kapal devre kamera kontrol sistemlerinin baglantilari bo± devre kamera kontrol... · “yangın...

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

KAPALI DEVRE KAMERA KONTROL SİSTEMLERİNİN BAĞLANTILARI

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; • Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile

onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ............................................................................................................... ii GİRİŞ ..................................................................................................................................1 ÖĞRENME FAALİYETİ–1.................................................................................................3 1. KAMERALAR ................................................................................................................3

1.1. Kameranın Tanımı, Blok Diyagramı ve Çalışma Prensibi ..........................................4 1.2. Güvenlik Sistemlerinde Kullanılan Kamera Çeşitleri .................................................9

1.2.1. Siyah-Beyaz (S/B) ve Renkli (RGB) Kameralar ...............................................10 1.2.2. Yapılarına Göre Kameralar...............................................................................11

1.3. Kamera Lensleri......................................................................................................26 1.4. CCTV Sistemlerinde Görüntü İletim Teknikleri.......................................................32 1.5. Kameralarda Muhafaza Üniteleri ve Montaj Ayakları ..............................................36 UYGULAMA FAALİYETİ ...........................................................................................41 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................42

ÖĞRENME FAALİYETİ–2...............................................................................................45 2. CCTV SİSTEMLERİNDE KULLANILAN DİĞER ELEMANLAR ..............................45

2.1. Monitör ...................................................................................................................45 2.2. Dörde (Quad) Bölücüler ..........................................................................................48 2.3. Anahtarlar-Değiştiriciler (Switcher).........................................................................50 2.4. Çoklayıcılar (Multiplexer) .......................................................................................52 2.5. Kayıt Cihazları ........................................................................................................56 UYGULAMA FAALİYETİ ...........................................................................................60 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................61

ÖĞRENME FAALİYETİ–3...............................................................................................64 3. CCTV SİSTEMLERİ UYGULAMALARI .....................................................................64

3.1. Çocuk Yuvası Uygulaması ......................................................................................64 3.2. Uygulaması .............................................................................................................66 3.3. Ofis Uygulaması .....................................................................................................67 3.4. Tek Bir Şirketin Farklı Alanlardaki Binalarının İzlenmesi........................................69 3.5. Bina, Fabrika Hastane Gibi Kurumların İzlenmesi ...................................................70 3.6. CCTV’lerin Üretimde Kullanılması .........................................................................74 3.7. CCTV’lerin Perakende Satış Uygulaması ................................................................75 3.8. CCTV’lerin Trafik Akışını İzleme Uygulamaları .....................................................76 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................78

MODÜL DEĞERLENDİRME...........................................................................................79 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................84 KAYNAKÇA ....................................................................................................................86

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR KOD 523EO0125

ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi

DAL/MESLEK Güvenlik Sistemleri MODÜLÜN ADI Kapalı Devre Kamera Kontrol Sistemlerinin Bağlantıları

MODÜLÜN TANIMI

Her türlü binada kapalı devre kamera sistemleri tesisatı için İç Tesisat Yönetmeliği’ne uygun malzeme seçiminin yapılabileceği temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL “Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri” ve “Soygun Alarm Sistemleri” derslerini başarıyla tamamlamış olmak.

YETERLİK Kapalı devre kamera kontrol sistemi projesinin montajını yapmak.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç Bu modül için gerekli donanım imkânı sağlandığında,

her türlü binada kapalı devre kamera sistemleri tesisatı için İç Tesisat Yönetmeliği’ne uygun malzeme seçimi yapabilecektir.

Amaçlar

1. Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatında kullanılan kameraların çalışmasını çeşitlerini, aparatlarını ve bağlantılarını öğreneceksiniz. Keşfi yapılan projeler uygun özellikte kamera seçebilme yeterliği kazanacaksınız.

2. Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatlarında kullanılan kameralardan gelen sinyalin işlenmesi ve görüntülenmesi için gerekli tüm çevre elemanlarının çeşitlerini öğrenecek ve bu elamanları kullanabilme yeterliği kazanacaksınız.

3. Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatı için değişik uygulama çeşitleri görecek ve bu uygulama örneklerini yapabilme yeterliliği kazanacaksınız.

AÇIKLAMALAR

iii

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Atölye ortamı, kameralar, monitörler, quad bölücüler, anahtarlar (switcher), çoklayıcılar (multiplexer), kayıt cihazları, malzeme şartnameleri, malzeme katalogları, takım çantası.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Modül sonunda kapalı devre kamera kontrol sistemleri malzeme bağlantılarına yönelik bir değerlendirme tablosu hazırlanmıştır. Bu değerlendirme tablosunda her bir faaliyet için puanlama yapılarak toplam puana erişilir. Yeterli puana erişilmesi sonunda modül başarı ile tamamlanmış olacaktır. Ayrıca her bir faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile de öğrenci kendi kendini değerlendirecektir.

Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

1

GİRİŞ Sevgili Öğrenci,

CCTV sistemleri yıllar boyunca güvenlik piyasasında önemli bir rol üstlenmiştir. Geleneksel olarak, bu sistemler güvenlik personeli tarafından izlenen bu işe tahsis edilmiş bir monitöre sinyaller gönderen kabloyla bağlı kameralardan oluşmuştur.

Yeni teknolojilerin uygulamaya konulmasıyla birlikte görüntü gözleme sistemleri için yeni tasarım kavramları ve uyum imkânları doğmuştur. Son 10 yıl içinde mikroişlemciler, CCD kameraları, görüntülü sinyal iletim yöntemleri ve çoklayıcı (matris) seçicideki gelişmeler eski, geleneksel sistemlerin sınırlılıklarını ortadan kaldırmıştır. Günümüzde, eskiye göre kabloyla ulaşılamayacak kadar çok uzak alanları izlemek, görüntüyü, hareket görünen bir alana çevirmek ve 16 kameradan tek bir görüntü kayıt cihazına kayıt yapmak mümkün olmaktadır.

Yeni uygulamaya konulan ürün ve cihazlar, müşterilerin de bir görüntü yönetim sisteminin uygulanmasından doğabilecek sorumlulukları anlamış olmalarını gerekli kılmaktadır. Kuruluş, kapalı devre televizyon sistemi ile bağlantılı olan işletim parametrelerinin (görüntüler, kalıplar, dome alarmları, faaliyetler, vb.) yönetsel kontrollerin ayarlanmasından sorumlu olacak bir kişi -bir sistem yöneticisi - tayin edebilir. Sistem yöneticisinin, kuruluşun güvenlik ve korunma amaçlarına yardımcı olacak CCTV politikalarının ve iç prosedürlerin geliştirilmesinde yönetici ekiple birlikte çalışması gerekmektedir.

Bir CCTV sistemi kurmayı planlayan kuruluşlar çalışanlarına bunun amaçları hakkında eğitim sağlamalıdır. Yönetim, şirketin, şirkete ait varlıları koruma, çalışanları koruma ve güvenli bir iş ortamı sağlama arzusunu açıklamalıdır. Çalışanlar yararlarını anladıkları zaman CCTV sistemini kabul edeceklerdir.

Bu modülü tamamladığınızda birkaç kamera ve monitörden oluşan basit sistemlerden, hızlı dome kameralar, matris ve çoklayıcılar (multiplexer), dijital kayıt ve hareketli (remote) görüntü aktarım sistemlerine kadar her türlü kapalı devre kamera kontrol sistemlerinin malzeme bağlantılarının nasıl yapılacağını öğreneceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatında kullanılan kameraların çalışmasını çeşitlerini, aparatlarını ve bağlantılarını öğreneceksiniz. Keşfi yapılan projeler uygun özellikte kamera seçebilme yeterliği kazanacaksınız.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araştırmalar şunlardır:

Ø Kapalı devre kamera sistemlerinin kullanım amaçlarını ve çeşitlerini araştırınız.

Ø Kameralar günlük hayatımızda hangi alanlarda kullanılmaktadır?

Ø Bir kamera resmi ya da nesneleri nasıl elektriki bir sinyale

dönüştürebilmektedir?

Araştırma işlemleri için internet ortamında araştırma yapmanız ve güvenlik kameraları satılan mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca kapalı devre kamera kontrol sistemleri tesisat ve montajı yapan kişilerden ön bilgi edinip sınıfta anlatınız.

1. KAMERALAR

Çocukluğumuzda pek çoğumuz her biri ötekinden çok az farklı olan resimler yapıp onları bir araya getirmişizdir. Sayfalar hızla çevrildiğinde resimlerdeki şekil hareket eder gibi görünmektedir. Bu örnekte de görüldüğü gibi bir dizi hâlindeki resimler gözlerimizin önünden art arda hızla geçirildiğinde beyin bunu gerçek zamanlı bir hareket olarak algılar. Bir CCTV sistemi de (kamera tarafından) okunan, aktarılan (iletilen) ve sonra da (monitör tarafından) gösterilen bir dizi resimden (görüntüden) oluşmaktadır. Bu ilke anlaşıldığında tek tek resim ya da görüntülerin elektronik olarak bir yerden diğerine nasıl gönderildiğini ve kayıt cihazının (videonun) birçok farklı kameradan nasıl bir "enstantaneyi" yakaladığını anlamak daha kolay olacaktır. Tüm CCTV sistemlerinin ortak özellikleri şunlardır:

Ø Işığın yansıtılması: Resim kalitesinin iyi olması için alandaki ışıklandırma,

ister doğal ister yapay ışık ya da her ikisi birden olsun, yeterli düzeyde

olmalıdır.

Ø Kamera ve lensler: Kamera/ lens çeşitliliği (kombinasyonu) çevresel

faktörlere, maliyete ve/ veya kuruluşun CCTV sistemine ilişkin amaçlarına göre

farklılık gösterir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

Ø Tek resim iletim yöntemi: Resim sinyalleri kameradan monitöre gönderilir.

Maliyete, istenilen görüntü kalitesine ve ortama bağlı olarak değişen bir kaç

farklı yöntem mevcuttur.

Ø Monitörler: Monitörler resim sinyallerini resme dönüştürürler.

Kapalı devre kamera sisteminin tesis edilmesi sırasında birçok şeyi dikkate almak gerekir. Aşağıda belirtilen unsurların her biri bu anlayışa yardımcı olmaktadır:

Ø Kamera ve lensler

Ø Monitör

Ø Diğer çevre donanımları

Yukarıdaki unsurların dışında görüntü ve ışık şekli de CCTV sistemlerindeki başarıyı etkileyen faktörlerdendir. Görüntü, izlenecek olan nesne ya da alanı ve bunların içinde bulunduğu tüm ortamı ifade eder. CCTV sisteminde en önemli faktörlerden biri de görüntüdeki yansıyan ışık türüdür. Çünkü kamera bir görüntüdeki nesnelerden kelimenin tam anlamıyla çarparak sıçrayan ve yansıyan ışığı "görür".

Bir görüntüde genellikle ışığı farklı derecelerde yansıtan farklı renkler, yüzeyler ve maddeler bulunur. Uygun teçhizatı seçerken kamera lenslerine gelecek olan asgari ışık seviyesini (gece ya da gündüz) belirlemek gereklidir. Bu "mevcut" ışık resim netliğinden odağa kadar her şeyi etkileyecektir.

Bir alan doğal ya da yapay ışık kaynaklarıyla aydınlatılabilir. Doğal kaynaklar arasında güneş, ay ve yıldızlar sayılabilir. Yapay ışık kaynakları arasında ise akkor sodyum, floresan, kızıl ötesi ve diğer insan yapımı ışıklar sayılabilir.

CCTV güvenlik uygulamalarında kural şudur: Işık ne kadar iyiyse resim de o kadar iyidir.

1.1. Kameranın Tanımı, Blok Diyagramı ve Çalışma Prensibi Kamera ingilizce’de kullanılan “camera” kelimesinin Türkçedeki karşılığı olarak

kullanılmasına rağmen esas karşılığı ALICI olarak bilinmelidir. İngilizce’den alınarak kullanılan kamera kelimesinin tanımının fotoğraf makineleri için de yapıldığını görmekteyiz. Oysa Türkçe’de kamera denildiğinde sadece film veya elektronik olarak görüntü sinyali üreten alıcı cihaz aklımıza gelmektedir. Fotoğraf makineleri için kullanılan “Fotoğraf Makinesi” terimi yerinde ve doğru olarak kullanılmakta ve akla film veya elektronik kamera gelmemektedir.

Basit olarak görüntüden yansıyan ışığı kaydetmeye yarayan cihaza kamera denir. Ayrıntılı bir tanım yapmak gerekirse, görüntüden yansıyan ışığı, mercek veya objektiften yararlanarak bir düzlemde toplayan, o düzleme konulan film (film kameraları için) veya ışığa duyarlı elektronik devre elemanları yardımıyla ışık enerjisini, elektrik enerjisine çevirdikten sonra bir çıkış sinyali veren, gerekirse manyetik banda kaydeden (elektronik kameralar için) cihaza kamera denir.

5

Kameralar bir lens tarafından yakalanan görünür alanı elektronik sinyale dönüştürür ve bu sinyali bir monitöre aktararak görülmesini sağlar. Bir görüntü sisteminde uygun kamera ve lens seçimi sırasında bazı hususlar dikkate alınmalıdır:

Ø Görüntü sisteminin amacı (kontrol, inceleme, kimlik belirleme)

Ø Uygulamaya göre ihtiyaç duyulan kameranın genel hassasiyeti

Ø Sahnede mevcut ışık miktarı ve derecesi

Ø Kameranın çalışacağı ortam (iç ya da dış mekânlar)

Ø Uygulama için gerekli olan görüş alanı

Ø Lens

Ø Maliyet

On yıllar boyunca tüp kameralar eldeki tek güvenlik kamerasıydı. Hâlâ kullanımda olmakla birlikte tüp kameralar şok ve titreşim karşısında yetersiz kalmaktadır. Büyüklükleri nedeniyle kolayca gizlenememektedirler ve zamanla tüpleri yanmakta ya da görüntü tüpe yanmış olarak girmektedir. Ayrıca, tüpler pahalıdır ve entegre devreler kadar güvenilir değildir.

Şekil 1.1: Bir güvenlik kamerasının iç yapısı

Güvenlik sektöründe kullanılan kameralarda tüplü kamera düzenlerine benzemeyen ve yakın geçmişte geliştirilen CCD’ler kullanılmaktadır. Bugün, hemen hemen her güvenlik kamerasında görüntü yakalama için CCD kameralar (entegre devre ya da çip) kullanılmaktadır. Bu kameralar "görüntüleyici" mercekler tarafından yakalanan ışığı bir resme dönüştürür. CCD kameralar daha yüksek kontrasta ve daha iyi çözünürlüğe sahip resimler oluşturarak görüntü oluşturulmasını güçlendirir ve geliştirirler. CCD kameralar daha hafif, daha küçük, daha hassas ve çok daha dayanıklıdır. Ayrıca, tüp kameralardan daha canlı renkler üretirler.

İster CCD ister tüp olsun, kamera performansı büyük ölçüde alandan yansıtılan ışığa ve kameranın görüntüleyicisine bağlıdır. Yansıtılan ışık miktarı görüntüleyicideki duyarlı maddeyi harekete geçirecek düzeyde yeterli olmalı ve belirli bir kamera satın alınmadan ve montajı yapılmadan önce bu bilinmelidir.

6

Mevcut ışık düzeyinin önemli ölçüde değişiklikler gösterdiği yerlerde otomatik iris kontrolüne haiz kameralar görüntü kalitesinin artırılmasına yardımcı olur. Otomatik iris kontrolü kameraların merceklerden geçen ışık miktarına göre irislerin otomatik olarak açılmasını ya da kapanmasını sağlar. Örneğin, parlak, güneşli bir günde otomatik irisli bir kamera, kamera görüntüleyiciye fazla ışık gelmesini önlemek için irisi kısacaktır. Gece ise kamera daha fazla ışık gelmesini sağlamak için irisi açacaktır. Otomatik iris kontrolü bulunan kameralar yapay ışıklandırma uygulanan iç mekânlar gibi küçük ışık değişikliklerinin olduğu yerlerde tatbik edilmelidir.

Kameralar 1, 2/3, 1/2, 1/3 ya da ¼ gibi çeşitli formatlarda olabilir. Bu ölçüler kamera görüntüleyicisinin genel olarak kullanılabilir olan büyüklüğünü gösterir. Genelde, kameranın formatı mercek formatına uygun olmalıdır. Örneğin, yarım inçlik bir kamerada yarım inç mercekler uygulanmalıdır. Günümüzde, tasarımdaki gelişmeler sayesinde daha küçük formatlarda yüksek kaliteli görüntüler elde etmek mümkün olmaktadır.

CCD'lerde her bir resim elamanı (pixel) için bir yarı iletken elaman vardır. Eskiden bir güvenlik kamerası, görüntüyü kamera düzeninin hedefine odaklayan bir objektif ve kamera tüpü veya CCD ile taramayı sağlayan elektronik devre ve oluşturulan görüntü işaretini güçlendiren bir güçlendiriciden oluşmaktaydı. CCD’ler 1970 yılında kamera tüplerine alternatif olmak üzere geliştirilmiş ve bu görüntüleme elamanlarını kullanan kameraların yapımı üzerinde çalışmalar başlatılmıştır. 1977 yılında ilk CCD kameralar amatör kullanıcılar için piyasaya sunulmuştur. CCD yarı iletken bir elemandır. Görüntü foto katot üzerine uygun optik düzenlerle düşürülür. CCD üzerinde bulunan foto katottan görüntünün ışık durumuna göre elektron üretilir. Işığa duyarlı elemanların her biri, üzerine düşen ışıkla orantılı olarak şarj olmakta ve çok kısa bir süre sonra her bir elemanda, elektriksel işarete dönüştürülen görüntü bilgisi bir hafızaya depolanarak görüntünün tümü oluşturulmaktadır.

