kazanlar, kazan daİresİ ve genleŞme depolari

7/29/2019 KAZANLAR, KAZAN DARES VE GENLEME DEPOLARI

1/69

151

BLM

KAZANLAR, KAZAN DARES VEGENLEME DEPOLARI

AMA

Kazan ve genleme depolar seimi yapabilme.

7. KAZANLAR


2/69

152

7.1. Kazanlar, Kazan Dairesi ve Kazan Seimi

7.1.1. Kazanlarn Snflandrlmas

1.Kazan malatnda Kullanlan Malzemeye Grea) Dkme dilimli kazanlarb) elik kazanlar

2. Kazan Ocak Tipi, Tasarm ekli ve Gazn Ocak Dna Atlna Grea) Tam yanl kazanlar

b) Alttan yanl kazanlar

3. Kullanlan Yaktn Cinsine Grea) Gaz yaktl kazanlar (Doalgaz, LPG)

b) Sv yaktl kazanlar (Motorin, Fuel-oil)

c) Kat yaktl kazanlar (Kmr)

4.Yanma Odas Basncna Grea) Kar basnl kazanlar (Ters basnl)

b) Kar basnsz kazanlar

5. Istc Akkann Cinsine Grea) Scak sulu kazanlar

b) Kzgn sulu kazanlarc) Alak basnl buhar kazanlard) Yksek basnl buhar kazanlar

6. Kazann Yapsal Tasarm Asndana) Alev borulu kazanlar

b) Alev duman borulu kazanlar

c) Duman borulu kazanlar

d) Su borulu kazanlar

e) Radyasyon kazanlar

7. Kazan ekline Grea) Yarm silindirik kazanlar

b) Yatk konumlu tam silindirik kazanlarc) Dik konumlu tam silindirik kazanlar

d) Prizmatik paket kazanlar


3/69

153

7.1.2. Kazan Dairesinin Yerletirilmesi

16 Ocak 1985 tarih ve 186637 sayl Resmi Gazetede yaynlanan ynetmelie gre, kazankenarlarnn duvardan veya duvara monte edilmi cihazlardan uzakl en az 70 c m, iki kazanarasndaki uzaklk en az 40 cm olmaldr. Kazan dairesinin ykseklii kazan zerinde yer alacak

ekipmanlarn gerektiinde tamir ve bakmnn yaplmasnda zorluk karmamas iin en yksekkazan aksesuarnn zerinde, en az bir metrelik bir serbest mesafe bulunmaldr. Kazann eitliynlerden braklacak mesafenin kazann L uzunluu cinsinden boyutlar iki ve kazana ilikinyerletirme emalarnn verildii dzenlemeler aadaki ekillerde gsterilmitir.

Tek kazan olmas durumunda, kazan kenarnn duvarlardan uzakl iin iki kazann kazandairesine yerletirilme ekli esas alnr.

ekil 7.1.ki kazann kazan dairesine yerletirilmesi

ekil 7.2. kazann kazan dairesine yerletirilmesi


4/69

154

Bacalar duman geiine kolaylk salamak ve s transferini azaltmak iin i ve d ksmsval olmaldr. Ayrca baca klarnn komu binalardan en az 6 m uzakta ve bina mahyasnn enaz 80 cm zerinde olmaldr. Baca yapmnda yn deiiminden kanlmal, mutlaka yn deiimigerekiyorsa en az % 60 eimli olmaldr.

Kazan dairelerinde yanma iin gerekli temiz havann girebilmesi iin zemin dzeyinde ve

baca kesitinin en az % 50si kadar kesitte bir temiz hava giriiyle d havaya balanmaldr. Kazandairesinin ierisinde toplanabilecek pis havann atlmas iin baca kesitinin en az % 20si kadarkesitte ve kazan dairesinin tavan dzeyinde bir pis hava bacas bulunmaldr.

7.2. Kazan Kapasitesi Ve Istma Yzeyi Hesab

Sv yaktl (motorin, fuel-oil) ve doalgaz kazanlarnda kazan kapasitesi sl kapasiteolarak tanmlanr.

Bu durumda kazan kapasitesi yle hesaplanr.

QK=

Qh( 1+

ZR)

Bu ifadedeki sembollerin anlamlar aadaki gibidir:

QK

: Kazan kapasitesi (W)

Qh: Istclarn toplam s kapasiteleri (W)

ZR : Is yk artrm katsays,

ZR Katsays iin durum tanmlanmtr:1. Ana datma ve toplama borular yaltlm, scak hacimlerden geiyor ve

Kolonlar duvarn i yzeylerinde bulunuyorsa ,ZR : 0,05 alnr.2. Ana datma ve toplama borular yaltlm, stlmayan hacimlerden geiyor

ve kolonlar duvarn i yzeyinde bulunuyorsa, ZR : 0,10 alnr.3. Ana datma ve toplama borular yaltlm, stlmayan hacimlerden veya

kanallardan, kolonlar ise tesisat bacalarndan geiyorsa;ZR : 0,15 alnr.

Kmrl tip kazanlarda kazan kapasitesi, stma yzeyi ile tanmlanmaktadr. Kmrl

kazanlarda stma yzeyi hesabnda Qh stclarn toplam s kapasiteleri deeri esas alnr.

Sistemde tek kazan kullanlacaksa ( DIN 4701 e gre ) kazan yzeyi hesabnda u forml

kullanlr:

AK= KkQh

(1+ ZR )

AK : Kazann metrekare cinsinden alan (m)Kk: Kazann birim stma yzeyine den sl gc (W/ m)

Kk deeri iin;

Sv yakt kullanlmas durumunda, 90/70 scak su kazan iin Kk= 9300 W/ m Linyit kullanlmas durumunda 90/70 scak su kazan iin Kk= 7000 W/ m


5/69

155

Deerleri alnacaktr.Hesap sonucu kazan stma yzeyi kesirli karsa bir st tam sayya ykseltilir.

7.3. Kazan Seimi in rnek

Bir binann toplam s ihtiyac 198000 W ise buna karlk gelen kazan seimini yapalm:Binann s ihtiyac: 198000 W

Kazan kapasitesi QK

:

QK

=Qh( 1+ ZR )

ZR = 0,10 Ana datm ve toplama borular yaltlm, stlmayan hacimlerden geiyorve kolonlar duvarlarn i yzeyinde bulunmaktadr

ZR = 0,10 alnr.

QK

=Qh( 1+ ZR )

QK= 198000(1+0,10)

QK

=198000 . 1,1 = 217800 W

izelge 7.1. Teknik zellikler

Firma katalogundan MD7kazan seilmitir.

7.4. Genleme Depolar ve Gvenlik Borular

Kazan

Tipi

Dilim

SaysG Kazan

Gaz

KsmDirenci

(mmSS)

Su

Gidi-Dn(mm)

Baca

Balants(D ap)( mm)

Boyutlar YaklakBo

Arlk(kg)

YaklakSu

Hacmi

(lt)

Doalgaz ve Motorin Fuel OilNo:5

Kcal/h kw Kcal/h kw Gen

(mm)

Yk(mm)

Der

(mm)

MN5 5 54000 63 - 2.0 42 150 620 1270 716 325 39

MN6 6 69000 80 - 4.1 42 150 320 1270 826 375 48

MD4 4 90000 105 - - 6.0 65 203 845 1165 815 430 65

MD5 5 124000 144 - - 7.0 65 203 845 1165 945 510 78

MD6 6 158000 184 103000 120 10.0 65 203 845 1165 1075 590 92

MD7 7 192000 223 125000 145 15.0 65 203 845 1165 1205 670 105

MD8 8 225000 262 147000 171 23.0 65 203 845 1165 1335 750 119

MD9 9 258000 300 169000 197 33.0 65 203 845 1165 1465 830 132

MK8 8 275000 320 193000 224 9.0 100 250 1122 1553 1414 1551 219

MK9 9 325000 378 244000 284 12.7 100 250 1122 1553 1542 1710 247

MK10 10 375000 436 281000 327 16.4 100 250 1122 1553 1670 1868 275MK11 11 425000 494 318000 370 21.1 100 250 1122 1553 1798 2049 302

MK12 12 475000 552 355000 413 26.3 100 250 1122 1553 1926 2206 330

MK13 13 525000 611 392000 456 16.6 100 350 1122 1553 2054 2365 358

MK14 14 575000 669 429000 499 20 100 350 1122 1553 2182 2533 386

MK15 15 625000 727 466000 542 23.8 100 350 1122 1553 2310 2702 413

MK16 16 675000 785 503000 585 27.6 100 350 1122 1553 2438 2857 441

MK17 17 725000 843 540000 628 31.4 100 350 1122 1553 2566 3015 469

MK18 18 775000 901 580000 675 35.1 100 350 1122 1553 2694 3172 496

MK19 19 825000 959 618000 718 38.8 100 350 1122 1553 2822 3331 524

MK20 20 785000 1017 656000 762 42.5 100 350 1122 1553 2950 3489 552


6/69

156

Scak sulu stma sistemlerinde 90/70 ortalama su scakl 80 C dir. ehir ebekesi suyuda 10 C civarndadr. Su 10 C dan 80 C scakla stldnda suyun zgl hacmi yaklak % 3orannda bir deiim gsterir.

