khxh 08 phat_trien_cong_dong_ta_xuan_hoai

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC TOÂN ÑÖÙC THAÉNGKHOA KHOA HOÏC XAÕ HOÄI VAØ NHAÂN VAÊN

----- -----

MOÂN HOÏC

PHAÙT TRIEÅN COÄNG ÑOÀNG

GIAÛNG VIEÂN: CN. TAÏ XUAÂN HOAØI

Phaùt trieån coäng ñoàng

Đối tượng sử dụng: Tất cả sinh viên lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn

Đại học Tôn Đức ThắngKhoa Khoa học xã hội và Nhân văn

Phát triển cộng đồng 2June 15, 2010

Mục đích môn học

Muïc ñích phaùt trieån tieàm naêng vaø khaû naêng con ngöôøi laøm chuû moâi tröôøng soáng cuûa mình vaø cuûa coäng ñoàng:

- Höôùng tôùi caûi thieän chaát löôïng soáng cuûa coäng ñoàng, qua ñoù taïo söï chuyeån bieán xaõ hoäi trong coäng ñoàng.

- Cuûng coá caùc thieát cheá, toå chöùc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình chuyeån bieán vaø söï taêng tröôûng cuûa coäng ñoàng.

- Taïo söï bình ñaúng giöõa caùc nhoùm xaõ hoäi khaùc nhau, ñaåy maïnh coâng baèng xaõ hoäi.

- Thu huùt söï tham gia toái ña cuûa ngöôøi daân vaøo tieán trình phaùt trieån .

- Giuùp cho coäng ñoàng töø moät tình traïng keùm phaùt trieån, khoâng töï giaûi quyeát caùc vaán ñeà rieâng cuûa mình tieán tôùi töï löïc, töï cöôøng.


Tài liệu môn học

Giaùo trình chính:Phát triển cộng đồng – Lý thuyết và vận dụng.Tô Duy Hợp – Lương Hồng Quang (2000).

Taøi lieäu tham khaûo:1. Phát triển cộng đồng. Nguyễn Thị Oanh (2000).

2. Phát triển cộng đồng. Nguyễn Hữu Nhân (2004).


Cấu trúc môn học

Chöông 1: Lòch söû hình thaønh vaø lyù thuyeát phaùt trieån coäng ñoàng

Chöông 2: Tieáp caän vaø tìm hieåu coäng ñoàng

Chöông 3: Tieán trình phaùt trieån coäng ñoàng

Chöông 4: Vai troø - phaåm chaát cuûa taùc vieân phaùt trieån coäng ñoàng

Chöông 5: Xaây döïng vaø quaûn lyù döï aùn phaùt trieån coäng ñoàng


Chöông 1:Lòch söû hình thaønh vaø lyù thuyeát

phaùt trieån coäng ñoàng


1. Lòch söû Phaùt trieån coäng ñoàng

- Phaùt trieån coäng ñoàng ñöôïc dòch töø tieáng Anh Community Development xuaát hieän vaøo nhöõng naêm 1940 taïi caùc cöïu thuoäc ñòa cuûa Anh

- Naêm 1950, Lieân Hieäp Quoác coâng nhaän khaùi nieäm Phaùt trieån coäng ñoàng vaø khuyeán khích caùc quoác gia söû duïng Phaùt trieån coäng ñoàng nhö moät coâng cuï ñeå thöïc hieän caùc chöông trình phaùt trieån quoác gia

- Thaäp kyû 1960 ñöôïc Lieân Hieäp Quoác choïn laøm thaäp kyû phaùt trieån thöù I (The first development decade) ñoái vôùi caùc nöôùc chaäm phaùt trieån baèng caùc hoaït ñoäng phaùt trieån coäng ñoàng (PTCÑ)


1. Lòch söû Phaùt trieån coäng ñoàng- ÔÛ Vieät Nam khaùi nieäm PTCÑ cuõng ñaõ ñöôïc ñöa vaøo töø giöõa

thaäp kyû 1950, thoâng qua caùc hoaït ñoäng phaùt trieån giaùo duïc ôû mieàn Nam.

- Sang thaäp kyû 1960 – 1970 thì hoaït ñoäng PTCÑ chuyeån sang lónh vöïc xaõ hoäi.

- Töø thaäp kyû 1980 ñeán nay, PTCÑ ñöôïc bieát ñeán moät caùch roäng raõi hôn qua caùc chöông trình vieän trôï phaùt trieån cuûa nöôùc ngoaøi.Trong giai ñoaïn naøy, söï ñoåi môùi trong caùch tieáp caän ñoù laø nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc PTCÑ ñaõ taäp trung chuù yù ñeán söï tham gia cuûa ngöôøi daân vaø coi ñaây laø nhaân toá quyeát ñònh cho söï thaønh coâng vaø coù hieäu quaû beàn vöõng.


Hai daïng coäng ñoàng döïa treân caáu truùc xaõ hoäi vaø tính chaát lieân keát xaõ hoäi:

+ Coäng ñoàng tính: laø daïng coäng ñoàng theå hieän moái quan heä xaõ hoäi trong ñoù coù nhöõng ñaëc tröng ñöôïc xaùc ñònh nhö: tình caûm, yù thöùc vaø chuaån möïc xaõ hoäi.

Veà maët toå chöùc xaõ hoäi, coù hai toå chöùc gaén keát vôùi nhau ñeå taïo thaønh coäng ñoàng tính laø:

(1) doøng hoï hay doøng toäc(2) ñaúng caáp hay taàng lôùp xaõ hoäi.

2. Cô sôû lyù thuyeát phaùt trieån coäng ñoàng2.1. Khaùi nieäm coäng ñoàng


Ñaëc tröng cuûa coäng ñoàng tính laø:- Quan heä mang tính chaát thaân tình, mang ñoä coá keát coù yù

nghóa töï nhieân vaø theå hieän tính coäng ñoàng cao- Tính coäng ñoàng laø beàn vöõng, ñöôïc khaúng ñònh theo thôøi

gian vaø chính thôøi gian laø yeáu toá keát dính caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng.

- Vò theá xaõ hoäi cuûa caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng ñöôïc xaõ hoäi gaùn saün hôn laø söï phaán ñaáu cuûa caùc thaønh vieân maø coù.

- Doøng hoï laø quan heä cô baûn, vöøa laø huyeát thoáng, vöøa laø khuoân maãu vaên hoaù cuûa sinh hoaït coäng ñoàng.



+ Coäng ñoàng theå: ñöôïc xaùc ñònh laø nhoùm ngöôøi, nhoùm xaõ hoäi cuï theå coù lieân keát vôùi nhau ôû nhieàu quy moâ khaùc nhau, khoâng coù nhöõng ñaëc tính cuûa coäng ñoàng tính, nhöng:- Coù caù tính caù nhaân raát cao.- Coù tính nhaïy caûm trong quan heä xaõ hoäi.- Quan heä xaõ hoäi theo söï thoûa thuaän giöõa caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng.- Coù tính hôïp lyù vaø tính toaùn thieät hôn, hôn laø tình caûm trong caùc quan heä xaõ hoäi.- Caùc vò theá cuûa caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng laø do söï phaán ñaáu ñaït ñöôïc.



Khaùi nieäm Coäng ñoàng trong PTCÑ ñöôïc hieåu laø: goàm moät soá ñoâng daân cö soáng trong cuøng moät ñòa vöïc nhaát ñònh, cuøng ñieàu kieän moâi tröôøng, coù lieân heä vôùi nhau, cuøng quan taâm ñeán nhu caàu, sôû thích, nguyeän voïng chung. Do ñoù, coäng ñoàng coù theå laø moät laøng, moät xaõ hay moät huyeän… ñöôïc qui ñònh veà:- Khoâng gian ñòa lyù- Cô caáu xaõ hoäi- Caùc moái quan heä coäng ñoàng- Caùc söï kieän trong coäng ñoàng- Caûm xuùc khi nghó ñeán coäng ñoàng



Baûn chaát cuûa coäng ñoàng:- Ñoaøn keát xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng: laø yù chí vaø tình caûm cuûa nhöõng ngöôøi cuøng soáng trong moät ñòa vöïc- Söï lieân keát xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng : laø söï töông quan giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, coù tính keát hôïp hay nhöõng phaûn öùng töông hoã khaù chaët cheõ.- Cô caáu xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng : laø söï saép xeáp caùc vò trí caù nhaân hay ñaëc tröng cho nhoùm trong coäng ñoàng ñöôïc bieåu thò bôûi caùc vò theá khaùc nhau.



Ñaëc tröng cuûa coäng ñoàng ngheøo, keùm phaùt trieån:Trong CÑ ña soá laø ngöôøi ngheøo khoå khi chính baûn thaân hoï:- Thieáu thoán nhöõng nguoàn ñeå ñaït ñöôïc caùc kieåu aên uoáng thöôøng ngaøy, tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng vaø soáng trong nhöõng ñieàu kieän vaø nhöõng tieän nghi sinh hoaït ñöôïc coi laø bình thöôøng, hay ít nhaát cuõng ñöôïc chaáp nhaän moät caùch roäng raõi trong xaõ hoäi maø hoï laø thaønh vieân. - Nhöõng nguoàn cuûa hoï laø naèm döôùi nhöõng ñoøi hoûi ñuùng möùc cuûa moät caù nhaân, moät gia ñình hay moät coäng ñoàng trung bình, bao goàm nhöõng moâ thöùc soáng, nhöõng cô may, nhöõng hoaït ñoäng soáng thoâng thöôøng...



