khuyÕn n¤ng th¸i nguy£n - mekonginfo · 2011-11-14 · ch¦¥ng tr×nh khuyÕn n¤ng th¸i...

cH¦¥NG TR×NH KHUYÕN N¤NG TH¸I NGUY£NV× Sù PH¸t TRIÓN KHU VùC BÒN V÷NG

KHUYÕN N¤NG TH¸I NGUY£N

VíI Sù THAM GIA CñA N¤NG D¢N

TRUNG T¢M KHUYÕN N¤NG TH¸I NGUY£N PH¸T HµNHVíI Sù GIóP §ì CñA Tæ CHøC CIDSE

NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖPHµ NéI - 2001

2

Nh÷ng ng−êi tham gia

Tham gia viÕt:L−¬ng NguyÖt BÝch TT KhuyÕn n«ng Th¸i NguyªnPh¹m B×nh C«ng TT KhuyÕn n«ng Th¸i NguyªnPh¹m §øc ChiÕn TT KhuyÕn n«ng Th¸i NguyªnHoµng ThÞ Danh Phßng NN-PTNT Vâ NhaiNguyÔn ThÞ Dung Phßng NN-PTNT §ång HûNguyÔn Anh §µo TT KhuyÕn n«ng Th¸i NguyªnÇi Ngäc H¶i TT KhuyÕn n«ng Th¸i NguyªnLý ThÞ HiÖp Phßng NN-PTNT §Þnh Ho¸D−¬ng ThÞ H−¬ng Phßng NN-PTNT §ång HûNguyÔn ThÞ NhÞ TT KhuyÕn n«ng Th¸i Nguyªn§ç ThÞ Ngä Phßng NN-PTNT Vâ NhaiNguyÔn Th−êng S¬n Phßng NN-PTNT Phó L−¬ngMa V¨n Th¸i Phßng NN-PTNT Vâ NhaiHµ V¨n Th¾ng Phßng NN-PTNT §Þnh Ho¸NguyÔn ThÞ Th¹o Phßng NN-PTNT Vâ NhaiH¹c Xu©n To¸n Phßng NN-PTNT Vâ NhaiBÕ ThÞ Thu Phßng NN-PTNT §ång HûHµ ThÞ Thuû Phßng NN-PTNT §Þnh Ho¸Phïng §øc Tu©n Phßng NN-PTNT §Þnh Ho¸Lª ThÞ Yªn Phßng NN-PTNT Phó L−¬ng

Cè vÊn ph−¬ng ph¸p: Karin Eberhardt

Ban biªn tËp: NguyÔn ViÕt Khoa, NguyÔn ThÕ Hïng,

§Æng V¨n Minh, Vò Träng S¬nHo¹ sÜ: NguyÔn Léc

Kü thuËt vi tÝnh: NguyÔn Vi Hoa, Ph¹m ThÞ MÕn

Cè vÊn kü thuËt vµ tæ chøc:Vi V¨n Th− Gi¸m ®èc Së N«ng nghiÖp, kiªm Gi¸m ®èc dù ¸nÇi Ngäc H¶i Phã gi¸m ®èc TTKN, Phã Gi¸m ®èc dù ¸nPh¹m B×nh C«ng §iÒu phèi viªn dù ¸nNguyÔn V¨n Phóc Çn bé v¨n phßng CIDSETrÇn Thanh Nam Çn bé v¨n phßng CIDSE

3

Môc lôc

phÇn i - më ®Çu..................................................................................................................7

Qu¸ tr×nh x©y dùng cuèn s¸ch ............................................................................................8

Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña khuyÕn n«ng ..........................................................................10

Vai trß cña n«ng d©n tham gia c«ng t¸c khuyÕn n«ng ..................................................11

PhÇn 2 - hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng .......................................................13

HÖ thèng tæ chøc m¹ng l−íi khuyÕn n«ng tØnh th¸i nguyªn ..........................................14

Vµi nÐt vÒ tØnh Th¸i Nguyªn ............................................................................................14

HÖ thèng khuyÕn n«ng tØnh Th¸i Nguyªn........................................................................14

1. Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh...................................................................................14

2. Ban khuyÕn n«ng huyÖn, thµnh, thÞ.........................................................................15

3. Côm khuyÕn n«ng liªn x· .......................................................................................15

4. Lµng khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m tù qu¶n.................................................................15

5. Nhãm hé n«ng d©n cïng së thÝch ...........................................................................16

Çn bé khuyÕn n«ng ..........................................................................................................19

Çn bé khuyÕn n«ng lµ g× ?..............................................................................................19

KiÕn thøc..........................................................................................................................19

Kü n¨ng............................................................................................................................19

Th¸i ®é .............................................................................................................................20

Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña çn bé khuyÕn n«ng ............................................................20

Côm khuyÕn n«ng ..............................................................................................................22

ThÕ nµo lµ côm khuyÕn n«ng ? ........................................................................................22

T¹i sao ph¶i h×nh thµnh côm khuyÕn n«ng?.....................................................................22

Môc tiªu ...........................................................................................................................22

4

Ho¹t ®éng cña côm ..........................................................................................................22

KÕt qu¶ .............................................................................................................................23

Lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n ...............................................................................................24

ThÕ nµo lµ lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n ..............................................................................24

Môc tiªu ...........................................................................................................................24

Çc b−íc thùc hiÖn...........................................................................................................25

C¬ cÊu vµ nhiÖm vô cña Ban ph¸t triÓn lµng ....................................................................26

Nhãm së thÝch.....................................................................................................................28

ThÕ nµo lµ nhãm së thÝch ? ..............................................................................................28

T¹i sao ph¶i thµnh lËp nhãm së thÝch? .............................................................................28

Môc tiªu ...........................................................................................................................28

Çc b−íc thµnh lËp...........................................................................................................29

Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña nhãm së thÝch.........................................................................29

KÕt qu¶ .............................................................................................................................30

Ho¹t ®éng nhãm së thÝch c©y ¨n qu¶ t¹i lµng La §−êng .................................................32

PhÇn 3 - Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng........................................................................33

§iÒu tra x¸c ®Þnh nhu cÇu cña n«ng d©n cã sù tham gia...............................................34

Kh¸i niÖm.........................................................................................................................34

Môc tiªu ...........................................................................................................................34

Çc b−íc chuÈn bÞ ............................................................................................................34

Çc néi dung tiÕn hµnh ®iÒu tra .......................................................................................35

KÕt qu¶ ®iÒu tra nhu cÇu n«ng d©n lµng Ao Vµng ...........................................................42

X©y dùng m« h×nh qu¶n lý thuû lîi cã sù tham gia cña n«ng d©n................................43

ThÕ nµo lµ m« h×nh qu¶n lý thuû lîi cã sù tham gia cña n«ng d©n..................................43

T¹i sao ph¶i x©y dùng m« h×nh ........................................................................................43

5

Môc tiªu ...........................................................................................................................43

Çc b−íc thùc hiÖn...........................................................................................................43

X©y dùng m« h×nh kü thuËt ®Çu t− thÊp..........................................................................49

ThÕ nµo lµ m« h×nh kü thuËt ®Çu t− thÊp ? .......................................................................49

T¹i sao ph¶i lµm? .............................................................................................................49

Môc ®Ých ..........................................................................................................................49

Tiªu chuÈn ®Ó lùa chän kü thuËt thÝch hîp ......................................................................49

Mét sè lo¹i h×nh kü thuËt ®Çu t− thÊp ®−îc sö dông cho n«ng d©n nghÌo t¹i tØnh Th¸iNguyªn.............................................................................................................................49

Çc b−íc thùc hiÖn...........................................................................................................50

TÝn dông khuyÕn n«ng.......................................................................................................54

TÝn dông khuyÕn n«ng lµ g× ? ..........................................................................................54

T¹i sao ph¶i lµm tÝn dông khuyÕn n«ng ? ........................................................................54

Môc tiªu ...........................................................................................................................55

Çc b−íc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh tÝn dông khuyÕn n«ng .................................................56

N©ng cao n¨ng lùc çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n.....................................................60

ThÕ nµo lµ n¨ng lùc? ........................................................................................................60

T¹i sao ph¶i n©ng cao n¨ng lùc ? .....................................................................................60

Lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao n¨ng lùc ? ................................................................................60

§µo t¹o cã sù tham gia cña n«ng d©n...............................................................................62

§µo t¹o cã sù tham gia lµ g× ? ..........................................................................................62

T¹i sao ®µo t¹o ph¶i cã sù tham gia cña n«ng d©n? .........................................................62

Môc tiªu ...........................................................................................................................63

Çc b−íc thùc hiÖn...........................................................................................................63

NhËn thøc vÒ giíi trong sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n bÒn v÷ng.................67

Kh¸i niÖm.........................................................................................................................67

T¹i sao ph¶i ®−a vÊn ®Ò giíi vµo ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng? ..............................................67

6

Môc tiªu ...........................................................................................................................67

Çc néi dung thùc hiÖn ....................................................................................................68

KÕt qu¶ .............................................................................................................................69

TruyÒn th«ng khuyÕn n«ng ...............................................................................................71

TruyÒn th«ng khuyÕn n«ng lµ g×? ....................................................................................71

T¹i sao ph¶i truyÒn th«ng khuyÕn n«ng? .........................................................................71

Môc tiªu ...........................................................................................................................72

Çc h×nh thøc truyÒn th«ng khuyÕn n«ng ........................................................................72

Çc b−íc x©y dùng t− liÖu truyÒn th«ng khuyÕn n«ng.....................................................73

KÕt qu¶ .............................................................................................................................73

KiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã sù tham gia ...........................................77

ThÕ nµo lµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã sù tham gia ...........................................77

Môc tiªu ...........................................................................................................................77

Çch tiÕn hµnh..................................................................................................................77

§¸nh gi¸ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã sù tham gia ...........................................................80

Kh¸i niÖm.........................................................................................................................80

Môc ®Ých ..........................................................................................................................80

Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh.....................................................................................................80

7

phÇn i - më ®Çu

qu¸ tr×nh x©y dùng cuèn s¸ch

Cuèn s¸ch nµy do mét nhãm gåm 20 çn bé khuyÕn n«ng huyÖn vµ Trung t©m khuyÕn n«ngtØnh Th¸i Nguyªn, víi sù hç trî cña tæ chøc phi chÝnh phñ CIDSE. Trong m−êi n¨m qua, tæchøc CIDSE vµ Trung t©m khuyÕn n«ng Th¸i Nguyªn ®· cïng nhau thùc hiÖn vµ hoµn thiÖnçc ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña n«ng d©n. C¶ hai bªn ®Òu thÊy r»ng ®· ®Õnlóc ph¶i tµi liÖu hãa nh÷ng viÖc ®· lµm ®−îc nh»m chia sÎ kinh nghiÖm vµ h−íng dÉn chonh÷ng ng−êi quan t©m sö dông ph−¬ng ph¸p nµy.Cuèn s¸ch nµy ®−îc x©y dùng trong vßng t¸m tuÇn, qua hai ®ît héi th¶o: héi th¶o chuÈn bÞ vµhéi th¶o biªn tËp. Gi÷a hai héi th¶o lµ thêi gian ®Ó çc thµnh viªn viÕt bµi. Qu¸ tr×nh nµy®−îc øng dông theo mét ph−¬ng ph¸p héi th¶o do ViÖn T¸i thiÕt n«ng th«n quèc tÕ (IIRR)khëi x−íng, th−êng ®−îc sö dông ®Ó ph¸t triÓn çc s¸ch t− liÖu. §©y lµ ph−¬ng ph¸p nh»mtËp trung nh÷ng ng−êi cã chuyªn m«n, cã kinh nghiÖm ®Ó cïng lµm viÖc t¹i mét ®Þa ®iÓm,trong mét kho¶ng thêi gian ®ñ ®Ó lµm ra mét cuèn s¸ch vÒ mét chñ ®Ò nhÊt ®Þnh. ý t−ëng cñaph−¬ng ph¸p nµy lµ “nhiÒu ng−êi th× bao giê còng h¬n mét ng−êi”. Qua nhiÒu lÇn gãp ý b»ngph−¬ng ph¸p khuyÕn khÝch th¶o luËn, kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc cña nhiÒu ng−êi ®· ®−îc kÕthîp víi nhau cho ®Õn khi tÊt c¶ çc ®iÓm cÇn thiÕt cña mçi néi dung ®−îc liÖt kª ®Çy ®ñ vµs¾p xÕp theo mét thø tù hîp lý. S¶n phÈm cuèi cïng lµ mét b¶n dù th¶o kh¸ hoµn chØnh cñacuèn s¸ch t− liÖu.Héi th¶o chuÈn bÞ ®−îc tæ chøc t¹i thµnh phè Th¸i Nguyªn tõ ngµy 24 ®Õn 28 th¸ng 10 n¨m2000, nh»m x¸c ®Þnh çc chñ ®Ò cÇn ®−a vµo cuèn s¸ch, thiÕt kÕ bè côc tæng thÓ, còng nh−cñng cè kü n¨ng viÕt vµ pháng vÊn cña çc thµnh viªn tham gia, ®ång thêi lËp ra kÕ ho¹ch viÕtb¶n dù th¶o ®Çu tiªn cña cuèn s¸ch. Trong héi th¶o nµy, chóng t«i còng lµm viÖc theo nhãmnh»m lËp ra dµn ý cña hÇu hÕt çc chñ ®Ò, mçi thµnh viªn ®−îc giao nhiÖm vô viÕt mét chñ®Ò.

Héi th¶o chuÈn bÞX¸c ®Þnh chñ ®Ò vµ viÕt dµn ýCñng cè kü n¨ng viÕtGiao nhiÖm vô vµ lËp kÕ ho¹ch c«ng viÖc

Tõng t¸c gi¶Thu thËp th«ng tinViÕt b¶n dù th¶o ®Çu tiªn

Héi th¶o biªn tËpGãp ý b¶n th¶o lÇn mét, söa ch÷a, bæ sungGãp ý b¶n th¶o lÇn hai, söa ch÷a, bæ sungGãp ý b¶n th¶o lÇn ba, hoµn thiÖn

9

Trong th¸ng 11, çc thµnh viªn cã bèn tuÇn ®Ó thu thËp th«ng tin vµ viÕt b¶n dù th¶o ®Çu tiªncña bµi viÕt ®−îc giao. NhiÒu ng−êi trong sè hä còng nhê ®ång nghiÖp vµ cÊp trªn cña m×nhxem gióp b¶n th¶o ®Çu tiªn. CÇn l−u ý r»ng, ®èi víi nhiÒu ng−êi, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn hä ph¶iviÕt, h¬n n÷a viÖc nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn trong “thêi gian r¶nh rçi” mµ çn bé khuyÕn n«ngl¹i rÊt bËn rén vµo thêi ®iÓm nµy.

Héi th¶o biªn tËp ®−îc tæ chøc tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 14 th¸ng 12 t¹i thµnh phè Th¸i Nguyªn.Tuy nhiªn, ®Ó çc t¸c gi¶ ph¶i lµm viÖc vÊt v¶ ®−îc tho¶i m¸i h¬n (vµ ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nhgãp ý ®−îc tËp trung h¬n) tuÇn thø hai cña héi th¶o ®−îc tæ chøc t¹i khu du lÞch hå Nói Cèc.Trong ®ît héi th¶o nµy, çc thµnh viªn ®· ph¶i tr¶i qua ba vßng, lÇn l−ît ph¶i tr×nh bµy bµiviÕt cho c¶ nhãm gãp ý vµ söa ch÷a bµi viÕt cña m×nh. Çc t¸c gi¶ ®−îc mét nhãm hç trîgåm mét häa sÜ, ba ng−êi biªn tËp, hai nh©n viªn vi tÝnh gióp ®¸nh m¸y vµ tr×nh bµy, métng−êi h−íng dÉn vµ mét ng−êi phiªn dÞch.Qu¸ tr×nh gãp ý ®−îc hç trî sö dông mét m¸y ®Ìn chiÕu ®Ó mäi ng−êi cã thÓ gãp ý vµ söach÷a trùc tiÕp trªn nÒn ®Ìn chiÕu khi cÇn thiÕt. Ngoµi ra còng cã mét b¶ng tr¾ng vµ giÊy to ®ÓvÏ çc s¬ ®å vµ ghi ý kiÕn ®ãng gãp theo tr×nh tù th¶o luËn, hoÆc ®Ó häa sÜ vÏ nhanh bøc ph¸chäa vµ bæ sung, söa ®æi cho ®Õn khi çc thµnh viªn hµi lßng. Sau mçi ®ît gãp ý, ng−êi viÕt vµng−êi biªn tËp ph¶i lµm viÖc trùc tiÕp víi nh©n viªn m¸y tÝnh nh»m söa ch÷a theo çc gãp ý.Sau khi ®· ®−îc söa, b¶n th¶o ®ã ®−îc göi ngay sang m¸y ph«t«copy ®Ó mçi thµnh viªn ®Òucã mét b¶n cho ®ît gãp ý liÕp theo. Nh»m tiÕt kiÖm thêi gian vµ c«ng søc, vßng gãp ý thø bavµ còng lµ lÇn cuèi cïng cña mçi chñ ®Ò ®−îc tõng thµnh viªn thùc hiÖn, mçi ng−êi ph¶i trùctiÕp gãp ý vµo b¶n th¶o hä nhËn ®−îc.Trong qu¸ tr×nh nµy, mçi phÇn cña cuèn s¸ch ®Òu cã c«ng ®ãng gãp cña tõng thµnh viªn, v×kh«ng cã bµi viÕt nµo lµ kh«ng ph¶i söa ch÷a sau mçi vßng gãp ý. Mét sè bµi viÕt ®· ph¶ithay ®æi träng t©m trong qu¸ tr×nh viÕt l¹i, mét sè bµi l¹i ®−îc giao cho ng−êi kh¸c viÕt trongqu¸ tr×nh héi th¶o. Khã kh¨n lín nhÊt ë ®©y lµ tû lÖ tham gia ch−a ®Çy ®ñ trong ®ît héi th¶obiªn tËp. V× ®ît héi th¶o nµy ®−îc tæ chøc vµo th¸ng 12, nhiÒu t¸c gi¶ viÕt bµi ®Çu tiªn v× bËnhäp hµnh vµ çc c«ng viÖc cuèi n¨m nªn kh«ng thÓ tham dù héi th¶o mét çch ®Çy ®ñ. VµotuÇn thø hai, mÆc dï héi th¶o chØ cßn Ýt ng−êi, nh−ng nh÷ng ng−êi cßn l¹i ®· tËp trung hÕt søckÕt thóc héi th¶o ®ît hai, b¶n th¶o cuèi cïng cña cuèn s¸ch ®· ®−îc viÕt vµ tr×nh bµy hoµnchØnh, ®ång thêi ng−êi viÕt vµ ng−êi biªn tËp ®· ®−îc n©ng cao kü n¨ng vÒ viÕt bµi, biªn tËp,còng nh− kiÕn thøc vÒ khuyÕn n«ng. ChØ cÇn ng−êi ®äc häc hái ®−îc mét nöa nh÷ng g× ®·viÕt trong cuèn s¸ch nµy chóng t«i còng cã thÓ coi lµ mét thµnh c«ng.

10

Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña khuyÕn n«ng

LËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng dùa vµo nhu cÇu cña c¬ së

• Phï hîp víi nhu cÇu, nguyÖn väng cña n«ng d©n

• S¸t víi thùc tÕ, cã tÝnh kh¶ thi cao

Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cÇn cã sù tham gia cña n«ng d©n

• N©ng cao tr¸ch nhiÖm cña n«ng d©n trong c«ng t¸c khuyÕn n«ng

• T¹o ®−îc sù tù tin cho n«ng d©n

• N©ng cao n¨ng lùc cña tõng n«ng d©n vµ c¶ céng ®ång nh»m ph¸t huy cao vai trß tù qu¶ncña céng ®ång, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

• N©ng cao tÝnh céng ®ång trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng nh− trong cuéc sèng

Tù nguyÖn tham gia vµo çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng

• X¸c ®Þnh ®óng ®èi t−îng tham gia çc ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng bëi n«ng d©n chØ tùnguyÖn tham gia khi cã nhu cÇu thùc sù

Phèi hîp víi chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ vµ çc tæ chøc kh¸c

• N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng

• Ph¸t huy mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn céng ®ång

Nguyªn t¾c "vÕt dÇu loang"

Lµ ho¹t ®éng dùa trªn nguyªn t¾c tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ qui m« nhá tíis¶n xuÊt ®¹i trµ. §iÓn h×nh cña nguyªn t¾c nµy lµ viÖc x©y dùng çc « mÉu tr×nh diÔn, ®ÆcbiÖt lµ tr×nh diÔn çc kü thuËt ®¬n gi¶n, ®Çu t− thÊp.

