kariyer planlama - nar taneleri · hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. ayrıca...

56
El Kitabı Kariyer Planlama Derleyen ve Yazan: İdil Türkmenoğlu

Upload: others

Post on 22-May-2020

11 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

El Kitabı

Kariyer Planlama

Derleyen ve Yazan: İdil Türkmenoğlu

Page 2: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

iiK A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Nar Taneleri Projesi; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Boyner Holding’in önderliğinde, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) teknik desteği ile Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye İnsan Yönetimi Derneği (PERYÖN) ve Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (TAPV) ortaklığında yürütülüyor. Nar Taneleri Projesi kapsamında hazırlanan bu kitap proje ortaklarının tamamının izni olmaksızın kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Derleyen ve Yazan: İdil Türkmenoğlu Boyner Holding İnsan Kaynakları, İletişim ve Sürdürülebilirlik Başkan YardımcısıPERYÖN –Türkiye İnsan Yönetimi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi

Grafik: Ali ErgünBaskı: Hat Baskı

Şubat 2014

Page 3: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

1K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

İçindekiler

Merhaba! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

İnsanın kariyeri ne zaman başlar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Meslek nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

İş nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Kariyerini neler belirler? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Bir planlama aracı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1. Kendini tanı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

İlgi nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Nelere ilgi duyuyorsun? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Yetenek nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Sence nelere yeteneğin var? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Güçlü yön mü? O ne demek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

Güçlü yönlerin neler? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

2. Nerede olmak istediğini tanımla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

İşler, meslekler ve gelecek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

Meslekleri öğrenin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

Üniversite, yüksekokul ve bölüm seçmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

Geleceğinizi etkileyecek bazı önemli adımlar….. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

Akvaryum rehberi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Değişik ve zevkli işler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

Hedeflerim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

Hedefler nasıl olmalıdır? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

Page 4: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

2K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

3. Yapman gerekenleri listele ve 4. YAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

Üniversite yılları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

Seçme şansın olsa, hangi alanlarda aynı anda çalışmak istersin? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

Hızla yaratılan yeni görevler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

Kariyer ve gelecekle ilgili diğer önemli konular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

Neler akış durumunu destekler? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

İşini sevmek… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Kaynaklar: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Page 5: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

3K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Merhaba!

Yüksekokul, üniversite, meslek, iş, kariyer, gelecek…

Hepsi şu anda sana biraz uzak gelebilir. Hatta çok uzak gelebilir. “Bunları düşünmeye daha zamanım var” diye düşünebilirsin.

Ama aslında şimdi, bunları düşünmenin tam zamanı. Kendini hazırlamaya başlamanın, doğru adımlar atmanın günü geldi.

Geleceğini şekillendirmeye SEN başlamalısın.

Bu el kitabı, bu yolculuğun en başında sana yardımcı olmak üzere hazırlandı.

Yolun açık olsun!

Gelecek, ne zamangelecek?

Page 6: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

4K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

İnsanın kariyeri ne zaman başlar?Okuma-yazma öğrendiğin zaman başladı! Yaptığımız her iyi şey, öğrendiğimiz her şey, okuduğumuz her satır kariyerimizi destekler.

Aynı şekilde öğrenmeden ve gelişmeden geçen günler geri kalmamıza neden olur.

Birkaç kanaldan birden kariyerin gelişir:

• Öğrencilik, kariyerinde önemli bir yer tutar: Lise, üniversite, yüksek lisans… Bu arada öğrendiğin yabancı dil. Okulda üstlendiğin gönüllü aktiviteler, görev aldığın kulüpler…

• İş yaşamın da önemli bir kariyer alanıdır.

• Aynı anda iki işte çalışıyor olabilirsin. Örneğin ücretli olarak çalışırken, senden küçük çocuklara özel ders vermen istenebilir. Böylece “özel ders öğretmeni” olarak da bir kariyerin oluşur.

• Toplumda bazı roller üstlenebilirsin. Derneklere üye olabilirsin, bazı gönüllü işler yapabilirsin.

• Bir yandan da yeteneğin olan bir alanda, örneğin bir spor dalında veya müzik aletinde kendini geliştirmeyi sürdürebilirsin.

• Özel yaşamın ile ilgili bazı planların olabilir.

Nasıl planlayıp uygulayabileceğini konuşmadan önce, tanımlarda anlaşalım:

İş nedir? Meslek nedir?

KARİYER nedir?

Bir işte ya da meslekte ilerlemek demektir. Veya art arda yapılan görevler zincirine de kariyer denebiliyor.

Bugün kariyeri sadece kendinin bir adım ilerisine gitmek, kendinle yarışmak anlamında düşünebilirsin...

Page 7: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

5K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Meslek nedir?Bazen yaptığımız işe, bazen de avukatlık, öğretmenlik, işletmecilik gibi çalışma alanlarına meslek diyoruz.

Kişinin gerçekten yapmak istediği, yeteneğinin, ilgisinin ve sevgisinin olduğu, etkisini ve farkını gösterebileceği çalışmalar demek.

İş nedir?Çoğunlukla sadece para kazanmak için yaptığınız çalışma; bir sonuç elde etmek, herhangi bir şey ortaya koymak için güç harcayarak yaptığınız etkinlik, iştir.

Finansal Analist, İngilizce Öğretmeni, Garson, Satış Danışmanı gibi görev adları çoğunlukla işi tanımlıyor.

Kariyerini neler belirler?Öncelikle yaptığın her şey ve yapmadığın her şey kariyerini belirler.

Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir.

Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin işlere yönelebilir, zevk alacağın meslekte gelişebilirsin.

Yaptığın her şey ve yapmadığın her şey kariyerini belirler.

İşlerin ve mesleklerin cinsiyeti yoktur. Yani tüm gençler, hem kızlar, hem erkekler hayallerindeki geleceğe koşabilir.

Page 8: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

6K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Bir planlama aracıKariyerini – aslında bir bakıma yaşamınla ilgili her şeyi – aşağıdaki aracı kullanarak tanımlayabilirsin. Elinde nelerin olduğunu, neleri istediğini düşünüp aradaki yolu nasıl geçeceğini planlaman gerekir. Sonra da planladıklarını uygulaman.

4. YAP!1. Kendini tanı

2. Nerede olmak istediğini tanımla

3. Yapman gerekenleri listele

Page 9: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

7K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

1. Kendini tanı

Page 10: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

8K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

İlgi nedir?İşin gerektirdiği etkinlikleri yapmaktan hoşlanma derecesine ilgi denir. Örneğin doğaya, makinalara, müzik aletlerine ilgi duyabilirsin. Okumaktan ve anlatmaktan hoşlanabilirsin. Müziği çok sevebilirsin, çocuklarla ilgilenmek hoşuna gidebilir.

• Hiç bıkmadığın, yorulmadığın uğraşların neler?

• Okulda seni en çok meşgul eden, uğraşmaktan hoşlandığın alanlar, en sevdiğin dersler neler?

Nelere ilgi duyuyorsun?

Page 11: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

9K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Yetenek nedir?Yetenek, her hangi bir davranışı, bilgiyi veya beceriyi öğrenebilmek için doğuştan sahip olduğumuz kapasitedir. Bilgiler katarak geliştiririz.

Müzik kulağı olmak, kelimelerle kendini iyi ifade edebilmek, güzel konuşmak, insan ilişkilerinde iyi olmak gibi özellikleri düşünebilirsin.

Bunlar aynı zamanda güçlü yönlerindir!

• İletişim

• Organizasyon yapabilme

• El becerisi

• Problem çözme

• Öğretme

• İnsanları etkileme

• Araştırma

• Analitik düşünme

• Sözel ifade

• Cesaret

• Esprili olma

• Müzik

• Resim

• Yemek yapma

...

Sence nelere yeteneğin var?

Page 12: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

10K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Güçlü yön mü? O ne demek? Genel olarak hep eksik yönlerimize odaklanıyoruz. “İngilizcemi geliştireyim”, “topluluk önünde konuşamıyorum”, “kimseyi tanımıyorum” kaygıları, iyi olduğun diğer noktaları gözden kaçırmana neden olabilir. Oralarda daha iyi olmak için harcanması gereken enerjini başka alanlarda yok etmemelisin. İşte bir örnek;

Ülkemizde, Türk Hava Yolları Dünya Golf Finaline de katılan, 2 yaşından bu yana golf sopasıyla TV’ye çıkan dünyanın en iyi golfçüsü Tiger Woods, kum engellerinde çuvallıyor. Kumdaki performansı dünya sıralamalarında çok geride. Woods’un geliştirmesi gereken noktaya, kum atışlarına mı odaklanması gerekir?

Yoksa iyi olduğu yönlere mi ağırlık verip şampiyonaları kazanmaya devam etmeli?

Bir kişi problemlerine odaklanır, kendini bu yönde sorgularsa, kendinde sürekli olarak problemler bulur.  Kendi varlıklarını, değerlerini, olumlu yönlerini ararsa da bunları farkeder ve ileri götürür.

