kavramalar_2

KavramalarKavramalarVedat Temiz

Makina Elemanları I ‐ Kavramalar

ÇÖZÜLEBİLEN – BAĞLANABİLEN KAVRAMALARÇ

• Makinalarda, döndüren eleman ile döndürülen bölüm ya da bölümler arasındaki güç iletiminin kontrolü amacıyla kullanılan kavramalararasındaki güç iletiminin kontrolü amacıyla kullanılan kavramalar çözülebilen‐bağlanabilen kavramalardır.

Mil üzerinde dönebilecekşekilde yataklanmış göbek

Merkezleme

a)Çö ül bil b ğl bil k l

b)Çözülebilen‐bağlanabilen kavramaların yerleştirilmesi ile ilgili iki farklı durumun şematik gösterilişi. a) İki mil ucu arasında, b) Bir mil ile üzerine dönebilecek şekilde yerleştirilmiş


mil ile üzerine dönebilecek şekilde yerleştirilmiş göbek arasında

ÇÖZÜLEBİLEN – BAĞLANABİLEN KAVRAMALARÇözülebilen‐bağlanabilen kavramalar yardımıyla makinalarda elde edilen özellikler belli başlı olarak şu şekilde sıralanabilir;

• Döndüreni durdurmadan döndürülen tarafa enerji akışını kesmek, istenildiğinde ise yeniden sağlamak. Buna örnek otomobillerdeki debriyaj kavramasıdır.

• Döndüreni durdurmadan ve dönüş yönünü değiştirmeden uygun bir• Döndüreni durdurmadan ve dönüş yönünü değiştirmeden uygun bir kombinasyonla döndürülene enerji akışını kesmek, ya da dönüş yönünü değiştirmek. En az iki kavrama ve dişli çarklar gibi başka elemanların da bir arada kullanılmasıyla bu gerçekleştirilebilir. Bu tür sistemlere genel olarak tornistan mekanizmaları denirmekanizmaları denir.

• Döndüren ve döndürülen arasında çeşitli hız dönüşümleri (çevrim oranları) elde etmek. Çeşitli vites (hız) kutuları bunlara örnektir. (Otomatik vites kutuları, ağır iş makinalarında kullanılan ve çoğunlukla İngilizcedeki adı ile Power ShiftT i i di bili i k l dü i l i k l ibi)Transmission diye bilinen vites kutuları, endüstriyel vites kutuları gibi)

• Tek döndüren eleman (örnek olarak tek dizel motoru) ile sistemin birbirinden farklı bölümlerine hareket iletmek, istenildiğinde kesmek. (Örnek olarak hareket edebilen, döner kuleli kepçeli vinçler), pç ç )

• Çeşitli basit ya da karmaşık sistemlere kumanda edebilmek.


ÇÖZÜLEBİLEN – BAĞLANABİLEN KAVRAMALAR

• Çözülebilen‐bağlanabilen kavramalarla frenler arasında temel prensip olarak bir fark yoktur. Kavramalar ile iki farklı bölümü aynıprensip olarak bir fark yoktur. Kavramalar ile iki farklı bölümü aynı hıza getirmek amaçlanırken frenlerde dönen tarafı dönmeyen tarafın hızına getirmek yani durdurmak istenir. Birçok fren ve kavrama arasında büyük benzerlik vardır. y

• Farklı hızlarda dönen kütlelerin çok kısa bir süre içinde aynı hıza gelmesi yani açısal hızlarındaki çok büyük değişiklik (çok büyükgelmesi yani açısal hızlarındaki çok büyük değişiklik (çok büyük açısal ivmeler) ancak çok büyük kavrama momentleri ile mümkündür. Böyle bir durum şekil bağlı bir kavrama ile pratik olarak sıfıra yakın bir zaman aralığında gerçekleştirilirse oluşacak y ğ g ç ş şçok büyük kavrama momentleri parçalarda önemli zorlanmalar ve hasarlar doğurur. Bu nedenle bağlanabilen kavramalarda kavrama momentinin uygulanmasından sonra belirli bir süre izafi kaymaya izin verilmelidir. Bu tür kavramalar kuvvet bağlı olmalıdır.