• B¾t ®Çu qui m« nhá (« mÉu) dÔ lµm

• Cã søc thuyÕt phôc v× ng−êi d©n ®−îc nghe, nh×n, sê thÊy

• Gi¶m rñi do cho n«ng d©n

• T¹o kinh nghiÖm vÒ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý çc lo¹i h×nh kü thuËt míi cho n«ng d©n vµ çnbé khuyÕn n«ng tr−íc khi ®−a ra s¶n xuÊt ®¹i trµ.

11

Vai trß cña n«ng d©n tham gia c«ng t¸c khuyÕn n«ng

HÖ thèng qu¶n lý hµnh chÝnh bao cÊp mang tÝnh chØ ®¹o tõ trªn xuèng nªn kh«ng phï hîp víi®iÒu kiÖn vµ nhu cÇu thùc tÕ cña ng−êi d©n, ch−a khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng vµ nguån lùc s½n cãcña ®Þa ph−¬ng. Sau khi ruéng ®Êt ®· ®−îc giao cho n«ng d©n qu¶n lý, ng−êi n«ng d©n ®·thùc sù trë thµnh ng−êi chñ trªn m¶nh ®Êt cña hä.

Ng−êi n«ng d©n tham gia vµo c«ng t¸c khuyÕn n«ng nh»m:

• T¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n ph¸t huy tÝnh tù lùc, tù chñ, vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nhtrong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chÝnh hä.

• N©ng cao n¨ng lùc cña n«ng d©n trong c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héinh»m ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn céng ®ång bÒn v÷ng.

• Ph¸t huy tiÒm n¨ng trÝ tuÖ, kinh nghiÖm cña n«ng d©n trong ph¸t triÓn céng ®ång.

Sù tham gia cña n«ng d©n xuyªn suèt c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nh−:

• X¸c ®Þnh nhu cÇu

• LËp kÕ ho¹ch

• Thùc hiÖn kÕ ho¹ch

• KiÓm tra gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸.

12

N«ng d©n tham gia ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng qua çc tæ chøc vµ ho¹t ®éng sau:

• Nhãm së thÝch

• Lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n

• X©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn

• Ho¹t ®éng céng ®ång

• KhuyÕn n«ng viªn c¬ së

• N«ng d©n ®Çu mèi

• Héi th¶o dÇu bê

• Tham quan

• Tñ s¸ch khuyÕn n«ng.

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo c¬ chÕ qu¶n lý míi víi sù tham gia cña n«ngd©n cßn gÆp mét sè khã kh¨n sau:

• N«ng d©n ch−a thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr−êng.

• N«ng d©n quen lµm theo sù chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña cÊp trªn.

• Nguån vèn tÝch luü cña n«ng d©n cßn Ýt, hä sî rñi ro nªn ch−a m¹nh d¹n tham gia vµo çcthö nghiÖm trªn ®ång ruéng.

• Çn bé n«ng nghiÖp ch−a cã ph−¬ng ph¸p lµm viÖc khoa häc.

13

PhÇn 2 - hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng

14

HÖ thèng tæ chøc m¹ng l−íi khuyÕn n«ng tØnh th¸inguyªn

Vµi nÐt vÒ tØnh Th¸i Nguyªn

Th¸i Nguyªn lµ tØnh miÒn nói thuéc miÒn B¾c ViÖt Nam, ®−îc t¸i thµnh lËp n¨m 1997 trªn c¬së chia t¸ch tØnh B¾c Th¸i cò. D©n sè gåm 1.060.300 ng−êi, víi 217.800 hé, bao gåm 8 d©ntéc anh em chung sèng. Toµn tØnh cã 9 ®¬n vÞ hµnh chÝnh (7 huyÖn, 1 thµnh phè, 1 thÞ x·) víitæng sè 180 x· ph−êng vµ thÞ trÊn: Cã 1 huyÖn vïng cao, 1 08 x· miÒn nói vµ 18 x· vïng cao.D©n sè ph©n bè kh«ng ®Òu, tËp trung ë thµnh phè, thÞ x· ®«ng h¬n ë çc n¬i kh¸c. Th¸iNguyªn ®−îc coi lµ n¬i giao l−u kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña çc tØnh miÒn nói ViÖt B¾c.

DiÖn tÝch tù nhiªn lµ 3500km2, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 13%. S¶n xuÊt n«ng nghiÖpchñ yÕu lµ trång lóa, hoa mµu, c©y c«ng nghiÖp (chÌ).

Lµ mét tØnh miÒn nói cã nhiÒu khã kh¨n, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chÝnh. Tû lÖ hé ®ãi nghÌochiÕm 13%, t−¬ng ®−¬ng kho¶ng 30.000 hé. TØnh Th¸i Nguyªn ®· x¸c ®Þnh biÖn ph¸p hµng®Çu lµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, nh»m t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vËt nu«i,tõng b−íc t¨ng thu nhËp cho çc hé n«ng d©n, gãp phÇn tÝch cùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Méttrong çc gi¶i ph¸p quan träng lµ ¸p dông nhanh vµ cã hiÖu qu¶ çc tiÕn bé kü thuËt vµo s¶nxuÊt n«ng l©m nghiÖp th«ng qua ho¹t ®éng khuyÕn n«ng.

HÖ thèng khuyÕn n«ng tØnh Th¸i Nguyªn

Tõ n¨m 1991, Tæ chøc CIDSE gióp ®ì cho tØnh Th¸i Nguyªn dù ¸n ®µo t¹o l¹i ®éi ngò çn békü thuËt n«ng, l©m nghiÖp thuû lîi. KÕt qu¶ cã 1 05 çn bé kü thuËt trång trät vµ ch¨n nu«i®· ®−îc ®µo t¹o. Cïng víi viÖc gióp ®ì ®µo t¹o, tæ chøc CIDSE hç trî cho çc çn bé küthuËt mét sè vèn ®Ó cïng víi n«ng d©n tr×nh diÔn vµ s¶n xuÊt thö mét sè « mÉu víi çc küthuËt kh¸c nhau ®Ó so s¸nh víi çc kü thuËt n«ng d©n ®ang ¸p dông, lµm tiÒn ®Ò cho çc ho¹t®éng khuyÕn n«ng sau nµy. KÕt qu¶ næi bËt cña ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i tØnh Th¸i Nguyªntrong nh÷ng n¨m qua lµ ®· h×nh thµnh hÖ thèng tæ chøc m¹ng l−íi khuyÕn niing tõ tØnhxuèng c¬ së víi nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng linh ho¹t vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao.

1. Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh

Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh trùc thuéc Së N«ng nghiÖp víi tæng sè biªn chÕ ban ®Çu 12ng−êi, ®Õn nay lµ 27 ng−êi, phÇn lín cã tr×nh ®é ®¹i häc. Trung t©m cã nhiÖm vô:

• X©y dùng kÕ ho¹ch çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n khuyÕn n«ng - khuyÕn l©m cho c¶ giai ®o¹n 5n¨m, tr×nh Së vµ UBND tØnh phª duyÖt. Hµng n¨m Trung t©m cã nhiÖm vô cô thÓ ho¸ kÕho¹ch thùc hiÖn ®Ó tr×nh Së vµ tØnh .

• §µo t¹o kü n¨ng khuyÕn n«ng cho çn bé khuyÕn n«ng cÊp huyÖn vµ côm ®Ó hä thùc hiÖnnhiÖm vô chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt n«ng l©m ng− nghiÖp cho n«ng d©n, cung cÊpth«ng tin vÒ thÞ tr−êng, gi¸ c¶ çc s¶n phÈm n«ng l©m ng− nghiÖp cho n«ng d©n.

• X©y dùng mét sè m« h×nh tr×nh diÔn khuyÕn n«ng cÊp tØnh ®Ó lµm c«ng cô ®µo t¹o choçn bé khuyÕn n«ng cÊp huyÖn.

15

• Quan hÖ víi çc tæ chøc trong vµ ngoµi n−íc ®Ó tranh thñ sù gióp ®ì vÒ ph−¬ng ph¸pkhuyÕn n«ng míi vµ nguån vèn phôc vô ho¹t ®éng khuyÕn n«ng.

• Phèi hîp chÆt chÏ víi çc c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng ®Ó thùc hiÖn tuyªn truyÒn khuyÕnn«ng, tæ chøc çc cuéc th¨m quan héi th¶o ®Ó chia sÎ kinh nghiÖm khuyÕn n«ng gi÷a çchuyÖn trong tØnh.

• Tæng kÕt, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn.

• Thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô kh¸c do gi¸m ®èc Së giao.

2. Ban khuyÕn n«ng huyÖn, thµnh, thÞ

Ban khuyÕn n«ng huyÖn, thµnh, thÞ trùc thuéc UBND huyÖn, bao gåm 5 ng−êi, 4 ng−êi lµmkhuyÕn n«ng kiªm nhiÖm vµ 1 ng−êi lµm ®iÒu phèi viªn chuyªn tr¸ch.

Ban khuyÕn n«ng huyÖn lµ c¬ quan tham m−u gióp UBND huyÖn, thÞ tæ chøc triÓn khai thùchiÖn çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn, chÞu sù chØ ®¹o ®iÒu hµnh vÒ nghiÖp vôkhuyÕn n«ng cña Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh vµ cã çc nhiÖm vô sau:

• X©y dùng kÕ ho¹ch ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m hµng n¨m cña huyÖn do UBNDhuyÖn xem xÐt quyÕt ®Þnh.

• TiÕp nhËn vµ triÓn khai çc ch−¬ng tr×nh, dù ¸n khuyÕn n«ng ®−îc tØnh huyÖn vµ çc tæchøc trong vµ ngoµi n−íc hç trî.

• Phèi hîp chÆt chÏ víi çc phßng ban thuéc Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh tæ chøc çc kho¸®µo t¹o chuyªn m«n nghiÖp vô khuyÕn n«ng cho çn bé khuyÕn n«ng côm, çc khuyÕnn«ng viªn th«n b¶n.

• H−íng dÉn vµ x©y dùng mét sè « mÉu tr×nh diÔn khuyÕn n«ng cÊp huyÖn, lµm c¬ së ®Ó®µo t¹o vµ nh©n réng m« h×nh. Tæ chøc çc cuéc héi th¶o, th¨m quan chÐo vÒ c«ng t¸ckhuyÕn n«ng nh»m häc hái vµ chia sÎ kinh nghiÖm, cung cÊp th«ng tin vÒ khuyÕn n«nggi÷a huyÖn nµy víi huyÖn kh¸c.

• Tæng kÕt, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh dù ¸n khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn huyÖn.

3. Côm khuyÕn n«ng liªn x·

Côm khuyÕn n«ng liªn x· bao gåm çc çn bé khuyÕn n«ng Nhµ n−íc, trùc thuéc Ban khuyÕnn«ng huyÖn. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña côm khuyÕn n«ng sÏ ®−îc tr×nh bµy cô thÓ trong bµiviÕt riªng. HiÖn nay toµn tØnh cã 41 côm khuyÕn n«ng liªn x· víi 132 çn bé khuyÕn n«ng. ëmçi côm khuyÕn n«ng ®−îc bè trÝ tõ 3 - 4 çn bé (mçi côm cã tõ 3 - 5 x· tuú theo ®iÒu kiÖntù nhiªn, canh t¸c cña tõng x· ®Ó bè trÝ çc côm vµ çn bé cho hîp lý). Mçi côm cã 1 çn békü thuËt trång trät, 1 çn bé kü thuËt ch¨n nu«i, 1 çn bé kü thuËt l©m nghiÖp hoÆc thuû s¶n.

4. Lµng khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m tù qu¶n

HiÖn nay toµn tØnh cã 52 lµng khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m tù qu¶n, mçi lµng bÇu ra ban khuyÕnn«ng th«n b¶n (ban ph¸t triÓn lµng). Ban ph¸t triÓn lµng cã tõ 3 - 5 ng−êi, hÇu hÕt lµ nh÷ngng−êi cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt, ®¹i diÖn cho xãm vµ çc tæ chøc ®oµn thÓ ë lµng, ®−îc céng®ång tÝn nhiÖm bÇu ra. Ban khuyÕn n«ng th«n b¶n kh«ng cã l−¬ng. NÕu lµ çn bé tr−ëngth«n, hoÆc ®Çu ngµnh cña x· th× ®−îc h−ëng phô cÊp do ng©n s¸ch x· chi tr¶.

16

5. Nhãm hé n«ng d©n cïng së thÝch

Nhãm hé n«ng d©n cïng së thÝch lµ nh÷ng hé n«ng d©n cã cïng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt gièngnhau, cã nh÷ng khã kh¨n gièng nhau, cã nhu cÇu ¸p dông kü thuËt gièng nhau. Nhãm cã thÓgåm 5, 7 hoÆc 15 hé, nh−ng Ýt nhÊt ph¶i cã tõ 3 hé trë lªn. Nh÷ng kü thuËt ®Ò xuÊt ph¶i phïhîp víi ®èi t−îng n«ng d©n nghÌo (23 kü thuËt ®· ®−îc x¸c ®Þnh). HiÖn nay trong toµn tØnhcã kho¶ng 2500 nhãm së thÝch.

Víi hÖ thèng khuyÕn n«ng hoµn chØnh, cã c¬ chÕ ho¹t ®éng hîp lý, trong nh÷ng n¨m qua ®·gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¨ng tæng s¶n l−îng l−¬ng thôc cña tØnh tõ trªn 20 v¹n tÊn n¨m1991 lªn trªn 30 v¹n tÊn n¨m 1999.

17

S¬ ®å tãm t¾t hÖ thèng tæ chøc khuyÕn n«ng khuyÕn l©m Th¸i Nguyªn

18

Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra sau 10 n¨m ho¹t ®éng khuyÕn n«ngtØnh Th¸i Nguyªn

• Ph¶i cã chñ tr−¬ng vµ ®Þnh h−íng ®óng, kÞp thêi.

• Ph¶i cã mét tæ chøc bé m¸y, ®éi ngò çn bé khuyÕn n«ng ®ñ m¹nh, cãn¨ng lùc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng tõ tØnh ®Õn c¬së, tæ chøc ®éi ngò çn bé khuyÕn n«ng theo nhãm ®a ngµnh g¾n víi c¬ sës¶n xuÊt (x·, th«n b¶n) ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tæ chøc, ®µo t¹o, chuyÓngiao c«ng nghÖ phï hîp ®Õn çc ®èi t−îng n«ng d©n kh¸c nhau.

• Cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch phï hîp, râ rµng, cô thÓ nhµm thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸ttriÓn, ®ång thêi khuyÕn khÝch, ®éng viªn ®−îc ®éi ngò çn bé khuyÕn n«ngtÝch cùc b¸m c¬ së vµ gióp ®ì cã hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cñan«ng d©n.

• Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nhÊt thiÕt ph¶i nh»m thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh,dù ¸n cô thÓ. Çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n ®ã ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cñang−êi n«ng d©n ë mét ®Þa bµn cô thÓ.

• Phèi hîp chÆt chÏ víi çc ngµnh, ®oµn thÓ ®Ó t¹o søc m¹nh t«ng hîp trongho¹t ®éng khuyÕn n«ng, tõng b−íc x· héi ho¸ c«ng t¸c khuyÕn n«ng.

• Quan hÖ tèt vµ tranh thñ sù gióp ®ì cña çc c¬ quan Trung −¬ng, çc tæchøc quèc tÕ nh»m ngµy cµng hoµn thiÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éngkhuyÕn n«ng, gióp ®ì cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao ®êi sèng cña ng−êi n«ngd©n.

19

çn bé khuyÕn n«ng

Çn bé khuyÕn n«ng lµ g× ?

Lµ ng−êi lµm viÖc trùc tiÕp, th−êng xuyªn víi n«ng d©n trong c«ng t¸c ph¸t triÓn n«ng th«n.Çn bé khuyÕn n«ng ph¶i cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng thùc hµnh vÒ n«ng nghiÖp nh−: trång trät,ch¨n nu«i, l©m nghiÖp, thuû lîi...§Ó lµm tèt c«ng viÖc, çn bé khuyÕn n«ng cÇn cã kiÕn thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é phï hîp.

KiÕn thøc

• Giái vÒ chuyªn m«n chÝnh

• Am hiÓu mét sè chuyªn m«n cã liªn quan trong n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n

• Am hiÓu vÒ HiÕn ph¸p, ph¸p luËt vµ chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ N−íc

• Giíi

• D©n téc, tËp qu¸n

• Y tÕ, gi¸o dôc

• TÝn dông

• H¹nh phóc gia ®×nh, d©n sè

Kü n¨ng

• TruyÒn ®¹t kü thuËt tíi n«ng d©n nh− nãi chuyÖn, diÔn ®¹t.

• Thu thËp, tæng hîp, ph©n tÝch th«ng tin vµ b¸o ço

• Tæ chøc n«ng d©n (thµnh lËp nhãm së thÝch, lµng KNTQ...)

• Tæ chøc x©y dùng çc m« h×nh

• Giao tiÕp, pháng vÊn

• ViÕt

• Nghe

• Linh ho¹t xö lý çc t×nh huèng, gi¶i quyÕt m©u thuÉn

• KiÓm tra, ®¸nh gi¸, gi¸m s¸t

• LËp kÕ ho¹ch

• H−íng dÉn ngoµi hiÖn tr−êng

• H−íng dÉn héi th¶o, héi häp.

20

Th¸i ®é

• Yªu nghÒ

• NhiÖt t×nh, cëi më, kh«ng ng¹i khã

• T«n träng vµ l¾ng nghe ý kiÕn cña n«ng d©n

• Khiªm tèn häc hái tõ cÊp trªn, ®ång nghiÖp vµ n«ng d©n

• Tù chñ, m¹nh d¹n vµ s¸ng t¹o trong c«ng viÖc

• Cã th¸i ®é cëi më víi mäi ng−êi

B¹n cã muèn thö kiÓm tra th¸i ®é cña m×nh kh«ng?

Mêi b¹n h∙y thö tr¶ lêi mét sè c©u hái sau:

• B¹n cã tin lµ n«ng d©n th«ng minh, cã n¨ng lùc vµ ®¸ng t«n träng kh«ng?

• B¹n cã vui lßng ®Ó häc hái tõ hä kh«ng?

• B¹n cã th«ng c¶m víi n«ng d©n vÒ nh÷ng khã kh¨n cña hä kh«ng?

• B¹n cã vui lßng nghe hÕt t©m sù cña n«ng d©n kÓ c¶ khi b¹n cã nhiÒu viÖc kh¸c cÇn lµmkh«ng?

• B¹n cã b×nh tÜnh vµ l¾ng nghe ý kiÕn phª b×nh cña n«ng d©n kh«ng?

• B¹n cã phÊn khëi tr−íc thµnh c«ng cña ng−êi kh¸c kh«ng?

• B¹n cã lu«n t×m tßi nh÷ng çch lµm míi ®Ó hiÖu qu¶ c«ng viÖc tèt h¬n kh«ng?

• NÕu b¹n tr¶ lêi “cã” cho nh÷ng c©u hái trªn th× rÊt cã thÓ b¹n lµ ng−êi cã th¸i ®é ®óng ®¾ntrong c«ng t¸c khuyÕn n«ng.

Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña çn bé khuyÕn n«ng

Chøc n¨ng

• Phæ biÕn nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, nh÷ng kiÕn thøc khoa häc kü thuËt míi, ®Æc biÖtlµ khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp cho n«ng d©n.

• Vai trß cè vÊn trong c«ng t¸c ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn céng ®ång nãichung.

• Vai trß “cÇu nèi” ®Ó x©y dùng mèi quan hÖ, chuyÓn t¶i th«ng tin hai chiÒu gi÷a n«ng d©nvíi çc c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc, c¬ quan nghiªn cøu, çc tæ chøc kinh tÕ, tõ thiÖn . . .trong vµ ngoµi n−íc.

21

NhiÖm vô

NhiÖm vô chÝnh cña çn bé khuyÕn n«ng lµ tuyªn truyÒn, khuyÕn ço chñ tr−¬ng, chÝnh s¸chcña §¶ng vµ Nhµ n−íc, chuyÓn giao çc tiÕn bé kü thuËt tíi n«ng d©n, bao gåm çc nhiÖm vôcô thÓ nh−:

• Gióp n«ng d©n tæ chøc lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n vµ nhãm së thÝch.

• X¸c ®Þnh nhu cÇu cña n«ng d©n.

• LËp kÕ ho¹ch.

• H−íng dÉn, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch.

• LËp kÕ ho¹ch vay vèn, qu¶n lý vèn sö dông ®óng môc ®Ých vµ thu håi vèn.

• TËp huÊn kü thuËt.

• Cïng víi n«ng d©n thö nghiÖm kü thuËt míi.

• X©y dùng « mÉu tr×nh diÔn

• Tæ chøc héi th¶o, nh©n réng m« h×nh

• Tæng kÕt vµ viÕt b¸o ço

• Biªn tËp vµ ph©n phèi çc Ên phÈm khuyÕn n«ng

22

• X¸c ®Þnh çc “vÊn ®Ò” trªn ®Þa bµn ®−îc giao, th«ng tin cho çc c¬ quan qu¶n lý Nhµn−íc, c¬ quan qu¶n lý khoa häc, tæ chøc kinh tÕ vµ tõ thiÖn.

côm khuyÕn n«ng

ThÕ nµo lµ côm khuyÕn n«ng ?

Côm khuyÕn n«ng, hay côm khuyÕn n«ng liªn x· gåm tõ 3- 5 x· gÇn nhau cã ®iÒu kiÖn tùnhiªn, kinh tÕ, x· héi vµ s¶n xuÊt t−¬ng ®èi gièng nhau. Mét côm gåm cã 3- 4 çn bé khuyÕnn«ng cã chuyªn m«n kh¸c nhau, trong ®ã cã mét côm tr−ëng.

T¹i sao ph¶i h×nh thµnh côm khuyÕn n«ng?

• C«ng t¸c khuyÕn n«ng ®ßi hái ph¶i cã kiÕn thøc ®a ngµnh nh−ng mçi mét çn bé khuyÕnn«ng l¹i chØ chuyªn s©u vÒ mét ngµnh.

• Tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ kü n¨ng cña çn bé khuyÕn n«ng kh«ng ®ång ®Òu.

• GÆp c«ng viÖc phøc t¹p cã thÓ hç trî nhau

Môc tiªu

• T¹o ®iÒu kiÖn cho çc çn bé khuyÕn n«ng hç trî lÉn nhau vÒ chuyªn m«n vµ ph−¬ngph¸p lµm viÖc.

• §¸p øng kÞp thêi çc nhu cÇu cña n«ng d©n.

• Gióp ban khuyÕn n«ng huyÖn qu¶n lý, ®iÒu hµnh thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ ho¹t ®éng cña çnbé khuyÕn n«ng.

• Gióp çn bé khuyÕn n«ng cã nhiÒu thêi gian h¬n cho çc ho¹t ®éng theo ®óng lÜnh vùcchuyªn m«n ®−îc ®µo t¹o nh−ng vÉn cã c¬ héi ®Ó häc thªm nh÷ng chuyªn m«n kh¸c tõ®ång nghiÖp.

Ho¹t ®éng cña côm

Tæ chøc sinh ho¹t côm theo nhiÒu h×nh thøc linh ho¹t nh− häp ®Þnh kú (th−êng 1 lÇn/tuÇn)hoÆc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc, nh»m:

• LËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng chung cña c¶ côm, çc ho¹t ®éng vµ ph©n c«ng c«ng t¸c cho mçithµnh viªn.

• Thùc hiÖn çc c«ng tr×nh ®−îc giao.

• Côm tr−ëng b¸o ço ®Þnh kú hµng th¸ng tiÕn ®é, kÕt qu¶ ho¹t ®éng, çc thuËn lîi, khãkh¨n trong côm vµ ®Ò xuÊt çch gi¶i quyÕt cho Ban khuyÕn n«ng huyÖn.

23

Khã kh¨n Gi¶i ph¸p

• §Þa bµn ho¹t ®éng réng, ph−¬ng tiÖn ®il¹i khã kh¨n.

• Ch−a cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cho ng−êi lµmcôm tr−ëng vÒ phô cÊp tr¸ch nhiÖm.

• Quan t©m tíi çn bé khuyÕn n«ng vÒ c¶tinh thÇn, vËt chÊt vµ ®Æc biÖt lµ ph−¬ngtiÖn ®i lai.

• T¹o ®iÒu kiÖn cho côm tr−ëng ®−îc ®µot¹o vµ th¨m quan, n©ng cao tr×nh ®é.

KÕt qu¶

• Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña çc x· trong côm ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ h¬n.

• §¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña n«ng d©n.

• Çn bé khuyÕn n«ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n nhê cã sù chia sÎ, häc tËp vµ gióp ®ì lÉnnhau gi÷a çc thµnh viªn trong côm.

• N«ng d©n gi÷a çc x· trong côm cã ®iÒu kiÖn tham quan, trao ®æi, häc tËp kinh nghiÖm vµgióp ®ì lÉn nhau tõ nh÷ng kinh nghiÖm, çch lµm míi t¹i ®Þa ph−¬ng.

• Nªn lùa chon çn bé khuyÕn n«ng trong cïng mét côm cã chuyªnm«n vµ n¨ng lùc kh¸c nhau ®Ó hç trî nhau trong c«ng viÖc.

• NÕu cã thÓ bè trÝ çn bé khuyÕn n«ng lµ ng−êi së t¹i th× ho¹t ®éngcña côm sÏ thuËn lîi h¬n.

Bµi häc kinh nghiÖm

24

lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n

ThÕ nµo lµ lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n

Lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n lµ mét lµng (hoÆc b¶n) gåm nhiÒu hé n«ng d©n cã nhu cÇu ph¸ttriÓn n«ng l©m nghiÖp, n©ng cao thu nhËp. Céng ®ång tù bÇu ra Ban ph¸t triÓn lµng ®Ó ®iÒuhµnh c¸c ho¹t ®éng do céng ®ång ®Ò ra.

Môc tiªu

• N©ng cao n¨ng lùc tù qu¶n lý cña ng−êi n«ng d©n.

• Gióp lµng x©y dùng kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p phï hîp víi thùc tÕ, thùc hiÖn kÕ ho¹ch nh»mgi¶m sè hé n«ng d©n ®ãi nghÌo, t¨ng sè hé kh¸ vµ giµu.

• T¨ng c−êng tÝnh céng ®ång trong c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn lµng

Lµng §¸ bay x· B×nh Yªn: Ban ph¸t triÓn lµng tæ chøc cho n«ngd©n tham gia héi th¶o m« h×nh c¶i t¹o ruéng ch»m thôt t¹i th«n.KÕt qu¶ lóa cã n¨ng suÊt cao nh−ng l¹i kh«ng bÞ ®æ, vô tr−íc chØ cã3 hé tham gia, vô sau ®· cã 50% sè hé trong th«n lµm theo.

25

Çc b−íc thùc hiÖn

1. Çn bé khuyÕn n«ng gÆp gì chÝnh quyÒn x· ®Ó thèng nhÊt lùa chän lµng dùa vµo çc tiªuchÝ sau:

• Lµng nghÌo

• §¹i diÖn cho x· vïng

• Lµng chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp.

2. §iÒu tra chän lµng:

• §iÒu tra lµng ®· ®−îc chän theo ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra x¸c ®Þnh nhu cÇu.

3. Häp céng ®ång:

• Giíi thiÖu môc tiªu vµ sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n, ®ång thêithèng nhÊt kÕ ho¹ch çc b−íc thùc hiÖn trong tiÕn tr×nh thiÕt lËp lµng khuyÕn n«ng tùqu¶n.

• BÇu ban ph¸t triÓn lµng.

• X©y dùng quy chÕ ho¹t ®éng cña lµng.

• H×nh thµnh çc nhãm së thÝch

4. N©ng cao n¨ng lùc cho Ban ph¸t triÓn lµng (tËp huÊn)

26

C¬ cÊu vµ nhiÖm vô cña Ban ph¸t triÓn lµng

• C¬ cÊu cña Ban ph¸t triÓn lµng: gåm tõ 3 - 5 ng−êi, lµ nh÷ng ng−êi cã uy tÝn, cã nhiÒukinh nghiÖm vÒ s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp.

1 tr−ëng ban (cã,thÓ lµ tr−ëng th«n phô tr¸ch chung).

2 uû viªn ( trùc tiÕp phô tr¸ch nhãm së thÝch.

1 th− ký (lµm nhiÖm vô kÕ to¸n vµ kÕ ho¹ch).

1 thñ quü

• NhiÖm vô cña Ban ph¸t triÓn lµng:

Ban ph¸t triÓn lµng ho¹t ®éng theo h×nh thøc tù nguyÖn, kh«ng cã chÕ ®é thï lao. NhiÖm vôchÝnh cña Ban ph¸t triÓn lµng bao gåm:

- Th«ng tin çc chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch, t×nh h×nh kinh tÕ ®Õn mäi thµnh viªn trong céng®ång.

- H−íng dÉn nhãm së thÝch lËp kÕ ho¹ch, x©y dùng dù ¸n ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ - v¨n ho¸ -x· héi.

- TriÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· lËp.

- KiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña nhãm së thÝch vµ viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch.

- §«n ®èc thu håi vèn theo hîp ®ång vµ sau mçi chu kú s¶n xuÊt.

- Cïng çn bé khuyÕn n«ng tæ chøc tham tham quan héi th¶o, nh©n réng nh÷ng må h×nhthµnh c«ng.


• N¨ng lùc cña çc thµnh viªn trong banph¸t triÓn lµng cßn h¹n chÕ.

• Häp céng ®ång rÊt khã v× d©n c− th−a, r¶ir¸c, khi häp chñ yÕu nam giíi tham dù.

• C¬ së vËt chÊt kÐm, kh«ng cã chç héi häp

• T¹o c¬ héi cho thµnh viªn Ban ph¸t triÓnlµng ®−îc tËp huÊn, tham quan.

• Th«ng b¸o tr−íc khi häp Ýt nhÊt lµ 2 ngµy,dïng hÖ thèng truyÒn thanh ®Ó th«ng tinnéi dung vµ ®èi t−îng tham gia häp.

• X©y dùng nhµ héi häp hoÆc cã thÓ chänmét hé cã nhµ réng ®Ó tæ chøc häp.

27

"Tr−íc kia xãm t«i n¨ng suÊt lóa rÊt thÊp, lóa th× tÇng cao tÇng thÊp,gièng cò sö dông qu¸ l©u nh−ng kh«ng ai d¸m lµm gièng míi sî kh«ngthµnh c«ng. §Õn b©y giê ®Êy c« xem, c¶ çnh ®ång b»ng nh− ch¶i chiÕu,c¶ xãm toµn lµ gièng míi cã n¨ng suÊt cao. Cã ®−îc nh− vËy lµ nhê Banph¸t triÓn lµng ®· phèi hîp víi khuyÕn n«ng thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh th©mcanh lóa"

(Hé n«ng d©n Xãm T©n Vinh, Trung L−¬ng)

Thµnh c«ng

• Thµnh viªn cña ban ph¸t triÓn lµng ph¶i tù nguyÖn, nhiÖt t×nh, cãn¨ng lùc vµ ®−îc nh©n d©n tÝn nhiÖm

• Qua mét thêi gian ho¹t ®éng, nÕu thµnh viªn cña ban ph¸t triÓn lµngkh«ng thÓ tiÕp tôc tham gia hoÆc lµm viÖc kh«ng cã hiÖu qña th× céng®ång cã thÓ bÇu ng−êi kh¸c thay thÕ.

• Çc hé n«ng d©n tù m×nh x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ®−îc tham gia thùchiÖn nªn çc ch−¬ng tr×nh vµ çc « mÉu ®Òu ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ vµcã chÊt l−îng cao, bÒn v÷ng.


28

nhãm së thÝch

ThÕ nµo lµ nhãm së thÝch ?

Lµ nhãm do n«ng d©n cã cïng së thÝch vµ tù nguyÖn tham gia vÒ mét lo¹i h×nh kü thuËt nµo®ã nh− nhãm trång ng« lai, nhãm c¶i t¹o v−ên t¹p, nhãm ch¨n nu«i lîn n¸i...

T¹i sao ph¶i thµnh lËp nhãm së thÝch?

• Do n«ng d©n trong mét lµng cã nhiÒu nhu cÇu nh−ng mçi n«ng d©n l¹i cã nhu cÇu kh¸cnhau. Trong thùc tÕ, viÖc chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt ë cÊp lµng b¶n Ýt cã hiÖu qu¶ don«ng d©n ph¶i tiÕp nhËn nhiÒu th«ng tin cïng mét lóc, kÓ c¶ nh÷ng th«ng tin hä ch−a södông.

• Trong mét lµng, n«ng d©n cã nhiÒu kinh nghiÖm nh−ng mçi n«ng d©n l¹i chØ cã nhu cÇu®−îc chia sÎ vµ häc tËp mét sè kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh mµ hä quan t©m

Môc tiªu

• TËp trung n©ng cao n¨ng lùc cña n«ng d©n th«ng qua trao ®æi, chia sÎ kinh nghiÖm, tËphuÊn kü thuËt vµ x©y dùng m« h×nh.

• Gióp ®ì, ®éng viªn nhau khi gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt còng nh− cuéc sèng hµng ngµy,n©ng cao tÝnh céng ®ång.

• Gióp n«ng d©n tù tin h¬n khi ¸p dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt nh»m t¨ngn¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng.

29

Çc b−íc thµnh lËp

1. §iÒu tra x¸c ®Þnh nhu cÇu cña n«ng d©n trong lµng b¶n (xem môc ®iÒu tra x¸c ®Þnhnhu cÇu cã sù tham gi¸).

2. Häp céng ®ång, thµnh lËp lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n (xem môc Lµng khuyÕn n«ng tùqu¶n).

3. Çn bé khuyÕn n«ng giíi thiÖu mét sè lo¹i h×nh kü thuËt cã kh¶ n¨ng ¸p dông.

4. N«ng d©n tù nguyÖn ®¨ng ký tham gia lo¹i h×nh kü thuËt theo së thÝch.

5. Lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n tæng hîp vµ thµnh lËp nhãm së thÝch.

6. Çc nhãm së thÝch tù th¶o luËn ®Ó bÇu nhãm tr−ëng vµ thèng nhÊt quy chÕ ch−¬ngtr×nh, kÕ ho¹ch ho¹t ®éng.

Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña nhãm së thÝch

Tæ chøc

- Nhãm së thÝch gåm tõ 3 - 15 ng−êi, trong ®ã cã mét nhãm tr−ëng do nhãm bÇu ra.

- Vai trß nhãm tr−ëng lµ cïng çc thµnh viªn trong nhãm lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc thùc hiÖn kÕho¹ch, kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn, ®ång thêi lµm cÇu nèi gi÷a çc thµnh viªn trongnhãm vµ ban ph¸t triÓn lµng trong viÖc nhËn, l−u tr÷ vµ chuyÓn t¶i th«ng tin cÇn thiÕt.

Ho¹t ®éng

Ho¹t ®éng cña nhãm së thÝch diÔn ra rÊt linh ho¹t d−íi nhiÒu h×nh thøc nh− sinh ho¹t ®Þnh kú,häp ®ét xuÊt theo nhu cÇu c«ng viÖc cña nhãm hoÆc trao ®æi khi lµm ngoµi ®ång ruéng còngnh− çc ho¹t ®éng chung cña céng ®ång. Nh÷ng sinh ho¹t trªn nh»m thùc hiÖn çc néi dungsau:

- X©y dùng kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña nhãm: KÕ ho¹ch ph¶i cã çc th«ng tin cô thÓ vÒ lo¹ih×nh kü thuËt ¸p dông, ng−êi thùc hiÖn, thêi gian thùc hiÖn, vèn vµ kü thuËt cÇn ®−îc hçtrî.

- Gãp vèn x©y dùng quü: Th−êng khi tham gia nhãm së thÝch mçi thµnh viªn trong nhãmgãp tõ 3.000 - 5.000®. Sè tiÒn nµy dïng ®Ó chi phÝ cho çc ho¹t ®éng chung cña nhãm.

- Tæ chøc tËp huÊn kü thuËt, trao ®æi kinh nghiÖm, gióp nhau th¸o gì khã kh¨n.

- B×nh xÐt hé lµm « mÉu vµ vay vèn.

- Gióp ®ì çc hé lµm « mÉu, ®ång thêi gi¸m s¸t viÖc sö dông vèn ®óng môc ®Ých.

- Tham gia héi nghÞ ®Çu bê, khuyÕn ço kinh nghiÖm tõ thùc hiÖn « mÉu cña nhãm vµ thamquan, häc tËp kinh nghiÖm thùc hiÖn « mÉu cña çc nhãm kh¸c trong vµ ngoµi lµng.

- Thùc hiÖn viÖc thu håi vµ lu©n chuyÓn vèn (xem môc TÝn dông khuyÕn n«ng).

- Tæng kÕt, ®¸nh gi¸ vµ ®−a ra ph−¬ng h−íng ho¹t ®éng sau mét chu kú c©y con.

30

KÕt qu¶

• Th«ng qua ho¹t ®éng cña nhãm ®· n©ng cao tÝnh tù lùc, tù c−êng cña n«ng d©n trong lËpkÕ ho¹ch, thùc hiÖn kÕ ho¹ch, kiÓm 'tra gi¸m s¸t nh»m ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn céng ®ångbÒn v÷ng.

• TÝnh céng ®ång ®· ®−îc n©ng lªn, thÓ hiÖn qua viÖc chia sÎ kinh nghiÖm s¶n xuÊt, gióp ®ìlÉn nhau khi gÆp khã kh¨n. KÕt qu¶ lµ ®êi sèng n«ng d©n ®−îc n©ng cao.

• N©ng cao hiÖu qu¶ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cho ng−êi n«ng d©n qua çc líp tËp huÊnvµ tham quan cho nh÷ng n«ng d©n thùc sù cã nhu cÇu.

• Gióp çn bé khuyÕn n«ng vµ Ban ph¸t triÓn lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n ho¹t ®éng dÔ dµngh¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n trong c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, triÓn khai vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖnçc tiÕn bé kü thuËt.

VÝ dô:

• Anh Lý V¨n Çt lµ mét thµnh viªn cña nhãm së thÝch nu«i lîn n¸i mãng çi l¹i lµng Maix· PhÊn MÔ nãi "Khi ch−a tham gia nhãm së thÝch gia ®×nh t«i ®· nu«i lîn n¸i, ch¨m sãcnu«i d−ìng theo cæ truyÒn, nh−ng rÊt hay rñi ro, träng l−îng xuÊt chuång lîn con chØ ®¹t5-7 kg / con. Sau khi tham gia nhãm së thÝch gia ®×nh t«i ®−îc vay 300.000® vµ ®−îc tËphuÊn kü thuËt kÕt hîp víi nh÷ng buæi trao ®æi trong nhãm. T«i ®· mua 1 con lîn n¸i vµch¨m sãc theo ®óng kü thuËt, lîn n¸i ph¸t triÓn khoÎ m¹nh ®Õn kú sinh s¶n, träng l−îngxuÊt chuång lît con b×nh qu©n ®¹t 12-15 kg/con. Sau khi thùc hiÖn cã kÕt qu¶ t«i ®· phæbiÕn kü thuËt vµ kinh nghiÖm ®Õn çc thµnh viªn trong nhãm vµ nhiÒu hé kh¸c tronglµng".

