Kenmerk 7 De confrontatie

tussen de Romeinse en Germaanse

cultuur van Noordwest-Europa

Les 11: De Grote Volksverhuizingen

De Grote Volksverhuizingen- Eerste golf

• In de 2e eeuw migreerden de Goten vanuit Vistula (nu Polen) naar het Zwarte Zeegebied.

• Hierdoor verdrongen zij de Vandalen en Marcomannen. Hierdoor ontstonden de zogenaamde Marcomannen-oorlogen (166-180) waarbij de Romeinen bijna het onderspit dolven.

• In 290 splitsten de Goten zich op in de West- en Oost-Goten. De laatst genoemde bleven in de Zwarte Zee regio, de West-Goten verplaatsten zich naar het gebied boven de Donau (kaart).

• Ook andere stammen verplaatste zich in de 3e en 4e eeuw (tot 375), maar dit leidde niet tot grote oorlogen met de Romeinen.

Artikel XV

De Grote Volksverhuizingen- de Goten

• Midden 4e eeuw drongen de Hunnen Zuid-Rusland binnen én in 375 versloegen zij de Oost-Goten en verjoegen de West-Goten uit het huidige Roemenie – De Oost-Goten werden overheerst; andere stammen verjaagd. Zo

kwamen de West-Goten het Rijk binnen alwaar ze door keizer Valens in Thracië werden gehuisvest – als foederati.

– Deze West-Goten kwamen (door de slechte leefomstandigheden) in opstand tegen het Romeins gezag. Pas na enkele jaren wist keizer Theodosius hen te onderwerpen. Zij bleven echter opstandig, en trokken onder Alaric de Balkan op én vielen zelfs Italië binnen. In 410 veroverde de Visigoten (Westgoten) zelfs Rome. Gelukkig waren ze op “doortocht” naar Zuid-Frankrijk.

– In 507 versloeg Clovis (De Franken) hen, waarna zij werden verbannen naar het Iberisch schiereiland.

Artikel XV

West-Goten in actie

De Grote Volksverhuizingen- Vandalen

• De Goten hadden de Vandalen uit hun thuisland (huidige Polen) geduwd.

• Aan het begin van de 5e eeuw trokken zij Gallië binnen en migreerden verder naar het Iberisch schiereiland (409), alwaar ze onderdruk van de Visigoten weer verder trokken naar Noord-Afrika. In 439 veroverden zij Carthago.

• Het Vandaalse koninkrijk werd een zeemacht die het oostelijk middellandszeegebied terroriseerden én zelf Rome plunderden in 455.

Artikel XV

Vandalen in actie

De Grote Volksverhuizingen- de Hunnen

• Midden 4e eeuw drongen de Hunnen Zuid-Rusland binnen én in 375 versloegen zij de Oost-Goten en verjoegen de West-Goten uit het huidige Roemenie

• Vanuit het huidige Roemenie deden de Hunnen aanvallen op de rest van Europa (lees: het Romeinse Rijk)

• Onder leiding van Atilla drongen zij zelfs door tot diep in het huidige Frankrijk (451)– Hier werden ze voor het eerst verslagen door de gezamenlijke

legers van Rome, de Visigoten en de Franken

Artikel XV

De Grote Volksverhuizingen- de Hunnen

• Een jaar (452) later viel Atilla met een nieuw leger Noord-Italië binnen, waarbij zijn leger grote verwoestingen aanrichtte en de weg naar Rome openlag (452). Niemand weet precies waarom hij Rome niet heeft aangevallen. Hij trok zich terug naar het hartland om daar een jaar later te sterven, waarna zijn rijk uiteenviel.

• De Oost-Goten trokken als foederati de Balkan op en maakten kortemette met het Hunse gezag aldaar

Artikel XV

Hunnen in actie

De Grote Volksverhuizingen- De Franken

• De Germaanse volksverhuizers waren opzoek naar een beter bestaan. Binnen het Romeinse Rijk vonden velen dit– Land en een hoogstaande cultuur– Dit vonden ze, waarbij samenwerking met

de inheemse bevolking voorop stond.– De Franken zijn hiervan een goed

voorbeeld:• Ten tijde van Constantijn de Grote het Rijk binnen gelaten

(4e eeuw), als foederati• Bewaakten de grenzen in het noordwesten• Frankische legeronderdelen werd elders ingezet• Maar tegelijk toonde deze samenwerking ook

het zwakker worden van het Rijk aan

Artikel XV

in grijs; het woongebied van de Franken in de vijfde eeuw. In rood; de maximale uitbreiding van de Frankisch/Germaanse taal na de vijfde eeuw.

Zelfs tot ver in Noord-Frankrijk!

1

400

500

600

700

900

1000

1100

1200

1300

Opkomst van de Franken

• Vormen een sterke en onberekenbare macht binnen de grenzen van het Rijk

• In de 5e eeuw neemt de macht van de Romeinen af en die van de Franken toe

• Ca. 450 NC trekken de Romeinen letterlijk weg (legioenen)– Vele geromaniseerde volken gaan mee c.q. verdwijnen

• De Franken nemen een deel van voorheen Romeins gebied– Dit gebied wordt continu bedreigt door nare buren– Gezocht wordt naar een Frankisch leider die de stammen kan

verenigen en de vijanden gaat verslaan• Deze wordt gevonden in Clovis. Hij werd koning van een

stam nabij Parijs (465-511?)

1

400

500

600

700

900

1000

1100

1200

1300

Frankische Koninkrijk ca. 770

1

400

500

600

700

900

1000

1100

1200

1300

De Grote Volksverhuizingen- conclusie

• Tekort aan land en ongunstige klimatologische omstandigheden lijken van wezenlijk belang te zijn geweest bij de migratie van de Germanen

• De druk van de Hunnen heeft in de eerste fase van de Volksverhuizingen geleid tot herverdeling van de stammen in heel Europa

• Integratie van stammen als bondgenoten in het Romeinse leger leidde tot afname van de kracht van Rome

• Veel meer ondermijnend proces was de vorming van Foederati. Hiermee gingen macht en grondgebied weg van de Rome

• Het West-Romeinse Rijk werd geleidelijk aan getransformeerd naar een verzameling Germaanse staten

Artikel XV