Çözülebilen‐Bağlanamayan KavramalarÇ ğ y

b)

a)

Senkron halde bağlanabilen şekil bağlı kavramaların prensibi

c)kavramaların prensibi



Yüklü halde devreden çıkabilen elektromanyetikçıkabilen elektromanyetik kumandalı bir kavrama



i l i k dBir manuel vites kutusunda sisteme entegre edilmiş senkron halde bağlanabilen kavramalar 1 numaralı parçakavramalar. 1 numaralı parça sola doğru kaydırıldığında 2 numara ile gösterilen konik yüzeyler temas eder ve yüksüz b k l l 3 l di libırakılmış olan 3 numaralı dişli sürtünme ile aynı hıza gelir. 1 numaralı parça biraz daha kaydırıldığında şekil bağıkaydırıldığında şekil bağı sağlanır.


Çözülebilen‐Bağlanabilen K l d D Gi OlKavramalarda Devreye Girme Olayı

Hareket denklemleriHareket denklemleri

0121

2

1 =+−ϕ )t(M)t(M

dtdJ kdt

0222

2

2 =−+ϕ )t(M)t(M

dtdJ k

MMÇözüm sonucu açısal hızlar

Devreye girme olayı için iki rijit taraftan oluşan basit fiziksel

011

k11 t

JMM

ω+−

=ω

MM − model02

2

2k2 t

JMM

ω+=ω


Çözülebilen‐Bağlanabilen K l d D Gi OlKavramalarda Devreye Girme Olayı

ω ω ωωω 01

ωω 01

ωω 01

ω 02

tω 02

tω 02

ta) b) )ω ) ) c)ω

ω01

ω

ω1=ω2

Devreye girme süresi ve bu süre içinde açısal hızların değişimi

Δ

ω02

tt t


tg t

Devreye girme süresiy g

)JMJM()JJ(MJJ)(

t122121k

210201g +−+

⋅⋅ω−ω=

Devreye girme süresinin fiziksel anlamı olan pozitif bir değer çıkması için sağ tarafın paydası sıfırdan büyük olmalıdır.

122121k

1221

JJJMJMMk +

+>

21 JJ +

1221 JMJMM +

21

1221

JJM sıınırk +

=


Sürtünme Yüzeyi Geometrileri ve Sü tü M tl iSürtünme Momentleri

ri

rd

......

a)b) d) e)

c)f)

Sürtünme bağlı çözülebilen‐bağlanabilen kavramalarda söz konusu olan temas yüzeyi tipleri. a) Diskli, b) Konik, c) İçten ya da dıştan silindirik temas yüzeyli d) Lamelli e)bantlı f) Helisel sarılmış bantlısilindirik temas yüzeyli, d) Lamelli, e)bantlı, f) Helisel sarılmış bantlı


Sürtünme ile iletilebilecek moment

Bi k k d k d k l ö lü iki k ü l k di k kli d kiBir çok kavramada tek ya da arkalı önlü iki komşu yüzey olarak disk şeklindeki sürtünme yüzeyi söz konusudur. Temas noktasının her noktasında aynı basıncın oluştuğu ve sürtünme katsayısının kayma hızından etkilenmediği varsayımı ilevarsayımı ile

)r-(r p 32MM 3

i3dsk μ π==

Temas basıncı, disk şeklinde bir parçanın diğerine eksen yönünde bir Fe kuvveti ile bastırılması sonucu oluşuyorsa bu kuvvet

)r-(r p F 2i

2de π=

Sürtünme momenti eksenel kuvvet cinsindenSürtünme momenti eksenel kuvvet cinsinden

)r(r

)r-(r F

32MM 22

3i

3d

esk μ ==


)r-(r3 id

Konik kavramada sürtünme timomenti

p

dr

)r-(r p sinα 32MM 3

i3dsk μ π==

αμ.p

Küçük α açıları daha büyük sürtünme momentleri verir. Ancak, α’nın küçük değerlerinde bir konik geçmede

r i

r d

r

olduğu gibi bir otoblokaj tehlikesi vardır. Bu nedenle, tanα > μ koşulunu her zaman sağlayacak bir α açısı

r

F

seçilmelidir. Devreye girme sırasında ilk temastan sonra basınç etkisiyle dış konide genişleme, iç konide ise

Febüzülme olur ve hareketli parça eksen istikametinde bir miktar ilerler ve böylece gerekli basınç oluşur.