Güçlü ve iyi yönlerini bilmen yetmez, onların üzerine çalışman gerekir. Zaten iyi olduğun yerler üzerine odaklanıp parlatırsan, daha başarılı olursun, yaptığın işten zevk alırsın.

Dünyanın en başarılı sporcularından olan Amerikalı Tiger Woods.

Enerjini koyduğun alan gelişir!

Page 13: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

11K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Güçlü yönlerin neler?Çevrenden seni iyi tanıyan 5 kişi seç ve onlara sor: “Benim güçlü yönlerim neler?”

Hayret edeceğin sonuçlar çıkabiliyor. Sana çok normal gelen bir davranışın aslında güçlü bir yönün olduğunu göreceksin.

Page 14: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

12K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Bir Fabl: Hayvanlar Akademisi*

Bir hayvanlar akademisi kurulmuş. Dersler, “yüzme”, “tırmanma”, “koşma” ve “uçma”dan oluşuyormuş.

Ördek harika bir yüzücüymüş. Ama uçmadan ancak ortalama bir notla geçmiş, koşmadan ise kalmış. Telafi derslerinde kendini o kadar zorlamış ki ayaklarındaki perdeyi yırtmış. Eskisi kadar iyi yüzemiyormuş artık.

Tavşan çok iyi bir koşucuymuş. O da yüzme dersinde çok zorlandığı için minik bir bunalım geçirmiş.

Tırmanma dersinin yıldızı sincapmış. Sincap uçma işini beceremiyormuş yalnız. Öğretmen onu ağacın tepesinden iterek uçmaya motive etmek istemiş. Zavallı sincap ayakları incindiği için artık tırmanmayı da beceremiyormuş.

Yılın sonunda tüm bu zavallı hayvanlar başarısız olmuşlar, her şeyi biraz yapan ama birçok konuda en iyi olamayan yılan balığı sınıfın birincisi haline gelmiş. Olabildiği kadar.

Kendini olmayacağı şeylere dönüştürmeye çalışanlar çok enerji kaybeder, patinaj çeker, belki bir arpa boyu yol giderler. Hiçbir zaman gerçekten kazanamaz, gerçekten kendilerini bulamazlar.

*Yazan: George Reavis

Page 15: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

13K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Neden zayıf yönlerimiz dikkat çekiyor?Tarihimiz bize, olumsuz uyaranları dikkate almazsak ölebileceğimizi, olumlu olanları görmezden gelirsek de sonucunda belki pişman olacağımızı öğretmiş.

Hızlı gelen bir araba, kötü bakan insan, bir eleştiri zarar verebilir, hatta öldürebilir. Diğer taraftan bir iltifata, iş teklifine, davete ya da bir gülümsemeye yanıt vermezsek belki pişman oluruz. Dolayısıyla bizler kötü olan şeyleri görmeyi öğrenirken iyi olan şeyleri görmezden gelmeyi öğrenebiliyoruz.

Çoğumuz iyi yönlerimizi, farklılıklarımızı bilmiyoruz.

Tanımıyoruz.

Geri bildirim alamıyoruz. Konuşulmuyor ki…

Elbette, sorunlar, eksikler daha baskın, daha can sıkıcı. Bu yüzden dikkat çekiyorlar. Güçlü yönlerimizi gölgeliyorlar.

Yapamadıklarımıza takılıyoruz. “Şu kadar kilo versem”, “Almancayı da halletsem”, “Daha planlı olmayı öğrensem”… Oysa pozitif psikoloji zayıf yönlerimizi fazla dert etmemizi söylüyor.

10’luk sistemde kendinizi değerlendiriyor olduğunuzu düşünün, zayıf yönlerinizi 4-5 puana çıkartacak kadar geliştirin, fazlası için yıpranmayın.

Zayıf olduğunuz yerlerde bulunmayı seçmeyerek bu eksikliğinizi önemsizleştirin.

Page 16: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

14K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

2. Nerede olmak istediğini tanımla

Page 17: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

15K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Güçlü ve başarılı bir birey olmak için nereye doğru gittiğimizi bilmek önemlidir. Nerede olmak istediğini söylemek için de istediğin şeyleri tanımalısın.

Hazırlan

Kendinitanı

Mesleklerive işleri tanı

Meslek okullarını,üniversiteleri vediğer kaynakları

tanı

Hedeflerinikoy

Buradanbaşla

Biraz ileride (sayfa 35’de) kişisel hedeflerini koyma çalışması var. Ama öncesinde biraz meslekler ve gelecek hakkında konuşalım, bazı sıkça sorulan soruların yanıtını bulmaya çalışalım.

• En iyi meslek var mıdır? Hangisidir?

• Meslekler okuduğun okullarla ne kadar ilgilidir?

• Üniversite okumak, dil bilmek şart mıdır?

• Üniversite ne kadar etkilidir?

• Seçtiğin bölüm geleceğinde ne kadar etkilidir?

• Hangisinin önü açık?

Page 18: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

16K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

İşler, meslekler ve gelecekLiseyi bitirmek üzere olan gençlerin kafasındaki ilk soru – biraz da çevresindekilerinin etkisiyle – “hangi bölüm?” Hangisinin önü açık? Devlette mi özel sektörde mi?

Oysa, yaşamlarınızı etkileyecek bu önemli kararı şekillendirirken “puanım nereyi tutar”dan daha önemli ve detaylı sorular vardır.

Sadece şimdiki iş olanaklarına bakarak bölüm seçmek doğru olmayacaktır. Gelecek de düşünülmeli.

Türkiye’nin en çok ihtiyaç duyduğu mesleklerden bazıları her alanda “teknik uzmanlar”. Örneğin, işletme, iktisat ya da uluslararası ilişkiler yerine “teknik meslek yüksekokulu” okuyanlar iş bulma konusunda daha az sıkıntı yaşayacaklar.

Yüksekokul/üniversite eğitimi bir formasyon veriyor.

Gelecekte nasıl bir iş istiyorsanız, okul yılları boyunca stajlarla, geliştireceğiniz çevre ile yeteneklerinizle ve özellikle yabancı dilinizle kapıları açacaksınız.

Hangi alanda eğitim alırsa alsın insan kendi şansını yaratmak için uğraşmalı.

Meslek seçimi bir yüksekokula girmek ile sonlanmaz, tam tersine işiniz yeni başlar!

Meslekleri öğrenin“Mesleki Bilgi Sistemi”ne girinÖrgün eğitimdeki öğrencilere yönelik Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanmış bir site.

Bir hikaye:Evvel zaman içinde,

bir adam şehrin ortasında, bir inşaatın yanında taş yontan iki ustayı görür. Birine yanaşıp sorar:

— Ne yapıyorsunuz usta?

— Ben bir taş yontucuyum. Burada bir bina yapılacak. Onlar için taş yontuyorum.

Adam ikinci ustanın yanına gider ve aynı soruyu sorar:

— Ne yapıyorsunuz usta?

— Tam burada, muhteşem bir saray inşa ediyorum.

Page 19: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

17K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

“Mesleki Bilgi Sistemi, yaşam boyu sürecek öğrenme ve gelişim yolculuğunda size rehberlik etmeyi amaçlıyor. Bu sistemin amacı, kendinizi tanıma, yapmaktan hoşlandığınız şeyleri, yeteneklerinizi fark etme, meslek seçimi, iş değiştirme gibi konularda sizlere destek olmaktır. ” diyor ana sayfada… MEB’e bağlı yaygın eğitim fırsatlarını da anlatıyor.

“Geçmişte, şu anda ve gelecekteki en iyi meslek bireyin özellik ve koşullarına en uygun olan, onu en çok tatmin edecek ve tüm yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği meslektir…” denmiş. Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi’ne şu adresten ulaşabilirsiniz: http://mbs.meb.gov.tr/

Meslekler hakkında bilgi İŞKUR’un web sitesinde bir online sözlük var: Meslek sınıflandırma sistemi içinde yer alan meslek unvanlarının özetlenmiş meslek tanımlarını ve meslek kodlarını kapsayan bir sözlük.

Page 20: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

18K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Mesleğin tanımını yapıyor, ayrıca kısa başlıklar halinde Görev ve İşlem Basamakları da listelenmiş. Genel olarak tanımlar daha iyi olabilir ama yine de çok yararlanacaksınız…

http://esube.iskur.gov.tr/Meslek/meslek.aspx

Meslekleri araştırırken ek kaynaklarDüşündüğünüz meslekte çalışmak ya da yüksekokul/üniversiteye girmek istiyorsanız puanınızın yettiği bölümü incelerken şunları yapın:

• İnternette araştırın.

• İlgili üniversitenin ve bölümün sayfasını okuyun. Dersleri inceleyin.

• Mümkün olursa mezunlarıyla konuşun.

Page 21: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

19K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

• kariyer.net veya yenibiris.com gibi sitelere girip, bu işi arayın – mezunmuşsunuz gibi. Bakın bakalım hangi sektörlerde iş imkânı var-en azından bu ay içinde…

• Ayrıca monster.com size uluslararası imkânları da gösterecektir…

• Ama unutmayın. En önemlisi sizin yaratacağınız fark. Mucize bir formül, kesin çok para kazandıran bir bölüm vs. yok.