31


• Mét sè n«ng d©n tham gia nhãm së thÝchtheo phong trµo khi ch−a cã nhu cÇu thùcsù hoÆc mong ®îi sù hç trî vèn tõ bªnngoµi nªn kh«ng nhiÖt t×nh, ¶nh h−ëng tíiho¹t ®éng chung cña c¶ nhãm.

• N«ng d©n th−êng lo gÆp rñi ro khi ¸pdông mét kü thuËt míi.

• Ho¹t ®éng cña çc nhãm së thÝch kh«ng®ång ®Òu.

• QuyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña nhãmtr−ëng nhãm së thÝch ch−a t−¬ng xøngvíi nhau.

• Tuyªn truyÒn kü cho n«ng d©n vÒ néidung, môc ®Ých cña nhãm së thÝch vµquyÒn lîi, nghÜa vô cña tõng thµnh viªntham gia.

• Lµm tèt « mÉu, t¹o lßng tin

• Çn bé khuyÕn n«ng cÇn chó ý gióp ®ìnhiÒu h¬n cho çc nhãm ho¹t ®éng yÕu.

• ¦u tiªn cho nhãm tr−ëng ®−îc thamquan, ®µo t¹o.

• Tù nguyÖn tham gia cña n«ng d©n lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬b¶n nhÊt ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña nhãm sëthÝch.

• Nh÷ng quy chÕ, quy ®Þnh cô thÓ vÒ quyÒn lîi, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖmcña nhãm tr−ëng vµ tõng thµnh viªn ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh sím ®Ó n©ngcao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña nhãm.

• Mét hé cã thÓ tham gia nhiÒu nhãm së thÝch nh−ng nªn quy ®Þnh chØ®−îc vay vèn trong mét nhãm.


32

Ho¹t ®éng nhãm së thÝch c©y ¨n qu¶ t¹i lµng La §−êng

• Dùa vµo çc nhu cÇu cña n«ng d©n lµng La §−êng, x· Khe Mo huyÖn §ångHû, çn bé khuyÕn n«ng vµ ban ph¸t triÓn lµng ®· tæ chøc cuéc häp céng®ång vµo th¸ng 3 n¨m 1995 nh»m thµnh lËp çc nhãm së thÝch. N¨m nhãmsë thÝch ®· ®−îc thµnh lËp. Trong ®ã nhãm së thÝch c©y ¨n qu¶ ®−îc thµnhlËp víi sù tham gia tù nguyÖn cña 12 hé n«ng d©n nghÌo, nh÷ng ng−êi cãdiÖn tÝch v−ên ®åi cßn ®ang bá trèng hoÆc c©y t¹p Ýt cã gi¸ trÞ.

• T¹i buæi häp nhãm ®Çu tiªn ngµy 15/4/1995, c¶ nhãm ®· s«i næi bµn b¹c th¶oluËn çch tæ chøc qu¶n lý nhãm, x©y dùng kÕ ho¹ch trång vµ ch¨m sãc c©yv¶i thiÒu,çch vay vèn vµ sö dông vèn, gióp ®ì nhau khi gÆp khã kh¨n…Nhãm ®· bÇu anh Vò Qu¶ng B¸ lµm nhãm tr−ëng. Tuy nhiªn b¨n kho¨n línnhÊt cña n«ng d©n lµ víi çt pha, th−êng n¾ng khi kh« h¹n nhanh, m−a th×®äng n−íc, liÖu c©y v¶i thiÒu cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng vµ cho n¨ng suÊtkh«ng?

• §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn, nhãm ®· x¸c ®Þnh ®−îc çc biÖn ph¸pnh−: ®µo hè s©u réng, bãn nhiÒu ph©n h÷u c¬, tñ gèc vµ t−íi n−íc ngay saukhi trång. Qua tËp huÊn kü thuËt vµ trao ®æi nhãm ®· chän anh Sen anhTranh vµ anh tµi lµ ng−êi thùc hiÖn 3 « mÉu vµ ®−îc vay sè tiÒn 175.000® / «.

• KÕt qu¶ lµ tû lÖ sèng cña c©y v¶i Thanh Hµ cña 3 « mÉu ®¹t trªn 80%, n«ngd©n trong nhãm tin t−ëng vµo kü thuËt míi. Còng tõ ®ã ®Õn nay c¶ nhãm aicòng biÕt trång vµ ch¨m sãc c©y v¶i Thanh Hµ, b×nh qu©n mçi hé ®Òu cã trªn50 c©y.

33

PhÇn 3 - Ho¹t ®éng khuyÕn n«ng

34

§iÒu tra x¸c ®Þnh nhu cÇu cña n«ng d©n cã sù tham gia

Kh¸i niÖm

§©y lµ ho¹t ®éng sö dông ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham gia cña n«ng d©nnh»m x¸c ®Þnh çc nhu cÇu, çc thuËn lîi, khã kh¨n trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ®Ó phôc vôcho c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, x©y dùng, ®¸nh gi¸ dù ¸n.

Môc tiªu

• X¸c ®Þnh ®−îc çc thuËn lîi, khã kh¨n vµ nhu cÇu n«ng d©n.

• T×m ra çc gi¶i ph¸p hîp lý ®Ó −u tiªn ph¸t triÓn s¶n xuÊt.

Çc b−íc chuÈn bÞ

1. Thµnh lËp tæ ®iÒu tra

Tæ ®iÒu tra bao gåm çc thµnh phÇn sau:

- Çn bé khuyÕn n«ng (2-3 ng−êi).

- ¤ng (bµ) tr−ëng xãm

- Chi héi tr−ëng phô n÷

- Chi héi tr−ëng héi n«ng d©n

- BÝ th− chi bé

- §¹i diÖn l·o n«ng nhiÒu kinh nghiÖm.

35

2. X©y dùng kÕ ho¹ch ®iÒu tra

X¸c ®Þnh çc néi dung cô thÓ cÇn ®iÒu tra, lùa chän çc c«ng cô sÏ sö dông (cã thÓ tham kh¶othªm çc bé c«ng cô ®iÒu tra tõ tµi liÖu: Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n cã sù thamgia cña n«ng d©n, do Trung t©m KhuyÕn n«ng Th¸i Nguyªn ph¸t hµnh víi sù gióp ®ì cña tæchøc CIDSE n¨m 1999).

• LËp thêi gian biÓu.

• Ph©n c«ng chøc n¨ng nhiÖm vô cho çc thµnh viªn, chia nhãm.

3. ChuÈn bÞ çc diÒu kiÖn cÇn thiÕt cho cuéc ®iÒu tra

GiÊy bót viÕt, giÊy bót vÏ b¶n ®å, s¬ ®å, dông cô thùc ®Þa...

Çc néi dung tiÕn hµnh ®iÒu tra

1. Thu thËp sè liÖu th«ng tin chung

Môc ®Ých

Nh»m thu thËp ®−îc çc th«ng tin chung phôc vô cho çc néi dung ®iÒu tra tiÕp theo.

Ph−¬ng ph¸p

Çc thµnh viªn trong nhãm ®iÒu tra cung cÊp th«ng tin, kÕt hîp víi viÖc pháng vÊn mét sèng−êi chñ chèt trong céng ®ång (cã thÓ thu thËp th«ng tin cña thèng kª, ®Þa chÝnh...).

Mét sè th«ng tin chung cÇn thu thËp

• §iÒu kiÖn tù nhiªn:

+ DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn.

+ DiÖn tÝch ®Êt trång 1 vô, 2 vô.

+ DiÖn tÝch ®Êt ®åi b·i.

• §iÒu kiÖn s¶n xuÊt:

+ Thùc tr¹ng çc c«ng tr×nh thuû lîi.

+ Thùc tr¹ng ch¨n nuèi, thó y.

• §iÒu kiÖn x· héi:

+ Tr×nh ®é d©n trÝ.

+ D©n sè, d©n téc, phong tôc tËp qu¸n.

+ §−êng giao th«ng ®i l¹i.

• §iÒu kiÖn kinh tÕ:

+ N¨ng suÊt lóa b×nh qu©n.

+ B×nh qu©n l−¬ng thùc ®Çu ng−êi.

+ B×nh qu©n thu nhËp (®ång/®Çu ng−êi/n¨m)

36

2. VÏ s¬ ®å lµng b¶n

Môc ®Ých

VÏ s¬ ®å th«n b¶n thÓ hiÖn ranh giíi hµnh chÝnh, ph©n bè d©n c−, tµi nguyªn ®Êt ®ai... cñath«n b¶n.

Dïng ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh chung, t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai, vËt nu«i, c©y trång... tõ ®ã x¸c®Þnh ®−îc nhu cÇu cÇn thiÕt nhÊt cÇn ®−îc −u tiªn gi¶i quyÕt.

C¸ch lµm

Tæ ®iÒu tra mêi mét nhãm n«ng d©n vÏ s¬ ®æ lµng b¶n trªn nÒn ®Êt hoÆc trªn giÊy.

VÝ dô: S¬ ®å hiÖn tr¹ng x· Minh §øc, huyÖn Phæ Yªn, tØnh Th¸i Nguyªn (trang sau)

38

3. VÏ s¬ ®å l¸t c¾t ngang

Môc ®Ých

NhËn biÕt ®−îc tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn cña th«n b¶n, biÕt ®−îc nh÷ng thuËnlîi khã kh¨n, çch bè trÝ çc lo¹i c©y trång, tõ ®ã t×m ra çc gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi tõngvïng sinh th¸i.

Çch lµm

Tæ ®iÒu tra ®i quan s¸t thùc tÕ theo mét ®−êng th¼ng c¾t qua nhiÒu vÞ trÝ ®Þa h×nh vµ vÏ s¬ ®ål¸t c¾t ngang theo h−íng ®Þa lý nhÊt ®Þnh.

VÝ dô: S¬ ®å l¸t c¾t ngang xãm Lµng Lai

Nói ®¸ v«i Soi b·i Lóa 1 vô V−ên nhµ Ruéng lóa 2 vô §Ëp lßng thuyÒn Nói ®Êt

ThuËn lîi DÔ canh t¸c §Êt tèt GÇn nhµ, dÔch¨m sãc

§Êt tèt DiÖn tÝchréng

Khã kh¨n ThiÕu n−íct−íi

Ruéng kh«ngchñ ®éng n−íc

Ch−a ®−îcquy ho¹ch

ThiÕu n−íckhi gÆp h¹n

§Ëp bÞ rß rØ,háng

Khã qu¶n lý

Mongmuèn

Cã c¬ cÊuc©y trånghîp lý

X©y dùng hÖthèng thuû lîi

Trång c©ycã gi¸ trÞkinh tÕ

X©y dùnghÖ thèngthuû lîi

Tu söa l¹i Trång c©yl©m nghiÖpvµ c«ngnghiÖp

Gi¶i ph¸p Trång c©ymµu

CÊy lóa vômïa. Trångmµu vô ®«ng -xu©n

C¶i t¹ov−ên t¹p

Kiªn cèho¸ kªnhm−¬ng

Xin kinh phÝsöa, qu¶n lýcã sù thamgia cña n«ngd©n

Vèn ®Çu t−

39

4. LÞch mïa vô

Môc ®Ých

T×m hiÓu mïa vô gieo trång tõng lo¹i c©y nh»m x¸c ®Þnh thêi gian nhµn dçi cña n«ng d©n,thêi ®iÓm khã kh¨n, t×m c¬ héi c¶i tiÕn vµ ®Þnh h−íng cho s¶n xuÊt.

Çch lµm

Lªn biÓu ®å lÞch mïa vô dùa trªn kÕt qu¶ pháng vÊn vµ th¶o luËn nhãm.

VÝ dô. BiÓu ®å lÞch mïa vô

5. Ph©n lo¹i hé giµu nghÌo

Môc ®Ých

Ph©n lo¹i hé giµu nghÌo ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p gi¶m tèi ®a sè hé nghÌo.

T×m nguyªn nh©n nghÌo, x¸c ®Þnh ®óng ®èi t−îng cÇn gióp ®ì, ®Þnh h−íng ®Çu t−.

Çch lµm

Thèng nhÊt tiªu chÝ ph©n lo¹i giµu nghÌo t¹i ®Þa ph−¬ng. Tiªu chÝ nµy do nhãm ®iÒu tra quy®Þnh theo ®iÒu kiÖn thùc tÕ ®Þa ph−¬ng. ViÖc ph©n lo¹i çc møc giµu nghÌo tuú thuéc vµotõng ®Þa ph−¬ng.

Cã thÓ dïng ph−¬ng ph¸p bá phiÕu hoÆc cho ®iÓm ®Ó ph©n lo¹i çc hé theo tiªu chuÈn ®·thèng nhÊt.

40

VÝ dô: Ph©n lo¹i çc hé giµu nghÌo theo ph−¬ng ph¸p bá biÕu t¹i lµng Lai x· La Hiªn.

Tæng sè hé trong th«n: 125 hé, sè ng−êi tham gia, bá phiÕu: 5. Mçi thµnh viªn ®−îc bá phiÕulÇn l−ît bá 125 phiÕu cña 125 hé vµo 1 trong 3 hßm phiÕu: kh¸, trung b×nh, nghÌo (çc tiªuchÝ nµy ®· ®−îc tæ ®iÒu tra thèng nhÊt tr−íc khi tiÕn hµnh bá phiÕu). KÕt qu¶ ph©n lo¹i nh−sau:

* Hé kh¸: 50 hé ( chiÕm 40%)

* Hé trung b×nh: 63 hé (chiÕm 50%)

* Hé nghÌo: 12 hé ( chiÕm 10%)

6. Tæ chøc häp céng ®ång

Môc ®Ých

Th«ng qua kÕt qu¶ ®iÒu tra vµ thu thËp ý kiÕn ®ãng gãp cña céng ®ång.

Çch lµm

- Häp toµn thÓ céng ®ång (trong b¶n).

- Tæ ®iÒu tra b¸o ço kÕt qu¶ ®iÒu tra.

- Céng ®ång ®¸nh gi¸, bæ sung vµ lËp çc kÕ ho¹ch tiÕp theo.

VÝ dô:

T¹i cuéc häp céng ®ång xãm Lµng Lai, sau khi nghe tæ ®iÒu tra b¸o ço vÒ kÕt qu¶ ®iÒu tra,céng ®ång ®· bæ sung gi¶i ph¸p kinh tÕ ngoµi trång trät cÇn ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®Æc biÖt lµch¨n nu«i lîn n¸i vµ gµ thÞt.

41


• Mét sè hé n«ng d©n kh«ng cung cÊp hÕtth«ng tin v× ch−a hiÓu hÕt môc ®Ých cñacuéc ®iÒu tra.

• Cã nhiÒu th«ng tin cÇn ph¶i thu thËpnh−ng l¹i Ýt thêi gian.

• N«ng d©n ch−a m¹nh d¹n khi tiÕp xóc víiçn bé ®iÒu tra (®Æc biÖt lµ phô n÷).

• Tr×nh ®é cña thµnh viªn trong tæ ®iÒu trakh«ng ®ång ®Òu.

• Gi¶i thÝch râ môc ®Ých cña cuéc ®iÒu tra.

• Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra linh ho¹t, phï hîpvíi hoµn c¶nh cô thÓ.

• §−a ra çc c©u hái khuyÕn khÝch, gîi më,®éng viªn çc thµnh phÇn tham gia.

• Cã nh÷ng h−íng dÉn cô thÓ tr−íc khi ®iÒutra.

• Nh÷ng thµnh viªn trong tæ ®iÒu tra ph¶i cã nhiÒu kinh nghiÖm s¶nxuÊt, nhiÖt t×nh, m¹nh d¹n, cã hiÓu biÕt vÒ x· héi.

• Çn bé khuyÕn n«ng h−íng dÉn ®iÒu tra ph¶i thµnh th¹o çc ph−¬ngph¸p ®iÒu tra, sö dông tèt çc c«ng cô ®iÒu tra n«ng th«n ®Ó thu thËpsè liÖu th«ng tin chÝnh x¸c.

• §Æt çc c©u hái dÔ hiÓu mang tÝnh chÊt gîi më ®Ó ng−êi n«ng d©n tùnãi ra nguyÖn väng cña m×nh vµ t×m ra çc gi¶i ph¸p ®ung, phï hîp.

• CÇn lùa chän çc c«ng cô ®iÒu tra phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ ëtõng ®Þa ph−¬ng.


42

KÕt qu¶ ®iÒu tra nhu cÇu n«ng d©n lµng Ao Vµng

• Th¸ng 8 n¨m 1995 Phßng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n HuyÖn §ångHû kÕt hîp víi lµng Ao Vµng x· Cao Ng¹n tiÕn hµnh cuéc ®iÒu tra n«ng th«ncã sù tham gia cña n«ng d©n. Nhãm ®iÒu tra gåm 8 thµnh viªn trong ®ã cã 3çn bé khuyÕn n«ng vµ 5 ®iÒu tra viªn t¹i lµng. KÕt qu¶ ®iÒu tra nh− sau:

• D©n sè vµ lao ®éng: Lµng cã 58 hé gia ®×nh, 360 nh©n khÈu, 138 lao ®éngchÝnh. Cã 4 d©n téc chung s«ng trong ®ã d©n téc S¸n D×u 50%, Nïng 20%,Tµy 20%, Kinh 10%.

• T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp:

• B×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp 1 sµo / 1 khÈu, kh«ng cã ®Êt l©m nghiÖp.

• Toµn bé diÖn tÝch cÊy lóa ®Òu phô thuéc vµo thiªn nhiªn, n¨ng suÊt bÊp bªnh.H¬n n÷a do chñ yÕu sö dông nh÷ng gièng lóa cò nªn n¨ng suÊt thÊp (chØ ®¹t100Kg/sµo)

• S¶n xuÊt ng« chñ yÕu chØ dùa vµo çc gièng ng« ®Þa ph−¬ng, ph©n bãn Ýt,n¨ng suÊt chØ ®¹t 70 Kg/ sµo.

• Kinh tÕ v−ên chñ yÕu lµ v−ên t¹p, bao gåm çc lo¹i: mÝt, b−ëi, t¸o. Çc lo¹ic©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh− nh·n , v¶i, na, hång kh«ng h¹t chØ cã116 c©y (b×nh qu©n 2 c©y/hé).

• T×nh h×nh ch¨n nu«i theo h−íng tù cung tù cÊp. Tæng ®µn tr©u cña lµng cã 60con, ®µn lîn cã 90 con ( trong ®ã chØ cã 2 lîn Mãng Çi), gµ ®Þa ph−¬ng cã325 con.

• T×nh h×nh kinh tÕ: Tû lÖ hé kh¸ chiÕm 27,6%, hé trung b×nh 39,6%, hé nghÌo32,8%.

• Çc khã kh¨n nhÊt cña lµng x· ®· ®−îc x¸c ®Þnh lµ: kh«ng cã c«ng tr×nh thuûlîi phôc vô s¶n xuÊt, gièng c©y trång vËt nu«i cò, n¨ng suÊt thÊp, thiÕu khoahäc kü thuËt, ®Êt ®ai xÊu vµ b¹c mµu, thiÕu vèn s¶n xuÊt.

• Çc gi¶i ph¸p kh¾c phôc ®· ®−îc ®Ò xuÊt lµ x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi, tËphuÊn kü thuËt cho n«ng d©n vÒ kü thuËt trång trät, ch¨n nu«i, c¶i t¹o ®Êt, c¶it¹o v−ên t¹p vµ ®Ò nghÞ ®−îc vay vèn s¶n xuÊt.