Tüplü kameraların tersine boyutları çok küçük olan CCD üzerinde bulunan eleman sayısı 190 bin civarındadır. Tüplü kameraların boyut ve kullanım zorluğu da CCD kameralara bağımlılığı arttırmıştır. CCD’lerin üç temel işlevi bulunur. Bunlar:

Ø Işığı elektron şarjına çevirmek

Ø Şarjı geçici bir süre için depolamak

Ø Şarjı transfer etmek

CCTV sistemlerinde kullanılan sayısal kameralar analog kameralardan farklı olarak görüntü işleme gücüne sahiptirler. Bu özellik sadece görüntüyü elde edip, dönüştürmek için değil, sayısal olarak yönetip, network ortamında iletmek amacı ile sıkıştırmak için de kullanılır. Görüntü kalitesi oldukça değişebilir, optik ve görüntü sensörünün seçimine, mevcut işleme gücüne, görüntü işlemcisi içinde yer alan algoritmanın karmaşıklığına ve seviyesine bağlıdır.

7

Şekil 1.2: CCD (charge coupled device)’den bir görünüş

CCD (yük bağlaşımlı görüntü elemanı) kameralar tüplü kameralara göre az güç harcarlar, boyutları küçüktür, hareketli görüntüleri net gösterirler, her ışık koşulunda çalışırlar. Kamera tüpleri en az 200 lüks’lük ışık şiddeti altında çalışır. Yüksek ışıkta tüpler yanabilir, ömürleri sonsuzdur. Kamera tüplerinde ortalama ömür 700 saattir, ilk çalıştırılmalarında tüplerde olduğu gibi ısınmaya gereksinim duymazlar.

Güvenlik kameralarda iki farklı görüntü algılayıcısı (sensörü) kullanılmaktadır, CCD (charged coupled device) ve CMOS (complementory metal oxide semiconductor). CCD algılayıcılar özellikle kamera endüstrisi için geliştirilmiş teknolojiyi kullanarak üretilirken CMOS algılayıcılar bilgisayarlarda kullanılan devreleri üretmek için kullanılan teknolojiyi kullanarak üretilirler. Günümüzün yüksek kaliteli kameraları genellikle CCD algılayıcılar kullanmaktadır. Gerçi gelişmiş CMOS algılayıcılar arayı kapamakla birlikte hâlâ, yüksek görüntü kalitesi gerektiren kameralar için uygun değildirler. CCD ve CMOS algılayıcılar kameranın “sayısal filmi” gibi davranan ve görüntü kalitesini etkileyen kritik bileşenlerdir. Bu dokümanın amacı iki algılayıcı arasındaki temel farklılıkları anlayarak, uygulamalarınızda kullanacağınız kameraların seçimini yapmada size yardımcı olmaktır.

1/4-inch CMOS algılayıcı 1/3-inch CCD algılayıcı

Şekil 1.3: Kamera algılayıcıları

CCD (Charge Coupled Device) teknolojisi kamera endüstrisi için geliştirilmiş ve uzun süreden beri kullanılan bir teknolojidir. Günümüzün yüksek kaliteli kameraları genellikle CCD algılayıcılar kullanmaktadır.

CCD algılayıcıların avantajları:

Ø Daha iyi ışık hassasiyeti ve az ışık yetenekleri: Bir kamera yüksek ışıklı,

aydınlık ortamlarda kabul edilebilir neticeler verebilir, ama tipik bina içi

8

uygulamalarında uygun olmayabilir. Düşük ışıklı ortamlarda bile gayet iyi

görüntü sağlama.

Ø Daha parlak renkler, daha net görüntü: Son yıllarda çıkan bazı yeni CMOS

algılayıcılar iki teknoloji arasındaki farklılıkları kapatsalar da CCD görüntü

kalitesi hâlâ daha mükemmeldir ve gelecek seneler içinde de bu durum

değişmeyecektir.

Ø Kararlı görüntü kalitesi: Aynı model iki CCD algılayıcı arasındaki görüntü

farklılığı en az seviyededir.

Ø Düşük arka plan gürültüsü: CCD algılayıcı CMOS algılayıcıya nazaran daha

düşük arka plan gürültüsü üretir.

CCD teknolojinin bazı dezavantajları:

Ø Daha pahalı üretim: CCD algılayıcılar standart dışı süreçler ile üretildiğinden

daha pahalıdırlar.

Ø Networks kameralara entegre etmek daha karmaşık ve pahalıdır: CCD tabanlı

bir networks kamera üretmek daha karmaşıktır ve ilave bileşenler gerektirir.

Ø Parlak ışık izi: Ekrana çok parlak bir ışık geldiğinde (doğrudan aydınlatma veya

direkt güneş ışığı) CCD algılayıcı görüntünün altında ve üstünde şeritler

oluşturabilir. Bu durum “lekeli çiçek açması” diye tanımlanır.

CMOS teknolojisi bellek-hafıza, mikroişlemci, diğer elektronik devre ve elemanların üretiminde kullanılan standart bir teknolojidir. Bu özellik CMOS teknolojisini CCD teknolojisine nazaran daha kolay çalışılabilen bir teknoloji yapar.

CMOS algılayıcıların bazı karakteristikleri:

Ø Standart ve yaygın üretim sürecinden dolayı düşük maliyet. Özel bileşenlere

gereksinim yoktur.

Ø Düşük ışık ortamlarında görüntüde sabit gürültü işareti belirir. Bu gürültü bazı

küçük noktalar şeklinde olabileceği gibi sabit çizgiler şeklinde de olabilir.

Ø CCD algılayıcıya nazaran networks kameraya entegre etmek daha kolaydır.

CMOS algılayıcı kullanarak daha küçük boyutlarda networks kamera üretmek

mümkündür.

9

CMOS teknolojisinin bazı dezavantajları:

Ø Düşük ışık hassasiyeti: CMOS algılayıcının düzgün çalışması için iyi bir

aydınlatmaya gereksinim vardır.

Ø Yüksek gürültü oranı: CCD algılayıcıdan daha yüksek gürültü oranına sahiptir.

Gelecekte CMOS teknolojinin görüntü kalitesi CCD teknolojinin görüntü kalitesine çok yakın hâle gelecek olup, CMOS algılayıcı kullanan pahalı networks kameralar üretilecektir.

1.2. Güvenlik Sistemlerinde Kullanılan Kamera Çeşitleri

Günümüzde güvenlik sektöründe kullanılan kameraları türlerine, çalışma prensiplerine ve yapılarına göre gruplandırabiliriz.

CCD Kameralar

Dome Kameralar

IP Kameralar (Network Kameraları)

Infra Red (Karanlıkta Görüntü Veren) Kameralar

Pan / Tilt / Zum Kameralar

Kablosuz Kameralar

Şekil 1.4: Güvenlik sistemlerinde kullanılan kamera çeşitleri

Genellikle kameralar besleme gerilimi bakımından 220V veya 12/24V kullanırlar. Renkli veya siyah-beyaz modelleri vardır. Hareketli/sabit – board/metal kasa türleri isteğe bağlı kullanılabilir. Hareketli kameralara hızlı (speed) dome kamera denilir. Ayrıca sabit küçük (mini) dome kamera çeşitleri de vardır. Pan veya pan-tilt motor kullanılarak sabit kameraya hareket verilebilir. Her iki ürünün iç ve dış ortamlarda kullanılan modelleri vardır. PAN&TİLT motorunu kullanabilmek için (lens kontrollü) kontrol ünitesi kullanmak gerekir.

Bu bölümde kameraların özelliklerine göre hangi türlerde olduğunu anlatıp, bu türlerin birbirlerine karşı avantaj ve dezavantajları öğreneceğiz.

10

1.2.1. Siyah-Beyaz (S/B) ve Renkli (RGB) Kameralar CCTV sistemlerinde standart bir renkli kamera, bir siyah/beyaz kameraya nazaran

daha çok ışık ihtiyacı duyar. Siyah/beyaz kameralar ışığın az olduğu ortamlarda bile renkli kameralara oranla daha iyi sonuçlar verir. Tabi ışık ihtiyacı olmayan ortamlarda renkli kameralardan alınan görüntüler siyah/beyaz kameralardan alınanlara oranla daha keskin ve kaliteli olacaktır. Renkli kameralar daha pahalı olmakla birlikte teknoloji ve tasarım alanındaki gelişmeler renkli ve siyah beyaz görüntü izleme cihazları arasındaki maliyet farkını büyük ölçüde azaltmıştır. Bunun sonucunda renkli kameraların kullanımı daha çok artmıştır.

Renkli sistemler siyah beyaz sistemlerden daha doğal, daha zengin bir görüntü oluştururlar ve operatörün ilgisini uzun bir süre devam ettirmesini sağlayabilirler. Ayrıca, cisimlerin tanınması da daha kolay olur. Örneğin, renkli bir sistemde izleyen kişi kırmızı bir arabayı yeşil bir arabadan kolaylıkla ayırt edilebilir. Oysa siyah beyaz bir sistemde her iki arabada birbirine benzer bir renk tonunda, gri tonda görünecektir. Satış yerlerindeki uygulamalarda da renkli sistemler personelin hırsızları ve üzerlerindeki giysileri daha kolay ve daha etkin biçimde belirlemesine yardımcı olabilir. Renk kesinliği özellikle kumar oynatılan gazinolarda çok önemlidir. Buralarda siyah bir fişle kırmızı bir fiş arasında ayrım yapabilmek demek yüzlerce dolar demektir.

Şekil 1.5: Siyah beyaz ve renkli kamera

Renkli kameraların kullanımı giderek artmakla birlikte siyah beyaz kameralar da hâlâ kendilerine özgü bazı avantajlar sunmaya devam etmektedir. Siyah beyaz kameralar renkli kameralardan daha ucuz ve çok az ışık bulunan ortamlar içim daha elverişlidir. Ayrıca, uzun mesafeden iletim süresi siyah beyaz kameralarda renkli kameralarda olduğundan daha kısadır. Işığın az olduğu durumlarda iyi görüntü yakalayabilme yeteneği hem siyah beyaz hem de renkli kameraların maliyetini yükseltmektedir. Kuruluşlar kamera satın almadan önce ışıklandırma maliyeti ile kamera maliyeti arasındaki dengeyi iyi hesaplamalıdır.

11

1.2.2. Yapılarına Göre Kameralar 1.2.2.1. Sabit Kameralar

Güvenlik sistemlerinde genellikle sabit kameralar tercih edilir. Bunun nedeni diğer kamera çeşitlerine ve özelliklerine göre ucuz ve belirlenen bir alanın izlenecek olmasından kaynaklanmaktadır. CCTV kameraları sabit olabileceği gibi hareketli de (PZT) olabilirler. Sabit kameralar sabit bir zemin üzerine monte edilirler ve operatörün komutlarıyla hareket ettirilmeleri mümkün değildir. PTZ kameralar ise motorla hareket ettirilir ve sağa, sola, yukarı aşağı hareket edebilir ya da yakın veya uzak çekim için zum yapabilir. Bir kameranın muhafazası kamera ve merceklerini dışarıdan verilecek zararlardan ve çevre koşullarından korur. Ayrıca, kamera tesisatının görünümüne katkıda bulunur ve teçhizatın göze çarpmasını önler. Tüm dış mekân kameralarında bir muhafaza gereklidir. Ulusal Elektrik İmalatçıları Birliği (NEMA) kamera muhafazalarını çevre koşullarındaki dayanıklılıklarına göre derecelendirmektedir. Soğuk, sıcak, toz, kir ya da diğer çevre zararlarından korumak kameradan optimum performans alabilmek ve kullanım ömrünün uzun olması için zorunludur.

Şekil 1.6: Sabit kameralar ve bağlantı şekli

1.2.2.2. Dome Kameralar

Kapalı devre kamera sistemlerinde kullanılan sabit kameraların görüş açılarının yeterli olmadığı, geniş alanlarda dome kameralar kullanılır. Birçok PTZ kameralar dome adı verilen koyu renkli pleksiglas muhafazalar içinde saklanmaktadır. Dome kameralar hemen hemen her mağazada ve birçok sınai ve ticari kuruluşta, hastanede, okul ve resmi binada uygulanmaktadır. Bu tip kameralar estetiğe önem verilen yerlerde özellikle rağbet görmektedir.

12

Şekil 1.7: Dome kamera

Dome kameraların başlıca üç avantajı vardır. Bunlar:

Ø Caydırıcılık: Dome kameralar şüpheli şahısların kameraların nerede

bulunduğunu anlamasını hemen hemen imkânsız hâle getirmektedir. Suç

işlemeyi düşünen şahıslar kamera gözetimi altında olup olmadıklarını bu sayede

anlayamamaktadır.

Ø Ekonomi: Kamera, mercek ve hareket ettirici birimleri bulunan dome

kameralar aynı görüntüde ama içi boş süslemelerle gizlenebilmektedir. Sonuçta

çok daha az maliyetle, görünürde daha fazla kamera denetimi intibası

verilebilmektedir.

Ø Estetik görünüm: Açıkta bulunan bir kamera, mercek, hareket ettirme -

kaydırma ünitesi ve bunlara bağlanan teller göze hitap etmemektedir. Bir dome

kamera daha estetik olmakta ve iş yeri ya da büro ortamının iç tasarımına ters

düşmemektedir. Bir dome kamera dome etrafına cilalı ya da buzlu bir cam avize

yerleştirmek suretiyle daha da gizlenebilir. Bu yapıldığı takdirde, avize bir

güneş gözlüğü işlevi görmekte ve merceğe ulaşan ışık miktarını azaltarak

kamera tarafından yakalanan renk netliğini etkilemektedir.

Şekil 1.8: Günümüzde kullanılan dome kameralar

13

Otomatik (auto) dome kameralar, pah-tilt kameralara göre çok hızlıdırlar. Bunun yanında 360° sürekli dönmeleri ve montaj kolaylığı, pah-cilt kameralara göre çok avantajlı olmalarını sağlar. Değişik montaj seçenekleri olduğundan hemen hemen tüm mekânlarda rahatlıkla kullanılabilirler. Bina içi ve dışı modelleri vardır.

Şekil 1.9: Köşeye yerleştirilmiş dome kamera

Dome kameraların montaj tipleri ise şöyledir:

Ø Duvara ayakla montaj

Ø Drop Ceiling mount: Asma tavana gömme montaj

Ø Pendant mount: Tavana ayakla montaj

Ø Parapet mount: Harici destekli, ayaklı montaj. Bu tip otomatik dome kamera

kullanıldığında ayrıca bir ayak kullanılmalıdır.

1.2.2.3. Hareketli Kameralar Uzaktan kumanda edilerek, yatay ve dikey hareket ettirilen, zum (zoom) ve odaklama

(focus) yapılabilen kameralara hareketli kameralar denir. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan hareketli kameralar hızlı (speed) dome kameralardır.

Hareketli kameralar çeşitli bölümlerin birleşmesi ile tümleşik olarak kullanılırlar. Bu bölümlerden birisi pan-tilt ünitesidir. Pah-cilt tarama ünitesi, uzaktan kontrol ünitesine bağlanarak kameranın istenilen noktaya yönlendirilmesini sağlar. Kameraya hem yatay hem de dikey hareket vermek için kullanılır. Bina içi ve dışı için modeller mevcuttur. 350 derece yatay 90 derece dikey hareket edebilir, dönüş açıları ayarlanabilir, oto-pan yapabilir. Değişik derece/saniye hızında dönebilir, kendisine uyumlu kontrol ünitesi ile kullanılmalıdır. Ayrıca cihaz otomatik olarak (önceden belirlenen tarama açısında) sürekli yatay (sağa-sola) ve dikey (yukarı-aşağı) tarama yapabilir. Bu sistemlerde sağa sola donme işlevini PAN motorları, yukarı aşağı dönme işlevini TILT motorları yapmaktadır. Sistemin uygulanacağı yere ve ihtiyaca göre sadece pah ya da sadece tilt motoru kullanılarak sistem düzenekleri yapılabilir. Aşağıdaki şekilde bir pan/tilt tarama ünitesini oluşturan parçalar görülmektedir.

14

Şekil 1.10: Bir pan /tilt ünitesi

Aşağıdaki şekillerde ise günümüzde kullanılan pan/tilt ünitelerinin resimleri görülmektedir.

Şekil 1.11: Pan/tilt ünitesini oluşturan parçalar

Hareketli kameraları oluşturan bölümlerden bir diğeri ise uzaktan kontrol ünitesidir. Bu kısımda sağa sola ve yukarı aşağıya belirli açılarda hareket etme yeteneğine sahip kameraları joistikli klavye yardımıyla hareket ettirip eğer kameranın özelliği mevcutsa görüntüyü yakınlaştırıp uzaklaştırarak isteğe bağlı güvenlik kontrolü yapılabilmektedir. Günümüzde joistikli klavye tek başına kullanılmamakta genellikle kayıt cihazları ve monitörle birlikte tümleşik olarak kullanılmaktadır. Piyasada birçok değişik özellikte ve modelde uzaktan kontrol üniteleri mevcuttur. Aşağıda böyle bir sistemin blok diyagramı verilmiştir.

