1

1)Temizlik malzemeleri 2)Sabun nedir? 3)Deterjan nedir? 4)Parfüm 5)Yumuşatıcılar 6)Çamaşır Suyu 7)Çamaşır Sodası 8)Tuz Ruhu

2

Kimyasal maddeler yalnızca imalat ya da sanayi

dallarında kullanılmayıp, günlük yaşamımızın bir parçası

haline gelmiştir.

3

Mutfak ve banyoyu

temizlediğimiz, çamaşır ve

bulaşıkları yıkadığımız ve

mobilya cilaları, yüzme

havuzu için kullandığımız

klor, benzin, motor yağı,

hidrolik yağ ve LPG

kimyasal maddelerdir.

4

Evlerimizde kullandığımız ve kimyasal madde olarak

değerlendirmediğimiz birçok ürün bulunmaktadır.

Sabunlar, şampuanlar, deodorantlar, parfümler, ilaçlar,

öksürük şurupları, reçeteli ilaçlar, vitaminler, bitkisel ilaçlar ve

organik temizlik ürünleri.

Kimyasal maddeler zehirli ve yanıcı olabilir ya da

karıştırıldıkları zaman şiddetli tepki verebilirler.

5

6

7

Sabun temizlikte kullanılan maddelerden bir bölümüne verilen genel addır.

Kimyasal bakımdan sabun ise basitçe yağ asitlerinin sodyum (Na ) yada potasyum (K) tuzlarından meydana gelen bileşiklerdir.

Farklı sabun çeşitleri vardır.

8

9

CH2OCR

CHOCR

CH2OCR

O

O

O+ 3 NaOH

CH2OH

CHOH

CH2OH

RCO NaO

+ 3

GliserinSodyum karboksilatlarTriaçilgliserolTriaçilgliserol

Hayvansal ya da bitkisel yağlar, kuvvetli bazlarla aynı ortamda ısıtılır.

Bu olay sonunda sabun ve gliserin elde edilir.10

SABU

N K

İRİ N

ASIL

TEM

İZLE

R:

Sabun molekülleri 2 kısımdan oluşur.

Suyu seven kısmı, suyu sevmeyen kısmı.

Suyu seven kısım molekülün baş kısmını,

sevmeyen kısmı da kuyruk kısmını oluşturur.

Anlaşıldığı gibi baş kısım, polar; kuyruk kısmı

da apolardır.11

12

Sabun suda çözündüğünde bazik bir çözelti oluşturur. Oluşan baz kiri yumuşatır. C17H35-COONa → C17H35-COO- + Na+

Kirler, genel olarak apolar yapıda olan yağlardır. Sabun ile su karşılaştığında sabunun polar ucunu, su molekülleri çeker. Ancak sabunun apolar ucu da elbisede yumuşamış olan apolar kiri sarar.Su molekülleri sabunun anyon kısmını çeker ve böylece kir ortamdan çözeltiye geçmiş olur.

NOT: sert sularda özellikle Mg+2 ve Ca+2 iyonları vardır. Sabunlardaki anyon kısmı bu katyonlarla bileşik oluşturarak çökerler. Bu sebeple sabunun önemli kısmı çökmüş olur. Yumuşak sularda sabun daha fazla temizler. 13

14

Kir sökücü anlamına gelmektedir.Sabun

dışındaki tüm temizlik malzemelerini

kapsamaktadır.

Petrol ve türevlerinden elde edilmektedir.

Yüzey aktif özelliği olan deterjanlarda hidrofob

kısmı genelde 8-18 karbon içeren düz veya

dallanmış zincirlidir.Yapıda bazen benzen

halkası da bulunabilmektedir.

15

DETERJAN

Uzun C atomu zincirinden oluşan bir alkil yada arilin

SÜLFAT yada SÜLFÜNAT tuzudur.

C12H25-OSO3Na

16

Deterjanların yapısında benzen halkası taşıyan türleri

vardır. Benzen halkası formülde gösterilmiştir. Bu tür

deterjanlara; alkil benzen sülfonat deterjanları denir.

