kapak (2) - ab başkanlığı · 2012-06-14 · kapak tasarım :sinan can [email protected]....

226

Upload: others

Post on 29-May-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar
Page 2: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar
Page 3: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar
Page 4: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

Tasarım ve Baskı :Presmat Matbaa Gazete San.Ltd.Şti. 0312.394 63 83 ANK.Kapak Tasarım :Sinan [email protected]

Page 5: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

Efendiler, tarihimizi dolduran bunca ba�ar�lar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar ve felâketler, bunlar�n, tümü; gerçekle�tikleri devirlerdeki iktisadî durumlar�m�zla ili�kili ve ilgilidir. Yeni Türkiye’mizi hak etti�i yere ula�t�rabilmek için, mutlaka ekonomimize birinci derecede önem vermek zorunday�z. Çünkü zaman�m�z tamamen bir iktisat devresinden ba�ka bir �ey de�ildir.

�zmir �ktisat Kongresini Aç�l�� Konu�mas�’ndan

(17 �ubat–4 Mart 1923)

Page 6: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar
Page 7: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

BAKAN SUNU�U

Dünyan�n küresel bir pazara dönü�tü�ü, ekonomi ba�ta olmak üzere birçok alanda ülkeler aras�nda s�n�rlar�n kalkt��� ve bilginin gücü tayin etti�i günümüz dünyas�nda, bilgiyi üreten ve üretti�i bilgiyi teknolojik ve sürdürülebilir kalk�nma ilkeleri çerçevesinde ürüne dönü�türen toplumlar, müreffeh ve güçlü ülkeler haline gelmi�lerdir. Bu süreç incelendi�inde, geli�mi� ülkelerde ilerlemenin lokomotifinin her zaman sanayi oldu�u görülecektir.

Bu çerçevede, Bakanl�k olarak amac�m�z Türk sanayisinin rekabet gücünü ve verimlili�ini art�rarak, dünya ihracat�ndan daha fazla pay alan, a��rl�kl� olarak yüksek katma de�erli ve ileri teknolojiye dayal� ürünlerin üretildi�i, istihdam sorununu çözmü�, nitelikli i�gücüne sahip, topluma ve çevreye duyarl� bir sanayi yap�s�na dönü�ümü h�zland�rmakt�r.

Türkiye ekonomisi, son sekiz y�ld�r önemli bir yap�sal dönü�üm geçirmi�tir. Küresel ekonomik krizin etkilerinin hala sürdü�ü bir ortamda, Türkiye ekonomisi istikrar�n� sürdürmü� ve ülkemizin yat�r�c�mlar nezdindeki itibar� artm��t�r.

�imdi hedefimiz, bu güçlü makroekonomik yap�n�n üzerine daha rekabetçi bir özel sektör olu�turmakt�r. Zira makro ba�ar�lar, ancak özel sektör ba�ar�lar�na zemin haz�rlad��� takdirde gerçek bir anlam kazanacakt�r.

Ekonomide önemli olan k�sa dönemli ba�ar�lardan ziyade, uzun süreli sürdürülebilir programlard�r. Sanayinin yap�sal dönü�ümünün gerçekle�tirilmesine katk� sa�lamak ve yönlendirmek amac�yla gerek Orta Vadeli Programda, gerek Y�ll�k Programda öncelikli olarak stratejik planlama yakla��m� benimsenmi�tir. Bu yakla��m çerçevesinde, Bakanl���m�z taraf�ndan Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011-2014 (AB Üyeli�ine Do�ru) haz�rlanm��t�r. Belgenin haz�rlanma a�amas�nda kat�l�mc� bir yakla��m benimsenmi�, kamu ve özel sektör temsilcilerinin görü�lerine ba�vurulmu�tur.

Belgedeki eylemlerin hayata geçirilmesi ile birlikte, Türkiye'de hem mevcut yat�r�mlar çok daha iyi yönetilecek, hem de yeni yat�r�mlar�n say�s�nda önemli bir art�� olacakt�r. Ayr�ca, bu belge kamu-özel sektör i�birli�inde kolektif bir etki yaratacak ve ça��n gereklerine uygun �ekilde sanayinin yap�sal dönü�ümüne yön verecektir.

Hükümetimiz ve Bakanl���m�z olarak Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi’nin ba�ar�ya ula�mas� için elimizden gelen her türlü çabay� gösterece�iz.