Lamelli kavramada sürtünme momenti

.....

r d

r i

.....

)r-(r p 32k.i.MM 3

i3dsk μ π==

3


Sürtünme Malzemeleri

• Kavramanın boyutlarının küçük kalması için bu malzemeKavramanın boyutlarının küçük kalması için bu malzeme çiftinden büyük sürtünme katsayısı beklenir.

• Aynı şekilde yüksek temas basınçlarında çalışabilmelidir. • Sürtünme katsayısının kayma hızından ve basınçtan

etkilenmemesi diğer bir istektir. • Devreye girme sırasında temas yüzeyinde ve kavramanın• Devreye girme sırasında temas yüzeyinde ve kavramanın

bütününde oluşan sıcaklıklardan fazla etkilenmeme, yüksek bir aşınma direnci ve ısıyı iyi iletme gibi istekler de sıralanabilirsıralanabilir.

•• Bu isteklerin tamamını iyi bir şekilde karşılayan malzeme Bu isteklerin tamamını iyi bir şekilde karşılayan malzeme çifti henüz söz konusu değildir.çifti henüz söz konusu değildir.ç ğç ğ


Sürtünme malzemeleri

• Cam elyafının, bir bağlayıcı reçine ile karıştırılması, preslenmesi ve pişirilmesi ile y , ğ y ç ş , p p şelde edilen, metalik olmayan sürtünme malzemesi. Bu malzeme Türkiye’de yanlış olarak “balata” adı ile anılır.

Si t b ld k bi ü di ğl t l d l k f l d• Sinter bronz oldukça uzun bir süredir yağlı ortamlarda çalışan kavrama ve frenlerde en fazla kullanılan sürtünme malzemesidir.

• Çeliğe karşı çelik de geçmişte oldukça fazla kullanılan bir malzemedir. YağlıÇeliğe karşı çelik de geçmişte oldukça fazla kullanılan bir malzemedir. Yağlı ortamlarda çalışan birçok lamelli kavramada bu çift kullanılmıştır. Günümüzde yerini büyük ölçüde sinter bronz malzemeye terk etmiştir.

d b k l b l l k l l l d• Yapısında bir miktar metal bulunan özel seramik esaslı sürtünme malzemeleri de geliştirilmiş ve son yıllarda bazı kavramalarda kullanım alanı bulmuştur.

• Kavramalarda henüz uygulama alanı bulunmasa da preslenmiş karbon ya da• Kavramalarda henüz uygulama alanı bulunmasa da preslenmiş karbon ya da karbon‐grafit karışımları da uçak ya da yarış otomobilleri frenlerinde sürtünme malzemesi olarak kullanılmaktadır.


Sürtünme malzemeleri

Sinter bronzu lameller (desenlendirilmiş)

Sürtünme Malzemesi

Çalışma ortamı Sürtünme katsayısı

Sıcaklık üst sınırı [°C]

Yüzey basıncı[N/mm2 ]

Metalik olmayan ü tü

Kuru 0,35...0,6 200‐300 0,05...1,2sürtünme malzemesi (balata)Sinter bronz Kuru 0,3...0,45 350‐400 0,7...1,2

Yağlı 0,06...0,11 ‐‐‐‐ 2,5...5Ç lik Y ğl 0 04 0 05 0 6 1 5


Çelik Yağlı 0,04...0,05 ‐‐‐‐ 0,6...1,5

Mekanik kumandalı kavramalar

Mekanik kumandalı bir lamelli kavrama.


Mekanik kumandalı kavramalarMotorlu taşıtlarda kullanılan bir debriyaj kavramasınınbir debriyaj kavramasının pedal ile kontrolü. Bu kavrama normalde yay kuvveti ile bağlanmış bir ğ şkavramadır. Sürücü pedala basarak çözülmeyi gerçekleştirir.


Debriyajy j



M k ik k d l if k ikMekanik kumandalı, çift konik sürtünme yüzeyine sahip bir kavrama

Mekanik kumandalı bir kavrama (Conax kavraması) 1 numara ile gösterilen sürtünme elemanlarından 6 adet bulunmaktadır 5 numara ile gösterilen 3 adet


adet bulunmaktadır. 5 numara ile gösterilen 3 adet manivela kolu yay işlevi de yapar.