1-Dış etkenlerden

koruyan metal

muhafaza

2- Kamera görüş

penceresi

3-Pan Motoru

4-Tilt Motoru

15

Şekil 1.12: Basit bir pan/tilt uygulaması

Şekil 1.13: Joistikli klavye

Hareketli kameralar dendiğinde bir bütün sistem algılanmalıdır. Tümleşik bir devre olduğu için tüm devre elemanlarının bağlantılarının nasıl yapılacağını bilmemiz gerekmektedir. Genellikle bu tip sistemlerin kullanım kılavuzlarında bağlantı şekilleri belirtilir. Örneğin aşağıdaki şekilde kamera ile pan/tilt ünitesi arasındaki kablo bağlantıları görülmektedir.

16

Şekil 1.14: Bir pan/tilt ünitesine kameranın bağlanması

17

Şekil 1.15: Hareketli kameraların çevre birimleri

18

1.2.2.4. IP (İnternet Protocol) Kamera

Şekil 1.16: IP kameralar

1.2.2.4.1. IP (İnternet Protocol)’ün Tanımı ve Çeşitleri

Bir bilgisayar terimi olan IP’nin görevi basitçe veri paketinin gitmesi gereken sisteme ulaşmasını sağlamaktır. Aynı zamanda bilgisayarların internet protokolü üzerinden çalışmasını sağlayan tanımlamalardır. IP bunu ağa dahil her sisteme tekil bir adres vererek yapar. İnternete bağlı her bilgisayarın 32 bitten oluşan ve w.x.y.z formatında bir adresi vardır (Mesela 195.174.90.8 gibi). Buna IP adresi denir. IP adresi; bir bilgisayara kullanıcı tarafından atanmış olan 32 bitlik bilgidir. Bu bilgi genelde rakamlardan oluşur.

IP adresleri 0-255 arası değerler alabilen 4 bölümden oluşur. Bu IP adresleri birbirlerinden nokta ile ayrılırlar ve her bir nokta ile ayrılmış bölüme oktet denir. Aslında bu dört bölümün her biri 8 bitlik bir sayıdır. Bilgisayarların ikili sayı sistemi ile, yani 1 ve 0’lar ile çalıştığını tekrar hatırlayın.

Ağ üzerinde her cihaz farklı bir IP adresine sahip olmak zorundadır. IP sistemi ile, donanım ve frame (çerçeve) tipi ne olursa olsun sistemler arasında veri aktarımı yapılabilir. IPV4 ve IPV6 olmak üzere iki çeşit IP adresi mevcuttur.

Örneğin; 194.27.200.20 IP adresi, dört oktetten oluşur ve her bir oktet 8 bit olarak (ondalık tabloya göre) hesaplanır. IP adresleri her zaman Ipv4 standartlarına göre 4 oktetten oluşmaktadır. IPV6’da bu değişiktir.

19

Aşağıda çok basit indirgenmiş bir IP paketinin şeklini görüyorsunuz.

VERİ TİPİ

PAKET SAYISI

ALICININ IP ADRESİ

GÖNDERENİN IP ADRESİ VERİ

IP adresleri Dinamik IP ve Statik IP olmak üzere ikiye ayrılırlar. Dinamik IP adresi, bilgisayarların bir IP ağına bağlandıkları esnada (login session) aldıkları, ağdan ayrıldıklarında bıraktıkları (log off) IP adresidir. Böylece, aynı IP adresi değişik zamanlarda değişik PC’ler tarafından kullanılabilmektedir. Statik IP adresi ise belli bir süre için bir kullanıcıya tahsis edilen IP adresidir. Ağa bağlanmadan ya da ağdan ayrılmadan (Log In/Log Off) etkilenmez, yönlendirme (Routing) amacıyla kullanılabilir.

1.2.2.4.2. Ağ (Web) Sayfasının Tanımı ve Çeşitleri

WWW, Ağ (Web), ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir. Hiper ortam, bir dokümandan başka bir dokümanın çağırılmasına olanak sağlar. Bu ortamdaki her veri, başka bir veriyi çağırabilir (link). Link, aynı doküman içinde başka bir yere olabildiği gibi, fiziksel olarak başka bir yerde (internet üzerindeki herhangi bir makinede) de olabilir. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir ağ listeleyicisinde (Web Browser) görüntülenebilir. Ağın diğer bir işlevi de, öteki bazı internet servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır.

Ağ uygulamaları (web sayfaları), ağ listeleyicilerinde (browser, gezgin, tarayıcı) görüntülenir. Ağ sayfaları, başka sayfalara ve değişik türden verilere hiper linkler içermektedir. Buralara fare ile tıklayarak, başka sayfalara, oradan da başka sayfalara geçeriz. Bu aslında çok basit bir bilgiye ulaşım modelidir. Ağ sistemleri, kullanılan platformdan bağımsızdır. Sayfaların alındığı ağ servisleri de farklı bilgisayar platformlarında olabilir. Ağ listeleyicileri ve ağ servis sağlayıcı ortamlar hemen hemen tüm dünya da vardır ve global olarak kullanımları üstel bir şekilde artmaktadır.

Ağ yapısının bu kadar çok kabul görmesinin bazı sebeplerini sıralamak gerekirse:

Ø Herşeyden önce ağ, açık bir sistem. Platform, bilgisayar, işletim sistemi vb.

bağımlı değil.

Ø Ağ üzerinden pek çok bilgi kaynağına kolayca erişilebilir.

Ø Ağ uygulamaları geliştirmek ve bunları kullanıma sunmak çok kolay. Çoğu

durumda, uzmanlık gerektirmiyor ve fazla bilgisi olmayan birisi bile ağ

sayfaları tasarlayıp kullanıma sunabiliyor.

Ø Ağ ortamları artık son derece dinamik. Java ve ActiveX kullanarak, tamamen

uyarlanabilir istemci (client) uygulamaları geliştirmek mümkün. Java

kullanarak, söz gelimi bir firma, ürün tanıtımları için, dinamik bir şekilde

20

kendiliğinden oluşan uygulamalar oluşturabilir ve sayfa içerikleri kendiliğinden

değişebilir. Bir kullanıcı, isteğine bağlı bir şekilde, bağlandığı bir veri

tabanından bilgileri istediği gibi farklı gruplarda isteyebilir (client side

corporation).

Ø Aranılan bilgilere, birtakım tarama mekânizmaları (search engines) sayesinde

kolayca ulaşılabilir.

Ağ sayfaları ağ istemcisinin (netscape, lynx, msie gibi), bir ağ servisine bağlandıktan sonra tek seferde transfer ettiği kompozit tüm verilerden oluşan html sayfasıdır. Bu sayfadaki bilgiler kompozittir, çünkü hem grafik/resim bilgileri, hem normal metin (text), hem ses, hem başka merkezlere ve başka dokümanlara linkler olabilir. Bu, o web servisinin bağlandığımızda gelen ilk sayfası ise, “site (home page)” olarak da adlandırılır. Siteler için dosya adı genellikle “default. html” ya da "index. html" olmaktadır. Aşağıdaki şekilde, bir web sitesi ve içindeki hiyerarşik hiperlink mimarisi görülmektedir. Burada, hiperlinkli her bir doküman, yukarıda tanımını yaptığımız veri yapılarından herhangi birisi olabilmektedir.

Şekil 1.17: Hiyerarşik hiperlink mimarisi

21

Web sayfaları statik web sayfaları ve dinamik web sayfaları olarak ikiye ayrılır. Statik web sayfa yapısı genelde bilgi vermeye yönelik sayfalarda kullanılır. Sayfa ziyaretçisi ile herhangi bir karşılıklı (interaktif) iletişim yoktur. Dinamik sayfalara göre yapım maliyeti daha düşüktür. Güncellemek veya yapı değişiklikleri dinamik sayfalara göre daha zordur; yüksek maliyet gerektirir. Sayfa ziyaretçilerine herhangi bir hizmet verilemez.

Şekil 1.18: Statik web sayfası

Dinamik web sayfalarında ise bu tür sayfalar geneldeasp, .php, .jsp, .shtml gibi sunucu taraflı dil uzantılarından oluşur. Sayfa ziyaretçisi ile interaktif iletişim vardır. Sayfa ziyaretçisine çeşitli hizmetler sunabilir. Site güncellemesi sizin tarafınızdan yapılabilir (örneğin: Fiyat listelerinin değiştirilebilmesi, yeni sayfaların eklenmesi, online broşür hazırlama ve tek tuşla binlerce müşteriye gönderimi ...). Web sayfalarınızda şirket amaçlarına uygun hizmetler verebilirsiniz. Şirket mamüllerini e-ticaret vasıtası ile satabilir, veya bayi ağınızı online çalışır hâle getirebilirsiniz.

Şekil 1.19: Dinamik web sayfası

1.2.2.4.3. IP Kameraların Özellikleri

IP kamera; tipik kameralarda bulunduğu gibi içerisinde lens, görüntü algılayıcı ve optik filtre bulunan ve IP (Internet Protocol) yardımıyla web server kullanarak networks üzerinden bağlantı kurularak gözetim amaçlı kullanılan kamera çeşididir.

IP kameralar bir bölgenin veya odanın görüntüsünün internet üzerinden yayınlanmasını sağlar. Hatta bu sistem o kadar yaygınlaşmıştır ki pencereden seyredilen görüntünün internet üzerinden yayınlanması amacıyla özel siteler bile kurulmuştur.

22

Şekil 1.20: Günümüzde kullanılan IP kameralar

Görüntü kalitesi herhangi bir kameranın en önemli özelliklerinden biridir. Gözetim ve izleme uygulamaları için en önemli özelliklerden biri olan görüntü kalitesi, canlı görüntülerin önem kazandığı uygulamalarda daha da ön plana çıkar.

Networks kameralar için özel görüntü işleme işlemcileri geliştirmek ve çok detaylı algoritmalar oluşturmak suretiyle, görüntü kalitesi mevcut fiyatlarla daha önce düşünülemiyecek kadar yüksek seviyelere ulaşmıştır. Sayısal teknoloji ortak teknoloji olup analog çözümlerin yerini almaya başladıkça, görüntü sıkıştırma tekniği ve yüksek çözünürlük gibi alanlarda daha da yeni, gelişmiş çözümler yer alacak, fakat mükemmellik ve başarı, tartışmasız, ilk görüntü bilgisinin nasıl elde edilip işlenileceğine bağlı olacaktır.

IP kameralar tek başlarına kullanılmaz. Tümleşik bir sistem olarak kullanılır. IP kamera normal bir kameranın özelliklerini taşıdığından gerektiğinde sabit bir kamera şeklinde de kullanılabilir. Ancak fiyat farklılıkları çok fazla olduğundan bu tavsiye edilmez.

Basit bir IP kamera sisteminde; yeteri kadar networks kamera, bilgisayar ve anahtar (switch) gerekmektedir. Eğer bu görüntü internet üzerinden yayınlanacak ise tabiki bir internet modem ve servis sağlayıcı bu sisteme eklenecektir. İhtiyaca göre bu sistemin özellikleri artacak ya da azalacaktır. Bunların yanında mutlaka kullanılacak sistemi kontrol eden ve sunucu ve alıcı bilgisayarlara ayrı ayrı kurulacak bir bilgisayar programına gereksinim vardır.

23

Şekil 1.21: Bir IP kamera uygulaması

Yukarıdaki şekilde bir IP kamera sistemi tüm elemanları ile birlikte gösterilmiştir. Aşağıdaki şekilde ise yukarıda belirtilen sisteme ait basit bir blok diyagram görülmektedir.

Şekil 1.22: IP kamera uygulamasına ait blok diyagram

24

Görüldüğü gibi dört IP kamera, bilgisayar ve anahtarlama (swicth) elemanından oluşmuş bu sistemde tüm kameraların ayrı IP numarası vardır. Bu sayede hangi kameradan bilgi geldiği belirlenir ve gerektiğinde denetleyici bu numaralara göre yapılır.

Şekil 1.23: IP kamera sistemi

İkinci şekilde ise biraz daha gelişmiş bir yapı mevcuttur. Burada IP kameralardan 3 ayrı yöntem ile bilgi iletimi mevcuttur. Bunlar bilinen klasik cat5/6 kablo ile iletim, fiber optik kablo ile iletim ve RF sinyalleri ile iletimdir. Bu sistemler ortada bir anahtar (switch) ya da yönlendirici (router) tarafından birleştirilip kontrol ve arşivleme kısmına iletilmekte ve buradan gerekli izlenim gerçekleşmektedir.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu sistemler ile birlikte mutlaka kullanılması gereken, sistem elemanları ile kullanıcı arasında bir ara birim olan bilgisayar yazılımı bulunmalıdır. Bu programlar kullanılan kayıt kartlarına göre birçok değişik özellikte bulunmaktadır ve alınan sistemle birlikte kurulum ve kullanım için gerekli bilgiler verilmektedir. Aşağıdaki şekilde, herhangi bir programın arayüzü görülmektedir. Bu şekilden bir IP kamera kontrol konsolundan ne gibi özelliklerin olabileceğini görebilirsiniz.

25

Şekil 1.24: IP kamera kontrol konsolu

26

1.3. Kamera Lensleri Lensler bir CCTV sistemin tasarımında önemli bir rol oynamaktadır. Lenslerin temel

işlevi bir alandan yansıyan ışığı toplamak ve kameranın görüntüleyici ünitesinde net, berrak bir görüntü odaklamaktır. Genellikle, bir lensten geçen ışık ne kadar fazlaysa resim kalitesi de o kadar yüksek olmaktadır.

Lensler kullanılacakları kameraların ve çevrenin özelliklerine göre seçilir. Lenslerin formatları 1/3”, 1/2”, 2/3” veya 1” olabilir. Bir lensin bir kamerada kullanılabilmesi için formatının kameraya eşit veya büyük olması gerekir. 1/2” formatındaki bir lens, 1/2” ve 1/3” bir kamerada kullanılabilir, ama 1/3” formatındaki bir lens sadece 1/3” bir kamerada kullanılabilir. Lensler bağlantı şekline göre C-MOUNT, CS-MOUNT şeklinde adlandırılır. Lens seçimi özelikle çok önemlidir, çünkü görüntüleyicide oluşacak olan resmin boyutunu, şeklini ve netliğini doğrudan etkilemektedir. Alana olan mesafe, odak uzaklığı, arzulanan görüş alanı, ışıklandırma ve format gibi faktörlerde kamera görüntüleyicisi üzerindeki görüntünün boyutunu ve netliğini etkilemektedir.

Lenslerde görüş alanı önemlidir. Görüş alanı belirli bir lens tarafından oluşturulan resim boyutu (en ve boy), kamera görüntüleyici boyutu ve nesneye olan mesafenin bileşimidir. Eğer, görüş alanı uygun değilse görüş alanını artırmak ve azaltmak için farklı bir lens (örneğin geniş açılı lens, tele, vb.) kullanmanız gerekebilir. İstenilen bir görüş alanı oluşturmak için gerekli olan uygun görüntüleyici boyutu, lens ve mesafe bileşimlerini hesaplamakta kullanılan tablolar mevcuttur. Aşağıdaki şekil görüş alanı ve lens seçiminin önemini anlatmaktadır. İncelendiğinde ilk resimde uzaktan gelen kişinin tanınmadığı, sadece birisinin geldiği görülür. İkinci resimde ise eşkalin tanımlanabildiği ancak yüzünün belirlenemediği görülmektedir. Son resimde ise artık kişinin yüzünün tam olarak belirlendiği görülmektedir.

Şekil 1.25:Görüş alanı ve lens seçimi

Bir merceğin ışık toplama kapasitesi lens açılışı (apertürü) ile odak uzaklığı arasındaki ilişkiye bağlıdır. f simgesiyle gösterilen ve genel olarak "F- Stop" adıyla bilinen bu ilişki lenslerin kenarında ya da önünde basılıdır. F- stop sayısı ne kadar düşükse azami lens açılışı ve merceğin kamera görüntüleyicisine ışık geçirme yeteneği o kadar büyüktür.

Örneğin, f/ 1.2 F-sayısı seviyesinde bir lens f/ 4.0 seviyesindeki bir lensten çok daha fazla ışık geçirir. F- sayısı düşük olan lens, hızlı bir lens olarak adlandırılır.

27

Uygun lens seçimi yaparken göz önünde tutulması gereken bir diğer husus da alan derinliğidir. Alan derinliği cismin önünde ve arkasındaki odak alanıdır. Yani, bir cisim üzerinde odaklandığınızda cismin önünde ve arkasındaki belirli bir alanda, cismin kendisi kadar net görünmese de, odak içinde olacaktır. Alan derinliği, lens uzunluğuna, lens açısına ve kamera ile cisim arasındaki mesafeye göre artar ya da azalır.

Satın alma ve planlamada karar verilirken bu faktörler göz önüne alınmalıdır. Zira alan derinliği görüntü kalitesini etkileyebilir (ve cismin tanınmasına ve yakalanmasına engel olabilir). Eğer, alan derinliği önemliyse yapay ışıklandırmayı artırmak ya da telefoto lensler yerine normal lensleri haiz kameralar tesis etmek gibi seçenekleri de araştırabilirsiniz.

Lens seçiminin diğer bir ölçütü de montaj (mount) tipidir. Lensler montaj tipine göre, ikiye ayrılırlar:

Ø C-montajlı lensler

Ø CS- montajlı lensler olarak ikiye ayrılırlar.

C- montajlı bir lens, C montajlı bir kamerada veya CS montajlı bir kameraya 5 mm’lik adaptör ring takılarak kullanılabilir.