• Sonra gözünüzü kapatıp hayal edin. Aşağıdaki soruların yanıtlarını düşünün…

Üniversite, yüksekokul ve bölüm seçmekBölüm seçerken cevaplanması gereken önemli sorular

Kendinizle ilgili

• Neyi seviyorum?

• Hangi konuda iyiyim?

• Neyle ilgileniyorum?

• Benim için neler önemli?

• Bütün bir gün ne yapabilirim?

Page 22: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

20K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Bölüm ve kariyerle ilgili

• Ne kadar sürede mezun olabilirim?

• İyi bir dereceyle bitirmek bu iş için ne kadar önemli olacak?

• Hangi dersleri almalıyım?

• Mezun olunca nasıl bir iş bulabilirim?

• İleride başka işlere dönebilir miyim?

• Gelecekte hala önemli olacak mı?

Üniversite-MYO ile ilgili

• İstediğim iyi üniversitelerde bu bölüm var mı?

• Üniversiteden başka neler bekliyorum?

• Üniversite esnek mi? Bölümler arasında geciş kolay mı?

• Sosyal olarak da desteklenecek miyim?

• Üniversite kariyer planlamama da destek olabiliyor mu?

• Mezunları hangi yerlere gelmiş?

• Yabancı dil, kültürel dersler, spor gibi alanlarda fırsatlar var mı?

Gerçek yaşamla kontrol

• Başlangıç maaşı olarak ne öngörüyorum?

• Deneyim kazanmam ne kadar önemli olacak?

• Bu işi yapan kimlere danışabilirim?

• Bir alanda uzmanlaşmam (örneğin ihtisas veya yüksek lisans yapmam) şart olacak mı?

• Staj yeri kolay bulunur mu?

Page 23: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

21K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Şimdi kendiniz için bu tabloyu doldurun. Hangi üniversite bölümünü ya da meslek yüksekokulunu seçmelisin?

Kendinizle ilgili

Bölüm ve kariyerle ilgili

Üniversite -MYO ile ilgili

Gerçek yaşamla kontrol

Page 24: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

22K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Üniversite –MYO seçerken ne yapmalı?

Bilenlere danışın.

Tüm üniversiteleri ve MYO’ları iyice inceleyin

• adı iyi olabilir, bölümlerde değildir veya yeni bir kampüstür ama en iyi hocaları almışlardır…

Maliyetleri gözden geçirin 

• bazen şehir dışındaki bir devlet üniversitesi, şehrinizdeki vakıf üniversitesinden daha maliyetlidir

Burs ve yurt olanaklarını öğrenin.  

• Kendi sınırlarınızı belirleyin.

Kendinizi dinleyin.

• Bu sayfaları tekrar okuyun. Neyi sevip sevmediğinizi düşünün.

Seçmeyi düşündüğünüz bölümden mezun olan “büyük”lere neler sorabilirsiniz? İlgi duyduğunuz bölümden mezun kişilerle konuşmak, onların deneyimlerini dinlemek  o bölümü seçme kararınızı çok etkileyecektir. Peki konuşacağınız kişileri nasıl seçeceksiniz ve onlara neler soracaksınız?

Öncelikle en az beş-altı kişiyle konuşmayı hedeflemelisiniz. Bitirdiği bölümle ilgili bir iş yapan iki kişi, yapmayan iki kişi ve akademik kariyeri seçip üniversitede kalan en az bir kişi.

Page 25: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

23K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Herkes aynı işi yapsa da farklı işyerlerindeki deneyimi farklı olabilir. Bu yüzden seçimlerinizi bunu düşünerek yapmalısınız. BİYOLOJİ bölümü ile ilgileniyorsunuz diyelim.  Mezunları ilaç şirketinde mümessil olarak çalışabilirler, laboratuvarlarda görev alabilirler, öğretmenlik yapabilirler vs.

Bütün bu dalların hangisi ilginizi çekiyorsa, örneğin ilaç şirketlerinde mümessillik yapmak, bunun için birkaç farklı şirkette çalışan mezunla konuşun.

Neler sormalısınız?

• Bugün yaptıkların mezun olurken ki beklentilerine, hayallerine uydu mu?

• İşin hangi yönlerinden memnunsun, hangi yönlerinden değilsin?

• Çalışma şartlarından memnun musun? Ücret, yan haklar, mesai saatleri?

• Bu hakları diğer şirketlere göre nasıl değerlendirebilirsin?

• Yükselme olanaklarını nasıl buluyorsun? Bu genelde mi böyle, yoksa çalıştığın işyerinde mi ?

• Kendini geliştirmen için önüne nasıl imkânlar çıkıyor?

• Şansın olsa kariyer yolunu değiştirir misin? Bu alanı bana tavsiye eder misin?

• Bu alanda çalışmak istesem, ne tür özellikler beni öne çıkarır?

• Hangi üniversitede bu bölümün daha güçlü olduğunu düşünüyorsun?

Yönetici olmak istiyorum. Hangi bölümü seçmeliyim?

Yöneticilik bir meslek değil ki… Zaman içinde kendinizi geliştirerek üstlendiğiniz bir kurumsal  “ROL”dür.

Yönetici olmak için bir bölüm okunmaz. Her okuduğunuz bölümden de yönetici olabilirsiniz. Mağaza Yöneticisi, Boyahane Şefi ya da Hastane Başhekimi mesela.

Bazı dersler alarak kendinizi donatmaya yüksekokulda başlayabilirsiniz. Liderlik, organizasyon, motivasyon, iletişim  becerilerinizi ise ders alarak değil, uygulayarak geliştirebilirsiniz. Gönüllü çalışmaları yaşamınızda hiç ihmal etmemeniz gerekir.

Page 26: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

24K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Hangi bölümlerle ilgileniyorsun? Kimlere sorabilirsin?

Page 27: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

25K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Üniversite –MYO seçerken PUAN dışında nelere dikkat edilmeli?

Şehrin neresinde olduğu

Mali destek paketleri – burslar

Akreditasyon (Geçerlilik)

Öğrenci sayısı

Kampüsün imkânları,

kütüphane, spor tesisi…

Uluslararası üniversiteler

arasında yeri/kalitesi

Vakıf veya devlet üniversitesi

olması

Mezuniyet oranı

Sınıf mevcudu

GüvenliğiSosyal etkinlikleri,

kulüpleri…Öğrenci profili

Hangi bölümler olduğu

Hangi seçmeli derslerin

sunulduğuUzaklığı

Nasıl bir şehirde olduğu

Ulaşım, konaklama Yurt var mı?

Maliyeti? Harç?

Mezunların iş bulma olasılığı

Eğitim kadrosu

Üniversite –MYO seçerken 4 alternatif kural1. Ziyaret etmeye çalışın.Tercihinizde en üstte yer alan veya yerleştirilmeniz olası görünen birkaç üniversite kampüsünü ziyaret etmiş olmalısınız. İyi ya da kötü birçok şey göreceksiniz. Bu ziyaretleri mümkünse deneyimli büyüklerden biriyle yapın. Fazladan iki göz iki kulak, değerlendirmenize destek olur.

Page 28: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

26K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

2. Etkilenmeyin.Kız ya da erkek arkadaşınızın veya en iyi arkadaşınızın seçtiği yeri seçmek zorunda hissetmeyin. Çok pişman olabilirsiniz.

3. Dedikodularla karar vermeyin.Her üniversite hakkında öyle ya da böyle laflar dönüyor olabilir. “okuması çok kolaymış”, “en iyi hocaları almış” vs. sadece önyargılarınıza katkıda bulunur. Gidin yerinde görün, idareye sorun, mezunlarla konuşun.

4. Görünen maliyeti yüzünden bir üniversiteyi ya da MYO’nu listenizden silmeyin.

Finansman olanaklarını araştırın. Burs, yarı-burs imkânlarını, ulaşım maliyetini, yurt koşullarını, uzaktaysa orada yaşama maliyetini, gidip gelme masraflarını, okulda çalışma imkânlarını,  ders programının ağırlığının izin vereceği özel ders verme olasılığınızı   gözden geçirin.

Başka bir şehirdeki devlet üniversitesi, sizin şehrinizdeki bir vakıf üniversitesinden daha pahalıya gelebilir.

Gelecekte hangi iş alanları büyüyecek? Gelecekte nelerin olacağını tahmin etmek, yaşamımızı şekillendirmemize ve hazırlanmamıza yardımcı olur.Örneğin;

Gelecekte yaşam sürelerinin uzayacağını biliyoruz. Nüfusun yaşlanması, bazı batı ülkelerinde şimdiden gördüğümüz bir değişim. Daha çok yaşlı insanın yaşamını sürdürmesi, günlük hayattaki birçok ürünün ve hizmetin yeniden tasarlanması gerektiğini işaret eder. Bu değişimin, işleri, meslekleri nasıl etkileyebileceğini düşünelim:

Doğru Tercih mi?- Ne yapacaksın Emre?

