kfc presentatie otte neuropsychofysiologie intro
TRANSCRIPT
![Page 1: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/1.jpg)
De stand van zaken en De stand van zaken en toekomst van de toekomst van de
neuropsychofysiologie in neuropsychofysiologie in de klinische psychiatriede klinische psychiatrie
Dr. G. Otte, NeurolaboDr. G. Otte, Neurolabo P.C. Dr. Guislain, Gent (Be),
www.psychofysiologie.be
FKC 3/03/2008
www.psychofysiologie.bewww.psychofysiologie.be
![Page 2: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/2.jpg)
EEG: Waarom dit nog gebruiken?
![Page 3: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/3.jpg)
Als je dit kunt krijgen !!
MEDICAL
M
E
D
I
C
A
L
I
M
A
G
I
N
G
![Page 4: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/4.jpg)
EEG in PsychiatryEEG in Psychiatry
Waarom EEG/ERP ?
fMRI, PET, fMRI, PET,
NMR..NMR..
fMRI, PET, fMRI, PET,
NMR..NMR..
Is er nog nood aan ?
![Page 5: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/5.jpg)
EEG in PsychiatryEEG in Psychiatry
Why EEG/ERP ?
fMRI, PET, fMRI, PET,
NMR..NMR..
fMRI, PET, fMRI, PET,
NMR..NMR..
Is er nog nood aan ?
![Page 6: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/6.jpg)
Omdat Hans Berger een psychiater was ?(“a man in search of a window on the soul”)
“The endresult of men’s endeavour often surpasses It’s initial objectives”.
Bewijzen vinden van de telepatische vermogens van
zijn zuster
Klinische electroencefalografie
![Page 7: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/7.jpg)
Medische beeldvorming heeft een zeer goede spatiële resolutie maar….
EEG/ERP verslaat medische beeldvorming op vlak van tijdsresolutie
![Page 8: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/8.jpg)
MAGIC EYE Stereoscopische MAGIC EYE Stereoscopische visuele illusievisuele illusie
![Page 9: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/10.jpg)
Neuron Vol 1(Nr 9) 2007
• Recent katern beschrijft zeer vroege afwijkingen op vlak van visuele perceptie bij schizofrenie oa aan de hand van visueel geevokeerde potentialen– Stoornissen in de magnocellulaire dorsale pathway op
zeer vroeg niveau (corpus geniculatum lat ventrale lagen) LOC P1 objectherkenning bottom-up verstoring
– Stoornissen in bewegingsperceptie, gelaatsperceptie, kleurperceptie..
– Cfr Werk van Prof John Fox (Nathan Kline Institute)
![Page 11: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/11.jpg)
The First Half SecondThe Microgenesis and Temporal Dynamics of Unconscious and
Conscious Visual ProcessesEdited by Haluk Ögmen and Bruno G. Breitmeyer
![Page 12: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/12.jpg)
CEREBRALE CORTEXEEG meet de electrische extracellulaire veld potentialen die gegenereerd worden door synaptische activiteit in grote velden dentritische synapsen van synchroon geactiveerde pyramidale neuronen in de cortex. synaptische activiteit = neurotransmitter synaptische activiteit = neurotransmitter activiteitactiviteit !
![Page 13: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/13.jpg)
TIJDSVENSTER: 10-800 msec
• Speelterrein van de neuiropsychiatrische psychofysiologie• We er de geintegreerde temporale dynamica van oa of
emotie, cognitie, bewustzijn..• Het laat in vivo evaluatie toe van neurotransmitter (dys)
functie via hun synaptische activiteit en postsynaptische extracellullaire potentialen (P50, LDAEP, P300, CNV).
• Leidt tot een objectieve evaluatie van psychopathologische dysfuncties en herstel.
• Opent een deur naar endofenotypering van psychiatrische ziektebeelden.
![Page 14: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/14.jpg)
TIJDSVENSTER: 10-800 msec
• Speelterrein van de neuropsychiatrische psychofysiologie• We meten er de geintegreerde temporale dynamica van oa
emotie, cognitie, bewustzijn..• Het laat in vivo evaluatie toe van neurotransmitter (dys)
functie via hun synaptische activiteit en postsynaptische extracellullaire potentialen (P50, LDAEP, P300, CNV).
