

y l ba iu li ch ln, cao qu ln ca ngi xut gia, tu i vng!


46/474

c vua Mi-lan- gt u hi lng ri ni:

- Trm rt hoan h v cch p vn tt nhng y ca i c. Nhng trm cn thcmc rng, l ngi c s ti gia c th thc hnh gt hi ba iu li ch ln, ba iu caoqu ln y chng?

- C th c, tu i vng !

- Xin i c t bi ch gio cho !

- Ngi xut gia nh tu tp theo gii nh tu nn gt hi c ba iu li ch ln, caoqu ln. Cn ngi c s ti gia d h tu tp theo b th, tr gii, tham thin, nhng hcn c c hi nghe Php m tng trng tr tu. B th c cng nng to tr phc bu,m rng tm lng v hc hnh x ly. Th tr ng gii hoc bt quan trai gii lm cho conngi tr nn hin thin, c hnh. Tham thin c cng nng lm cho tham sn lng yn.V nghe php c th khai m tr tu, chng c cc o qu Thnh nhn . Nh vy,

ngi c s ti gia cng c th thc hnh v thnh tu ba iu li ch, cao qu y, tu ivng !

- i c ni vy th c g lm bng chng?

- C ch, tu i vng! Lc c Th Tn thuyt v Tc sanh truyn, nht l truyn kv thi t Vessantara vi 700 i th, gn ca thnh Sankassa, hng chc ngn c s dnghe u c c qu Thnh, tu i vng!

c vua Mi-lan- cht ct li tn thn:

- i! Tht l vi diu! Hm nay nh i c khai m kin thc cho trm thy r rng: chnghe Php thi cng c th thnh tu c o qu Thnh nhn, khng k l xut gia hayti gia!

- ng th, tu i vng!

Bt ng nht, c vua Mi-lan- hi vn li:

- Th th, tha i c! S xut gia ca ngi v ca hn trm v t khu trong ngi chaSankheyya ny, trong khp quc ny, qu tht l v ch, rng khng, chng li ch gro, chng cao thng g ro. V sao vy? V lm mt ti gia c s cng c th thnh tu

ba iu li ch ln, ba iu cao qu ln? Tha, c phi vy chng?Trng lo yupla Pht hc uyn thm nhng khng s trng v tranh lun, khngnm r nhng cu hi nom c v bnh thng nhng n du nhiu gt mc, nn ngi khng tr li c, nn lng.

c vua Mi-lan- cn tn cng tip, khng khoan nhng:


47/474

- Nh vy, ging dng ca sa mn Thch t xut gia, gi gn trai phn nghim cn, khngdng qu ng l v to tr nhng vic lm xu xa t trc, nghip cn d st nn kipny phi b tr qu n mi ngy mt ba, c phi th chng? C phi cc v xut gia ytrc y cp ot mn n ca k khc, b i k khc nn kip ny phi n t li tr n mnh gieo?

C mt s cc v xut gia khc, theo hnh u sng i khng nh ca, ng ci cy,rng, ngha a, ch khng c mi che ... trng rt l ti nghip. Ti sao th? Cc v ytrc y l gy nhn trm cp, t ph xm lng, d nh ca ca k khc, cp otnh ca ca k khc lm cho ngi ta khng c mi che trn u, chng cn nh ;nn kip ny, sut i phi b tr qu xu do nghip mnh lm, ch cao thng ci nig?

C rt nhiu v th u bc thng, sut i ngn oai nghi nm, h cng chng caothng g u! Ti sao? V h tng lm trm cp, sau khi n ng tc git caci, ti sn ca k l hnh cn bt tri h, buc hai cnh tay vo sau, bt h ngi khng

cho h nm! Th y, gy nhn sao th gt qu vy chng sai trt t no.Tha i c! Vy nhng gii, nhng nh ca cc bc sa mn xut gia chng hn gngi ti gia, m tri li, cn t hn na vy. Sng i ti gia c phc bu nhiu hn;c th hng ng dc nhng ri cng c o qu Thnh nhn nh ai. C phi thkhng, i c hy tr li cho trm nghe i?

Trng lo yupla thy lp lun ca nh vua khng ng vi s tht, khng ng vivn hnh nhn qu qua cc kip sng, nhng v khng c bin ti nn ngi khng pc, nh ngi gi im lng ca bc Thnh.

Mt v lo thn trong nm trm ngi ty tng tu rng:- Tha i vng! Theo h thn c bit, ngi i c trng lo thm uyn Pht hc,tng thuc lng nm b kinh Nikya, nhng v do khng c li khu, li tr nn khngp c y thi. Ngng mong i vng m lng hi h dung th!

Lng cao ngo cht khi ln, c vua Mi-lan- ni to, ging nh sm ng:

- Chng phi ch ring c i c y khng p c, m ton ci chu Dim-ph-ny cng th, chng c sa mn no p c u. Tt c u rng khng, iu tn, hoangph... l kin thc v tr c ca cc sa mn Thch t i nay! Cho du h c t xng mnh

l bc A-la-hn, l bc Chnh ng Gic i chng na th cng ngi m tot m hi vnhng cu hi ca trm a ra!