Mekanik kumandalı kavramalara elle kumanda edebilmekkumanda edebilmek için basit bir sistem



Küçük teknelerde içten takma motor ile pervane arasında kullanılmak üzere yapılmış bir tornistan mekanizması. Mekanizmada, kesitte görülen millere paralel bir üçüncü mil ve üzerinde bir dişli çark daha vardır Bu çark 1 ve 2 dişlileri arasında bağlantı sağlar ve dönüş yönünü değiştirir Kumandadaha vardır. Bu çark 1 ve 2 dişlileri arasında bağlantı sağlar ve dönüş yönünü değiştirir. Kumanda sisteminin iki farklı konumunda çıkış mili ile 2 ya da 3 dişlisi arasında bağlantı sağlanır. Ara konumda ise motor ile pervane arasında güç iletimi kesilmiştir. Dönüş yönünün yalnız motor duruyorken değişebilmesine izin veren daha basit bir sistem için bu kavramalar iki adet şekil bağlı kavrama ile değiştirilebilir. Bir diğer seçenek ise motor tarafına bir çözülebilen‐bağlanabilen kavrama (debriyaj k ) l ti kti B d d kil b ğl k l l t d d d d dö ö ükavraması) yerleştirmektir. Bu durumda şekil bağlı kavramalarla motoru durdurmadan da dönme yönü değişimi sağlanabilir.


Yardımcı bir güç kaynağı ile k d dil k lkumanda edilen kavramalar.

• Yardımcı güç kaynağının cinsine göre bu tür• Yardımcı güç kaynağının cinsine göre bu tür kavramalar üç grupta toplanabilir.

••• Hidrolik kumandalı kavramalarHidrolik kumandalı kavramalarHidrolik kumandalı kavramalar Hidrolik kumandalı kavramalar •• PnömatikPnömatik kumandalı kavramalarkumandalı kavramalar•• Elektromanyetik kumandalı kavramalarElektromanyetik kumandalı kavramalar


Hidrolik kumandalı kavramalar

Pistonu dönen türden birPistonu dönen türden bir hidrolik kumandalı kavramanın çalışma prensibi. Mil ucundan dönen sistemeMil ucundan dönen sisteme aktarılan basınçlı yağ 1 numara ile gösterilen boşluğa girer ve 2 numara ile girer ve numara ilegösterilen halka şeklindeki pistonu eksen yönünde iterek lamel paketini sıkıştırır. Yağ basıncı kalktığında 3 numara ile gösterilen yaylar pistonu geriye iter ve çözülme

kl igerçekleşir.



dPistonu dönen hidrolik kumandalı lamelli kavramanın bir mil ile dişli çark arasındakiarasındaki bağlantıda kullanılışına bir örnekörnek.



i d dPistonu dönmeyen türden iki adet hidrolik kumandalı lamelli kavramanın yan yana kullanılmasına bir örnekkullanılmasına bir örnek. Şekilde görüldüğü gibi basınçlı yağ bağlantıları kavramaya doğrudankavramaya doğrudan doğruya yapılmıştır. Bu yan yana kullanım bir tornistan mekanizması için olabilir.mekanizması için olabilir.



Pistonu dönen türden hidrolik kumandalı kavramalar için mile basınçlı yağ aktarmak amacı ile kullanılabilecek çözümlere bir örnek Şekildekiçözümlere bir örnek. Şekildeki konstrüksiyonda üç ayrı yağ girişi mümkündür. Bunlardan ikisi iki adet kavramaya kumanda etmek için, diğeri ise lamel paketlerini soğutmak ve yağlamak amacı ile kullanılır. Sistemde sızdırmazlık için O‐Sistemde sızdırmazlık için O‐ringler kullanılmıştır. Sızabilecek bir miktar yağ şekilde görülen ince delikten

k k l b lmakinanın kapalı bölümüne akar.



i l di liBir özel dişli kutusunda pinyon ile mil arasında döndürme momentidöndürme momenti bağı için kullanılan pistonu dönen türden bir hidrolik kumandalıbir hidrolik kumandalı kavrama.