• Leidt tot een objectieve evaluatie van psychopathologische dysfuncties en herstel.
• Opent een deur naar endofenotypering van psychiatrische ziektebeelden.
![Page 15: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/15.jpg)
TIJDSVENSTER: 10-800 msec
• Speelterrein van de neuiropsychiatrische psychofysiologie• We meten er de geintegreerde temporale dynamica van
oa emotie, cognitie, bewustzijn..• Het laat in vivo evaluatie toe van neurotransmitter (dys)
functie via hun synaptische activiteit en postsynaptische extracellullaire potentialen (P50, LDAEP, P300, CNV).
• Leidt tot een objectieve evaluatie van psychopathologische dysfuncties en herstel.
• Opent een deur naar endofenotypering van psychiatrische ziektebeelden.
![Page 16: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/16.jpg)
TIJDSVENSTER: 10-800 msec
• Speelterrein van de neuiropsychiatrische psychofysiologie• We meten er de geintegreerde temporale dynamica van oa
emotie, cognitie, bewustzijn..• Het laat in vivo evaluatie toe van neurotransmitter (dys)
functie via hun synaptische activiteit en postsynaptische extracellullaire potentialen (P50, LDAEP, P300, CNV).
• Leidt tot een objectieve evaluatie van psychopathologische dysfuncties en herstel.
• Opent een deur naar endofenotypering van psychiatrische ziektebeelden.
![Page 17: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/17.jpg)
TIJDSVENSTER: 10-800 msec
• Speelterrein van de neuiropsychiatrische psychofysiologie• We meten er de geintegreerde temporale dynamica van oa
emotie, cognitie, bewustzijn..• Het laat in vivo evaluatie toe van neurotransmitter (dys)
functie via hun synaptische activiteit en postsynaptische extracellullaire potentialen (P50, LDAEP, P300, CNV).
• Leidt tot een objectieve evaluatie van psychopathologische dysfuncties en herstel.
• Opent een deur naar endofenotypering van psychiatrische ziektebeelden.
![Page 18: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/18.jpg)
TIJDSVENSTER: 10-800 msec
• Speelterrein van de neuiropsychiatrische psychofysiologie• We meten er de geintegreerde temporale dynamica van oa
emotie, cognitie, bewustzijn..• Het laat in vivo evaluatie toe van neurotransmitter (dys)
functie via hun synaptische activiteit en postsynaptische extracellullaire potentialen (P50, LDAEP, P300, CNV).
• Leidt tot een objectieve evaluatie van psychopathologische dysfuncties en herstel.
• Opent een deur naar endofenotypering van psychiatrische ziektebeelden.
![Page 19: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/19.jpg)
Waarom niet meer gebruikt ?Waarom niet meer gebruikt ?
• Optimale “brain shutter speed”-vat de “mind brain” dynamiek in de eerste seconde
• Meet in vivo neurotransmitter functie
• Maar ook– Niet traumatisch– Niet invasief– Pijnloos– Veilig– Goede tolerantie-geen
neveneffecten – – Reproduceerbaar– Goedkoop..(vergelijk met PET en
fMRI )
![Page 20: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/20.jpg)
Groot succes in de neurologie
Studie van piek golf elementen: epilepsieStudie van piek golf elementen: epilepsie
Gebruik van geëvokeerde potentialen Gebruik van geëvokeerde potentialen (BERA, VEP, SSEP)(BERA, VEP, SSEP)
![Page 21: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/21.jpg)
EP: Key succes factoren ?
Digitale technologieDigitale technologie
AveragingAveraging
![Page 22: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/22.jpg)
Geevokeerde Potentialen zijn
klein
EP/ERP
EEG
![Page 23: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/23.jpg)
We moeten ze ‘extraheren’ uit het EEG
Averagers (software)
![Page 24: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/24.jpg)
Extractie averaging
![Page 25: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/25.jpg)
A/ Stimulus Locked Event
![Page 26: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/26.jpg)
B/ Onafhankelijk van (random) achtergrond
![Page 27: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/27.jpg)
Princiepe van de averager
• De algebraische optellingalgebraische optelling van de gedigitaliseerde epoch’s (epoch: stukje EEG) zal het ‘random’ achtergrondsignaal (EEG) uitmiddelen naar ‘nul’ terwijl het tijdsgebonden EP zal ‘versterkt’ worden.
