kawiarnia naukowa paupau.krakow.pl/prof_vetulani_jak_zyc_dlugo_zdrowo... · inteligencja zdrowotna...
TRANSCRIPT
![Page 1: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/1.jpg)
KAWIARNIA NAUKOWA PAU 25 STYCZNIA 2016
Jak żyć długo, mądrze i szczęśliwie? Refleksje neurobiologa
Jerzy Vetulani MWS im J. Dietla w Krakowie
Instytut Farmakologii PAN
Centrum Kopernika Badań
Interdyscyplinarnych
![Page 2: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/2.jpg)
W znanym nam obszarze Wszechświata jeden z czterech
wymiarów biegnie tylko w jednym kierunku.
Jest nim czas
Czas jest wyznaczany obrotami ciał niebieskich i
dziewki temu zjawiska przebiegające w czasie
charakteryzują się cyklicznością
![Page 3: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/3.jpg)
W naszej indywidualnej
historii podlegamy wielu
cyklom, z których
ostatecznym,
pojawiającym się tylko
raz, jest cykl życiowy
![Page 4: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/4.jpg)
Szkoła Liceum
Uniwersytet
Wczesna
kariera
Dojrzała
kariera
Późna
kariera
Emerytura
CYKL
ŻYCIOWY
![Page 5: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/5.jpg)
Szkoła Liceum
Uniwersytet
Wczesna
kariera
Dojrzała
kariera
Późna
kariera
Emerytura
CYKL
ŻYCIOWY
Na każdym etapie
chcemy żyć
szczęśliwie i mądrze
![Page 6: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/6.jpg)
Szkoła Liceum
Uniwersytet
Wczesna
kariera
Dojrzała
kariera
Późna
kariera
Emerytura
CYKL
ŻYCIOWY
Na każdym etapie
chcemy żyć
szczęśliwie i mądrze
A aby osiągnąć etapy
późniejsze trzeba
jeszcze żyć długo
![Page 7: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/7.jpg)
ŻYĆ DŁUGO
![Page 8: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/8.jpg)
Starzenie
Starzenie
normalne
CZAS
ŻYWOTNOŚĆ
Rozwój
Dojrzałość
STARZENIE NORMALNE,
PRZYSPIESZONE I PRZEDWCZESNE
![Page 9: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/9.jpg)
Kika Szaszkiewiczowa
4 III 1917 – 11 VIII 2014
![Page 10: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/10.jpg)
Starość powoduje wystąpienie wielu
zmian strukturalnych i czynnościowych,
upośledzających funkcjonowanie
organizmu.
Szybkość i jakość procesu starzenia
można jednak w dużej mierze
kontrolować
![Page 11: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/11.jpg)
„Im więcej robisz w
wieku średnim aby
przygotować się do
udanej starości, tym
większe szanse na
sukces"
Dr Sharon Brangman,
prezes American
Geriatrics Society
![Page 12: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/12.jpg)
Eubie Blake 7 II 1887 – 12 II 1983
– kompozytor, piosenkarz, pianista
Gdybym
Gdybym
wiedział, że
będę żyć tak
długo, dbałbym
bardziej o moje
zdrowie
![Page 13: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/13.jpg)
Wybitny muzyk,
piosenkarz,
kompozytor,
twórca musicali
jazzowych i
ragtimowych,
żył 97 lat, ale
sfałszował swój
wiek na nagrobku
Można być
dumnym ze
swojego wieku
![Page 14: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/14.jpg)
James Hubert „Eubie” Blake 1883 - 1983
![Page 15: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/15.jpg)
NA PRZEBIEG PROCESU
STARZENIA CZŁOWIEKA
ZASADNICZY WPŁYW WYWARŁA
CYWILIZACJA
![Page 16: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/16.jpg)
Cywilizacja dramatycznie zmienia świat, który w
wyniku jej rozwoju dostarcza coraz więcej
informacji, które muszą być coraz szybciej i
dokładniej zauważane, analizowane
i zastosowywane.
http://www.flickr.com/photos/lingaraj/2415084235
![Page 17: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/17.jpg)
Cywilizacja udomowiła zwierzęta
![Page 18: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/18.jpg)
Cywilizacja udomowiła człowieka
http://uthmag.com/wp-content/uploads/2012/07/human-evolution-wide.jpg
![Page 19: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/19.jpg)
Przeciwstawna ewolucja człowieka i
telewizora w ostatnim ćwierćwieczu
1990 2015
![Page 20: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/20.jpg)
Bardzo wiele kłopotów
nieznanych naszym
przodkom spowodowało
zagęszczenie populacji.
