KERNBERG GÜNLERİ-I“Borderline Kişilik Bozukluğunda

Aktarım Odaklı Psikoterapi”

Atölye Çalışması Metinleri

John F. CLARKIN

Psikoterapi Enstitüsü

ii

Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları: 48

Kernberg Günleri IAtölye Çalışması Metinleri

John F. Clarkin

ISBN 978-605-5548-54-4Copyright Özak Yayınevi (Psikoterapi Enstitüsü)

Tüm hakları saklıdır. Yayıncının izni olmaksızın tümüyle veyakısmen yayımlanamaz, kısmen de olsa çoğaltılamaz ve elektronik

ortamlarda yayımlanamaz.

Birinci baskı: Nisan 2012

Editör: Tahir Özakkaşİçerik Editörü: Timur Harzadın

Yayıma hazırlayan: Elif MertdoğanKatkıda Bulunanlar: Menekşe Arık & Sevgi Çorabatur

Baskı: İklim OfsetNişanca Mah. Arpacı Hayrettin Sok. No:21 Eyüp/İstanbul

Tel: 0212 577 77 45www.iklimmatbaa.com

PSİKOTERAPİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM ARAŞTIRMA SAĞLIKORGANİZASYON VE DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.

Eğitim ve Kongre Merkezi: Fatih Sultan Mehmet Caddesi No285Darıca-İZMİT

Tel : 0262 653 6699 Fax : 0262 653 6698

Merkez: Bağdat Caddesi No: 540/8 Bostancı-İSTANBUL / TÜRKİYETel : 0216 464 3119 Fax : 0216 464 3102

www.psikoterapi.com - www.psikoterapi.org - www.hipnoz.com

iii

KERNBERG GÜNLERİ-IBorderline Kişilik Bozukluğunda

Aktarım Odaklı Psikoterapi

Atölye Çalışması Metinleri

John F. CLARKIN

16 – 17 Ekim 2010

Psikoterapi Enstitüsü

v

SUNUŞ

Psikoterapi Enstitüsü olarak, öncelikle ruh sağlığıprofesyonellerinin ya da ruh sağlığı ile ilgilenen kişilerinihtiyaç duyacağı teorik bilgileri ve pratik/uygulamaya yönelikdeneyimleri paylaşan özgün ve çeviri yayınlar ile literatürekatkıda bulunmayı hedefliyoruz. Psikoterapi EnstitüsüEğitim Yayınları, Psikoterapi Enstitüsü’nün çalışmalarıkapsamında gerçekleştirilen atölye çalışmaları, uluslararasıkonferanslar ve dünya literatüründen seçkileri içermektedir.

Psikanalitik psikoterapi ile ilgili çok yoğun bir çalışma içeri-sindeyiz. Mümkün olduğu kadar dünyadaki gelişmeleri hemEnstitümüze hem de toplumumuza tanıtmaya çalışıyoruz.Borderline kişilik bozukluğuna sahip hastalar için özel olaraktasarlanmış bir psikodinamik tedavi olan Aktarım OdaklıPsikoterapi uygulamalarını yürüten Kişilik Bozuklukları Ens-titüsü ile bağlantıya geçtik. Aktarım Odaklı Psikoterapi eği-timlerinin ilk adımını oluşturan bu atölye çalışmasında Kişi-lik Bozuklukları Enstitüsü eş başkanı Sayın John Clarkinaramızdaydı. Aktarım Odaklı Psikoterapi eğitimlerimiz Dr.Otto Kernberg ve Kişilik Bozuklukları Enstitüsü’nün değerliüyelerinin katılımıyla devam edecektir.

Konuya ilgi duyan okuyucuların yanı sıra klinisyenler,psikoterapistler ve araştırmacılar için başvuru kitabı niteliğitaşıyan bu yayını sizlerle buluşturmaktan kıvanç duyarız.