Khi xaùc ñònh tình traïng ngheøo, keùm phaùt trieån cuûa moät coäng ñoàng döïa treân boán phöông dieän sau:

+ Veà kinh teá cuûa coäng ñoàng + Veà cô sôû haï taàng trong coäng ñoàng + Veà nghóa vuï vaø quyeàn haïn coâng daân trong coäng ñoàng + Veà cô hoäi tieáp caän cuûa ngöôøi daân trong coäng ñoàng



+ Khaùi nieäm phaùt trieån: - Xuaát hieän ñaàu theá kyû 20, ñöôïc söû duïng ñi ñoâi vôùi khaùi nieäm chaäm phaùt trieån vaø ñöôïc ñoàng nhaát vôùi khaùi nieäm vaên minh.- Ñeán nhöõng naêm 1930, khaùi nieäm phaùt trieån ñöôïc ñoàng nhaát vôùi khaùi nieäm Phaùt trieån kinh teá. - Ñeán sau chieán tranh theá giôùi laàn thöù II (9/1939 – 8/1945), khi toå chöùc Lieân Hieäp Quoác ñöôïc thaønh laäp, môùi baét ñaàu ñöa ra lyù thuyeát veà söï phaùt trieån. Nhöng chöa coù söï phaân bieät giöõa taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån moät caùch cuï theå.

2. Cô sôû lyù thuyeát phaùt trieån coäng ñoàng2.2. Khaùi nieäm phaùt trieån


- Trong giai ñoaïn hieän nay khaùi nieäm Phaùt trieån xaõ hoäi ñöôïc hieåu:

Laø söï môû roäng ñoäc laäp löïc löôïng saûn xuaát, ñeå cung caáp cho toaøn xaõ hoäi nhöõng ñieàu kieän vaät chaát caàn thieát cho ñôøi soáng, cuõng nhö caùc saûn phaåm vaø dòch vuï vaên hoùa coù giaù trò ñôøi soáng, trong khuoân khoå moät traät töï chính trò, baûo ñaûm cho caùc thaønh vieân xaõ hoäi söï coâng baèng veà cô may, söï tham gia vaøo caùc quyeát ñònh chính trò vaø thònh vöôïng vaät chaát do moïi ngöôøi cuøng taïo ra.Ñöôïc ñeà caäp ñeán 3 noäi dung: (1) söï beàn vöõng; (2) caùc vaán ñeà veà con ngöôøi; (3) 3 vaán ñeà xaõ hoäi lôùn mang tính toaøn caàu, nhö vieäc laøm, giaûm ngheøo vaø söï hoäi nhaäp xaõ hoäi.



+ Caùc chæ soá chuû yeáu ño löôøng söï phaùt trieån xaõ hoäi: - Chæ tieâu Toång thu nhaäp noäi ñòa tính bình quaân ñaàu ngöôøi:

GDP (Gross Domestic Product Indicator)- Chæ soá Phaùt trieån con ngöôøi: HDI (Human Development Index) - Chæ soá ngheøo cuûa con ngöôøi: HPI (Human Poverty Index)- Chæ soá lieân quan ñeán phaùt trieån giôùi: GDI (Gender – Related Development Index) - Thöôùc ño quyeàn haïn giôùi: GEM (Gender Empowerment Measure)- …



+ Khaùi nieäm:“PTCÑ laø nhöõng tieán trình qua ñoù noã löïc cuûa daân chuùng keát hôïp vôùi noã löïc cuûa chính quyeàn ñeå caûi thieän caùc ñieàu kieän kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa caùc coäng ñoàng vaø giuùp coäng ñoàng naøy hoäi nhaäp vaø ñoàng thôøi ñoùng goùp vaøo ñôøi soáng quoác gia.” [Naêm 1956, Lieân hieäp quoác]“PTCÑ laø moät tieán trình trong ñoù coäng ñoàng nhaän roõ nhu caàu hay muïc tieâu cuûa mình, saép xeáp nhu caàu vaø muïc tieâu naøy, phaùt huy söï töï tin vaø yù muoán thöïc hieän chuùng, tìm nguoàn taøi nguyeân ñeå giaûi quyeát nhu caàu hay muïc tieâu aáy. Thoâng qua ñoù seõ phaùt huy nhöõng thaùi ñoä, kyõ naêng hôïp taùc vôùi nhau trong coäng ñoàng” [Muray vaø G. Ross]

2. Cô sôû lyù thuyeát phaùt trieån coäng ñoàng2.3. Khaùi nieäm phaùt trieån coäng ñoàng


Moät ñònh nghóa khaùc: “PTCÑ laø moät tieán trình giaûi quyeát vaán ñeà qua ñoù coäng ñoàng ñöôïc taêng cöôøng söùc maïnh bôûi caùc kieán thöùc cuoäc soáng, kyõ naêng phaùt hieän nhu caàu vaø vaán ñeà, öu tieân hoùa chuùng, huy ñoäng nguoàn löïc ñeå giaûi quyeát chuùng. Phaùt trieån coäng ñoàng khoâng phaûi laø moät cöùu caùnh maø laø moät kyõ thuaät, noù nhaèm taêng söùc maïnh cho coäng ñoàng töï quyeát veà söï phaùt trieån vaø ñònh hình töông lai cuûa mình…” [Toâ Duy Hôïp vaø Löông Hoàng Quang]



Nhöõng ñieåm chung ñònh nghóa veà PTCÑ:- Coäng ñoàng phaûi töï xaùc ñònh ñöôïc caùc vaán ñeà khoù khaên caàn giaûi quyeát cho ñôøi soáng cuûa chính coäng ñoàng mình.- Coäng ñoàng phaûi töï choïn ñöôïc nhöõng vaán ñeà caàn öu tieân baèng caùch phaân tích ñònh löôïng vaø ñònh tính.- Coäng ñoàng phaûi xaây döïng ñöôïc caùc chöông trình haønh ñoäng treân cô sôû phoái hôïp caùc nguoàn löïc beân ngoaøi.- Trieån khai vaø thöïc hieän caùc hoaït ñoäng theo keá hoaïch.



+ Nguyeân lyù phaùt trieån coäng ñoàng:- Nguyeân lyù PTCÑ döïa treân nguyeân lyù phaùt trieån xaõ hoäi, coøn nguyeân lyù phaùt trieån xaõ hoäi döïa vaøo nguyeân lyù phaùt trieån phoå quaùt:

. Phaùt trieån (Development) laø quaù trình bieán ñoåi veà chaát - löôïng, neáu chæ bieán ñoåi laøm taêng veà löôïng thì ñoù chæ laø taêng tröôûng.. Phaùt trieån xaõ hoäi laø söï bieán ñoåi xaõ hoäi veà maët chaát – löôïng, bao goàm taêng tröôûng kinh teá, ñaåy maïnh giaùo duïc, y teá veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng vaø caùc chæ soá veà cô sôû haï taàng, caùc dòch vuï vaø coù söï bieán ñoåi theo höôùng tieán boä hôn, ñeïp hôn, toát hôn…



- Nguyeân lyù tính töông ñoái: nghóa laø khoâng neân tuyeät ñoái hoùa moät vaán ñeà, moät hieän töôïng xaõ hoäi theo moät quan ñieåm cuï theå naøo caû. Vôùi nguyeân lyù naøy thì phaùt trieån chæ laø töông ñoái.

- Nguyeân lyù tính ña daïng: coäng ñoàng ñöôïc bieåu hieän ña daïng, phong phuù neân PTCÑ cuõng mang tính ña daïng vaø phong phuù tuøy theo söï nhaän dieän coäng ñoàng.

- Nguyeân lyù tính beàn vöõng: bôûi möùc ñoä ñoaøn keát taäp theå trong coäng ñoàng maø coäng ñoàng luoân coù tính beàn vöõng

Lyù thuyeát naøy xem xeùt söï phaùt trieån cuûa coäng ñoàng trong tính toaøn dieän



+ Muïc ñích phaùt trieån coäng ñoàng:- Höôùng tôùi caûi thieän chaát löôïng soáng cuûa coäng ñoàng, vôùi söï

caân baèng caû vaät chaát - tinh thaàn, qua ñoù taïo söï chuyeån bieán xaõ hoäi trong coäng ñoàng.

- Cuûng coá caùc thieát cheá, toå chöùc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình chuyeån bieán vaø söï taêng tröôûng cuûa coäng ñoàng.

- Taïo söï bình ñaúng giöõa caùc nhoùm xaõ hoäi khaùc nhau trong vieäc tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng phaùt trieån coäng ñoàng, ñaåy maïnh coâng baèng xaõ hoäi.