CS montajlı bir lens CS montajlı bir kamerada kullanılır. Fakat C montajlı bir kamerada kullanılamaz. Son yıllarda üretilen tüm kameralar hem C montajlı hem de CS montajlı lens takılabilecek şekilde üretilmektedir.

Lensin odak uzaklığı, gördüğü alanın genişliğini belirler. Odak uzaklığı arttıkça lensin görüş açısı daralır. Birimi milimetre olarak verilir. Odak uzaklığına göre lensler, şöyledir:

Ø Sabit odak uzaklıklı lensler

Ø Değişken odak uzaklıklı (varifocal) lensler, (3.5-8mm arasında 5.5-33 mm

arasında gibi)

Ø Zumu el ile yapılan lensler, odak uzaklıkları geniş bir aralıkta değişebilir. (6-

36mm, 6:1 gibi)

Ø Zumu motorlu lensler (zumu el ile yapılan lenslerle prensipte aynıdır ama odak

uzaklığını değiştirmek için lensin içindeki motor kullanılır.)

Sabit odaklı bir lens sabit odak uzaklığına, sahiptir, değişken odaklı bir lens ise odak uzaklığını değiştirebilir. Odak uzaklığı merceğin optik merkezinden merceğin arkasında bulunan bir odak noktasına olan uzaklıktır. Bu uzaklık lens üzerinde (milimetre cinsinden) yazılıdır ve lens tarafından oluşturulan görüş alanını ifade eder.

Sabit odaklı lenslerin geniş, orta ve dar görüş alanı bulunan tipleri mevcuttur. "Normal" odak uzunluğuna sahip bir lens insan gözü tarafından oluşturulan görüş alanını yakınlaştıran bir resim üretir. Geniş açılı bir lens kısa bir odak uzaklığına sahiptir, bir telefoto lens ise uzun bir odak uzaklığına sahiptir. Belirli bir görüş alanı için sabit bir lens

28

seçerken görüş alanını değiştirmek istediğinizde merceği değiştirmeniz gerekeceğini akılda tutmalısınız.

Hem geniş sahneler hem de yakın çekimler gerekli olduğunda en iyi seçim bir değişken odaklı ya da zum lenstir. Bir zum lens odak uzaklığını geniş açıdan telefotoya değiştiren ama bu arada odağı kameranın görüntüleyicisi üzerinde tutan lens unsurlarının bir bileşimidir. Bu sayede, görüş açısını tek bir lensle geniş, orta ve dar açılar arasında Odak uzaklığı lensler için en önemli parametredir. Bir objenin tamamın görüntüsünün değiştirmeniz mümkün olur.

Oluşturulacağı yer CCD’dir. Odak uzaklığını bir objenin genişlik ve yüksekliğine göre ayarlarız/hesaplarız.

Nesnenin genişlik olarak odak uzaklığı = Nesnenin kameradan uzaklığı * CCD genişliği / (Nesnenin genişliği + CCD genişliği) Nesnenin yükseklik odak uzaklığı = Nesnenin kameradan uzaklığı* CCD yüksekliği /

(Nesnenin yüksekliği + CCD yüksekliği)

Şekil 1.26: Görüş alanı ve lens seçimi

29

Farklı uygulamalar için aşağıda verilen tabloyu inceleyiniz.

Kamera ile Barkod Tanıma Objenin Genişliği=30mm Çalışma Uzaklığı=300mm CCD Format =1/4" (CCD Genişliği 3.2mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 300x3.2/(30+3.2) =28.9 mm

Plaka Tanıma Sistemi Objenin Genişliği=600 mm Çalışma Uzaklığı=10 000 mm CCD Format =1/4" (CCD Genişliği 3.2 mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 1000x3.2/(300+3.2) =53 mm

Kamera ile Meyve Tasnifi Objenin Genişliği=200mm Çalışma Uzaklığı=1000mm CCD Format =1/3" (CCD Genişliği 3.6mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 1000x3.6/(200+3.6) =17.7 mm

Göz Tanıma Sistemi Objenin Genişliği=50 mm Çalışma Uzaklığı=350 mm CCD Format =1/2" (CCD Genişliği 6.4 mm) Odak Uzaklığı (Focal Length)= 350x6.4/(50+6.4) =39.7 mm

30

Aynı şekilde ortamdaki ışık şartlarına göre lensin iris kontrolü önem kazanır. İnsan gözünde iris ortamdaki ışık miktarı arttıkça göze gelen ışığı normal seviyede tutmak için kısılır, azaldıkça daha fazla ışık almak için açılır. Lenslerdeki irisin çalışma prensibi de aynıdır. Lensler iris kontrollerine göre dört çeşittir:

Ø Sabit iris lensler

Ø Manuel iris lensler

Ø Motorlu iris zum lensler

Ø Otomatik iris lensler (Görüntü sürücü (Video drive) veya DC sürücü (drive))

Sabit iris lensler genellikle ortamdaki ışık miktarının değişmediği yerlerde kullanılır. Sabit ayarlı geldiğinden herhangi bir değişiklik yapılmadan doğrudan kameraya bağlanır. Bu tür lenslerin kullanımında deneme yanılma yolu ile en net görüntünün alındığı lens seçilir. Ancak herhangi bir ışık değişiminde bu tür lenslerde görüntü alımı kalitesi çok düşer.

Şekil 1.27: Sabit iris lens

Manuel iris lenslerin sabit iris lenslerden tek farkı kameraya yerleştirilirken bir ayar yapılmasına izin vermesidir. El ile ortamın ışık seviyesine en yakın nokta seçilerek en net görüntü elde edilir. Böylece sabit iris lenslerin net görüntü alamayacağı ara ışık değerlerinde net bir görüntü elde edilmiş olur. Ancak ışık seviyesindeki değişmede yine görüntü kalitesi düşecektir.

Şekil 1.28: Manuel iris lens

31

Otomatik iris lensler kameraya gelen ışığı otomatik olarak ayarlayan lenstir. Lensin içinde ufak bir motor ve kuvvetlendirici bulunur (video drive) ve kameradan gelen bir kontrol işareti yardımı ile resim-görüntü işaretinin seviyesini sabit bir değerde (Vp-p) tutmaya çalışır. Lensin üzerinde, "tepe (peak)" ve "ortalama (average)" olarak değişen ışık şartlarına göre kullanmak için iki el ile yapılan (manuel) kontrol birimi bulunur. Otomatik iris lensler kameraların üzerinde bulunan otomatik iris konnektör girişlerine bağlanırlar. Görüntü sürücü (video drive) lenslerde 3 kablo (VCC, iris video, GND) bulunur. Lens üzerinde seviye (level) ve ALC ayarları bulunur. ALC; otomatik irisli lenslerde peak/average kontrolü olarak da bilinir. Bu ayar "peak" yapılırsa ekrandaki parlak bölgeler daha detaylı, "average" yapılırsa da karanlıkta kalmış bölgeler daha detaylı görülür.

Montajı yapılacak kameraların bulunduğu bölgelerdeki ışık yoğunluğunun gün içerisinde çok farklılıklar göstermesi durumunda (örneğin, sabahları güneş ışığını karşıdan alan kameralar veya akşamları aydınlatmalardan gelen ışıklardan etkilenen kameralar) otomatik iris lens kullanılması gerekir. Kameralarda kullanılacak lenslerin bu özelliklere sahip olmaması durumunda, izlenen bölgelerdeki ışık değişimlerinde izleme yapılmasının zorlaşması, ışığın lense direkt olarak gelmesi durumunda görüntünün tamamen kaybolması gibi problemlerin söz konusu olabileceğini unutmayınız.

Şekil 1.29: Otomatik iris lens

Motorlu iris zum lensler genellikle çok profosyenel güvenlik uygulamalarında kullanılırlar. Burada motor vasıtasıyla odak uzaklığını değiştirerek görüntüyü hem büyütür hem de yeni boyutuna göre en uygun ışık kontrolü otomatik olarak yapılmış olur. Motorlu iris zum lenslerin en önemli dezavantajları ağırlığı, ebatları ve fiyatlarının yüksek olmasıdır.

Şekil 1.30: Motorlu zum lens

32

Lens seçimi özelikle çok önemlidir, çünkü görüntüleyicide oluşacak olan resmin boyutunu, şeklini ve netliğini doğrudan etkilemektedir. Alana olan mesafe, odak uzaklığı, arzulanan görüş alanı, ışıklandırma ve format gibi faktörlerde kamera görüntüleyicisi üzerindeki görüntünün boyutunu ve netliğini etkilemektedir

1.4. CCTV Sistemlerinde Görüntü İletim Teknikleri

İletim aracının işlevi görüntü sinyalini kameradan monitöre taşımaktır. Günümüzde pek çok görüntü iletim yöntemi mevcuttur. Her teknolojinin kendi avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Uygulamalardaki değişen ihtiyaçlara göre aynı CCTV sisteminde kullanılabilen değişik görüntü iletim teknolojileri bulmak mümkündür.

İletim aracının seçimi, mesafe, ortam, maliyet ve tesis yerleşimi gibi faktörlere bağlıdır. Bunlara ilaveten, hemen hemen tüm iletim yöntemleri değişik biçimlerde oluşan etkilerden (enterferans) ya da kayıplardan zarar görürler. İyi tasarımın özü bu etkileri en aza indirgemektir. Günümüzde uygulanmakta olan görüntü iletim araçlarından bazıları arasında, koaksiyel kablo, fiber optik, telefon hatları, mikrodalga, kızıl ötesi ışın ve radyo frekansı sayılabilir.

Kapalı devre televizyon (closed circuit TV-CCTV) diye adlandırılan güvenlik kamera sistemi, özel kablolara ihtiyaç duymaktadır. Her ne kadar, bir koaksiyel kablo ve yanında da 3-4 adet kablo çekilebilinirse de bunun estetik ve ekonomik olmadığı ortadadır. Bütün bu ihtiyaçların bir kablo kılıfı altında toplanması neticesinde bu kablolar CCTV kablosu adını almıştır. Bir koaksiyel kablo, kamera ile monitör arasında sürekli bir fiziki bağlantı - ya da kapalı devre- sağlayan bir kablodur. Bu kablo yakındaki herhangi bir elektronik cihaz ya da elektrik kablolarından gelebilecek olan etkileri (enterferansı) en aza indirmek için kaplanmıştır.

Şekil 1.31: Bir koaksiyel kablonun iç yapısı

33

Resim sinyaline başka bir sinyalin karışmaması için canlı ucun korunması gerekir. Koaksiyel tip kablolar resim sinyali taşımada idealdir. Koaksiyel kabloların ortasında kalın bir tel şeklinde veya çok telli bir kablo bulunur. Bu telin etrafı kalın plastik izolasyon ile kaplıdır. Plastiğin dışında ise birbirine saç örgüsü gibi sarılmış bakır tel bulunur. Bu tel bütün gövdeye sarılmış şekildedir. Bu saç örgüsü modeli, kablonun kırılmaması, küçük ölçülerdeki ezilmelerde bile sinyalin taşınabilmesi içindir. Ayrıca en fazla elektron iletişimini sağlar.

Şekil 1.32: BNC konnektörleri

Bu tip kabloların uçlarında ise BNC konnektörü adı verilen bir uç bulunur. Bu adaptörün özelliği en iyi iletimi sağlaması, sağlamlığı ve takıldığı yerden çıkmamasıdır. Birbirine geçirilen ve çoğaltılan birçok modeli üretilmiştir. CCTV sistemlerinde kullanıldığı bazı yerler, şunlardır:

Ø Kamera – monitör

Ø Resim kayıt cihazı – monitör

Ø Resim kayıt cihazı - resim kayıt cihazı

Ø Monitör – monitör

Ø Kamera – video

Ø BNC kablosu - BNC kablosu ( sinyal çoğaltma )

34

Şekil 1.33: BNC konnektörü takılmış çoklu (multi) kablolar

Güç ve pan/tilt motorlarının hareketleri gibi değişik uygulamalarda da ilave kablo çekimi gerekmektedir. Bu ek maliyet ve işçilik çıkardığından günümüzde artık CCTV sistemlerinde CCTV kablosu adı verilen ve ihtiyaca göre özellikleri artan kablolar kullanılmaktadır. Bu kabloların içinde bir adet 75 ohm'luk düşük kayıplı koaksiyel kablo ve gerekli sayıda 0,22 veya 0,50 mm² kesitli damarlar mevcuttur. İsteğe bağlı olarak, Alüminyum folyo ekran ve topraklama teli de ilave edilmektedir.

Piyasada standart olarak: 1 koaksiyel + 1 adet 0,50 mm² kırmızı damar + 3 veya 4 adet 0,22 mm² damar bulunan kablolar mevcuttur. Bu kablolarda topraklama teli ve alüminyum folyo ekranlama vardır. İlave olarak, özel gereksinim duyduğunuz sayıda kontrol damarı eklenebilmektedir.

Şekil 1.34: CCTV kabloları

35

Diğer yöntem olan fiber optik kablo teknolojisi günümüzde hızla gelişmektedir. Fiber optik teknolojisi elektronik görüntü sinyallerini darbeli, ya da lazer ışığa dönüştürür ve onu cam çubuğun (fiber optik kablonun) bir ucuna iletir. Öteki uçta bir alıcı darbeli ışığı tekrar, monitörde görüntülenebilecek bir elektronik sinyale dönüştürür. İletim nakil hattındaki su ya da aynı hattan iletilen yüksek gerilim gibi herhangi bir harici etkiden (enterferansdan) etkilenmez. Fiber optik kablolar geniş bir sinyal kapasitesine (bant genişliğine) sahiptir ve kopuk bir fiber kablodan kıvılcım çıkma ihtimali yoktur. Bu nedenle, en yanabilir ortamlarda bile tesiste yangın çıkma tehlikesi mevcut değildir. Fiber optik uzun mesafelerde geniş iletimler için ekonomiktir.

Şekil 1.35: Fiber optik kablolar

Görüntüyü uzun mesafelere internet ortamından iletmek istediğimizde genelde telefon hattını kullanırız. Bir telefon hattı görüntüyü sinyal iletimi olmaksızın bir kilometreye kadar varan mesafelere iletebilen standart bir kablo çiftidir. Bu tahsis edilmiş hat, verici (kamera) ile alıcıyı (monitör) birbirine bağlar. Özel iletim ve alıcı cihazların kullanımı ile görüntü sinyallerinin iletimi için standart telefon hatlarının kullanımı mümkün olmaktadır.

Şekil 1.36: Tek damarlı telefon kabloları

36

Mikrodalga, yerinde olduğu takdirde, siyah beyaz ya da renkli resim görüntülerinin aktarılması için çok etkili ve düşük maliyetli bir yöntem olabilir. Mikrodalga resim ve veri sinyallerini yüksek radyo frekans sinyallerine dönüştürür ve bunları bir noktadan ötekine hava boşluğu ve uzay aracılığıyla iletir. Daha sonra bir alıcı bunları yeniden resim ve veri sinyallerine dönüştürür ve görüntüyü monitöre yansıtır. Bir görüş hattı üzerinde iyi kalitede bir iletim elde edilebilir. Mikrodalga teknolojisi resim-görüntü iletimi için geniş çaplı bir dalga boyu sağlamaktadır, ne var ki çevre koşullarından etkilenebilir. Kamera ile monitör yerleşimleri arasında kablo bağlantısı kurulamadığı ya da bunun çok pahalı olduğu durumlarda pratik bir tercih olabilir. Mikrodalga iletimi FCC tarafından düzenlenir ve bunun için ruhsat alınması gerekmektedir. Mikrodalga ile iletişim aşağıda görülen elemanlarla gerçekleşir.

Şekil 1.37: Mikrodalga iletim

Fazla kullanılmasa da kızıl ötesi lazer teknolojisi, uygulamada mikrodalga teknolojisine benzer olmakla birlikte aynı genişlikte dalga boyu imkânı sağlamamaktadır. Bir kızıl ötesi lazer ışını resim sinyalini çok uzakta olmayan alana iletir. Verici dar görüş alanı hedefini sürdürebilmek için iyi yerleştirilmeli ve korumalı olmalıdır. Mikrodalga teknolojisinde olduğu gibi kızıl ötesi lazer iletiminin performansı da çevre koşullarından etkilenir. Ancak mikrodalgadan farklı olarak bunun için herhangi bir ruhsat alınması gerekmemektedir.

1.5. Kameralarda Muhafaza Üniteleri ve Montaj Ayakları

CCTV kameralarının kullanımında bazı çevre elemanlarına ihtiyaç vardır. Bu çevre elamanları kameranın bağlanacağa yere ortama ve hava koşullarına göre farklılıklar gösterebilir.

37

Şekil 1.38: Kamera kullanımı için gerekli çevre elemanları

CCTV kameraları dış etkenlerden korunmak için mutlaka bir muhafaza içerisine almak gerekir. Bu elamanlara kamera muhafaza üniteleri denir. Kamera muhafazası, içine güvenlik kamerasının monte edildiği, kamerayı toz, rutubet, nem, su, aşırı sıcak ve aşırı soğuktan ve insan müdahâlelerinden koruyan, genellikle alüminyum ve benzeri metal malzemeden üretilen, önünde cam pencere, arkasında kamera kablosu ve besleme kablosu giriş delikleri bulunan özel bir kutudur.

CCTV kamera muhafazaları, dahili kamera muhafazaları ve harici kamera muhafazaları olmak üzere iki ana grupta ele alınır.