DET

ERJA

NLA

RIN

I KİR

İ TEM

İZLE

MİS

İ

Deterjanın temizleme prensibi sabunla aynıdır. C12H25-OSO3

- anyonunun OSO3

- tarafı su tarafından C12H25- ucu, kir tarafından çekilir.Bu şekilde kir temizlenmiş olur.

NOT: Deterjanlar, sert suda çökelek oluşturmazlar. Sert sularda daha iyi temizlerler.NOT: Deterjanlara köpük düzenleyici katkı maddeleri ilave edilir.NOT: Deterjan ve sabunun sıcak suda daha iyi temizlerler.

18

Su seven uç su moleküllerini tutar

19

Dolgu maddeler : Bu maddeler suya sertlik veren tuzları (Örn; Ca ++ ) inaktive ederek kumaş ve çamaşır makinasının çeşitli yerlerinde birikmesini önlerler. Deterjanların ısıtma ve emülsifiye olma özelliklerini artırırlar. Yıkama çözeltisinin uygun pH’da olmasını sağlarlar. (Fosfatlar, karbonatlar, silikatlar, sodyum sitrat ve aluminasilikatlar.)

Ağartıcılar : Bu maddeler çeşitli konsantrasyonlarda bulunan sodyum peroksit, sodyum perborat veya sodyum hipoklorit gibi maddelerdir. Hemen hepsinin yan etkileri vardır. Deride ve gözde yanmalara, ağız ve yemek borusunda yanıklara neden olurlar.

20

Deterjanların Sahip Olması Gereken Nitelikler Suyun tek başına kirleri temizleyici gücü sınırlıdır..

Kirle suyun süspansiyon veya emülsiyon şeklinde

birleşmesi için suya temizlik maddeleri katılır. Deterjan

ismi verilen bu temizlik maddeleri doğal veya yapay

nitelikte toz, tablet, ince tabaka veya sıvı halde olabilir.

Deterjanlar yüksek yüzey aktivitesine sahiptir.

21

22

Suda çözündüklerinde hidrofil uçları anyon oluşturur.

Deterjanlar genellikle anyon aktif madde içerirler.

Etkileri ve sudaki çözünürlükleri sıcaklıkla artar.

Çok köpürürler. Su sertliklerinden olumsuz

etkilenirler23

Sudaki çözeltileri katyon iyon oluşturur. Kir çıkarma özellikleri zayıf olduğundan

temizlik ürünleri üretiminde kullanılmaz. Anyonik aktif maddelerle

karıştırıldıklarında birbirlerini nötralize ederek çöker ve özelliklerini kaybederler.

Dezenfektanlar ve çamaşır yumuşatıcılarının üretiminde kullanılırlar.

24

Suda çözündüklerinde herhangi bir iyon oluşturmazlar.

Anyonik ve katyonik aktiflere oranla daha pahalıdır.

Su sertliğinden etkilenmemeleri önemli özelliklerindendir.

İyi bir yıkama maddesidir.Alkali ortamda temizlenmemesi gereken

malzemelerin temizliğinde tercih edilir.Yağlı kirlerin çıkarılmasında oldukça etkilidir.

25

Yapılarında hem anyon hem katyon aktif maddelerin yumuşatma özelliğini taşırlar.

Temizleme güçlerinin yüksek olmasına karşın,yapılarının ve üretimlerinin karmaşık olması nedeni ile daha çok kozmetik sanayisinde kullanılırlar.

26

PARFÜMPARFÜM

Parfümün temizlik maddelerine ilave edilmesindeki nedenler temizliğin algılanabilir göstergesi olması ve temizlik sırasında sıcaklığın etkisiyle kirlerin yaydığı kötü kokuların önlenmesidir.

27

Çeşitli sakıncalarından ötürü,endüstriyel çamaşır

temizliğinde parfümün etkisinin oldukça az olması

istenmektedir.

Parfümler,birbiriyle uyumlu pek çok yağ ve koku

maddesinin karışımından elde edilir.

28

APRE MADDELERAPRE MADDELER

Yumuşatıcılar

29

YUMUŞATICILARYUMUŞATICILARKatyonik aktif maddelerdir.Yıkanmış elyafın yüzeylerine yerleşerek

yüzeyi yeniden düzgün hale getirirler.Elyafı kabartırlar.Yıkama esnasında gerek sürtünmeden gerekse anyonik maddelerden kaynaklanan statik elektriklenme oluşur.Çamaşır yumuşatıcılarının bir diğer etkisi de bu statik elektriklenmeyi ortadan kaldırmaktır.