43

X©y dùng m« h×nh qu¶n lý thuû lîicã sù tham gia cña n«ng d©n

ThÕ nµo lµ m« h×nh qu¶n lý thuû lîi cã sù tham gia cña n«ng d©n

Lµ m« h×nh thuû lîi trong ®ã ng−êi n«ng d©n cïng ®ãng gãp vèn vµ trùc tiÕp tham gia tõ viÖclËp kÕ ho¹ch, thiÕt kÕ thi c«ng, x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý vµ sö dông n−íc.

T¹i sao ph¶i x©y dùng m« h×nh

ViÖc x©y dùng vµ qu¶n lý thuû lîi theo çch lµm tr−íc ®©y th−êng kh«ng ph¸t huy ®−îc vaitrß tr¸ch nhiÖm cña ng−êi d©n, viÖc thu thuû lîi phÝ khã kh¨n, c«ng tr×nh kh«ng ®−îc b¶o vÖvµ tu söa th−êng xuyªn. C«ng tr×nh h− háng, xuèng cÊp nhanh, kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇun−íc t−íi.

Môc tiªu

• Gi¶i quyÕt n−íc t−íi.

• X©y dùng mét c¬ chÕ qu¶n lý cïng tham gia, ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh.


1. Thµnh lËp tæ dù ¸n

Tæ dù ¸n lµ mét nhãm çn bé cã ®ñ çc chuyªn ngµnh vÒ n«ng l©m nghiÖp thuû lîi. Tæ dù ¸nph¶i ®−îc ®µo t¹o tèt vÒ kü n¨ng vµ ph−¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng, tæ chøc vµ h−íngdÉn çc b−íc thùc hiÖn dù ¸n.

2. Chän ®Þa ®iÓm dÓ x©y dùng m« h×nh

Sö dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra n«ng th«n cã sù tham gia cña n«ng d©n ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓmx©y dùng m« h×nh. Thµnh phÇn tham gia ®iÒu tra bao gåm tæ dù ¸n, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ngvµ ®¹i diÖn n«ng d©n. Çc c«ng cô chÝnh ®−îc sö dông trong ®iÒu tra bao gåm çc lo¹i s¬ ®å,biÓu ®å, pháng vÊn n«ng d©n, ®i thùc ®Þa.

Tiªu chuÈn chÝnh ®Ó lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng m« h×nh bao gåm.

• N«ng d©n trong khu vùc thùc sù cã nhu cÇu vÒ thuû lîi ®Ó phôc vô s¶n xuÊt

• Cã nguån n−íc ®ñ t−íi quanh n¨m, quy m« diÖn tÝch t−íi tiªu ®ñ lín ®Ó m« h×nh ®¹t hiÖuqu¶ kinh tÕ cao.

• Nh©n d©n nhiÖt t×nh ñng hé vµ tù nguyÖn tham gia tæ chøc qu¶n lý thuû n«ng.

44

3. Häp céng ®ång dÓ th¶o luËn vÒ viÖc x©y dùng m« h×nh thuû lîi

Tæ chøc çc cuéc häp céng ®ång víi nh÷ng néi dung chÝnh sau:

• Lµm thÕ nµo ®Ó x©y dùng (hoÆc söa ch÷a) mét c«ng tr×nh thuû lîi nh»m ®¸p øng n−íc t−íiphôc vô s¶n xuÊt.

• Céng ®ång bÇu ra Ban qu¶n lý x©y dùng m« h×nh (BQLXD), bao gåm nh÷ng ng−êi cãtr×nh ®é, cã kinh nghiÖm, uy tÝn. BQLXD cïng tæ dù ¸n chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖcthiÕt kÕ, thi c«ng.

4. Kh¶o s¸t thiÕt kÕ

Çn bé thuû lîi cïng BQLXD vµ ®¹i diÖn chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn viÖc kh¶o s¸tthiÕt kÕ, lùa chän lo¹i c«ng tr×nh thuû lîi phï hîp.

• X¸c ®Þnh diÖn tÝch vµ s¬ ®å t−íi, thiÕt kÕ kü thuËt vµ lËp dù to¸n tæng thÓ c«ng tr×nh, x¸c®Þnh phÇn kinh phÝ do d©n ®ãng gãp vµ phÇn kinh phÝ do Nhµ n−íc hoÆc çc tæ chøc kh¸cgióp ®ì.

• Cïng çn bé ®Þa chÝnh bµn b¹c víi çc hé cã phÇn ®Êt ®ai liªn quan ®Õn mÆt b»ng x©ydùng c«ng tr×nh ®Ó x¸c ®Þnh ph−¬ng ¸n ®Òn bï.

45

5. Häp céng ®ång ®Ó th«ng qua b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n vµ ph−¬ng ¸n ®ãng gãp

• Th«ng qua b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n.

• Th«ng qua ph−¬ng ¸n ®ãng gãp cña d©n, bao gåm:

- Møc ®ãng gãp: dùa trªn diÖn tÝch ®−îc h−ëng lîi.

- Ph−¬ng thøc ®ãng gãp b»ng tiÒn, vËt liÖu hoÆc søc lao ®éng.

- Thêi gian ®ãng gãp.

6. Hoµn chØnh b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n vµ chuyÓn cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt

C¨n cø vµo b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n ®· ®−îc céng ®ång thèng nhÊt, tæ dù ¸n vµ Ban qu¶n lý x©ydùng sÏ hoµn chØnh b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n vµ tr×nh c¸c cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt ®Ó cã quyÕt®Þnh ®Çu t−.

46

7. Thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh

• C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh ®· ®−îc phª duyÖt, ®¬n vÞ chñ ®Çu t− ký hîp ®ång víi çc ®¬n vÞthi c«ng x©y dùng.

• Ban qu¶n lý x©y dùng ®«n ®èc ®ãng gãp cña d©n ®Ó ®¶m b¶o tiÕn ®é thi c«ng.

• Ban qu¶n lý x©y dùng + chÝnh quyÒn + ®¬n vÞ ®Çu t− th−êng xuyªn gi¸m s¸t nghiÖm thutõng h¹ng môc c«ng tr×nh.

8. X©y dùng m« h×nh qu¶n lý thuû n«ng

• X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý thuû n«ng cô thÓ nh− sau:

- Thµnh lËp héi ng−êi dïng n−íc (HNDN) bao gåm toµn bé n«ng d©n ®−îc h−ëng lîi tõc«ng tr×nh thuû lîi. HNDN sÏ bÇu ra ban qu¶n lý thuû n«ng ®Ó qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t®éng toµn bé hÖ thèng thuû lîi.

- Trong HNDN bao gåm çc nhãm dïng n−íc (NDN). Mçi NDN lµ gåm çc hé cã chungcöa lÊy n−íc tõ kªnh chÝnh.

- Nhãm dïng n−íc bÇu ra mét tæ thuû n«ng (TTN) ®Ó qu¶n lý sö dông n−íc cña nhãm.

- Çc thµnh viªn cña HNDN bÇu ra tæ kiÓm tra ®Ó gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña tæ thuû n«ng vµban qu¶n lý.

• X©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý cña héi ng−êi dïng n−íc bao gåm:

- QuyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm cña héi viªn, tæ thuû n«ng, ban qu¶n lý.

- Néi quy sö dông vµ b¶o vÖ c«ng tr×nh.

- Quy ®Þnh vÒ thu chi thuû lîi phÝ. Trong néi dung nµy cÇn tr¶ lêi râ çc c©u hái sau:

T¹i sao ph¶i thu thuû lîi phÝ?

Møc thu cô thÓ? Çch thu?

BiÖn ph¸p qu¶n lý thuû lîi phÝ nh− thÕ nµo?

9. N©ng cao n¨ng lùc cho BQL hÖ thèng qu¶n lý thuû n«ng

• TËp huÊn cho BQLTN vµ TTN vÒ çch qu¶n lý, sö dông, b¶o d−ìng c«ng tr×nh thuû lîi,çch lËp kÕ ho¹ch t−íi tiªu khoa häc dùa vµo nhu cÇu c©y trång.

• TËp huÊn vÒ nghiÖp vô qu¶n lý tµi chÝnh.

• TËp huÊn cho ban kiÓm tra vÒ chøc n¨ng vµ ph−¬ng ph¸p lµm viÖc.

47

10. C«ng tr×nh hoµn thµnh - thanh lý hîp ®ång - bµn giao ®−a vµo sö dông

Tãm t¾t c¸c b−íc thùc hiÖn x©y dùngm« h×nh thuû lîi cã sù tham gia

1. Thµnh lËp tæ dù ¸n

2. Chän ®Þa ®iÓm x©y dùng m« h×nh

3. Häp céng ®ång ®Ó th¶o luËn viÖc x©y dùng m« h×nh thuû lîi.

4. Kh¶o s¸t thiÕt kÕ.

5. äp céng ®ång th«ng qua b¶n ®Ò xuÊt dù ¸n vµ ph−¬ng ¸n ®ãng gãp.

6. Hoµn chØnh ®Ò xuÊt dù ¸n.

7. Thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh.

8. X©y dùng m« h×nh qu¶n lý thuû n«ng.

9. N©ng cao n¨ng lùc cho BQL vµ TTN.

10. Hoµn thµnh c«ng tr×nh vµ ®−a vµo sö dông

48


• Lµm thÕ nµo ®Ó n«ng d©n tham gia nhiÖtt×nh trong qu¸ tr×nh x©y dùng m« h×nh.

• HÇu hÕt n«ng d©n ë çc vïng nµy cßn rÊtnghÌo nªn viÖc ®ãng gãp th−êng h¹n chÕvµ kh«ng ®¸p øng ®−îc tiÕn ®é thi c«ngcña c«ng tr×nh.

• Lµ mét ph−¬ng ph¸p lµm míi nªn trongqu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn nhiÒu lóng tóng.

• Ph¶i gióp hä hiÓu ®©y lµ çc vÊn ®Ò cñahä, do ®ã chÝnh hä ph¶i tù quyÕt ®Þnh. Tædù ¸n huyÖn chØ tham gia víi vai trßh−íng dÉn.

• Mçi hé ®Òu ph¶i cã sù cam kÕt tr−íc tËpthÓ.

• TËp thÓ cã thÓ hç trî gióp ®ì nh÷ng hékh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng viÖc ®ãng gãp

• Tæ dù ¸n ph¶i x©y dùng çc kÕ ho¹ch chitiÕt cho tõng néi dung cô thÓ.

KÕt qu¶

• VÒ x· héi:

- X©y dùng ®−îc m« h×nh thuû lîi bÒn v÷ng, ng−êi d©n thùc sù lµm chñ.

- N©ng cao n¨ng lùc tæ chøc cho n«ng d©n vµ çn bé tham gia.

- Cñng cè ®−îc t×nh ®oµn kÕt trong céng ®ång HNDN

• VÒ kinh tÕ vµ m«i tr−êng:

- §¸p øng ®−îc n−íc t−íi phôc vô s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l−îng c©y trång, t¨ngthu nhËp cho ng−êi d©n.

- C¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i cho vïng h−ëng lîi tõ dù ¸n.

• Ngay tõ nh÷ng b−íc ®µu tiªn vµ xuyªn suèt qu¸ tr×nh x©y dùng m«h×nh ph¶i lu«n lu«n ph¸t huy cao ®é tinh thÇn d©n chñ tr−íc céng®ång ng−êi d©n. Tæ dù ¸n kh«ng ®−îc ®−a ra vÊn ®Ò g× mang tÝnh ¸p®Æt.

• Trong mäi vÊn ®Ò ®Òu ph¶i ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong céng ®ång.

• CÇn cã sù tham gia vµ ñng hé nhiÖt t×nh cña chÝnh quyªn çc cÊp vµçc ngµnh cã liªn quan.


49

x©y dùng m« h×nh kü thuËt ®Çu t− thÊp

ThÕ nµo lµ m« h×nh kü thuËt ®Çu t− thÊp ?

M« h×nh kü thuËt ®Çu t− thÊp lµ m« h×nh kü thuËt ®¬n gi¶n, dÔ ¸p dông, vèn ®Çu t− Ýt, phï hîpvíi ®èi t−îng lµ nh÷ng hé n«ng d©n nghÌo.

T¹i sao ph¶i lµm?

• Ng−êi nghÌo th−êng thiÕu vèn, thiÕu kü thuËt vµ çch lµm.

• Ng−êi nghÌo cÇn nh÷ng kü thuËt mang l¹i hiÖu qu¶ nhanh, tÝnh rñi ro thÊp vµ phï hîp víi®iÒu kiÖn kinh tÕ cña hä.

Môc ®Ých

• Gióp n«ng d©n tiÕp cËn vµ ¸p dông tiÕn bé kü thuËt phï hîp víi ng−êi nghÌo.

• C¶i thiÖn tËp qu¸n canh t¸c.

• T¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, n©ng cao ®êi sèng cña n«ng d©n.

Tiªu chuÈn ®Ó lùa chän kü thuËt thÝch hîp

• Kü thuËt cÇn Ýt vèn, n«ng d©n nghÌo cã thÓ ®¸p øng ®−îc ngay c¶ khi kh«ng cã sù gióp ®ìtõ bªn ngoµi.

• Çc kü thuËt ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ lµm, kh«ng qu¸ phøc t¹p, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña®Þa ph−¬ng.

• Thêi gian cho s¶n phÈm cña kü thuËt kh«ng qu¸ l©u, quay vßng vèn cµng nhanh cµng tèt.

• Møc ®é rñi ro thÊp.

• TËn dông çc ®iÒu kiÖn s½n cã nh− ®Êt ®ai, lao ®éng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c cña®Þa ph−¬ng.

Mét sè lo¹i h×nh kü thuËt ®Çu t− thÊp ®−îc sö dông cho n«ng d©n nghÌo t¹itØnh Th¸i Nguyªn.

1. Trång b¨ng cèt khÝ trªn ®Êt dèc

2. ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång

3. N©ng cao chÊt l−îng gièng lóa ®Þa ph−¬ng

4. Nu«i ç ruéng

5. Sö dông ph©n vi sinh cho lóa

6. Sö dông kÝch thÝch VN1 cho chÌ

7. Sö dông ph©n bãn h÷u c¬

50

8. C¶i t¹o v−ên t¹p

9. Nu«i t»m l¸ s¾n, l¸ d©u

10. Nu«i ong

11. Nu«i gµ Roi ri

12. Trång b«ng v¶i

13. Lµm ng« bÇu vô ®«ng

14. Gieo m¹ trªn nÒn ®Êt bét cã t−íi

15. C¶i t¹o ®Êt chua, thôt

16. Chèng rÐt cho m¹ xu©n

17. Khoanh nu«i b¶o vÖ rõng


1. Chän lo¹i h×nh kü thuËt

C¨n cø vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra n«ng th«n cã sù tham gia cña ng−êi d©n ®Ó lùa chän çc lo¹i h×nhkü thuËt phï hîp.

2. LËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng

Trªn c¬ së çc kü thuËt ®· ®−îc x¸c ®Þnh, x©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn « mÉu.

3. TËp huÊn kü thuËt

Çn bé khuyÕn n«ng tËp huÊn kü thuËt theo chñ ®Ò kü thuËt ®· ®−îc lùa chän.

4. Lµm « mÉu

¤ mÉu lµ mét lo¹i h×nh kü thuËt ®−îc thùc hiÖn t¹i mét hé, víi sù tham gia h−íng dÉn cña çnbé khuyÕn n«ng. ¤ mÉu sÏ lµ m« h×nh cho çc hé kh¸c trong nhãm häc tËp vµ lµm theo nh»mh¹n chÕ rñi ro tr−íc khi m« h×nh ®−îc më réng.

5. KiÓm tra gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cÇn cã sù kiÓm tra ®«n ®èc cña çn bé khuyÕn n«ng, ®¹i diÖn banph¸t triÓn lµng vµ thµnh viªn trong nhãm së thÝch.

6. Tæ chøc tham quan, tæng kÕt vµ rót kinh nghiÖm

Tæ chøc çc ®ît tham quan, héi th¶o ®Çu bê ®Ó tuyªn truyÒn khuyÕn ço më réng kü thuËttrong vµ ngoµi nhãm së thÝch. §¸nh gi¸ vµ rót ra bµi häc kinh nghiÖm khi tæng kÕt m« h×nh.

7. X©y dùng kÕ ho¹ch nh©n réng

C¨n cø vµo kÕt luËn cña héi th¶o ®Çu bê, n«ng d©n x©y dùng kÕ ho¹ch nh©n réng m« h×nh.

51


• Tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, kh«ng ®ång ®Òu.Mét sè hé cßn t− t−ëng b¶o thñ, ng¹i rñiro, b»ng lßng víi thùc tr¹ng.

• Së thÝch cña n«ng d©n gi¶m dÇn, lóc triÓnkhai th× rÊt thÝch nh−ng trong qu¸ tr×nhthùc hiÖn « mÉu tuú tiÖn dÉn ®Õn kh«nglµm ®óng kü thuËt.

• Çn bé khuyÕn n«ng, Ban ph¸t triÓn lµnggi¶i thÝch râ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cñang−êi lµm « mÉu. Chän hé cã kh¶ n¨ngthùc hiÖn lµm « m©u tr−íc ®Ó çc hé kh¸chäc tËp vµ lµm theo.

• T¨ng c−êng kiÓm tra gi¸m s¸t vµ ®«n ®ècthùc hiÖn theo ®óng quy tr×nh

• Kü thuËt ®ã ph¶i thùc sù ®¸p øng nhu cÇu cña n«ng d©n ®Æc biÖt lµng−êi nghÌo. Kü thuËt ph¶i dÔ ¸p dông vµ tËn dông çc ®iÒu kiÖn s½ncã t¹i ®Þa ph−¬ng.

• N«ng d©n tù nguyÖn tham gia sÏ cã tr¸ch nhiÖm khi thùc hiÖn « mÉu.


52

Gieo m¹ dµy sóc cã che phñ nilon trong vô ®«ng xu©n

• N¨m 1998 ®−îc sù gióp ®ì cña Phßng n«ng nghiÖp vµ PTNT §ång Hû xãm Phóc Thµnhx· Ho¸ trung tiÕp nhËn ch−¬ng tr×nh gieo m¹ cã che phñ nilon. Ngay tõ ®Çu vô, c¸n békhuyÕn n«ng tËp huÊn cho n«ng d©n vÒ ph−¬ng ph¸p gieo m¹ cã che phñ nilon. Sau khitËp huÊn ®· cã 27 hé tham gia thùc hiÖn. KÕt qu¶ diÖn tÝch m¹ che phñ ®Òu ph¸t triÓn tèt,®¶m b¶o ®ñ m¹ cÊy ®óng thêi vô.

• ChÞ B¾c - mét hé n«ng d©n trong xãm vui vÎ nãi: N¨m ngo¸i t«i gieo 35 kg thãc gièng bÞmÊt hÕt do m¹ bÞ chÕt rÐt, t«i ph¶i ®i t×m mua m¹ n¬i kh¸c vÒ cÊy, kh«ng b¶o ®¶m vÒ thêivô vµ chÊt l−îng gièng. N¨m nay t«i chØ gieo 18 kg thãc gièng mµ ®ñ cÊy 7 sµo ruéng.Tõ khi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy hä rÊt vui v× kh«ng ph¶i lo m¹ bÞ chÕt rÐt, tiÕt kiÖm ®−îcdiÖn tÝch gieo m¹ vµ gièng, rÔ m¹ kh«ng bÞ tæn th−¬ng nªn c©y lóa nhanh håi xanh, ®Înhanh sím. Ngoµi ra cßn chèng ®−îc chuét, gia sóc, gia cÇm ph¸ ho¹i. Kü thuËt ®¬ngi¶n dÔ lµm, chi phÝ ®Çu t− thÊp: Mua 1 kg ni lon hÕt 13.000® cã thÓ che ®ñ l−îng m¹ cÊycho 2-4 sµo lóa, cã thÓ sö dông nilon 2-3 nÕu b¶o qu¶n tèt.

• §Õn nay kh«ng nh÷ng ë Phóc Thµnh mµ hÇu hÕt c¸c xãm trong x· ®· ¸p dông ph−¬ngph¸p gieo m¹ cã che phñ nilon, gióp bµ con chñ ®éng ®−îc thêi vô gieo cÊy, gãp phÇnn©ng cao n¨ng suÊt c©y trång.