- Thu huùt söï tham gia toái ña cuûa ngöôøi daân vaøo tieán trình phaùt trieån. Giuùp cho coäng ñoàng töø moät tình traïng keùm phaùt trieån, tieán tôùi töï löïc, töï cöôøng.



- Döïa treân phöông phaùp luaän töø döôùi leân (Bottom up) töùc laø phaûi xuaát phaùt töø nhu caàu cuûa chính ngöôøi daân.

- Phaûi ñoàng boä döïa treân moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi

- Chæ ñaït ñöôïc hieäu quaû khi naèm trong chieán löôïc phaùt trieån ñuùng ñaén cuûa quoác gia

- Söï tham gia cuûa ngöôøi daân laø yeáu toá cô baûn- Caàn taäp trung vaøo phaùt trieån naêng löïc treân cô sôû khoâng “laøm

thay”, “laøm cho” ngöôøi daân- Phaûi taïo ñöôïc söï thay ñoåi nhaän thöùc, haønh vi cuûa ngöôøi daân

vaø taïo ñöôïc söï chuyeån bieán trong toå chöùc, cô caáu vaø caùc moái töông quan löïc löôïng trong xaõ hoäi

3. Quan ñieåm vaø nguyeân taéc haønh ñoäng trong PTCÑ3.1. Quan ñieåm ñònh höôùng PTCÑ


- Xu höôùng taêng cöôøng naêng löïc (Capability Building) vaø taïo söùc maïnh (Empowerment) cho coäng ñoàng

- Phaùt trieån coäng ñoàng vaø toå chöùc coäng ñoàng phaûi luoân ñi ñoâi vôùi nhau

- Phaùt trieån coäng ñoàng ñöôïc xem nhö moät ngheà coù quy cheá chính thöùc.

3. Quan ñieåm vaø nguyeân taéc haønh ñoäng trong PTCÑ3.2. Xu höôùng PTCÑ hieän nay


- Tin töôûng moïi ngöôøi daân ñeàu coù khaû naêng töï quaûn lyù cuoäc soáng vaø vaán ñeà cuûa chính mình

- Vieäc taïo söï coâng baèng caàn phaûi theå hieän baèng nhöõng haønh ñoäng cuï theå, khoâng chæ laø moät khaåu hieäu.

- Daân chuû laø nguyeân taéc caàn ñeà cao vaø höôùng tôùi ñeå ñaûm baûo raèng lôïi ích chung seõ ñöôïc toân troïng.

- Moïi chöông trình haønh ñoäng trong PTCÑ phaûi do coäng ñoàng töï giaûi quyeát, nhaèm baûo ñaûm tính töï chòu traùch nhieäm.

- Khoâng neân aùp ñaët chöông trình PTCÑ töø treân hoaëc töø beân ngoaøi vaøo coäng ñoàng.

- Khoâng neân ñoå loãi cho ngöôøi daân bôûi “haïn cheá veà nhaän thöùc”, maø phaûi thaáy loãi naøy do chính tay ngheà cuûa taùc vieân PTCÑ

3. Quan ñieåm vaø nguyeân taéc haønh ñoäng trong PTCÑ3.3. Nguyeân taéc haønh ñoäng trong PTCÑ


Caâu hoûi thaûo luaän

1). Các yếu tố của sự bất công xã hội ?

2). Mục đích của phát triển là gì ?

3). Hãy nêu các đặc điểm của phát triển thành công và bền vững ?

4). Các đặc điểm của một cộng đồng nghèo ?

5). Tăng năng lực cho người bị thiệt thòi là gì ?

6). Giá trị và các nguyên tắc của phát triển cộng đồng ?

7). Phương pháp phát triển cộng đồng lấy con người làm trung tâm là gì ?


Chöông 2:Tieáp caän vaø tìm hieåu coäng ñoàng


1. Dieãn tieán tieáp caän vaø phöông phaùp tìm hieåu CÑ1.1. Dieãn tieán tieáp caän coäng ñoàng PTCÑ caàn phaûi thöïc hieän theo dieãn tieán tieáp caän song haønh

nhö sau:+ Thöïc hieän nhöõng cuoäc ñieàu tra Xaõ hoäi hoïc vôùi qui moâ phuø

hôïp vôùi coäng ñoàng ñang tìm hieåu. + Thöïc hieän nghieân cöùu tham gia nhö: - Ñaùnh giaù ngheøo coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân (Participatory Poor Assessment - PPA) - Ñaùnh giaù noâng thoân coù ngöôøi daân tham gia (Participatory Rural Assessment - PRA)…+ Vaø thöïc hieän moät soá phöông phaùp nghieân cöùu boå trôï khaùc


Ñieàu tra Xaõ hoäi hoïc:- Qui moâ ñoái töôïng roäng mang laïi thoâng tin mang tính ñaïi

dieän cho toaøn coäng ñoàng - Moät soá yeâu caàu trong phöông phaùp naøy: + Caùch thöùc thieát keá caáu truùc baûng hoûi phaûi thaät kyõ vaø thaät

hoaøn toaøn khaùch quan khoa hoïc… Baûng hoûi ñöôïc traéc nghieäm (chaïy thöû) roài môùi söû duïng.

+ Naém vöõng phöông phaùp choïn maãu tuøy thuoäc vaøo vaán ñeà nghieân cöùu.

+ Ñieàu tra vieân caàn ñöôïc taäp huaán kyõ, naém vöõng noäi dung thoâng tin caàn thu thaäp.

1. Dieãn tieán tieáp caän vaø phöông phaùp tìm hieåu CÑ1.2. Phöông phaùp tìm hieåu coäng ñoàng


Tìm hieåu coäng ñoàng qua cöù lieäu coù saün Tröôùc khi tieáp caän moät coäng ñoàng, taùc vieân phaùt trieån phaûi

tìm hieåu taát caû nhöõng gì coù theå bieát ñöôïc thoâng qua caùc nguoàn thoâng tin tö lieäu coù lieân quan ñeán coäng ñoàng trong cuoäc nghieân cöùu, nhö: thö tòch, tö lieäu, saùch baùo, taïp chí…

Ví duï: thoáng keâ veà daân soá, thoâng soá veà ñòa lyù, saûn löôïng saûn xuaát kinh teá, vaán ñeà nhaân löïc vaø nguoàn lao ñoäng…

Nguoàn thoâng tin naøy khoâng phaûi thaät söï chính xaùc 100% nhöng cung caáp cho ta moät toaøn caûnh raát coù ích. Hoaëc raát tieän khi thu thaäp nhöõng thoâng tin caàn ñeán maø caùc phöông phaùp khaùc khoâng theå thu thaäp ñöôïc



Phoûng vaán saâu: Phöông phaùp phoûng vaán saâu nhöõng ñoái töôïng laø nhöõng

ngöôøi hieåu roõ beà saâu cuûa coäng ñoàng, caàn chuaån bò:- Vuøng noäi dung caàn thu thaäp thoâng tin baèng nhöõng caâu hoûi

ngaén goïn, deã hieåu… - Traùnh nhöõng caâu hoûi chung chung khoâng ñi saâu vaøo vaán ñeà,

maø loaïi thoâng tin naøy khoù loøng thu thaäp ñöôïc baèng thoáng keâ, hay trong cöù lieäu.

- Vieäc phoûng vaán saâu caàn chuù yù ñeán thôøi gian phoûng vaán, traùnh maát thôøi giôø vaø laøm phieàn ngöôøi ñöôïc phoûng vaán



Quan saùt tham döï (laân la vôùi ngöôøi daân) - Phöông phaùp naøy giuùp taùc vieân thaâm nhaäp thöïc teá, ñi saâu

vaøo coäng ñoàng vaø tìm hieåu coäng ñoàng töø beân trong, nhìn caùc vaán ñeà cuûa coäng ñoàng baèng caùi nhìn cuûa chính ngöôøi daân.

- Chæ caàn hoøa ñoàng, laéng nghe, quan saùt taùc vieân seõ naém baét raát nhieàu taâm tö, nguyeän voïng, coâng vieäc haøng ngaøy cuûa ngöôøi daân. Thoâng tin mang laïi ñöôïc xem gaàn nhö tieáng noùi chung cuûa coäng ñoàng

- Ñòa ñieåm thuaän lôïi cho vieäc thu thaäp thoâng tin laø nôi maø ngöôøi daân trong coäng ñoàng thöôøng tuï taäp trao ñoåi.



Ñieàu tra vôùi söï tham gia cuûa ngöôøi daân - Ñaëc tröng cuûa phöông phaùp naøy laø thu huùt moïi ngöôøi daân

trong coäng ñoàng cuøng tham gia. - Taïo ñieàu kieän cho ngöôøi daân cung caáp thoâng tin, phaùt hieän

vaán ñeà vaø cuøng ñöa ra caùc giaûi phaùp. - Coù theå thöïc hieän ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà naûy sinh trong

toaøn boä quaù trình hoaït ñoäng phaùt trieån coäng ñoàng. - Caùc coâng cuï vaø kyõ thuaät thu thaäp, xöû lyù vaø phaân tích thoâng

tin coù theå söû duïng moät caùch ñoäc laäp nhau hoaëc keát hôïp loàng gheùp vôùi nhau.