Şekil 1.39: Kamera muhafaza üniteleri

38

İç mekânlarda kullanılan muhafazalarda herhangi bir aksesuar bulunmayabilir. Dış mekânlarda kullanılan muhafazalarda ise güneş ışıklarına karşı güneş siperliği (sun shield) soğutucu-ısıtıcı fan bulunabilir. Muhafazaların hangi ortamda kullanılacağı koruma sınıfı (index of protection-IP) denen şartlara bağlıdır. Örneğin; IP65 korumasına sahip bir muhafazanın içine hiçbir şekilde toz girmez ve sert yağmur karşısında içine su sızdırmaz.

Kamera muhafaza üniteleri aşağıdaki şekillerde üretilir:

Ø Standart kamera muhafazaları

Ø Isıtıcılı kamera muhafazası

Ø Isıtıcılı ve fanlı kamera muhafazası

Muhafaza seçiminde kullanılacak ortama uygun muhafaza seçilmelidir. Ortamın toz, nem, güneş ışığı durumu, sıcaklık şartları göz önüne alınarak kamera muhafazası seçilmesine dikkat edilmesi gerekir. Aşağıdaki şekilde profesyonel bir kamera muhafazasının açık şekli görülmektedir.

Şekil 1.40: Kamera muhafaza ünitesinden bir görünüş

39

Kamera muhafaza montajında bazı dikkat edilecek konular vardır. Bunlar:

Ø Atmosfer şartları göz önüne alınarak, rüzgar gücü etkisi dikkate alınıp muhafaza

ayağı ve muhafaza montajı fiziksel mukavemet sağlamalıdır.

Ø Kamera lensine doğrudan güneş ışığı gelmemesi için en az 15 derece açıyla

aşağıya bakmalıdır.

Ø Kablo giriş delikleri toz, nem, su girişine izin vermeyecek şekilde izole

edilmelidir.

Ø Kullanılacak ortama uygun kamera muhafazası seçilmelidir. Nem ve yağmur

etkisinin ağır bastığı yerlerde özellikle alüminyum kamera muhafazası tercih

edilmelidir.

Kamera muhafaza ünitelerinden başka kameraları bulunacakları ortama yerleştirmemize ve orada sağlıklı bir biçimde durmasına yarayacak diğer çevre birimimiz ise kamera montaj ayaklarıdır. Kamera montaj ayakları kameraların, tarama ünitelerinin ve muhafazaların duvara ya da tavana montajları için özel olarak üretilirler. Bu ayaklar (tarama ünitesi ayağı hariç) tümü monte edilecek kameranın istenilen görüş pozisyonuna ayarlanmasını sağlayacak, hareketli mafsallara sahiptirler ve birçok çeşitte ve şekilde olabilirler. Aşağıdaki şekilde günümüzde kullanılan kamera ayaklarına örnekler verilmiştir.

40

Şekil 1.41: Kamera ayakları

41

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler Ø Kapalı devre kamera sistemleri

uygulamasını yapacağınız alan için uygun kamerayı seçiniz.

Ø Seçilen kameraya uygun lensi seçiniz.

Ø Kameranın bağlantısını yapınız.

Ø Kullanılacak donanımın tekniği hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olunuz.

Ø Fiziki şartların kablolu sisteme mi kablosuz sisteme mi uygun olduğuna karar veriniz.

Ø Pan/tilt sisteminin bağlantısını yapınız.

Ø Joistikli klavyenin bağlantısını yapınız.

Ø IP kameraların çevre birimlerine bağlantısını yapınız.

Ø Kamera muhafaza ünitelerini tespit ediniz.

• Kamera seçimini yaparken ortamın fiziki şartlarını, bilgi iletim yöntemlerini, izlenecek alanı mutlaka göz önüne alınız.

• Lens seçerken uygulama faaliyetine göre farklılıklar gösterebileceğini unutmayınız.

• Kameranın bağlantısını yaparken kameraya göre kataloglardan faydalanınız.

• Çok fazla duvar ya da engel varsa kablosuz iletim yöntemini tercih etmeyiniz.

• Pan/tilt sistemlerinde görülmek istenen açıları belirleyerek uygun motor seçiniz.

• Her IP kamera için ayrı bir IP numarası vermeyi unutmayınız.

• Her sisteme ve fiziki şartlara göre farklılıklar göstereceğinden ortamı ve mekânı görmeden seçiminizi yapmayınız.


42


Aşağıdaki soruları cevaplayarak faaliyette kazandığınız bilgi ve becerileri ölçünüz. A. FAALİYET ÖLÇME SORULARI

Aşağıdaki sorularında doğru olan şıkları işaretleyerek değerlendiriniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi bir kamera çeşidi değildir? A) Dome kamera B) Sabit kamera C) Zum kamera D) IP kamera

2. Bir görüntü sisteminde uygun kamera ve lens seçimi sırasında aşağıdaki hususlardan hangisi dikkate alınmamalıdır? A) Lens B) Maliyet C) Marka D) Işık miktarı

3. Aşağıdakilerden hangisi CCD’lerin işlevinden birisi değildir? A) Işığı elektron şarjına çevirmek B) Şarjı geçici bir süre için depolamak C) Şarjı transfer etmek D) Transferi bitirmek

4. Aşağıdakilerden hangisi CCD teknolojisinin dezavantajı değildir? A) Düşük arka plan gürültüsü B) Daha pahalı üretim C) IP kameralara uyumu D) Parlak ışık izi

5. Aşağıdakilerden hangisi dome kameraların avantajlarından biri değildir? A) Caydırıcılık B) Ekonomi C) Estetik görünüm D) Piyasada çok bulunması

6. Aşağıdakilerden hangisi lenslerin iris kontrollerinden birisi değildir? A) Manuel iris lensler B) Motorlu irisli zum lensler C) Otomatik iris lensler D) CCD iris lensler

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. 7. (….) Siyah/beyaz kameralar, ışığı az ortamlarda renkli kameralara oranla daha iyi

sonuçlar vermez.

8. (….) Kapalı devre kamera sistemlerinde kullanılan sabit kameraların görüş açılarının

yeterli olmadığı, geniş alanlarda dome kameralar kullanılır.


43

9. (….) Auta dome kameralar, pan-tilt kameralara göre daha yavaştır.

10. (….)Drop ceiling mount asma tavana gömme montaj anlamına gelir.

11. (….)Pan/tilt sistemler kameraya hem yatay hem de dikey hareket vermek için

kullanılır.

12. (….)Bir bilgisayar terimi olan IP’in görevi basitçe veri paketinin gitmesi gereken

sisteme ulaşmasını sağlamaktır.

13. (….)IP adresleri 0-255 arası değerler alabilecek 3 bölümden oluşur.

14. (….)Web sayfaları statik web sayfaları ve dinamik web sayfaları olarak ikiye ayrılır.

15. (….)IP kameralar tek başlarına kullanılmaz. Tümleşik bir sistem olarak kullanılır.

16. (….)IP sistemler ile birlikte mutlaka kullanılması gereken, sistem elemanları ile

kullanıcı arasında bir ara birim olan bilgisayar yazılımı bulunmalıdır.

17. (….)Bir lensin bir kamerada kullanılabilmesi için formatının kameraya eşit veya

küçük olması gerekir.

18. (….)Görüş alanı belirli bir lens tarafından oluşturulan resim boyutu, kamera

görüntüleyici boyutu ve nesneye olan mesafenin bileşimidir.

19. (….)Bir merceğin ışık toplama kapasitesi lens açılışı ile lens çeşidi arasındaki ilişkiye

bağlıdır.

20. (….)Otomatik iris lensler kameraya gelen ışığı otomatik olarak ayarlayan lenstir.

21. (….)Resim sinyaline başka bir sinyalin karışmaması için canlı ucun korunmasına

gerek yoktur.

22. (….)Fiber optik teknolojisi elektronik görüntü sinyallerini darbeli, ya da lazer ışığa

dönüştürür.

23. (….)CCTV kamera muhafazaları, dahili kamera muhafazaları ve harici kamera

muhafazaları olmak üzere iki ana grupta ele alınır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

44

B. PERFORMANS TESTİ Bir arkadaşınızla birlikte, yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre

değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ Modülün Adı Amaç

Kapalı Devre Kamera Kontrol Sistemleri Bağlantıları Modülü Öğrencinin, bu modül için gerekli donanım imkânı sağlandığında, her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemleri malzeme bağlantılarını yapabilmesi

Modül Eğitimini Alanın: Adı ve Soyadı

AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekleştirirken aşağıdaki kontrol listesini bir arkadaşınızın doldurmasını isteyiniz. Sadece ilgili alanı doldurunuz. Aşağıda listelenen davranışların her birinin arkadaşınız tarafından yapılıp yapılmadığını gözlemleyiniz. Eğer yapıldıysa evet kutucuğunun hizasına X işareti koyunuz. Yapılmadıysa hayır kutucuğunun hizasına X işareti koyunuz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

1 Sistem için araç, gereç ve ekipman ihtiyacını belirlediniz mi?

2 Çalışma sahasında teknik verileri topladınız mı?

3 Fiziki şartlara göre sistemin kablolu ya da kablosuz olmasına karar verdiniz mi?

4 Sisteminize uygun kamerayı seçebildiniz mi?

5 Kameranın bağlantılarını yapabildiniz mi?

6 Uygun kamera lensini seçebildiniz mi?

7 Kameraya uygun muhafaza ünitesi seçip kamerayı içine yerleştirebildiniz mi?

8 Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi?

9 Çalışma alanını ve aletleri tertipli-düzenli kullandınız mı?

10 Sistemin montaj alanının temizlik-düzenine dikkat ettiniz mi?

11 Zamanı iyi kullandınız mı?

DÜŞÜNCELER

C. UYGULAMA DEĞERLENDİRMESİ

Yaptığınız değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı “evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

45


Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatlarında kullanılan

kameralardan gelen sinyalin işlenmesi ve görüntülenmesi için gerekli tüm çevre elemanlarının çeşitlerini öğrenecek ve bu elamanları kullanabilme yeterliği kazanacaksınız.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlar olmalıdır:

Ø Güvenlik sektöründe kullanılan devre elamanları nelerdir. Bu elamanlar sisteme

ne gibi özellikler getirmektedir?

Ø Günlük hayatta kullandığımız televizyon ile monitör arasında ne gibi farklılıklar

vardır?

Ø Herhangi bir dijital bilgiyi kaydetmek istediğimizde ne gibi elemanlar

kullanabiliriz?

Araştırma işlemleri için internet ortamında araştırma yapmanız ve güvenlik kameralarının satıldığı mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca kapalı devre kamera kontrol sistemleri tesisat ve montajı yapan kişiler ve elektrik projeleri çizen mühendislik firmalarından ön bilgi edinip sınıfta tartışınız.

2. CCTV SİSTEMLERİNDE KULLANILAN DİĞER ELEMANLAR

2.1. Monitör

Monitörler kameranın üzerinde oluşan görüntünün resim sinyaline çevrildikten sonra, çeşitli ekipmanlardan geçerek ekran üzerinde görülmesini sağlayan elemanlardır. CCTV monitörler televizyonlara benzer, farkı tüner katının olmamasıdır. Sisteme ve ihtiyaca göre siyah-beyaz ve renkli olabilir, ekran büyüklükleri değişebilir ( 9 /12 / 14 / 17 / 21 / 25 inch vs. olabilir ).

Sistemde kullanılan ekipmanlara göre monitör seçimi önem kazanır. Sistemde birden fazla kamera varsa ekranı bölmek için dörde bölücü (quad) veya çoklayıcı (multiplexer) kullanılır, bu durumda ekran boyunun büyütülmesi gereklidir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

46

Şekil 2.1: Bir güvenlik monitörünün basit olarak gösterimi

Tam ekran izlemek için 9” veya 12” monitör yeterliyken quad ekran için 14” veya 15”, 9’lu ve 16'lı ekran formatları için 17” veya 21” monitör kullanmak gereklidir. Monitörlerde sonlandırma hataları, topraklama hataları veya monitörlerin yerlerinin ve boyutlarının yanlış seçilmesi yapılan en genel hatalardır.

Şekil 2.2: Güvenlik monitörleri

Monitör, kamera tarafından gönderilen iletilmiş görüntü sinyalini alır ve onu bir katot ışın tüpü (CRT) üzerine yansıtarak bir görüntü oluşturur. İşlev olarak bir televizyona benzemekle birlikte CCTV monitörü daha yüksek çözünürlük (daha iyi resim kalitesi) sağlar.

Çözünürlük seviyesi kamera ya da monitörün oluşturabildiği toplam yatay satır sayısını ifade eder. Ekrandaki çizgi sayısı ne kadar çoksa resim görüntüsü de o kadar iyi olacaktır. CCTV monitörleri 700 ila 800 çözünürlük çizgisi sağlarken televizyon cihazları ortalama 300 çözünürlük çizgisine sahiptir.

47

Şekil 2.3: Günümüzde kullanılan güvenlik monitörleri

Operatör açısından monitörlerin sayısı ve yerleşimi tasarımın ilk aşamalarında dikkatle incelenmelidir. Monitör izleme işlevini etkileyen birkaç değişik faktör vardır: Monitör boyutu (9 " ve 14" en yaygın boylardır), izleyen kişinin oturduğu yere göre yerleşimleri ve açıları, monitörlerin sayısı ve monitörün kalitesi (çözünürlüğü) her durumda, konsol tasarımında yeterli büyüme imkânı göz önünde tutulmalıdır. Şunu da belirtmek gerekir ki, tüm monitörler ısıyayarlar. Monitör ister bir masa üzerinde isterse bir konsolda olsun, yeterli havalandırma ve soğutma muhakkak sağlanmalıdır.

CCTV sistemlerinin büyük çoğunluğu hem tahsis edilmiş monitörleri hem de çağrı yani değiştirilebilir monitörleri kullanırlar. Tahsis edilmiş bir monitör sadece tek bir kameradan alınan görüntüleri gösterir. Çağrı monitörü ya da değiştirilebilir monitör ise operatörün monitör üzerinde farklı kameraları "çağırmasını" ya da birinden ötekine geçmesini mümkün kılar. Genel olarak, çağrı/ değiştirilebilir monitörler tahsis edilmiş monitörlerden daha büyüktür ve operatörün kamera görüntülerini daha ayrıntılı olarak incelemesini sağlarlar. Çağrı monitörleri/ değiştirilebilir monitörlerin kullanımı için bazı görüntü değiştirme devre anahtarları gereklidir. Aşağıdaki şekilde bir güvenlik monitörünün önden ve arkadan görüntüsü görülmektedir.

Şekil 2.4: Güvenlik kamera bağlantı portları

48

Monitörlerin arka bölümünde “H / L” seçenekli anahtar (switch) bulunur. Bu anahtar 75 ohm sonlandırıcıdır. H = sonlandırılmamış, L = sonlandırılmış anlamına gelmektedir. IN girişinden girilen görüntü sinyali, aynı zamanda 2.nci bir monitöre OUT çıkışı sayesinde gönderilebilir. Bu durumda anahtar H durumuna getirilmelidir. Eğer OUT çıkışı kullanılmayacak ise anahtar L durumunda olmalıdır. Aynı şekilde birbirine seri kullanılan monitörlerin en son monitör haricinde hepsinin anahtarı H durumunda olmalıdır. Bir monitörün göz-döngü (loop) çıkışından RG 11 kablosu ile alınan görüntü en fazla aracısız 700 metre (pratikte değişebilir ) taşınabilir.

2.2. Dörde (Quad) Bölücüler

Quad bölücü kelime anlamı olarak aynı ekranda 4 kamerayı seyretmek denilebilir. Dörtlü ekran bölücünün başlıca özelliği dört ayrı kameradan alınan görüntüleri bir araya getirip bunların hepsinin birden aynı anda tek bir monitör ekranında gösterebilme özelliğidir. Dört kameradan gelen görüntüler bir arada görüntülendiğinde her biri ekranın dörtte birini kaplar. Tek bir kameranın seçilerek bunun tam ekranda gösterilebilmesi de mümkün olmaktadır.

Şekil 2.5: Dörde (quad) bölücü

Dörde bölücülerin (quad) 220 V veya 12/24V beslemeli modelleri bulunabilir. Siyah-beyaz ve renkli modelleri mevcuttur. Video IN girişlerine kamera görüntüleri girilir. Main monitör girişine ana monitör, VCR OUT çıkışına (VCR kullanılmazsa ) dörde bölücü (quad) monitör bağlanır.

CCTV sistemlerinde aynı anda 4 kamerayı veya 4+4 şeklinde bir monitörden seyredebiliriz ve bu izlediğimiz görüntüyü video kayıt cihazı bağlayarak kayıt yapılabiliriz. Kayıt ne şekilde alınmışsa gösterim de aynı olmaktadır. Ancak VCR out çıkışı QUAD görüntülü ise kullanımdan bağımsız QUAD kaydı yapılabilir, ama playback olarak görüntüye müdahâle şansı yoktur. Genelde QUAD’lı siyah-beyaz sistemlerde 17”, renkli sistemlerde 21” monitörlerden daha iyi görüntü alındığı söylenmektedir.

49

Çoklu (multiplexer) kayıttan farklı olarak, dörtlü ekran bölücü sadece monitör ekranından görüneni verir. Görüntü kayıt cihazı dört kamera görüntüsü kaydetmekteyse bu daha sonra oynatıldığında da dört kamera görüntüsü gösterecek demektir. Kameralardan sadece bir tanesinin tam ekran boyunda gösterilmesi mümkün değildir. Aşağıdaki planda bir ev içine yerleştirilmiş dört kamera ve bunların quad ve VCR bağlantı uygulaması blok şema halinde gösterilmiştir.