Suyun younluk ve zgl hacmin scaklkla deiimi aadaki izelgede gsterilmitir.

ekil 7.4. Suyun younluk ve zgl hacminin scaklkla deiimi

Genleme depolar sistemdeki basncn kontrol ve sisteme gerekli su desteininsalanmas bakmndan ok nemlidir.

Genleme depolar iki tiptir. Bunlar;1.Ak tip genleme depolar2.Kapal tip genleme depolar

7.4.1. Ak Tip Genleme Depolar

Atmosfere ak olarak altrldklar iin ak genleme depolar olarak adlandrlr.Genleen su hacmini toplamak zere datm sisteminin en yksek noktasndan biraz daha ykseeyerletirilirler. Eer genleme deposu datma sisteminden daha yksek bir noktaya yerletirilmezsezellikle pompann dnte olduu sistemlerde st kat radyatrler hava yapar.


7/69

157

ekil 7.5. Ak tip genleme depolu alttan datmal alttan toplamal stma sistemi

Kazanlarda genleen su gidi emniyet borusu vastasyla genleme deposunda toplanr.Tesisattaki su souduu zaman tesisatn eksilen suyu dn emniyet borusu vastasyla genlemedeposu tarafndan tamamlanr. Ak genleme depolar atmosfere ak olduundan sistemde basnykselmesi durumunda sistemin emniyetini salar.

Sistemin ilk devreye alnmas srasnda ehir ebeke suyu ile sistem doldurulur. Budoldurma srasnda sistemdeki havann alnmas gerekir. Sistemin havas genelde tesisatn en stnoktasnda havalk borularnn topland hava tplerinden yaplr. Baz sistemlerde direkt genlemedeposuna da balant yaplarak sistemin havas atlabilir.

Sistemde herhangi bir sebeple tkanma olursa basn tehlikeli noktalara kabilir. Budurumda genleme deposu emniyet borular vastasyla tehlikeyi ortadan kaldrabilir.

Tesisattaki genleen su hacmi aadaki forml ile hesaplanr.

Vg= 0,08 Vs (lt)

Vg: Genleen su hacmi (lt)Vs: Tesisattaki su hacmi (lt)

Ak genleme deposunun hacmi;

Vgen.dep.ak = 0,00215 Qk(lt) forml ile hesaplanr.

Qk: Kazann sl kapasitesi (W)Tesisatta bulunan her kazan kapasitelerine gre ayr genleme deposu konulmas

nerilmektedir. Fakat uygulamada genelde 2 veya 3 kazan 1 genleme deposuna balanr. Emniyetgidi, emniyet dn borularnn zerine vana kesinlikle konulmamaldr.


8/69

158

Haberci borusu vastasyla tesisattaki su seviyesi kontrol edilir. Eer haberci borusundan sugelmiyorsa tesisata su takviyesi yaplr.

Gidi ve dn emniyet, boru aplar u formlle bulunur:

d gidi= 15+ 1.5x 1000/86,0 Qk (mm)

d dn= 15+ 1000/86,0 Qk (mm)

Qk: Kazann sl kapasitesi (W)

eitli tipteki genleme deposu balant ekilleri aada verilmitir.

ekil 7.6. Ak tip genleme depolarnn tesisata balant ekilleri

eitli genleme depolar iin gidi emniyet ve dn emniyet boru aplar aadakiizelgede gsterilmitir. Haberci boru ap genellikle tir.

izelge 7.2. eitli Genleme Depolar in Gidi Ve Dn Emniyet Boru aplar

ap Kazan Kapasitesi (W)Gidi

Borusu

Halinde

DnBorusu

Halinde

25-1 58150 11630032-1 " 151190 33727040-1 325640 73269050-2 639650 1430490

60-2 1046700 232600070 1628200 3489000

80 2209700 4652000

90 2907500 6512800

100 3721600 8373600

Tesisattaki su miktar Vg=0,08 Vs forml ile hesaplanr. Ancak kazan, radyatr ve boruilerindeki su miktar iin retici firma kataloglarndan yararlanlr. Borularn su kapasiteleri, kazanve stclardaki yaklak su hacimleri aadaki izelgelerde gsterilmitir.


9/69

159

izelge 7.3. Kazan ve Istclar Yaklak Su Hacimleri

izelge 7.4. Borularn Su Kapasitesi

Genleme depolar TSE 713 teboyutlandrlmtr. Depo hacmine gre standart genlemedeposu boyutlar ve kazan kapasitesine bal olarak tesisattaki su hacmini veren diyagram aadagsterilmitir.

izelge 7.5. Ak Tip Genleme Deposu Boyutlar

Dkm radyatrler 900 mm 3.5 lt/mDkm radyatrler 200-500 mm 4.0-5.0 lt/melik radyatrler 900 mm 5.0 lt/melik radyatrler 200-500 mm 6.0 lt/mPanel radyatrler 1.0-5.0 lt/mKonvektrler 0.2-0.4 lt/mDkm kazanlar 0.5-1.0 lt/melik kazanlar 2.0-4.0 lt/m


10/69

160

ekil 7.7. Kazan kapasitesine bal olarak tesisattaki su hacmi

Yerletirme problemleri, ok souk blgelerde donma olaylar ve sistemde daha fazla korozyonyapmas ayrca ek boru maliyeti gibi nedenlerle gnmzde kapal genleme depolar tercih

edilmektedir.

7.4.2. Kapal Tip Genleme Depolar

Kapal tip genlemedepolar kazan dairesine yerletirilir. Bu nedenle sistemdeki su seviyesiher an kontrol edilebilir. Ayrca donma problemi de ortadan kalkar. Tesisata emniyet gidi, emniyetdn ve haberci borularnn da ekilmesini ortadan kaldrr.

Kapal genleme depolar diyaframl veya byk kapasiteli olanlar gaz yastkl olabilir.Diyaframl tip kapal genleme deposu aada gsterilmitir.

ekil 7.8. Diyaframl tip kapal genleme deposu


11/69

161

Sistemde mutlaka emniyet ventili ve manometre bulundurulmak zorunludur. Sistemde yaylveya diyaframl emniyet ventili kullanlabilir. Bu ventillerin boyutlar aada verilmitir.

izelge 7.6. Diyaframl Emniyet Ventili Seimi ( 3 Barlk letme Basncna Kadar Kullanlr)

izelge 7.7. Yayl Emniyet Ventili Seimi ( Sistem s gcnegre)

7.4.3. Kapal Genleme Depolarnn Faydalar

1. Sistem atmosfere kapal olacandan korozyon azalacak, dolaysyla sistemin mr uzayacaktr.2. Sistemde basn dalm eit olacandan, tm radyatrlerde snma dengeli hale gelecektir.

Bylece sistemde az snma problemi ortadan kalkacaktr.3. Kazan dairesine monte edileceinden, atya ekilen emniyet borular ve haberciborularndan,

genleme deposu ve emniyet borular yaltmndan ve iilikten tasarruf salanacaktr.4. atdaki genleme deposu kalkacandan buradaki s kayb nlenmi olur.5. Ak genleme depolarnda donma problemi, kapal genleme depolarnn kazan dairesine

yerletirilmesiyle ortadan kalkar.6. Sistemdeki su seviyesi her an gzetim altndadr.

Gnmzde artk stma sistemlerinde kapal genleme depolar kullanlmaktadr. Kapalgenleme depolar sv ve gaz yaktl stma sistemlerinde kullanlmaktadr.

ift kazanl bir sistemdeki kapal genleme deposunun sistemdeki yeri ve sisteme balantsaadaki ekillerde gsterilmitir.