Türkiye'nin rekabet gücünü art�rmaya yönelik vizyonunu, plan�n� ve detayl� tedbirlerini içeren Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011-2014 (AB Üyeli�ine Do�ru)’nin hay�rl� ve u�urlu olmas�n� diler, belgenin haz�rlanmas�nda eme�i geçen herkese te�ekkür ederim.

Nihat ERGÜN Sanayi ve Ticaret Bakan�

Page 8: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar
Page 9: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

MÜSTE�AR SUNU�U

Bakanl���m�z koordinasyonunda tüm payda�lar�n kat�l�m�yla Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesini haz�rlam�� bulunmaktay�z.

“Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde, Avrasya’n�n üretim üssü olmak” vizyonu kapsam�nda Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amac�, “Türk Sanayisinin rekabet edebilirli�inin ve verimlili�inin yükseltilerek, dünya ihracat�ndan daha fazla pay alan, a��rl�kl� olarak yüksek katma de�erli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildi�i, nitelikli i�gücüne sahip ve ayn� zamanda çevreye ve topluma duyarl� bir sanayi yap�s�na dönü�ümü h�zland�rmak” olarak belirlenmi�tir.

Bu vizyona ve genel amaca yönelik olarak; orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki

a��rl���n�n art�r�lmas�, dü�ük teknolojili sektörlerde katma de�eri yüksek ürünlere geçilmesi ve becerilerini sürekli geli�tirebilen �irketlerin ekonomideki a��rl���n�n art�r�lmas� �eklinde üç temel stratejik hedef tespit edilmi�tir.

2011-2014 y�llar�n� kapsayan ve 72 eylemden olu�an Türkiye Sanayi Stratejisi; yatay ve sektörel politikalar olmak üzere iki temel üzerine oturmaktad�r.

Yatay sanayi politikas� alanlar�, piyasalar�n etkin i�leyi�ini sa�lamaya, yat�r�m ve i� yapma ortam�n� firmalar için geli�tirmeye ve cazip hale getirmeye yönelik çerçeve unsurlar� içermektedir. Bu kapsamda, tüm firmalar�n rekabet gücünü etkileyen ve farkl� kurumlar aras�nda koordinasyon gere�ini ön plana ç�kartan, i�gücünün niteli�ini yükseltecek, finansmana eri�imi kolayla�t�racak, yenilikçilik kapasitesini geli�tirecek, girdi maliyetlerini dü�ürecek, çevreye duyarl�l��� art�racak yatay politikalar uygulanacakt�r.

Sektörel politikalar kapsam�nda; bilgi ve teknoloji, rekabet, yasal düzenlemeler, çevre ve enerji, d�� rekabet edebilirlik ve ticaret ile istihdam ve co�rafi boyut alanlar�nda iyile�tirmeler yap�larak sektörlerin rekabet gücünün art�r�lmas� hedeflenmektedir.

Sanayi stratejisi, Bakanl���m�z koordinasyonunda, kamu ve özel sektör i�birli�i ile uygulanacak, izlenecek ve de�erlendirilecektir.

Türk sanayisinin rekabet gücünün art�r�lmas�na yönelik önemli katk�lar sa�layaca��n� dü�ündü�üm Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011-2014 (AB Üyeli�ine Do�ru) haz�rl�k çal��malar�nda eme�i geçen herkese te�ekkür ediyor ve belgenin hay�rl� u�urlu olmas�n� diliyorum.

Ali BO�A Müste�ar

Page 10: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar
Page 11: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