Pnömatik kumandalı kavramalar

Pnömatik kumandalı bir kavramanın milbir kavramanın mil ve üzerindeki V‐kayışı kasnağı arasındaki kullanılışı



B l h il d i (b ğl ) ü d bi k Bü ük l i iBasınçlı hava ile devreye giren (bağlanan) türden bir kavrama. Büyük momentler için yapılmıştır. Mil ucuna takılır. Pnömatik piston yerine aynı işi yapan takviyeli elastomerden özel şekilli bir balon kullanılmıştır. Çözülme işlevini şekilde bir adedi görülen yaylar gerçekleştirir. Pistonu dönen bir kavramadır. Yanda ise kavramanın kesitinin perspektif görünüşü verilmiştir.


Pnömatik kumandalı kavramalarBir önceki kavramaya benzer ancak elastomerbalonu dışa yerleştirilmiş bir y ş şpnömatik kumandalı kavrama (Airflexkavraması)kavraması).



Mil uçlarına ya da mil ucuna takılmış dönen kavrama göbeklerine basınçlı hava aktarmak için kullanılan elemanlara bir örnekkullanılan elemanlara bir örnek.


Elektromagnetik kumandalı kavramalar

Disk şeklinde tek sürtünme şyüzeyli bir elektromanyetik kumandalı sürtünmeli kavrama. 6 numaralı bobine k ildiği d 2 lakım verildiğinde 2 numaralı parçayı kendine doğru çeker ve sürtünme yüzeyine temas gerçekleşir Kavramadakigerçekleşir. Kavramadaki bobin dönmektedir. 7 numara ile gösterilen bilezikler ve fırçalarlabilezikler ve fırçalarla kavramaya akım aktarılır. Kuru sürtünme yüzeyli bir kavramadır.kavramadır.


Elektromagnetik kumandalı kavramalarg

Elektromanyetik k d l b bi i dökumandalı, bobini dönen türden bir lamelli kavramanın bir mil ve üzerindeki dişli çarküzerindeki dişli çark arasında kullanılışı. Bobin akım verildiğinde 5 numaralı parçayı çekereknumaralı parçayı çekerek gerekli temas kuvvetini oluşturur.


Elektromagnetik kumandalı kavramalar

Bobini dönmeyen tü d bitürden bir elektromanyetik kumandalı kavrama.

ll k lLameller manyetik alan içindedir. Özel şekil verilmiş çelik lameller ş çkullanılır.


Elektromagnetik kumandalı kavramalarg

Manyetik tozlu kavramaManyetik tozlu kavramaBobine akım verildiğinde farklı hızlarda dönebilen dış ve iç gövde (primer rotor ve sekonder rotor) arasındaki dar aralıkta bulunan özel

tik t k i il imanyetik toz, akım çizgilerine göre yönlenerek iki tarafı bağlayan bir katı cisim gibi davranmaya başlar ve birdavranmaya başlar ve bir sürtünme bağı oluşturur.


Endüksiyon KavramasıEndüksiyon KavramasıKavramada aralarında mekanik bağlantı olmayanmekanik bağlantı olmayan, birbirinden bağımsız dönebilen rotor adı verilen iki ayrı bölüm vardır. Bu iki yrotordan birinin içindeki bobine akım verildiğinde bobinin dışındaki bölümde belirli sayıda elektromıknatısbelirli sayıda elektromıknatıs kutbu oluşur. Aynı sayıda kutup diğer rotorda da söz konusudur. Karşılıklı kutuplar ş parasında bir açısal faz farkı oluştuğunda biri diğerine bir kuvvet uygular. Böylece bir kavrama momenti oluşurkavrama momenti oluşur.


Frenler ve Fren‐Kavrama KombinasyonlarıFrenler ve Fren Kavrama Kombinasyonları

• Frenleri ya da fren uygulamalarını iki grupta düşünmek mümkündür.Frenleri ya da fren uygulamalarını iki grupta düşünmek mümkündür.