Moät soá coâng cuï, kyõ thuaät ñieàu tra vôùi söï tham gia cuûa ngöôøi daân:

- Thaûo luaän nhoùm taäp trung - Phaân tích tröôøng hôïp - Hoäi thaûo - Xaây döïng caây thö muïc - Xaây döïng bieåu ñoà nhaân quaû - Xaây döïng baûn ñoà xaõ hoäi - Xaây döïng chaân dung - Keå chuyeän - Moät soá coâng cuï vaø kyõ thuaät khaùc



+ Toå chöùc thaûo luaän trong daân Vai troø cuûa taùc vieân: - Giuùp cho ngöôøi daân toång hôïp, heä thoáng hoùa caùc vaán ñeà

neâu leân. - Giuùp cho ngöôøi daân töï phaân tích nguyeân nhaân, tìm ra bieän

phaùp giaûi quyeát vaø höôùng tôùi haønh ñoäng. - Laøm sao höôùng daãn ngöôøi daân traùnh baøn taùn moät caùch taûn

maïn, coù khi thieáu khaùch quan, vò lôïi… - Caàn phaûi thay ñoåi caùch nghó thuï ñoäng trong daân chuùng,

giuùp cho ngöôøi daân töï yù thöùc, töø ñoù môùi taïo ñöôïc ñoäng cô haønh ñoäng vì lôïi ích chung cuûa coäng ñoàng.



+ Ñieàu tra töøng maûng vaán ñeà vôùi söï tham gia chuû ñoäng cuûa ngöôøi daân:

- Taïo ñieàu kieän cho ñaïi dieän chính quyeàn hay ngöôøi daân trong coäng ñoàng tham gia moät caùch ñaéc löïc theo töøng lónh vöïc cuûa hoï.

- Khuyeán khích ñoäng vieân ngöôøi daân chuû ñoäng tham gia baøn baïc, ñöa ra yù kieán vaø quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà maø ngöôøi daân am hieåu trong lónh vöïc cuûa hoï.

- Caùc noäi dung caàn thu thaäp thoâng tin phaûi ñöôïc chuaån bò kyõ. Thöïc söï naém vöõng chuyeân moân theo töøng maûng vaán ñeà caàn thu thaäp.



- Yeáu toá ñòa vöïc: vò trí ñòa lyù, ñaát ñai, soâng ngoøi, nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân…

- Yeáu toá daân soá: toång soá daân, toác ñoä taêng daân soá, ñoä tuoåi, thaùp tuoåi, caùc thoâng tin nhöõng nhoùm yeáu theá vaø tình traïng thaát nghieäp

- Yeáu toá kinh teá: cô caáu ngaønh ngheà vaø nhöõng tieàm naêng phaùt trieån vaø cô caáu thu nhaäp vaø möùc ñoä laøm vieäc oån ñònh cuûa ngöôøi lao ñoäng

- Yeáu toá vaên hoùa – xaõ hoäi: (1) toäc ngöôøi, toân giaùo - tín ngöôõng, heä giaù trò chuaån möïc; (2) dòch vuï y teá coâng coäng, giaùo duïc, caùc teä naïn xaõ hoäi…

2. Nhaän dieän coäng ñoàng2.1. Toång quan veà coäng ñoàng


- Ñoù laø caùc nhu caàu veà: aên maëc, tieän nghi soáng, ñi laïi, hoïc haønh, chöõa beänh, vieäc laøm, thu nhaäp…; caùc vaán ñeà veà: treû em thieáu söï quan taâm chaêm soùc, tình traïng gia ñình ñoã vôõ, baát ñoàng tín ngöôõng, teä naïn xaõ hoäi…

- Ñaëc bieät quan taâm tìm hieåu vai troø vaø taàm quan troïng cuûa phuï nöõ, nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán phuï nöõ trong coäng ñoàng; vaán ñeà hoøa nhaäp xaõ hoäi ñoái vôùi nhöõng nhoùm ngöôøi yeáu theá, deã bò toån thöông, nhö: ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, ngöôøi giaø, ngöôøi taøn taät…

2. Nhaän dieän coäng ñoàng2.2. Nhu caàu vaø caùc vaán ñeà cuûa coäng ñoàng


Tìm hieåu caùc moái quan heä trong coäng ñoàng seõ phaùt hieän hai moái quan heä song song, ñoù laø: cô cheá chính thöùc vaø cô cheá phi chính thöùc

Nhaèm phaùt hieän nhöõng vaán ñeà noåi baät:- Ai coù quyeàn löïc cao nhaát vaø chi phoái ñöôïc caùc quyeát ñònh

trong coäng ñoàng. Ai coù theá löïc baèng uy tín do taøi naêng vaø ñaïo ñöùc, hay söùc maïnh cuûa vaät chaát. Ai coù moái quan heä roäng vôùi ngöôøi coù chöùc quyeàn.

- Ai laø ngöôøi bò ñoá kî, khinh khi. Ai ñöôïc ñeà cao hoaëc bò noùi xaáu trong nhöõng caâu chuyeän thöôøng nhaät.

- Caùc moái töông taùc giöõa caùc toå chöùc, nhoùm chính thöùc hay nhoùm phi chính thöùc laø moái quan heä thaân tình, hôïp taùc, hay laïnh nhaïc hay baát ñoàng.

2. Nhaän dieän coäng ñoàng2.3. Caùc moái quan heä trong coäng ñoàng


Maâu thuaãn trong coäng ñoàng

+ Caàn phaûi thay ñoåi thaùi ñoä traùnh neù thöïc teá, nhöôøng nhòn maâu thuaãn khoâng phuø hôïp

+ Caàn ñöa ra giöõa coäng ñoàng nhöõng yù kieán chöa töông ñoàng, cuøng nhau xöû trí vaø giaûi quyeát ñeå maâu thuaãn ñöôïc hoùa giaûi ñaït ñeán nhöõng muïc ñích, haønh ñoäng chung

+ Taùc vieân phaùt trieån phaûi xem ñoái phoù maâu thuaãn laø chuyeän bình thöôøng. Coù nhö vaäy, môùi hoaøn toaøn chuû ñoäng ñoái vôùi thöïc teá vaø coù thaùi ñoä sao cho ngöôøi daân trong coäng ñoàng boäc loä nhöõng yù kieán cho duø khaùc bieät.

2. Nhaän dieän coäng ñoàng2.3. Caùc moái quan heä trong coäng ñoàng


- Phaùt trieån coäng ñoàng laø phaùt trieån töø noäi löïc beân trong coäng ñoàng. Do ñoù, yeáu toá “noäi sinh” cuûa coäng ñoàng töø vaät chaát - tinh thaàn, töø taøi nguyeân thieân nhieân cho ñeán con ngöôøi laø yeáu toá cô baûn trong vieäc tìm hieåu vaø phaùt huy tieàm naêng aáy.

- Söï vaän haønh cuûa coäng ñoàng neáu coù söï ñoàng thuaän thì moïi hoaït ñoäng seõ suoâng seû, nhöng ñoâi luùc noù vaãn chòu söï chi phoái bôûi tính chaát toát xaáu cuûa caùc cô cheá chính thöùc hoaëc phi chính thöùc vaø tuøy thuoäc vaøo söï töông taùc giöõa hai cô cheá naøy.

2. Nhaän dieän coäng ñoàng2.4. Tieàm naêng vaø haïn cheá coäng ñoàng


Tieàm naêng coäng ñoàng laø khaû naêng, naêng löïc, taøi nguyeân thieân nhieân coù ñoù maø coøn tieàm aån, bò boû queân hay bò gaït ra ngoaøi vaø vì theá noù khoâng ñöôïc söû duïng ñuùng möùc ñeå phaùt trieån coäng ñoàng.

Caùch phaùt hieän tieàm naêng coäng ñoàng - Giuùp coäng ñoàng ñaùnh giaù ñöôïc tieàm naêng toång theå cuûa coäng ñoàng veà

maët taøi nguyeân vaät chaát vaø taøi nguyeân xaõ hoäi. - Phaùt hieän nhöõng ngöôøi coù uy tín, nhöõng laõnh tuï töï nhieân, caùc nhoùm

phi chính thöùc… - Phaùt hieän nhöõng ngöôøi coù yù kieán toát, nhöõng ngöôøi ñeà xuaát xaùc thöïc

ñeå tìm ra caên nguyeân nhaèm phaùt hieän taøi nguyeân. - Ñaùnh giaù ngöôøi daân trong coäng ñoàng qua “ngöôøi thaät vieäc thaät” trong

caùc sinh hoaït haèng ngaøy

3. Phaùt hieän tieàm naêng vaø toå chöùc tieàm naêng CÑ3.1. Phaùt hieän vaø phaùt huy tieàm naêng cuûa CÑ


Phaùt huy vaø söû duïng tieàm naêng trong PTCÑ nhö vieäc:- Ñaøo taïo, huaán luyeän laø hoaït ñoäng cô baûn ñeå xaây döïng naêng

löïc cho coäng ñoàng.- Toå chöùc vaø quaûn lyù moät caùch khoa hoïc coù theå phaùt huy toái ña

nguoàn taøi nguyeân cuûa coäng ñoàng.Vì sao taøi nguyeân bò söû duïng laõng phí?