Emniyetventili ap

Istma GcKw

kcal/h

DN 15 (R ) 50 (45000)DN 20 (R ) 100 (90000)DN 25 (R 1) 200 (175000)DN 32 (R 1 ) 350 (300000)DN 40 (R 1 ) 600 (ca.500000)DN 50 (R 2) 900 (ca.750000)

Efektif

Basn(bar)

20

125

1 32

1 40

250

2 65

380

4100

Emniyet

Ventili

ap1.0 119 186 310 477 746 1261 1910 2984

Sistem

Is

Gc

kW

1.5 157 245 406 626 978 1653 2504 3912

2.0 173 270 448 691 1080 1825 2765 4320

3.0 234 366 608 936 1463 2472 3745 5852

3.5 264 412 685 1055 1648 2786 4220 6593

4.0 292 456 758 1168 1824 3083 4670 7297

4.5 318 497 826 1273 1989 3361 5092 7957

5.0 344 538 894 1378 2154 3640 5514 8615

5.5 370 578 960 1480 2313 3908 5920 9251


12/69

162

ekil 7.9. ift kazanl bir sistemde kapal genleme deposunun sistemdeki yeri

ekil 7.10. Kapal genleme deposunun sisteme balant ekli

Kapal genleme depolarnn hacmi u formlle hesaplanr;

Vgdk=stst PP

eV

/1

.

(lt)

Vgdk.: Kapal genleme deposunun hacmi (lt)V: Tesisattaki su hacmi (lt) (Kazan kapasitesine bal olarak tesisattaki suhacmi diyagramndan)e: Suyun 10C ile 90 C aras zgl hacim art ( e: 0,0355 dm/kg)

Pst: Sistemdeki statik su seviyesine karlk gelen basn ( bar)

Pst=)/(10

)(

BarmSS

mSSHst +1

Pst: Maksimum iletme basnc (bar)Pst=Pst+1

Pst ve Pstbasnlar, kapal genleme deposu hacmi forml kullanlrken, 1 bar eklenerekmutlak basn olarak yazlmaldr. st basn hesaplanrken de statik basnca 1 ile 2 bar arasnda birdeer eklenmelidir.


13/69

163

7.4.4. Kapal Genleme Deposu Seimi in rnek

105 KW kapasiteli bir kazan iin genleme deposu belirleyelim1. Sistemde panel radyatr kullanlm olsun2. Sistem 90/70 lik bir sistemdir3. Statik su ykseklii 10 mSS4. letme basnc: 2 bar5. Emniyet ventili ama basnc: 2.5 bar

Not: Emniyet ventili ama basnc iletme basncndan 0.5 bar byk ayarlanmaldr.6. Tesisattaki su hacmi 105 KW g ve panel radyatr iin V: 1100 lt

7. Statik basn

Pst=10

Hst+1=

10

10+1=2 Bar

8. st basnPst=Pst+1=2+1=3 Bar

9.Kapal genleme deposu hacmi

Vgdk=stst PP

eV

/1

.

=

3/21

0355.01100

x=117.15 lt

Not: Katalogdan ERM 200 genleme deposu seildi. Bu seim tablo ve diyagramlaryardmyla yaplmtr. Teknik eleman tesisatn durumunu gz nne alarak kapasiteyiartrabilir.


14/69

164

izelge 7.8. Standart Uygulamalar iin Kapal Genleme Deposu Seimi

izelge 7.9. GenlemeDeposu Katalogu

Model

Tank

Hacmi

(lt)

Maksimum

letmeBasnc(bar)

Max.

letmeScakl

(C)

ap(mm)

Ykseklik(mm)

BalantR

ERM 50 50 6 110 375 555 1

ERM 80 80 10 110 460 870 1ERM 110 110 10 110 460 940 1ERM 200 200 10 110 590 1215 1 ERM 300 300 10 110 640 1375 1 ERM 500 500 10 110 750 1560 1 ERM 750 750 10 110 800 1980 2

ERM 1000 1000 10 110 900 1980 2ERM 1500 1500 10 110 1200 1560 2ERM 2000 2000 10 110 1200 1960 2 ERM 2500 2500 10 110 1200 2830 3


15/69

165

ekil 7.11. Kapal genleme deposu

7.4.5. Kapal Genleme Depolarnn zellikleri

Standart uygulamalarn yan sra konforlu uygulamalar iin daha yksek kapasiteligenleme depolar nerilmektedir.

350 kW kapasitesinin altnda diyaframl tip genleme deposu olan sistemlerde uyulmasgereken kurallar unlardr.

1. Sadece sv veya gaz yaktl iin kullanlabilir.2. Statik ykseklik 15 m yi gememelidir.3. Sistem, termostatik kontrole ve limit termostatna sahip olmaldr.4. Kazan dairesinde emniyet ventili olmaldr.5. Sistemde termometre ve manometre bulunmaldr.

350 kW kapasitesinin stnde ya da 350 kW nn altnda olup, statik su ykseklii 15metreyi geen tesislerde uyulmas gereken kurallar unlardr;

1.

Maksimum su gidi scakl 100 C ve basn maksimum 5 bar olmaldr.2. Termostat ve limit termostat kontrol bulunmaldr.3. Sadece sv veya gaz yakt kullanlmaldr.4. Emniyet ventili bulunmaldr.5. Prosestat ve su seviyesi kontrol bulunmaldr6. Sistemin basnlandrlmas genleme deposundaki basnl gazla, hava kompresr

ile veya basnlandrma pompas ile gerekletirilir.7. Tesisatta manometre ve termometreler bulundurulmaldr.8. Sistemde basn testi yaplmas gerekir.


16/69

166


17/69

167


18/69

168

BLM

BORU API HESABI

AMA

Kalorifer sistemlerinde boru aplarn hesaplayabilme.


19/69

169

8. BORU API HESABI

8.1. Scak Sulu Istma Sistemlerinde Boru aplarnn Belirlenmesi Ve Pompa

Seiminin Yaplmas

Tesisatta kullanlan boru aplarnn belirlenmesi ve pompa seimi yapabilmek iin boruap hesap izelgesinin doldurulmas gerekir.

izelge 8.1. Boru ap Hesab izelgesi

Pompa seiminde kazanda yatayda en uzak ve deyde en yukarda olan radyatre giden boruhatt esas alnr. Bu hatta kritik devre denilir.

Dolam pompas basn kayb hesab yapabilmek iin;

Boru aphesab izelgesi doldurularak pompann toplam basn deeri hesaplanr. Pompalstma sistemlerinde toplam basn aadaki gibidir.

H= (LR)+ Z (mm SS)

Yukardaki denklemde geen deikenler unlardr:

L: Boru paralarnn uzunluklar (m),

R: Metre boru bana basn kayb (mmSS/m)Z: zel diren kayplar,


20/69

170

Yukardaki denklemde Z nin izelge ile belirlenmesinde kullanlan sirklasyon hz ve boruap bilinmemektedir. Ayrca H basncda bilinmemektedir. Sadece tesisat hakknda bilgi vardr.

Tesisat oluturan kazan, kollektr, boru, vana, radyatr, genleme deposu ile dierdonanmlarn dey grntl ve iki boyutlu olarak gsterilen proje izimine kolon emas denir.Kolon emalarnda dey ller kat plan leinde fakat yatay ller leksizdir. Yatay llerifarkl olan radyatrler deiik ykseklikte izilir.

Tesisat emasnda borularn zerinde tad s miktar yazlr. Bu halde tesisatn almasbakmndan birbirine edeer olan farkl ap deerlerinin kabul edilmesi mmkndr.

Ekonomik adan ap deerleri kk seilirse maliyet decektir. Kk ap semeklesirklsyon hzlar da artar. Fakat bu durum basn dmn artracandan pompann tkettiienerji miktarn da artrr. Aksi durumda dk hzlar boru ebekesinin pahalya mal olmasna fakatiletme giderlerinin dmesine neden olur.

Kazan knda hz, maksimum 0,80 m/sn olmal ve radyatr devresine doru dzgn birekilde dmelidir. Radyatr devrelerinde ise hz maksimum 0,30 m/sn olmaldr. Kritik devre

radyatrnde maksimum hz 0,20 m/sn olmaldr.

Ayrca sistemde 3 yollu vana, fan coil v.b. ok zel direnler varsa bunlar gerek direndeerleri kritik devre hesabna eklenmelidir.

R Basn dmn semek yaygn olarak kullanlr. Scaklk d T= 9070= 20 Ciinyaklak olarak u R deerleri alnabilir.

a) Sistemin pompa durduu durumda da almas bekleniyorsa, R= 2,53 mmSS/ m

b) Pompa devre d kaldnda tabii sirklsyonla almas beklenmiyorsa,

Kk tesisler iin; R= 5- 8 mmSS/ m

Byk tesisler iin; R= 1015 mmSS/ m

deerleri alnabilir.