- Hala düşünüyorum. İşletme, belki…

- Neden?

- Puan türüme uygun.

- Sevecek misin ki? Sonra  ne yapacaksın?

- O zaman düşüneceğim:- )

- Peki üniversiteni seçtin mi?

- Sayılır.

- Bölüm değiştirme imkânı var mı?

- Bilmem.

- Ya ek dersler, bölüm dışından dersler alma şansın olacak mı?

- Araştırmadım.

- Peki ya bölümü sevmezsen ne yapacaksın?

- …?!

Doğru Tercih’ in “puanım nereyi tutuyor” dan da çok değişkeni olduğunu bilmeyen ne kadar çok genç var!!!

Page 29: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

27K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Bu durumda,  karmaşık menülü cep telefonları, küçük küçük harfli  kitaplar,  minik tuşlu uzaktan kumandalar bu yaşlı nüfusun kullanamayacağı malzemeler. Onlar için yenileri tasarlanıp üretilecek, ve böylece pazarlamacılar için yeni bir kanal daha açılmış olacak.

• Yaşlılara yönelik ürünlerin tasarımcıları daha çok iş yapacak.

• Sadece yaşlılara odaklanma konusunda uzmanlaşan pazarlamacılar olacak.

• Sadece yaşlılara ait gerçek ve sanal mağazalar açılacak, özel satış danışmanlarıyla destek verilecek.

• Yaşlılar için yaşam evleri kurulacak. Bu otel benzeri tesislerin idarecilere, servis personeline çok ihtiyaçları olacak.

• Yaşlılık psikolojisi uzmanları değer kazanacak.

• İlaç sektörü büyümeye devam edecek.

Bölüm seçimiyle ilgili son kontrolHızlıca aşağıdaki sorulara göz gezdirin ve kendinizi kontrol edin…

Hem devletin hem özel sektörün sunduğu iş imkânları konusunda araştırma yaptım.

Sadece çevremin ve öğretmenlerimin önerdikleri iş ve kariyerleri değerlendirmiyorum. Kendi ilgimi çekenlere de bakıyorum.

Bazı başarılı büyüklere, öğretmenlerime danıştım.

Bazı üniversitelerde ve MYO’larda bölüm seçmeli derslerinin sayısının çok olduğunu öğrendim. Bunlara göz attım.

Bölüm içinde de bazı uzmanlık alanlarına gidebileceğimi biliyorum. Örneğin bazı üniversitelerin İşletme bölümünde,  zorunlu finans  ve muhasebe derslerinin dışında, bu tipte sayısal dersler almamak mümkün. Mesela, pazarlamaya veya insan kaynaklarına kendimi yönlendirebilirim.

Page 30: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

28K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Bazı üniversitelerde bölümümü de değiştirebileceğimi biliyorum. Bu üniversiteleri ve şartlarını inceledim.

Bazı üniversitelerde çift ana dalda eğitim görebileceğimi de biliyorum. Bu üniversiteleri ve şartlarını inceledim.

Güçlü yönlerimi listeledim. Biliyorum.

Okul yaşamımda, gönüllü işlerimde, sosyal yaşamımda neleri sevip sevmediğimi düşündüm. Hemen sayabilirim.

İş yaşamında ve özel yaşamda kararlarımı dayandıracağım ilkelerimi biliyorum. Örneğin; bana hep zaman kalsın isterim. Topluma doğrudan  yararlı  bir iş olsun. Ayrıca para da önemli…

İlgimi çeken işler hakkında bazı kaynakları okudum.

İlgimi çeken bölümlerden okuyan veya oralardan mezunlarla konuştum.

Bölümlerin hangi üniversitelerde olduğunu araştırdım. Üniversitelerin imkânlarını da karşılaştırdım.

Bölüm kadar – belki de daha fazla- seçeceğim üniversitenin önemli olduğunu biliyorum.

Üniversitede sosyal etkinliklerle kendimi geliştirmeye devam etmem gerektiğini biliyorum

Hangi üniversite, MYO ya da bölümü kazanırsam kazanayım, her yaz staj yapmam gerektiğinin farkındayım.

Tercihleri yaptıktan sonra…Diyelim ki bir üniversitenin bir programına ya da MYO’na yerleştiniz. Derin bir “ohh” çekin, ama önünüzde çok önemli bazı işler olduğunu da unutmayın.

Katıldığınız etkinlikler, bu arada kazandığınız deneyim, kişilik özellikleri nereden mezun olursanız olun, istihdam olasılığını ve maaşı asıl etkileyecek olanlar…

Aynı bölümden aynı sene mezun kişiler arasında bile inanılmaz kariyer ayırımları, 4-5 kat maaş farkları olabiliyor birkaç yıl içinde.

Üniversite “yüksek lise” değildir. Bu yaşama uyum sağlamanız, en iyi şekilde faydalanmanız gerekir.

Page 31: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

29K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Geleceğinizi etkileyecek bazı önemli adımlar…1. Üniversitenin, MYO’nun mezun ve öğrencileriyle konuşun. Okulun ne tür imkânlar

sunduğunu, en iyi nasıl faydalanacağınızı ilk günlerden öğrenin.

2. Erasmus vb. yurtdışı deneyim fırsatlarından yerinde ve zamanında yararlanmak gerekir. Okula başlar başlamaz araştırın.

3. Yan dal, çift ana dal, bölümler arası transfer, dikey geçiş vb. kurallarını öğrenin.

4. Seçmeli derslerden haberdar olun.

5. Okullar açılır açılmaz, hemen en az bir kulübe/topluluğa girin, aktif görev isteyin. “Önce bir okula alışayım da, dersleri göreyim de”, demeyin. Alışma ve performansınızı bu gruplar da olumlu yönde etkileyecektir.

6. Derslere düzenli olarak girin. Gerçekten en iyi derste ve hocaların kendisinden öğrenilir.

7. İnsanlarla iletişime geçme / sosyal ilişkiler fırsatlarını kaçırmayın.

8. Hiçbir zaman “naylon” stajı düşünmeyin. Zorunlu olmasa bile staj bulun, yapın.

9. Part time çalışma imkânları bulun. Az da olsa çalışmış olun. Kongrelerde host-hosteslikten, kafelerde servis elemanlığına, öğrenci asistanlığına kadar çeşitli işler düşünebilirsiniz.

Ayrıca unutmayın, üniversite bir formasyon verir. Sizin düşünce biçiminizi, hayata bakışınızı şekillendirir.

Artık farklı bir kulvara girmişsinizdir.

Yüksek lise, değildir.

Lisedeki alışkanlıklarınızla yaşayamaz, gelişemezsiniz.

- “Hocam sınav nerden?”,

- “Bu kitabı okumak mı lazım gerçekten”,

- “off, bu çokmuş”

vb. yorumlar üniversitelilere ait olamaz… Mesleğe elinizden geldiği kadar hazırlanmanız lazım. Hocaları mümkün olduğunca kullanmanız, onlardan mümkün olduğunca yararlanmanız lazım.

Page 32: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

30K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

İş ortamında, “ben o dersi asmıştım bilmiyorum”, “ biz onu görmedik” deme şansınız yok.

Hepimiz kendi hikâyemizi yazarız, onu efsaneye döndürmek kendi elimizde, demiş Isabelle Allende…

Hepinizin yolu açık olsun…

Akvaryum rehberiİstanbul Florya’da dünyanın en büyük tematik akvaryumu açıldı.” diye yazdı gazeteler. Gerçekten de Türkiye’deki en ilginç müze/etkinlik merkezlerinden. Karadeniz ile başlayan coğrafi bir rotayı takip ederek ve Pasifik’e kadar toplam 16 temalı güzergâhta yolculuk yapıyorsunuz. Final ise müthiş, bir yağmur ormanı… Tema, duvardaki yazılarla, oraların kültürel, coğrafi, tarihsel ve mimari özelliklerinin dekorlara yansıtılmasıyla, interaktif oyunlar ve filmlerle desteklenmiş.

Burnumuzu palyaço balıklarının olduğu camlı bölüme dayamışken, bir rehber yanımıza geldi. Etraftaki çocuklara ”Nemo” nun hikâyesini anlatmaya başladı. Palyaço balıklarından başka tüm balıkları zehirleyen anemonu da… Rehberimizin adı Onur’muş. “Dilerseniz size eşlik edeyim” dedi.

Buzul temalı bölüme girdik. Onur bize dünyanın ısınması bu yönde giderse, buzulların eriyerek ne zaman hangi şehrin sular altında kalacağını interaktif masada anlattı. Bu arada -meslek hastalığı işte- ben de ona kariyeri hakkında sorular sordum.

İletişim okumuş. Önce başka bir akvaryumda rehbermiş. Şimdi bu yeni tesise geçmiş. Uzun eğitimler almışlar. Çeşit çeşit balıkları, yaşam koşullarını, ortamlarını öğrenmişler. Akvaryum Rehberliği’ni çok seviyor. Ziyaretçilere yaklaşımından da belli.