- Taøi nguyeân khoâng ñöôïc nhaän ra, nguyeân nhaân chuû yeáu laø trình ñoä, trình ñoä yeáu keùm khoâng naém baét ñöôïc caùc thoâng tin, kieán thöùc, kinh nghieäm ngaøy moät phaùt trieån cao.

- Caùch thöùc toå chöùc vaø quaûn lyù trong vieäc saép xeáp nhaân söï chöa ñuùng ngöôøi, ñuùng vieäc chính laø khoù khaên trong khai thaùc vaø söû duïng tieàm naêng.

3. Phaùt hieän tieàm naêng vaø toå chöùc tieàm naêng CÑ3.2. Toå chöùc tieàm naêng cuûa CÑ


Thöïc taäp

Haõy toå chöùc moät buoåi thu thaäp thoâng tin veà nhu caàu, cuõng nhö nhöõng khoù khaên cuûa coäng ñoàng. Nhaèm phaùt hieän tieàm naêng cuûa coäng ñoàng, baèng phöông phaùp Thaûo luaän nhoùm taäp trung

+ Höôùng daãn hoaït ñoäng nhoùm: - Chia thaønh 2 nhoùm (4phuùt) - Choïn 4 thaønh vieân laøm taùc vieân ñieàu khieån buoåi thaûo luaän vôùi

söï tham gia chuû ñoäng cuûa ngöôøi daân (2phuùt) - Toå chöùc buoåi thaûo luaän vôùi söï tham gia chuû ñoäng cuûa ngöôøi daân

tröôùc lôùp (25phuùt) - Baùo caùo toång hôïp noäi dung thu thaäp ñöôïc trong thaûo luaän nhoùm

taäp trung (15phuùt)


Chöông 3:Tieán trình phaùt trieån coäng ñoàng


(1) Thöùc tænh coäng ñoàng: Laø vieäc giuùp ngöôøi daân trong coäng ñoàng hieåu veà chính hoï

thoâng qua: trao ñoåi, thaûo luaän, ñieàu tra nhöõng vaán ñeà khoù khaên vaø nhu caàu cuûa hoï xaùc ñònh nhöõng vaán ñeà, nhu caàu caàn öu tieân xaây döïng caùc chöông trình, döï aùn ñeå giaûi quyeát…

(2) Taêng cöôøng naêng löïc cho coäng ñoàng: Laø vieäc giuùp cho coäng ñoàng nhaän bieát caùc nguoàn löïc voán coù,

nhöõng tieàm naêng cuûa hoï, naâng cao naêng löïc trong vieäc khai thaùc vaø söû duïng nguoàn löïc naøy. Ñoàng thôøi, hoã trôï theâm nguoàn löïc töø beân ngoaøi (nhö: voán, kieán thöùc, naêng löïc toå chöùc, phöông phaùp thöïc hieän…) ñeå caùc hoaït ñoäng thöïc hieän coù hieäu quaû

1. Tieán trình phaùt trieån coäng ñoàng caên baûn


(3) Töï löïc cuûa coäng ñoàng: Thoâng qua söï taêng tröôûng veà nhieàu maët, coäng ñoàng phaûi coù

khaû naêng töï löïc. Muïc ñích chính khoâng phaûi laø giaûi quyeát heát moïi khoù khaên,

maø moãi khi gaëp khoù khaên thì coäng ñoàng phaûi bieát töï huy ñoäng taøi nguyeân beân trong vaø beân ngoaøi. Qua moãi laàn nhö vaäy coäng ñoàng seõ taêng tröôûng vaø töï löïc hôn trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa mình.



Sô ñoà Tieán trình phaùt trieån coäng ñoàng caên baûn


Coäng ñoàng thöùc tænh

Coäng ñoàng coøn yeáu keùm

Coäng ñoàng ñöôïc taêng naêng löïc

Coäng ñoàng Töï löïc

Taêng cöôøng ñoäng

löïc töï nguyeän

Hình thaønh caùc nhoùm lieân

keát

Töï tìm hieåu vaø phaân tích

Phaùt huy tieàm naêng Huaán

luyeänPhaùt huy tieàm naêng

Löôïng giaù cho töøng hoïat ñoäng vaø caû tieán trình


Böôùc 1: Löïa choïn coäng ñoàngBöôùc 2: Tieáp caän vaø nhaän dieän coäng ñoàngBöôùc 3: Hoäi nhaäp coäng ñoàngBöôùc 4: Xaây döïng, boài döôõng, taäp huaán nhoùm laõnh ñaïo noøng coátBöôùc 5: Tìm hieåu vaø phaân tích veà coäng ñoàngBöôùc 6: Hình thaønh ban ñieàu haønh vaø laäp keá hoaïch haønh ñoängBöôùc 7: Vaän ñoäng nhoùm, phaùt huy tieàm naêng nhoùm vaø cuûng coá toå

chöùc nhoùmBöôùc 8: Môû roäng caùc moái lieân keát caùc nhoùm haønh ñoäng khaùc

trong vaø ngoaøi coäng ñoàngBöôùc 9: Ruùt kinh nghieäm vaø löôïng giaù söï phaùt trieån cuûa toå chöùc

nhoùmBöôùc 10: Giai ñoaïn ruùt lui

2. Tieán trình phaùt trieån coäng ñoàng (chi tieát)


Tieâu chuaån löïa choïn coäng ñoàng tuøy theo chöông trình phaùt trieån, caàn phuø hôïp vôùi nhöõng tieâu chuaån sau:

- Phaàn ñoâng daân cö laø ngöôøi ngheøo vaø gaëp nhieàu vaán ñeà khoù khaên. Nhu caàu cuûa coäng ñoàng phuø hôïp vôùi lónh vöïc phaùt trieån vaø khaû naêng coù theå cuûa cô quan phaùt trieån.

- Coäng ñoàng coù khoaûng 150 – 250 hoä (soá löôïng hoä lyù töôûng trong phaùt trieån coäng ñoàng)

- Laõnh ñaïo ñòa phöông töông ñoái côûi môû, naém vaø hieåu roõ muïc ñích cuûa phöông phaùp phaùt trieån coäng ñoàng.

Böôùc 1: Löïa choïn coäng ñoàng


- Baèng phöông phaùp ñieàu tra, nghieân cöùu phuø hôïp vôùi vieäc tieáp caän coäng ñoàng, nhaèm coù caùi nhìn toång quan veà coäng ñoàng, hieåu sô boä veà coäng ñoàng.

- Böôùc naøy tuy khoâng thu thaäp ñöôïc nhieàu thoâng tin caàn thieát, nhöng laø böôùc khôûi ñaàu raát quan troïng giuùp cho taùc vieân chuaån bò tinh thaàn hoäi nhaäp coäng ñoàng khoâng bò bôõ ngôõ vaø hoäi nhaäp nhanh hôn.

Böôùc 2: Tieáp caän vaø nhaän dieän coäng ñoàng


- Taùc vieân ñeán trình dieän vôùi laõnh ñaïo ñòa phöông ñeå thoâng baùo nhieäm vuï cuûa mình taïi coäng ñoàng.

- Chính quyeàn ñòa phöông phaûi coù nhieäm vuï giôùi thieäu taùc vieân vôùi moät soá caùn boä tröïc tieáp laøm hoaëc ñoùng vai troø giôùi thieäu taùc vieân vôùi coäng ñoàng.

- Taùc vieân baét ñaàu hoäi nhaäp coäng ñoàng baèng phöông phaùp quan saùt tham döï (laân la vôùi ngöôøi daân).

- Taùc vieân seõ laø ngöôøi baïn thaân vôùi coäng ñoàng vaø phaûi tuaân thuû theo nguyeân taéc “ba cuøng” vôùi coäng ñoàng

- Taùc vieân phaûi luoân gìn giöõ phaåm chaát ñaïo ñöùc, hoøa nhaäp nhanh vaøo loái soáng cuûa ngöôøi daân caøng sôùm caøng thuaän tieän hôn.

Böôùc 3: Hoäi nhaäp coäng ñoàng


Qua söï phaùt hieän, löïa choïn vaø hình thaønh nhoùm noøng coát döïa vaøo moät soá tieâu chuaån sau, ngöôøi phaûi:

- thuoäc thaønh phaàn gia ñình kinh teá trung bình hoaëc thaáp- coù uy tín vaø coù aûnh höôûng tích cöïc trong coäng ñoàng.- coù suy nghó vaø yù thöùc toát ñoái vôùi moâi tröôøng xung quanh.- ñaùp öùng ñöôïc vôùi nhöõng thay ñoåi tieán boä.- coù kyõ naêng truyeàn thoâng, giao tieáp öùng xöû xaõ hoäi toát.- coù khaû naêng phaùt bieåu, dieãn ñaït vaán ñeà roõ raøng. - coù duõng khí noùi leân tieáng noùi thay cho ngöôøi daân.- luoân vì lôïi ích chung cuûa coäng ñoàng, khoâng tö lôïi.