53

Sù thÊt b¹i cña « mÉu nu«i gµ Tam Hoµng

• ¤ mÉu nu«i gµ Tam Hoµng t¹i lµng C¾m X−ëng ®−îc b¾t ®Çu thùc hiÖn tõ th¸ng 8 n¨m1997. Chñ « mÉu ®· nãi “ Gia ®×nh t«i vÉn nu«i gµ ta nh−ng chËm lín, ®Î trøng Ýt vµ m¸i®Î xong Êp dai. Qua khuyÕn ço t«i rÊt thÝch nu«i gµ Tam Hoµng v× gµ chãng lín ®ÎnhiÒu trøng, trøng to. Sau khi tËp huÊn kü thuËt « mÉu ®· ®−îc thùc hiÖn. Nh−ng sau 2th¸ng nu«i, gµ ph¸t triÓn chËm vµ chÕt dÇn.

Çc nguyªn nh©n thÊt b¹i qua t×m hiÓu cã thÓ lµ:

- Thøc ¨n cho gµ kh«ng phï hîp vµ kh«ng ®Çy ®ñ.

- Chuång tr¹i kh«ng ®óng theo quy çch, kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh.

- Kh«ng phßng bÖnh ®Çy ®ñ.

- Çn bé khuyÕn n«ng kh«ng kiÓm tra n¾m b¾t kÞp thêi.

• Sau khi ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n trªn, nu«i gµ Tam Hoµng lµ kh«ng phï hîp víinh÷ng khã kh¨n cña lµng C¾m X−ëng, n«ng d©n kh«ng cã kh¶ n¨ng mua thøc ¨n theo®óng yªu cÇu kü thuËt h−íng dÉn vµ còng kh«ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu phßng bÖnh chogµ.

54

TÝn dông khuyÕn n«ng

TÝn dông khuyÕn n«ng lµ g× ?

• TÝn dông khuyÕn n«ng lµ h×nh thøc tÝn dông gióp cho n«ng d©n vay vèn ®Ó s¶n xuÊt n«ngnghiÖp, trong ®ã vèn ®−îc x¸c ®Þnh theo yªu cÇu s¶n xuÊt cña ng−êi n«ng d©n th«ng quanhãm së thÝch. Mét sè ®Æc ®iÓm cña tÝn dông khuyÕn n«ng lµ:

• N«ng d©n ®−îc tËp huÊn kü thuËt tr−íc khi vay vèn.

• L·i cña vèn vay lµ 1%, trong ®ã 0,2 % dïng cho b¶o toµn vèn (bï ®¾p rñi ro cña n«ng d©nvµ tr−ît gi¸), 0,8 % dïng cho ho¹t ®éng cña nhãm së thÝch vµ ban ph¸t triÓn lµng, phôc vôcho c¸c ho¹t ®éng chung cña céng ®ång.

• ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, qu¶n lý, thu håi vèn theo mét hÖ thèng sæ s¸ch riªng do n«ngd©n, nhãm së thÝch, ban ph¸t triÓn lµng trùc tiÕp qu¶n lý.

T¹i sao ph¶i lµm tÝn dông khuyÕn n«ng ?

Do n«ng d©n, ®Æc biÖt lµ n«ng d©n nghÌo cã nhu cÇu vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt c¸c ch−¬ngtr×nh kü thuËt ®· ®−îc thö nghiÖm.

Vay vèn…….. ë ®©u?

55

• Do thñ tôc vay vèn cña hÖ thèng tÝn dông hiÖn t¹i cßn phøc t¹p.

• Do n«ng d©n Ýt ®−îc tham gia trong viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn, lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra,gi¸m s¸t nªn vèn vay sö dông cßn sai môc ®Ých, hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp.

Môc tiªu

• Gióp n«ng d©n, ®Æc biÖt lµ n«ng d©n nghÌo cã vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

• N©ng cao n¨ng lùc lËp kÕ ho¹ch, sö dông vµ qu¶n lý vèn trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cñan«ng d©n, nhãm së thÝch vµ ban ph¸t triÓn lµng.

56

C¸c b−íc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh tÝn dông khuyÕn n«ng

57

§Ó lµm tèt chu tr×nh trªn, Ban khuyÕn n«ng huyÖn cÇn tËp huÊn vÒ qu¶n lý vèn tÝn dông choban ph¸t triÓn lµng, nhãm tr−ëng nhãm së thÝch tr−íc khi tiÕn hiÖn vµ th−êng xuyªn kiÓm tra,gi¸m s¸t, uèn n¾n kÞp thêi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn.


• Do n«ng d©n ch−a cã thãi quen sö dôngvèn ®óng môc ®Ých mµ vèn th−êng ®−îcsö dông tuú tiÖn theo yªu cÇu chi tiªuhµng ngµy.

• Vèn ®−îc vay th−êng thÊp h¬n so víi nhucÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña n«ng d©n.

• Th−êng xuyªn kiÓm tra ®«n ®èc viÖc södông vèn ®óng môc ®Ých ®ång thêi cãbiÖn ph¸p xö lý ngay çc hé sö dông vènsai môc ®Ých.

• X¸c ®Þnh s¸t h¬n l−îng vèn cÇn thiÕt choçc ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®ång thêi vËn®éng n«ng d©n thªm vèn s½n cã cñam×nh.

KÕt qu¶

Çc hé n«ng d©n cã vèn vµ sö dông vèn cho s¶n xuÊt ®óng môc ®Ých, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸ttriÓn.

VÝ dô: ë lµng Ao Vµng x· Cao Ng¹n tr−íc khi n«ng d©n ®−îc vay vèn c¶ lµng ch−a cã gµ TamHoµng. Sau khi n«ng d©n ®−îc vay vèn ®· cã trªn 2000 con. Lîn n¸i tr−íc kia chØ cã 2 con,®Õn nay c¶ lµng ®· cã 33 con.

• N©ng cao nÆng lùc ho¹t ®éng cña nhãm së thÝch, ban ph¸t triÓn lµng th«ng qua tËp huÊntriÓn khai çc ho¹t ®éng tÝn dông khuyÕn n«ng vµ kinh phÝ ho¹t ®éng tõ 0,8 %l·i suÊt vènvay.

• Ph¸t huy ®−îc hiÖu qu¶ sö dông vèn do n«ng d©n ®−îc tËp huÊn kü thuËt tr−íc khi thùchiÖn vµ cã sù kiÓm tra, gi¸m s¸t, gióp ®ì cña nhãm së thÝch, Ban ph¸t triÓn lµng vµ çn békhuyÕn n«ng.

• Nhê cã ho¹t ®éng cña tÝn dông khuyÕn n«ng, n«ng d©n g¾n bã h¬n trong s¶n xuÊt, quanhÖ céng ®ång lµng xãm trë nªn tèt ®Ñp h¬n (nh− hç trî nhau s¶n xuÊt, khi èm ®au, bÖnhtËt )

• Tr×nh ®é d©n trÝ ®−îc n©ng lªn th«ng qua çc cuéc tËp huÊn kü thuËt, tñ s¸ch khuyÕnn«ng.

58

• Vèn vay ®−îc sö dông ®óng môc ®Ých, cã hiÖu qu¶, thu håi nhanhkhi n«ng d©n chÝnh lµ ng−êi x¸c ®Þnh nhu cµu vµlËp kÕ ho¹ch vayvèn.

• Thñ tôc vay vèn ph¶i ®¬n gi¶n ®Ó n«ng d©n phô vô s¶n xuÊt kÞpthêi vµ vèn quay vßng nhanh.

• TËp huÊn kü thuËt tr−íc khi vay vèn vµ gi¸m s¸t c¸c ch−¬ng tr×nhkü thuËt tèt sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.

• Nhãm së thÝch vµ Ban ph¸t triÓn lµng KNTQ cã vai trß rÊt quanträng trong lËp kÕ ho¹ch, qu¶n lý vµ thu håi vèn.

• Thu l·i suÊt vèn vay 1% th¸ng võa cã t¸c dông nh¾c nhë n«ng d©nvÒ tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vèn,võa t¹o ra nguån kinh phÝ ho¹t ®éngcña nhãm së thÝch vµ ban ph¸t triÓn lµng KNTQ.


59

KÕt qu¶ tÝn dông khuyÕn n«ng t¹i lµng Tam Th¸i

• Lµng Tam Th¸i, x· Ho¸ Th−îng lµ mét trong nh÷ng lµng khuyÕn n«ng tùqu¶n ®· lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông vèn tÝn dông khuyÕn n«ng trongs¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹i huyÖn §ång Hû. Dù ¸n tÝn dông khuyÕn n«ng ®−îcthùc hiÖn tõ n¨m 1998 b»ng nguån vèn cña dù ¸n V509.

• N¨m 1998 – 1999 lµng cho c¸c hé vay ®Ó nh©n réng 5 lo¹i h×nh kü thuËt(ong, gµ, t¨ng vô, lîn, lóa) lµ 39.000.000®. B×nh qu©n mçi hé ®−îc vay mét« mÉu víi sè l−îng vèn 500.000®, l·i suÊt 1%/th¸ng, thêi h¹n 12 th¸ng.N«ng d©n ®−îc vay vèn vµ h−íng dÉn kü thuËt theo m« h×nh tÝn dôngkhuyÕn n«ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊtvµ n©ng cao thu nhËp râ rÖt. VÝ dô: Gia ®×nh «ng Lª V¨n B¶o(nhãm ch¨nnu«i lîn), tr−íc khi vay vèn gia ®×nh «ng kh«ng cã chuång tr¹i ®Ó nu«i lîn(chuång ®¬n s¬ t¹m bî). Khi ®−îc vay 500.000 ®ång, èng ®· x©y ®−îcchuång tr¹i v÷ng ch¾c. Hµng n¨m «ng ch¨n nu«i ®−îc 2 con lîn, thu kho¶nl·i tõ 160.000-200.000 ®ång. ¤ng nãi: Nhµ nghÌo nh− t«i ®−îc quan t©m vayvèn ®Ó lµm ¨n,gia ®×nh t«i sÔ cè g¾ng nhiÒu h¬n.

• ViÖc thu l·i suÊt ë lµng Tam Th¸i thùc hiÖn bëi ng−êi d©n ®Òu hiÓu râ trongsè ®ã cã 0,8% dµnh cho lµng m×nh ho¹t ®éng. Vµ mçi th¸ng lµng nhËn ®−îc200.000 ®ång tõ nguån phÇn tr¨m nµy. PhÇn 0,2%l·i suÊt vèn vay ®−îc népcïng víi vèn gèc(b¶o toµn vèn).

• Sau 2 n¨m ho¹t ®éng vèn tÝn dông khuyÕn n«ng, ë lµng Tam Th¸i tiÒn vèn ®·gióp cho ng−êi n«ng d©n chñ ®éng mua gièng c©y, con thøc ¨n, ph©n bãn kÞpthêi gãp phÇn t¨ng thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng. Ng−êi n«ng d©n biÕt sö dôngvèn ®óng môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt chi tiªu hîp lý. Còng qua vèn tÝndông khuyÕn n«ng, vai trß ho¹t ®éng cña c¸c nhãm tr−ëng nhãm së thÝch®−îc cñng cè vµ ph¸t huy. Anh Lª V¨n Th¸ - Ban ph¸t triÓn lµng nãi: ®−îcvay vèn tÝn dông khuyÕn n«ng chóng t«i rÊt phÊn khëi tù tin bëi ®êi sèng cñang−êi n«ng d©n Tam h¸i vµ bé mÆt cña lµng ®· ®−îc thay ®æi h¼n so víitr−íc, Ban ph¸t triÓn lµng ®· thµnh th¹o trong viÖc ph¸t triÓn vµ sö dông vèn.Chóng t«i mong r»ng vèn tÝn dông khuyÕn n«ng cña dù ¸n sÏ ®−îc tiÕp tôcgióp ®ì ng−êi n«ng d©n s¶n xuÊt trong thêi gian tíi.

60

N©ng cao n¨ng lùc çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n

ThÕ nµo lµ n¨ng lùc?

N¨ng lùc lµ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn thiÕt mµ ng−êi çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n cÇnph¶i cã ®Ó hoµn thµnh tèt nhiÖm vô vµ c«ng viÖc cña m×nh.

T¹i sao ph¶i n©ng cao n¨ng lùc ?

§Ó ®¸p øng víi yªu cÇu ngµy cµng cao cña s¶n xuÊt vµ c¬ chÕ thÞ tr−êng. §Ó cã ®−îc nh÷ngkiÕn thøc vÒ qu¶n lý, vÒ x· héi, vÒ chuyªn m«n kü thuËt vµ kü n¨ng thùc hµnh, h−íng dÉn ¸pdông çc tiÕn bé kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt nh»m ph¸t triÓn céng ®ång.

Lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao n¨ng lùc ?

§èi víi çn bé khuyÕn n«ng

• §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i

- TËp huÊn nh÷ng c«ng nghÖ, tiÕn bé kü thuËt míi, kiÕn thøc liªn quan ®Õn ph¸t triÓn n«ngth«n.

- Båi d−ìng nhòng kiÕn thøc vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, kinh tÕ, thÞ tr−êng.

- Tham quan, héi th¶o ®Ó chia sÎ kinh nghiÖm.

- Giao thªm nhiÖm vô, t¹o c¬ héi cho çn bé khuyÕn n«ng ph¸t huy vµ n©ng cao n¨ng lùc.

• Tù n©ng cao tr×nh ®é

- Th«ng qua tµi liÖu khuyÕn n«ng, s¸ch b¸o vµ çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.. .

- Trao ®æi vµ chia sÎ kinh nghiÖm víi ®ång nghiÖp vµ n«ng d©n.

VÝ dô:

ChÞ Thu çn bé khuyÕn n«ng §ång Hû nãi: Qua tham gia çc líp ®µo t¹o cñadù ¸n khuyÕn n«ng, t«i thÊy tù tin h¬n khi ®øng tr−íc çc hé n«ng d©n. Cßnchi Non, kü s− trång trät trao ®æi l¹i: “§−îc tham gia c«ng t¸c khuyÕn n«ng,cïng víi hé n«ng d©n lµm « mÉu ®· gióp t«i cñng cè rÊt nhiÒu vÒ kiÕn thøcchuyªn m«n vµ kinh nghiÖm”

61


• ThiÕu nguån th«ng tin, tµi liÖu h−íng dÉn,ph−¬ng tiÖn ®µo t¹o.

• ThiÕu kinh nghiÖm ®µo t¹o vµ gi¸o viªngiái.

• Ýt cã c¬ héi ®−îc ®µo t¹o

• ThiÕu c¬ chÕ khuyÕn khÝch n¨ng lùc çnbé.

• T¨ng c−êng s¶n xuÊt tµi liÖu khuyÕnn«ng, cung cÊp ph−¬ng tiÖn ®µo t¹o thÝchhîp.

• T¨ng c−êng ®µo t¹o vµ cñng cè kiªn thøccho çn bé khuyÕn n«ng.

• T¹o ra c¬ héi ®Ó çn bé khuyÕn n«ng®−îc ®µo t¹o.

• X©y dùng c¬ chÕ phï hîp nh»m khuyÕnkhÝch çn bé khuyÕn n«ng n©ng cao n¨nglùc.

§èi víi n«ng d©n

• §µo t¹o th−êng xuyªn, liªn tôc vµ ®a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc ®µo t¹o

- Trªn líp häc vµ thùc hµnh

- Thùc hiÖn « mÉu vµ m« h×nh tr×nh diÔn víi nhiÒu chñ ®Ò kh¸c nhau

- Tham quan, héi th¶o ®Ó chia sÎ kinh nghiÖm.

• Tù n©ng cao n¨ng lùc

- Trao ®æi kinh nghiÖm th«ng qua nhãm së thÝch, çc hé n«ng d©n vµ çn bé khuyÕnn«ng.

- Qua çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, tñ s¸ch khuyÕn n«ng...


• Tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, kh«ng ®ång ®Òu,gåm nhiÒu d©n téc kh¸c nhau.

• ThiÕu ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông tiÕn bé küthuËt.

• ThiÕu tµi liÖu thÝch hîp cho n«ng d©n.

• ThiÕu gi¸o viªn cã kinh nghiÖm ®Ó h−íngdÉn n«ng d©n.

• Dïng ph−¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó ®µo t¹o,båi d−ìng kiÕn thøc.

• Lùa chän tiÕn bé kü thuËt phï hîp.

• ¦u tiªn biªn so¹n tµi liÖu theo nhu cÇu vµtr×nh ®é cña n«ng d©n.

• T¨ng c−êng tËp huÊn cho n«ng d©n ®Çumèi vµ khuyÕn n«ng viªn c¬ së.

62

§µo t¹o cã sù tham gia cña n«ng d©n

§µo t¹o cã sù tham gia lµ g× ?

§µo t¹o cã sù tham gia lµ qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng tin nhiÒu chiÒu gi÷a ng−êi d¹y vµ ng−êihäc trong ®ã ng−êi n«ng d©n ®−îc tham gia trong toµn bé tiÕn tr×nh ®µo t¹o nh− s¬ ®å sau:

T¹i sao ®µo t¹o ph¶i cã sù tham gia cña n«ng d©n?

63

• N«ng d©n cã nhiÒu kinh nghiÖm s¸ng kiÕn hay

• Ph−¬ng ph¸p gi¶ng bµi mét chiÒu tá ra Ýt hiÖu qu¶ do néi dung ¸p ®Æt, m«i tr−êng häc gßbã, th«ng tin mét chiÒu...

Môc tiªu

• Gióp cho gi¶ng viªn truyÒn ®¹t ®−îc çc kiÕn thóc, kü n¨ng phï hîp víi nhu cÇu, nguyÖnväng cña häc viªn.

• Ph¸t huy kinh nghiÖm s½n cã cña ng−êi n«ng d©n, bæ sung thªm kiÕn thøc míi.

• N©ng cao n¨ng lùc vµ tÝnh tù tin cho nh÷ng ng−êi tham gia.

ChÞ Dung- C©u l¹c bé x· Hång tiÕn, HuyÖn §ång Hû nãi:

"§−îc tham gia tËp huÊn theo ph−¬ng ph¸p míi nµy, chóng t«i kh«ng nh÷ng häc thªm nhiÒukiÕn thøc míi tõ çn bé khuyÕn n«ng mµ cßn häc thªm kinh nghiÖm tõ nh÷ng bµ con n«ngd©n kh¸c trong huyÖn, trong tØnh.


1. X¸c ®Þnh nhu cÇu dµo t¹o

Sö dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra cã sù tham gia ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu (xem môc ®iÒu tra x¸c ®Þnhnhu cÇu).

2. ChuÈn bÞ néi dung

• X¸c ®inh môc tiªu ®µo t¹o

CÇn ph¶i tr¶ lêi ®−îc çc c©u hái sau:

T¹i sao l¹i tiÕn hµnh kho¸ ®µo t¹o nµy ?

Nh÷ng ai sÏ tham gia kho¸ ®µo t¹o ?

Néi dung chñ yÕu cña kho¸ ®µo t¹o lµ g× ?

• ChuÈn bÞ tµi liÖu gi¶ng d¹y

Tµi liÖu gi¶ng d¹y ph¶i ®¹t ®−îc çc yªu cÇu nh− ®¸p øng ®−îc môc tiªu cña kho¸ ®µo t¹o ®·®Ò ra, phï hîp víi tr×nh ®é cña häc viªn, néi dung râ rµng, dÔ hiÓu cã thªm h×nh ¶nh, mÉu vËt®Ó minh ho¹.

VÝ dô:

ë ph−êng Çi §an thÞ x· S«ng c«ng cã mét líp tËp huÊn vÒ kü thuËt m¹ khay. Gi¶ng viªn ®·chuÈn bÞ ®ñ dông cô vµ h−íng dÉn n«ng d©n çch cho ®Êt vµo khay, çch r¾c h¹t, çch tungm¹ ra ruéng. Ng−êi n«ng d©n ®−îc nh×n vµ thùc hµnh nªn biÕt çch lµm theo rÊt nhanh.

