Y häc thùc hµnh (762) - sè 4/2011

25

KH¶O S¸T M¤ HäC T¸C DôNG CñA PORITES LUTEA SAU NHæ R¡NG THùC NGHIÖM TR£N THá

VÕ CHÍ HÙNG, PHẠM VĂN LIỆU

TÓM TẮT Nghiªn cøu nh»m kh¶o s¸t m« häc t¸c dông cña

Porites lutea sau nhæ r¨ng thùc nghiÖm trªn thá. Thùc hiÖn trªn 16 con thá, mçi con ®Òu nhæ mét r¨ng hµm nhá thø nhÊt hµm d­íi ®­îc chia thµnh hai nhãm mçi nhãm 8 con, nhãm thùc nghiÖm ghÐp vËt liÖu san h« Porites lutea (s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam), nhãm chøng kh«ng ghÐp vËt liÖu. Kh¶o s¸t m« häc sau 2; 4; 8; 12 tuÇn sau nhæ r¨ng b»ng kÝnh hiÓn vi quang häc. KÕt qu¶ cho thÊy: vËt liÖu san h« Porites lutea kh«ng g©y ph¶n øng th¶i trõ vËt ghÐp, cã tÝnh dÉn t¹o x­¬ng vµ tiªu hñy vËt liÖu ghÐp. Nghiªn cøu kÕt luËn cã thÓ sö dông vËt liÖu nµy ®Ó ghÐp sau nhæ r¨ng.

Tõ khãa: Porites lutea, nhæ r¨ng. Summary This investigation is to histologically evaluate the

efficacy of Porites lutea in alveolar bone regeneration in rabbits. 16 rabbits were extracted one premolar and randomly divided into 2 groups: the experimental group (8) which received Porites lutea graft in alveolar socket and the control group (8). Histological evaluation was done after 2, 4, 8, 12 weeks under microscope. The results showed that Porites lutea was not subjected to graft rejection and had good osteo conduction, and material resorption characteristics. It is concluded that the material can be used in alveolar bone to favor regeneration following extraction.

Keywords: of Porites lutea, alveolar bone ĐẶT VẤN ĐỀ Ngµy nay viÖc sö dông vËt liÖu ghÐp trong phÉu

thuËt söa ch÷a vµ t¸i t¹o c¸c tæn th­¬ng vµ khiÕm khuyÕt m« ngµy cµng phæ biÕn. Mü lµ n­íc dÉn ®Çu trong viÖc sö dông m« ghÐp hiÖn nay víi kho¶ng 300.000 m« ghÐp mçi n¨m, kÕ ®ã lµ khu vùc ch©u ¢u vµ hiÖn nay c¸c n­íc thuéc khu vùc ch©u ¸ ph¸t triÓn nhanh chãng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ sö dông m« ghÐp. ë ViÖt Nam, c¸c nghiªn cøu vÒ ghÐp m« ®Æc biÖt lµ ghÐp x­¬ng ®· b¾t ®Çu kh¸ sím vµo nh÷ng n¨m 1970. GÇn ®©y ViÖt Nam ®· tham gia HiÖp héi Ng©n hµng M« phÉu thuËt Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng (APASTB) vµ ®­îc c¬ quan N¨ng l­îng nguyªn tö quèc tÕ (IAEA) tµi trî. ViÖc sö dông m« ghÐp song song víi viÖc ¸p dông c¸c kü thuËt míi trong s¶n xuÊt vµ b¶o qu¶n m« ghÐp ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nhiÒu n¬i ®· nghiªn cøu chÕ t¹o vµ b¶o qu¶n m« ghÐp ®¹t tiªu chuÈn cña APASTB. §èi víi chuyªn khoa R¨ng Hµm MÆt, m« ghÐp ®­îc sö dông phÇn lín lµ m« x­¬ng ®Ó duy tr× thÓ tÝch x­¬ng æ r¨ng sau nhæ r¨ng, t¸i t¹o nh÷ng khiÕm khuyÕt x­¬ng hay phôc håi nh÷ng phÇn x­¬ng bÞ thiÕu hæng do chÊn th­¬ng hoÆc bÖnh lý víi nhiÒu kü thuËt ®a d¹ng vµ vËt liÖu ghÐp kh¸c nhau [9,