Böôùc 4: Xaây döïng, boài döôõng nhoùm laõnh ñaïo noøng coát


- Caàn chuaån bò: . Keá hoaïch tìm hieåu coäng ñoàng . Nhöõng vaán ñeà caàn tìm hieåu . Phöông phaùp cuï theå cho töøng vaán ñeà

- Thoâng tin trong giai ñoaïn naøy taùc vieân vaø nhoùm noøng coát taäp trung tìm hieåu vaø thu thaäp nhö: kinh teá, cô sôû haï taàng, y teá, giaùo duïc, vaên hoùa, caùc vaán ñeà xaõ hoäi…

Böôùc 5: Tìm hieåu vaø phaân tích veà coäng ñoàng


Thieát laäp cô cheá quaûn lyù coù söï tham gia cuûa ñaïi dieän ngöôøi daân. Ñaây laø cô hoäi toát cho ngöôøi daân theå hieän söï tham gia cuûa mình vaø haønh ñoäng chung vì coäng ñoàng

- Baét ñaàu töø nhöõng chöông trình haønh ñoäng nhoû phuø hôïp vôùi moïi ñieàu kieän taøi nguyeân, vaät löïc cuûa coäng ñoàng. Khi ñaõ ñi vaøo neà neáp, taùc vieân baøn baïc vôùi coäng ñoàng loàng gheùp theâm caùc chöông trình khaùc.

- Thaønh laäp nhoùm haønh ñoäng theo töøng lónh vöïc chuyeân moân, ñeå phaùt huy toái ña söï tham gia cuûa ngöôøi daân vaø ñöa thaønh vieân cuûa nhoùm noøng coát laøm löïc löôïng chuû yeáu cho caùc nhoùm haønh ñoäng.

Böôùc 6: Hình thaønh ban ñieàu haønh vaø laäp keá hoaïch haønh ñoäng


Taùc vieân thöôøng xuyeân:

- Cuûng coá, toå chöùc caùc nhoùm vaø phaùt huy nhöõng saùng kieán, kinh nghieäm cuûa caùc thaønh vieân trong nhoùm.

- Giuùp nhoùm giaûi quyeát nhöõng maâu thuaãn trong caùc hoaït ñoäng nhoùm, thoâng qua vieäc huaán luyeän, ñaøo taïo, tham quan thöïc teá ñeå ruùt kinh nghieäm.

- Boài döôõng tinh thaàn ñoaøn keát, yù chí töï löïc, tính saùng taïo vaø daân chuû trong caùc nhoùm.

- Haõy ñeå cho ngöôøi daân töï ruùt ra baøi hoïc laøm theá naøo ñeå nhaän dieän vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa hoï, ñeà ra nhöõng hoaït ñoäng maø hoï coù theå laøm ñeå ñaït muïc ñích chung.

Böôùc 7: Vaän ñoäng nhoùm, phaùt huy nhoùm vaø cuûng coá nhoùm


- Caùc nhoùm caàn neân lieân keát vôùi caùc nhoùm cuøng lónh vöïc hoaït ñoäng trong coäng ñoàng vaø ôû ngoaøi coäng ñoàng, ñeå naém baét caäp nhaät thoâng tin vaø hoïc hoûi theâm kinh nghieäm.

- Haønh ñoäng naøy giuùp cho caùc nhoùm coù theâm nhieàu moái quan heä vaø ñaùp öùng toát trong nhieàu ñieàu kieän hoaøn caûnh khaùc nhau, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu hoaït ñoäng töï löïc.

Böôùc 8: Môû roäng caùc moái lieân keát caùc nhoùm haønh ñoäng


- Hoaït ñoäng löôïng giaù dieãn ra trong toå chöùc laõnh ñaïo nhoùm- Vieäc thöïc hieän löôïng giaù laø vieäc laøm dieãn ra ñònh kyø: tuaàn,

thaùng, quyù vaø caû chu kyø phaùt trieån coäng ñoàng - Muïc ñích löôïng giaù laø nhaèm ruùt kinh nghieäm cho moïi hoaït

ñoäng ñaõ laøm vaø chuaån bò cho nhöõng hoaït ñoäng tieáp theo- Löôïng giaù laø phöông phaùp giuùp caùc nhoùm nhaän ra muïc tieâu

cuûa mình ñaõ ñaët ra - Hoaït ñoäng löôïng giaù caàn coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân trong

coäng ñoàngQui trình haønh ñoäng - suy ngaãm - ruùt kinh nghieäm - haønh ñoäng, môùi laø moät tieán trình hoïc hoûi, tu chænh höõu hieäu nhaát ñoái vôùi taùc vieân coäng ñoàng vaø caùc thaønh vieân.

Böôùc 9: Ruùt kinh nghieäm vaø löôïng giaù söï phaùt trieån nhoùm


Qua thôøi gian hoaït ñoäng cuøng vôùi söï taêng naêng löïc, söùc maïnh, ñoäng löïc töï nguyeän vaø tinh thaàn töï löïc cuûa coäng ñoàng, caùc nhoùm daàn daàn chuû ñoäng trong moïi hoaït ñoäng cuûa mình.

- Giai ñoaïn naøy taùc vieân phaùt trieån baét ñaàu giaûm bôùt vai troø trong caùc nhoùm vaø ruùt daàn söï tham gia cuûa mình trong moïi hoaït ñoäng, ñeå chuaån bò ñi ñeán moät coäng ñoàng môùi.

- Tröôøng hôïp taùc vieân coäng ñoàng laø ngöôøi trong coäng ñoàng, thì cuõng ruùt daàn söï tham gia chæ coøn giöõ vai troø tö vaán khi coäng ñoàng caàn ñeán.

Böôùc 10: Taùc vieân phaùt trieån ruùt lui


(1) Nhöõng khoù khaên gaëp phaûi trong PTCÑ

- PTCÑ coøn quaù môùi meû, maø töø tröôùc ñeán nay vieäc gì cuõng töø treân ñöa xuoáng, vieäc laøm thay, laøm hoä… taïo ra tö töôûng troâng chôø yû laïi, tuaân phuïc, laøm theo cuûa ngöôøi daân

- PTCÑ laø phöông phaùp töï löïc, saùng kieán phaûi xuaát phaùt töø daân, nhöng aùp duïng vaøo thöïc teá thì raát khoù. Bôûi trình ñoä, thoùi quen cuûa caùn boä, chính quyeàn ñòa phöông coøn raát haïn cheá vaø chöa thay ñoåi kòp yeâu caàu cuûa tình hình môùi.

- Khoù khaên nhaát laø PTCÑ raát caàn thieát, nhöng söû duïng chöa ñöôïc ñoàng boä. Bôûi vì, chöa coù moät chính saùch chung cuûa nhaø nöôùc.

3. Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán tieán trình PTCÑ


(2) Taùc vieân phaùt trieån coäng ñoàng caàn phaûi:

- Coù thaùi ñoä toân troïng tuyeät ñoái ñoái vôùi ngöôøi coù traùch nhieäm ôû ñòa phöông.

- Caàn tìm ra nguyeân nhaân maâu thuaãn trong coäng ñoàng, xuaát phaùt töø:

. Yeáu toá veà baûn thaân cuûa caù nhaân . Yeáu toá veà quan ñieåm, nhaän thöùc . Yeáu toá veà vaên hoùa, phong tuïc, taäp quaùn . Yeáu toá veà lôïi ích kinh teá



(2) Taùc vieân phaùt trieån coäng ñoàng caàn phaûi:

- Tuøy theo tính chaát khaùc nhau cuûa maâu thuaãn, maø taùc vieân coù phöông phaùp xöû lyù maâu thuaãn theo caáp ñoä keát quaû cuõng khaùc nhau:

. Phöông phaùp hôïp taùc . Phöông phaùp thöông löôïng . Phöông phaùp ñoái ñaàu- Phaûi coù phaåm chaát cuûa moät taùc vieân phaùt trieån coäng ñoàng.

Nhöng quan troïng nhaát taùc vieân caàn phaûi khaùch quan – coâng baèng – trung laäp khi giaûi quyeát nhöõng khoù khaên.



Caâu hoûi thaûo luaän

1). Cách thức chọn cộng đồng để triển khai một dự án ?2). Nêu các tiêu chuẩn để chọn người nông cốt tham gia

các hoạt động cộng đồng?3). Phương pháp đánh giá có sự tham gia của người dân

là gì ?4). Những thông tin cần biết trong cộng đồng là những

thông tin gì ?5). Giải thích tính liên thông và cộng hưởng của các hoạt

động trong phát triển cộng đồng?6). Làm thế nào để tăng năng lực cho cộng đồng ?7). Khi nào tác viên cộng đồng rút lui ?


Chöông 4:VAI TRÒ VÀ PHẨM CHẤT

CỦA TÁC VIÊN PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG

(bài đọc thêm – tự học)


+ Vai troø cuûa taùc vieân PTCÑTaùc vieân coäng ñoàng laø ngöôøi coù vai troø ñeán vôùi nhöõng coäng ñoàng ngheøo, keùm phaùt trieån, laø ngöôøi bieát phöông phaùp vaø muïc tieâu cuoái cuøng giuùp cho coäng ñoàng ñi töø tình traïng yeáu keùm, khoâng haønh ñoäng ñöôïc tieán tôùi söï töï löïc trong haønh ñoäng.