Şekil 2.6: 4 kameralı dörde (quad) bölücü uygulamaları

Ne var ki, birçok dörtlü ekran bölücü bir kameraya alarm girdisi verilerek alarm harekete geçirildiğinde o kameranın tek ekran boyunda görüntülenmesine imkân veren bir alarm özelliği ihtiva etmektedir. Bu sayede önemli olayları tam ekran boyunda kaydetmek mümkün olmaktadır. Bazı birimler dörtlü ekran bölme işlemcisine sekiz kameranın bağlanmasına imkân vermektedir. Bu şekilde, ilk dört kamera birinci sayfada gösterilir ve daha sonra ikinci sayfada diğer kameralara geçiş yapılır. Bu sayede izleyici sekiz kamerayı tek bir monitörden izleyebilir, ancak bu sürekli olmaz, zira dörtlü, sayfalar arasında geçiş yapmak zorundadır.

Quad bölücülerine aynı zamanda görüntü kayıt cihazı (video) bağlamak istediğimizde; Quad bölücünün VCR OUT çıkışı, kullanılan görüntü kayıt cihazının VCR IN girişine, QUAD bölücünün VCR IN girişi, kullanılan görüntü kayıt cihazının VCR OUT çıkışına bağlanır. Topraklamanın iyi yapılması ve kamera beslemesi 12 V ise her kameraya ayrı adaptör kullanılması gerekir, eğer kullanılmazsa ekran üzerinde sağdan sola doğru giden şeritler görülür. Aşağıdaki şekilde bu bağlantı görülmektedir.

50

Şekil 2.7: Çift girişli quad bölücü uygulaması

2.3. Anahtarlar-Değiştiriciler (Switcher)

Kelime anlamı olarak anahtar/değiştirici/seçici denilebilir. Birden fazla kameranın görüntüsünü tek bir monitörde sırayla izlemek için kullanılır. Operatör istediği gibi kameraları otomatik olarak istenen sürelerde ekrana getirebilir ya da istediğiniz kameraları ister sırayla isterseniz sadece seçtiğiniz tek bir kamerayı monitörden izleyebilirsiniz. Renkli veya S/B gibi bir ayrım yoktur. Sesli modelleri de vardır. Ancak kameralardan gelen ses kalitesine bağlı olarak özellikle sesin yoğun olduğu bölgelerde sesli model seçiciler (switcher) ses bakımından istenileni verememektedir. CCTV sisteminde sesleri bir arada toplayan tek ekipmandır. 4-8-12-16 kamera bağlanabilen modelleri mevcuttur. Otomatik izlemede, kamera görüntülerinin ekrandaki sıralı geçiş süresini ayarlayabilme imkânına sahiptir.

Şekil 2.8: Seçici (Switcher) ve ekran görüntü şekilleri

51

3 kademeli anahtar bulunur. Bunlar (by-pass / home / auto) dır. Seçiciler (switcher) ile kamera görüntüleri, ayarlanabilen zamanda (sn. cinsinden) değişim (sequence) yaptırılabilir. Bu ayar seçici üzerindeki (dwelltime) potains yardımı ile olur. Seçim sırasında görmek istemediğimiz kamera görüntüsü veya görüntüleri BY-PASS edilerek sağlanır. Görüntü seyretmek için anahtar otomatik (auto) durumda olmalıdır. İstenilen kamera görüntüsü anahtar HOME kısmına alınarak ekranda sabit hâle getirilebilir. Ses ayarı için seçici üzerinde genlik (volüm) ayarı vardır. Aşağıda günümüzde kullanılan bir seçici (switcher) görülmektedir.

Şekil 2.9: Seçicinin (switcher) önden ve arkadan görünüşü

Alarm girişli modellerde alarm anında alarm gelen kameranın görüntüsü ekrana

getirilir. Kameraların kaydının alınması istendiğinde anahtarlama üniteleri verimli olmaz, çünkü her an her kameranın kaydı yapılamaz. Kayıt izlenirken kayda müdahale etme şansı yoktur, neyin kaydı yapılmışsa o izlenir.

1 Kanal göstergesi 2. Durum göstergesi 3. Durum Anahtarı 4. Zaman ayar düğmesi 5. Video çıkış x 2 6. Video giriş x 4 7. AC IN 8.Sigorta 9. Açma kapama düğmesi

Şekil 2.10: Switcherin bağlantı yerleri

52

Kamera sayısı ve monitör sayısı arttığı zaman basit anahtarlama üniteleri yetersiz kalır. Bu durumda binlerce kamera ve yüzlerce monitöre genişleyebilen çoklu seçiciler (matrix switcher) kullanılır. Bu ünitelerde kameralara isim verme, istenen kameraların istenen monitörlerde otomatik olarak anahtarlanması, gelişmiş alarm özellikleri ve telemetre kontrol özellikleri vardır ve renkli veya S/B gibi bir ayrım yoktur. Çok sayıda kamera ve monitör bulunan büyük sistemlerde herhangi bir kamerayı herhangi bir çağrı monitörüne bağlamak için bir çoklayıcı (matrix) seçici kullanılabilir. Çoklayıcı seçici operatöre büyük bir esneklik sağlar. Operatör daha küçük tahsis edilmiş monitörlerdeki herhangi, bir görüntüyü büyük çağrı monitörüne aktarabilir. Gelişmiş seçiciler, alarmlar (örneğin kapı açılış alarmı, cam kırılma alarmı, vb.) kullanan sistemlerle bir kameranın çağrı monitörüne bağlanarak kayıt yapması sağlanabilir. Bütçe konusunda hassas kullanıcılar için çoklu seçici sistemi gerekli olan çağrı monitörü / değiştirilebilir monitör sayısını azaltacak bir çözüm olabilir. Aşağıda bir çoklu seçici (matrix switcher) görülmektedir.

Şekil 2.11: Bir çoklu seçici (matrix switcher)

Seçicilerin bağlantısında video IN girişlerine kameralardan gelen koaksiyel kablo bağlanır ve video out veya monitör out çıkışına monitör bağlanır. Ayrıca switcher’larda topraklamanın çok iyi yapılması ve kamera beslemesi 12 V ise kamera adaptörlerinin birbirlerinden bağımsız olması gerekmektedir.

2.4. Çoklayıcılar (Multiplexer)

Aynı anda 8 ya da 16 kameranın görüntüsünü tek bir ekrandan izleme olanağı sağlayan bu cihaz, kayıt anında ekrandaki görüntü yerine sadece seçilen kameraların görüntülerini kayıt etme imkânı da sağlamaktadır. Ekranı 2x2, 3x3 ve 4x4 kamera görüntüsü için ayarlayabilirsiniz.

Çoklayıcı (multiplexer), sistem yöneticilerine çok kameralı izleme sistemlerinin yönetilmesinde etkin araçlar sağlar. Yüksek hızlı sıralı görüntü kaydetme tekniği sayesinde çoklayıcı, seçicilerin yol açtığı aralıklar olmadan tüm kameraların azami ölçüde izlenebilmesini sağlar.

53

Geleneksel kayıt sistemlerinden farklı olarak, bir görüntü çoklayıcılar (video multiplexer) 16 kameraya kadar görüntü yakalayabilir ve bunları aynı anda bir monitörde gösterebilir. Operatörler kameralardan herhangi birini tam ekran boyunda ya da çok sayıda kamerayı küçültülmüş boyutta izleme seçeneğine sahiptir.

Şekil 2.12: Çoklayıcının (multiplexer) görünüşü

Çoklayıcılar sistemdeki tüm kameraları tek bir görüntü kayıt bandı üzerine de kaydedebilmektedir. Kameralar yüksek hızda sıralı olarak kaydedilir. Standart bir görüntü sinyali her saniyede 30 ayrı çerçeveden oluşmaktadır. 15 kamera ihtiva eden bir görüntü sisteminde çoklayıcılar her kameradan iki çerçeve seçer ve bunları tek bir görüntü kayıt bandının üzerine kaydeder. Sonuçta, saniyede standart 30 çerçeve yerine 2 çerçeve görünür. Çoklayıcı, bunu gerekli oldukça bir kameradan ötekine çerçeve tahsisi yaparak gerçekleştirir. Güvenlik personeli açısından daha fazla önem taşıyan sahnelerin daha yüksek kalitede kaydedilmesini sağlar.

Daha gelişkin çoklayıcılar sistemin hareket görüntüleyen kameralardan gelen görüntüleri hareket olmayan kameralara nazaran daha fazla kaydetmesini mümkün kılan bir hareket saptama özelliği de ihtiva etmektedir. Bu modellerde görüntü hareket algılayıcısı (video motion) bulunmaktadır. CCTV sistemlerinde hareket algılamanın (video motion) amacı, yüksek güvenlik gerektiren yerlerde sürekli olarak hareket varlığının izlenmesidir. Bu işlem bir güvenlik görevlisi tarafından yapılamaz, çünkü bir insan bir CCTV veya PC monitörüne en fazla 20-30 dakika sürekli olarak dikkatini verebilir. Bu süre sonunda dikkati giderek azalır ve bazı olayları kaçırmaya başlar. CCTV sistemi kurulan bölgede 24 saat hareket izlenmek isteniyorsa hareket algılama sistemine ihtiyaç vardır. Hareket algılama sistemlerinin iç veya dış mekânlar için modelleri olabilir. Dış mekânlar için olan modeller gece ve gündüz çalışmak üzere tasarlanmıştır. Tek kanallı 4 kanallı 8 kanallı vs. gibi kompakt modeller olduğu gibi modüler olarak genişleyebilen modeller de vardır. Ekran üzerinde hareket algılaması istenen bölgeler kullanıcı tarafından belirlenir. Bu belirleme sistemde bulunan belirli algılama noktalarının ekranda hareket algılaması yapılmak istenen yere kaydırılması veya ekranın istenen yerine fare yardımıyla çok sayıda (bu sayı birkaç bin olabilir) piksel ekleyip çıkarma şeklinde yapılabilir. Eklenen piksellerin hassasiyeti değiştirilebilir. Sadece istenen hızda cisimlerin algılaması yapılabileceği gibi istenen boyutta nesnelerin algılanması da isteniyorsa perspektif özelliği kullanılabilir, böylece kedi gibi

54

küçük hayvanların yanlış alarm vermesinin önüne geçilmiş olur. Ayrıca bazı sistemlerde sadece istenen yöndeki bir hareketin algılanması (sadece yatay hareket veya sadece dikey hareket) yapılabilir. Bazı sistemler de, bulunduğu bölgedeki bitki hareketlerini öğrenerek bu hareketleri insan hareketlerinden ayırabilir ve yanlış alarmın önüne geçilmiş olur. Hareket algılaması yapıldığında sistem, operatörü sesli olarak uyarabilir, hareket yokken ekran karartılıp sadece hareket olduğunda ekrana görüntü verilebilir. Hareket algılanan cisim bir kare içine alınarak hareket ettikçe rotası çizilerek operatöre gösterilebilir. Görüntü alarm sistemleri tetiklenebilir, genellikle birden fazla monitör çıkışı bulunur. Bilgisayardan kontrol edilen modelleri de vardır.

Bir çoklayıcı ile birlikte bir zaman atlamalı görüntü kayıt cihazı kullanıldığında, her kamerayı kaydetmek için gerekli olan saniye sayısının mümkün olduğunca az olması için kayıt modu da mümkün olduğunca kısa olmalıdır (kameraların sırayla kaydedildiğini hatırlayalım).

Çoklayıcı kaydedilen her çerçeveyi kendine özgü adresle kodlar ya da etiketler. Yeniden oynatım sırasında, çoklayıcı kodu çözerek inceleyenlerin sadece aynı adresli seçilmiş çerçeveleri görüntülemesini mümkün kılar. Bu çekme yeteneği çoklayıcıların standart anahtar sistemleri karşısındaki en önemli üstünlüklerinden biridir, zira izleyicilerin kaydedilmiş eylemleri incelemek için harcayacağı saatlerce uzunluktaki zamandan tasarruf etmesini sağlar. Bu sistemin başka bir avantajı da oynatım sırasında istenilen herhangi bir kameranın tam ekran boyunda izlenebilme imkânıdır.

Şekil 2.13: Çoklayıcı (multiplexer) görünüşü

Renkli veya siyah-beyaz türleri vardır. Model farklılıklarına göre değişik özellikler

bulunabilir. Genel kullanım amaçlı özellikler hemen hemen tüm modellerde vardır. RS 232 bağlantı yolu ile ilgili cihazın özelliğine göre diğer ekipmanlar bağlanabilir.

Çoklayıcılar sistem için gerekli olan monitör, görüntü kayıt cihazı ve görüntü kayıt

bandının sayısını azaltarak CCTV sisteminin maliyetinin düşürülmesini de sağlayabilir. Ayrıca görüntülü kayıt saklama için gerekli olan bant sayısının azaltılması sonucunda mekân, ısıtma, enerji ve havalandırma hususlarında da tasarruf yapmak mümkün olabilir.

55

Şekil 2.14: Üçlü çoklayıcı (triplex multiplexer)

Yapı itibari ile ses sistemi yoktur. Kayıtla ilgili olarak basit- ikili ve üçlü (SIMPLEX-DUBLEX ve TRIPLEX) olarak üç ayrı tip çoklayıcı ünitesi bulunmaktadır.

Basit çoklayıcıda (simplex multiplexer) bütün kameraların kaydı alınırken sadece tek bir kamera monitörde izlenebilir, kayıt izlenirken istenen kamera tam ekran olarak izlenebileceği gibi istenen kamera grupları istenen ekran formatında izlenebilir.

İkili çoklayıcıda (duplex multiplexer) ise bütün kameralar monitörde izlenirken, aynı anda hepsinin kaydı alınabilir. Yani kayıt izlemeden ve kullanımdan bağımsızdır. Basit çoklayıcıdaki gibi kayıt izlenirken istenen kamera tam ekran olarak izlenebileceği gibi istenen kamera grupları istenen ekran izlenebilir.

Şekil 2.15: Simplex ve full duplex multiplexer

Üçlü çoklayıcı (triplex multiplexer) yeni bir teknolojidir. Bu tiplerde normal görüntü seyredilirken istenen kameraların kayıt görüntüsü seyredilebilir, ya da kayıt seyredilirken pencereli ekranda istenen kamera seyredilebilir. Birden fazla bağımsız kullanıcı gerektiren durumlarda kullanılır. Kamera giriş sayısı ve monitör çıkış/kullanıcı sayıları model farklılığına göre değişebilir. Kamera sayısı ve monitör sayısı arttığı zaman basit anahtarlama üniteleri yetersiz kalır. Bu durumda binlerce kamera ve yüzlerce monitöre genişleyebilen çoklu seçiciler (matrix switcher) kullanılır. Bu ünitelerde kameralara isim verme istenen kameraların istenen monitörlerde otomatik olarak anahtarlanması, gelişmiş alarm özellikleri ve telemetre kontrol özellikleri vardır, renkli veya S/B gibi bir ayrım yoktur.

56

Şekil 2.16: Üçlü çoklayıcı (triplex multiplexer)

Montajını yaparken video IN girişlerine kameralardan gelen kablolar bağlanır. Video OUT çıkışları ile diğer CCTV ekipmanları aynı kamera görüntülerini gönderebilir. Ancak bu durumda cihazın içindeki dip anahtarı (switch) sonlandırılmaları kapalı (off) duruma getirilmelidir. Kayıt cihazı bağlantısını yaparken çoklayıcının VCR OUT çıkışı kayıt cihazının VCR IN girişine, çoklayıcının VCR IN girişi kayıt cihazının VCR OUT çıkışına bağlanır. Main monitör çıkışı ana monitörün video IN girişine bağlanır. Call monitör çıkışı call monitörün video IN girişine bağlanır. Basit çoklayıcılarda (simplex multiplexer) bulunan QUAD çıkışı istenilen durumlarda kayıt için kullanılır.

2.5. Kayıt Cihazları

CCTV sistemlerinin çoğu tahsis edilmiş ya da çağrı monitörü/ değiştirilebilir monitörlerden gelen resim görüntülerinin kaydedilmesi için görüntü kayıt cihazlarını kullanırlar. Teknolojik gelişmeler sayesinde görüntüleri bilgisayar diskine dijital biçimde kaydetmek de artık mümkün olmuştur. Kayıt ortamı olarak videokaset yerine, bilgisayarlarda kullanılan hard disklere kayıt gelecek için çok şey vaat etmekle birlikte hâlen video kayıt cihazları en yaygın olarak kullanılan kaydetme yöntemidir. Saniyede 1 kareden 50 kareye kadar kayıt seçeneği bulunan ürünün hard diskleri gelişen bilgisayar teknolojisi paralelinde büyütülebilmekte böylelikle küçük bir ek yatırımla cihazın kayıt süresi artırılabilmektedir. Bir adetten 4 adede kadar harddisk takılabilen modelleri bulunmaktadır. Kayıt süresi, seçilen kayıt moduna bağlı olarak değişmektedir.

Şekil 2.17: Kayıt cihazları

CCTV sistemler için tasarlanmış olan görüntü kayıt cihazları hem gerçek zamanda hem de atlamalı olarak kayıt yapabilmektedir. 3-12-24-48-72-120-168-240-360-480-600-

57

720-960 saat aralıklı kayıt kullanılan modeller yapılabilir. Kullanılan markaya göre 84/64 saat gibi farklı saat uygulamaları olabilir.