10, 11, ]. §· cã nhiÒu nghiªn cøu thùc nghiÖm ®¸nh gi hiÖu qu¶ sö dông vËt liÖu san h« trong Y khoa [2, 4, 5, 8], do ®ã chóng t«i thùc hiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu nµy nh»m ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh lµnh th­¬ng trªn thá, sö dông vËt

liÖu cã nguån gèc tõ san h« s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam ghÐp vµo æ x­¬ng sau nhæ r¨ng víi môc tiªu: Kh¶o s¸t m« häc hiÖn t­îng dÉn t¹o x­¬ng cña vïng x­¬ng æ r¨ng thá ®­îc ghÐp vËt liÖu san h« Porites lutea sau nhæ r¨ng thùc nghiÖm.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ThiÕt kÕ nghiªn cøu: nghiªn cøu c¾t ngang m« t¶,

so s¸nh. Ph­¬ng tiÖn nghiªn cøu VËt liÖu: San h« thiªn nhiªn loµi Porites lutea lÊy

t¹i vïng biÓn Nha Trang vµ ®­îc xö lý theo quy tr×nh cña Phßng thÝ nghiÖm vËt liÖu sinh häc, Trung t©m §µo t¹o vµ Båi d­ìng c¸n bé y tÕ TP. Hå ChÝ Minh, cã kÝch th­íc h¹t tõ 100-500.

§èi t­îng nghiªn cøu: 16 thá ®ùc (®Ó tr¸nh viÖc thá sinh s¶n trong qu tr×nh thÝ nghiÖm), 4-5 th¸ng tuæi, kh«ng thuÇn chñng, c©n nÆng tõ v2-2,5 kg, ®­îc nu«i trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng vµ thøc ¨n gièng nhau.

Quy tr×nh kü thuËt: mçi con thá ®­îc nhæ mét r¨ng hµm nhá thø nhÊt hµm d­íi vµ ®­îc chia vµo 2 nhãm, nhãm 1 ghÐp vËt liÖu (nhãm thö nghiÖm), nhãm 2 kh«ng ghÐp vËt liÖu (nhãm chøng). G©y mª b»ng c¸ch tiªm b¾p vµo c¬ mÆt trong ®ïi sau cña thá (0,4ml dung dÞch Zoletil 50, t­¬ng ®­¬ng víi 6mg/kg c©n nÆng). S¸t trïng vïng nhæ, bãc t¸ch n­íu, nhæ r¨ng. Dïng dòa x­¬ng n¹o s¹ch æ r¨ng ®Ó lo¹i bá d©y ch»ng nha chu, lÊy bít mét phÇn gê x­¬ng æ kho¶ng 2mm ®Ó tr¸nh bê x­¬ng s¾c nhän lµm r¸ch v¹t. Trén san h« víi n­íc muèi sinh lý vµ m¸u lÊy tõ hèc r¨ng nhæ. Nhåi vËt liÖu vµo hèc r¨ng võa ®ñ tíi bê x­¬ng æ, kh©u kÝn v¹t b»ng chØ soie 4.0. G¾n khoen tai cã sè ®Ó theo dâi vµ còng lµ m· sè thÝ nghiÖm vµ tiªu b¶n kh¶o s¸t m« häc. Sau phÉu thuËt, thá ®­îc ch¨m sãc vµ cho ¨n chÕ ®é ¨n ®Æc biÖt (mÇm lóa) ®Ó tr¸nh viÖc g©y chÊn th­¬ng vµ t¹o ¸p lùc qu møc lªn vïng phÉu thuËt.