İletişim becerisi yüksek, insanlarla ilişkiler gerektiren, hareketli, eğlenceli ve farklı bir iş. Yabancılarla da iletişim, yabancı dil bilgisi gerektiriyor… Üstelik özel bir uzmanlık alanı. Ne güzel bir alternatif!!!

İdil Türkmenoğlu – Geleceğini Konuşalım (2012)

Page 33: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

31K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Değişik ve zevkli işlerBir arkadaşım, bir bankanın sanat galerisini yönetiyor. Bankada çalışıyor ama işi sanatla…

Bir başka tanıdığım bir büyük finans grubunun yayınevinin başında. Yılda 4-5 proje yapıyor.

Başkası, bir müzede çalışıyor. Kaynak geliştirme-yani sponsor ve proje bulma-işleriyle ilgileniyor.

Bir başka tanıdığım da müzeci sayılır. Ama müzede sergilenecek eserlerin hazırlanmasından, tamir bakımından, sergileme araçlarının geliştirilmesinden sorumlu. Ekibinde de birçok uzman veya sanatçı var.

Bir genç üniversiteli ile tanıştım. Twitter, Facebook gibi sosyal medyayı kullanmak, birçok kişi için özellikle “büyükler” için çok gerekli. Ancak bazıları “teknoloji özürlü”, bazılarının ise hiç vakti yok. Bu genç de “gizli” Twitter ve Facebook yazarı. Bu kişi için sosyal medya hesaplarını canlı tutuyor, harçlığını çıkarıyor.

Birçok öğrencinin de okulun yanı sıra yarı zamanlı olarak “satış” işinde çalıştığını biliyorum. İnsanları tanımak, iletişimini güçlendirmek için harika bir fırsat.

Son olarak da başka bir tanıdığımdan haber aldım. Kültür turları düzenlemeye başlayan bir turizm acentesinde işe başlamış…

Bizler kariyer yollarımıza başlarken böyle keyifli alternatifler sınırlıydı. Daha standart işlere girdik. Oysa şimdi hem zevkinizi hem tutkunuzu hem de - güzel sanatlar okuyanlar için - mesleğinizi farklı biçimde gerçekleştirmenize imkân tanıyan fırsatlar var… Biraz kıskanıyorum galiba…

İdil Türkmenoğlu – Geleceğini Konuşalım (2012)

Devlette iş bulmak peşinde mi olmalıyız?Kendinizi sınırlamayın. Kamu kurumları da, özel kurumlar da kendilerine özgü bazı avantajları barındırıyorlar.

Sizler için kamu kurumlarında her bin kişiden bir kişi olacak şekilde kota uygulaması var, bunun için 18 yaşını doldurmuş ve form A belgenizi bulunduğunuz

Page 34: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

32K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

ilin, İl Müdürlüğü aracılığı ile Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün ilgili dairesine gönderilmiş olması gerekiyor. Kamu kurumları son yıllarda işe alım için üniversite veya meslek yüksekokulu diploması olanları tercih ettikleri için sizin eğitiminize devam etmeniz kamuda işe yerleşmeniz açısından da önem taşıyor. 2013 yılında kamu kurumunda işe yerleşmek için bekleyen 2776 ilköğretim mezunu arkadaşınız varken yüksekokul mezunu sayısı 163, üniversite mezunu sayısı ise 100’dür. (12.12. 2013 tarihli veriler) Bu rakamlarda size eğitiminize devam ettikçe kamuda istediğiniz kurumda ve statüde işe yerleşmeniz için daha çok şansınız olduğunu gösteriyor. Kamuda işe yerleşmek için beklerken özel sektörde çalışıyor olmanız sizin kamuda işe yerleşmenizi engellemez, tam tersine bekleme sürecinde özel sektörde edineceğiniz tecrübe kamu için gireceğiniz sınavlarda (yazılı ve mülakat) sizin daha başarılı olmanızı sağlar.

Özel sektörün bazen daha geniş imkânlarını, heyecanını, performans baskısını yaşamak da ilginç gelebilir.

Nerede başlarsanız başlayın, öğrenmenizin durmaması, performansınızın hiç düşmemesi gerekiyor.

Aynı şartlarda işe başvuran çok kişi arasından farkınızı ortaya nasıl koyacağınızı düşünmelisiniz. Okul dönemindeki sosyal faaliyetler, iyi stajlar, gönüllü çalışmalar… Bunları yapan hemen kimse işsiz kalmıyor, merak etmeyin.

Yeteneklerin peşinde koşuyor özel sektör…

“Hibrit Meslekler” doğuyor!Hibrit, aslında “melez” demek. Hani iki farklı türün birleşmesi. Melezler güzel olur ayrıca, her iki tarafında en iyi yönlerini alırlar. İki binli yılların ortalarından itibaren, iki farklı görünen mesleğin bir araya gelmesi durumuna “hibrit kariyer” denmeye başlandı.

Buna isterseniz “karma meslekler”, “birleşik meslekler” de diyebiliriz.

Gerçekte bir psikolojik danışman, bugün insan hikâyeleri ve röportajlar üzerine

Page 35: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

33K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

tanınan bir gazeteci. Aynı zamanda, kariyerine bir iş daha eklemiş -> Profesyonel yöneticilere medya ile ilişkiler koçluğu yapıyor. Alın size hibrit bir kariyer.

Bildiğimiz  mesleklerin sınırlarını genişletiyoruz yani. Gerçekte  ilgi duyduğumuz alanla mevcut mesleği birleştiriyoruz… Aslında, bugünün “hibrit”leri,  geleceğin meslekleridir…

Hibrit kariyer sahibi olabilmek için kişisel olarak esnek olacaksınız, birden çok şeyi eş anlı yapabileceksiniz ancak aldığınız eğitimin de size esneklik sağlaması gerekir unutmayın.

Okul yılları boyunca hobilerinize zaman ayırmanız, neleri sevdiğinizi görebilmek için çeşit çeşit dersler almanız, bol bol staj yapmanız çok çok önemli…

Hedeflerim Hedefler uzun ya da kısa vadeli olabilir. Bunu ancak sen belirleyebilirsin.Hedef koymak demek, ulaşmak istediğin noktayı belirlemek demektir. Ardından o noktaya ne kadar zamanda nasıl gideceğini düşünmeli, hedefin mantıklı olup olmadığına karar vermelisin.

Ulaşmak istediğin noktayı belirlemek, neler yapacağını ve nasılı planlayabilmek için gereklidir.

Hedefler nasıl olmalıdır?“Bir meslek sahibi olmak” bir hedef değildir.

“Kitap yazmak” bir hedef değildir.

“Kilo vermeye çalışmak” bir hedef değildir.

“İngilizce öğrenmeliyim” de hedef değildir.

Hepsi umut, niyet olabilir ama bizi motive etmesi ve zorlaması gereken “HEDEF” sayılmazlar.

İyi bir hedefin şu özellikleri taşıması beklenir:

• Net olmalıdır. Neden bahsettiğimiz açıkça anlaşılmalı.

• Ölçülebilir olmalıdır. Başarılı olup olmadığımızı somut olarak anlayabilmeliyiz.

Page 36: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

34K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

• Ulaşılabilir olmalıdır. Çok uzaktaki, hayal düzeyindeki niyetler, hedef olamazlar.

• Anlamlı olmalıdır. Bir somut sonuç alınmalıdır ve gerçek yapmak istediğinizle ilgili olmalıdır.

• Zaman sınırlı olmalıdır.

• • Ne yapmak istiyorsun?• Neden?• Nerede?• Kimlerle?

• • Ne kadar?• Kaç tane?• Bitirdiğimi veya başardığımı nereden anlayacağım?

• • Gerçekçi mi?• Mantıklı mı?

• • Değer mi?• Doğru zaman mı?• Çabalarına uygun mu?• Bunu yapmak için doğru kişi misin?• Şu anki sosyal, kültürel, ekonomik çevreye uygun mu?

• Ne zaman?

Net / spesifik

Ölçülebilir

Ulaşılabilir

Anlamlı

Zaman sınırlı

Hedefi olmayan bir gemiye hiçbir rüzgar yardım edemez. Montaigne

Page 37: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

35K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Niyet: Öğretmen olmak istiyorum

Hedef: 5 yıl sonra Ankara’da Sınıf Öğretmeni olarak çalışacağım.

Net mi? Evet. Öğretmen, Sınıf Öğretmeni. Ankara’da Sınıf Öğretmeni.

Ölçülebilir mi? Evet. Diploma ile ve işi ile ölçülebilir.

Ulaşılabilir mi? Evet. Çok çalışırsak ve sınavlardan iyi notlarla ulaşılabilir.

Anlamlı mı? Evet. Eğer ilgin ve yeteneğin varsa, piyasada bu mesleğe ihti-yaç varsa, senin için iyi olacağını düşünüyorsan anlamlı.