�çindekiler

Sayfa

Tablolar ve �ekiller Listesi ……………………………………………………………….….. 3

K�saltmalar Listesi……………………………………………………………….………………. 6

Yönetici Özeti……………………………………………………………….………………………. 8

Giri�……………………………………………………………….…………………………………….. 15

1 Mevcut Durum……………………………………………………………….…………………….. 18

1.1. Küresel Geli�meler ve Sanayi Stratejisi…………………………………………………… 18

1.2. Avrupa Birli�indeki Geli�meler………………………………………………………………… 22

1.3. Türkiye’deki Geli�meler ve Rekabet-Gücü………………………………………….….. 26

2 Vizyon……………………………………………………………………………………………….….. 47

3 Stratejik Hedefler……………………………………………………………….……………….... 47

4 Temel Sanayi Politikas� Öncelikleri………………………………………………………. 52

5 Yatay Sanayi Politikas� Alanlar� …………………………………………………………... 56

5.1. Yat�r�m ve �� Ortam�………………………………………………………………. 57

5.2. Uluslararas� Ticaret ve Yat�r�mlar……………………………………………….. 67

5.3. Beceriler ve �nsan Kayna��………………………………………………………. 77

5.4. KOB�’lerin Finansmana Eri�imi…………………………………………………... 82

5.5. Firmalar�n Teknolojik Geli�imi……………………………………………………. 89

5.6. Altyap� Sektörleri…………………………………………………………………... 97

5.7. Çevre………………………………………………………………………………... 106

5.8. Bölgesel Kalk�nma………………………………………………………………… 115

6 Sektörel Sanayi Politikas� Alanlar� …………………………………………………….… 122

7 Uygulama, �zleme ve Koordinasyon Mekanizmas�……………………………...… 132

Ek 1 Eylem Plan� …………………………………………………………………………………………. 135

Ek 2 Sektörel Rekabet Gücü De�erlendirmeleri ve Politikalar� ……………………. 168

2.1. Otomotiv Sanayi…………………………………………………………………… 168

2.2. Makine Sanayi……………………………………………………………………... 175

2.3. Beyaz E�ya Sanayi Alt Sektörü …………………………………………………. 182

2.4. Elektrik ve Elektronik Sanayi……………………………………………………... 185

2.5. Tekstil Sanayi………………………………………………………………………. 195

2.6. G�da Sanayi………………………………………………………………………… 202

2.7. Demir Çelik Sanayi………………………………………………………………… 208

Kaynakça…………………………………………………………………………… 212

Page 12: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar
Page 13: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

3

Tablolar ve �ekiller Listesi

Tablolar Tablo 1.1: Uluslararas� Para Fonu (IMF) Büyüme Oranlar� Tahminleri (Temmuz 2010) ....... 19Tablo 1.2: ��gücü Verimlili�i ve �stihdamdaki Ortalama Y�ll�k Art�� Oran�, Sektörlere Göre ... 28Tablo 1.3: �malat Sanayi Göstergeleri (Yüzde), 2003, 2007, 2008,2009 .............................. 28Tablo 1.4: 2002-2010 Dönemi Türkiye’nin D�� Ticaret Rakamlar� (Milyon Dolar) .................. 29Tablo 1.5: 2007, 2008 ve 2009 Y�l� �hracat�n�n Ülke Gruplar�na Göre Da��l�m�, Milyon Dolar

............................................................................................................................................... 30Tablo 1.6: �malat Sanayi Alt Sektörlerinin Toplam �malat Sanayi �hracat� �çindeki Pay�

(Yüzde) ................................................................................................................................... 33Tablo 1.7: �malat Sanayi Üretim ve �hracat�n�n Yap�s� (Yüzde Pay) ...................................... 35Tablo 5.1 : Türkiye’de Ölçekler �tibariyle Yat�r�m Finansman�nda Banka Kredisi Kullan�m� ... 84Tablo 5.2: KOB� Finansman Destek Kredileri (2005 – 2009) ................................................. 86Tablo 5.3: Avrupa Ülkeleri Sanayi Elektrik Fiyatlar� ( 2009 2. Yar� Verileri) ......................... 100Tablo 5.4: Seçilmi� Baz� Göstergeler: BM�DÇS’nin EK-1 Listesinde Yer Alan Baz� Seçilmi�

Ülkeler ile EK-1 D��� Ülkelerin Ekonomik Faaliyetleri, Nüfuslar� ve Geçmi� Y�llara Ait Emisyon

De�erleri ............................................................................................................................... 111Tablo Ek 2.1.1: Otomotiv Sanayinin Genel Görünümü ........................................................ 169Tablo Ek 2.2.2: Makine Sektörü Genel Görünümü .............................................................. 176Tablo Ek 2.4.3: Büro Makineleri ve Bilgisayar Sanayi Genel Görünümü ............................. 190Tablo Ek 2.4.4: B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazlar Sanayi Genel Görünümü ................... 190Tablo Ek 2.4.5: Radyo, Televizyon, Haberle�me Teçhizat� Sanayi Genel Görünümü ......... 190Tablo Ek 2.4.6: T�bbi, Hassas ve Optik Aletler ve Saat �malat� Sanayi Genel Görünümü .. 190Tablo Ek 2.5.1: Tekstil �malat Sanayi Genel Görünümü ...................................................... 197Tablo Ek 2.5.2: Giyim E�yas� �malat� Sanayi Genel Görünümü ........................................... 197Tablo Ek 2.6.1: G�da ve �çecek Ürünleri �malat� Genel Görünümü ...................................... 203Tablo Ek 2.7.1: Demir-Çelik Sanayi Genel Görünümü ......................................................... 209