Tahir ÖZAKKAŞ

Psikoterapi Enstitüsü Başkanı

vii

İÇİNDEKİLER

ATÖLYE ÇALIŞMASI PROGRAMI.......................................ix

16 Ekim 2011

1. OTURUM................................................................................3

2. OTURUM..............................................................................27

3. OTURUM..............................................................................52

4. OTURUM..............................................................................77

17 Ekim 2011

1. OTURUM..............................................................................97

2. OTURUM............................................................................125

3. OTURUM............................................................................145

4. OTURUM............................................................................164

John F. CLARKIN Hakkında ...........................................189

KERNBERG GÜNLERİ I

ATÖLYE ÇALIŞMASI PROGRAMI

16 Ekim

09:00 – 10:30 Borderline Kişilik Patolojisi

10:30 – 11:00 Kahve Arası

11:00 – 12:30 Borderline Kişilik Patolojisi

12:30 – 14:00 Öğle Yemeği

14:00 – 15:30 Borderline Kişilik Patolojisinin Değerlendirilmesi

15:30 – 16:00 Kahve Arası

16:00 – 17:30 Borderline Kişilik Patolojisinde Tedavi Kontratı

17 Ekim

09:00 – 10:30 Aktarım Odaklı Psikoterapinin Temelleri

10:30 – 11:00 Kahve Arası

11:00 – 12:30 Borderline Tedavisinin İlk Evreleri

12:30 – 14:00 Öğle Yemeği

14:00 – 15:30 Kişilik Bozukluklarının Psikanalitik PsikoterapisiVaka Sunumları – DVD Gösterimi

15:30 – 16:00 Kahve Arası

16:00 – 17:30 TartışmaSoru-Cevap

Kapanış Töreni

KERNBERG GÜNLERİ I

Borderline Kişilik BozukluğundaAktarım Odaklı Psikoterapi

16 Ekim 2011

1. OTURUM

Dr. Tahir ÖZAKKAŞ’ın açılış konuşması

Değerli arkadaşlar hepiniz hoş geldiniz, şeref verdiniz. Bildi-niz gibi uzun süredir psikanalitik psikoterapi ile ilgili, çokyoğun bir çalışma içerisindeyiz. Mümkün olduğu kadar dün-yadaki gelişmeleri hem enstitümüze hem de toplumumuzatanıtmaya çalışıyoruz. Bu bağlamada Kernberg enstitüsü ilebağlantı kurmak istedik. Sağ olsun Abdullah Özer kardeşi-miz yanımızda oldu. Kernberg’le Almanca dili ile uzun süreyazıştı. John bana sordu “sen mi yazıştın?” diye, ben de “ha-yır” dedim. Abdullah diye bir arkadaşımız vardı. O yazıştıdedim. Böylece Kernberg’le olan yazışmalarımızı Abdullahkardeşimiz sağlamış oldu. Biliyorsunuz ki Kernberg Almanasıllı ve oraya geliyor, sık sık konferanslar veriyor. Atölyeçalışmaları yapıyor ve Abdullah arkadaşımız da bunları takipediyor. Abdullah Özer arkadaşımız bizim enstitüden 8. dö-nem kursiyerimiz. Kernberg Alman asıllı olduğunda, arkada-şımız Abdullah’ın Almancası da oldukça iyi. Kernberg “çokyoğun çalıştığını, şu anda meşgul olduğunu, yeri geldiğindebizimle çalışacağını ama şu an için beraber çalıştığımız ensti-tünün eş başkanı John Clarkin’i size göndereyim dedi. Dahasonra kendisinin de gelmek istediğini söyledi.”

Bu vesile ile John Clarkin ile tanışmış olduk. Onun isminiçokça duyduk. Kitaplarını biliyoruz. Özellikle borderlinekişilik bozukluğunda ve aktarım odaklı terapilerde çok bü-

4 KERNBERG GÜNLERİ I

yük çalışmaları var. Dün akşam yemekte birlikteydik. Espriyaptım ve kendisinin bize çok pahalıya patladığını söyledim,çünkü o kadar çok kitap yazmış ki, hangisini alacağımızışaşırdık. Hepsini Amazondan sipariş verdim ve geldi. John veeşini tanımak bizim için çok büyük bir şans. Eşi de klinikpsikolog. Dün akşamki yemekte onu da tanıma fırsatı bul-duk. Bize özel hayatından çok bahsedemeyeceğini söyledi.Biz de bahsedebileceğini söyledik. Yemekte çok güzel birtartışma oldu. Clarkin bize özellikle aktarım odaklı Kernbegyaklaşımını ve borderline kişilik bozukluğunu aktaracak.İnanılmaz hoş ve bizden biri. Bunu dün akşamki yemektegördük. Yurt dışı ile daha çok İngiliz tipi uzak, soğuk yakla-şımlarımız oluyordu ama eşi de kendiside inanılmaz sıcak.Masadan kalkıp koltuğa bile oturamadık, çaylarımız dahiyemek masasına geldi. Saatlerce sohbet etme fırsatımız oldu.Kernbeg’le yaşadığı çok güzel hatıralarını bizimle paylaştı.Hatta Masterson’la 1970 yıllarda aynı üniversitede çalışmış-lar. Ben sözü fazla uzatmak istemiyorum. John’dan çok fazlaşeyler öğreneceğimize inanıyorum. Elinizdeki kitaplardaburadaki slaytların Türkçeleri var. Aynı güzergahta gidecek-ler. Katıldığınız için hepinize teşekkür ediyorum.