21/69

171

8.2. Hesap Yntemi

Boru ap hesab yaplrken boru ap hesap izelgesi doldurulmaldr.

izelge 8.2.Boru ap Hesap izelgesi

a stununa, para numaras,

bstununa, boru parasnn tad s miktar,

cstununa s miktard stununa, boru parasnn uzunluu,

estununa, boru parasnn ap,

fstununa, boru parasndaki su hz,

gstununa, boru parasnn metre bana basn kayb,

hstununa, boru parasnn srtnme kayb,

istununa, boru parasnn toplam zel diren says,

k stununa, boru parasnn zel kayplar yazlr.

e ve k stunlar yaklak boru apna gre yaplr. Boru ebekesinde dzensizlikler

grld taktirde elde edilen ilk boru ap deitirilerek uygun bir ak salanmaldr.Deitirilmi boru apna gre yaplan hesaplar l ve q stunlar arasna kaydedilir. Boru

hesab, yaygn olarak daha sonra anlatlaca gibi R balang kabul ile yaplr. Deitirilen boruapna gre hesap yapmann bir amac da seilen 2 farkl R deeri ile yaplan hesaplamalarnkarlatrlmasn yapmaktr. Kayplar arasndaki fark boru ap hesab izelgesinin r ve s stununakaydedilerek en uygun R seimi yaplr.

Tesisatn zel direnlerinin hesaplanabilmesi sirklsyon hz deerinin belirlenmesindensonra mmkn olabilir. (Toplam kizi) deerleri , (kizi) deerleri hesabnn yapld deerlerini hesaplama izelgesinin hazrlamasndan sonra bulunur.


22/69

172

izelge 8.3. Deerlerini Hesaplama izelgesi

Boru ap hesaplanrken hesaba esas olarak bir R deeri seilir. Bu arada ap seilirken suhzna da baklmaldr. Branmanlarda en kk deerinde olan su hz, boru aplar bydkedzgn ekilde artrlmal ve kazan giriinde en byk hza ulalmaldr.

Kk apl borularda sessiz alma iin su hz 0,8 m/sn den byk olmamaldr. Dahahassas bir alma iin ana boruda suhz W< 0,5 m/s ve kolonlarda W< 0,3 m/s alnmaldr. Bukriter dikkate alnarak:

1- Kolon projesi izilir.

2- Her boru blmnn s miktar bu blmlerin zerine yazlr.


23/69

173

3- Kritik devre bulunur. Kritik devredeki kritik radyatr seilir. Kritik radyatr, yataydorultusunda en uzak ve bu devre zerinde dikeyde en stteki radyatrdr. Bu radyatrdenhesaplanmaya balanr.

4- nce bu radyatrlerden balanarak devre zerindeki btn ksmlar numaralandrlr.Numaralandrma iine radyatrn dn borusundanbalanabilir. Her iki T paras arasndaki ksma

ayr bir numara verilir.5- Gidi ve dn boru iftleri birletirilerek, boru ap hesab izelgesinin a stununa boru

paras numaras, b stununa s miktar ve d stununa boru paralarnn uzunluu yazlr.

6- Bundan sonra, pompal scak su ile stmada borulardaki basn kayb izelgesinden boruap deerleri aratrlr.

izelge 8.4. Vidal Yar Ar Borularn ap Belirleme Basn Kayb ve Hz izelgesi

7- Pompal scak sulu stmada borulardaki basn kayb izelgesi (20C lk scaklk farkiin) izelgesinden R deeri bulunur. Bu R deerinden yatay olarak gidilir ve borudan geen smiktarna en yakn snn byk olannn yazl olduu stun bulunur. Bu stunun banda olan ap

deeri aranan boru apn verir.8- Pompal scak sulu stmada borulardaki basn kayb izelgesinden tayin edilen boru

apnn bulunduu stundan aa inilir ve bu borudaki s miktarna karlk gelen en yakn smiktarbulunur. Buradan yatay olarak giderek bu borudaki gerek R deeri tespit edilir. Boru aphesab izelgesinin g stununa yazlr.

9- Pompal scak sulu stmada borulardaki basn kayb izelgesinde s deerinin altndam/sn olarak su hz da yazdrlr. Bu hz alnarak boru ap hesab izelgesinin f stununa yazlr.

10- Gerek R basn dm ile buna ait boru boyu arplarak bu ksmdaki toplam basndm bulunur ve boru ap hesab izelgesinin h stununa yazlr.

11- deerleri hesaplama izelgesi yardmyla zel diren saylar toplam deeribulunarak boru ap hesab izelgesinin stununa kaydedilir.

deerini hesaplama izelgesi aadaki admlarla doldurulur.


24/69

174

izelge 8.5. (Kizi) Deerleri Hesap izelgesi

a) 1 stununa para numaras yazlrb) 2 stununa boru ap hesab izelgesinden boru ap yazlrc) 2 den 21 stununa kadar boru ap hesab izelgesindeki deerler bulunarak

yazlr.d) 22. stuna ise zel direnlere ait kayplarn toplam yazlr

12) Hz ve yardmyla scak sulu sistem iin borularn Z zel direnleri tespit edilerek boruap hesab izelgesinin k stununa yazlr.

13) Srtnme (LR) ve zel direnler (Z) bir boru iin boru hesab izelgesinin h ve kstunlarna tek tek yazlr. h ve k stunlarnn toplam, LR ve Z yi verir. LR ve Z nin toplamH= LR + Z denklemine yerine konularak H toplam basnc bulunur. Pompa basnc H basncnyenebilecek gte olmaldr.


25/69

175

izelge 8.6. Scak Sulu Istmada Borularn Z zel Direnleri


26/69

176


27/69

177

8.3. Dolam Pompas Hesab

Pompa seimi yapabilmek iin debi ve basn karakteristik zelliklerinin bilinmesi gerekir.

Dolam pompas sistemde meydana gelecek srtnme kayplarn yenebilecek gteseilmelidir.


28/69

178

8.4. Dolam Pompasnn Debisi (Vp)

Dolam pompas debisi kazan gc Qk (W) ve suyun gidi- dn scaklklar Tg- Tddeerlerine baldr.

Vp=).(.

.6.3

dg

k

TTgC

Q

Bu denklemdeki semboller aada tanmlanmtr:

C: Suyun zgl snma ss (C= 4.186 kJ/ kg K),g: Suyun younluu (10kg/m),(T g -T d ): Sisteme gidi ve dn scaklklar arasndaki fark (K)

Pompann basnc;

H P = )(LR +Z (mmSS)

olacak ekilde seilmelidir. Emniyetli alma iin bu basnca %10 ilave yaplr.Kazan dairesi kayplar dikkate alnmadysa hesaplanan basn 300- 800 mmSS kadar

artrlr.

H P =( ZLR)( ) 1.1 (mmSS)H P = ZLR)( +(300800) (mmSS)

Basn artrm kapasitenin bykl de dikkate alnarak yaplr.Uygulamada byk ve yaygn ve s ihtiyac fazla olan tesislerde pompa basncna % 50 ye

varan ilaveler yaplr.Pompann basn kayb belirlendikten sonra boru ap hesab tekrar gzden geirilip; daha

sonra uygun ap geilerini ve su hzlarn salayacak dzeltmeler yaplmaldr.Ayrca nce pompa seimi yaplp sonra boru ap ve hz hesab da yaygn olarak kullanlr.


29/69

179

8.5. Boru ap Hesabinrnek

Aada gsterilen 2 katl binann boru aplarn belirleyip pompa seimini yapalm.