Lµm tiªu b¶n vµo kh¶o s¸t m« häc: Hai tuÇn sau phÉu thuËt, giÕt mét cÆp thá b»ng c¸ch b¬m 10ml kh«ng khÝ vµo tÜnh m¹ch vµnh tai g©y thuyªn t¾c ®éng m¹ch phæi dÉn ®Õn tö vong. Bãc t¸ch, c¾t ®o¹n khèi x­¬ng hµm t¹i vïng r¨ng hµm nhá hµm d­íi, cè ®Þnh trong formalin 10% (cã pH tõ 6-8) trong 24 giê. Khö kho¸ng b»ng axit nitric 5% ®Õn khi c¾t ®­îc b»ng dao mæ. Sau ®ã, c¾t theo chiÒu ngoµi trong lµm 2 phÇn, ®¸nh sè, röa vµ khö n­íc, vïi trong parafin, c¾t l¸t ngoµi - trong theo trôc r¨ng ®i qua trung t©m æ r¨ng, sao cho l¸t c¾t cã ®é dµy 6m. T¹o tiªu b¶n, nhuém HE, ®¸nh sè tiªu b¶n thÝ nghiÖm. §äc tiªu b¶n d­íi kÝnh hiÓn vi quang häc Olympus CH2, chôp h×nh tiªu b¶n b»ng m¸y chôp Olympus SC 35, sö dông phim Kodak 200 ASA. Kh¶o s¸t côc m¸u ®«ng trong æ r¨ng ®· nhæ, tÕ bµo trung m«, nguyªn bµo sîi, m¹ch m¸u, c¸c b¹ch cÇu, t¹o cèt bµo, hñy cèt bµo. Kh¶o s¸t c¸c bÌ x­¬ng t©n t¹o, c¸c kiÓu t©n t¹o x­¬ng, h×nh d¹ng

Y häc thùc hµnh (762) - sè 4/2011

26

x­¬ng t©n t¹o nÕu cã. Bèn, t¸m vµ 12 tuÇn sau phÉu thuËt: c¸ch lÊy mÉu vµ lµm tiªu b¶n ®Ó kh¶o s¸t m« häc t­¬ng tù nh­ trªn.

KẾT QUẢ Hai tuÇn sau phÉu thuËt Nhãm thö nghiÖm: h×nh ¶nh m« häc cho thÊy sù

t¨ng sinh c¸c tÕ bµo trung m«, nguyªn bµo sîi trong c¸c hèc tñy x­¬ng æ r¨ng th«ng víi vïng sang th­¬ng. TÕ bµo trung m« lµ nguån gèc cña c¸c t¹o cèt bµo ®Ó t©n t¹o x­¬ng. VÒ hiÖn t­îng dÉn t¹o x­¬ng, h×nh ¶nh vi thÓ cho thÊy cã sù tËp trung c¸c tÕ bµo trung m« ë trong c¸c hèc tñy cña x­¬ng æ, vïng l©n cËn vµ trong vïng ghÐp vËt liÖu. Cã sù hiÖn diÖn m« x­¬ng míi ë nh÷ng vïng kh«ng ph¶i lµ x­¬ng æ, trong vïng m« sîi viªm cña sang th­¬ng d­íi hai h×nh thøc: (1) d¹ng c¸c bÌ x­¬ng h×nh c©y x­¬ng rång kÕ cËn x­¬ng æ r¨ng; (2) d¹ng bao quanh vËt liÖu ghÐp h×nh èng (do khi thùc hiÖn tiªu b¶n ®· lµm vËt liÖu trãc ra) ë xa x­¬ng æ r¨ng. C¸c bÌ x­¬ng t©n t¹o ®­îc v©y quanh bëi t¹o cèt bµo gièng nh­ mét ®­êng viÒn gi¶.

Kh«ng cã sù hiÖn diÖn cña c¸c hñy cèt bµo trong tiªu b¶n nhãm thÝ nghiÖm, cã sù tËp trung cña tÕ bµo viªm xung quanh vïng ghÐp vËt liÖu. X­¬ng t©n t¹o ë nhiÒu møc ®é kh¸c nhau vµ tËp trung chñ yÕu ë vïng ghÐp vËt liÖu, vïng kÕ cËn víi x­¬ng æ r¨ng x­¬ng t©n t¹o theo d¹ng c©y x­¬ng rång gièng sù lµnh th­¬ng ë nhãm nhæ r¨ng kh«ng ghÐp vËt liÖu sau 4 tuÇn.