Page 14: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

4

�ekiller �ekil 1.1: Rekabet Gücü Bile�enlerine Göre Yap�lan S�ralamada Türkiye’nin 133 Ülke

�çindeki S�ralamas� ................................................................................................................. 31 �ekil 1.2: Sektörel Rekabet Gücü: Dünyadaki Pazar Paylar� ve Büyüme H�zlar�, 2006......... 34 �ekil 1.3: Türkiye Sanayisi GZTF Analizi ............................................................................... 45 �ekil 3.1: Türkiye Sanayi Stratejisi Çerçevesi ........................................................................ 51 �ekil 5.1: Güç Kesintisinden Kaynaklanan Üretim Kayb� (Sat��lar Yüzde) .......................... 101 �ekil Ek 2.1.1: Otomotiv Sanayi Üretim Endeksi .................................................................. 168 �ekil Ek 2.1.2: Otomotiv Sanayi �stihdam Endeksi ............................................................... 168 �ekil Ek 2.1.3: Otomotiv Sanayi �hracat Endeksi ................................................................. 169 �ekil Ek 2.1.4: Otomotiv Sanayi K�smi Verimlilik Endeksi .................................................... 169 �ekil Ek 2.1.5: Otomotiv Sanayi �novasyon Yapan Firmalar, Yüzde (2002-2004) ............... 169 �ekil Ek 2.2.6: Makine Sektörü Üretim Endeksi ................................................................... 175 �ekil Ek 2.2.7: Makine Sektörü �stihdam Endeksi ................................................................ 175 �ekil Ek 2.2.8: Makine Sektörü �hracat Endeksi ................................................................... 175 �ekil Ek 2.2.9: Makine Sektörü K�smi Verimlilik Endeksi ..................................................... 175 �ekil Ek 2.2.10: Makine Sektörü �novasyon Firmalar, Yüzde (2002-2004) .......................... 176 �ekil Ek 2.4.11: Büro Makineleri ve Bilgisayar �malat� Üretim Endeksi ................................ 185 �ekil Ek 2.4.12: B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazlar Üretim Endeksi .................................. 185 �ekil Ek 2.4.13: Radyo, Televizyon, Haberle�me Teçhizat� Üretim Endeksi ....................... 185 �ekil Ek 2.4.14: T�bbi,Hassas ve Optik Aletler ve Saat �malat� Üretim Endeksi ................... 185 �ekil Ek 2.4.15: Büro Makineleri ve Bilgisayar �malat� �stihdam Endeksi ............................. 186 �ekil Ek 2.4.16: B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazlar �stihdam Endeksi ............................... 186 �ekil Ek 2.4.17: Radyo, Televizyon, Haberle�me Teçhizat� �stihdam Endeksi .................... 186 �ekil Ek 2.4.18: T�bbi, Hassas ve Optik Aletler ve Saat �malat� �stihdam Endeksi ............... 186 �ekil Ek 2.4.19: Büro Makineleri ve Bilgisayar �malat� �hracat Endeksi ............................... 187 �ekil Ek 2.4.20: B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazlar �hracat Endeksi ................................. 187 �ekil Ek 2.4.21: Radyo, Televizyon, Haberle�me Teçhizat� �hracat Endeksi ....................... 187 �ekil Ek 2.4.22:T�bbi,Hassas ve Optik Aletler ve Saat �malat� �hracat Endeksi ................... 187 �ekil Ek 2.4.23: Büro Makineleri ve Bilgisayar �malat� K�smi Verimlilik Endeksi .................. 188 �ekil Ek 2.4.24: B.Y.S.Elektrikli Makine ve Cihazlar K�smi Verimlilik Endeksi .................... 188 �ekil Ek 2.4.25: Radyo, Televizyon, Haberle�me Teçhizat� K�smi Verimlilik Endeksi .......... 188 �ekil Ek 2.4.26: T�bbi, Hassas ve Optik Aletler ve Saat �malat� K�smi Verimlilik Endeksi .... 188 �ekil Ek 2.4.27: Büro Makineleri ve Bilgisayar Sanayi �novasyon Yapan Firmalar, Yüzde

(2002-2004) .......................................................................................................................... 189