Gerçek zaman kayıt modunda bant ana görüntü kayıt cihazı ile aynı hızda (2 ila 6 saat) hareket eder ve saniyede 30 görüntü yakalar. Bu yöntemle yüksek kalitede kayıt yapmak mümkündür, ancak her iki ila altı saatte bir operatörün bant değiştirmesi gerekir. Yeni bir gelişme de 24 saatlik gerçek zaman görüntü kayıt cihazıdır. Bu görüntü kayıt cihazı tek bir bant üzerinde 24 saat boyunca saniyede 20 görüntülü gerçek zamanlı kayıt yapar. Bu gerçek zamanlı bir kayıt cihazı olarak değerlendirilmektedir, çünkü saniyede 20 görüntü insan gözünün hareketli görüntüleri kolaylıkla ayırt etme yeteneğine yakındır.

Şekil 2.18: Günümüzde kullanılan bir VCR

Zaman atlamalı kayıt daha az video bandı üzerinde uzun süreler boyunca kayıt yapma imkânı sağlar. Zaman atlamalı kayıtta 180 dakikalık bant üzerinde 12 ila 960 saatlik görüntü kaydı yapılabilir. Ne var ki, her saniyede kaydedilen resim sayısı zaman atlama modunda kayıt süresi uzadıkça önemli oranda azalmaktadır. Her saniyede daha az resim kaydedildikçe önemli görüntülerin banda kaydedilmeme ihtimali de artar (örneğin, bir oto park sahasından geçen bir otomobil) ve görüntü bulanık olabilir. Çeşitli zaman atlamalı görüntü kayıt modlarında resim başına saniyede kaydedilen resim sayısı aşağıda gösterilmektedir.

Kayıt modu Saniye/ resim Resim/ saniye

2 saat .0333 30 6 saat .0333 30 12 saat .1 10 24 saat .2 5 48 saat .4166 2.4 72 saat .625 1.6 96 saat .8333 1.2 120 saat 1 1 240 saat 2 .5 480 saat 4 .25 960 saat 8 .125

58

Bütün kayıt cihazları renklidir, 24 saate kadar ses kaydı yapılabilir. 3 saatle 960 saat arası zaman atlamalı kayıt yapabilen Time-Lapse vardır. Gerçek zaman (REAL-TIME) olarak 9 saat kayıt yapabilen kayıt cihazı vardır. Yapılan kayıt 24 saate kadar sesli olabilir. Model farklılığına göre ani kayıt kontrolü, otomatik kafa temizleme özellikleri vardır.

Bantta video görüntülerini kaydetmenin bir diğer yolu da alarmla kayıttır. Bu yöntemde, görüntü kayıt cihazı genellikle bir alarm durumu ortaya çıkana kadar zaman atlamalı modda çalışır. Alarm halinde görüntü kayıt cihazı zaman atlama modundan gerçek zaman moduna geçer ve saniyede 30 resim hızında video görüntü kaydı yapar. Alarm durduktan sonra tekrar bant harcamamak için zaman atlamalı moda döner.

Zaman atlamalı kayıt normal hızda tekrar oynatıldığında olaylar gerçek zamanda olduğundan daha hızlı görünür. Bandı izlemek için gereken süreyi hızlandırmak için zaman atlamalı bir kaydı gerçek zamanda oynatma yaygın bir uygulamadır. Gerekli olduğu takdirde, bant yavaşlatılabilir ve bu sayede daha fazla dikkat gerektiren olayların daha yavaş incelenmesi mümkün olur.

Şekil 2.19: Bir VCR’nin bağlantı portları

Tipik olarak, bantlar tekrar tekrar tamamen aşınana ya da daha sonra incelenmesi gereken bir olay yakalanana kadar art arda kullanılır. Kuruluşlar bir bandın kaç kayıttan sonra aşındığını izlemeli ve buna göre belirli bir kayıt sayısından sonra bantların iptal edilmesi için bir kural oluşturmalıdırlar. Bu sayede bantta aksaklık olması ya da görüntü kalitesinin bozulması ihtimali azalacaktır. Yüksek standartta ya da yüksek derecede bantlar tavsiye edilir.

Dijital kaydın analog kayda göre birçok avantajı vardır :

Ø Dijital kayıt cihazları bakım gerektirmez.

Ø Video motion uygulaması gibi anlık kayıt gerektiren durumlarda hemen devreye

girer.

59

Ø İleri bir tarihte kayıtlar izlenmek istendiğinde istenen kayda ileri geri sarmayı

beklemeden kolaylıkla ulaşılabilir.

Ø Kayıt yapılan ortam (sabit disk) tekrar tekrar silinebilir ve kayıt yapılabilir.

Ø Bilgisayar yardımıyla izlenen görüntüler üzerinde istenen değişiklikler ve

geliştirmeler yapılabilir yazıcıdan çıkış alınabilir veya faks çekilebilir.

Ø Kurulumu kolaydır, sadece bilgisayara yazılım yükleme ve telefon hattının

bağlanması çoğunlukla yeterlidir.

Ø Mekândan bağımsız olarak internet üzerinden bağlanarak kamera görüntüleri

izlenebilir.

Video kayıt cihazını dörtleyici (quad) veya çoklayıcı (multiplexer) gibi cihazlara kayıt amaçlı bağlamak istediğimizde; videonun VCR IN girişine diğer cihazlardan gelen VCR OUT kablosu bağlanır, videonun VCR OUT çıkışı diğer cihazların VCR IN girişine bağlanır. Alarm bağlantılarının yapılması için VCR’nin ve bağlantı yapılacak diğer ekipmanların uç (pin) bağlantılarını gösteren kullanma kılavuzlarından faydalanılır ve alarm tiplerinin (NO/NC) uyuşması sağlanmalıdır. Aşağıda bir kayıt cihazının örnek bağlantı şeması görülmektedir.

Şekil 2.20: Kayıt cihazı ile yapılan bir CCTV uygulaması

60


İşlem Basamakları Öneriler Ø Kurulacak sisteme göre monitör tercihini

yapmak.

Ø Monitörün çevre birimleri ile arasındaki bağlantıları yapmak.

Ø Sistem ihtiyaçlarına göre dörde (quad) bölücü tercihini ve ayarlarını yapmak.

Ø Sistem ihtiyaçlarına göre seçici (switcher) tercihini ve ayarlarını yapmak.

Ø Sistem ihtiyaçlarına göre çoklayıcı (multiplexer) tercihini ve ayarlarını yapmak.

Ø Sistem ihtiyaçlarına göre kayıt cihazlarının tercihini ve ayarlarını yapmak.

• Tam ekran izlemek için 9” veya 12” monitör yeterliyken dörde (quad) bölünen ekran için 14” veya 15”, 9’lu ve 16’lı ekran formatları için 17” veya 21” monitör kullanmak gereklidir.

• Birbirine seri kullanılan monitörlerin en son monitör haricinde hepsinin anahtarı H durumda olmalıdır.

• Genelde QUAD’lı SİYAH-BEYAZ sistemlerde 17”, RENKLİ sistemlerde 21” monitörle daha iyi görüntü alınır.

• Seçicilerde (switcher) topraklamanın çok iyi yapılması ve kamera beslemesi 12 V ise kameraların adaptörlerinin birbirlerinden bağımsız olması gerekmektedir.

• Birden fazla kullanıcı gerektiren durumlarda üçlü çoklayıcılar (triplex multiplexer) kullanınız.

• Alarm bağlantılarının yapılması için VCR’nin ve bağlantı yapılacak diğer ekipmanların uç (pin) bağlantılarını gösteren kullanma kılavuzlarından faydalanmalı ve alarm tiplerinin (NO/NC) uyuşması sağlanmalıdır.


61


Aşağıdaki soruları cevaplayarak faaliyette kazandığınız bilgi ve becerileri ölçünüz.

A. FAALİYET ÖLÇME SORULARI

Aşağıdaki sorularda doğru olan şıkları işaretleyerek değerlendiriniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi monitörün bir ekran büyüklüğü değildir? A) 9 inch B) 15 inch C)21 inch D) 25 inch

2. Bir monitördeki görüntüyü başka bir monitörde kullanmak için arkasındaki sonlandırma anahtarı ……konumuna alınmalıdır. A) H-L B) Z-L C) Hİ - Z D)H-F

3. Birden fazla kameranın görüntüsünü tek bir monitörde sırayla izlemek için ………. kullanılır. A)Quad B) Switcher C)VCR D) Muxplayer

4. Aşağıdakilerden hangisi çoklayıcıların (multiplexer) çeşitlerinden biri değildir? A) Simplex B) Full-Duplex C) Dublex D) Triplex

5. Aşağıdakilerden hangisi seçicilerde (switcher) bulunan anahtarlardan biri değildir? A) BY-PASS B) HOME C)H/L D) AUTO

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz.


62

6. (….) Dijital kayıt cihazları video motion uygulaması gibi anlık kayıt gerektiren

durumlarda 1 dakika içerisinde devreye girer.

7. (….)Dörtlü ekran bölücünün başlıca özelliği dört ayrı kameradan alınan görüntüleri bir

araya getirip bunların hepsinin birden aynı anda tek bir monitör ekranında

gösterebilme özelliğidir.

8. (….)Kamera ile quad beslemesi aynı kullanılırsa ekran üzerinde yukarıdan aşağıya

doğru giden şeritler görülür.

9. (….)Seçicilerde (switcher) kayıt izlenirken kayda müdahâle etme şansı yoktur, neyin

kaydı yapılmışsa o izlenir.

10. (….)Çok sayıda kamera ve monitör bulunan büyük sistemlerde herhangi bir kamerayı

herhangi bir çağrı monitörüne bağlamak için bir çoklu (matrix) seçici kullanılabilir.

11. (….)Çoklayıcı (multiplexer), sistem yöneticilerine çok kameralı izleme sistemlerinin

yönetilmesinde etkin araçlar sağlar.

12. (….)Standart bir görüntü sinyali her saniyede 25 ayrı çerçeveden oluşmaktadır.

13. (….)Çoklayıcı kaydedilen her çerçeveyi kendine özgü adresle kodlar ya da etiketler.

14. (….)Çoklayıcılar sistem için gerekli olan monitör, görüntü kayıt cihazı ve video bant

sayısını artırarak CCTV sisteminin maliyetini artırır.

15. (….) Zaman atlamalı kayıt, normal hızda tekrar oynatıldığında olaylar gerçek zamanda

olduğundan daha yavaş görünür.

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

63

B. PERFORMANS TESTİ Bir arkadaşınızla birlikte yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre

değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ Modülün Adı Amaç

Kapalı Devre Kamera Kontrol Sistemleri Bağlantıları Modülü Gerekli donanım imkânı sağlandığında, her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemleri malzeme bağlantılarını yapabilmek.



DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

1 Sisteme uygun monitörü seçip bağlantılarını yapabildiniz mi?

2 Sisteme uygun ekranı dörde bölücüyü (quad) seçip bağlantılarını yapabildiniz mi?

3 Sisteme uygun seçiciyi (switcher) seçip bağlantılarını yapabildiniz mi?

4 Sisteme uygun çoklayıcıyı (multiplexer) seçip bağlantılarını yapabildiniz mi?

5 Sisteme uygun kayıt cihazı seçip bağlantılarını yapabildiniz mi?




9 Zamanı iyi kullandınız mı? DÜŞÜNCELER


Yaptığınız değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı “evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

64


Her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatı için değişik uygulama çeşitleri görecek ve bu uygulama örneklerini yapabilme yeterliliği kazanacaksınız.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araştırmalar şunlardır:

Ø Günlük hayatımızda kapalı devre kamera sistemleri niçin kullanılır?

Ø Kapalı devre kamera sistemi kuran şirketlerden uygulama alanları hakkında

araştırma yapınız.

Ø Kapalı devre kamera kontrol sistemlerine ne gibi alanlarda ihtiyaç

duyulmaktadır?

Araştırma işlemleri için internet ortamında araştırma yapmanız ve güvenlik kameralarının satıldığı mağazaları gezmeniz gerekmektedir. Ayrıca kapalı devre kamera kontrol sistemleri tesisat ve montajı yapan kişilerden ön bilgi edinip sınıfta tartışınız.

3. CCTV SİSTEMLERİ UYGULAMALARI 3.1. Çocuk Yuvası Uygulaması

Amaç: Networks kameralar ile ailelerin çocuk yuvasını internet üzerinden izlemeleri.

Bu uygulama ile aileler çocuk yuvasındaki çocuklarını ya da evdeki yaşlıları (anne, baba, babaanne v.b.) izleyebilirler.

Şekil 3.1: Çocuk yuvası uygulaması


AMAÇ

ARAŞTIRMA

65

Bu sistemi kurarken aşağıda belirtilen maddelere dikkat ediniz.

Ø İnternet erişimi için bir ADSL bağlantısı kurunuz.

Ø Networks kamerayı kurunuz.

Ø NAT (Networks Address Translation) router (ADSL modem/router) üzerindeki

statik IP adresini not ediniz.

Ø Networks kameraya şifre atayınız.

Ø Statik IP adresini networks kamera IP adresine yönlendiriniz.

Şekil 3.2: Çocuk yuvası izleme konsolu

66

3.2. Uygulaması Amaç: İnşaat alanına bir networks kamera kurarak, inşaatın durumunu, ilerleyişini

müşterilere uzaktan izletmek.

Bu uygulamanın yapılacağı alanda LAN bağlantısı yok ise networks kamera GSM/EDGE modem ile inşaat network'üne bağlanmalıdır. İletişim hızı göreceli olarak düşük olmakla birlikte, sürekli görüntüler için yeterli olacaktır. Networks kameraların dahili web sunucu özelliğinden dolayı inşaat alanından bağlantı için bir bilgisayara gereksinim olmayacaktır.

Belirtilen adres web tarayıcılarının adres kısmına yazıldığında personelin veya müşterilerin inşaat alanını görmeleri sağlanmış olur. Bu, kuruluş ile inşaat alanında bulunmayan personelin uzaktan izleyerek gerektiğinde müdahâle etmesine olanak sağlayacaktır.

Şekil 3.3: İnşaat alanı uygulaması

İlave olarak, networks kamera merkezdeki sunucuya düzenli olarak görüntüleri kaydedecek şekilde programlanabilir. Her bir görüntüde zaman/tarih bilgisi ve farklı bir dosya adı olacaktır. Görüntü kayıt hızı, band genişliği ve disk alanı parametrelerine bağlı olarak istenildiği gibi seçilebilir.

Aşağıdaki şekilde bir başka uygulama görülmektedir. Bu uygulamada ise inşaat alanında mutlaka bir bilgisayar kullanılması gerekmektedir. Kameralardan gelecek görüntü bilgisi bilgisayarda kurulu program vasıtasıyla izleme yapacak, bilgisayar internet yolu ile bu bilgileri aktaracaktır. Böylelikle networks kamera kullanımına gerek duymadan sistem çalışabilecektir. Bu gibi uygulamalarda sistem gereksinimlerini belirleyecek olan kişiler keşfi çok iyi yapmalı ve inşaat alanının fiziki şartlarına göre maliyet hesabına dikkat etmelidir.

67

Şekil 3.4: İnşaat alanı uygulaması

3.3. Ofis Uygulaması

Amaç: Ofis çalışanlarını izleyerek iş veriminin artırılması.

Pek çok ofiste ethernet LAN bağlantısı mevcuttur. Networks kamera, diğer networks cihazları gibi network'e bağlanan IP tabanlı, dahili web sunucu özelliği olan bir cihazdır. İlave bir yazılım gerektirmez, izlemek için gerekli tüm yazılım kamera ile birlikte gelmektedir. Networks kamera (IP kamera olarak da bilinmektedir) ürünlerinde birçok farklı model yanında, hareket algılama, iki yönlü ses özelliği, uzaktan pah/tilt/zum yapabilme gibi farklı özellikler de bulabilirsiniz.

Networks kamerayı ethernet networks üzerinde istediğiniz yere koyabilirsiniz. Kameranın boyutlarındaki bir alan yeterli olacaktır. Kamerayı ethernet portundan network'ünüze bağlayıp, PC'nizdeki web tarayıcıdan canlı görüntülere erişebilirsiniz.

Şekil 3.5: Ofis ortamı uygulaması

68

Şekil 3.6: Ofis ortamının internetten izlenmesi

Yerel network'teki kişisel bilgisayarınızı (PC) kullanarak sunucu odasını izleyebilirsiniz. Bu sistemi kurarken aşağıda belirtilen maddelere dikkat ediniz.

Ø Kameranın montajını yapıp, ethernet, hub ya da switch'e sanki bir PC'yi

bağlıyormuş gibi bağlayınız.

Ø Kameraya geçerli bir IP adresi atayınız.

Ø Netscape veya İnternet Explorer gibi standart bir tarayıcı ile PC’nizden canlı

görüntülere erişebilirsiniz.

Şekil 3.7:Ofis ortamı uygulaması

69

Eğer networks kamera kullanmayı düşünmüyorsanız standart sistem kullanmak istiyorsanız o zaman her kamera ile sistemin kurulacağı yer arasına görüntü sinyali ve enerji kablosu çekmek zorunda kalacaksınız. Bu da ek maliyet gerektirebilecektir. Ancak bazı yerlerde bu tür uygulamalar yapmak daha faydalı olabilecektir. Bu tür uygulamalarda genelde sistemin kurulacağı yerin şartlarına göre karar vermelisiniz.

3.4. Tek Bir Şirketin Farklı Alanlardaki Binalarının İzlenmesi

Amaç: Farklı coğrafi alanlara dağılmış ofislere veya satış mağazalarına networks kameraları kurarak her yeri izlemek.