1. Gün / 1. Oturum 5

J. CLARKIN: Bu sıcak “Hoş geldiniz” konuşması için teşek-kür ederim. Eşim Odri ve benim için burada bulunmak bü-yük bir zevktir. Eşim, klinik psikologdur. Ergenlik ve yetişkinhasta üzerine uzmandır. Gerçek psikolog olan o olduğu için,onun gelmesi ile birlikte bir tanışma olacak. Sizleri tanımakiçin bir çok soru sorulacaktır. Sizin dilinizi konuşamadığımıziçin çok üzgünüm. Bundan dolayı tercüman arkadaşlar bizle-re yardımcı olacaklardır.

Eğitim programımızda öğrencilerimize, sizi Kernberg’e dö-nüştürmeye çalışmıyoruz, ancak Kernberg’in kişilik bozuklu-ğu psikoterapisine yaklaşımlarını öğretmeye çalışıyoruz. Herpsikologun bir kişiliği vardır ve bu kişilik daha sonra öğreni-len tekniklerle birleştirilir. Bu iki gün boyunca borderlinehastalarına olan yaklaşımımızı göstermek istiyorum.

Borderline dediğimiz zaman borderline kişilik bozukluğuolarak değil, Kernberg’in dediği gibi; borderline organizasyo-nundan bahsetmek istiyorum. Bu enstitüden çok etkilendim,burada bulunun öğrencilerin çok şanslı olduğunu düşünüyo-rum. Burası az bulunan bir enstitü. Daha önce Avrupa’daGüney Amerika’da bulundum ama Türkiye’ye hiç gelmemiş-tim. Türkiye’ye gelinceye kadar, Newyork’taki enstitüye ben-zer başka bir enstitü ile karşılaşmadım. Seansların videoyaalınması, şu an Amerika’da bile az uygulanan bir yöntem.Özellikle bu uygulamayı hayata geçiren bir lideriniz olduğuiçin buradakileri çok şanslı buluyorum. Yıllar içinde psikote-rapide ne yapıldığını bilmekle beraber, bunu izlemek arasın-da büyük bir fark olduğunu gördük. Bazen terapist olarakterapide her şeyi fark etmek zor olabiliyor. Daha sonra kay-

6 KERNBERG GÜNLERİ I

dedilmiş seansı izleyip, hem hastanın hem terapistin sözsüzmesajlarını görmek, gerçekten çok enteresan oluyor. Bizceborderline hastalar, terapisti ile vücut dili yani sözsüz mesaj-larla konuşabiliyorlar.

Konuşarak kendini ifade ettiği kadar, sözsüz mesajlarda ken-dini ifade edebiliyorlar. Hatta borderline hastalar tedavisi-nin, eyleme vurumdan hareketten, fazla düşünmemekten,düşünmeye kontrole ve hareketin kontrolüne ve son olarakda tam bir düşünsel duruma gelmeye kadar bir ilerleme ol-duğunu söyleyebiliriz. Sizlerin telepatik hayatınızın ne oldu-ğuna dair bir fikrim yok. Hastalarınızla ilgili sorular sormakistiyorum. Borderline hastalarınız var mı?

-Var

- Daha çok erkek mi, kadın mı?

-Kadın

Onlara olan yaklaşımınız temelde Masterson yaklaşımı mı?Hangi tarz bir yaklaşımla hastalarınıza yaklaşıyorsunuz? Bu-rada söyleyeceğim pek çok şey size yabancı gelmeyecektir.Kernberg’te nesne ilişkileri üzerinde durmaktadır. Borderlinehastalarınızı hangi sıklıkla görüyorsunuz? Haftada bir yadaiki mi?