Vai troø chuû ñoäng cuûa taùc vieân trong chöông trình phaùt trieån coäng ñoàng seõ giaûm daàn khi naêng löïc cuûa coäng ñoàng ñöôïc taêng leân vaø vai troø thuï ñoäng cuûa taùc vieân daàn daàn taêng leân cho ñeán khi coäng ñoàng töï löïc, töï cöôøng

1. Vai trò và nhiệm vụ của tác viên PTCD


+ Nhieäm vuï cuûa taùc vieân coäng ñoàng

- veà chuyeân moân (nghieân cöùu, huaán luyeän, toå chöùc..)- veà xuùc taùc (taïo thuaän lôïi, bieän hoä, giaûi quyeát maâu thuaãn…)- veà xaây döïng keá hoaïch haønh ñoäng, quaûn lyù toå chöùc, kieåm tra vaø giaùm saùt hoaït ñoäng

1. Vai trò và nhiệm vụ của tác viên PTCD


+ Naêng löïc cuûa taùc vieân PTCÑ- Hoïc vaán - Söùc khoûe- Kieán thöùc veà phaùt trieån xaõ hoäi noâng thoân- Kyõ naêng laäp keá hoaïch- Kyõ naêng quaûn lyù taøi chính- Kyõ naêng theo doõi - Kyõ naêng xuùc taùc vaø thuùc ñaåy hoaït ñoäng phaùt trieån- Kyõ naêng giao tieáp vaø giaûi quyeát maâu thuaãn

2. Phẩm chất của tác viên của tác viên PTCD


+ Phaåm chaát cuûa taùc vieân PTCÑ- Nhieät huyeát - Hoøa ñoàng- Kieân trì, nhaãn naïi- Khieâm toán, bieát hoïc hoûi- Trung thöïc- Khaùch quan, voâ tö- Ñaïo ñöùc, taùc phong

2. Phẩm chất của tác viên của tác viên PTCD


Noäi dung chính thaûo luaän chöông 4

1). Tác viên phải thể hiện phẩm chất con người như thế nào để có thể đáp ứng được công tác chuyên môn?

2). Bạn hãy liệt kê và mô tả ngắn gọn các vai trò của tác viên cộng đồng?

3). Theo bạn, trong công tác cộng đồng, vai trò nào mà tác viên cần quan tâm nhiều hơn hết? Tại sao?

4). Tác viên cộng đồng cần rèn luyện những kỹ năng nào để có thể giúp thành công trong công tác chuyên môn?

5). Theo bạn, để thành công trong công tác phát triển cộng đồng, bạn cần phải thay đổi chính con người của bạn, hiểu rõ vai trò của mình và trang bị các kỹ năng cần thiết, bạn có cảm thấy khó khăn gì ?


Chöông 5:Xaây döïng vaø quaûn lyù döï aùn

phaùt trieån coäng ñoàng


+ Döï aùn: laø moät toång theå coù keá hoaïch haønh ñoäng nhaèm ñaït moät soá muïc tieâu cuï theå trong moät khoaûng thôøi gian vaø trong khuoân khoå chi phí nhaát ñònh veà nguoàn löïc. Caàn phaân bieät: Döï aùn nhaùnh (Sub – Project) vaø chöông trình (Program)

+ Döï aùn PTCÑ: Laø moät loaïi döï aùn phaùt trieån nhaèm giaûi quyeát moät hay moät soá caùc vaán ñeà cuûa coäng ñoàng vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa nhieàu löïc löôïng xaõ hoäi, theå hieän baèng moät keá hoaïch can thieäp hay moät chöông trình haønh ñoäng ñöôïc xaùc ñònh bôûi moät khung thôøi gian, nhaân löïc, taøi chính vaø caùc vaán ñeà quaûn lyù khaùc.

1. Khaùi nieäm döï aùn Phaùt trieån coäng ñoàng



HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ

NHUCAÀU CÔ BAÛN

DÖÏ AÙN

PHAÙT TRIEÅN CHIEÁN LÖÔÏC

XAÕ HOÄI KH - COÂNG NGHEÄ BÌNH THÖÔØNG

MUÏC TIEÂU ÑÔN GIAÛNHIEÄU QUAÛ KH-CNHIEÄU QUAÛ XAÕ HOÄI

ÑAÀU TÖ

Y TEÁ

GIAÙODUÏC

ÑAØOTAÏO

VIEÄCLAØM

THUNHAÄP

VAÊNHOÙA

THEÅ THAO

GIAÛI TRÍ

THEÅ CHEÁ XAÕ HOÄI

COÂNGBAÈNGXAÕHOÄI

TEÄNAÏN XAÕ HOÄI

VAÁN ÑEÀXH

KHAÙC


+ Caùc chöông trình phaùt trieån coù theå öùng duïng phöông phaùp PTCÑ: - Chöông trình nhaèm laøm taêng thu nhaäp cuûa ngöôøi daân trong coäng ñoàng- Chöông trình cung caáp caùc dòch vuï xaõ hoäi - Chöông trình caûi thieän cô sôû haï taàng - Chöông trình chuyeån giao khoa hoïc - kyõ thuaät - coâng ngheä - Chöông trình toå chöùc coäng ñoàng



Vieäc thieát keá döï aùn baét ñaàu töø quaù trình hôïp taùc giöõa coäng ñoàng vaø caùc nhoùm chuyeân gia, giai ñoaïn naøy traûi qua caùc böôùc cuï theå sau:

+ Tìm hieåu coäng ñoàng + Xaùc ñònh nhu caàu + Xaây döïng muïc tieâu döï aùn + Ñaùnh giaù nguoàn löïc + Nhöõng thuaän lôïi vaø trôû ngaïi coù theå gaëp cuûa döï aùn + Hoaïch ñònh caùc noäi dung vaø keá hoaïch hoaït ñoäng

2. Quaûn lyù döï aùn Phaùt trieån coäng ñoàng2.1. Giai ñoaïn thieát keá döï aùn


+ Maãu vieát moät ñeà xuaát döï aùn:- Phaàn bìa

- Phaàn noäi dung ñeà xuaát. Trang toùm taéc. Phaàn noäi dung chính

- Phaàn phuï luïc



Phaàn bìa


Teân cô quan chuû quaûn

Ñeà nghò döï aùn

Teân döï aùn

Ñòa ñieåm, thôøi gian thieát keá döï aùn


Phaàn noäi dung ñeà xuaátTrang toùm taét döï aùn:

- Teân döï aùn vaø ñòa ñieåm trieån khai DA- Muïc ñích DA- Ngaøy khôûi söï vaø ngaøy keát thuùc DA - Toång kinh phí xin taøi trôï- Ñòa baøn thöïc hieän DA- Teân cô quan chuû quaûn DA - Teân, chöùc vuï vaø ñòa chæ nhöõng ngöôøi thöïc hieän DA- Taøi khoaûn ngaân haøng (neáu coù)- Ñòa chæ cuûa DA - Ngaøy gôûi baûn ñeà xuaát cuûa DA



Noäi dung ñeà xuaát:Daãn nhaäp - Toùm löôïc muïc ñích xin taøi trôï - Cho bieát nhoùm (caù nhaân) toå chöùc DA laø ai vaø caùc beân tham

giaNhu caàu cuûa döï aùn - Cung caáp thoâng tin lieân quan tôùi DA - Nhöõng vaán ñeà cuûa DA caàn giaûi quyeát (kinh phí, nguoàn taøi trôï…) - Neâu taàm quan troïng cuûa DA - Ai seõ laø ngöôøi höôûng lôïi töø DA (hoï laø ai) - Neâu leân nhöõng giôùi haïn cuûa DA



Muïc tieâu cuûa döï aùn - Caùc muïc tieâu phaûi xuaát phaùt töø nhu caàu thöïc - Lieät keâ muïc tieâu theo thöù töï öu tieân nhaát trôû ñi - Moâ taû keát quaû DA moät caùch chính xaùc, cuï theå vaø ño löôøng

ñuôïcPhöông phaùp cuûa döï aùn Trình baøy vaø giaûi thích phöông phaùp maø DA thöïc hieän veà: - Quaûn lyù vaø toå chöùc DA (nhaân söï, taøi chính, soå saùch, löôïng

giaù…) - Keá hoaïch vaø caùch thöùc thöïc hieän cuï theå - Phaân tích veà maët kyõ thuaät vaø thieát bò




Moâ taû döï aùn- Thôøi haïn thöïc hieän DA- Caùc hoaït ñoäng chính cuûa DA- Toå chöùc coâng vieäc vaø thôøi gian cuï theå trieån khai coâng vieäc- Döï truø kinh phí

... 321

Ngöôøi thöïc hieän

Thôøi gian thöïc hieän

Caùch thöùc tieán haønh

Noäi dung hoïat ñoäng

Hoïat ñoäng

Stt


Cheá ñoä baùo caùo vaø löôïng giaù - Ai laø ngöôøi löôïng giaù - Keá hoaïch löôïng giaù - Thôøi gian löôïng giaù - Caùch xöû lyù vaø phaân tích thoâng tin löôïng giaùTöông lai DA seõ tieáp tuïc nhö theá naøo khi: - Sau khi chaám döùt taøi trôï - Sau khi DA hoaøn thaønh - Kinh nghieäm töø DA




