KARTELAT E KREDITIT

Fjala Itiman rrjedh nga fjala eman (siguri, mbrojtje), q do t thot se secila pal n kto marrveshje sht e siguruar nga pala tjetr.Kartela e kreditit sht nj kartel metalike apo plastike trheqse, n t ciln sht regjistruar emri i bartsit s saj, data e lshimit, data e skadimit t afatit dhe numri i fjalkalimit, t cilin nuk e di askush prve pronarit t saj. Kshilli i Asambles Islamike t Fikhut, duke u bazuar mbi vendimin nr. 7. 1. 65, t dats 7-12. 11. 1412 h, dha prkufizimin se kartelat e kreditit jan: Dokument q e jep burimi (banka) pr nj person fizik apo juridik (mbajtsin e karts) bazuar mbi nj marrveshje mes tyre, q i jep mundsin ktij t fundit t blej dhe t shes prej atij q e merr n konsiderat kt dokument (tregtarit) pa e paguar mimin n ast, pr shkak se burimi (banka) merr prsipr pagesn, e cila do t bhet n llogari t burimit. Me kt dokument mund t bhet edhe trheqja e t hollave nga banka..

KARTELAT E KREDITIT

Kush ka t drejt t lshoj kartelat e kreditit

Karteln, qoft ajo kartel e pastr e astit, mujore, apo kreditore me llojet e saj, nuk e lshon vetm se banka e miratuar. Kjo bhet n dy forma:-drejtprdrejt nga ana e bankave, t cilat dshirojn lshimin e tyre pr klientt,-nprmjet antarsimit t ndonj banke n organizatn e bankave ndrkombtare.Lshimi i kartelave, kushtet dhe karakteristikat e tyre mbshtesin politikn e banks q e lshon.

ORGANIZATAT BANKAREOrganizatat bankare jan t shumta dhe ndr to mund t prmendim:- AMERICAN EXPRESS- VISA- MASTER CARD- EURO CARD- DINERS CLUB.

Lloji i par: Kartel e thjesht, e cila gjithashtu emrtohet edhe si kartel kmbimii, kartel kmbimi automatik, kartel e zbritjes s astit apo edhe kartel tipike klasike.Ajo sht nj kartel t ciln banka ia jep klientit i cili ka llogari bankare tek ajo, me qllim t zbritjes s menjhershme nga llogaria e tij me rastin e prdorimit nprmjet organeve t kmbimit elektronik apo rregullave t transferimit elektronik.Karakteristikat e ksaj kartele jan si vijon:-i lshohet vetm atij q ka llogari bankare n bank;-i lejohet kmbimi vetm me llogarin bankare t bartsit t saj dhe pa kundrvler;-zbritja bhet menjher me rastin e prdorimit, duke u br pranimi i t hollave ose transferimi tek ai;-sht lokale brenda kufijve t vendit, por mund edhe t zgjerohet varsisht nga lidhjet e organeve t kmbimit me ndonj shtet tjetr;-nga shrbimet sht edhe njohja e gjendjes s llogaris bankare.Po, ashtu klientit i takon kmbimi me t nga rrjeti i bankave t tjera dhe pjesmarrja n sigurin (organeve t kmbimit) e rrugve, mirpo n kt rast varet nga ligjet e rrjeteve t kmbimit; nse bartsi i kartels ka br kmbimin me t nga organi kmbimor pr burimin (bankn) tjetr, n kt rast organet marrin prej burimit t kartels prqindjen e shrbimit t trheqjes, afrsisht 4 rijal saudit n nj mij (1000).

Llojet e kartelave t kreditit

Gjykimi mbi kt lloj karteleKjo lloj kartele n kt form nuk sht objekt studimi pr arsye t mosekzistimit t ndonj t mete (mungese) n lejimin e saj, prderisa nuk ekziston ndonj kusht apo karakteristik shtes, e cila kalon nga lejimi dhe e on n ndalim. Ajo n rastin e transferimit prej bartsit t saj tek tregtari shndrrohet n uekale, autorizim, ndrmjetsim, ngase ai ka llogari tek banka dhe e ka br autorizimin e brjes s pagess pr t nga llogaria e vet.

Lloji i dyt: Kartel borxhi, q i thuhet ndryshe edhe kartel qytetare. Ajo sht nj kartel, lshimi i s cils kushtzohet nga ekzistimi i llogaris bankare pr klientin, mirpo nuk ekziston mundsia e ngritjes s ndonj shume shtes nprmjet kartels.Dobia e saj qndron n at se sa her q klienti e shfrytzon tek ndonj institucion tregtar, ndonj agjenci ajrore e t ngjashme me to, burimi i kartels (banka) bn trheqjen e menjhershme nga llogaria e tij bankare, n mnyr q t bj pagesn e vlers s faturs s tregtarit.

Gjykimi mbi kt lloj karteleKjo lloj kartele me kto karakteristika sht e lejuar dhe nuk vrehet ndonj penges fetare n ndalimin e saj, ngase nuk futet n grupin e kartelave kreditore. Prderisa nuk ka ndonj kusht ose karakteristik shtes, ather shikohet n vendimin e sheriatit lidhur me kt.

Lloji i tret: Kartelat e kredis emrtohen po ashtu edhe si kartela huadhnse dhe kartela me aftsi pagimi.Kto lloj kartelash i lshon banka e cila sht antare e grupit t organizatave bankare q ka licencn apo sht prgjegjse e kartelave bankare. Ndr kartelat m t njohura t ktij lloji jan:- Kartela VISA- Kartela MASTER CARD- Kartela DINERS CLUB- Kartela AMERICAN EXPRES

Pastaj do organizat prej organizatave t siprprmendura lshon nj numr t madh kartelash, t cilat ndryshojn nga karakteristikat, kushtet dhe motivet e do kartele nga tjetra, si p.sh.:Organizata VISA jep licenca pr lshimin e tre lloj kartelash, t cilat jan:- Kartela VISA e argjendt- Kartela VISA e art- Kartela VISA electron.

Pastaj organizata AMERICAN EXPRESS jep licenca pr lshimin e tre lloj kartelash, t cilat jan:Kartela AMERICAN EXPRESS e gjelbrKartela AMERICAN EXPRESS e artKartela AMERICAN EXPRESS diamant.

Rregulla e par:do kartel, e cila ka mbulim t plot nga pasuria e bartsit t saj dhe nuk lejon trheqje t astit (t menjhershme) e as t transferimit elektronik prvese n llogarin e tij bankare tek burimi i saj, me kto karakteristika sht e lejuar.Dhe ky sht gjykimi mbi llojin e par t kartelave, kartel kmbimi automatike. Kjo lloj kartele me kto karakteristika nuk sht objekt shqyrtimi nga ne, ngase nuk ka ndonj t met (penges) q e ndalon, prderisa nuk kemi ndonj kusht apo karakteristik shtes q e bart nga e lejuara n t ndaluarn dhe si sqaruam m sipr, duke prmendur edhe vrejtjen n njohjen e qllimit, banka prfiton shumn dhe shtesat kamatore.Rregulla e dyt:Kartela e kreditit e njohur botrisht, e cila prmban kushte dhe karakteristika, sht e ndaluar n form t prer, si: taksat pr vones t pagess, prerja q bn banka nga fatura e tregtarit t nnshkruar nga klienti dhe ofrimi i disa mundsive pr bartsin e saj, si zbritjet dhe shrbimet e tjera. Kjo kartel kreditore sht e ndaluar (haram) dhe nuk mund t pranohet.Husein Es-Serraxh