-Bir yada iki defa

-Kaç yaşında borderline hastalarınız?

-30-40 yaş arası

-Çalışıyorlar mı?

-Evet, çalışıyorlar.

1. Gün / 1. Oturum 7

-İntihar eğilimi var mı?

-Evet

-30’lu ve 40’lı yaşlar arasında bile hala intihar eğilimi var de-mek. Kendilerine zarar verecek ölümcül girişimlerde bulu-nuyorlar mı? Daha çok kendilerini kesme gibi mi? Ne gibiintihar girişimlerinde bulunuyorlar.

- 30 ve 40 yaş arası geliyorlar. Çünkü Türkiye de tedavi ücre-tini devlet ödemiyor. Dolayısı ile çalışmak zorundalar. Bubirincisiydi. İkincisi de Türkiye’de intihar girişimleri geneldehap içmek, bir birlerine haber verip sevgiyi hissetmek ihti-yaçları var. Benim gördüğüm ellerini kesmekten ziyade, hapiçerek hastaneye başvuruyorlar.

-Evliler mi?

-Bazıları

Bir borderline hastayla terapiye başladığınız zaman, bu has-tayı değerlendirmek için standart bir yol kullanıyor musu-nuz? Bir başka şekli ile herkes hastaları aynı şekilde değer-lendirip karşılaştırma mı yapıyor. Hepinizin kullandığı stan-dart bir değerlendirme metodu var mı?

- ilk görüşmede teşhisi koyabilmek için önce bir DSM’yi bazalıyoruz. DSM bizim için mihenk taşı oluyor. Sonra hastanınaçık ve örtülü iletişiminden, intrapsişik yapısını, ego kapasi-tesini anlamaya çalışıyoruz. Kusurlarını anlamaya çalışıyo-ruz. Gerçeklik algısının nasıl olduğuna bakıyoruz. Ego sa-vunmalarına bakıyoruz. İlk görüşmede budur demiyoruz, birön tanı koymuş oluyoruz.

8 KERNBERG GÜNLERİ I

Kitaplarınızdan çok etkilendim. Söylediğiniz çoğu şey bizim-de aşina olduğumuz şeyler. Burada iki gün geçireceğiz. Buzamanı nasıl kullanacağımıza dair önerilerinize de açığım.Önce borderline patolojisi hakkında konuşalım. Nedirborderline patoloji? Borderline patolojilerinin nesne ilişkisihakkında bilgi vermek istiyorum. Gelişimsel psikoloji bilgile-ri ile entegre edilmiş, modern nörobilimle entegre edilmişhalde, bu çağda MRI makineleri ile beynimizin işleyişini gö-rebilir hale geldik. Bu yüzden nesne ilişkileri kuramımızıgelişimsel çalışmalarla, çocukluktan ergenliğe ve yetişkinliğe,ayrıca görüntüleme teknikleri ile birleştirmemiz mantıklıolacaktır. Bu şekilde bir tedavi seçimi yapabiliriz.

Bu gün bahsedeceğimiz tedavinin adı; TFP aktarım odaklıpsikoterapi. Aktarım odaklı psikoterapi. Bu bir nesne ilişkile-ri yaklaşımıdır. Yalnız değiştirilerek borderline patolojiyeuygun hale getirilmiştir. Biz borderline için psikoanalizindoğru tedavi olduğuna inanmıyoruz. Biz psikodinamik teori-yi alıp, borderline patolojiye yaklaştırmak için değiştirmekgerektiğini düşünüyoruz. Bu tedaviyi geliştirirken, Tahir be-yin liderliği ile beraber, sizin grubun yaptıklarını yaptık. 30yıl önce biz tedavimizi pratik olarak soruşturmaya araştır-maya karar verdik. Öncelikle tedavimizi bir kitapta tanımla-yıp tarifini yapacaktık. Çünkü uygulamalı bir araştırma yapa-caksanız tedavinizi anlatmalısınız ki, başkaları da bunu kul-lanabilsin. Bizim Kernberg, Steven, Weber, Vern bu kişilerüst düzey klinisyenlerdi. Her biri, bir iki yıl boyunca, bir yadaiki borderline hastayı tedavi etmeye başladı ve bu seanslarıntümünü sizin yaptığınız gibi videoya kaydettik. Her haftadabir araya gelerek, bir birimizin seanslarının video kayıtlarını

1. Gün / 1. Oturum 9

inceleyip, bunların doğrultusunda tedavinin ilkelerini, pren-siplerini çıkarmaya çalıştık.