• Normalde aktif halde olan frenler: Fren, makinayı çalıştıran operatörden ya da sistemde mevcut kontrol organından gelen biroperatörden ya da sistemde mevcut kontrol organından gelen bir dış etkiye maruz kalmadığı durumda aktif haldedir yani frenleme yapmaktadır. Sürtünmeli frenlerde sürtünme momenti frenin yapısındaki yaylar tarafından oluşturulmaktadır Dış etki söz konusuyapısındaki yaylar tarafından oluşturulmaktadır. Dış etki söz konusu olduğunda yay kuvveti devre dışı kalır ve frenleme ortadan kalkar. Endüstriyel uygulamaların çok büyük çoğunluğunda bu durum söz konusu olur. Frenlerin yapısı da buna uygundur. y p yg

• Normalde aktif olmayan frenler: Fren, dış etki olmadan devre dışıdır. Frenleme dış etki olması durumunda ortaya çıkar. Dış etki ortadan kalktığında yapısında bulunan yaylar freni devre dışı bırakır.ortadan kalktığında yapısında bulunan yaylar freni devre dışı bırakır. Taşıt frenleri bu tür fren uygulamalarına örnektir.


Frenler

b iKavrama benzeri daha önce verilen pnömatik kumandalıpnömatik kumandalı lamelli bir fren


FrenlerBir endüstriyel disk frenin

Bir mil ucuna yerleştirilmiş

ytel çekme sisteminde kullanılışının şematik gösterilişi. Şekildeki yerleştirilmiş

elektromanyetik kumandalı disk şeklinde tek sürtünme ü li bi f

frenin hidrolik ya da pnömatik kumandalı tipleri vardır.

yüzeyli bir fren


Kavrama‐Fren Kombinasyonlarıy

Bir kavrama‐fren kombinasyonunun bir eksantrik preste kullanılışına örnek. Presi tahrik eden elektrik motoru kayış‐kasnak mekanizması üzerinden şekilde görülen aynıüzerinden şekilde görülen aynı zamanda volan işlevi de yapan kasnağı sürekli olarak döndürür. Bu kasnak mil üzerine yataklanmıştır. Operatör basınçlı hava valfinekumanda ederek frenin çözülmesini kavramanın bağlanmasını sağlar ve böylece volanla mil arasındaböylece volanla mil arasında moment bağı sağlanır ve mil dönmeye başlar. Basınçlı hava kesildiğinde kavrama çözülür, yaylar f kfreni devreye sokar.


Kavrama‐Fren Kombinasyonları

Bağımsız kapalı bir ünite halinde yapılmış ve makina gövdesine bağlanabilenBağımsız, kapalı bir ünite halinde yapılmış ve makina gövdesine bağlanabilentürden bir kavrama‐fren kombinasyonu. 1 numara ile gösterilen mil motorabağlanan mildir. 8 numara ile gösterilen mil ise döndürülen tarafabağlanmıştır. Motor sürekli dönüyorken döndürülen taraf bu sistemeğ ş ykumanda edilerek hareket ettirilebilir ya da durdurulur.


EMNİYET KAVRAMALARI

i li iKesme pimli emniyet kavraması. Kavrama aşırı zorlandığında pim kesilir ve döndürme momenti bağıdöndürme momenti bağı kopar. Yeniden kullanılabilmesi için yeni bir pim takılmalıdırpim takılmalıdır.


EMNİYET KAVRAMALARIEMNİYET KAVRAMALARI

Lamelli emniyet kavramasına bir örnek.


EMNİYET KAVRAMALARI Kavramada 1 numara ile gösterilen göbeğin içindeki dar silindirik boşluğa (2 numara) 3 numaralınumara), 3 numaralı girişten kontrollü olarak basınçlı yağ verilmektedir. Göbeğin içte kalan ince ğ çbölümü elastik olarak şekil değiştirerek mil yüzeyine bastırır ve bir sürtünme bağı oluşur Yağ basıncı ilebağı oluşur. Yağ basıncı ile sınır momentin bir ölçüde kontrolü mümkündür. Sınır momentin çok seyrek ç yolarak aşıldığı uygulamalar için uygundur. b’ de ise kavramanın bir Kardan kavraması ile kombinekavraması ile kombine edildiği bir uygulama gösterilmiştir.



Sürtünmeli bir emniyet kavraması. Kavramanın iki mil ucu arasında ve mil ile göbek arasında kullanımı için iki örnek görülmektedirgörülmektedir.