wydłużenie oczekiwanego
czasu życia, usunięcie głodu
i różnych zagrożeń życia
![Page 21: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/21.jpg)
Wzrost zaludnienia świata
![Page 22: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/22.jpg)
Wzrost zaludnienia świata
DZISIAJ
7,397,233,118
25 stycznia 2016
9:55:41 polskiego
czasu zimowego
![Page 23: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/23.jpg)
Zagęszczenie populacji
wynika stąd, że cywilizacja
spowodowała znaczne
wydłużenie spodziewanego
czasu życia
![Page 24: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/24.jpg)
WPISANY W CYWILIZACJĘ ROZWÓJ MEDYCYNY I HIGIENY
SPOWODOWAŁ WZROST SPODZIEWANEGO CZASU ŻYCIA
Od Starożytności
do Oświecenia
1900 1936
1960
1980
Ostatnie osiągnięcia medycyny
Antybiotyki Nowoczesna opieka medyczna Dietetyka, edukacja zdrowotna
Szpitalnictwo, higiena, szczepienia
Poprawa warunków sanitarnych i mieszka-niowych, antyseptyka
1800
0 20 40 60 80 100
20
100
80
60
40
Pro
cen
t p
rzeż
ycia
Wiek w latach
![Page 25: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/25.jpg)
WPISANY W CYWILIZACJĘ ROZWÓJ MEDYCYNY I HIGIENY
SPOWODOWAŁ WZROST SPODZIEWANEGO CZASU ŻYCIA
Od Starożytności
do Oświecenia
1900 1936
1960
1980
Ostatnie osiągnięcia medycyny
Antybiotyki Nowoczesna opieka medyczna Dietetyka, edukacja zdrowotna
Szpitalnictwo, higiena, szczepienia
Poprawa warunków sanitarnych i mieszka-niowych, antyseptyka
1800
0 20 40 60 80 100
20
100
80
60
40
Pro
cen
t p
rzeż
ycia
Wiek w latach Cywilizacja znacznie poprawiła nam większość okresu życia, ale
skomplikowała jego zakończenie, ponieważ coraz większa część populacji
doświadcza skutków starzenia
![Page 26: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/26.jpg)
Długowieczność w sensie
maksymalnego czasu przeżycia
osobnika nie zmieniła się wiele z
postępem cywilizacji
Aktualny potwierdzony rekord
długości życia nie przekroczył 123 lat
![Page 27: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/27.jpg)
Naczelnym celem cywilizacji jest
zapewnienie szczęścia ludziom
korzystającym z jej dobrodziejstw.
Za najcenniejszą wartość uważane jest
szczęśliwe życie, a za niezbędny jego
warunek uważane jest zdrowie
![Page 28: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/28.jpg)
Największym wrogiem zdrowotności jest śmierć,
którą w naturalnym biegu rzeczy poprzedza starość
![Page 29: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/29.jpg)
Współczesna
cywilizacja chciałaby
wyeliminować śmierć
Ale biolog wie, że jest to zadanie niemożliwe,
bo śmierć jest wpisana w ewolucję
![Page 30: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/30.jpg)
Przezycie
najlepszego = eliminacja
gorszych
.
Śmierć jest
nieodłączną składową
ewolucji życia
![Page 31: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/31.jpg)
Jednakże przyczyny śmierci
można podzielić na takie,
które są nieuniknione, i takie,
których można uniknąć
i życie znacząco przedłużyć
![Page 32: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/32.jpg)
Główne powody śmierci z przyczyn, których można uniknąć
Cały świat, 2001
![Page 33: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/33.jpg)
Życie może być definiowane
w różny sposób. Większość
myślicieli zgadza się, że dla
istoty życia konieczne jest
poczucie, że się żyje
![Page 34: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/34.jpg)
COGITO ERGO SUM
René Descartes
(1596-1650)
Kartezjusz słynie najbardziej ze
swojego stwierdzenia „Myślę,
więc jestem”
Warto wiec żyć tak długo, jak
długo jesteśmy w stanie myśleć,
jak długo pracuje nasz mózg
![Page 35: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/35.jpg)
MÓZG STARZEJE SIĘ WOLNIEJ NIŻ INNE NARZĄDY
Średnia długość życia ciała – 73 lata, życia mózgu – 92 lata
![Page 36: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/36.jpg)
Dostosowywanie się do
zmiennych warunków
otoczenia tak, aby jak najdłużej
cieszyć się jak najlepszym
zdrowiem, wymaga
szczególnego typu inteligencji
– inteligencji zdrowotnej
![Page 37: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/37.jpg)
Zdolność do aktywnego odbierania
i przetwarzania informacji o stanie własnego
zdrowia w celu prawidłowego podejmowania
działań prewencyjnych i naprawczych
w sytuacji potencjalnego lub realnego
niebezpieczeństwa spadku poziomu
funkcjonowania własnego organizmu.
INTELIGENCJA ZDROWOTNA
![Page 38: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/38.jpg)
Inteligencja zdrowotna jest
potrzebna, aby wykorzystać
zdobycze cywilizacji dla
przedłużenia szczęśliwego,
zdrowego życia
![Page 39: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/39.jpg)
Mózg może dobrze
funkcjonować nawet w bardzo
uszkodzonym ciele, ale aby w
pełni wykorzystać jego
potencjał i prowadzić życie
szczęśliwe, zdrowy mózg
powinien funkcjonować
w zdrowym ciele
![Page 40: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/40.jpg)
Odpowiedzią na
niebezpieczeństwa
zagrażające naszemu
sprawnemu funkcjonowaniu
do końca życia jest rozwój
medycyny prewencyjnej
![Page 41: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/41.jpg)
Kluczową rolę w niej gra lekarz
pierwszego kontaktu
![Page 42: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/42.jpg)
Medycyna prewencyjna zajmuje się wszystkimi –
osobami zdrowymi, osobami chorymi, które o swojej
chorobie nie wiedzą, osobami chorymi i świadomymi
tego, osobami, które czują się chore, chociaż nie są
dotknięte fizycznym schorzeniem
![Page 43: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/43.jpg)
Korzystanie z medycyny
prewencyjnej jest istotne
dla zapewnienia sobie
długiego, zdrowego życia
![Page 44: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/44.jpg)
ALE NIE MA RÓŻY BEZ KOLCÓW