30

SABUNSABUN DETERJANDETERJAN

Suda çökelme yapar. Bardak ve tabaklarda

lekeler oluşur. Giysiler ütülenirken sarı

lekeler meydana gelir. Doğal yağlardan hazırlanır. Suyun sertliğinden etkilenir. Birçok kullanım alanında

deterjanın yerini alamaz.

Hem sert hem yumuşak sularda yıkama özelliğine sahiptir.

Sert sularda bile rahatlıkla köpürür.

Petrol ve türevlerinden elde edilmektedir.

Suyun sertliğinden etkilenmez.

Sabunun yaptığı her işi yapabilir.

Sabun ile Deterjan Arasındaki FarkSabun ile Deterjan Arasındaki Fark

31

ÇAMAŞIR SUYUÇAMAŞIR SUYUÇamaşırdaki kir ve lekelerin çıkmasına

yarayan ya da çamaşırı beyazlatan,özel olarak hazırlanan kimyasal sudur.

Kimyasal formülü,NaOCl;kimyasal adı,sodyum hipoklorit veya sodyum hipoklorür.

Bulaşık,fayans,ıslak zemin,banyo ve tuvalet temizliğinde ve hijyen amacıyla kullanılan kimyasal bir maddedir.

32

33

ÇAMAŞIR SULARI:

Bilinen beyazlatıcılar (ağartıcılar),

Hidrojen peroksit (H2O2)

Sodyum hipoklorit (NaOCl)

Sodyum perborat mono hidrat(NaBO3.H2O),

Sodyum perborat tetrahidrat (NaBO3.4H2O) ,

Sodyum perkarbonat (2Na2CO3.3H2O2) gibi

bileşiklerdir.

34

KLORLU ÇAMAŞIR SUYU:

Sodyum Hipoklorit in % 5 lik

çözeltisidir.

Beyazlatıcı ve parlatıcı özelliğine

sahiptir.

•Mikrop öldürücü özelliğine sahiptir.

•Ucuz dur.

•Renkli çamaşırlarda kullanılmaz.

35

OKSİJENLİ ÇAMAŞIR SUYU:

Bunların en önemlileri sodyum perborat (NaBO3.

3H2O)

ve sodyum perkarbonat (2Na2CO3.3H2O2) tır.

Bu çamaşır sularının klorlu çamaşır sularına göre bir

çok üstün yönleri vardır.

•Daha pahalıdır.

•Pamuklu ve keten kumaştan üretilmiş kumaşlarda

kullanılır.

•Her renk kumaşta kullanıla bilir.

•Kumaşları fazla yıpratmazlar. 36

ÇAMAŞIR SODASI: Na2CO3

Çamaşır sodası Sodyum Karbonat

olarak bildiğimiz, bazik bir tuzdur.

Sodyum Karbonatı suya attığımızda:

Na2CO3 +H2O → NaOH +Na HCO3

şeklinde çözünürler.

Yukarıda oluşan Sodyum Hidroksit:

Yağ + NaOH → Sabun + Gliserin

NOT: Çamaşır sodası görüldüğü gibi yağlar için önemli bir temizleyicidir.37

En önemli kullanım alanı beyazlatma(ağartma)dır.

Bir maddeyi beyazlatmak veya ağartmak,onun rengini çıkarmak veya açmaktır.

Diğer bilinen beyazlatıcılar,hidrojen peroksit(H₂O₂),sodyum hipoklorit(NaClO),sodyum perborat mono hidrat(NaBO₂. H₂O₂),sodyum perborat Tekstil sanayisinde boyama işleminin ilk adımı beyazlatmadır.

Çamaşır suyu,su arıtımı,sebze ve meyvelerin temizlenmesi amacıyla da kullanılmaktadır.

38

39

ÇAMAŞIR SODASI ÇAMAŞIR SUYU

1. Çamaşır sodası Na2CO3(sodyum

karbonat) olarak bilinen bazik bir

tuzdur.