64

3. TiÕn hµnh ®µo t¹o

• Giíi thiÖu lµm quen

Tõng ng−êi nªn tù giíi thiÖu ®Ó t¹o sù gÇn gòi, th«ng c¶m vµ lµm gi¶m bít sù håi hép c¨ngth¼ng cña nh÷ng ng−êi tham gia.

• Gi¶ng bµi

Tuú theo néi dung cña bµi häc mµ lùa chän ph−¬ng ph¸p cho phï hîp. Tèt nhÊt lµ nªn kÕthîp, ®an xen nhiÒu ph−¬ng ph¸p víi nhau nh− ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh kÕt hîp th¶o luËnnhãm, dµnh thêi gian ®Ó xem tranh, mÉu vËt, ®Æt vµ tr¶ lêi c©u hái. Sau ®©y lµ mét sè ph−¬ngph¸p th−êng ®−îc phèi hîp linh ho¹t.

• Ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh

Lµ ph−¬ng ph¸p cung cÊp th«ng tin chñ yÕu theo mét chiÒu (nªn ¸p dông khi líp häc ®«ng),gi¶ng viªn chñ ®éng ®−îc thêi gian nh−ng Ýt t¹o ®−îc sù quan t©m cho ng−êi nghe. §Ó cãhiÖu qu¶ h¬n, khi dïng ph−¬ng ph¸p nµy gi¶ng viªn kh«ng nªn tr×nh bµy qu¸ l©u. Néi dungtËp trung vµo nh÷ng ®iÓm m¸u chèt, nªn ®−a thªm tranh ¶nh minh ho¹, sö dông ®Ìn chiÕu,video ®Ó bµi gi¶ng thªm sinh ®éng.

• Ph−¬ng ph¸p th¶o luËn theo nhãm

Ng−êi tæ chøc líp häc cÇn ph©n líp thµnh çc nhãm ®ñ nhá cho th¶o luËn. Ng−êi h−íng dÉn®−a ra mét hoÆc hai chñ ®Ò ®Ó çc nhãm th¶o luËn, sau ®ã mçi nhãm cö mét ng−êi lªn tr×nhbµy, kÕt qu¶ th¶o luËn ®−îc tËp hîp vµ tr×nh bµy trªn giÊy khæ to ®Ó dÔ theo dâi. Th«ng quaph−¬ng ph¸p nµy mäi thµnh viªn trong líp ®Òu ®−îc tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh.VÝ dô:

T¹i líp kü thuËt ch¨n nu«i gµ th¶ v−ên ë x· §ång Liªn, huyÖn Phó B×nh, khi ng−êi h−íng dÉn®Æt c©u hái "Theo çc b¸c trong çc lo¹i gµ ®Î trøng, gµ thÞt, gµ con, lo¹i nµo ph¶i cho ¨nnhiÒu h¬n?". Ngay lËp tøc b¸c Sinh, mét n«ng d©n cao tuæi nãi "chóng t«i ®Õn ®©y ®Ó ngheçc chÞ gi¶ng vÒ kü thuËt chø kh«ng ph¶i nghe çc chÞ hái. Chóng t«i kh«ng biÕt míi ph¶i ®ihäc. Çc chÞ cã çch nµo nu«i gµ chãng lín th× cø phæ biÕn cho chóng t«i". Tr−íc t×nh huèng®ã ng−êi gi¶ng viªn ph¶i b×nh tÜnh, c¶m ¬n ý kiÕn ®ãng gãp cña b¸c sau ®ã tiÕp tôc dÉn d¾t,khÝch lÖ häc viªn ph¸t biÓu.

ChÞ Hoµ, mét n«ng d©n cßn trÎ nãi “DÔ qu¸, nh¸ t«i vÉn ch¨n gµ ®Î, nh−ng chØ cho ¨n võaph¶i th«i. Thøc ¨n giµnh chñ yÕu cho gµ thÞt vµ gµ con. Nh− vËy chóng míi lín chø”. ThÕ lµcã rÊt nhiÒu ý kiÕn cïng tham gia, ng−êi h−íng dÉn tËp hîp ý kiÕn, ph©n tÝch vµ ®−a ra ý kiÕncuèi cïng. Sau ®ã l¹i tiÕp tôc nªu nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. Buæi häc nh− thÕ lµ rÊt sinh ®éng vµmäi ng−êi ai còng nhí kü néi dung ®· th¶o luËn.

65

• Ph−¬ng ph¸p häc t¹i hiÖn tr−êng

Häc viªn ®−îc häc ngay trªn ®ång ruéng, hoÆc chuång tr¹i... Çch häc nµy kh«ng ph¶i cungcÊp toµn bé kiÕn thøc ngay mét lóc mµ ®−îc cung cÊp dÇn dÇn víi tõng néi dung cô thÓ.B»ng ph−¬ng ph¸p nµy, ng−êi häc cã thÓ nhí rÊt l©u, ®−îc thùc hµnh ngay vµ ®−îc trao ®æi vÒmét kh©u kü thuËt cô thÓ nªn bµi häc sÏ sinh ®éng vµ dÔ hiÓu. Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸pdông cho c¶ tr−êng hîp çn bé khuyÕn n«ng h−íng dÉn n«ng d©n hoÆc n«ng d©n h−íng dÉnn«ng d©n nh÷ng thao t¸c kü thuËt.

4. Cuèi kho¸ dµo t¹o

CÇn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kho¸ ®µo t¹o th«ng qua mét sè tiªu chÝ sau:

• Néi dung ®µo t¹o ®· phï hîp ch−a?

• Ph−¬ng ph¸p vµ tµi liÖu gi¶ng cã phï hîp víi n«ng d©n kh«ng?

• Sù tiÕp thu cña häc viªn nh− thÕ nµo?

• C«ng t¸c tæ chøc líp häc ®· ®¶m b¶o ®−îc nguyªn t¾c cã sù tham gia cña n«ng d©n ch−a ?

Çc tiªu chÝ trªn cã thÓ ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng çch ®−a cho häc viªn mÉu ®¸nh gi¸ chia nhãm®Ó th¶o luËn, sau ®ã gi¶ng viªn tæng hîp l¹i.

66


• Häc viªn khã tiÕp thu vµ ¸p dông kiÕnthøc míi.

• Ng−êi h−íng dÉn cßn thiÕu kinh nghiÖmtrong viÖc tæ chøc, sö dông ph−¬ng ph¸p,ch−a biÕt xö lý t×nh huèng mét çch linhho¹t.

• Ng−êi h−íng dÉn thiÕu hiÓu biÕt vÒ çchäc viªn cña m×nh nªn ch−a ®−a ra ®óngnh÷ng vÊn ®Ò cÇn nãi, nh÷ng vÊn ®Ò cÇnnãi Ýt, nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng cÇn nãi.

• Mét sè ng−êi trùc tiÕp lµm nh−ng kh«ngdù tËp huÊn mµ ®Ó cho chång hoÆc con ®ithay, nh÷ng ng−êi nµy kh«ng cã kinhnghiÖm thùc tÕ.

• Dïng tõ ng÷, c©u hái dÔ hiÓu, sö dông¶nh minh ho¹, lµm mÉu, häc t¹i hiÖntr−êng.

• Ng−êi çn bé h−íng dÉn ph¶i tù trau dåikiÕn thøc, ph−¬ng ph¸p vµ tù häc háithªm qua s¸ch b¸o, qua kinh nghiÖm cñab¹n bÌ, ®ång nghiÖp vµ n«ng d©n.

• T×m hiÓu râ häc viªn vÒ tr×nh ®é, n¨nglùc, phong tôc tËp qu¸n, kinh nghiÖm cñahä trong lÜnh vùc m×nh tËp huÊn.

• X¸c ®Þnh râ môc tiªu, lùa chän ®èi t−îngtham gia ®óng, chuÈn bÞ néi dung ®Çy ®ñ,tØ mØ.

VÝ dô:

ë b¶n Chßi Hång, x· Trµng X¸, huyÖn Vâ Nhai, líp huÊn luyÖn kü thuËt ch¨n nu«i lîn rÊt Ýtphô n÷ tham gia. Khi hái mét sè vÊn ®Ò ®¬n gi¶n, çc häc viªn ®· kh«ng th¶o luËn ®−îc, hänãi r¨ng nh÷ng viÖc nµy lµ do vî lµm. Khi hái t¹i sao vî kh«ng ®i tËp huÊn th× hä tr¶ lêi “vîë nhµ ®Ó lµm çc c«ng viÖc”.

• Ph¶i lµm tèt c«ng t¸c ®iÒu tra x¸c ®Þnh nhu cÇu ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh®−îc môc tiªu ®µo t¹o, ®èi t−îng tham gia vµ x©y dùng néi dung®µo t¹o phï hîp, thiÕt thùc víi ng−êi d©n.

• Ph¶i kÕt hîp çc ph−¬ng ph¸p truyÒn ®¹t kiÕn thøc, vËn dông linhho¹t theo tõng néi dung, vÊn ®Ò, kÕt hîp xem tranh ¶nh, dông côhäc tËp, mÉu vËt.

• Ng−êi h−íng dÉn ph¶i cã kiÕn thøc chuyªn m«n, cã ph−¬ng ph¸pgi¶ng d¹y phï hîp, cã kinh nghiÖm thùc tÕ, cã kü n¨ng trong viÖch−íng dÉn, cã kh¶ n¨ng tæng hîp ý kiÕn cña häc viªn, cã kh¶ n¨ng®¸p øng nh÷ng nhu cÇu thay ®æi cña häc viªn mét çch linh ho¹t.

• Líp häc kh«ng gß bã vÒ thêi gian, kh«ng gian, ng−êi häc cã thÓngåi, ®øng, ®i l¹i vµ cïng trao ®æi.

Bµi häckinh nghiÖm

67

NhËn thøc vÒ giíi trong sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµn«ng th«n bÒn v÷ng

Kh¸i niÖm

NhËn thøc giíi lµ qu¸ tr×nh t×m hiÓu, ph©n tÝch, lý gi¶i vµ t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng caob×nh ®¼ng nam n÷, tõng b−íc n©ng cao nhËn thøc vÒ vÞ trÝ, vai trß trong x· héi cña ng−êi phôn÷, vÒ sù tiÕn bé cña giíi n÷ vµ toµn x· héi.

T¹i sao ph¶i ®−a vÊn ®Ò giíi vµo ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng?

Thùc tÕ ë n«ng th«n

• T×nh tr¹ng träng nam, khinh n÷ vÉn cßn rÊt phæ biÕn, ®Æc biÖt lµ ë çc x· vïng s©u, vïngxa. Ng−êi phô n÷ Ýt cã tiÕng nãi trong céng ®ång, mÆc dï khèi l−îng c«ng viÖc vµ l−îngs¶n phÈm hµng ho¸ do hä t¹o ra cho x· héi rÊt lín. ViÖc qu¶n lý tµi chÝnh vµ quyÕt ®Þnhçc c«ng viÖc trong gia ®×nh phÇn lín ®Òu do ng−êi chång quyÕt ®Þnh.

• Do phong tôc tËp qu¸n nªn b¶n th©n ng−êi phô n÷ cßn nhiÒu mÆc c¶m, tù ti ng¹i ngïng ethÑn, thiÕu tù tin.

• Ph©n c«ng lao ®éng trong x· héi vµ trong gia ®×nh ch−a hîp víi kh¶ n¨ng cña mçi giíi.

Môc tiªu

• Lµm cho mçi giíi ®Òu hiÓu, x¸c ®Þnh ®óng vai trß, nhu cÇu vµ lîi Ých cña tõng giíi.

• T¨ng c−êng çc biÖn ph¸p t¹o quyÒn cho ng−êi phô n÷ nh»m môc ®Ých ngµy cµng cã sùb×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷.

68

• Thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng hîp lý ®Ó ph¸t huy ®−îc vai trß vµ kh¶ n¨ng cña mçi giíi.T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã sù chia sÎ gi÷a phô n÷ vµ nam giíi.

• N©ng cao tÝnh tù tin tù chñ cho phô n÷.

Çc néi dung thùc hiÖn

(a) Tæ chøc tËp huÊn cho çn bé khuyÕn n«ng vµ çn bé trong Ban ph¸t triÓn lµng vÒnhËn thøc giíi.

• Yªu cÇu cña líp tËp huÊn lµ cã ®ñ çc ®èi t−îng tham gia lµ nam vµ n÷ ë çc løa tuæi kh¸cnhau.

• Néi dung

- Çc kh¸i niÖm vÒ giíi, vai trß giíi, nhu cÇu vµ lîi Ých cña giíi.

- T×m hiÓu çc nguyªn nh©n lµm mÊt b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷.

- T×m hiÓu vµ sö dông çc c«ng cô ph©n tÝch vÒ giíi.

- Çc vÊn ®Ò vÒ t¹o quyÒn cho phô n÷. §¶ th«ng, n©ng cao nhËn thøc lµm cho nam giíikh«ng c¶m thÊy bÞ mÊt dÇn quyÒn lùc khi t¹o quyÒn lùc khi t¹o quyÒn cho n÷ giíi.

- Ph©n tÝch râ vai trß cña nam vµ n÷ giíi trong x· héi, çch ph©n c«ng lao ®éng hîp lýtheo giíi.

• Çch lµm: Mäi ng−êi cïng tham gia. Çc vÊn ®Ò ®−îc gi¶ng viªn ®−a ra mang tÝnh chÊtgîi më, mçi häc viªn tù do ph¸t biÓu bµy tá quan ®iÓm cña m×nh vÒ vÊn ®Ò ®ã.

69

(b) Tæ chøc tËp huÊn nhËn thøc vÒ giíi t¹i mét sè lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n

• Thµnh phÇn tham gia gåm çc thµnh viªn trong Ban ph¸t triÓn lµng (lµ nßng cèt cña líptËp huÊn) vµ ®¹i diÖn çc hé. Yªu cÇu c¬ cÊu líp tËp huÊn tèi thiÓu ph¶i cã 50% n÷ thamgia.

• Néi dung: Chó träng ®i s©u vµo viÖc ph©n tÝch vai trß giíi, nhu cÇu vµ lîi Ých cña mçi giíitrong gia ®×nh vµ b¶n lµng. Tõ ®ã ®−a ra mét b¶ng ph©n c«ng lao ®éng hîp lý cho mçigiíi. T¹o ®iÒu kiÖn cho phô n÷ cã c¬ héi tham gia vµo çc ho¹t ®éng céng ®ång. Gi¶ithÝch, vËn ®éng nam giíi th«ng c¶m vµ chia sÎ víi phô n÷.

• Ph−¬ng ph¸p: Sö dông ph−¬ng ph¸p cïng tham gia cña mçi thµnh viªn trong líp häc, ®ÆcbiÖt lµ khuyÕn khÝch phô n÷ ®· cã c¬ héi m¹nh d¹n nªu lªn suy nghÜ vµ quan ®iÓm cñam×nh, nªu lªn nguyÖn väng ®−îc tham gia vµo çc ho¹t ®éng x· héi, tham gia vµo viÖcqu¶n lý kinh tÕ vµ bµn b¹c ®Ó cïng nhÊt trÝ vÒ quyÕt ®Þnh çc c«ng viÖc trong gia ®×nh vµcéng ®ång.

(c) H−íng dÉn ¸p dông yÕu tè giíi vµo çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ngth«n

• VËn ®éng, lùa chän c«ng viÖc ®Ó ph©n c«ng lao ®éng phï hîp víi vai trß giíi tõ çc hé gia®×nh.

• VËn ®éng phô n÷ tÝch cùc tham gia çc ho¹t ®éng céng ®ång: tham gia çc líp tËp huÊn,tham gia vµo Ban ph¸t triÓn lµng, ban qu¶n lý dù ¸n ë th«n b¶n...

• VËn ®éng nam giíi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho phô n÷ tham gia çc ho¹t ®éng x· héi.

• X©y dùng kÕ ho¹ch cña dù ¸n quan t©m chó träng ®Õn yÕu tè giíi trong mçi ho¹t ®éng.

• Phèi hîp víi çc tæ chøc, ®oµn thÓ kh¸c (vÝ dô Héi phô n÷) tæ chøc tËp huÊn, tuyªn truyÒnvËn ®éng, x©y dùng çc ho¹t ®éng t¹o quyÒn cho phô n÷.

VÝ dô:

Líp tËp huÊn ch¨n nu«i lîn ë xãm §åi, §¹i Tõ, sè phô n÷ tham gia chiÕm 80%. Sau khi tËphuÊn ®a sè phô n÷ ®· ¸p dông ®−îc ph−¬ng ph¸p ch¨n nu«i míi ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n h¼n sovíi mét sè líp tËp huÊn tr−íc ®©y (chñ yÕu lµ nam giíi tham gia).

KÕt qu¶

Mét sè kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng nhËn thøc vÒ giíi t¹i Th¸i Nguyªn trong 3 n¨m qua lµ:

• Sù tham gia ngµy cµng d«ng cña phô n÷ trong çc ho¹t ®éng céng ®ång nh− çc cuéc tËphuÊn vÒ kü thuËt n«ng nghiÖp, tËp huÊn vÒ y tÕ...

• Sù ®ãng gãp ý kiÕn cña phô n÷ trong qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch ho¹t ®éng ngµy cµngnhiÒu vµ cµng cã hiÖu qu¶.

• §· cã thµnh phÇn lµ phô n÷ tham gia vµo Ban ph¸t triÓn lµng, nhãm së thÝch...

• Mét sè ho¹t ®éng giao cho phô n÷ tæ chøc ®· thu ®−îc kÕt qu¶ rÊt tèt.

70

VÝ dô:

T¹i x· Trµng X¸, Héi phô n÷ ®· tæ chøc vay vèn tõ çc nguån vèn. Trong 3 n¨m tÝnh tõ n¨m1998 vay vèn t¹i Ng©n hµng ng−êi nghÌo lµ 558 triÖu ®ång cho 366 hé, n¨m 1999 vay Ng©nhµng N«ng nghiÖp 320 triÖu cho 120 hé. C¶ hai nguån vèn trªn ®Òu ®−îc sö dông vµo môc®Ých ch¨n nu«i vµ trång trät.

Vèn vay ®· ph¸t huy tèt hiÖu qu¶, ng−êi vay sö dông ®óng môc ®Ých, ®êi sèng ®−îc c¶i thiÖnrâ rÖt.

Bµ Vò ThÞ Th¸m - Héi tr−ëng Héi phô n÷ x· Trµng X¸ ®· ph¸t biÓu: Tr−íc ®©y çc nguånvèn vay kh«ng giao cho phô n÷ nªn cã t×nh tr¹ng sö dông kh«ng ®óng môc ®Ých vµ khi thu håivèn rÊt vÊt v¶. Tõ n¨m 1998 ®Õn nay, Héi chóng t«i ®øng ra cho çc héi viªn nhËn nî, viÖcqu¶n lý, sö dông ®ång vèn chÆt chÏ h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n. Sè tiÒn vay ng¾n h¹n n¨m 1998 vµ1999 chóng t«i ®Òu thu rãc nî.


• Giíi lµ vÊn ®Ò rÊt míi mÎ, trõu t−îng, khãhiÓu. Ban ®Çu ch−a cã sù ñng hé cñanhiÒu ng−êi, trong ®ã cã c¶ nh÷ng ng−êitrong Ban ph¸t triÓn lµng cho r»ng vÊn ®Ògiíi lµ kh«ng thùc tÕ, kh«ng cã t¸c dông.

• Quan niÖm träng nam khinh n÷ ®· ¨n s©uvµo t− t−ëng cña ng−êi n«ng d©n, nªnkh«ng thÓ nhanh chãng lµm chuyÓn ®æi®−îc quan niÖm ®ã.

• Kiªn tr× gi¶i thÝch, tuyªn truyÒn, t¨ngc−êng tËp huÊn cho çc ®èi t−îng kh¸cgiíi vÒ vai trß cña tõng giíi, nhu cÇu vµlîi Ých cña tõng giíi. §Æc biÖt vËn ®éngnam giíi th«ng c¶m vµ chia sÎ víi phôn÷.