WYDŁUŻENIE ŻYCIA JEST KORZYSTNE
![Page 45: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/45.jpg)
ZNACZNE ZWIĘKSZENIE
DŁUGOWIECZNOŚCI NIESIE ZA
SOBĄ POWAŻNE SKUTKI
NEGATYWNE:
![Page 46: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/46.jpg)
ZNACZNE ZWIĘKSZENIE
DŁUGOWIECZNOŚCI NIESIE ZA
SOBĄ POWAŻNE SKUTKI
NEGATYWNE:
STAROŚĆ,
która nie musi koniecznie być złą
![Page 47: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/47.jpg)
ZNACZNE ZWIĘKSZENIE
DŁUGOWIECZNOŚCI NIESIE ZA
SOBĄ POWAŻNE SKUTKI
NEGATYWNE:
STAROŚĆ,
która nie musi koniecznie być złą ZGRZYBIAŁOŚĆ I OTĘPIENIE, które są okropne
![Page 48: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/48.jpg)
Obecnie znamy
endogenne czynniki
zwalniające starzenie się
i w umiejętny sposób
potrafimy je aktywować
![Page 49: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/49.jpg)
Zasadnicze strategie walki z przyspieszonym
starzeniem mózgu proponowane przez
współczesną cywilizację
Aktywacja genów długowieczności
Zwiększanie neuroplastyczności mózgu
Zapobieganie zmianom prowadzącym do
neurodegeneracji:
- tryb życia, produkty żywnościowe, leki
![Page 50: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/50.jpg)
Oscar Wilde
(1854-1900)
By zachować
młodość uczyniłbym
wszystko, z wyjątkiem
diety i ćwiczeń
fizycznych
![Page 51: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/51.jpg)
Niestety dieta i ćwiczenia
fizyczne to konieczny (chociaż
nie dostateczny) warunek
udanej walki ze starzeniem
ciała i mózgu
![Page 52: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/52.jpg)
Ograniczanie poboru kalorii
Badania w polskim programie stulatków wykazały, że wszyscy jego uczestnicy przeżywali krótsze lub dłuższe okresy głodu
Stymulacja neurogenezy
Aktywacja genu SIR2
Możliwe mechanizmy:
Obniżenie poziomu IGF-1
Podnoszenie poziomu BDNF
Wzmaganie aktywności telomerazy
Wzmożenie aktywności behawioralnej
w związku z poszukiwaniem pożywienia
![Page 53: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/53.jpg)
SAMR1
SAM
P1
Myszy normalnie starzejące się (SAMR) i o
przyspieszonym starzeniu (SAMP) w wieku 12 miesięcy
Myszy SAMP cechuje m.in. krótszy czas życia i
wysoka amyloidoza
![Page 54: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/54.jpg)
OGRANICZENIE POBIERANIA KALORII HAMUJE PROCES
PRZYSPIESZONEGO STARZENIA U MYSZY SZCZEPU SAMP1
Dieta ad libitum (100%) Dieta 60% Myszy SAMP1 w wieku 10 miesięcy. W grupie głodzonej starzenie zahamowane, znamiennie niższa
amyloidoza, czas życia przedłużony.
Efektów głodzenia nie obserwowano u myszy SAMR
![Page 55: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/55.jpg)
CYWILIZACJA ZAPEWNIŁA NADMIAR
ŻYWNOŚCI
SPOWODOWAŁO TO ZNIKNIĘCIE GŁODU
I ROZWÓJ OTYŁOŚCI JAKO CHOROBY
CYWILIZACYJNEJ
![Page 56: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/56.jpg)
Żyjemy we współczesnym świecie, wciąż wyposażeni w
mózg pierwotnego łowcy-zbieracza
Nasz mózg w wielu aspektach, zwłaszcza w strukturach
podkorowych, nie nadąża za zmianami, wywoływanymi
przez nas samych w naszym środowisku
![Page 57: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/57.jpg)
Mózg łowcy-zbieracza jest zaprogramowany na
zdobywanie pokarmów wysokokalorycznych,
ułatwiających przetrwanie.
Zasada pierwotnego mózgu –
jedz jak najwięcej, potem
żywności może
brakować.
![Page 58: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/58.jpg)
We współczesnym świecie pojawia się nadmiar
wysokokalorycznych cukrów i węglowodanów.
Nadmiar ten stanowi hiperstymulację dla
naszego mózgu i powoduje nieracjonalny wzrost
konsumpcji
![Page 59: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/59.jpg)
Jeżeli hiperstymulacja jest długotrwała, zmienia
ona nasz mózg i powoduje uzależnienie od
nadmiaru słodyczy i smacznych pokarmów, z
poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi
![Page 60: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/60.jpg)
PALEOLITYCZNY ŁOWCA-ZBIERACZ
Zdrowy, silny,
wytrzymały, bystry,
zręczny, bardzo
inteligentny.
Presja środowiska i jego
ograniczone zasoby nie
dawały słabszym szans
na przeżycie
![Page 61: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/61.jpg)
Kiedy człowiek opanował
środowisko tak, że pojawiły
się pewne nadmiary
żywności, do głosu doszła
empatia i zaczęto opiekować
się osobnikami biologicznie
słabszymi
![Page 62: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/62.jpg)
Część z nich nie tylko
przeżyła, ale zaczęła się
reprodukować pogorszając
parametry fizyczne
i umysłowe naszego gatunku
![Page 63: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/63.jpg)
WSPÓŁCZESNY ŁOWCA-ZBIERACZ
Słaby, chorowity, otyły, głupawy
![Page 64: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/64.jpg)
Uzależnienia od pokarmu prowadzą do otyłości
![Page 65: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/65.jpg)
Nasza klasa 1990
![Page 66: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/66.jpg)
Nasza klasa 2015
![Page 67: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/67.jpg)
Badania nad stulatkami w Polsce wykazały, że
wszyscy oni przeżyli okres krótszego lub dłuższego
poważnego niedożywienia (obozy koncentracyjne,
wywózka na Syberie i do Kazachstanu, bardzo trudne
warunki życiowe)
Długo żyją asceci, pustelnicy, mnisi z zakonów o
surowej regule
Dzieje się tak dlatego, że głodówka bardzo
skutecznie aktywuje gen długowieczności
![Page 68: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/68.jpg)
Normalnie brakuje NAD do stymulacji białka
długowieczności
Glukoza
NAD
Glikoliza
Sir 2
Białko długowieczności jest aktywowane przez NAD,
czynnik normalnie w całości zużywany do trawienia
glukozy
Wyciszenie
transkrypcji
Długowieczność
SIRTUINA I DŁUGOWIECZNOŚĆ.