Zaman sınırlı mı? Evet. 5 yıl sonra.

Niyet: İngilizce öğrenmek istiyorum

Hedef: 2 yıl içinde şu seviyede İngilizce konuşuyor olacağım

Net mi? Evet.

Ölçülebilir mi? Evet. Test ve sertifikalarla ölçülebilir.

Ulaşılabilir mi? Evet. Kurs, ders veya düzenli çalışma ile.

Anlamlı mı? Evet. Kariyerinde bir artı olmasını istiyorsan, üstelik bugünün dünyasında çok gerekli bir özellik olduğu için anlamlıdır.

Zaman sınırlı mı? Evet. 2 yıl içinde.

Şimdi bir hedef yazma denemesi yapmalısın. Doğru yolda ilerliyorsan, diğer hedeflerini de yaz.

Hedef:........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Net mi?

Ölçülebilir mi?

Ulaşılabilir mi?

Anlamlı mı?

Zaman sınırlı mı?

Page 38: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

36K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Gerçek Hedeflerim:

Page 39: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

37K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

3. Yapman gerekenleri listele

ve 4. YAP

Page 40: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

38K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Üniversite yıllarıÜniversite öğreniminiz boyunca öncelikli hedefiniz mezun olmak değil, mezun olunca ne yapacağınızı belirlemek olmalıdır. 

Üniversiteden en iyi nasıl yararlanılır?Diyelim ki bir bölüme, üniversiteye girdiniz. Oradaki eğitim yaşamınızın tatmin edici, coşkulu geçmesi neye bağlı, biliyor musunuz? Akademik başarıyı ve okula bağlılığı ne sağlıyor acaba?

Bir üniversiteye ya da MYO’ya başlayan öğrencinin başarılı biçimde devam etmesi de çok önemli.

İşte üniversiteden ya da MYO’dan en iyi şekilde yararlanmanın formülü:

Motivasyon

Akademik disiplininiz olacak. Hedeflerinizi bilecek ve buna

uygun olarak hareket edeceksiniz.

Sosyal çevre

Üniversite yaşamınızın tatmin edici, dolu bir

biçimde geçmesi okulda bulacağınız sosyal

imkânlara da dayanıyor.

Kendi kendini yönetmek

Kendi işinizi görebilmeli, planlarınızı uygulamaya

koyabilmelisiniz.

Page 41: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

39K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Okulunuzu iyi kullanın!Sektörel dergileri okumak, fuarları takip etmek, eski mezunlarla, varsa-mezunlar derneğinizle konuşmak bilgi toplama yollarından olabilir.

Dönem ve sınıf  arası tatilleri çok iyi değerlendirmelisiniz…Her bir boşlukta- hatta yapabiliyorsanız derslerinize devam ederken - en azından staj yapmaya çalışmalısınız. Denemeden size neyin uygun olduğuna karar vermeniz çok güç…

Ayrıca Pazarlama fonksiyonu ile ilgileniyorsunuz, diyelim. Sadece bir işyerinde bu konuda çalışmak da karar vermeniz için yeterli olmayacaktır. En azından bir başka şirkette de bu fonksiyonun kapsamını, nasıl konumlandırıldığını görmeniz gerekir.

Bu iş/staj deneyimi benzer mezunlar arasında farklılaşmanızı, işe başlayınca da hızlı adapte olmanızı sağlayacaktır.

Yüksekokula veya üniversiteye girmek yeterli mi?Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2013 ilk altı ay

verilerine göre Türkiye’de genç nüfusun %16,6’sı işsiz. İşsizlik oranında bilgisayar okuyanlar da başı çekiyor. Bilgisayar mezunlarının yüzde 20.6’sı işsiz. Fakat, bilgisayar mezunlarına da çok ihtiyaç var.

Aslında bu rakamlar, bölüm seçiminin tek başına yeterli olmadığını, üniversitenin, kişinin kendini yetiştirmeye yönelik yaptığı diğer etkinliklerin, yabancı dilin ve meslek dışındaki yetkinliklerin önemini gösteriyor.

Üniversite-Bölümü –MYO seçtim, hem de oraya girdim. Bitti mi?Asıl işin şimdi başlıyor olduğunu bilmelisiniz. İşte meslek yüksekokulu, üniversite öğrenimi boyunca yapılabilecekler:

1. Sene: Kendini tanımaya devam etme

Bölüm seçerken kendinize sorduğunuz soruları bir daha yanıtlamalısınız… İlgi alanlarınız, kişiliğiniz, yeteneğiniz konularında düşünmelisiniz. Belki tekrar ilgi

Page 42: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

40K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

envanterleri doldurmalı, kariyer danışmanlarıyla konuşmalı, meslekteki büyükleriniz ve rehber öğretmenleriniz ile tekrar konuşmalısınız… Ve elbette staj!

2. Sene: Detaylı düşünme

Hangi seçmeli derslerle kendinizi donatabileceğinizi sürekli değerlendirmelisiniz.  Yaz stajında bu kez farklı alanları denemeli, kariyer danışmanları ile konuşmaya devam etmeli, belki de part-time (yarı zamanlı) çalışmalısınız.

3. Sene: Deneyim kazanma

İlgi duyduğunuz alanlarda iş ve staj, yoksa gönüllü deneyim kazanma peşinde olmalısınız. CV oluşturmak için de iyi bir zaman. Kampüsteki veya şehirdeki kariyer günlerine, fuarlara katılmanız gerekir.

4. Sene: İş arama

Okulun kariyer ofisinden, kariyer sitelerine, danışman şirketlerden kişisel kontaktlara kadar her kanalı kullanarak iş arama sürecini başlatma zamanıdır.

Bütün bu resme bakınca, meslek belirleme sürecinde seçtiğiniz üniversitenin de size yardımcı olup olamayacağını değerlendirin. Kariyer ofisi nasıl çalışıyor? Danışman hocalar nasıl destek oluyor? Kulüpler ve faaliyetlerinden nasıl yararlanabilirsiniz? Seçmeli ders esnekliği ve alternatifleri nasıl?

Ne olursanız olun, uzmanlaşmanız gerekecek!Çok fazla sayıda “her şeyi yapan”, ama ”sıradan” yapan kişi var. Gelecek trendleri her alanda uzmanlaşmayı gerektiriyor. Bu şimdiden de gözlediğimiz bir şey…

Eskiden “falanca dili bilsin, şu kadar yıl da deneyimi olsun” detayındaydı aday arama kriterleri.

Şimdi çok daha tanımlı… Örneğin; artık Personel Yöneticileri değil, Tepe Yönetim’e verilen ücret ve ödemeler konusunda uzmanlaşmış, deneyim kazanmış, İnsan Kaynakları Ücretlendirme Uzmanları, aranıyor.

Page 43: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

41K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Veya sadece Hukukçu ya da daha detaylı söylemek gerekirse İş Hukukçusu da aranmayacak. “İşyerinde Psikolojik Taciz” konusunda uzman İş Hukukçusu detayında uzmanlıklar istenecek.

Yani, hangi bölüme girerseniz girin, kendinizi donatmaya devam etmeniz, seçmeli derslerle ve stajlarla uzmanlaşmanın yolunu aramanız gerekiyor olacak.

Hayatımın en önemli kararı (mı)?Meslek seçimi en önemli karar (mı)? Gerçekte pek de öyle değil, aslında. Evet, çok önemli ama artık, kariyerdeki alternatiflerden, paralel ve hibrit kariyerlerden, esnek veya part-time çalışmaktan, ikinci kariyerden bahsediyoruz.

Bunları bu sayfalarda okuyorsunuz. En önemli adımlar, lise mezunları için, doğru ve kendinize uygun ders seçiminden, bölüm değiştirmeye, sosyal aktivitelere kadar esneklik sağlayabilecek bir üniversite seçmek; üniversiteliler içinse mezun olmadan nerede olursa olsun deneyim kazanmaya başlamak ve mezun olunca da mümkünse çağdaş bir işyerinde iş bulmak...

Seçeceğiniz bölüm sizi bağlar mı?Elbette seçilen bölüm, alan çok önemli. Ne istediğini bilenlerin, gelecekteki hedeflerine doğru bir an önce yola çıkmasını sağlayabiliyor. İlk adım doğru yerde atılmış,  ilk taş hızlıca yerine konmuş oluyor.

Ancak ülkemizdeki sistem herkesin her istediği alanda okumasına izin vermiyor. Öte yandan, erken gençlikte yapılan bölüm tercihleri en doğru seçimler olamayabiliyor. En başta en doğru görünen bölümler, zamanla “yanlış” a dönebiliyor.

Hemşire olmak isteyenlerin hemşirelik okuması, mimarlık ve avukatlık için ilgili  bölüme girmek  elbette şart. Ancak temel bazı  meslekler dışında  üniversite bölümü ile gelecekteki kariyer arasında doğrudan bir ilişki yok. Gerçekte, bir alanda okuduktan sonra, bambaşka bir işi yapmak çoğu zaman mümkün.