• H−íng dÉn vÒ ph©n c«ng lao ®éng hîp lývíi mçi giíi. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó phô n÷ cãc¬ héi tham gia nhiÒu vµo çc ho¹t ®éngx· héi, cã c¬ héi ®Ó trao ®æi ý kiÕn vµph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh.

71

TruyÒn th«ng khuyÕn n«ng

TruyÒn th«ng khuyÕn n«ng lµ g×?

Lµ nh÷ng th«ng tin phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña ng−êin«ng d©n.

S¬ då h×nh thµnh vµ truyÒn th«ng tin

T¹i sao ph¶i truyÒn th«ng khuyÕn n«ng?

• Do nhu cÇu trao ®æi, chia sÎ, häc hái kinh nghiÖm s¶n xuÊt, çc th«ng tin vÒ kinh tÕ, khoahäc kü thuËt vµ c«ng nghÖ gi÷a n«ng d©n víi çn bé khuyÕn n«ng, çn bé nghiªn cøu, çcc¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc, çc doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô.

• Do n«ng d©n çc vïng cã tr×nh ®é, tËp qu¸n canh t¸c kh¸c nhau cÇn cã c¬ héi ®Ó trao ®æivµ häc tËp lÉn nhau.

72

Môc tiªu

• N©ng cao hiÓu biÕt cña n«ng d©n vÒ çc kü thuËt míi, kinh nghiÖm trong s¶n xuÊt vµ çckiÕn thøc vÒ qu¶n lý, kinh tÕ, thÞ tr−êng kh¸c nh»m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.

• N©ng cao kü n¨ng truyÒn th«ng cho çn bé khuyÕn n«ng còng nh− cho n«ng d©n.

• Gióp tæ chøc khuyÕn n«ng çc cÊp thu nhËn vµ cung cÊp th«ng tin.

Çc h×nh thøc truyÒn th«ng khuyÕn n«ng

Çc yªu cÇu c¬ b¶n

• Çc ho¹t ®éng truyÒn th«ng ph¶i kÞp thêi, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña ng−êi d©n.

• §a d¹ng çc h×nh thøc truyÒn th«ng.

• Th«ng tin cung cÊp ph¶i chÝnh x¸c, tËp hîp ®−îc c¶ kiÕn thøc míi vµ kinh nghiÖm cña ®Þaph−¬ng.

• Th«ng tin ph¶i ®¬n gi¶n, ng¾n gän, cô thÓ, dÔ ®äc, dÔ hiÓu, dÔ ph©n phèi.

• Cã søc hÊp dÉn l«i cuèn ng−êi ®äc nh− sö dông mµu s¾c, h×nh ¶nh, vÝ dô minh ho¹, ®ÆcbiÖt lµ çc h×nh ¶nh vµ vÝ dô ë ®Þa ph−¬ng.

Çc h×nh thøc truyÒn th«ng

Çc Ên phÈm khuyÕn n«ng

• B¶n tin khuyÕn n«ng

• Tê gÊp

• Tranh lËt

• Tranh d¸n t−êng

• S¸ch khuyÕn n«ng

• T¹p chÝ

• Tranh phôc vô cho tËp huÊn kü thuËt

• X©y dùng tñ s¸ch khuyÕn n«ng

• B¨ng h×nh

Çc ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng

Çc chuyªn môc ph¸t thanh, truyÒn h×nh

Tæ chøc ®µo t¹o vµ giao l−u

• TËp huÊn kü thuËt

• Héi th¶o ®Çu bê

73

• Th¨m quan

• Häp céng ®ång, mÝt tinh

• Tæ chøc çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng theo lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n vµ nhãm së thÝch

X©y dùng çc m« h×nh tr×nh diÔn

• ¤ mÉu tr×nh diÔn

• M« h×nh lµng KNTQ, nhãm së thÝch

• N«ng d©n lµm ¨n giái

• Çc b−íc x©y dùng t− liÖu truyÒn th«ng khuyÕn n«ng

Çc b−íc x©y dùng t− liÖu truyÒn th«ng khuyÕn n«ng

1. §¸nh gi¸ nhu cÇu th«ng tin

2. Ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh lo¹i h×nh th«ng tin sÏ s¶n xuÊt, sè l−îng, thêi gian cô thÓ chotõng c«ng ®o¹n nh− viÕt, biªn tËp, in Ên vµ ph¸t hµnh

3. X©y dùng t− liÖu bao gåm viÕt, biªn tËp

4. Thö nghiÖm, ®¸nh gi¸ vµ chØnh lý tr−íc khi ph¸t hµnh

5. Ph¸t hµnh, l−u tr÷ vµ h−íng dÉn sö dông.

KÕt qu¶

• Gãp phÇn trong viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng çc ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cña tØnh.

• N©ng cao kü n¨ng truyÒn th«ng cña çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n nh»m phæ biÕn küthuËt míi, çc kinh nghiÖm s¶n xuÊt giái vµ çc ®iÓn h×nh ë ®Þa ph−¬ng.

• T¹o ra diÔn ®µn trao ®æi vµ häc tËp lÉn nhau gi÷a n«ng d©n víi n«ng d©n, gi÷a çn békhuyÕn n«ng víi n«ng d©n vµ gi÷a çn bé khuyÕn n«ng víi çn bé khuyÕn n«ng.

• T¹o thãi quen cho n«ng d©n t×m hiÓu vµ ¸p dông çc kü thuËt tiÕn bé qua s¸ch b¸o, tµiliÖu, ph¸t thanh, truyÒn h×nh.

• H×nh thµnh mét déi ngò céng t¸c viªn c¬ së, bao gåm c¶ çc çn bé khuyÕn n«ng, khuyÕnn«ng viªn c¬ së vµ n«ng d©n ®Çu mèi.

74


• D©n trÝ cña n«ng d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn,®Æc biÖt lµ vïng miÒn nói, vïng cao cßnthÊp.

• D©n c− th−a thít, cã nhiÒu d©n téc kh¸cnhau nªn rÊt khã kh¨n cho c«ng t¸c tuyªntruyÒn vµ ph¸t hµnh çc tµi liÖu khuyÕnn«ng

• Kü n¨ng truyÒn th«ng cña çn bé khuyÕnn«ng vµ n«ng d©n cßn yÕu, Ýt hoÆc ch−a®−îc ®µo t¹o, chÕ ®é thï lao cßn thÊp.

• N«ng d©n vïng s©u vïng xa nh− §ÞnhHo¸, Vâ Nhai vµ mét sè x· ë huyÖn PhóL−¬ng kh«ng xem ®−îc chuyªn môctruyÒn h×nh khuyÕn n«ng víi n«ng d©n

• TruyÒn th«ng khuyÕn n«ng ch−a thùc sù®−îc −u tiªn

• ViÕt ®¬n gi¶n, sö dông tõ ng÷ cña n«ngd©n, bè côc râ rµng, cã tranh ¶nh minhho¹

• T¨ng c−êng ho¹t ®éng cña khuyÕn n«ngviªn c¬ së vµ tæ chøc lµng khuyÕn n«ng tùqu¶n, nhãm së thÝch

• TËp huÊn kü n¨ng truyÒn th«ng, cã thïlao hîp lý cho ng−êi tham gia

• T¨ng c−êng çc h×nh thøc truyÒn th«ngkh¸c nh− ph¸t hµnh Ên phÈm khuyÕnn«ng, x©y dùng tñ s¸ch khuyÕn n«ng

• T¨ng ng©n s¸ch cho ho¹t ®éng truyÒnth«ng

75

• Sù tham gia cña n«ng d©n gãp phÇn quan träng n©ng cao hiÖu qu¶ cñatruyÒn th«ng, ®Æc biÖt trong viÖc cung cÊp vµ sö dông th«ng tin.

• Th«ng tin ph¶i cã néi dung cô thÓ phï hîp víi nhu cÇu, tõ ng÷ ®¬n gi¶n,bè côc râ rµng.

• Sö dông th«ng tin ®a chiÒu, ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh th«ng tin.

• Tñ s¸ch, th− viÖn khuyÕn n«ng cã hiÖu qu¶ truyÒn th«ng cao.


76

X©y dùng tê gÊp kü thuËt b¶o qu¶n 10 lo¹i hoa qu¶

Thùc tÕ ë Th¸i Nguyªn, n«ng d©n ®· ph¸t triÓn rÊt nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ nh− ®u ®ñ, chuèi,nh·n, v¶i... nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ nµy cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, cã thÓ ph¸t triÓn thµnh çcs¶n phÈm, hµng ho¸, Nh−ng phÇn lín çc hé n«ng d©n kh«ng biÕt çch thu h¸i vµ b¶oqu¶n hoa qu¶ mét çch hîp lý nªn khi vËn chuyÓn ®Õn chî th−êng bÞ dËp n¸t, xÊu m· nªngi¸ b¸n thÊp hoÆc kh«ng b¸n ®−îc. Tuy nhiªn còng cã nhiÒu hé gia ®×nh n«ng d©n cãkinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trªn, çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ngd©n x¸c ®Þnh cÇn thiÕt ph¶i cã mét Ên phÈm truyÒn th«ng nh»m giíi thiÖu cho n«ng d©n küthuËt thu h¸i vµ b¶o qu¶n 10 lo¹i hoa qu¶ chñ yÕu trong tØnh.

Qu¸ tr×nh thù hiÖn gåm çc b−íc sau:

• X¸c ®Þnh h×nh thøc th«ng tin: Tê gÊp giíi thiÖu cô thÓ çc kü thuËt thu h¸i, b¶o qu¶n,cã tranh minh ho¹ çc thao t¸c kü thuËt.

• Mêi n«ng d©n cã kinh nghiÖm trong b¶o qu¶n vµ thu h¸i s¶n phÈm ë mét sè huyÖntrong tØnh tham gia trao ®æi kinh nghiÖm vµ viÕt 10 tê gÊp giíi thiÖu çch x¸c ®Þnhthêi ®iÓm thu h¸i, ph−¬ng ph¸p thu h¸i, vÖ sinh hoa qu¶, b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn tõnglo¹i hoa qña.

• Mêi ho¹ sÜ tham gia héi thao, vÏ tranh m« t¶ çc thao t¸c kü thuËt. N«ng d©n tham giagãp ý.

• Biªn tËp, in thö b»ng m¸y photo, göi cho çc nhµ kü thuËt vµ mét sè n«ng d©n ®Ó xin ýkiÕn ®ãng gãp.

• ChØnh lý, in Ên vµ ph¸t hµnh.

77

kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã sù thamgia

ThÕ nµo lµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã sù tham gia

Lµ sù theo dâi, gi¸m s¸t ho¹t ®éng khuyÕn n«ng víi sù tham gia cña ng−êi d©n theo ®Þnh kúhoÆc ®ét xuÊt, xem xÐt çc tiÕn tr×nh thùc hiÖn, ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng thiÕu sãt, gióp choho¹t ®éng ®ã ®−îc thùc hiÖn theo ®óng môc tiªu vµ kÕ ho¹ch ®Ò ra.

Môc tiªu

• KiÓm tra tiÕn ®é c«ng viÖc.

• Ph¸t hiÖn kÞp thêi çc sai sãt.

• §Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p söa ch÷a kÞp thêi.

Çch tiÕn hµnh

X©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm tra gi¸m s¸t

C¨n cø vµo kÕ ho¹ch ho¹t ®éng lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n vµ nhãm së thÝch ®Ó x©y dùng kÕho¹ch kiÓm tra gi¸m s¸t. KÕ ho¹ch nµy ph¶i tr¶ lêi çc c©u hái sau:

78

Môc ®Ých kiÓm tra ®Ó lµm g× ?

KiÓm tra çi g× ?

KiÓm tra ë ®©u ?

KiÓm tra vµo lóc nµo ?

KiÓm tra nh− thÕ nµo (çc tiªu thøc kiÓm tra) ?

Ai chÞu tr¸ch nhiÖm ? Ai phèi hîp ?...

VÝ dô: LËp kÕ ho¹ch kiÓm tra, s¶n xuÊt ng« ®«ng t¹i xãm H¹, x· Yªn §æ, huyÖn Phó L−¬ng.

Ho¹t®éng

Thêigian

§Þa ®iÓm Néi dung Ng−êikiÓm tra

Ng−êi phèihîp

C«ng cô ¸pdông

S¶nxuÊtng« vô®«ngn¨m

1 ngµy

TuÇn 2

th¸ng 10

Xãm H¹,

x· Yªn§æ

DiÖn tÝch trång

Sè hé tham gia

Tû lÖ sèng

Sù sinh tr−ëng, ph¸ttriÓn cña ng«.

Nh÷ng khã kh¨n tånt¹i.

NguyÔnV¨n A

Lª ThÞ B

Ban ph¸ttriÓn lµng,Nhãm sëthÝch, Chñ« mÉu

Th¶o luËnnhãm nhá,nhãm lín.

Tæ chøc thùc hiÖn

• §i thùc ®Þa: §Ó thu thËp th«ng tin vµ kiÓm tra thùc tÕ b»ng quan s¸t, ®o ®Õm, pháng vÊn,th¶o luËn nhãm víi n«ng d©n.

• Thèng nhÊt vµ ph©n tÝch xö lý nh÷ng th«ng tin t¹i chç.

• CËp nhËt çc th«ng tin thu thËp d−îc vµ l−u gi÷ sè liÖu (t¹i çc nhãm së thÝch, Ban ph¸ttriÓn lµng vµ çn bé khuyÕn n«ng).

• Ph¶n håi th«ng tin cho çc n¬i cã liªn quan (nÕu cÇn).

VÝ dô:

Ngµy 15/10/1999 kiÓm tra « mÉu gµ Tam Hoµng t¹i gia ®×nh chÞ Thu ë lµng Tam Th¸i, Ho¸Th−îng thÊy: gµ con l«ng xï, chËm lín, gµ ñ rò, Øa ch¶y. Hái kü míi râ gia ®×nh chÞ ®· dïngçm ®Ëm ®Æc cña lîn thÞt ®Ó ch¨n gµ. Çn bé khuyÕn n«ng ®· ®Ò nghÞ kh«ng dïng çm ®ãn÷a vµ dïng lo¹i çm cß 20 cho gµ. Sau 10 ngµy ®µn gµ l«ng ãng m−ît trë l¹i.

79

• Sö dông c¸c c«ng cô phï hîp víi néi dung th«ng tin cÇn thu thËp.

• Ghi chÐp vµ l−u tr÷ th«ng tin ®Çy ®ñ ®Ó lµm c¬ së cho viÖc kiÓm tra ®¸nhgi¸ tiÕp theo.

• CÇn cã kÕ ho¹ch kiÓm tra gi¸m s¸t chi tiÕt, cô thÓ dùa trª kÕ ho¹ch ho¹t®éng cña lµng khuyÕn n«ng tù qu¶n vµ nhãm së thÝch.


80

§¸nh gi¸ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã sù tham gia

Kh¸i niÖm

§©y lµ qu¸ tr×nh xem xÐt, ph©n tÝch ho¹t ®éng khuyÕn n«ng víi sù tham gia cña çn békhuyÕn n«ng vµ n«ng d©n. §¸nh gi¸ ®Ó kh¼ng ®Þnh thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ho¹t ®éngkhuyÕn n«ng ®ã theo môc tiªu vµ kÕ ho¹ch ban ®Çu.

Môc ®Ých

• §¸nh gi¸ tiÕn ®é thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ çc ho¹t ®éng.

• §¸nh gi¸ nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña çc néi dung ho¹t ®éng. §iÒu chØnh çc ho¹t®éng tiÕp theo.

• §Ò xuÊt cho çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng më réng.

Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh

ChuÈn bÞ

* LËp kÕ ho¹ch c«ng viÖc:

- Chän thµnh viªn tham gia, bao gåm: çn bé khuyÕn n«ng, tr−ëng xãm, ®¹i diÖn n«ngd©n.

- Thêi gian tiÕn hµnh.

- KÕ ho¹ch tµi chÝnh.

- Chän ®iÓm ®¸nh gi¸

* X¸c ®Þnh môc tiªu vµ tiªu thøc ®¸nh gi¸: C¨n cø vµo môc tiªu cña ho¹t ®éng dù ¸n ®Ó x©ydùng môc tiªu vµ yªu cÇu cho ®ît ®¸nh gi¸, tõ ®ã x©y dùng çc tiªu thøc ®¸nh gi¸ (bao gåmçc tiªu thøc ®¸nh gi¸ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng).

VÝ dô: Tiªu thøc ®¸nh gi¸ m« h×nh thö nghiÖm gièng lóa míi

Tiªu thøc sè l−îng Tiªu thøc chÊt l−îng

• Sè hé lµm « mÉu

• Sè vèn vµ sè l−îng « mÉu

• KÕt qu¶ « mÉu: n¨ng suÊt, s¶n l−îng

• NhËn thøc kü thuËt cña n«ng d©n

• ¶nh h−ëng tíi ®êi sèng kinh tÕ cña n«ng d©n

• ¶nh h−ëng thay ®æi tËp qu¸n canh t¸c...

81

Tæ chøc thùc hiÖn

• §i thùc ®Þa: Nh»m thu thËp th«ng tin, kiÓm tra thùc tÕ b»ng çc ph−¬ng ph¸p quan s¸t, ®o®Õm, pháng vÊn, th¶o luËn nhãm víi n«ng d©n.

• Häp nhãm ®¸nh gi¸: Thèng nhÊt vµ ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin thu thËp ®−îc. X¸c ®Þnhnh÷ng nguyªn nh©n thµnh c«ng hay thÊt b¹i.

• KiÓm tra l¹i mét sè th«ng tin: Nh÷ng th«ng tin cßn ch−a râ rµng, çc thµnh viªn ®oµnkiÓm tra gÆp gì, pháng vÊn n«ng d©n ®Ó x¸c minh.

• ViÕt b¸o ço ®¸nh gi¸: B¸o ço ph¶i nªu râ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña ho¹t ®éng dù ¸n bao gåmc¶ hiÖu qu¶, yÕu tè ¶nh h−ëng, nguyªn nh©n thµnh c«ng, thÊt b¹i, ®−a ra nh÷ng ®Ò xuÊt,bµi häc kinh nghiÖm cho ho¹t ®éng tiÕp theo.

• Tæ chøc héi th¶o ®Çu bê th«ng qua b¸o ço ®¸nh gi¸, bæ sung ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó hoµnchØnh b¸o ço.


• NhiÒu n«ng d©n kh«ng hiÓu hÕt ®−îc môc®Ých vµ ý nghÜa cña viÖc ®¸nh gi¸ nªn ®·kh«ng tÝch cùc tham gia.

• Mét sè ®èi t−îng n«ng d©n (phô n÷)th−êng e dÌ, ng¹i tiÕp xóc, sî ph¸t biÓutr−íc ®¸m ®«ng.

• Gi¶i thÝch râ môc ®Ých, ý nghÜa cña c«ngt¸c ®¸nh gi¸ víi n«ng d©n.

• T¹o sù th©n mËt, khuyÕn khÝch ®éng viªn(chia nhãm ®èi t−îng).

82

• Pháng vÊn theo çc nhãm nhá ®Ó t¹o c¬ héi cho mäi ng−êi thamgia ph¸t biÓu.

• Sö dông çc ng«n tõ, hµnh ®éng, c©u hái më dÔ hiÓu ®Ó ng−êin«ng d©n tham gia tèt h¬n.

• Nhãm ®¸nh gi¸ cÇn thiÕt ph¶i tiÕp xóc thùc tÕ, tr¸nh quan liªu,nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ hêi hît.

• Ph¶i lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ tr−íc khi tiÕn hµnh ®¸nh gi¸. Ph©nc«ng tr¸ch nhiÖm râ rµng vµ cô thÓ cho çc thµnh viªn trong ®oµn®¸nh gi¸.


khuyÕn n¤ng th¸i nguy£n - mekonginfo · 2011-11-14 · ch¦¥ng tr×nh khuyÕn n¤ng th¸i...

Documents