Rola NAD jako mediatora efektu ograniczenia kalorii
![Page 69: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/69.jpg)
Glukoza
NAD
Glikoliza
Sir 2
Głodówka - brak glukozy, na przemiany której zużywany
jest NAD
Wyciszenie
transkrypcji
Długowieczność
SIRTUINA I DŁUGOWIECZNOŚĆ.
Rola NAD jako mediatora efektu ograniczenia kalorii
Gdy głodujemy niewykorzystany NAD
zużywamy na aktywację genu
długowieczności
![Page 70: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/70.jpg)
Zwalczanie starości bez głodówki
NADZIEJA NA PRZYSZŁOŚĆ
Potencjalne leki:
Aktywatory genu sir2
Aktywatory sirtuiny
• resweratrol
• kwercytyna
![Page 71: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/71.jpg)
Resweratrol Trishydroksytransstilben
![Page 72: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/72.jpg)
Najmilszym do stosowania źródłem
resweratrolu jest czerwone wino.
Czerwone, a nie białe, gdyż resweratrol znajduje się w
łupinkach winogron, gdzie pełni role fungicydu
Trishydroksytransstilben Resweratrol
![Page 73: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/73.jpg)
ŻYĆ
MĄDRZE
![Page 74: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/74.jpg)
UTRZYMAĆ
MŁODOŚĆ
Zapobieganie zmianom
prowadzącym do
neurodegeneracji
![Page 75: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/75.jpg)
Zdrowa żywność
Przez długi czas problem zdrowej
żywności był przez medycynę
niedoceniany i traktowany podejrzliwie
Nie bez znaczenia jest fakt, że jest to istotny
problem ekonomiczny
There is no health food,
there is only the health food bussiness
![Page 76: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/76.jpg)
Istnieją mocne dowody wskazujące na pozytywna
korelację miedzy pobieraniem przez osoby starsze
owoców i jarzyn a wynikami ich testów na sprawność
poznawczą.
Uważa się, że wynika to stąd, że związki polifenolowe
zawarte w wielu produktach żywnościowych mają
własności przeciwutleniaczy.
Miarą siły działania w tym kierunku jest indeks
zdolności absorbowania rodników tlenowych (ORAC).
![Page 77: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/77.jpg)
1770
1260
980
930
890
840
460
460
450
402 Kukurydza
Cebula
Fasola
Papryka
Buraki
Brokuły
Lucerna
Brukselka
Szpinak
Kapusta
Skuteczność niszczenia rodników tlenowych
(indeks ORAC) przez niektóre warzywa
![Page 78: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/78.jpg)
Borówki 2400
2036
Żurawiny
Jeżyny 1750
1540
1220 949
782
750 739
670 Czereśnie
Winogrona Pomarańcze
Awokado
Śliwki
Maliny
Truskawki
Skuteczność niszczenia rodników tlenowych
(indeks ORAC) przez niektóre owoce
![Page 79: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/79.jpg)
Borówka amerykańska jest obecnie
uważana za owoc najsilniej chroniący
przed szkodliwymi działaniami wolnych
rodników
![Page 80: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/80.jpg)
Nutraceutyki – substancje
odżywcze o szczególnych
własnościach zdrowotnych,
łączących cechy leku
(farmaceutyki) i pożywienia
(nutrienty).
Termin wprowadzony w roku
1989 przez dr Stephena
DeFelice, założyciela
Fundacji Innowacji w
Medycynie (1976)
![Page 81: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/81.jpg)
FARMACEUTYKI
NUTRACEUTYKI
Leki stosowane
w LECZENIU
choroby
Produkty używane
by ZAPOBIEGAĆ
chorobie
Dwa typy produktów medycznych
![Page 82: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/82.jpg)
Model farmaceutyczny Model nutraceutyczny
Leki ukierunkowane na
pojedynczy gen Środki naturalne ukierunkowane na
wiele genów
WIELE LEKÓW NA
JEDNO SCHORZENIE JEDEN LEK NA WIELE
SCHORZEŃ
![Page 83: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/83.jpg)
Otręby
Owies
Błonnik
Babka jajowata (psyllium)
Probiotyki
Kwasy omega-3
Zdrowa żywność
a sprawne trawienie
![Page 84: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/84.jpg)
Suplementy diety o uznanym
pozytywnym wpływie na funkcje
poznawcze
Witamina D3
Kwasy ω-3
![Page 85: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/85.jpg)
WYSIŁEK FIZYCZNY
![Page 86: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/86.jpg)
WYSIŁEK FIZYCZNY
Najprostsza i najważniejsza rzecz jaką możesz zrobić dla
własnej młodości
![Page 87: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/87.jpg)
WYSIŁEK FIZYCZNY
Najprostsza i najważniejsza rzecz jaką możesz zrobić
dla własnej młodości
Pół godziny ćwiczeń fizycznych dziennie przez 5 dni w tygodniu
zmniejsza ryzyko:
• Zawału
• Wylewu
• Nadciśnienia
• Cukrzycy
• Osteoporozy
• Upadków i złamań
• Pewnych typów nowotworów
![Page 88: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/88.jpg)
WYSIŁEK FIZYCZNY
Najprostsza i najważniejsza rzecz jaką możesz zrobić dla
własnej młodości
Pół godziny ćwiczeń fizycznych dziennie przez 5 dni w tygodniu zmniejsza
ryzyko:
• Zawału
• Wylewu
• Nadciśnienia
• Cukrzycy
• Osteoporozy
• Upadków i złamań
• Pewnych typów nowotworów
Regularne ćwiczenia hamują zmiany związane z wiekiem w neuronach,
gdyż powodują wzmożenie produkcji osłaniającego neurony BDNF
![Page 89: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/89.jpg)
Wpływ wysiłku fizycznego na ekspresję genu kodującego BDNF
Szczur bez dostępu do bieżni
Szczur dobrowolnie ćwiczący przez 5 dni
Cotman CW, Berchtold NC TINS 2002
Dystans w km/noc
Im większy dobrowolny
wysiłek szczura, tym wyższy
poziom BDNF
Szczur mający dostęp do bieżni kołowej spontanicznie jej używa, zwiększając z