Nhãm chøng: ChØ thÊy sù tËp trung cña c¸c nguyªn bµo sîi, æ xuÊt huyÕt réng vµ ch­a thÊy sù t©n t¹o x­¬ng.

Bèn tuÇn sau phÉu thuËt Nhãm thö nghiÖm: Quan s¸t thÊy x­¬ng t©n t¹o

d­íi hai h×nh thøc: h×nh c©y x­¬ng rång vµ h×nh èng, v©y quanh vËt liÖu ghÐp lµ c¸c tÕ bµo viªm.

Nhãm chøng: quan s¸t thÊy h×nh ¶nh x­¬ng t©n t¹o d¹ng c©y x­¬ng rång kÕ x­¬ng æ r¨ng, cßn æ xuÊt huyÕt, xung quanh x­¬ng t©n t¹o vµ x­¬ng æ cã c¸c hñy cèt bµo.

T¸m tuÇn sau phÉu thuËt Nhãm thö nghiÖm: quan s¸t thÊy hiÖn t­îng thùc

bµo vËt liÖu ghÐp, t©n t¹o x­¬ng vµ sù tËp trung c¸c nguyªn bµo sîi xung quanh vïng ghÐp. Nhãm chøng: cã t©n t¹o x­¬ng h×nh c©y x­¬ng rång gÇn x­¬ng æ r¨ng, hñy cèt bµo v©y quanh vïng x­¬ng æ vµ x­¬ng t©n t¹o.

12 tuÇn sau phÉu thuËt Nhãm thö nghiÖm: X­¬ng t©n t¹o ë xa x­¬ng æ,

quanh vïng x­¬ng t©n t¹o hiÖn diÖn nhiÒu t¹o cèt bµo, cèt bµo trong bÌ x­¬ng t©n t¹o.

Nhãm chøng: Quan s¸t thÊy bÌ x­¬ng t©n t¹o h×nh c©y x­¬ng rång gÇn x­¬ng æ r¨ng, cã sù hiÖn diÖn cña c¸c hñy cèt bµo xung quanh x­¬ng t©n t¹o.

BÀN LUẬN VËt liÖu san h« Porites lutea: tháa m·n mét sè tiªu

chuÈn cña vËt liÖu ghÐp. Quan nghiªn cøu ghi nhËn vËt liÖu san h« Porites

lutea kh«ng g©y ph¶n øng th¶i trõ vËt liÖu ghÐp, cã tÝnh dÉn t¹o x­¬ng, tiªu hñy m¶nh ghÐp. Tuy vËy, sù lµnh th­¬ng x­¬ng cã ®Æc thï riªng so víi qu¸ tr×nh lµnh th­¬ng x­¬ng nãi chung. Trong nghiªn cøu nµy,

ë nhãm thö nghiÖm kh«ng cã sù hiÖn diÖn cña hñy cèt bµo, ng­îc l¹i hñy cèt bµo hiÖn diÖn ë nhãm chøng, cã lÏ qu¸ tr×nh tiªu vËt liÖu ghÐp chØ th«ng qua hiÖn t­îng thùc bµo cña c¸c tÕ bµo viªm. §©y lµ h×nh ¶nh ghi nhËn ®Çu tiªn mµ trong tÊt c¶ nh÷ng tµi liÖu cã ®­îc chóng t«i ch­a thÊy nãi tíi.