![Page 28: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/28.jpg)
1segment
2align
Averaging
ENSEMBLE AVERAGING
EEG epochepoch
![Page 29: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/29.jpg)
Background “averaged out” Resulteert in verbeterde S/N ratio
![Page 30: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/30.jpg)
Normaal EEG: achtergrondactiviteit 10 X groter dan Normaal EEG: achtergrondactiviteit 10 X groter dan het EP/ERPhet EP/ERP
![Page 31: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/31.jpg)
Segmenten: 150 msec voor stim/ 800 post stim
epoch epoch epoch epochepochepoch
![Page 32: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/32.jpg)
Na “ensemble” averaging
Evoked Potentials worden “geextraheerd uit de achtergrond
![Page 33: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/33.jpg)
“Princiepes” van averagingaveraging
1.1. Tijd invariantieTijd invariantieStimulus en respons zijn “time locked” (fixed interval)
2.2. Amplitudo InvariantieAmplitudo Invariantieiedere identieke stimulus resulteert in een identiek respons (EP)
3.3. ““Noise” InvariantieNoise” InvariantieEP is onafhankelijk van de achtergrondactiviteit (deze wordt beschouwd als random “ruis”)
NEUROLOGIENEUROLOGIE PSYPSY
??
??
??
![Page 34: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/34.jpg)
Aan de neuroloog (VVN)
Naar de psychiatrie ! (VVP)
We zijn weer genereus vandaag !!!We zijn weer genereus vandaag !!!
![Page 35: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/35.jpg)
The grens(imaginair) neuro/psy = 10-10010-100 msecmsec
• Korte latentie EP’s worden Korte latentie EP’s worden gedetermineerd door de fysieke gedetermineerd door de fysieke karakteristieken van de stimulus en niet karakteristieken van de stimulus en niet door de reactie van de patient (vb BERA, door de reactie van de patient (vb BERA, Pattern VEP, SSEP..)Pattern VEP, SSEP..)
• Lange latentie potentialen worden bepaald Lange latentie potentialen worden bepaald door reactie van de patient: taak door reactie van de patient: taak gebonden: Event Related Potentials (ERP)gebonden: Event Related Potentials (ERP)
![Page 36: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/36.jpg)
The grens(imaginair) neuro/psy = 10-10010-100 msecmsec
• Korte latentie EP’s worden Korte latentie EP’s worden gedetermineerd door de gedetermineerd door de fysieke fysieke karakteristiekenkarakteristieken van de stimulus en niet van de stimulus en niet door de reactie van de patient (vb BERA, door de reactie van de patient (vb BERA, Pattern VEP, SSEP..)Pattern VEP, SSEP..)
• Lange latentie potentialen worden bepaald Lange latentie potentialen worden bepaald door reactie van de patient: taak door reactie van de patient: taak gebonden: Event Related Potentials (ERP)gebonden: Event Related Potentials (ERP)
![Page 37: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/37.jpg)
The grens(imaginair) neuro/psy = 10-10010-100 msecmsec
• Korte latentie EP’s worden Korte latentie EP’s worden gedetermineerd door de gedetermineerd door de fysieke fysieke karakteristiekenkarakteristieken van de stimulus en niet van de stimulus en niet door de reactie van de patient (vb BERA, door de reactie van de patient (vb BERA, Pattern VEP, SSEP..)Pattern VEP, SSEP..)
• Lange latentie potentialen worden bepaald Lange latentie potentialen worden bepaald door reactie van de patient: door reactie van de patient: taak taak gebonden: Event Related Potentials (ERP)gebonden: Event Related Potentials (ERP)
![Page 38: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/38.jpg)
Taak gebonden ERP
ERP ‘s zijn multicomponent geëvokeerde responses waarbij attentie, emotie, motivatie, vigilantie etc.. invloed zal uitoefenen Dit kan resulteren in het afwijkingen op de eerste “wet” van de neurologische averager: toegenomen “jitter”toegenomen “jitter” tussen stimulus en respons
PS: niet te vergeten: jitter kan ook ontstaan langs stimulus zijde want in de psychiatrie werkt men met meer complexe audiovisuele stimuli en multimedia met ingebedde triggers en de trigger respons transmissie tijden kunnen technisch -vb monitor refresh tijd- soms sterk varieren (in slechte paketten tot 20 msec).