Birçok kariyer alanı özel bir bölümden mezun olmayı gerektirmiyor. Bazı  üniversiteler ve bölümleri öğrencileri istedikleri alana taşıyabilecekleri şekilde donatıyorlar.

Önde gelen bankaların Yönetici Adayı (Management Trainee) programına seçilen yeni mezunların profiline bakınca, ekonomi ve işletme mezunlarının yanı

Page 44: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

42K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

sıra, mühendislikten psikolojiye, sosyolojiden kimyaya çeşitli bölümlerden mezunlar olduğu, hatta tıp ve hukuk okuyanların da seçildiği görülür.

Hangi bölümde olursanız olun, gelecekte farklı bir kariyer olasılığı düşünebilmeniz için, MYO/üniversite öğrenimi boyunca esnek ve bol çeşitli seçmeli derslerle kendinizi donatmalı, stajlar, sosyal etkinlikler ve kulüp faaliyetleriyle de  yetkinliklerinizi geliştirmelisiniz.

Seçme şansın olsa, hangi alanlarda aynı anda çalışmak istersin?

Matematik mezunu ne yapabilir?Matematik en eski bilimlerden biri. Matematiğin geniş uygulama alanları da var, çünkü bilgisayar, fizik, biyoloji, iktisat gibi alanlarla yakın ilişkili. 

Müşteri ilişkileri alanı büyüyor. Pazarlama departmanlarında veya danışmanlık şirketlerinde veri analizi yapıp yorumlayacak uzmanlara ihtiyaç var.

Finansta (bankacılık, borsa, sigortacılık vb.) ve  bilgi işlem (sistem analiz, uygulama, yazılım geliştirme)  gibi çeşitli sektörlerde çalışılabilir. 

 Eğitimcilik veya bu alanda akademik kariyer de düşünülebilir. Veya başka bölüme yatay geçiş yapılır.

Page 45: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

43K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Hızla yaratılan yeni görevlerNe hızla yeni görevler yaratılıyor, bir bilseniz.

Ne uzmanlıklar…

Bu görevin adını sonra koyalım…

Kişinin yapacağı iş, e-ticaret sitesinde sergilenecek ürünlerin fotoğrafları çekilirken bir stil katmak. Fotoğraftan anlayacak, ürünlere yakın olacak, biraz iletişim/reklam konularını bilecek, ama en önemlisi zevki olacak. Modayı takip edecek. Bu göreve Foto Editörü desek az kalır, Kreatif Direktör fazla gelir. Stil Danışmanı da değil, Görsel Düzenlemeci de…

Yepyeni bir iş. Buranın okulu neresidir? Grafik, Reklam, İletişim Tasarımı, Fotoğrafçılık, Moda Yönetimi… Belki hepsi, belki hiçbiri. Yine burada öne çıkan kişisel beceriler, ilgi alanlarınız ve bunları nasıl uyguladığınız. Güçlü tarafınızı hangi ilgilerle, hangi derslerle desteklediğiniz…

Pazarlama departmanı için bir kişi.

Ama İşletmeci de olur, İletişimci de, Siyaset Bilimci de…. Siz çevresinden, ilgisinden, becerilerinden haber verin… Sosyal ağlarda aktif olacak, iletişimi güçlü olacak, organizasyonlar yapacak, tabii ki İngilizce bilecek.

Bakın yine, üniversitenin “yüksek lise” olmaması gereğinden, formasyondan, çevresi ve sosyal etkinliklerinden, yabancı dil eğitiminden bahsediyoruz. Bu göreve ne diyelim? Buluruz bir isim, siz adaydan haber verin!!!

İş imkânları aslında sonsuz… Seçtiğiniz bölüme de bağlı değil. Önemli olan sizi farklılaştıracak alanlarda kendinizi güçlendirmeniz…

Page 46: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

44K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Kariyer ve gelecekle ilgili diğer önemli konularYabancı dil ne kadar önemli?Gençlerin çoğu “önüm açık bir mesleğim olsun” diyor. Önünüzün açılmasının en önemli anahtarlarından biri uluslararası yetkinliklere sahip olmak…

Yakın gelecekte, iş yaşamında küreselleşmeyi daha çok yaşayacağız. Batı ülkelerine beyin ve emek transferi artacak. Uluslararası iş fırsatları, dil bilenlerin, seyahat engeli olmayanların ve “dünya vatandaşı” olarak yetişenlerin önüne daha çok çıkacak.

En başta sıkı bir yabancı dil – belki de artık iki tanesini öğrenebilmelisiniz. Kurslarla falan olmuyor malesef, o dili gerçekten önemsemeniz, yaşamınızın içine katmanız, bol bol o dilde okumanız, yaşamanız gerekir. Ayrıca okuyacağınız bölümdeki varsa yabancı öğrenciler, üniversitenin sağladığı değişim programları, uluslararası staj olanakları…

Hepsi sizin küresel ölçekte bir mezun adayı olmanızı sağlayacak. Üniversite ve bölüm seçerken düşünecek ne kadar çok şey var, değil mi? Yaşam planının çok değişkeni var!

“Kadınlara göre iş” diye bir şey var mı?Yok.

Toplumda yerleşmiş yargılar, bölüm ve meslek seçmeye çalışanları da, iş arayanları da ister istemez etkiliyor.

Medya, sinema, reklamcılık vb. sektörlerin düzensiz bir yaşama neden olduğunu söyleyenleri duyacaksınız. Ya da bazı mesleklerin, sektörlerin, şirketlerdeki işlerin cinsiyetinin olduğunu da söyleyecekler. Erkek İnsan Kaynakları Müdürü olur mu? Kadın Güvenlik Müdürü? Erkek Hemşire? Kadın Şöför?

Bazı meslek veya sektörlerdeki cinsiyet dağılımı, beklenen şey olduğu için, yani kadınlar  (veya erkekler) çeşitli nedenlerle onları seçmediği için, dengesizleşiyor.

Fark korunuyor.

Page 47: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

45K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Bu da çevrenin yarattığı beklentinin; bekleneni doğurmasına neden oluyor. Yani toplum “erkeğe yakışmaz” dediği için, erkekler seçmediği için, hemşirelik yapan erkek sayısı az kalıyor (Buna kendini doğrulayan kehanet diyoruz).

Mühendislik Fakültelerinin sınıflarında, eskisi kadar olmasa da, hala kızlar daha az. Psikolojik Danışmanlık ya da  Mütercim Tercümanlıktaki erkekler gibi. Şantiyelerdeki kadınlar da, İnsan Kaynakları’ndaki erkekler de sayılı.

Türkiye’de kadın olsun erkek olsun, yetişmiş elemana – meslekli insana- olan ihtiyaç çok fazla. Kadınların ya da erkeklerin yaşamak istedikleri yolu kendilerinin seçmesi, orasının gereklerini -üstüne düşenleri – eşit biçimde yerine getirmesi gerekiyor. 

Maddi destek bulabilir miyim?Sizlere üniversite veya MYO kazanmanız halinde Devlet’in sağladığı bazı burs ve imkânlar var. Bunlar;

• Üniversiteye hazırlık amacıyla ihtiyacınız olan destek Kurum tarafından sağlanıyor

• Kredi ve Yurtlar Kurumu Yurtlarında barınmanız öncelikli ve ücretsiz sağlanıyor. Kazandığınız okula yakın bir devlet yurdu yoksa özel yurt veya pansiyonların ücreti devlet tarafından sizin adınıza karşılanıyor

• Yurt ile okulunuz arasında mesafe var ise ulaşımınız karşılanıyor

• Aldığınız harçlıklarınız iki katı olarak ödenmeye devam ediliyor

• Kırtasiye, okul kitabı ve gerekli araçlar, giyim ihtiyaçlarınız karşılanıyor

• Günde 3 öğün yemeğiniz karşılanıyor

Page 48: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

46K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

• Koruma kararınız 25 yaşınıza kadar uzatılıyor

• Kamu kurumlarının verdiği diğer burslara da başvurabiliyorsunuz, öncelik sizde

Genel olarak serbest bursların sayısı az. Seçeceğiniz okul size destek olabilir. Ancak, burs dışında başka yollar aramanız da mümkün. Öğrenim kredisi gibi fırsatlar var ama bunları karşılamak için de mutlaka çalışmak gerek!

Öğrencilerin part-time (yarı zamanlı) çalışma alışkanlığının  Türkiye’de çok yaygın olmaması aslında kaynak israfı. Batı ülkelerinde maddi imkânı olsun olmasın hemen her yüksekokul/üniversite öğrencisi, hem harçlığını çıkartarak ekonomik bağımsızlık kazanmak hem de iş deneyimi sahibi olmak için liseden mezun olur olmaz iş de aramaya başlar. Garson, tezgahtar,  sekreter, ofisboy ne olursa olsun iş seçmeden bir kurumda çalışmaya enerjinizi yöneltebilirsiniz.

Okuldaki notlarım ne kadar önemli?Öğrencilik kariyerinde önemli bir yer tutar. Ama sadece nerede okuduğun, ne kadar başarıyla okuduğun değil, öğrenim yaşamın boyunca başka neler yaptığın kariyerinde belirleyicidir.