Trng lo yupla t ngh: "ng l ta chng th no soi sng vn cho c vua dukinh in ta nm vng. Cc v i tn tc ni rt r rng, lc cn thit, t kheo Na-tin s c mt y, s dng tr tu bin ti khut phc c vua ny. Trch nhimbc u ca ta th l xong."


48/474

T gi cha Sankheyya, c vua v cng bun b. Ba hm sau li c v i thn tn lNemittiya vo tu vi c vua:

- My nm nay h thn c nghe danh mt v Thnh tng tn l Na-tin, cn ang thanhxun nhng sc hc bao trm thin h. V y xut thn trong gia nh b-la-mn, thu

mi by tui thng sut Tam Ph- lun c ch gii cng nm b sch truyn thngca tn gio ny. Th ri, v y t b truyn thng, bao nm tu hc trong nhiu hangng tuyt sn v cc tho am di chn ngn Hymalaya. V y th gio chntruyn t cc bc i n s. Sau , mi hn hai mi tui u, v y c cc bc is ph cho xung ni. T , sut t min ng n min nam, cha chin c chnhtu, am tht, t vin mc ln, Tng chng t u v, nhng chic y vng chi li dyc khp cc thnh ph, th trn, hang cng ng hm...

Tu i vng! V y qu tht c thn c diu ton, phc hng Pht gio rt c chinlc v chin thut. V y nh ngoi vo trong v hin ang bao vy kinh ca ivng! Cuc lun chin cch y my hm ngi cha Sankheyya m i vng gp,

y ch l mt i qun "tin trm", thm d thc lc ca i vng y thi!i thn Nemittiya vn l vin v tng nn cch trnh by, ngn ng nhum mi trnmc. Va nghe n tn Na-tin, c vua cm thy xao xuyn, rng ng c chu thn,khng bit ti sao!

V i thn v tnh khng hay bit, c thao thao bt tuyt:

- V Thnh Tng Na-tin y t ni ny sang ni khc, ln lt lun thng cc danh s b-la-mn, ln lt khai n thuyt gio cho rt nhiu tu s v thin nam tn n. i u, vThnh Tng y cng rt ng o t ty tng cng chng. Ngi ta ni rng dung

mo v y p nh c nanda, l v th gi ca c Pht thi sinh tin, o hnh v trtu th ng l tn gi Sariputta, i t tr tu nht ca Pht t ha sanh!

Tu i vng! Hin ti, v Thnh Tng y vi ng o ty tng va n chaSankheyya sng nay, kinh Sgala ca i vng b hng trm ngn tu s o vngnh chim mt ri!

Bn thn, c vua ng dy lm ri v mt tch tr, trong lc y, vin i thn tn lDevamantiy xut hin:

- Tu i vng!

- C ni - c vua phn.

- V Thnh Tng Na-tin m quan thng th va trnh by l ng s tht. V y thngsut Tam Ph-, thng sut Tam Tng l chuyn khng phi ngoa truyn. Khng k vy, chnh nhng t ca v y, mi xut gia t kheo hai, ba nm m cng rt nhiu vthuc lng mt tng, hai tng. H chng s hi mt ai c, chia nhau tng ngi i hongphp y.


49/474

c vua Mi-lan- ly li bnh tnh, chm ri hi:

- Cc khanh c nghe ni n s hc v tr tu ca v y chng?

- Tu, i vng thng sut mi tm mn hc ngh, th nghe u v y cn thuc vo

loi t s! Nh vy mi kin thc v trit hc, thng lun, thin vn, a l, ton hc, vnchng, s truyn, ng ngn, c php, c vn, t vi, chim tinh v.v... th i vng chnn ng n lm g! Cn Pht hc th kin thc ca v y nghe u c mt trm ltm v Thnh Tng A-la-hn trn Hy m lp sn trao truyn. V y cn l bc li khu,li tr, li tu; n ni li du dng, trm bng, lu lot; qun chng nh b m hoc bi tnhiu v p: kin thc, tm hn cng tng mo ca v y na.

Tu i vng! Nghe u, cc v ch thin, T i Thin vng, thch Thin vngcng b v y nhip phc, thu lm t. Nu th, v y mun lm thy khng nhng chci ngi m cn lm thy c ci tri na!

V y hin gi ang trong kinh ca i vng, cha Sankheyya; Tng chng vthin nam tn n t mi phng ang ko nhau v y nghe php, cng dng. Nmcon sng tun v bin nh th no th mi ng ng ngi ta tun v chaSankheyya cng dng th y!

c vua Mi-lan- i ti i lui, i lui ri i ti, tri khng nng m ngi chy m hi.c vua cm thy s hi tht s, mi bin php trn an, lm ch cm xc cht tr nnv ch khi nghe k v v Thnh Tng tn l Na-tin!