VÒ hiÖn t­îng dÉn t¹o x­¬ng: nghiªn cøu cho thÊy khi ghÐp vËt liÖu san h« Porites lutea vµo trong x­¬ng æ r¨ng thá sau nhæ r¨ng cho kÕt qu¶ phï hîp víi nghiªn cøu cña Rajesh vµ céng sù khi ghÐp bét vËt liÖu HA tæng hîp, ®«ng kh«, kh«ng xèp vµ OsteoGen® vµo sang th­¬ng nha chu thùc nghiÖm. Trªn c¸c tiªu b¶n quan s¸t ®­îc hiÖn t­îng tËp trung c¸c nguyªn bµo sîi, nguyªn bµo x­¬ng vµ t¹o cèt bµo. Cã sù t¨ng sinh c¸c tÕ bµo trung m« tõ hèc tñy x­¬ng æ r¨ng kÕ cËn víi vïng ghÐp. XuÊt hiÖn nhiÒu bÌ x­¬ng t©n t¹o ë trung vïng ghÐp.

B»ng chøng râ rÖt nhÊt vÒ tÝnh dÉn t¹o x­¬ng cña vËt liÖu san h« Porites lutea lµ h×nh ¶nh c¸c tÕ bµo trung m« ®­îc biÖt hãa, bÌ x­¬ng t©n t¹o theo kiÓu h×nh èng vµ h×nh c©y x­¬ng rång. C¸c tiªu b¶n cña nhãm ghÐp vËt liÖu cho thÊy sù t¹o x­¬ng diÔn ra tõ tõ thµnh tõng ®ît, biÓu hiÖn râ nhÊt ë vïng x­¬ng t©n t¹o cã c¸c ®­êng v©n nh­ v©n gç vµ trong ®ã, cã cèt bµo thu hÑp dÇn vµo trong trung t©m cña bÌ x­¬ng.

C¸c lo¹i vËt liÖu ghÐp kh¸c còng cã tÝnh dÉn t¹o x­¬ng t­¬ng tù. Tuy nhiªn, thêi gian vµ møc ®é dÉn t¹o x­¬ng cã kh¸c nhau tïy vµo ®é xèp vµ tÝnh chÊt bÒ mÆt, còng nh­ thµnh phÇn h÷u c¬ vµ v« c« cña vËt liÖu.

VÒ hiÖn t­îng tiªu hñy vËt liÖu ghÐp: Sù tiªu vËt liÖu ghÐp lµ tÝnh chÊt quan träng cña vËt liÖu thay thÕ x­¬ng. HÇu hÕt c¸c lo¹i vËt liÖu thay thÕ x­¬ng ®Òu cã tÝnh chÊt nµy ngo¹i trõ kim lo¹i vµ vËt liÖu x­¬ng tù th©n t­¬i.

VËt liÖu san h« Porites lutea cho thÊy rÊt râ sù tiªu vËt liÖu qua h×nh ¶nh t¹o x­¬ng theo kiÓu h×nh èng, phÇn x­¬ng t©n t¹o bao bªn ngoµi vËt liÖu ngµy cµng dµy h¬n, lßng èng bÞ thu hÑp tõ tõ. Trong khi ®ã ë nhãm chøng, sù t©n t¹o x­¬ng chØ theo mét kiÓu duy nhÊt lµ h×nh c©y x­¬ng rång, lu«n lu«n cã sù hiÖn diÖn cña hñy cèt bµo ë vïng x­¬ng t©n t¹o. Tuy nghiªn cøu thêi gian ch­a ®ñ dµi ®Ó cã thÓ theo dâi cho ®Õn khi vËt liÖu Porites lutea bÞ thay thÕ hoµn toµn bëi m« x­¬ng t©n t¹o, nh­ng trªn c¸c tiªu b¶n thÝ nghiÖm còng cã thÓ kÕt luËn sù tiªu vËt liÖu ghÐp ®· diÔn ra.

VÒ hiÖn t­îng th¶i trõ vËt liÖu ghÐp: Nguy c¬ th¶i trõ vËt liÖu ghÐp rÊt cao ®èi víi vËt liÖu ghÐp x­¬ng ®ång chñng vµ dÞ chñng. §èi víi vËt liÖu san h« Porites lutea, vÒ mÆt l©m sµng, kh«ng cã tr­êng hîp nµo trong 8 con thá nhãm thö nghiÖm ghÐp vËt liÖu Porites lutea cã hiÖn t­îng th¶i trõ vËt liÖu ghÐp.