![Page 39: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/39.jpg)
Voorbeeld
StimulusStimulus
Average: “vals” lage amplitudo
Identiek EP but toegenomen tijdsvariabiliteit: ‘jitter’
Average
![Page 40: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/40.jpg)
Gevolg ?
• In ERP: niet teveel “vertrouwen” in de averager In ERP: niet teveel “vertrouwen” in de averager outputoutput
• We moeten de focus richten op individuele We moeten de focus richten op individuele antwoorden in plaats van enkel de globale antwoorden in plaats van enkel de globale eindaverage te bekijken. eindaverage te bekijken.
• Nieuwe analyse technieken zijn daarvoor nodig. Nieuwe analyse technieken zijn daarvoor nodig.
Neurologische EP
![Page 41: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/41.jpg)
Taak gerelateerde ERP
Ook de tweede wet van de neurologische averager gaat niet geheel meer op: identieke stimuli genereren geen identieke antwoorden meer met gelijke amplitudo ten gevolge van een intracorticaal inhibitiefenomeen “habituatie”
![Page 42: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/42.jpg)
Gevolg ?
• Gevaar van “neurologische werkwijze” om honderden (zelfs duizenden) stimuli toe te dienen en “netjes te averagen” om een goede S/N ratio te krijgen (lees hoop op “mooie stabiele publicatieklare” EP’s) : men wint wellicht aan S/N maar verliest aan dynamiek dverliest aan dynamiek door scotomisatie van de snel habituerende golfvormen.”
• Ga voor –niets minder- dan een toestel met mogelijkheid van sequentieel averagen !
Conflict: S/N versus dynamiek
![Page 43: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/43.jpg)
FzFz
Snel habituerende fenomenen raken verlorenSnel habituerende fenomenen raken verloren
Habituatie wordt vaak Habituatie wordt vaak gescotomiseerd door gescotomiseerd door globaal averagenglobaal averagen
Habituatie wordt vaak Habituatie wordt vaak gescotomiseerd door gescotomiseerd door globaal averagenglobaal averagen
N1N1
P2P2
Auditief geëvokeerd potentiaal: odd ball paradigma
![Page 44: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/44.jpg)
Hansen’s Axioma
THERE IS NO SUBSTITUE FOR
CLEAN DATA
THERE IS NO SUBSTITUE FOR
CLEAN DATA
Jon Hansen (experimenter and technical manager at Steve Hillyards lab UCSD)
![Page 45: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/45.jpg)
Wat met de derde averager “wet”
• Is de achtergrond activiteit werkelijk onafhankelijk van het ERP ?
![Page 46: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/46.jpg)
ERP kan ontstaan door:
• Geëvokeerd: een door een stimulus geëvokeerde Geëvokeerd: een door een stimulus geëvokeerde tijds gebonden amplitudostijging (cfr neuro EP)tijds gebonden amplitudostijging (cfr neuro EP)
• Geinduceerd: een door stimulus of taak Geinduceerd: een door stimulus of taak geëvokeerde partiële of volledige geëvokeerde partiële of volledige fasesynchronisatie in (een) bepaalde fasesynchronisatie in (een) bepaalde frequentieband(en) van de achtergrondactiviteit. frequentieband(en) van de achtergrondactiviteit.
• Combinatie van beidenCombinatie van beiden
![Page 47: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/47.jpg)
Geinduceerde ERP’s ?
• Zonder fasesynchronisatie zijn ze onzichtbaar voor lineaire averagers.”.
![Page 48: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/48.jpg)
SS
NIHIL ???
Stimulus beinvloedt wel de achtergrondactiviteit
![Page 49: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/49.jpg)
Nieuwe analyse “tools” nodig
• ERS/ ERD (Gert Pfurtscheller) • EEG patronen die de werkelijke status van corticale
activatie/inhibitie reflecteren vb focal ERD/ surround ERS bvb in executieve motorische “imagery” (basis van BCI: “Brain Computer interface”).
• PS fMRI BOLD signalen reflecteren gestegen metabolisme maar enkel TMS en ERS/ERD kunnen bepalen of cortex actief respectievelijk geinhibeerd is.