Page 15: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

5

�ekil Ek 2.4.28: B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazlar Sanayinde �novasyon Yapan Firmalar,

Yüzde (2002-2004) ............................................................................................................... 189 �ekil Ek 2.4.29: Radyo, Televizyon, Haberle�me Teçhizat� Sanayinde �novasyon Yapan

Firmalar, Yüzde (2002-2004) ............................................................................................... 189 �ekil Ek 2.4.30: T�bbi, Hassas ve Optik Aletler ve Saat �malat� Sanayinde �novasyon Yapan

Firmalar, Yüzde (2002-2004) ............................................................................................... 189 �ekil Ek 2.5.31: Tekstil �malat� Üretim Endeksi .................................................................... 195 �ekil Ek 2.5.32: Giyim E�yas� �malat� Üretim Endeksi ......................................................... 195 �ekil Ek 2.5.33: Tekstil Sanayi �stihdam Endeksi ................................................................. 195 �ekil Ek 2.5.34: Giyim E�yas� �malat� �stihdam Endeksi ...................................................... 195 �ekil Ek 2.5.35: Tekstil �malat� �hracat� Endeksi .................................................................. 196 �ekil Ek 2.5.36: Giyim E�yas� �malat� �hracat� ...................................................................... 196 �ekil Ek 2.5.37: Tekstil �malat� K�smi Verimlilik Endeksi (1997=100) ................................... 196 �ekil Ek 2.5.38: Giyim E�yas� �malat� K�smi Verimlilik Endeksi (1997=100) ........................ 196 �ekil Ek 2.5.39: Tekstil �malat Sanayinde �novasyon Yapan Firmalar, Yüzde (2002-

2004) .................................................................................................................................... 197 �ekil Ek 2.5.40: Giyim E�yas� �malat� Sanayi �novasyon Yapan Firmalar, Yüzde

(2002-2004) .......................................................................................................................... 197 �ekil Ek 2.6.41: G�da ve �çecek �malat� Sanayi Üretim Endeksi .......................................... 202 �ekil Ek 2.6.42: G�da ve �çecek Ürünleri �malat� �stihdam Endeksi ...................................... 202 �ekil Ek 2.6.43: G�da ve �çecek Ürünleri �malat� �hracat Endeksi ....................................... 202 �ekil Ek 2.6.44: G�da ve �çecek Ürünleri �malat� K�smi Verimlilik Endeksi (1997=100) ....... 202 �ekil Ek 2.6.45: G�da ve �çecek Ürünleri �malat� Sanayi �novasyon Yapan Firmalar, Yüzde

(2002-2004) .......................................................................................................................... 203 �ekil Ek 2.7.46: Demir-Çelik Sanayi Üretim Endeksi ........................................................... 208 �ekil Ek 2.7.47: Demir-Çelik Sanayi Üretim �stihdam Endeksi ............................................. 208 �ekil Ek 2.7.48: Ana Metal Sanayi �hracat Endeksi ............................................................. 208 �ekil Ek 2.7.49: Demir-Çelik Sanayi K�smi Verimlilik Endeksi (1997=100) .......................... 208 �ekil Ek 2.7.50: Ana Metal Sanayi �novasyon Yapan Firmalar, Yüzde (2002-2004) ........... 209

Page 16: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

6

K�saltmalar Listesi AB Avrupa Birli�i AB 12 Belçika, Fransa, Hollanda, �talya, Almanya, Lüksemburg, Danimarka, �rlanda,

�ngiltere, �spanya, Portekiz, Yunanistan AB 15 AB 12 ve Avusturya, �sveç, Finlandiya AB 25 AB 15 ve K�br�s, Slovenya, Estonya, Litvanya, Letonya, Çek Cumhuriyeti,

Slovakya, Macaristan, Polonya, Malta AB 27 AB 25 ve Romanya, Bulgaristan ABD Amerika Birle�ik Devletleri ADR Karayollar�nda Tehlikeli Madde Ta��ma Antla�mas� AKÇT Avrupa Kömür Çelik Toplulu�u ANDEAN And Da�lar� Ticaret Blo�u Ar-Ge Ara�t�rma Geli�tirme ASEAN-4 Güneydo�u Asya Uluslar Birli�i- Endonezya, Malezya, Tayland, Filipinler BDDK Bankac�l�k Düzenleme ve Denetleme Kurulu B�T Bilgi �leti�im Teknolojileri BM�DÇS Birle�mi� Milletler �klim De�i�ikli�i Çerçeve Sözle�mesi BROP Sanayi ve Ticaret Bakanl��� Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel

Program� BTYK Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu CE Avrupa Uyumlulu�u CEN Avrupa Standardizasyon Komitesi CENELEC Avrupa Elektronik Standardizasyon Komitesi CIP Avrupa Birli�i Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Program� ÇED Çevresel Etki De�erlendirmesi D�BS Devlet �ç Borçlanma Senetleri DKE Dü�ük Karbon Ekonomisi DKG Doha Kalk�nma Gündemi DPT Devlet Planlama Te�kilat� DYY Do�rudan Yabanc� Yat�r�m EFTA Avrupa Serbest Ticaret Birli�i E�E Elektrik ��leri Etüt �daresi Genel Müdürlü�ü E�T Ekonomik ��birli�i Örgütü EKK Ekonomik Koordinasyon Kurulu EN Avrupa Normlar� EPDK Enerji Piyasas� Düzenleme Kurumu ERG E�itim Reformu Giri�imi ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl��� GAP-G�DEM Güneydo�u Anadolu Projesi Giri�imci Destekleme Merkezleri GMP �yi Üretim Uygulamalar� GS�S Türkiye �statistik Kurumu Genel Sanayi ��yeri Say�m� GSMH Gayrisafi Milli Hâs�la GSY�H Gayrisafi Yurtiçi Hâs�la GT�P Gümrük Tarife �statistik Pozisyonu HACCP Kritik Kontrol Noktalar�nda Tehlike Analizleri ICA Yat�r�m Ortam�n�n De�erlendirilmesi IMF Uluslararas� Para Fonu ISCED Uluslararas� E�itim Standart S�n�fland�rmas�

Page 17: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

7

�KT �slam Konferans� Te�kilat� �SEDAK �slam Konferans� Te�kilat� Ekonomik ve Ticari ��birli�i Daimi Komitesi ��GEM �� Geli�tirme Merkezi ��KUR Türkiye �� Kurumu IPA Kat�l�m Öncesi Mali Araç KE� Karadeniz Ekonomik ��birli�i Te�kilat� K�K Körfez ��birli�i Konseyi KOB� Küçük ve Orta Büyüklükteki ��letmeler KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geli�tirme ve Destekleme �daresi Ba�kanl��� KSS Küçük Sanayi Sitesi MERCOSUR Güney Amerika Ortak Pazar� MERN�S Merkezi Nüfus �daresi Sistemi MPM Milli Prodüktivite Merkezi NACE Ekonomik Faaliyetlerin �statistikî S�n�fland�r�lmas� NBER Ulusal Ekonomik Ara�t�rma Bürosu OECD Ekonomik ��birli�i ve Kalk�nma Örgütü OGT Ortak Gümrük Tarifesi OSB Organize Sanayi Bölgesi ÖTV Özel Tüketim Vergisi PISA Uluslararas� Ö�renci De�erlendirme Program� REACH Avrupa Birli�i Kimyasallar�n Kayd�, De�erlendirilmesi, �zin Verilmesi ve K�s�tlanmas� Tüzü�ü SACU Güney Afrika Gümrük Birli�i San-Tez Sanayi ve Ticaret Bakanl��� Sanayi Tezleri Program� SIGL Avrupa Birli�i Lisans Yönetimi Entegre Sistemi STA Serbest Ticaret Anla�mas� STK Sivil Toplum Kurulu�u TARAL Türkiye Ara�t�rma Alan� Program� TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TC Türkiye Cumhuriyeti TE�A� Türkiye Elektrik �letim Anonim �irketi TEPAV Türkiye Ekonomi Politikalar� Ara�t�rma Vakf� TEYDEB Teknoloji ve Yenilik Destek Programlar� Ba�kanl��� TMSF Tasarruf Mevduat� Sigorta Fonu TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birli�i TSE Türk Standartlar� Enstitüsü TSK Türk Silahl� Kuvvetleri TTGV Türkiye Teknoloji Geli�tirme Vakf� TUB�TAK Türkiye Bilimsel ve Teknik Ara�t�rma Kurumu TU�K Türkiye �statistik Kurumu TURKONFED Türk Giri�im ve �� Dünyas� Konfederasyonu TÜS�AD Türk Sanayici ve ��adamlar� Derne�i TZE Tam Zaman E�de�eri UYYP Ulusal Yeniden Yap�land�rma Plan� Ür-Ge Üretim Geli�tirme VTS Gemi Trafik Sistemi YDO Yat�r�m Destek Ofisleri YPK Yüksek Planlama Kurulu YO�KK Yat�r�m Ortam�n� �yile�tirme Koordinasyon Kurulu