¦u vµ khuyÕt ®iÓm cña vËt liÖu ghÐp x­¬ng hiÖn cã t¹i ViÖt Nam

¦u ®iÓm: c¸c lo¹i vËt liÖu ghÐp x­¬ng hiÖn cã trªn thÞ tr­êng hÇu hÕt lµ c¸c vËt liÖu nhËp tõ n­íc ngoµi, ®Òu ®· qua giai ®o¹n thö nghiÖm, chøng minh t¸c dông cña vËt liÖu trong nhiÒu nghiªn cøu thùc nghiÖm vµ l©m sµng. HÇu hÕt c¸c vËt liÖu ®Òu cã chØ ®Þnh sö dông râ rµng vµ ®­îc ®ãng gãi ®óng tiªu chuÈn vµ

Y häc thùc hµnh (762) - sè 4/2011

27

®Ñp nh­ HTR® (Septodont) lµ mét lo¹i polymer, Biocoral® (Inoted) lµ lo¹i chÕ phÈm san h«. C¸c lo¹i vËt liÖu nµy th­êng ®­îc sö dông trong phÉu thuËt duy tr× sãng hµm, ®iÒu trÞ bÖnh nha chu viªm, lÊp ®Çy c¸c nang ch©n r¨ng.

KhuyÕt ®iÓm: gi¸ thµnh cña vËt liÖu ghÐp x­¬ng nhËp tõ n­íc ngoµi rÊt cao, khã cã thÓ sö dông réng r·i v× kh«ng phï hîp víi thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi ViÖt Nam. ViÖc nhËp, cung cÊp, tiªu thô vµ sö dông vËt liÖu ghÐp x­¬ng còng rÊt khã kh¨n do nhu cÇu cña thÞ tr­êng ViÖt Nam Ýt, nªn hÇu nh­ c¸c c«ng ty vµ cöa hµng b¸n vËt liÖu kh«ng quan t©m nhiÒu tíi viÖc nhËp, qu¶ng c¸o vµ b¸n lo¹i vËt liÖu nµy.

Xu h­íng sö dông vËt liÖu ghÐp trong chuyªn khoa RHM

HiÖn nay trªn thÕ giíi, khuynh h­íng sö dông vËt liÖu ghÐp x­¬ng nhiÒu nhÊt lµ vËt liÖu ghÐp tæng hîp nh­ HTR®, Polyactive®, OsteoGen® hoÆc chÕ phÈm tõ san h«. §èi víi HTR®, Polyactive®, ph­¬ng ph¸p sö dông th­êng ®¬n gi¶n vµ theo c¸c t¸c gi¶ vËt liÖu cã thÓ ghÐp vµo nhiÒu vïng kh¸c nhau cña c¬ thÓ. Tuy nhiªn, ®èi víi sö dông vËt liÖu lµ chÕ phÈm tõ san h«, cã thÓ phèi hîp víi mét sè chÊt kh¸c nh­ kh¸ng sinh (®Ó chèng viªm nhiÔm ë nh÷ng vïng ghÐp ®· bÞ viªm tõ tr­íc) hoÆc protein d¹ng x­¬ng (BMP) ®Ó kÝch thÝch sù t¹o x­¬ng.