czasem przebiegany dystans, dochodząc nawet do 20 km dziennie
![Page 90: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/90.jpg)
WYSIŁEK INTELEKTUALNY
![Page 91: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/91.jpg)
JESTEŚMY TAK MŁODZI, JAK
MŁODYM JEST NASZ MÓZG
WYSIŁEK INTELEKTUALNY
![Page 92: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/92.jpg)
JESTEŚMY TAK MŁODZI, JAK
MŁODYM JEST NASZ MÓZG
Regularny wysiłek intelektualny nasila neurogenezę w
hipokampie, a więc odmładza mózg
WYSIŁEK INTELEKTUALNY
![Page 93: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/93.jpg)
JESTEŚMY TAK MŁODZI, JAK
MŁODYM JEST NASZ MÓZG
Regularny wysiłek intelektualny nasila neurogenezę w
hipokampie, a więc odmładza mózg
Aktywacja neurogenezy w hipokampie hamuje procesy
starzenia mózgu i może być jedną ze strategii pogoni za
młodością i zapobiegania otępieniom
WYSIŁEK INTELEKTUALNY
![Page 94: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/94.jpg)
Współczesna cywilizacja
pozwala nam walczyć ze
skutkami procesów starzenia
![Page 95: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/95.jpg)
Z PIGUŁKAMI
NASZEJ FIRMY
Przed kuracją
Po kuracji
NIESTETY NA CUDA LICZYĆ NIE
MOŻNA
![Page 96: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/96.jpg)
Z PIGUŁKAMI
NASZEJ FIRMY
Przed kuracją
Po kuracji
NIESTETY NA CUDA LICZYĆ NIE
MOŻNA
![Page 97: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/97.jpg)
• Wysiłek fizyczny
• Wysiłek intelektualny
• Ograniczenie kalorii
• Stosowanie nutraceutyków
Ale chociaż nigdy nie staniemy się znów
piękni i młodzi, możemy skutecznie
spowolnić procesy starzenia, prowadząc
zdrowy styl życia:
![Page 98: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/98.jpg)
Tempo starzenia zależy w dużej mierze
od wyboru naszego stylu życia
Obie panie maja około 70 lat
![Page 99: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/99.jpg)
Tempo starzenia zależy od wielu
czynników, ale w dużej mierze od wyboru
naszego stylu życia Obie panie maja około 70 lat
Ich twarze mówią wszystko o jakości ich
życia
![Page 100: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/100.jpg)
Która z nich
gimnastykowała się i
używała nutraceutyków?
![Page 101: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/101.jpg)
Żyć mądrze
dla neurobiologa oznacza
przede wszystkim
żyć zachowując
pełna sprawność mózgu
![Page 102: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/102.jpg)
Mózg starzeje
się wolniej niż
inne narządy,
ale i on ulega
zmianom z
wiekiem,
zwłaszcza gdy
pojawi się
choroba neuro-
degeneracyjna
![Page 103: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/103.jpg)
ZMIANY Z WIEKIEM Zmiany w
neuronach
Zmiany
biochemiczne 11bHSD1 kortyzol
iNOS GFAP
CREB
DARP-32
STAT3
HSC70
NeuroD
GH/IGF1
estradiol
Testosteron
GR
Neurosterydy
GABA
Dopamina
Serotonina
Noradrenalina
Acetylocholina
CRH
GnRH
Leptyna
NPY
BDNF
Glutaminian
IL-6
![Page 104: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/104.jpg)
Wypadania czynności
różnorakich układów
neurotransmisyjnych w czasie
patologicznego starzenia się
mózgu niesie poważne
konsekwencje
![Page 105: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/105.jpg)
Starość mózgu Deficyt dopaminy
Utrata radości życia
Depresja Apatia
Zobojętnienie na bodźce
nagradzające
![Page 106: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/106.jpg)
Starość mózgu
Deficyt serotoniny
Zachowania agresywne Odhamowania seksualne
Zaburzenia impulsywności
![Page 107: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/107.jpg)
Starość mózgu Deficyt acetylocholiny
Osłabienie pamięci
Zaburzenia poznawcze
Choroba Alzheimera
![Page 108: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/108.jpg)
Propozycje farmakologicznej prewencji
uszkodzeń poznawczych
Środki
naturalne
![Page 109: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/109.jpg)
Propozycje farmakologicznej prewencji
otępień
Ginkgo biloba
![Page 110: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/110.jpg)
Propozycje farmakologicznej prewencji
otępień
Kwas dokozaheksaeinowy (DHA)
Ginkgo biloba
![Page 111: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/111.jpg)
Propozycje farmakologicznej prewencji
otępień
Kannabinoidy
Kwas dokozaheksaenowy (DHA)
Ginkgo biloba
![Page 112: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/112.jpg)
Prewencja AD przy użyciu kannabinoidów
to Alzheimer moich marzeń
![Page 113: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/113.jpg)
Rozsądna młodzież wcześnie zaczyna
myśleć o walce z otępieniem
![Page 114: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/114.jpg)
Osteoporoza
Nawiasem mówiąc marihuana
znalazła również terapeutyczne
zastosowanie w osteoporozie,
ponieważ stymuluje receptory CB2
na osteoblasstach
U ludzi polimorfizm genu CNR2, kodującego CB2, jest związany
z osteoporozą postmenopauzalną. Badania na samicach myszy
wskazują, że THC zapobiega spadkowi masy kostnej po
kastracji. Badania sugerują możność oceny podatności na
osteoporozę testami genetycznymi oraz sens stosowania THC
w leczeniu osteoporozy
Bab I, Zimmer A, Melamed E. Ann Med. 2009;41:560
![Page 115: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/115.jpg)
Na rynku znajduje się bardzo
wiele syntetycznych i naturalnych
leków z grupy „cognitive
enhancers”, których nie ma
możliwości omówić w tym
wykładzie.