Page 18: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

8

Yönetici Özeti Giriş 1. Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliği sürecinde AB ile yürütülen 35

müzakere faslından biri “İşletmeler ve Sanayi Politikası”dır. 2003 yılında yayınlanan “Türkiye Sanayi Politikası (AB Üyeliğine Doğru)” başlıklı sanayi stratejisi belgesinin revize edilmesi, bu faslın kapanış kriterleri arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda, Nisan 2007’den itibaren 2003 yılında yayınlanan belgenin revizyonuna yönelik çalışmalar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda sürdürülmüştür.

2. Söz konusu belgenin revizyonu sürecinde katılımcı bir yaklaşım

benimsenmiştir. Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi’nin hazırlanmasının her aşamasında, kamu ve özel sektör temsilcilerinin görüşlerine başvurulmuştur. Belgenin revizyonu çalışmalarında, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanmış olan politika dokümanlarında yer alan ve rekabet gücü konularını doğrudan ilgilendiren çok sayıda politika ve tedbir göz önünde bulundurulmuştur.

3. Strateji belgesi temel olarak yedi ana bölümden meydana gelmektedir.

Birinci bölümde, Türkiye ekonomisinin mevcut durumu, dış konjonktür de dikkate alınarak değerlendirilmektedir. İkinci bölümde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın öncülüğünde gerçekleştirilen ve ilgili tüm paydaşların katılımıyla belirlenen Türkiye’nin sanayi vizyonu anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde, stratejinin temel bileşenlerine yer verilmiştir. Dördüncü ve beşinci bölümlerde, sırasıyla, temel ve yatay sanayi politikası alanları ele alınmaktadır. Belgenin altıncı bölümünde, sektörel sanayi politikası alanları ele alınmakta ve son olarak yedinci bölümde ise uygulama, izleme ve koordinasyon mekanizmasına değinilmiştir.

Mevcut Durum 4. Türkiye ekonomisi 2001 yılından bu yana önemli bir dönüşüm sürecinden

geçmektedir. Makroekonomik istikrarın sağlanması ile faiz ve enflasyonda önemli düşüşler yaşanmıştır. Türkiye ekonomisi, verimlilik artışlarının da katkısıyla, 2002-2008 döneminde tarihsel ortalamanın oldukça üstünde olan yıllık ortalama Yüzde 5,9 düzeyinde bir büyüme oranını sürdürebilmiştir.

5. Yüksek tempolu büyümenin yaşandığı bu dönemde ekonomideki yapısal

dönüşüm de hız kazanmıştır. Bu sürecin doğal bir sonucu olarak, tarım sektörünün ekonomideki payı azalırken, özellikle hizmet ve yanı sıra sanayi sektörlerinin ekonomideki ağırlığı artmaya devam etmiştir. Sanayinin alt kollarında gerçekleşen büyüme oranları, sanayi sektöründe ikili bir yapının olduğunu göstermektedir. Dünya ile entegre olan modern üretim yapısına sahip sektörler hızla büyürken, emek yoğun üretim yapısındaki geleneksel sektörlerde daralma yaşanmaktadır. Hizmet sektörünün hemen hemen tüm alt kollarında da benzer bir dönüşümden söz edilebilmektedir. Perakende ticaretinin gelenekselden moderne kayışı, söz konusu dönüşümün çarpıcı bir örneğidir. Hizmet sektöründeki dönüşümün diğer çarpıcı örnekleri arasında, finans sektöründe yabancı

Page 19: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

9

yatırımcıların, lojistik sektöründe ise büyük lojistik firmalarının ağırlığının artması sayılabilir.

6. Diğer taraftan Türkiye ekonomisinin, 2001 krizinden sonra tempolu bir

büyüme sürecine girmiş olduğu görülse de, ekonominin küresel rekabetçilik sıralamalarında olması beklenen yerde olmadığı görülmektedir. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2009 yılı verilerine göre, Türkiye, 133 ülke içerisinde rekabetçilik endeksi değerine göre yapılan değerlendirmede 61’inci sıradadır. Türkiye’nin rekabet gücü sıralamalarındaki konumunu iyileştirmek için, en zayıf olduğu alanlarda ilerlemeler kaydetmesi bir zorunluluktur. Bu çerçevede, işgücü piyasasında, yükseköğretim ve mesleki eğitimde, mali piyasalarda, sağlıkta ve ilköğretimde, makroekonomik durumda ve fiziki altyapıda iyileşmeler sağlamak öncelikle yapılması gerekenler arasındadır.