Nhu cÇu sö dông vËt liÖu ghÐp x­¬ng ®èi víi chuyªn khoa RHM rÊt cao nh­ng yªu cÇu ghÐp x­¬ng kh«ng nhiÒu.ViÖc ®iÒu trÞ c¸c bÖnh lý r¨ng miÖng hiÖn nay t¹i ViÖt Nam, hÇu nh­ chØ sö dông c¸c kü thuËt kinh ®iÓn. VËt liÖu ghÐp x­¬ng trong n­íc cã nhiÒu lo¹i, phÇn lín lµ nh÷ng vËt liÖu ®­îc tÆng, nªn sè l­îng cã h¹n, chØ dïng ®Ó nghiªn cøu lµ chÝnh, nh­ Biocoral®, HTR®, nh­ng c¶ hai lo¹i vËt liÖu nµy rÊt ®¾t tiÒn vµ khã mua. Mét sè vËt liÖu s¶n xuÊt trong n­íc nh­ m« x­¬ng vµ m« sôn ë ng©n hµng m« vÉn lµm cho c¸c b¸c sü l©m sµng e dÌ khi sö dông. V× vËy, theo chóng t«i cÇn ph¶i t×m kiÕm mét vËt liÖu ghÐp thay thÕ x­¬ng cã nh÷ng tÝnh chÊt cÇn thiÕt cña vËt liÖu ghÐp vµ phï hîp cho t×nh h×nh ®iÒu trÞ hiÖn nay.

VËt liÖu san h« Porites lutea s¶n xuÊt trong n­íc, víi nh÷ng tÝnh chÊt cã ®­îc cña vËt liÖu ghÐp, nghiªn cøu nµy ®· chøng minh t­¬ng tù nh­ s¶n phÈm cïng lo¹i cña n­íc ngoµi (Biocoral®), cã thÓ sÏ lµ mét vËt liÖu ®­îc nhiÒu b¸c sü ®iÒu trÞ lùa chän v× nh÷ng ­u ®iÓm nh­: dÔ sö dông vµ phèi hîp víi c¸c vËt liÖu kh¸c, cã ®Çy ®ñ tÝnh chÊt cÇn cã cña vËt liÖu ghÐp, nhÊt lµ cã thÓ ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ theo yªu cÇu vµ rÎ tiÒn.

KẾT LUẬN Sö dông vËt liÖu san h« Porites lutea ghÐp vµo æ

x­¬ng sau nhæ r¨ng trªn thá trong 12 tuÇn cho phÐp rót ra nh÷ng kÕt luËn sau:

Cã hiÖn t­îng dÉn t¹o x­¬ng: ®­îc chøng minh qua h×nh ¶nh cã sù tËp trung cña c¸c nguyªn bµo sîi xung quanh vïng sang th­¬ng vµ cã c¸c bÌ x­¬ng vµ m« x­¬ng t©n t¹o d­íi hai h×nh thøc: (1) h×nh èng cã lßng rçng cho biÕt cã sù hiÖn diÖn cña vËt liÖu ghÐp trong ®ã, (2) h×nh c©y x­¬ng rång cña x­¬ng t©n t¹o s¸t bªn

m« x­¬ng chñ. §ång thêi ®· diÔn ra vµ ghi nhËn ®­îc c¸c h×nh ¶nh cho thÊy sù gia t¨ng sè l­îng tÕ bµo trung m« vµ biÖt hãa thµnh nguyªn bµo sîi, nguyªn bµo x­¬ng vµ cuèi cïng trë thµnh t¹o cèt bµo.

C¸c h×nh ¶nh vµ hiÖn t­îng trªn minh chøng cho sù t¹o x­¬ng míi: c¸c bÌ x­¬ng míi ®· ®­îc thÊy ë c¸c vÞ trÝ nh­: trong hèc x­¬ng æ r¨ng, kÕ cËn x­¬ng hµm vµ s¸t líp biÓu m«; c¸c x­¬ng míi ë d¹ng nguyªn ph¸t hoÆc thø ph t tïy theo thêi ®iÓm kh¶o s¸t.

Cã hiÖn t­îng tiªu hñy vËt liÖu ghÐp: qua kh¶o s¸t c¸c tiªu b¶n m« häc cã ghÐp vËt liÖu san h« Porites lutea sau nhæ r¨ng, ghi nhËn hiÖn t­îng thùc bµo ®èi víi vËt liÖu ghÐp, kh«ng cã h×nh ¶nh hñy cèt bµo tiªu hñy vËt liÖu ghÐp nh­ c¸c tr­êng hîp dïng m« ghÐp kh¸c hoÆc trong nhãm chøng. C¸c t¹o cèt bµo ho¹t ®éng n»m däc theo bê cña bÌ x­¬ng t©n t¹o nh­ mét ®­êng viÒn gi¶, cho thÊy bÌ x­¬ng vÉn ®ang ®­îc tiÕp tôc h×nh thµnh vµ më réng dÇn. X­¬ng t©n t¹o, quan s¸t ®­îc ngay bªn d­íi líp biÓu m« phñ bªn trªn æ r¨ng sau khi nhæ, cho biÕt kh¶ n¨ng x­¬ng t©n t¹o cã thÓ bï ®¾p phÇn ch©n r¨ng ®· nhæ.