Jednak chciałbym zwrócić uwagę
na jeden, o interesującym,
wielokierunkowym, mechanizmie
działania
![Page 116: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/116.jpg)
NICERGOLINA
Lek nie tylko poprawiający krążenie
mózgowe, ale stymulujący ekspresję NGF i
kodującego go genu
Giardino L, Giuliani A, Battaglia A, Carfagna N, Aloe L, Calza' L..
Neuroprotection and aging of the cholinergic system: a role for the ergoline
derivative nicergoline (Sermion®). Neuroscience 2002; 109 (3): 487-497
Nishio T, Sunohara N, Furukawa S, Akiguchi I, Kudo Y. Repeated injections of
nicergoline increase the nerve growth factor level in the aged rat brain. Jpn J
Pharmacol. 1998:321-323.
![Page 117: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/117.jpg)
Zwiększenie przeżywalności neuronowi
cholinergicznych
NGF Czynnik wzrostu nerwów
NGF jest neutrofiną szczególnie interesującą w
aspekcie terapii otępień, gdyż działa swoiście na
neurony cholinergiczne przodomózgowia
![Page 118: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/118.jpg)
Rita Levi-Montalcini odkryła NGF
w roku 1952,
za odkrycie to otrzymała, wraz ze
Stanleyem Cohenem, Nagrodę
Nobla w roku 1986, jest wciąż
aktywna,
niektórzy twierdzą, że dlatego, że
sama sobie NGF podaje.
Rita Levi-Montalcini
1909 -2012
![Page 119: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/119.jpg)
ŻYĆ
SZCZĘŚLIWIE
![Page 120: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/120.jpg)
Starożytni Grecy
![Page 121: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/121.jpg)
Wartości indywidualne długości życia 83 mężczyzn
żyjących w Grecji między V i IV wiekiem p. n.e.
(puste kółka – śmierć gwałtowna). Batrinos ML Hormones 2008, 7(1):82-83
Długość życia i eugeria starożytnej Grecji
średnia +/- SD 71.3+/-13.4 lat
mediana 70 lat
![Page 122: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/122.jpg)
Demokryt z Abdery
(109 lat)
Ksenofanes z Kolofonu
(92 lata)
Długowieczni
Grecy
Gorgias
(107 lat)
![Page 123: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/123.jpg)
Warunki życiowe klasycznej Grecji (VI – V w. pne)
sprzyjały długowieczności i eugerii:
• łagodny klimat,
• wysoki poziom sanitarny i higieniczny mieszkań,
• odpowiednie odżywianie,
• brak ciężkiej pracy fizycznej (niewolnicy).
Prawdopodobnie najważniejsze było intensywne i
ożywione życie intelektualne, w którym
uczestniczyli seniorzy:
starożytni Grecy poświęcali starzeniu wiele uwagi i
żywili wielki szacunek dla starców.
![Page 124: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/124.jpg)
Oczekiwany czas życia Rzymian i
Greków żyjących przed rokiem 100 p.
n.e. wynosił 71.5 roku, a urodzonych po
roku 100 p. n.e. bardzo wyraźnie się
skrócił, do 58 lat
POSTĘP CYWILIZACYJNY I POPRAWA WARUNKÓW
EKONOMICZNYCH\ NIEOCZEKIWANIE ZMNIEJSZYŁY
DŁUGOWIECZNOŚĆ
Montagu (1994)
![Page 125: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/125.jpg)
ZE STARZENIEM
MOŻNA WALCZYĆ
![Page 126: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/126.jpg)
LENIWY TRYB ŻYCIA
PRZYSPIESZA STARZENIE
![Page 127: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/127.jpg)
AKTYWNY TRYB ŻYCIA
PRZEDŁUŻA MŁODOŚĆ
![Page 128: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/128.jpg)
Tempo starzenia zależy w dużej mierze
od wyboru naszego stylu życia
Obie panie maja około 70 lat
![Page 129: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/129.jpg)
Tempo starzenia zależy od wielu
czynników, ale w dużej mierze od wyboru
naszego stylu życia Obie panie maja około 70 lat
Ich twarze mówią wszystko o jakości ich życia
![Page 130: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/130.jpg)
Starzenie się powoduje
poważne zmiany fizyczne,
a zwłaszcza psychiczne, które
hamują możliwości i chęć
uprawiania seksu
Bardzo ważnym elementem szczęśliwego
życia jest aktywność seksualna
![Page 131: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/131.jpg)
ZNACZENIE SEKSU DLA OSÓB
STARSZYCH
Podobnie jak dla młodych, seks jest ważny dla
seniorów i seniorek, chociaż przestaje pełnić
bezpośrednie funkcje reprodukcyjne
![Page 132: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/132.jpg)
ZNACZENIE SEKSU DLA OSÓB
STARSZYCH
Podobnie jak dla młodych, seks jest ważny dla
seniorów i seniorek, chociaż przestaje pełnić
bezpośrednie funkcje reprodukcyjne
• jest częścią naszego człowieczeństwa
![Page 133: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/133.jpg)
ZNACZENIE SEKSU DLA OSÓB
STARSZYCH
Podobnie jak dla młodych, seks jest ważny dla
seniorów i seniorek, chociaż przestaje pełnić
bezpośrednie funkcje reprodukcyjne
• jest częścią naszego człowieczeństwa
• jest ważnym elementem naszej osobowości
![Page 134: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/134.jpg)
ZNACZENIE SEKSU DLA OSÓB
STARSZYCH
Podobnie jak dla młodych, seks jest ważny dla
seniorów i seniorek, chociaż przestaje pełnić
bezpośrednie funkcje reprodukcyjne
• jest częścią naszego człowieczeństwa
• jest ważnym elementem naszej osobowości
• podtrzymuje kontakt interpersonalny
![Page 135: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/135.jpg)
ZNACZENIE SEKSU DLA OSÓB