2. Çamaşır sodası suya atıldığında,

NaOH bazını oluşturur.

3. Oluşan NaOH yağ ile tepkimeye

girerek, sabun ve gliserin

oluşturur.

4. Çevreye zarar vermez.

1. Beyazlatıcı maddeler dir.

2. Klorlu çamaşır suları, hipo kilirit

asitin %5 lik çözeltisidir.

Ucuzdur. Renkli çamaşırlarda

kullanılmazlar.

3. Oksijenli çamaşır suları,

pahalıdır. Çamaşırları fazla

yıpratmazlar ve her renk

çamaşırda kullanılır.

TUZ RUHUTUZ RUHU

Hidroklorik asit,hidrojen ve klor elementlerinden oluşan,oda sıcaklığı ve normal basınçta gaz halinde bulunan kimyasal bileşiktir.

Temizlikte doğru kullanılan %36 lık derişik HCl,tuz ruhudur;sıvıdır.

Fayans,taş vb ıslak zeminde ağır kirleri temizlemek için kullanılır.

40

Kullanım alanları şöyledir:Kullanım alanları şöyledir:Başlıca hidroklorik asit içeren tuz

ruhu,çeşitli iş alanlarında kullanılan bir tür inorganik asittir,

Organik bileşiklerin oluşturulması,İnorganik maddelerin sanayi

dallarında üretilmesi,

41

Derişik HCl,organizmalar için büyük tahribata neden olabilmektedir.Gaz halindeki bir miktar HCl solunumu halinde,tüm solunum sistemi tahrip edilebilir.Sıvı halde döküldüğü çoğu yüzeyi eritebilir.

HCl ile çalışırken,eldiven ve koruyucu kıyafetlerin giyilmesi HCl kaynaklanabilecek tahribatların azaltılmasında veya engellenmesinde önemlidir.

Çamaşır suyu ile tuz ruhu birleşirse Cl₂ açığa çıkar. Cl₂ gazı oldukça zararlıdır.Bu nedenle tuz ruhu ile çamaşır suyunun birlikte kullanılmaması gerekir.

NaOH+2HCl―>NaCl+H₂O+Cl₂42

Bulaşık deterjanları Piyasada satılan bulaşık deterjanlarının

çoğunda yüksek düzeyde fosfat ve klor bulunur. Yanlışlıkla yutulursa çok önemli sağlık sorunlarına yol açar. Bu nedenle bulaşıklarınızın çok iyi durulanması gerekir.

43

Cam ve ayna temizleyiciler Cam temizleyicilerin çoğu su,

amonyak ve biraz da mavi boya karışımından başka bir şey değildir. Amonyak içeren cam temizleyicileri fazlasıyla tahriş edici gazlar yayar ve kazara göze püskürtülürse zararlı olabilir.

44

Koku Gidericiler Oda deodorantlarının çoğu hiçbir

şekilde havadaki kötü kokuları yok etmez. Bazıları rahatsız edici kokuları, hoş kokularla örtmeye çalışır, bazıları da burun yollarını yağlı bir tabakayla kaplayıp koku alma duyumuzu engelleyen bir kimyasal yayar. Oda deodoratlarında bulunan kimyasal maddelerden bazıları naftalin, fenol, kresol, etanol, ksilen ve formaldehit'tir.

45

46

47

48

49

Herhangi bir kimyasal ürünü almadan önce ETİKETİ OKUYUNUZ! ETİKETİ OKUYUNUZ! Ürünün doğru kullanımını ve taşıdığı tehlikeleri öğreniniz.

Evde özellikle çocukların olması halinde, en az tehlike içeren kimyasal ürünleri SEÇİNİZSEÇİNİZ

Kimyasal ürünleri çocukların ulaşamayacağı bir dolaba KİLİTLEYİNİZKİLİTLEYİNİZ. En tehlikeli ürünleri dolabın en dip kısmında SAKLAYINIZ. SAKLAYINIZ.

50

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ

51

CENNET COŞKUN1011211028

AZER DİLEK1011211077

AYŞE CANLI1111211016

HÜLYA CANDOĞAN1011211078

52

BURCU KAYAK1011211056