Trªn l©m sµng, hÇu hÕt c¸c tr­êng hîp sang th­¬ng thùc nghiÖm ®Òu lµnh tèt, kh«ng cã hiÖn t­îng th¶i ghÐp trong tÊt c¶ c¸c tr­êng hîp cã ghÐp vËt liÖu san h« Porites lutea sau nhæ. VÒ m« häc kh«ng quan s¸t ®­îc h×nh ¶nh t¹o thµnh m« sôn trong tÊt c¶ c¸c tiªu b¶n cã ghÐp vËt liÖu. Do ®ã, cã thÓ lµnh th­¬ng æ r¨ng sau khi ghÐp vËt liÖu san h« Porites lutea lµ kiÓu lµnh th­¬ng trùc tiÕp. Trªn mét sè tiªu b¶n, quan s¸t ®­îc h×nh ¶nh mµng x­¬ng hµm thá dµy lªn, líp trong mµng x­¬ng cã nhiÒu nguyªn bµo sîi bªn c¹nh c¸c bÌ x­¬ng t©n t¹o, chøng tá ®· g©y chÊn th­¬ng x­¬ng hµm trong khi thùc hiÖn thñ thuËt nhæ r¨ng (dï kh«ng quan s¸t ®­îc trªn l©m sµng).

Thùc nghiÖm nµy cho thÊy vËt liÖu cßn tån t¹i tíi thêi ®iÓm 12 tuÇn sau khi ghÐp vµo æ r¨ng sau nhæ. CÇn cã nh÷ng nghiªn cøu l©u dµi h¬n h¬n vÒ ®Æc tÝnh dÉn t¹o x­¬ng cña vËt liÖu vµ thêi gian ®Ó vËt liÖu ®­îc thay thÕ hoµn toµn b»ng m« x­¬ng t©n t¹o.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. §inh V¨n B×nh; NguyÔn Quang Søc: Nu«i thá vµ

chÕ biÕn s¶n phÈm ë gia ®×nh. NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi.1999.

2. Lª ChÝ Dòng; TrÇn B¾c H¶i: M« ghÐp x­¬ng: Tõ nguyªn lý sinh häc ®Õn øng dông l©m sµng. Tµi liÖu nghiªn cøu, TT §T & BDCBYT, TP. Hå ChÝ Minh, 1995.

3. NguyÔn TrÝ Dòng: Ph«i thai häc ng­êi, ch­¬ng 12: HÖ x­¬ng. NXB §¹i häc quèc gia TP. Hå ChÝ Minh: 264-280, 2001.

4. TrÇn B¾c H¶i: T×nh h×nh nghiªn cøu vµ sö dông m« ghÐp trªn thÕ giíi vµ trong n­íc. T¹p chÝ y häc, Sè 4, tËp 1: 234-239, 6.1993.

5. TrÇn B¾c H¶i; NguyÔn Doanh; Vò Ngäc Huy: Kh¶o s¸t qu¸ tr×nh liÒn x­¬ng qua m¶nh ghÐp san h« Porites lutea ë ®Çu d­íi x­¬ng ®ïi thá. TËp san H×nh th¸i häc, TËp 9, sè 2: 80-85, 1999.

6. Hoµng Tö Hïng: M« ph«i r¨ng miÖng ph«i häc vµ m« häc r¨ng vµ nha chu. Ch­¬ng VII: X­¬ng æ r¨ng. NXB Y häc: 243-261, 12.2001.