Şekil 3.8: Farklı alanların tek noktadan izlenmesi

Yukarıdaki çizimde iki farklı yere ait resim görüntüleri merkezdeki makineye kayıt ve izleme amacı ile internet üzerinden aktarılmaktadır (görüntü kayıtları ISP'deki bir makine üzerinde de kaydedilebilir).

Networks kamera görüntüleri daha önceden tanımlanmış bir koşul oluştuğunda otomatik olarak ana makineye gönderir veya ana makine görüntülere erişir. Ana bilgisayar windows işletim sistemi altında çalışan bir bilgisayar olup üzerinde kurulu uygulama yazılımı ile görüntüleri kaydeder. Kurulu yazılımın özelliğine göre kayıtların süresi, kapasitesi ve özellikleri tanımlanarak yönetilebilir.

70

Şekil 3.9: Farklı alanların tek noktadan izlenmesi

Bu sistemi kurarken aşağıda belirtilen maddelere dikkat ediniz.

Ø LAN bağlantısı

Ø İnternet erişimi

Ø Güvenlik duvarı (firewall) veya broadband router arkasında networks görüntü

kullanımı

3.5. Bina, Fabrika Hastane Gibi Kurumların İzlenmesi Amaç: Bina, fabrika, hastane, kampüs alanı gibi uygulamalarda güvenliği artırmanın

en düşük maliyetli çözümü mevcut yapıyı kullanmaktır.

Ø Gün içinde güvenlik elemanları kontrol odasındaki ekrandan izleme

yapabilirler.

Ø Geceleyin ve hafta sonları kayıt işlemi uzaktan ve birçok kuruluşa hizmet veren

merkezi kontrol istasyonundan gerçekleştirilebilir.

Ø Dahili hareket algıma özelliği ile alarm koşulu tetiklenir, görüntü kaydı

başlatılabilir.

Ø Bir alarm durumunda güvenlik yetkilisi binadaki en yakın PC'den veya

internet'e erişebilen herhangi bir PC'den görüntülere erişebilir. Polis uzaktan

görüntülere erişerek olup bitenler hakkında görsel bilgiye ulaşabilir.

Kaydı yapılan görüntüler, binadaki bir bilgisayarda saklanacağı gibi, ISP'deki bilgisayarda veya coğrafi olarak farklı yerdeki bir bilgisayarda saklanabilir. Kayıtları farklı bir coğrafi alandaki bilgisayar üzerinde saklamak, riski azaltır, görüntü kayıtlarının güvenlik uygulamasını ihlal eden kişi ve/veya kişilerin eline geçmesi önlenir.

71

Görüntü kayıtları kamera tarafından kayıtları yapacak bilgisayara gönderileceği gibi, kayıtları yapacak bilgisayar da kameralara erişip görüntüleri alabilir. Kayıt bilgisayarı Windows işletim sistemi altında çalışan, yazılımlarını kullanan bir bilgisayar olabilir. Yazılımlar gerçek zaman görüntülerini ve kayıdı yapılmış eski görüntüleri ekrana getirebilir. İsteğe bağlı olarak eski görüntüler tanımlanacak bir süre sonunda otomatik olarak silinebilir veya arşiv amacı ile farklı bir bilgisayara aktarılabilir.

72

Şekil 3.10: Bir fabrika ve hastane uygulaması

73

Şekil 3.11: Çok katlı bir fabrika uygulaması

74

3.6. CCTV’lerin Üretimde Kullanılması Bir üretim alanında ürünü oluşturan tüm parçalar üretim aşamasının farklı

aşamalarında barkod uygulaması ile tanımlanırlar. Birleştirilmesi yapılan her parça, ilgili ara üretim aşamasının sonunda kalite kontrol denetimi için ilgili alana gönderilir, olası hatalar barkod uygulaması ile elektronik olarak kaydedilir.

Gelişmiş görüntüleme sistemi kullanılarak üretim alanındaki her bir analog kameradan gelen görüntü, paralel olarak görüntü sunucu cihazlarına da gönderilir. Böylelikle kontrol odasına gitmeden, üretim alanındaki yetkili her kişi herhangi bir bilgisayardan görüntülere ulaşabilir.

Kalite kontrol alanına bir Networks kamera yerleştirilerek, sistemin kalite kontrol aşaması biten her ürüne ilişkin sayısal görüntüyü, seri numarasını, gün ve tarih bilgisi ile birlikte veri tabanına atması sağlanabilir. Sayısal görüntüler kontrol odasındaki bilgisayarın hard diskinde saklanabileceği gibi, herhangi bir bilgisayara da aktarılabilir.

Şekil 3.12: CCTV’lerin üretimde kullanımı

Networks kamera ve/veya görüntü sunuculardan gelen sayısal görüntüler internet üzerinden firmanın merkezine aktarılabilir. Üretim aşamaları uzaktan izlenerek, üretim verimliliğini ve güvenliğini artıracak önlemler alınabilir.

75

3.7. CCTV’lerin Perakende Satış Uygulaması

Networks görüntü çözümleri ile mağaza sahipleri evden, ofisten, kısaca her yerden mağazalarını izleyebilir, görsel bilgiye ulaşabilirler.

Şekil 3.13: CCTV’lerin mağazalarda kullanımı

Bu sistemi kurarken aşağıda belirtilen hususlara dikkat ediniz.

Ø ADSL veya diğer geniş bantlı bir internet bağlantısı kurunuz.

Ø Gerekli networks kamera ürünlerini kurunuz.

Ø Networks kamera, networks görüntü sunucu ve diğer cihazlara bir IP adresi

atayınız.

Ø Herhangi bir yerdeki PC'den standart web tarayıcı ile canlı görüntülere erişiniz.

Ø Sürekli kayıt için, networks görüntü cihazlarınızı görüntüleri kayıt bilgisayarına

76

FTP ile atması için tanımlayınız, ya da mevcut DVR'ı kullanınız. Görüntüler alarm tetiklemeli (koşula bağlı) olarak e-posta ile daha önceden tanımlanan kişi veya kişilere gönderilebilir.

Örnek; 1. dükkân’da 4 adet CCD kamera ve bir adet CCTV monitör vardır ve CCD kameraların çalışması muhafaza edilecektir. Görüntü sunucu TV monitörü ile paralel olarak çalışmakta olup, seri bir sunucu aracılığı ile kasaya uyumlu hâle getirilmiştir.

Diğer dükkânlar standart modemler ile internete bağlanan networks kameraları kullanmaktadır. 3. dükkânda arka giriş kapısına bakan kamera ile kapı arasında bir anahtar vardır. İnsanlar kapıdan geçince görüntüler bu anahtarın tetiklemesi ile otomatik olarak aktarılmaktadır. 2. dükkanda daha gelişmiş, dahili hareket algılama özelliği olan networks kamera kullanılmakta ve bir anahtar gereksinimi olmadan görüntüler otomatik olarak aktarılmaktadır. Networks kameraları doğrudan ADSL modem/rouer cihazına bağlanabilir.

3.8. CCTV’lerin Trafik Akışını İzleme Uygulamaları

Networks kameralar ve görüntü sunucular, halka açık görüntülerin herkes tarafından izlenebilmesini, şehre ilişkin trafik akış bilgilerinin aktarılabilmesini, gerektiğinde polis tarafından gerçek zamanlı bilgilere ulaşılabilmesini sağlayan ideal çözümler sunar.

Şekil 3.14: CCTV’lerin trafik uygulamasına bir örnek

77

Networks kameralar GSM, GPRS, EDGE modem ve routerlar ile bağlantı kurarak gerçek zaman bilgileri aktarabilir. Yüksek hassasiyetli gece görüşü istenirse özel amaçlı analog kameralar görüntü sunucuları ile birlikte kullanılabilir. pah/tilt/zum kameralar ile gerektiğinde polis görüntülerdeki detayları izleyebilir.

Canlı görüntüleri aktarmak ve kullanıma açmak için bir web sunucu gerekecektir. Bu, sunucu ISP tarafında olabilir. Kameralar görüntüleri otomatik olarak bu sunucuya aktarabilir veya sunucu kameralara erişerek görüntüleri alabilir. Eğer saniyede 1 resimden fazla bir görüntü hızı elde etmek isterseniz DSL modem veya GPRS modem kullanması gerekir.

Şekil 3.15: CCTV’lerin trafik uygulamasına bir örnek

78

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A. PERFORMANS TESTİ

Bir arkadaşınızla, birlikte yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ

Modülün Adı Amaç

Kapalı Devre Kamera Kontrol Sistemleri Bağlantıları Modülü Gerekli donanım imkânı sağlandığında, her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemleri malzeme bağlantılarını yapabilmek.



DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır

1 CCTV uygulamalarında gerekli malzeme seçimini yapabildiniz mi?

2 CCTV uygulamalarında fiziki şartlara göre değişik çözümler üretebildiniz mi?

3 Sistemleri incelerken kullanabilecek malzemelerin bağlantılarını biliyor musunuz?




8 Zamanı iyi kullandınız mı? DÜŞÜNCELER


Yaptığınız değerlendirme sonunda “hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarınızın tamamı “evet” ise modül değerlendirmeye geçiniz.


79

MODÜL DEĞERLENDİRME A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki sorularda doğru olan şıkları işaretleyerek değerlendiriniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi bir kamera çeşidi değildir?

A) Dome kamera B) Sabit kamera C)Zum kamera D) IP kamera

2. Bir monitördeki görüntüyü başka bir monitörde kullanmak için arkasındaki

sonlandırma anahtarı ……konumuna alınmalıdır. A) H-L B) Z-L C) Hİ – Z D)H-F

3. Bir görüntü sisteminde uygun kamera ve lens seçimi sırasında aşağıdaki hususlardan

hangisi dikkate alınmamalıdır? A) Lens B) Maliyet C)Marka D) Işık miktarı

4. Birden fazla kameranın görüntüsünü tek bir monitörde sırayla izlemek için ……….

kullanılır. A)Quad B) Switcher C)VCR D) Muxplayer

5. Aşağıdakilerden hangisi CCD teknolojisinin dezavantajı değildir?

A)Düşük arka plan gürültüsü B)Daha pahalı üretim C)IP kameralara entegrasyonu D)Parlak ışık izi

6. Aşağıdakilerden hangisi Switcher’lerde bulunan anahtarlardan biri değildir?

A) BY-PASS B) HOME C)H/L D) AUTO

MODÜL DEĞERLENDİRME

80

7. Aşağıdakilerden hangisi lenslerin iris kontrollerinden birisi değildir? A) Manuel iris lensler B) Motorlu irisli zoom lensler C) Otomatik iris lensler D) CCD iris lensler

Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. 8. (….)Kapalı devre kamera sistemlerinde kullanılan sabit kameralarının görüş açılarının

yeterli olmadığı, geniş alanlarda dome kameralar kullanılır.

9. (….)Dörtlü ekran bölücünün başlıca özelliği dört ayrı kameradan alınan görüntüleri

bir araya getirip bunların hepsinin birden aynı anda tek bir monitör ekranında

gösterebilme özelliğidir.

10. (….)Auta dome kameralar, pan-tilt kameralara göre daha yavaştır.

11. (….)Kamera ile quad beslemesi aynı kullanılırsa ekran üzerinde yukarıdan aşağıya

doğru giden şeritler görülür.

12. (….)Drop ceiling mount asma tavana gömme montaj anlamına gelir.

13. (….)Quad’larda kayıt izlenirken kayda müdahâle etme sansı yoktur, neyin kaydı

yapılmışsa o izlenir.

14. (….)Pan/tilt sistemler kameraya hem yatay hem de dikey hareket vermek için

kullanılır.

15. (….)Multiplexer, sistem yöneticilerine çok kameralı izleme sistemlerinin

yönetilmesinde etkin araçlar sağlar.

16. (….)Bir bilgisayar terimi olan IP’in görevi basitçe veri paketinin gitmesi gereken

sisteme ulaşmasını sağlamaktır.

17. (….)Switcher, kaydedilen her çerçeveyi kendine özgü adresle kodlar ya da etiketler.

18. (….)IP sistemler ile birlikte mutlaka kullanılması gereken, sistem elemanları ile

kullanıcı arasında bir ara birim olan bilgisayar yazılımı bulunmalıdır.

19. (….) Zaman atlamalı kayıt normal hızda tekrar oynatıldığında olaylar gerçek zamanda

olduğundan daha yavaş görünür.

20. (….)Bir lensin bir kamerada kullanılabilmesi için formatının kameraya eşit veya

küçük olması gerekir.

21. (….)Bir merceğin ışık toplama kapasitesi lens açısı ile lens çeşidi arasındaki ilişkiye

bağlıdır.

81

22. (….)CCTV kamera muhafazaları, bina içi kamera muhafazaları ve bina dışı kamera

muhafazaları olmak üzere iki ana grupta ele alınır.

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz performans testine geçiniz.

82

B. MODÜL YETERLİK ÖLÇME (PERFORMANS TESTİ) Modülün Adı Kapalı Devre Kamera Kontrol

Sistemleri Bağlantıları Modülü

Amaç

Bu modül için gerekli donanım imkânı sağlandığında, her türlü binada kapalı devre kamera kontrol sistemi tesisatı için keşif yapabilmek, şartname hazırlayıp iç tesisat yönetmeliğine uygun montaj krokisi çizebilmek.

Öğrencinin Adı…: Soyadı: Sınıfı : Nu….:

……………………… ……………………... ……………………...

AÇIKLAMA: Aşağıda listelenen davranışların her birini öğrencide gözleyemediyseniz (0), zayıf nitelikli gözlediyseniz (1), orta düzeyde gözlediyseniz (2), ve iyi nitelikte gözlediyseniz (3) rakamın altındaki ilgili kutucuğa X işareti koyunuz.

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR 0 (kötü)

1 (zayıf)

2 (orta)

3 (iyi)

CCTV sisteminin uygulanacağı yere göre kameraların seçimini ve bağlantılarını yapabilme

A) Kameranın seçimini yapabilme B) Kamera lensinin seçimini yapabilme C) İzlenen görüntünün İnternet üzerinden iletimini yapabilme D) Sistemin uygulanacağı yere göre en uygun iletim yöntemini seçebilme

E) Her türlü kamera ve lens bağlantılarını yapabilme CCTV sisteminin uygulanacağı yere göre çevre elemanlarının seçimini ve bağlantılarını yapabilme

A)Sistemin uygulanacağı yere göre en uygun monitörü seçebilme ve bağlantılarını yapabilme

B)Sistemin uygulanacağı yere göre quad bölücüyü seçebilme ve bağlantılarını yapabilme

C) Sistemin uygulanacağı yere göre switcher’i seçebilme ve bağlantılarını yapabilme

D) Sistemin uygulanacağı yere göre multiplexer’i seçebilme ve bağlantılarını yapabilme

E) Sistemin uygulanacağı yere göre kayıt cihazını seçebilme ve bağlantılarını yapabilme

TOPLAM PUAN DEĞERLENDİRME

Arkadaşınız derecelendirme ölçeği listesindeki davranışları sırasıyla uygulayabilmelidir. Hangi davranıştan 0 ve 1 değer ölçeğini işaretlediyseniz o konuyla ilgili faaliyeti tekrar etmesini isteyiniz.

83

C. MODÜL DEĞERLENDİRME Teorik bilgilerle ilgili testi doğru olarak cevapladıktan sonra, yeterlik testi sonucunda,

tüm sorulara “evet” cevabı verdiyseniz bir sonraki modüle geçiniz. Eğer bazı sorulara “hayır” şeklinde cevap verdiyseniz eksiklerinizle ilgili bölümleri tekrar ederek yeterlik testini yeniden yapınız.

84

CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ–1 CEVAP ANAHTARI

1 C 2 C 3 D 4 A 5 D 6 D 7 Y 8 D 9 Y 10 D 11 D 12 D 13 Y 14 D 15 D 16 D 17 Y 18 D 19 Y 20 D 21 Y 22 D 23 D

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 CEVAP ANAHTARI

1 B 2 A 3 B 4 B 5 C 6 Y 7 D 8 Y 9 D 10 D 11 D 12 Y 13 D 14 Y 15 Y

CEVAP ANAHTARLARI

85

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1 C 2 A 3 C 4 B 5 A 6 C 7 D 8 D 9 D 10 Y 11 Y 12 D 13 Y 14 D 15 D 16 D 17 Y 18 D 19 Y 20 Y 21 D 22 D

86

KAYNAKÇA

Ø KAÇAR Bahadır, Güvenlik Sistemleri Ders Notları İstanbul, 2005.

Ø CSU Elit Elektronik San. CCTV Plan ve Teknik Desteği, İstanbul, 2005.

Ø EDS Elektronik Destek San. CCTV Sistemleri El Kitabı, İstanbul,2004.

Ø GESİDER (Güvenlik Endüstrisi Sanayicileri ve İş Adamları Derneği). CCTV

Eğitim Notları, İstanbul, 2004.

Ø www.baglan.com.tr (Erişim tarihi 10.01.2006)

Ø www.etkinguvenlik.com (Erişim tarihi 10.12.2005)

Ø www.genet.com.tr (Erişim tarihi 02.01.2006)

Ø www.kameraarkasi.org (Erişim tarihi 03.12.2005)

Ø www.videotec.com (Erişim tarihi 02.01.2006)

KAYNAKÇA

http://www.baglan.com.tr

http://www.etkinguvenlik.com

http://www.genet.com.tr

http://www.kameraarkasi.org

http://www.videotec.com

kapal devre kamera kontrol sistemlerinin baglantilari bo± devre kamera kontrol... · “yangın...

Documents