30/69

180

ekil 8.1. Kolon emasKolon emas zerinde her parann tad s miktar o parann zerine yazlr.(*)KR sembol ile kritik radyatr belirlenir. Kritik radyatrden itibaren her para

numaralandrlr (1, 2)Boru ap hesab iin, boru ap hesab izelgesi ve deerlerini hesaplama izelgesi

doldurulmaya balanr. Boru ap hesab izelgesinin h stununa kadar gelindikten sonra deerlerini hesaplama izelgesi doldurulup stununa yazlr. Z zel direnler hesab izelgesikullanlarak, W hz ve diren katsays yardmyla Z zel direnci bulunur.

imdi rnek kolon emas iin boru ap hesab izelgesinin 1. satrn dolduralm.a stunu Para no yazlr. Kolon emasndan___________1

b stunu 1 Numaral parann s yk yazlr_______2622 Wattd stunu 1Numaral parann uzunluu yazlr________8me stunu Bu stunlarn doldurulmas iin 20 Clk scaklk fark iin pompal scak sulu

stma borularndaki basn kayb izelgesinden yararlanlr.R basn kayb 3 mmSS/m balang kabul deeriyle hesaba balanr. (a)R deerinden itibaren saa doru giderek 1. borunun s yk olan 2621 W dan byk ve en

yakn deer 5688 seilir. Bu deerden yukar klarak boru ap 3/4 " olarak belirlenir. Seilen boruapndan aaya doru inilir 2621 W a en yakn deer olan 4664 W seilir. Bu deerin altndaki0,16 m/sn deeri borulardaki su hzn vermektedir. Buradan sola doru gidilerek R basn kaybdeeri olan 2,2 mmSS/m deeri bulunur.

izelge 8. 5. Vidal Yar Ar Borularn ap Belirleme Basn Kayb ve Hz izelgesi

Boru ap yazlr_________________________3/4"


31/69

181

Hz deeri yazlr_________________________0,16m/snBasn kayb deeri yazlr_________________2.2 mmSS/mLR arpm deeri ______ d stunundaki boru boyu ile (8m), g stunundaki basn kayb

deeri (2,2 mmSS/m) arplr ve h stununa yazlr. L x R= 8 x 2,2 =17,6 mmSS deeri yazlr. deerinin bulunmas iin deerlerini hesaplama izelgesinin doldurulmas

gerekmektedir. Bunun iin kolon emasna baklarak kritik devredeki kayplar ve bu kaypkatsaylarn bulalm.

ekil 8.2. Kolon emas kesiti

Yukardaki deerler kullanlarak deerlerini hesaplama izelgesi doldurulur. imdi deerlerini hesaplama tablosunun 1. satrnn doldurulmasn grelim

1.STUNPara numaras yazlr ______1

2.STUN Boru ap yazlr___________3/4"


32/69

182

3- 21 STUNLARBu stunlar kayp ekilleri stunlardr.Hangi tr kayplar varsa o kayplar yazlr.

(*) Radyatrlerden dolay ______3.00

(**) T ayrlmadan dolay_______1.5

(***) Dirsekten dolay_________1.7

(****) Radyatr ventilinden dolay___3.0

ekil 8.3. Diren hesaplamas

22. STUNToplam diren yazlr

= 9,2

Stunu Devam; deerlerini hesaplama izelgesinde hesaplanan deeri boru aphesab izelgesinin i stununa yazlr.

k Stunu Devam;Z zel diren deeri yazlr.

k stunu u ekilde bulunur. Borudaki su hz 0,16 m/sn ve = 9,2 olarak bulunmutu. Bunun iin scak sulu stmada borularn 2 zel direnleri

izelgesinden enterpolasyon yaplr.

3.1

70.12

1

8.0

40.1170.12

70.12

910

2.910 ZZ

66.11

04.170.12

70.1204.1

Z

Z

Z


33/69

183

izelge 8.6. Scak Sulu Istmada Borularn Z zel Direnleri


34/69

184


35/69

185

2, 3, 4, 5 numaral paralar iinde boru ap hesab izelgesi ayn ekilde doldurulurh stunundaki LR ek stunundaki Z deerleri toplanr.

izelge 8.7. Boru ap izelgesi


36/69

186

izelge 8.8.rnek Boru Hesab Cetveli

LR = 95,4 mmSS

Z = 80,03 mm SS

Toplam Diren = LR+ Z= 95,4+80,03= 175,43 mmSS

Pompa basnc kazan dairesindeki kayplarda gz nne alnarakHp= LR+ Z+(300-800) formlnde kazan dairesindeki kayb 500 mmSS kabul ederek

Hp= 175,43+500

Hp=675,43 mmSS hesaplanr

Dolam pompasnn debisi ise

Vp = 3,6 . Qk = 3,6. 27900 = 1,2 m/hC.g.(Tg-Td) 4,186.10.(9070)


37/69

187

8.6. Sirklsyon Pompas Seimi

Hp= 675 mmSS ----- Vp=Q pom= 1,2 m/h

DEV: Radyatrlerin s yklerini iki katna karp boru apn hesaplaynz ve pompaseimini yapnz.

ekil 8. 4. Sirklsyon pompas katalogu


38/69

188

izelge 8.8.Boru ap izelgesi


39/69

189

izelge 8.9. Deerlerini Hesaplama izelgesi


40/69

190

BLM

YAKITDEPOSU, BACA VE BRLRLER

AMA

Yakt deposu, baca ve brlr hesaplarn yapabilme.


41/69

191

9. YILLIK YAKIT MKTARI VE YAKIT DEPOSUNUN HESAPLANMASI

Istma sistemlerinde yllk yakt miktarn hesaplanmal ve en az 20 gn yetecek yaktmiktar belirlenmelidir. Yakt eer 6 numara fuel-oil ise ak kolaylatrmak iin yakt tesisatlarnnyanna refakati borular ekilmelidir. Ayrca yakt borular ok iyi izole edilmeli yaktn souyarakaknn zorlat noktalara elektrikli s bantlar sarlmaldr.

9.1.Yllk Yakt Sarfiyat

Yllk yakt sarfiyat By (kg/yl) iin;

By=

ku

ygk

H

ZZQ

.2

...6,3 (kg/yl)

Forml verilmektedir. Bu formldeki sembollerin anlamlar yledir:

Qk: Kazann sl kapasitesi (W)Zg: Gnlk alma sresi (saat/gn)Zy: Yllk alma sresi (gn/yl)Hu: Yaktn alt sl deeri(kj/kg)k: Kazann verimi (%).

Kazan verimi kiin aadaki deerler verilmektedir:

Doalgaz iin___________: 0.85-0.92,Fuel-oil iin____________: 0.75-0.80,Linyit kmr iin_______: 0.60-0.65,Kok ve maden kmr iin: 0.65-0.70,Zonguldak maden kmr: 0.70.

Yaktlarn alt sl deerleri iin de aadaki deerler verilmektedir:

Doalgaz iin____________: 34535 kj/mFuel Oil iin_____________: 41860 kj/kg

Linyit kmr iin________: 8370-23020 kj/kgKok ve maden kmr iin_: 25115 kj/kg.

9.2. Sv Yakt Deposu Hesab

Sv yakt deposu hesab iin, belli bir periyot( rnein 20 gn) sresince depolanacak yaktmiktar Bp , aadaki ifade ile bulunur:

Bp =ku

ygk

H

ZZQ

.

..6,3(kg/periyot)

Denklem 10.2 deki sembollerin anlamlar aadaki gibidir:

Bp : Depolanacak yakt miktar (kg/periyot)


42/69

192

Zp : Depolanacak gn says ( gn/periyot)Depolanacak yakt miktar yukardaki denklemden belirlendikten sonra, sv yakt

deposunun hacmi Vydaadaki ifadeden bulunur:

Vyd=

pB (m)

Bu ifadedeki sembollerin anlamlar aadaki gibidir:

Bp : Depolanacak yakt miktar (kg) : Yaktn younluu (kg/m)

9.3. Yakt Deposu Serpantini

Yln souk zamanlarnda fuel oilin akma zellii olduka azalr. Yakt, yakt deposundanpot stcya, oradan da brlre getirilir. Yakt hem pot stcda, hem de brlrde elektrikli stc

tarafndan stlr. Yaktn, yakt deposundan pot depoya getirilmesini kolaylatrmak ve pot depodadaha az elektrik enerjisi harcamak iin yaktn kazandan alnan scak suyla serpantinler yardmylastlmas gerekir.

ekil 9.1Yakt deposu

Yakt stma amacyla verilecek enerji;

Qy=6.3

)12.(. TTGC y (Watt)

C: Fuel oilin zgl ss (c:2.1 kj/kg K)Gy: Saatte stlmas gereken yakt miktar (kg/h)T1: Yaktn ilk scakl( K)

T2: Yaktn son scakl (K)Saatte stlmas gereken yakt miktar Gy u formlle hesaplanr:

Gy=bru

k

H

Q

6.3(kg/h)

fadesi verilmektedir. Bu ifadedeki Gy ayn zamanda saatte kullanlan yakt miktarn,baka bir ifadeyle, brlr kapasitesini vermektedir. Bu ifadede;

Qk: Kazann sl kapasitesi (W)

br :Brlrn verimi (0.80-0.98)

Hu: Yaktn alt sldeeri (kj/kg)

olmaktadr. Istcda kullanlacak serpantinin yzey alan Asiin;


43/69

193

As=1.1

)2

12(

TTTU

Q

ms

y

m

fadesi, serpantin boyu L iin;

L=D

As

14.3(m)

fadesi verilmektedir. Denklemlerdeki sembollerin anlamlar yledir:U: Serpantin borularnn toplam s geirme katsays ( W/mK)Tms: Scak suyun ortalama scakl (K),D: Serpantin borusunun d ap (m),Qy: Fuel oili stmak iin gerekli enerji (W).