Tht lu sau, c vua mi ni:

- Cc khanh hy n cha Sankheyya, ni vi i c Na-tin rng, l hong Mi-lan- s n thm i c v Tng chng ngay ngy mai.

Th ri hm sau, c vua sa son long xa cng vi th v ty tng nm trm ngi, nggi n cha Sankheyya. Khi y, ngi Na-tin chun b sp xp u vo sn sng:ngi ang ngi gia ging ng to ln cng vi tm mi ngn t khu! S d ngi Na-tin tp trung s Tng chng ng o nh vy l mun nh mnh vo tm l ca cvua; v uy lc ca Tng thng lm cho c loi cha sn lm kiu hng nht cng phicp ui!

V qu tht nh vy, va bc vo, ng ln ging ng, tc c vua dng ngc!

Tng chng lp lp uy nghi, trang nghim ngi bt ng, trm mc to nn mt uy lclm cho c vua run s tht s!

c vua hi nho nh v i thn thn tn:

- Ny Devamantiya! Tng chng u m ng c kinh khip nh th?

- Tu, h thn cng khng bit na, chc l h dng thn thng bin ha ra!


50/474

- Hoang ng!

- Vy th h thn xin tu r: bn mi ngn v ngi ng sau u l tn t kheo, th igii t mt h n su h! Bn mi ngn v ngi ng trc cao h hn, t tm h nhai mi h.

Tuy nhin, du nh, du ln, h u l ty tng, ang theo hc vi v Thnh tng Na-tinc thy! i vng khip cha, h u quy gio, khm phc ngi Na-tin!

- Sao khanh bit r vy?

- Tu, v khm phc v s hi v y nn h thn iu tra tn tng!

c vua Mi-lan- lc y nh con voi b vy khn gia by t ngu, nh loi rng nmco li trc mng vut ca nhng con chim i bng, nh con ch chc b con trn quncht v sp nut, nh con gu nga b tru rng bao vy, nh con ch b con rn rt

ui, nh con nai b sp by th sn, nh con chut run s trc oai lc ca mo, nhloi t tinh qu m trong tay ng thy php, nh mt trng b nht thc n nut... Hocnh rn b bt trong gi, chim b nht trong lng, c b dnh li, nh tr i lc trong rngsu nhiu th d, nh d xoa c ti gp mt T sa mn Thin vng ( Vessavanna), nhv tri ht th mng ri thin cung v.v... Cng nh th y l s s hi ca c vua khi idin vi t kheo Na-tin cng vi Tng chng ca ngi. Tuy nhin, vn l ngi tr dngsong ton, vn v ton ti, c vua vi trn an bng ngh nh vy: "i c ny duc gh gm ng nh li n i, vi kh th uy mnh, hng lc hm nay, cng khnglm g ni ta u!" Ri ngi mm ci ni vi vin i thn thn tn:

- Khanh khi cn gii thiu. Gia tm mi ngn v t kheo, trm c th nhn ra ngay ai

l Na-tin i c.V qu ng nh vy, t kheo Na-tin ngi gia nh mt vng trng sng bi din mouy nghi v ct cch ta ra, chng th lm ln c.

Quan i thn Devamantiya gt u:

- ng th, tu i vng! Ngi nhn ra cha s t lng vng ri vy.

Du t trn p, tm ca c vua vn b chao o, nh b sng nh, n khng th lngyn: ngi khng lm ch c mnh trc cuc lun ti v tin khong hu trong lch

s loi ngi!Cuc vn p gia vua Mi-lan- v t kheo Na-tin bt u!

-ooOoo-

II. NI DUNG MI-TIN VN P(gm 244 cu hi)


51/474

1. Danh

c vua Mi-lan- sau khi nh l Tng chng tm mi ngn v cng vi i c Na-tin, ngi mt ni phi l, c vua khi chuyn:

- Bch i c, Trm mun m lun vi ngi vi iu c chng?

T kheo Na-tin quan st v vua hu danh tng lm cho cc tn gio in o tby lu nay. Qu tht l khng h truyn, v ngi cha tng gp mt ngi c tng mophi phm nh th. Nhng vi thng dng, thng tr v thng tu, ngi cm thy khngkh khn g khi nhip phc c vua ny.

Khi nghe hi, Na-tin t kheo mm ci p:

- Tu i vng, ngi c hi, bn tng s nghe.

- Bch i c, trm hi ri, ngi hy nghe i.

- Tu i vng, bn tng nghe ri, ngi hy ni i!

- Bch i c, Trm hi ri.

- Tu i vng, bn tng p ri.

- Ngi p nh th no?

- i vng hi nh th no?

Ch vi cu vn p khi u, c ta thnh chng gm tm mi ngn Tng chng, nmtrm ty tng ca c vua cng vi cn s nam n ng c bn ngoi ging ng...u cm thy th v, h ct ting h "lnh thay" vang rn nh sm di.

i cho khng kh yn lng, nh vua hi tip:

- Bch i c, ngi tn g?

- Tu i vng! Bn

kinh mi tien van dap - ht gioi nghiem

Documents