Bu bilişsel davranışsal tedaviden farklıdır. Çünkü bu terapis-tin, mesela toplam 30 seansta ne yapacağını söyler. Bu bir yılyada daha fazla süren bir tedavidir. Bu yüzden terapiste herseansta ne yapacağını söylemek imkansızdır çünkü hastanınne yapacağını bilmiyoruz. Birinci prensip tedavide konuşma-ları hastanın yönlendirmesine müsaade ediyoruz. Hastanınbize sunduklarına karşı nasıl cevap vereceğimize karar veri-yoruz. Hasta konuşmayı yönlendirir ama bunun yanındaterapinin çerçevesinin başlamadan da belirlenmesi gerekti-ğine inanıyoruz. Bütün araştırmalar terapinin yapılandırıl-masının çok önemli olduğunu göstermektedir. Bu yüzdenbilişsel tüm tedaviler terapiyi yapılandırmaktadır. Borderlinehastaların hayatında bir yapısallık, organize olmuş bir yönyoktur. Bu yüzden tedavinin çerçevesi, siz onların davranış-larını değiştirmeleri konusunda yardımcı olurken, onlarınketlenmelerine de yardımcı olur.

Önce borderline patolojiden bahsedeceğiz. Daha sonra stan-dart değerlendirmeyi nasıl yaptığımızı, arkasından standartbir değerlendirme metoduna bakacağız. Biz standart değer-lendirme metoduna inanıyoruz. Bizim hastayı bir birimizeanlatabilmemiz için ortak bir terminoloji veriyor. Hastayıbirbirimizle konuşabiliyoruz. Daha sonra bir DVD, OttoKernberg tarafından yapılan, bir değerlendirme görüşmesinigöstereceğim. Bu görüşmenin dökümü elimizdeki kitaptadır.Kernberg günleri olunca, Otto Kernberg’i göstermem gerek-tiğini düşündüm. Erkek bir hastayı değerlendiriyor. Görüşme

10 KERNBERG GÜNLERİ I

sırasında kişilik bozukluğunun tanısının konulmasına yar-dımcı olabilirisiniz. İyi dinlemeniz gerekiyor ki, size teşhisi-nizin ne olduğunu soracağım ve sonrasında nasıl bir tedaviyapmayı düşündüğünüzü alacağım. Yarın bu tedavinin te-melleri ve ilkeleri üzerine konuşacağız. Biz tedaviyi erken,orta ve son etap olarak ayırıyoruz. Terapinin farklı noktala-rında farklı şeyler olur. En azından mantıki olarak kişilikbozukluğundan bahsedeceksek, kişiliğin ne olduğunu biliyorolmalıyız. Normal bir kişilik hakkında düşünmek, kişilik bo-zukluğu hakkında bilgi sahibi olmak için faydalı bir temeldir.

Amerika’da herkes psikodinamik yada psikoanalitik değil.Psikoanalitik kavramlarla pisikolojideki diğer kavramlar ara-sındaki farka bakamının faydalı olduğunu düşünüyorum.Örneğin, Mischel ve Shoda çok önemli iki kişilik kuramcısı-dır. Onların klinisyen olduklarını bile düşünmüyorum.Psikoanalizci de değiller. Onlar kişilik uzmanıdır. Kişiliğe ikifarklı yaklaşımdan bahsederler.

Bir tanesi; kişilik özellikleri yaklaşımı. Amerika’da kişiliğinbir çok özelliğin yatkınlığın toplamı olduğunu düşünüyorlar.Bu insanı belli bir şekilde davranmaya iter. Mesela; bir insankadar agresiftir, ya da saldırgandır, bunlar bir özelliktir. Yada yakınlaşma bir özelliktir. Bu kişi başka insanlara ne kadaryakınlaşır? Bu yaklaşımda bazı sorunlar ortaya çıkabilir.Çünkü iki kişi aynı özelliklere sahip olabilir hatta her özellik-te aynı derecededir. Ama o özelliklerin kişinin içindeki neşekilde organize edildiği farklı olabilir.

İkinci bir yaklaşım; Mischel, Shoda’nın, prosesin yaklaşımıdediği işlemleme yaklaşımı. Bu kişiler de ki psikolojik süreci