Bilya mandallı kavramalarda iki farklı konstrüksiyon.Sabit gövde Kılavuz disk

Eksen yönünde kayabilen göbek

1

r 1

r 1

Göbeği eksen yönünde iten yay

a) b)



Bir bilya mandallı emniyet kavraması. Kavrama mil ileKavrama mil ile göbek arasında kullanılmaktadır.

Y d ki kild ö t il k bilYandaki şekilde gösterilen kavramanın bilyasınınsınır momentinin altındaki durumu soldaki şekilde görülmektedir. Sağda ise sınır moment aşıldığındaki durum gösterilmiştir Momentaşıldığındaki durum gösterilmiştir. Moment bağının yeniden sağlanması için göbekler uygun konuma getirildikten sonra 3 numara ile gösterilen pim operatör tarafından ileri doğru


gösterilen pim operatör tarafından ileri doğru itilmelidir.


Daha önce çalışma prensibi verilen emniyet kavramasına bir örnek.


İLK HAREKET KAVRAMALARIİLK HAREKET KAVRAMALARI

Mk

ω ω

Stator

Mmot Mf

ωmot ωmak

MkRotorJm

Döndüren (motor) ve döndürülenden oluşan bir kavrama ile

J

Döndüren (motor) ve döndürülenden oluşan bir kavrama ile bağlanan sistemin modeli


İLK HAREKET KAVRAMALARI

Motosikletlerde kullanılanMotosikletlerde kullanılan bir merkezkaç kavrama



Bilyalı ilk hareket kavraması. Şekilde 1 ile gösterilen göbek motor miline, 2 numara ile gösterilen göbek ise makina tarafına takılmıştır. Motor dönmeye başladığında şekilde gösterilen odacıklarda bulunan bilyalar kanatlar tarafından sürüklenir Oluşangösterilen odacıklarda bulunan bilyalar kanatlar tarafından sürüklenir. Oluşan merkezkaç kuvvet bilyaları 2 numaralı göbeğin iç yüzeyine doğru bastırır ve bir sürtünme momenti ortaya çıkar. Bu moment pratik olarak motor dönme hızının karesiyle artar, belli bir hızın üzerinde bilyalar şekilde görüldüğü gibi katılaşmış bir blok olarak davranır Motorun hızının belirli bir değerinden sonra 1 ve 2 numaralı göbeklerolarak davranır. Motorun hızının belirli bir değerinden sonra 1 ve 2 numaralı göbekler aynı hızda dönmeye başlar. Şekildeki örnekte iki mil ucu arasında kullanılan bu kavrama, muhtemel geometrik kaçıklıkları karşılayan bir elastik kavrama ile bir arada kullanılmıştır.



Asenkron bir elektrik motorunun hız‐moment eğrisi, kavrama momenti ile birlikte görülmektedir. nyüksüz : motorun yüksüz dönme hızı, nN: motorun nominal hızı (etiket hızı), Mn: motorun nominal momenti (nominal hız ve güce karşılık gelen moment)


Santrifüj kavrama örneklerij


Hidrodinamik Kavrama

Hidrodinamik kavramanın prensibi


Hidrodinamik KavramaŞ ik l k hid di ikŞematik olarak hidrodinamik kavrama

Kavramadaki pompa ve türbin çarklarıp p ç


Hidrodinamik kavrama



Hidrodinamik kavrama. Hidrodinamik kavrama. İki farklı şekilde yerleşimi



Büyük kapasiteliBüyük kapasiteli bir karıştırıcıya ait güç iletim hattında k ll lkullanılan hidrodinamik kavrama



Yan yana iki adet kavramanın paralelparalel kullanılması ile dış çapı nispeten küçük tutulmuş bir ç şhidrodinamik kavrama

Bir hidrodinamik kavramanın kesitiBir hidrodinamik kavramanın kesiti


Moment dönüştürücü ve t dretarder

Hidrodinamik yavaşlatıcının (retarderin) prensibi

Hidrodinamik moment dönüştürücünün şematik gösterilişigöste ş


Retarder


Moment Dönüştürücüş


TEK YÖNLÜ KAVRAMALAR

Makaralı tek yönlü kavrama


TEK YÖNLÜ KAVRAMALAR

Kamlı tek yönlü kavrama


Tek yönlü kavramalary


kavramalar_2

Documents