Nog een reden Nog een reden waarom we waarom we
EEG/ERP nodig EEG/ERP nodig hebbenhebben
![Page 50: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/50.jpg)
Pieken versus componenten
• De ERP pieken zijn lineaire combinaties van de generator activiteit thv diverse neuronale(corticale) assemblage netwerken.
• “Peaks are not important, components are” (Steve Luck)
![Page 51: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/51.jpg)
Pieken zijn “fuzzy” projecties van de generator componenten
Soms is het Soms is het gemakkelijk….gemakkelijk….
![Page 52: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/52.jpg)
R. Ramirez, 2005Soms moeilijker: een vliegtuig ? Een kruis ???Soms moeilijker: een vliegtuig ? Een kruis ???
![Page 53: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/53.jpg)
De grens overschrijden tussen neurologie en
psychiatrie• Is voor velen een ontgoochelende ervaring gebleken• Door toegenomen technische en biologische variantie in
de resultaten groeide het gevoel van “instabiliteit” en verloor men de vaste greep op hoge sensitiviteit en specificiteit zo kenmerkend voor klinico- neuropathologische correlaties.
• Als neurologen met slechts een zeer elementaire toolset konden we zelden de dynamiek van ERP ‘s capteren (en appreciëren) en keerde men zich af van EEG/ ERP in het voordeel van de mooie plaatjes der medische beeldvorming. (PET, MRI, fMRI) en hun mooie spatiële resolutie.
![Page 54: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/54.jpg)
Thans weten we:• Dat de overgang wel degelijk goed mogelijk is mits we
toegang krijgen- en gebruik maken van de nieuwe tools (ICA, Loreta, seq ave) teneinde ten volle de rijkdom van de temporale dynamiek in de allereerste seconde te kunnen vatten.
• We hebben nood aan degelijke training in deze nieuwe technische vaardigheden en kennis van degelijke signaalanalystische princiepes om in de wirwar van algorithmen en tools het kaf van het koren te leren scheiden.
• Gestandaardiseerde technieken verminderen de technische variantie en verhogen de diagnostische robuustheid van ons onderzoek.
• Bovendien hebben we nood aan goed kennis van clinico-fysiologische correllaties in de zin van “trait vs state vs vulnerabiliteits” markers.
![Page 55: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/55.jpg)
Trait vs State
• Lage amplitude van een P300 ?– State marker van depressie– Trait marker bij schizofrenie– Vulnerabiliteits marker bij
eerste graads fam van alcoholiekers
• Nood aan goede klinische Nood aan goede klinische verwijsinfo !!!verwijsinfo !!!
![Page 56: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/56.jpg)
![Page 57: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/57.jpg)
LORETA analyseLORETA analyse: inverse probleem
![Page 58: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/58.jpg)
ERP image
• Elk epoch wordt vervangen door een lijn waarvan elk pixel een kleurwaarde krijgt toegewezen lineair afhankelijk van zijn amplitudo: vb rood pos en blauw negatief.
• Elke lijn wordt “gestapeld” boven op de vorige getekend
• Men noteert “trends” daar men de epoch’s kan sorteren op elk gewenst criterium vb RT)
![Page 59: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/59.jpg)
Scott MakeigEvent-Related Brain Dynamics I2006
ERP-Image Plotting
1. Display single trials as color-coded horizontal lines (e.g., red is +µV, blue is -µV, green is 0).
2. Sort all trials according to some variable of interest (here, subject RT).
3. Smooth vertically.
Jung et al., Human Brain Mapping, 2001.
![Page 60: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/60.jpg)
ERSP (t.f) plot van ICA componenten
![Page 61: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/61.jpg)
Slide 64
Acoustisch odd ball … Acoustisch odd ball …
FzFz
MMNMMNN1N1
P2P2
ERPERPComponentComponent
N2bN2b
P3P3
Activatie van N2b-P3a componenten
N2b of MMN ?N2b of MMN ?
![Page 62: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/62.jpg)
Constant N2a (MMN)
Habituatie: N2b
P3aP3b
![Page 63: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/63.jpg)
Technische VooruitgangTechnische VooruitgangHigh density EEG analyse is thans mogelijk High density EEG analyse is thans mogelijk
met toenemende granulariteit van de spatiële met toenemende granulariteit van de spatiële bronlocalisatie der generatoren.bronlocalisatie der generatoren.