Kinh phíLaø phaàn öôùc tính caùc khoaûn phí toån - Giaûi trình kinh phí seõ ñöôïc söû duïng (saép xeáp theo nhöõng

khoaûn chi cho hôïp lyù) nhö: nhaân söï, phöông tieän, trang thieát bò, huaán luyeän, chi phí khaùc…

- Caùc nguoàn löïc ñöôïc hoã trôï khaùc neáu coù

...321

Chi phí thöïc hieän

Soá löôïngÑôn vò tínhNoäi dung hoïat ñoäng cuï theå

Hoïat ñoäng

Stt


Trang phuï luïc

Ñính keøm nhöõng gì lieân quan ñeán DA, vôùi coâng cuï hoã trôï ñeå giaûi trình DA theâm thuyeát phuïc:

- Danh saùch vaø thoâng tin veà caùc thaønh vieân tham gia döï aùn - Baûn ñoà, soá lieäu thoáng keâ, taøi lieäu… - Keát luaän töø nhöõng cuoäc khaûo saùt nhu caàu - Giaáy pheùp haønh chính, quyeát ñònh, giaáy giôùi thieäu…



Coù theå xem quaù trình trieån khai döï aùn laø moät quaù trình thöïc hieän nhöõng noäi dung ñaõ ñöôïc hoaïch ñònh trong baûng keá hoaïch cuûa döï aùn, bao goàm:

Caùc hoaït ñoäng phoái hôïp Caùc hoaït ñoäng giaùm saùt

Caùc hoaït ñoäng quaûn lyù

2. Quaûn lyù döï aùn Phaùt trieån coäng ñoàng2.2. Giai ñoaïn trieån khai döï aùn


Caùc hoaït ñoäng phoái hôïp

- Hoaït ñoäng phoái hôïp giuùp cho döï aùn khi chuyeån khai khoâng bò choàng cheùo, truøng laäp, giaûm chi phí vaø tieát kieäm thôøi gian, nguoàn löïc lao ñoäng, naâng cao hieäu quaû cuûa döï aùn.

- Trong quaù trình thöïc hieän DA coù nhöõng phaùt sinh ngoaøi keá hoaïch, vieäc phoái hôïp, baøn baïc ñeå ñi ñeán thoáng nhaát laø vieäc laøm caàn thieát vaø ñaûm baûo cho söï thaønh coâng cuûa DA sau naøy.



Caùc hoaït ñoäng giaùm saùt - Döï aùn ñaõ laøm ñöôïc nhöõng gì?- Caùc hoaït ñoäng cuûa DA coù thöïc hieän ñuùng nhö keá hoaïch ñaõ

ñònh ra khoâng?- Nhöõng gì chöa laøm ñöôïc? Lyù do?- Caàn phaûi chaán chænh hoaëc thay ñoåi tieán trình keá hoaïch ban

ñaàu ra sao?- Nhöõng vaán ñeà phaùt sinh dieãn ra ôû khaâu naøo?- Nhöõng hoaït ñoäng naøo caàn thay theá cho phuø hôïp vôùi tình

huoáng môùi, khi coù vaán ñeà phaùt sinh?



Caùc hoaït ñoäng giaùm saùt Caùc phöông phaùp giaùm saùt nhö: (1) Quan saùt, laéng nghe, (2)

Ñaùnh giaù, phaân tích, (3) Kieåm tra vaø ñoân ñoác.Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa giaùm saùt nhö: - Ñaûm baûo muïc tieâu cuûa DA ñöôïc thöïc hieän - Tìm ra nhöõng gì ñaõ hoaït ñoäng toát - Giuùp ngöôøi ñöôïc giaùm saùt xaùc ñònh roõ noäi dung vieäc phaûi laøm - Caûi thieän kyõ naêng coâng taùc cho caùc nhoùm - Thuùc ñaåy loøng nhieät tình tham gia cuûa caùc thaønh phaàn tham

gia vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa DA



Caùc hoaït ñoäng quaûn lyù: Quaûn lyù döï aùn ñöôïc coi nhö laø moät chu trình coù 4 giai ñoaïn:

- Giai ñoaïn 1: Khôûi ñoäng döï aùn- Giai ñoaïn 2: Toå chöùc caùc nguoàn löïc- Giai ñoaïn 3: Tieán haønh nhöõng coâng vieäc- Giai ñoaïn 4: Kieåm tra tieán ñoä

Ñeå thöïc hieän toát coâng vieäc quaûn lyù DA caàn phaûi saép xeáp phuø hôïp caùc coâng vieäc:

- Xaây döïng cô cheá quaûn lyù: - Xaây döïng vaø trieån khai keá hoaïch - Tuyeån choïn nhaân löïc



Caùc hoaït ñoäng quaûn lyù:

Trong DA PTCÑ muoán quaûn lyù toát, ngöôøi laøm coâng taùc quaûn lyù DA caàn phaûi:

- Coù caùch nhìn toång hôïp, bao quaùt vaán ñeà - Coù kyõ naêng naém baét vaán ñeà - Bieát giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng maâu thuaãn phaùt sinh.



Ñaùnh giaù DA laø phaân tích moät caùch toång theå söï thaønh coâng vaø haïn cheá cuûa moät DA ôû nhieàu khía caïnh khaùc nhau (hieäu quaû kinh teá, hieäu quaû xaõ hoäi, söï beàn vöõng cuûa döï aùn…).

Caùc giai ñoaïn ñaùnh giaù:+ Ñaùnh giaù tieàn döï aùn: Laø ñaùnh giaù tröôùc khi thöïc hieän döï aùn; xem xeùt vaø nhaän

ñònh tính chaát thích ñaùng vaø khaû naêng thöïc thi cuûa döï aùn, cuûa muïc tieâu cuï theå vaø keá hoaïch coâng vieäc.

2. Quaûn lyù döï aùn Phaùt trieån coäng ñoàng2.3. Giai ñoaïn ñaùnh giaù döï aùn


+ Ñaùnh giaù töøng tieán trình döï aùn: Laø ñaùnh giaù töøng giai ñoaïn treân cô sôû phaân tích ñeå coù bieän

phaùp ñieàu chænh kòp thôøi hoaëc thay ñoåi noäi dung, keá hoaïch nhaèm ñaûm baûo duy trì muïc tieâu cuûa döï aùn.

+ Ñaùnh giaù cuoái kyø: Laø ñaùnh giaù khi toång keát vaø keát thuùc döï aùn nhaèm xem xeùt

nhöõng muïc tieâu ñeà ra coù ñaït ñöôïc hay khoâng.

+ Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa döï aùn: Laø ñaùnh giaù hieäu quaû maø döï aùn vaø tính beàn vöõng cuûa döï aùn

ñöôïc tieán haønh sau moät thôøi gian döï aùn ñaõ hoaøn taát.



Phöông phaùp ñaùnh giaù döï aùn:+ Thieát keá ñaùnh giaù : caàn xaây döïng caùc caâu hoûi vaø heä thoáng chæ

baùo phuø hôïp cho töøng noäi dung coâng vieäc caàn ñaùnh giaù, treân cô sôû ñoù caàn coù keá hoaïch cuï theå cho hoaït ñoäng ñaùnh giaù

+ Thu thaäp thoâng tin: thoâng tin thu thaäp caàn phaûi ñaûm baûo cô sôû khaùch quan cho vieäc traû lôøi caùc caâu hoûi vaø caùc chæ baùo ñaõ ñöôïc ñaët ra

+ Phaân tích thoâng tin: vieäc phaân tích thoâng tin (ñònh löôïng - ñònh tính) ñeàu phuï thuoäc vaøo naêng löïc vaø kyõ naêng cuûa ngöôøi ñaùnh giaù. Do vaäy, caàn phaûi ñöôïc mang ra thaûo luaän, trao ñoåi ñeå kieåm chöùng laïi vaán ñeà ñöôïc neâu ra, haïn cheá söï thieân kieán, leäch laïc vaø chuû quan cuûa ngöôøi ñaùnh giaù, taïo neân nhöõng yù kieán thoáng nhaát, chung nhaát cuûa caû nhoùm nghieân cöùu ñaùnh giaù



+ Keát luaän vaø khuyeán nghò, ñeà xuaát sau ñaùnh giaù- Caân nhaéc thaät kyõ löôõng treân cô sôû xem xeùt caån troïng noäi dung cuûa baûn keá hoaïch ban ñaàu cuøng vôùi caùc muïc tieâu cuûa döï aùn.

- Khaùch quan trong ñaùnh giaù, raønh maïch trong dieãn ñaït baùo caùo- Ruùt ra ñöôïc kinh nghieäm cho caùc DA khaùc coù theå.



Thöïc haønh chöông 5

Xây dựng một đề nghị dự án phù hợp với phương pháp phát triển cộng đồng.

khxh 08 phat_trien_cong_dong_ta_xuan_hoai

Documents