• Sadece okul dersleriyle mi ilgilendin?C O zaman ortalaman nasıl?

• Okulda ek görevler mi aldın? C Neler yaptın? Örneğin spor

takımlarından birinde mi yer aldın? Tiyatro kulübünde mi çalıştın?

C Neler öğrendin?C Ne tür ödüller aldın?

• Öğrencilik sırasında okul dışında ek görevler mi aldın?C Aynı zamanda çalıştın mı?C Başka bir kulüpte spor etkinliklerine mi katıldın?C Veya başka bir etkinlikte mi çalıştın?

Sana öğrenci olarakverilen bu süreyi nasılkullanıyorsun?

Page 49: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

47K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Kendinizi kaptırarak nasıl ders çalışabilirsiniz?“Kitabı yutar gibi okudum” deriz. Bazen de “Şu tatilde günlerin nasıl geçtiğini anlamadım”. Konuşmaya kaptırıp ödevi, internette gezmeye dalıp zamanı unuturuz.

İlham gelir. Kendimizi kaybederek yazarız. Başımızı masadan kaldırıp camdan dışarı bir bakarız ki karanlık olmuş. Duyduğumuz ezansa ikindiyi değil, yatsıyı haber veriyormuş.

Bütün bu deneyimlerin ortak noktası: Çok yoğunlaştığımız ve aynı zamanda yaptığımız işten derin bir zevk aldığımız zamanlar olmaları.

Eylem ve bilincin bütünleşmesi. Biz o işe bir nevi “akarız”. Zaman da su gibi akar.

Araştırmacılara göre, akış durumuna geçmemiz için o işten korkmamamız ya da hiç sıkılmamamız gerekiyor. Yani becerilerimizin yetmediği ya da bize az gelen işlere akamıyoruz.

Çoğunluğumuzun ders çalışmaktan bazen sıkıldığını düşünürsek, bu konuya  akabilmek için kendi değişikliklerimizi yapmaktan başka çare kalmıyor.

Kendi kendimize verilen küçük hedefler, minik zaferlerin kutlanması işe yarar…Ve her derste  keşfedilecek, öğrenilecek bir şeyler bulmaya çalışmak gerekiyor. Kendimizi sürekli ölçmek, değerlendirmek, kendimizle yarışmak da şart.

Neler akış durumunu destekler?

Açık venet

hedefler

Konsantreolabilme

Keyifkatmak

Rekabet

Yenidenbaşlamacesareti

Doğrudan veyerinde

geribildirim Yetenek ile işinzorluğunun

uyumlu olması

Page 50: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

48K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Başarının sırrı: İyimserlikTüm kutsal kitaplar “düşüncenin gücü”nden, iyilik dilemenin öneminden bahsediyor. Türkçe’deki “Ne ekersen onu biçersin”, “İyi insan lafının üzerine gelir”, “Kırk defa söylersen olur” gibi atasözleri ve “Yatağın solundan kalkmak” gibi deyimler, beklentilerin bekleneni meydana getirme sürecinden bahsediyor işte…

Bu kısa ve özlü öğütlerin diğer dillerdeki karşılığının çokluğu da, deneyimlerin benzerliğini ve yoğunluğunu anlatmıyor mu?

Dünyanın hemen her bölgesinden, ayrı zamanlarda, birbirini tanımayan düşünürler ve yazarlar da iyi taraflara odaklanmayı ve olumlu bakış açısını savundu.

“Kardeşim sen düşünceden ibaretsinGeriye kalan et ve kemiksin

Gül düşünürsen gülistan olursunDiken düşünürsen dikenlik olursun”

Mevlana

Hintli politikacı ve düşünür Mahatma Gandhi’nin ünlü satırları tam olarak Mevlana’nın dizelerini destekliyor:

“Düşünceleriniz pozitif olsun, çünkü düşünceleriniz sözleriniz olur.

Sözleriniz pozitif olsun, çünkü sözleriniz davranışlarınız olur.

Davranışlarınız pozitif olsun, çünkü davranışlarınız alışkanlıklarınız olur.

Alışkanlıklarınız pozitif olsun, çünkü alışkanlıklarınız değerleriniz olur.

Değerleriniz pozitif olsun, çünkü değerleriniz kaderiniz olur.”

Düşüncelerin bedende bir takım sonuçlar yarattığı kesin olarak biliniyor. Bu nedenle, Doğu felsefesinin ana kaynağı olan “pozitif (olumlu) düşünce”ye günümüzde Batı tıbbı, spor camiası ve özellikle eğitimcileri büyük ilgi gösteriyor.

Bu alanın çalışma konularından biri de“iyimserlik”. Elbette, saf Pollyannacılık’tan bahsetmiyoruz. “İyimserlik”in başına “gerçekçi” ya da “esnek” kelimelerini ekleyelim isterseniz…

Page 51: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

49K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

İyimserler, başlarına gelen kötü olayları geçici ve duruma özel olarak görür, genelleştirmezler. Kişisel yetkinlikleriyle bu engellerin üzerinden gelebileceklerini düşünürler…

Gülistan mı istersiniz, dikenlik mi?

Olaylar karşısındaki tutumumuz, bakış açımız sonucu etkiler. İnançlarınızı değiştirerek sonucu etkileyebilirsiniz. Herhangi bir olay karşısında iyimser mi, kötümser mi düşüneceğiniz tamamen sizin elinizde…

Seçim sizin!!! Hangi taraftasınız?

Kötümser İyimserNeden bunlar hep beni buluyor? Bundan ne ders almalıyım?

Neden şu işte kötüyüm? Şu olayı eğlenceli hale nasıl getiririz?

Müdür neden bana taktı? Bunu nasıl değerlendirebilirim?

Neden kilo veremiyorum? Beni hedeflerime götürür mü?

Neden hayat bu kadar zor? Doğru şey bu mu?

Ağlayacağım Güleceğim

Vazgeçeceğim Mücadele edeceğim

Sızlanacağım Çözeceğim

Gerçekçi iyimser olmak,

Probleme değil çözüme odaklanmayı sağlar

İyi şeylerle karşılaşmamızı sağlar

Bir bakış açısıdır.Bardağın dolu tarafına

odaklanmaktır.

Yaşamımızın tüm alanlarında olumlu etki

yaratır. Bizi iyi eder.

Page 52: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

50K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

İşini sevmek…“Ne  yaparsanız yapın, işinizi sevin”. Ne kadar klişe ama ne kadar doğru bir laf. Buna “sevmeyi öğrenin, sevemiyorsanız da yenisini bulana kadar seviyormuş gibi yapın” demek lazım.

Suratı asık satış danışmanlarından, ruhsuz çağrı merkezi elemanlarından, sert bakan öğretmenlerden, her gün “öff”leyen müdürlerden,  “lütfen” hizmet eden bazı devlet memurlarından sıkılmadınız mı?

Bir mağaza hayal edin. Satış Danışmanı, birdenbire reyonunu yerleştirirken size dönüp, güler yüzle “Bulamadığınız bir şeyler varsa yardım edeyim” diyor. Kasiyer gülümsüyor. Sohbet ediyor. Güvenlik görevlisi çıkarken alışverişiniz için “gerçekten” teşekkür ediyor.

Onlar işini seviyor. Çok önemsiyor, ne yaparsa yapsın. Otoparktaki gişe görevlisi, sanki oraların sahibi gibi davranmalı. Giren çıkan araç sahipleriyle de “buralar benim” edasıyla konuşmalı. Duvarda otopark ücretlerini ve kurallarını yazan levha var. Ama olsun, o anlatmalı...

İşlerini, hizmet verdikleri insanları sevenler, başarılı oluyor.

Güneş olamazsanız yıldız olun, ama yıldızların en parlağı yine siz olun!

Page 53: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

51K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Kaynaklar:• www.geleceginikonusalim.com

• “What Color is Your Parachute?” R. Bolles (2010)

• Nar Taneleri Projesi Eğitim El Kitabı

• ASPB Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü Eğitim ve Toplumsal Destek Daire Başkanlığı tarafından sunulan bilgiler

• Pozitif Yönetim (2011). Elma Yayınevi. İdil Türkmenoğlu

• “What would you do if you knew you couldn’t fail? Creating S.M.A.R.T. Goals”. Attitude Is Everything: If You Want to Succeed Above and Beyond. Meyer, Paul J (2003)

• The Effects of College Interventions on College Outcomes (Robbins, S., Allen, J., Casillas, A., Peterson, C. & Le, H. (2006)  – Robbins, et al. (2004)

Page 54: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

52K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Page 55: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

53K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I

Page 56: Kariyer Planlama - Nar Taneleri · Hedef koymak ve bu yönde çalışmak çok önemlidir. Ayrıca ilginin ve yeteneklerinin neye olduğunu bilirsen daha hızlı yol alabilir, sevdiğin

54K A R İ Y E R P L A N L A M A E L K İ TA B I