![Page 64: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/64.jpg)
Slide 67
ICA en LORETA: bron localisationICA en LORETA: bron localisation
![Page 65: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/65.jpg)
Technicsche vooruitgangTechnicsche vooruitgang Laat complementariteit toe tussen EEG/ERP en Laat complementariteit toe tussen EEG/ERP en
fMRI door oa nieuwe filter technieken oa fMRI door oa nieuwe filter technieken oa gebaseerd op ICA) waardoor stimulatieartefacten gebaseerd op ICA) waardoor stimulatieartefacten in real time uitgefilterd wordenin real time uitgefilterd worden
![Page 66: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/66.jpg)
Technische vooruitgangTechnische vooruitgangLaat integratie toe tussen ERP en TMS wat nieuwe perspectieven opent Laat integratie toe tussen ERP en TMS wat nieuwe perspectieven opent
naar functioneel hersenonderzoek, specifieke doelgerichte naar functioneel hersenonderzoek, specifieke doelgerichte stuimulatie/inhibitie en diagnostische en therapeutische stuimulatie/inhibitie en diagnostische en therapeutische functionele functionele neuronavigatieneuronavigatie
Visor Courtesy by ANT
![Page 67: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/67.jpg)
Slide 70
Klinische gevallenKlinische gevallen
Enkele illustraties uit de praktijkEnkele illustraties uit de praktijk
![Page 68: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/68.jpg)
Slide 71
De vermoeide verplegerDe vermoeide verpleger
57 jarige man. Sinds viertal jaar maar toenemend:57 jarige man. Sinds viertal jaar maar toenemend: Klaagt van Klaagt van concentratiestoornissenconcentratiestoornissen en overdreven en overdreven
slaperigheid overdagslaperigheid overdag (namiddag) waardoor hij zijn werk (namiddag) waardoor hij zijn werk bijna niet meer aankan (bang om fouten te maken- bijna niet meer aankan (bang om fouten te maken- verpleger)- onregelmatige slaap.verpleger)- onregelmatige slaap.
Slaaponderzoek: geen slaapapnoe. Quid ?Slaaponderzoek: geen slaapapnoe. Quid ? CT, NMR: normaalCT, NMR: normaal Biol: hyperlipemie (lipitor). Geen addison. Schildklier OKBiol: hyperlipemie (lipitor). Geen addison. Schildklier OK Kan zich “staande” houden met Rilatine MR (geen Kan zich “staande” houden met Rilatine MR (geen
toxicomanie)toxicomanie) Organiciteit ? Organiciteit ? Psychiatrische suggestie “Psychiatrische suggestie “psychoreactief –psychogeen-psychoreactief –psychogeen-
regressief - burnoutregressief - burnout””
![Page 69: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/69.jpg)
Slide 72
Eenvoudige reactietijdEenvoudige reactietijd
NORMAALNORMAAL
![Page 70: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/70.jpg)
Slide 73
CNVCNV
NORMAALNORMAAL
![Page 71: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/71.jpg)
Slide 74
P300P300
NORMAALNORMAAL
![Page 72: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/72.jpg)
Slide 75
MMNMMN
NORMAALNORMAAL
![Page 73: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/73.jpg)
Slide 76
P50P50
NORMAALNORMAAL
![Page 74: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/74.jpg)
Slide 77
LDAEP: uitgesproken !!LDAEP: uitgesproken !!
Grafiek LDAEP
-5
0
5
10
15
20
Loudness-Electrode
Am
pli
tud
o (
µV
)
N1
P2
N1-P2
![Page 75: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/75.jpg)
Slide 78
Besluit ?Besluit ?
Geen simulatie !! Duidelijke Geen simulatie !! Duidelijke neurotransmitterdysfunctieneurotransmitterdysfunctie
Tekort aan serotonine (LDAEP) , alfa 7 Tekort aan serotonine (LDAEP) , alfa 7 nicotinereceptor stimulatie, (P50) adrenaline, nicotinereceptor stimulatie, (P50) adrenaline, noradrenaline..(P300, MMN,CNV).noradrenaline..(P300, MMN,CNV).
Vigilantiestoornissen +++ Fluctuerend bewustzijnVigilantiestoornissen +++ Fluctuerend bewustzijn Gemaskeerde depressie ??Gemaskeerde depressie ?? Nog niet onderkende circadiaanse stoornis ? Nog niet onderkende circadiaanse stoornis ?