9.4. Yakt Deposu Seimi in rnek

197 Kw kapasiteli fuel oil kullanlan bir kazan iin depolanacak yakt miktarn

hesaplayalm.

Bp:ku

ygk

H

ZZQ

.

...6.3(kg/periyot)

Qk: 197000 W

Zg: 20 saat/ gnZp: 30 gn/ periyotHu: 41860 kj/kg

k : 0.82

Bu deerler denklemde yerine konulursa,

Bp=82,0.41860

30.20.197000.6.3

Bp= 12400 kg/30 gnlk

Sonucu elde edilir. Bu sonu depo hacmi denkleminde yerine yazlrsa (Kalorifer yaktlfuel oil in younluu 940 kg/m alnmtr);

Vyd=940

12400

Vyd=13.2 m

Deeri bulunacaktr. Bu hacme uygun depo yaptrlacak ya da seilecektir.

9.5. Bacalar

Baca, atk gazn darya atlmasn ve scak gazn kazanda istenilen hzda alabilmesi iingerekli ekii salama grevini yerine getirir.

Baca asndan kalorifer kazanlar grupta toplanabilir:1. Alak basnl brlrl sv ve gaz yaktl kazanlar (kapal sistem)2. Yksek basnl brlrl sv ve gaz yaktl kazanlar (kapal sistem)


44/69

194

3. Atmosferik brlrl gaz yakt kazanlar (ak sistem)4. flemesiz kat yakt kazanlar.

Alak basnl brlrl kazanlarda, yakma havas, brlr ile salanr. Kazanda, kazan- bacabalant kanalnda ve bacada gazn dolam baca ekii ile salanr.

Yksek basn brlrleri, kar basnl kazanlarda kullanlr. Bu brlrler, yakma havasnsalamakla birlikte,kazandaki basn kaybn da karlarlar. Bu tip kazanlarda kullanlan bacalardan,sadece baca kanal ve bacadaki kayplar yenmesi istenir. Atmosferik brlrl kazanlarda brlr,hava salamakla birlikte, gazn kazanda dolamn da salarlar. Bu tip kazan bacalarnda, doal bacaekii ile kanal ve bacalardaki kayplarn karlanmas istenir.

flemesiz kat yakt yakan kazanlarn bacalar, yakma havasn salamakla birlikte, kazanbalant kanall ve bacadaki basnlar da karlamaldr. Bu basn kayplar doal baca ekii ilesalanr.

Baca kesit hesab yaplrken kullanlan yakt nemlidir. nk her yaktn yanmas iingerekli hava miktar ile ortaya kan atk gaz miktar farkldr. Yakt cinsine bal olarak baca kesitiformllerle bulunabilecei gibi genelde diyagramlar kullanlmaktadr.

9.5.1. Baca Seiminde Diyagram Kullanmna rnekler

rnek-1: 233 kW s yk olan bir kazanda 20 m lik bir etkin baca yksekliibelirlenmise, alak basn brlr bulunan bir doalgaz kazan iin baca apn belirleyelim.


45/69

195

ekil 9.2.

Alakbasn

brlrldoalgazkazanlar

baca

aplar

rnek-2:

2

33 KW syk olan


46/69

196

bir kazanda 20 mlik bir etkin baca ykseklii belirlenmise ve yksek basn brlrl bir sv yaktkazan kullanlacaksa baca apn belirleyelim.

ekil 9.3.Yksek basn brlrl sv yakt kazanlar baca aplar


47/69

197

ekil 9.4.Atmosferik brlrl doalgaz kazanlar baca aplar

9.5.2. Trk Standartlarna Gre Kazan Dairesinde Bacalarla lgili UyulmasGereken Kurallar

1.Her kazan iin bamsz bir baca ngrlmelidir.2.Baca duvarlarnda kesinlikle delikli tula kullanlmamaldr. Dolu tula, ate tulas ve asbestli

imentodan yaplm zel biimde prefabrike elemanlar kullanlmaktadr.3.Baca i yzeylerinin svanmad durumlarda, baca yuvarlar szdrmaz olacak ekilde ve i

yzeyleri dzgn ve przsz olacak ekilde rlmelidir.4.Bacalar mmknse dairesel mmkn deilse kare kesitli yaplabilir.5.Kalorifer tesisat bacasna, kendi s retecinden baka soba, frn, kurutma dolab gibi tesisler

kesinlikle balanmamaldr.

6.Bacalarn en alt noktasnn sapma yapm bacalarnda ise uygun noktalara szdrmaz ekilde 30 cmx30 cm llerinde birtemizleme kapa konulmaldr.


48/69

198

7.Bacalar d duvardan uzak ve ounlukla orta noktalarna yani atnn en yksek noktalarnagetirilmeli ve atdan en az 80 cm daha yksek tutulmaldr. Tek yne eimli, dz teras atl

binalarda atnn en yksek noktasndan en az 100 cm daha yksek olmaldr.8.Bacalar arasnda ara duvar kalnl, szdrmazl salamak artyla en az 1/2 tula kalnlnda

olmaldr. Ara duvarn tam tula olmas nerilir.

9.5.3. Bacalarda Meydana Gelen Sorunlar

Bacalarda rastlanan sorunlarn en nde geleni youmadr. Youma, bacalardakntlere, kazanlarda ise korozyona neden olur.

Korozyonun balca nedenleri unlardr:1. Ayn bacaya birden fazla kazan balanmas2. Bacann yaltmsz olmas3. Kazan kapasitesinin byk seilmesi sonucu baca apnn da byk olmas4. Kazann srekli dk kapasiteli altrlmasAadaki ekilde bacalarda olmamas gereken unsurlar gsterilmitir.

ekil 9.5. Bacalarda kanlmas gereken durumlar


49/69

199

9.6.BrlrlerBrlrler, yakt ve havay kartrp, bu karm gvenilir ve sorunsuz bir ekilde yakar.

Endstriyel brlrler kullanm yerine ve seilen yaktn fiziki ve kimyasal zelliklerine grefarkllarlar. Brlrler, seilen yaktn; sl deeri, brlre iletim basnc, younluk oran hava

ihtiyac ve kimyasal kompozisyonu dikkate alnarak retilir.

ekil 2. Fuel-oil brlr

Brlrler aadaki ekilde snflandrlrlar.Kullanlan Yakt Cinsine Gre

Tek YaktlBrlrlerift YaktlBrlrler

ok YaktlBrlrler

Kat Yakt Brlrleri kmr Tek yaktlbrlrlerinkullandyaktlar,belli bir

dzenekvastas ileayr ayrveya aynanda

yakabilen

brlrlerdir.Genelde iki

yakt

seeneimevcuttur.En oktercih

edilen svve gaz yaktseimidir.

ve zeri yaktcinsini ayr ayrveya e zamanlyakma sistemine

sahip zel yapmbrlrlerdir.Genelde zelsipari

talaprina

pelitkabuk

ve benzer

yanabilirler

Sv Yakt Brlrleri Fuel-oil (ar ya )Motorin

Gaz Yazel Yakt Brlrleri gliserin

hayvansal yalarfrn gazlarve benzer

yanabilirler

Gaz Yaktl Brlrler doal gazlpg

lng

propan

Yaktn Atomizasyon(Paralanmas)Yntemine GreYksek basnl pskrtmeli brlrlerAtomizasyonlu brlrler

Rotatif anakl brlrler


50/69

200

Brlr seimi iin aadaki ifade kullanlmaktadr.QK . 3.6

Brlr kapasitesi = (kg/h)

Hu.kBu ifadedeki sembollerin anlamlar aadaki gibidir.QK = Kazann sl kapasitesi (W)k = Kazan verimi (%)Hu= Yaktn alt sl deeri (kj/kg)

Brlr kapasitesi bu ifadeden hesaplandktan sonra kazan seiminin yapld katalogdankazan kar basnc (mmss) deeri bulunur. Daha sonra brlr seimi abaklardan ve katalogdanuygun brlr tipi belirlenir. rnein yanma odas basnc 60 mmss, Brlr kapasitesi 80 kg/h olanBir sisteme, kazan kapasitesi dikkate alnarak T135 veya TM135 Brlr seilir.

BRLR DYAGRAMI

KAPASTE DEERLER

Brlr Tipi SarfiyatKg/h

Kazan Kapasitesix1000 KCal/h

Min. Max. Min. Max.