STARSZYCH
Podobnie jak dla młodych, seks jest ważny dla
seniorów i seniorek, chociaż przestaje pełnić
bezpośrednie funkcje reprodukcyjne
• jest częścią naszego człowieczeństwa
• jest ważnym elementem naszej osobowości
• podtrzymuje kontakt interpersonalny
• dostarcza przyjemności
![Page 136: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/136.jpg)
Z wiekiem maleje aktywność poszukiwawcza partnera
przez osoby, którym się dotychczas nie powiodło
![Page 137: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/137.jpg)
Aktywność seksualna zmienia się wraz z wiekiem
i zależy od płci i statusu socjalnego
Indeks częstotliwości: 3 - 2-3 razy w miesiącu
0 – brak seksu w ostatnim roku 4 – co tydzień
1 - seks 1 – 2 razy w roku 5 – 2 – 3 razy na tydzień
2 – raz na miesiąc 6 - 4 i więcej razy w tygodniu
![Page 138: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/138.jpg)
100
80
60
40
20
0
60-64 65-69 70-74 75-79 80+
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA SENIORÓW
Przedział wiekowy (lat)
Pro
cen
t ak
tyw
nyc
h s
eksu
aln
ie
Kryterium aktywności seksualnej nie jest wysokie i wynosi jeden
stosunek na miesiąc
![Page 139: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/139.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA W PODESZŁYM WIEKU
![Page 140: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/140.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA W PODESZŁYM WIEKU
W tradycjach wielu kultur utrzymuje się przekonanie, że
aktywność seksualna, zwłaszcza mężczyzn, jest szkodliwa
dla zdrowia i właściwie jest trwonieniem sił życiowych
![Page 141: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/141.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA W PODESZŁYM WIEKU
W tradycjach wielu kultur utrzymuje się przekonanie, że
aktywność seksualna, zwłaszcza mężczyzn, jest szkodliwa
dla zdrowia i właściwie jest trwonieniem sił życiowych
W tradycji chrześcijańskiej wstrzemięźliwość seksualna
ceniona jest wysoko, chociaż wiemy, że dziewictwo jest
przypadłością uleczalną
![Page 142: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/142.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA W PODESZŁYM WIEKU
W tradycjach wielu kultur utrzymuje się przekonanie, że
aktywność seksualna, zwłaszcza mężczyzn, jest szkodliwa
dla zdrowia i właściwie jest trwonieniem sił życiowych
W tradycji chrześcijańskiej wstrzemięźliwość seksualna
ceniona jest wysoko, chociaż wiemy, że dziewictwo jest
przypadłością uleczalną
Idea, że wstrzemięźliwość płciowa powoduje zachowanie
młodzieńczego wigoru była żywa w zachodniej medycynie,
a na przełomie XIX i XX wieku Eugen Steinach, promował
wazektomię jako operację odmładzającą
![Page 143: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/143.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA HAMUJE STARZENIE
![Page 144: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/144.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA HAMUJE STARZENIE
Badania całej męskiej populacji (2512 mężczyzn) walijskiego
miasteczka Caerphilly wykazały, że aktywność seksualna (co
najmniej jeden orgazm na tydzień) zmniejsza ryzyko śmierci o 50%.
Smith GD, Frankel S, Yarnell J. Sex and death: are they related? Findings from the
Caerphilly cohort study. BMJ 1997;315:1641-1644
![Page 145: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/145.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA HAMUJE STARZENIE
Badania całej męskiej populacji (2512 mężczyzn) walijskiego
miasteczka Caerphilly wykazały, że aktywność seksualna (co
najmniej jeden orgazm na tydzień) zmniejsza ryzyko śmierci o 50%.
Smith GD, Frankel S, Yarnell J. Sex and death: are they related? Findings from the
Caerphilly cohort study. BMJ 1997;315:1641-1644
Zaniechanie aktywności seksualnej, zwłaszcza w wyniku
owdowienia, bardzo zwiększa ryzyko rychłej śmierci u mężczyzn
![Page 146: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/146.jpg)
AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA HAMUJE STARZENIE
Zrozumienie podstaw neuronalnych i naczyniowych
odpowiedzi seksualnej u mężczyzn i kobiet
pozwoliło na opracowanie kilku klas leków
korygujących zaburzenia erekcji, libido i orgazmu,
podnoszących dzięki temu jakość życia seniorów
![Page 147: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/147.jpg)
W naszej kulturze dla poczucia spełnienia
i szczęścia w życiu bardzo istotną rolę
spełnia trwały związek, oparty nie tylko na
bezpieczeństwie ekonomicznym i
odpieraniu zagrożeń płynących z
zewnątrz, ale również na istnieniu
emocjonalnej więzi partnerskiej, która jest
wynikiem czasem już zapomnianego
satysfakcjonującego życia erotycznego w
młodości
![Page 148: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/148.jpg)
WIĘŹ PARTNERSKĄ, TWORZĄCĄ SIĘ W OKRESIE ZALOTÓW I
ORGAZMU, UMACNIA FAZA ODPRĘŻENIA
w czasie której uwalnia się wazopresyna, konsolidując pamięć
przeżytych chwil i łącząc przyjemność z osobą partnera
![Page 149: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/149.jpg)
Poza wazopresyną uwalnia się z
przysadki mózgowej inny neuropeptyd –
oksytocyna.