(belang van degelijk slaaponderzoek in de (belang van degelijk slaaponderzoek in de psychiatrie)psychiatrie)
R/ Start SSRI en Dopamine-ReuptakeblokkerR/ Start SSRI en Dopamine-Reuptakeblokker
![Page 76: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/76.jpg)
Slide 79
De vermoeide nonDe vermoeide non
Na een tropenreis: psychisch moeNa een tropenreis: psychisch moe
![Page 77: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/77.jpg)
Slide 80
Vermoeidheid en Vermoeidheid en concentratiestoornissenconcentratiestoornissen
26 jarige kloosterzuster-lerares26 jarige kloosterzuster-leraresNa verblijf in het buitenland klachten van Na verblijf in het buitenland klachten van
moeheid en geheugenstoornissen: sinds drie moeheid en geheugenstoornissen: sinds drie maand persisterend: blijvend maand persisterend: blijvend werkonbekwaamwerkonbekwaam
Zeer angstig ! Vreest voor encefalitis (KNO Zeer angstig ! Vreest voor encefalitis (KNO perfect normaal)perfect normaal)
EEG : normaalEEG : normaalNMR : normaalNMR : normaalLabo: normaal (Ebstein Barr virustiters +++)Labo: normaal (Ebstein Barr virustiters +++)
![Page 78: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/78.jpg)
Slide 81
MMNMMN
Laag gevolteerde MMN maar bewust monitoren Laag gevolteerde MMN maar bewust monitoren van elke deviante stimulus (cfr P300) waardoor van elke deviante stimulus (cfr P300) waardoor veel resources “verbruikt” worden (angstig)veel resources “verbruikt” worden (angstig)
![Page 79: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/79.jpg)
Slide 82
CNV normaalCNV normaal
Toch niet zeer hoog gevolteerd CNV. Geen aanwezigheid van PINV (wat gezien wordt bij angstige depressie)
![Page 80: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/80.jpg)
Slide 83
P300:P300:
normaal P3a (licht vertraagd P3b)normaal P3a (licht vertraagd P3b)
![Page 81: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/81.jpg)
Slide 84
Afwezige P50 suppressie !!Afwezige P50 suppressie !!
![Page 82: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/82.jpg)
Slide 85
LDAEP: posLDAEP: pos
Grafiek LDAEP
0
5
10
15
20
25
Loudness-Electrode
Am
pli
tud
o (
µV
)
N1
P2
N1-P2
![Page 83: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/83.jpg)
Slide 86
BesluitBesluit
Geen tekenen van vigilantiestoornissen noch Geen tekenen van vigilantiestoornissen noch cognitieve dysfunctiecognitieve dysfunctie
Geen directe tekenen van angstGeen directe tekenen van angst Wel zeer grote waakzaamheid en bewuste Wel zeer grote waakzaamheid en bewuste
monitoring van elke deviante stimulus (vermoeiend)monitoring van elke deviante stimulus (vermoeiend) Gestoorde LDAEP (serotonerg deficiet) maar ook Gestoorde LDAEP (serotonerg deficiet) maar ook
afwezige P50 suppressie (schizoaffectieve afwezige P50 suppressie (schizoaffectieve aanleg ?)aanleg ?)
Advies: start SSRI maar zo onvoldoende effect Advies: start SSRI maar zo onvoldoende effect augmenteer met lage dosis abilify of ander atyp augmenteer met lage dosis abilify of ander atyp neurolepticum.neurolepticum.
![Page 84: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/84.jpg)
EEG in PsychiatryEEG in Psychiatry
Why EEG/ERP ?
fMRI, PET, fMRI, PET,
NMR..NMR..
fMRI, PET, fMRI, PET,
NMR..NMR..
Hebben we nog EEG nodig ??
![Page 85: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/85.jpg)
This is still EEG Jim, but not as we knew it
![Page 86: KFC presentatie OTTE Neuropsychofysiologie Intro](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062303/5571f1aa49795947648b7c58/html5/thumbnails/86.jpg)
Met dank voor Uw aandachtMet dank voor Uw aandacht
Laat ons de toekomst Laat ons de toekomst van het EEG/ERP in van het EEG/ERP in “gedachte” houden“gedachte” houden