T 45 15 50 128 680

T 80 30 80 255 383

T 135 50 130 425 1105

TM 45 15 50 128 383

TM 80 30 80 255 680

TM 135 50 130 425 1105


51/69

201

TEKNK ZELLKLERELEKTRK MOTORU

T 45TM 45 0.55 kW 2800 R / min TRIFAZE

T 80TM 80 1.1 kW 2800 R / min TRFAZET 135TM 135 2.2 kW 2800 R / min TRFAZEOTOMATK SATRONIC DKW 972FOTOSEL MZ 770TRANSFORMATOR 25000 V 23 mASERVOMOTOR SIEMENS SQN 31 121ISITICI TM 45 3000 Watt

TM 80 6000 WattTM 135 9000 Watt

MAGNET VENTL T 45TM 45 LUCIFER 133A23, PARKER 140 IR 1/8T 80TM 80 LUCIFER 133A23, PARKER 140 IR 1/8T 135TM 135 LUCIFER 133A63, PARKER 140 CR

TERMOSTAT TM 45TM 80 TRAFAG / METERTM 135 TRAFAG / METER

POMPA T 45TM 45 SUNTEC D67CT 80TM 80 SUNTEC E6NCT 135TM 135 SUNTEC E6NC


52/69

202


53/69

203

BLM

YERDEN(DEMEDEN)

ISITMA

AMADemedenstma hesaplarn yapabilme.

10. DEMEDEN ISITMA SSTEMLER HESABI

Bu blmde deme iine yerletirilen scak su borular ile yaplan stma gz nnealnacaktr. Bu sistemlerde su scakl 30-60 0C gibi dk deerlerde tutulmaktadr. Borumalzemesi olarak elik, bakr, alminyum veya basnca ve scakla dayankl plastik borukullanlmaktadr. zellikle son yllarda, plastikboru, demeden stma sistemlerinde tek malzemenitelii kazanmtr. Boru aplar genellikle 1/2 - 1 arasnda deimektedir.

Borular deme yzeyi iinde eitli sarm ve kvrmlarla dolatrlr. Beton iersine gmlr.

Btn boru tesisat, alma basncnn kat basnlahidrolik olarak test edilir. Deme, topraaoturuyorsa s izolasyonu da yaplmaldr.


54/69

204

10.1 Demeden Istma Sisteminde Kabuller

1- Oda scakl 200C iinEvlerde deme scakl 2324 0C

Kapal yzme havuzlarna (max) 290

C2- 50/40

0C su scakl iin bir metre borunun 20 kcal/h s tad, kabul edilerekMermer ve seramik gibi demelerde% 0 (sfr) zam,Hal kapl demelerde %12 zamlAhap kapl demede%35 zaml uygulanmaktadr.

Buna gre deme, mermer veya hal kapl olmas halinde, her iki malzemenin s geirgenlikkatsaylarna bal olarak, snn deme altndan odaya geiinde byk diren farklar ortayakmaktadr.3- Kollektr kndan itibaren 80 -100 m plastik boru bir grup serpantin olarak alabilir.4- Borulardan havann kmas iin kollektr ynnde hafif eim verilmelidir.5- Borularn zeri tamamen kapatlmadan nce test tulumbasyla hidrolikbasn testi yaplarak kaak

olup olmad belirlenmelidir.Test 1400 kPa basnta 24 saatsrmelidir.

10.2. Sistemin alma Tarz

Sistemin ana alma prensibi; s kayb hesaplanm herhangi bir hacimde bu s kaybnkarlayacak s miktarn, merkezi bir s reteci tarafndan karlayarak, elde edilen scak suyun,deme malzemesi iinden geirilen zel plastik borular vastasyla sirkle ettirilmesi suretiylekarlanmasdr. 40-60 C deki scak su, tm deme alanna yaylarak homojen stma salanr.Sistemde dk scaklktaki stma suyu bir merkezi s retecindenelde edilir. Datm sadece birkolon ve katlar arasnda bir datc ile gerekleir. Pratik olarak her katta tek bir datc yaklak120-130 m lik deme yzeyinin stlmasn salar.

ekilde ayn bina iin demeden stma ve radyatrl stma sistemlerinin kolon emasgrlmektedir. ekilde grld gibi, radyatrl sistemde alt ayr kolon gerekirken, demedenstmada tek bir kolon sistemi yeterli olmaktadr. zellikle ok katl binalarda kolon saysndaki bud, malzeme, iilik ve zaman tasarrufu ynnden nem kazanmaktadr.

ekil 10.1. Demeden stma tesisat


55/69

205

10.3. Demeden Istmann Kullanm Alanlar

Kapal yzme havuzlar vehavuz etrafndaki yrme alanlar, Hastaneler, kreler ve ana okullar (Bu ortamlarn hijyen ve ocuklarn deme zerinde

olabilecei dnlerek), Cami gibi kat ykseklii fazla olan yerlerde uygun dey scaklk dalm nedeniyle (Dier

konvektif stma sistemlerinde scak hava yukarda toplanr), Toprakla temasta olan stlan mahallerde rnein bodrum kat olmayan villa zemin katlar

veya yaanan bodrum katlar gibi yerlerde kullanlabilir. Deme stmas, radyatrle stma ile birlikte de kullanlabilir. rnein lks villa ve

dairelerde ta, seramik, mermer kapl hacimlerde (koridor, banyo, mutfak)yerden stma,dier odalarda radyatrle stma uygulanabilir.

Hamamlarda kullanlr. Konutlarda merdivenler, tezgh altlar, tuvaletler, dolap altlar hari olmak zere btn

yzeye yerden stma uygulanr.

Konutlarda her meknn scakl farkldr. Mutfaklar 18 C, Banyolar 24

0

C, Salon, oturma odas22 0C, Yatak odas 20 0C , Antre 18 0C olarak hesaplama yaplr. Zeminden olan s kayb dikkatealnmadan diers kayb miktar hesaplanr. Kazan alma scakl max. 60 0C olarak alnmaldr.

10.4. Demeden Olan Is Yaym

Demeden stmada, deme bir stc elaman gibi almaktadr. Odann toplam skayb Qh ise birim deme yzeyinden verilecek birim s yk;

qsp: Birim deme yzeyinden verilecek birim s yk

d

h

sp

F

Qq Qh: Odann s kayb

Fd:Toplam deme alan

eklinde belirlenir.Demeden stmada s, demeierisine yerletirilenborulardan deme yzeyine, deme

yzeyinden de odaya geer. Deme yzeyinden snn odaya geii tanm ve nmla gerekleir.Yzeyden odaya olan s geiinde, deme yzeyinde ortalama sabit bir scaklk deeri kabul edilir.Bu deme yzey scakl, orta ve i alanlarda 29 0C ve kenar alanlar, banyo koridor v.s. gibiyerlerde de 35

0C deerini gememelidir. Deme yzeyinden odaya olan s geii,

qm= t,m. .(tF,mti)q m:Demeyzeyinden odaya olan s geii t,m: Toplam ortalama s gei katsays

t F,m : Ortalama deme yzey scakl

ti: Standart i scaklkeklinde yazlabilir. ekil 10.2de ortalama (t F,mti)fark iin birim yzeyden odaya verilen sak deerleri gsterilmitir. Bulunan bu s aksnn zgl s yknden byk olmas gerekir. Aksi


56/69

206

halde sz konusu hacimde demeden stma uygulanamaz.

ekil 10.2. Ortalama s ak

ekil.10.3 Toplam ortalama s gei katsays

Yukardaki grafikler; demeden stma sistemlerinde ortalama deme yzey scakl,standart i scaklk ve zgl s ak arasndaki ilikilerivermektedir. Bu iliki yardmyla verilen birzgl s yk iin ortalama deme yzey scakl belirlenebilir. ekilde yine (tF,m ti), t,mdeerleri grafik olarak verilmitir.

10.5. Boru Scaklnn Belirlenmesi

ekildeki demeden stmada bir boruluk modl yaps ematik olarak gsterilmitir.Borudan s dememalzemesine oradan stlacak ortamagemektedir. ekildeki D indisi tavan, Bindisi ise demeyi gstermektedir.

Teorik zmde boru sabit, tm scaklnda dz bir izgi olarak kabul edilmitir. Boru iledemest i hacim arasnda s ak;

qB :Boru ile mahal arasnda s ak

imB

B ttR

q 1

tm :Boru scakl

ti :Standart i scaklk


57/69

207

ve boru ile tavan alt i hacim arsndaki s geii

imD

D ttR

q 1

qD : Boru ile alt tavan aras s ak

RB ve RD deerleri ise aadaki formller yardm ile ilgili tablodan alnarak yerine yazlarak elde

edilir.