Oksytocyna uwalnia się gdy wielkie
powierzchnie ciała aktywowane są przez
dotyk dynamiczny – głaskanie, ocieranie,
przytulanie, pieszczoty.
Jest ona czynnikiem powodującym
uspokojenie, rozluźnienie, chęć opieki nad
potomstwem oraz wytworzenie poczucia
zaufania do osoby, która nas tuli
![Page 150: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/150.jpg)
Więź partnerska utrzymuje się zwykle bardzo długo,
znacznie poza okres reprodukcyjny, a wzmaga ją
aktywność seksualna, utrzymująca się u wielu
starszych par (ponad 25% po 80 rż)
![Page 151: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/151.jpg)
Seks seniorów jest zjawiskiem bardzo
korzystnym dla zdrowia i samopoczucia obu
partnerów
![Page 152: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/152.jpg)
Długotrwałe utrzymanie więzi partnerskiej ma istotne
znaczenie dla dalszego zapewniania najlepszych
warunków przeżycia naszego materiału genetycznego
![Page 153: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/153.jpg)
Długotrwałe utrzymanie więzi partnerskiej ma istotne
znaczenie dla dalszego zapewniania najlepszych
warunków przeżycia naszego materiału genetycznego
![Page 154: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/154.jpg)
Chociaż wnuki nie zawsze uczą
dziadków najwłaściwszych rzeczy
![Page 155: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/155.jpg)
SEKS MOŻE POPRAWIAĆ ZDROWIE FIZYCZNE I
PSYCHICZNE
• Seks powoduje spalanie tłuszczu, uwalnianie endorfin z
mózgu, oraz redukuje niepokoje.
• Seks przedłuża życie. Efekty zdrowotne seksu pozwalają
przedłużyć aktywne życie o kilka lat.
• Seks utrwala relacje, Jest dobrym sposobem wyrażenia
głębokiej bliskości.
• Seks jest schronieniem – daje możliwość ucieczki od
wrogich aspektów realnego świata
![Page 156: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/156.jpg)
Co utrudnia seks w każdym wieku?
• Egoizm
• Przedmiotowe traktowanie partnera
• Nadmierne wymagania
• Brak okazywania uczuć mową i gestem
• Niski poziom higieny intymnej i jamy
ustnej
![Page 157: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/157.jpg)
Co poprawia seks w późnym
wieku? • Zaakceptowanie siebie, jaki, jesteś
• Wykorzystaj swoje doświadczenie
• Komunikuj się z partnerem
• Rozmawiaj o seksie. Nie udawaj. Bądź wesoły.
Obalaj dawne tabu
•. Nie śpiesz się
• Pamiętaj – seks to nie tylko stosunek
• Eksperymentuj. Sprawdź, co obojgu spławia nowe
przyjemności
• Zrozum emocjonalne przeszkody swoje i partnera
• Nie wahaj się poradzić seksuologa
![Page 158: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/158.jpg)
WIĘŹ I MIŁOŚĆ – NIC TAK NIE CEMENTUJE,
JAK SEKS
ALE TRZEBA NAD TYM POPRACOWAĆ
![Page 159: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/159.jpg)
![Page 160: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/160.jpg)
POCHWAŁA
STAROŚCI
Stary mózg nie psuje się tak szybko, a
zalety starości widać w kontekście
tak indywidualnym, jak socjalnym
![Page 161: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/161.jpg)
Pamięć + wiek = doświadczenie = sukces
Stado słoni afrykańskich prosperuje tym lepiej
im starsza jest najstarsza samica
McComb et al., 2001: Matriarchs As Repositories of Social Knowledge in African Elephants
![Page 162: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/162.jpg)
U bardzo prymitywnych
Indian Ache najwięcej
mięsa zdobywają łowcy
mający 40 - 60 lat, po
przeminięciu szczytu
sprawności fizycznej
Walker et al., 2002: Age_dependency in
hunting ability among the Ache of eastern
Paraguay.
Pamięć + wiek = doświadczenie = sukces
![Page 163: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/163.jpg)
STARSI PEŁNILI ROLĘ PRZYWÓDCZĄ W
SPOŁECZNOŚCIACH LUDZKICH OD
CZASÓW PREHISTORYCZNYCH I
STAROŻYTNOŚCI PO DZIŚ DZIEŃ
![Page 164: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/164.jpg)
Geruzja w starożytnej Sparcie
![Page 165: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/165.jpg)
Geruzja we współczesnej wsi węgierskiej
![Page 166: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/166.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
MIEJSC
E DLA
CIEBIE
![Page 167: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/167.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
![Page 168: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/168.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
![Page 169: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/169.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
![Page 170: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/170.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
![Page 171: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/171.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
![Page 172: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/172.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
![Page 173: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/173.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
![Page 174: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/174.jpg)
Osoby w zaawansowanym wieku często dały
ludzkości znacznie więcej, niż młodzież
MIEJSC
E DLA
CIEBIE
NA KOGO Z
PAŃSTWA
CZEKA TO
MIEJSCE?
![Page 175: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/175.jpg)
Celem geriatrii jest dojście do sytuacji, aby e
zamiast przejścia całej drabiny życia
![Page 176: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/176.jpg)
zatrzymać się na jej szczycie na dłużej
![Page 177: KAWIARNIA NAUKOWA PAUpau.krakow.pl/Prof_Vetulani_Jak_zyc_dlugo_zdrowo... · Inteligencja zdrowotna jest potrzebna, aby wykorzystać zdobycze cywilizacji dla przedłużenia szczęśliwego,](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022050414/5f8ae215ef6f7a7fbf67cfa8/html5/thumbnails/177.jpg)
a może jeszcze pójść ciut wyżej