Burada;

i

i

iB

B

dR

1ve

d

di

D

D

dR

1

eklinde toplam s geirgenlik direnleri gstermektedir. Aa doru olan qD s ak toplam saknn %10unu gememelidir.

diB

dd

R

111

2

2

1

1

diD

ddd

R

111

5

5

4

4

3

3

olarak bulunur.

i

B

Bm tdd

qt

1

2

2

1

1

olarak bulunur. Yukardaki ifadeler ile qD ve tD deerlerini de bulmak mmkndr.


58/69

208

ekil 10.4. Bir boruluk deme modl

10.6. Borular Arasndaki Boluun Etkisi

Yukardaki hesapta borular aras boluk gz nne alnmamtr. Boru aralklar bilindiinde

hesaplanan ortalama tm deerinden boru cidar scakln belirlemek iinR kanat verimihesaplanmaldr. Kanat verimi ise;

2

.

2tanh

R

R

R Lm

L

m

Burada ;

LR : Borular aras mesafeyi temsil eder.

d

RRfm

E

DBm

.

11

d :Boru apE : apn s iletim katsays ( W/mK )

fm :0,45 deerinde alnabilecek dzetme faktreklindedir.

Aadaki ekil;

2

RLm

deeri iin grafik olarak verilmitir


59/69

209

ekil 10.5. Kanat verimi

10.7. Kanat Verimi Deerinden Boru D Yzey Scakl

R

mtt

0

to= Boru d yzey scakl


60/69

210

R=Kanat verimi yukardaki formlden elde edilir.

t m=Boru scakleklinde bulunur.10.8.Su Scaklnn Belirlenmesi

Boru cidarlar scaklk dm zellikle malzemenin s iletkenlik direnci ile oluur. 1 m2

deme yzeyindeki boru uzunluu (1/LR ) ve boru i yzey alan

R

RL

sdf

d =Boru ap

S=Boru cidar kalnl

deerindedir. Burada s(m) boru cidar kalnldr.

Borulardan deme ve tavana verilen toplam s aks,

0,

.tt

L

sd

S

Rqqq ms

R

DB

eklindedir. Buradan ortalama su scakl,

sd

S

R

Lqtt Rms

..

.0,

eklinde hesaplanr.

Genellikle demeden stmada, stc borulara su giri k scaklklar fark 5-10 0Cdeerleri arasnda seilir. Scaklk fark dtke boru iindeki su hz ve basn kayplar artar. Suhznn 0,5 m/sn deerini amamas tavsiye edilir. Su giri k scaklklar belirli ise

2,

ssg

mssg

tttt

tsg =Su giri scakl

ts =Su k scaklts,m= Ortalama su scakl

ifadesinden borulara gnderilen su scakl bulunur.

ekil. 10.6. zgl basn kayb


61/69

211

10.9. Borularda Dolaacak Su Debisi

ssg

pTT

QV

86,0.(I/h)

eklinde bulunur. Burada toplam s debisi;

DBd qqFQ (kW)

Bulunan bu su debisi boru i kesitine blnerek su ak hz bulunabilir. elik borular iin basn

kayb hesab daha nce anlatlmt. Plastik borular iin zgl basn kayb p, ekilde alnabilir.

Balant borular uzunluu

eklinde ifade edilir. Buna gre toplam basn kayb

10.10. Basn Kayplarnn Bulunmas

Dolam debi hesabPompalar debi ve basn karakteristik zellikleriyle belirlenir. Dolam pompas, sistemdemeydana gelen srtnme kayplarn yenebilecek gte seilmelidir.

Dolam Pompas debisi(Vp)Dolam pompas debisi kazan gc Qk (W) ve suyun gidi-dn scaklklar (Tg Td )deerlerine baldr.

dgK

pTTC

QV

..

.6,3

Bu denklemde semboller aada tanmlanmaktadr.C :Suyun zgl snma ss (C=4.186 kJ/kgK)

:Suyun younluu (103 kg/m3)

( Tg-Td):Sisteme gidi ve dn scaklklar arasndaki fark (K)

ptLp . olarak bulunur. Dolam pompasnn seimi iin bulunan bu basn kaybna; kollektr,

vana, kazanla balant borular, kontrol organlar ve kazandaki zel basn kayplarndan oluan pcihaz eklenmelidir.

dR

t FL

L .1


62/69

212

RNEK HESAPLAMA

ekil 10.7rnek mimari proje

1-Oda no belirlenir. 012-Oda i scakl belirlenir. ti = 200C izelge 1:Konutlara Oda Scaklklar

3-Net deme alan belirlenir.Fd=4,1 . 4,5=18,45 m

2

4- Oda s kayb belirlenir. Qh= 1570 kcal/h

5- 1 m2 den verilmesi gerekli birim s yk

belirlenir.

45,18

1570

d

h

spF

Qq 85 kcal/hm

2

6-Deme malzemesi belirlenir.( 8 mm kalnlktaki hal)7- ekil 10.7deki abaktan dzeltme katsays belirlenir. KD= 1,4 ekil 10.7deki abakta dememalzemesi dikkate alnmadndan, bu malzemeden gelen bu diren katsaysgz nne alnr.

KONUTLAR

Oturma odas (salonlar) 22Yatak odas 20Antre, WC, mutfak 18


63/69

213

ekil 10.7. Deme malzemesi dzeltme katsays aba

8-Birim s ihtiyac ile dzeltme katsays arplarak referans ss bulunur.

qR= qsp . KD= 85 . 1,4 = 119 kcal/ hm

2

9-Farkl modlasyon alanlar seilir. Bu rnekte pencere n ve i alanlar olarak iki farklmodlasyon alan seilmitir.

D modlasyon alan, Fd= 4,51 m2 modlasyon alan, Fi= 13,94 m

2

10- Her modlasyon alanna verilmesi gerekli s ykleri seilir. alan takribi verimi, qi = 0,9.qR= 0,9.119 = 107 kcal/hm

2

D alan takribi verimi,qd= (Fd.qRFi.qi)/Fd=(18,45. 119-13,94.107 )/4,51= 156 kcal /hm

2


64/69

214

ekil 10.8.Demeden stma aba

11- Her modlasyon alnndaki ortalama su scakl belirlenir. Burada su giri-k scaklklar fark,t her modlasyondaki s verimi ile orantl olarak blnr.

D modlasyon ortalama su scakl:

qd . Fd 156 . 4,51tSD = tsg - t = tsg - = 60 = 60-1.6 = 58,4

0C


65/69

215

qR. Fd .2 119. 18,45 .2

modlasyon ortalama su scakl:qi.Fi 107.13,94

tsi = ts+t = ts + = 50+ = 50+3,4 = 53,40C

qR.Fd.2 119.18.45.212- Ortalama su scaklklar ile modlasyon verimleri deerinden yaralanarak ekil10.8deki abaktanher modl iin modl skl okunur.

D modl iin 125(LR=0,125 m) modl iin 250(LR=0,250 m)

Yukarda bulunan grafikte su giri ve k scaklklarnn deme yzeyinden transfer edilen smiktar ile kesitirildiinde bize modl skln vermektedir.13-.Seilen modl skl ve ortalama su scakl deerlerinden dzeltilmi modlasyon verimleri

bulunur.(ekil 10.8den)qD=156

qi=107,5

14- Her modlasyonun toplam verimleri ise,Qd=qd.Fd=156.4,51=703 kcal/h

Qi=qi. Fi=107,5.13,94=1498 kcal/h

15- Her modlasyondaki boru boylar

D modlde=(1/LRd). Fd=8. 4,51=36 m 1/LRD =100/12,5=8 modlde =(1/LRi). Fi=4. 13,94=56 m 1/LR = 100/25 =4

16-Toplam modlasyon verimi, Q=Qd+Qi=703+1498=2201kcal/h kontrol iin (Q/Fd) deeri qR ileKarlatrlr. 2201/18,45=119 olup uygundur.17.Toplam boru boyu =36+56=92 m

18-Su debisi hesabnda alt kat tavanna geen s iin sabit 1,25katsays gz nne alnarak,

19625.1*10

157025.1*

t

QV h L/h

19. Basn kayb iin ekil 8den 17 mmSS okunur.Borularda toplam basn kayb =Basn kayb Toplam boru boyu =17. 92 = =1564 mmSS

ekil 10.9.


66/69

216

Basn kayb aba

izelge10.1. Yer Kaloriferi Hesap Formu


67/69

217

10.11. EKLER

ekil 10.10. Dememalzemesi dzeltme katsays aba

ekil 10.11. Basn kayb aba


68/69

218

ekil 10.12. Demeden stma aba


69/69

219

kazanlar, kazan daİresİ ve genleŞme depolari

Documents