7. Küresel rekabet gücünü arttırmanın önemi özellikle içinde bulunduğumuz dönemde daha da hissedilir olmuştur. Özellikle 2008 yılının ikinci yarısından itibaren yaşanan küresel gelişmeler, Türkiye’deki özel sektörü olumsuz etkilemiştir. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) riskli ipotek kredileri (sub-prime mortgage) krizi ile küresel ekonomi bir belirsizlik sürecine girmiştir. 2001-2008 yılları arasında, verimlilik artışlarına dayalı olarak 27 çeyrek üst üste yaşanan büyümenin ardından, krizin etkisi ile Türkiye ekonomisi 2008 yılı IV. çeyreğinde Yüzde 6,2 oranında küçülmüştür. Küresel ekonomide yaşanan ve Türkiye’yi olumsuz etkileme potansiyelini barındıran bir diğer gelişme, Çin ve Hindistan’ın küresel ekonomiye entegrasyonu ile birlikte şirketlerimiz üzerindeki küresel rekabet baskısının üst düzeye çıkması olmuştur.

8. Özellikle Çin ve Hindistan’ın küresel ekonomiye entegrasyonu ile birlikte, Türkiye’nin rekabet gücünü ucuz işgücüne dayandırması mümkün görünmemektedir. Türkiye’nin rekabet gücünün arttırılması için etkin işleyen bir piyasa mekanizmasının, elverişli bir yatırım ortamının ve kurumsal yapının tesis edilmesi gerekmektedir. Firmaların beceri düzeyi yüksek bir işgücü ile faaliyetlerini sürdürmeleri mümkün hale getirilmelidir. Tüm bunlara ilaveten, altyapı sektörlerinin nitelikli ve ucuz girdi sağlamalarını kolaylaştıracak düzenlemeler hayata geçirilmelidir. Söz konusu düzenlemelerin hayata geçirilmesinde izlenecek yol haritası Türkiye’nin sanayi stratejisi olacaktır.

9. Doğru tasarlanmış bir sanayi stratejisinin etkin bir şekilde uygulanması ile birlikte Türkiye’nin üretiminin katma değeri de arttırılabilecektir. Söz konusu strateji tasarlanırken hedef pazarlardaki eğilimlerin ve değişen iş yapma biçimlerinin dikkate alınması bir zorunluluktur. Tasarım, lojistik ve dağıtım gibi değer zincirinin vazgeçilmez parçalarında verimlilik artışları sağlanmasına özen gösterilmeli, özel sektörün uzmanlaşmaya yönelmesi ve yenilikçilik kapasitesini geliştirmesi teşvik edilmelidir.

10. Sanayi politikasının tasarımında, hizmet sektörünü de strateji kapsamında ele alan bütüncül bir yaklaşım benimsenmelidir. Hizmet sektöründeki

Page 20: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

10

aksaklıklar ve darboğazlar giderilmeden, sanayi sektöründeki verimlilik artışlarının tam olarak gerçekleştirilmesi mümkün görünmemektedir. Sanayi politikalarının hizmet sektörünü de kapsaması ve değer zincirinin her halkasında verimlilik artışlarının gerçekleştirilmesinin hedeflenmesi bu sürecin bir parçası olacaktır. Ancak, bu kapsamlı dönüşüm süreci için bir yol haritasına ihtiyaç duyulmakta olup, daha önce rekabet gücünü arttırabilmiş Japonya, Kore, Tayland, Endonezya gibi ülkelerin tecrübeleri başarının doğru sanayi politikaları çerçevelerinin uygulanmasından doğduğuna işaret etmektedir.

11. Avrupa Birliği’nin sanayi politikası hazırlarken kullandığı çerçeve, Türkiye için strateji belirleme sürecine gerek içerik gerekse metodoloji açısından önemli katkılar sunmaktadır. Birlik, Lizbon stratejisi ile Avrupa’yı yatırım yapmak ve çalışmak için daha çekici bir yer haline getirmeyi hedeflemiş, büyüme için bilgi ve yenilikçiliğe odaklanmak ana strateji olarak benimsenirken temel hedef “daha fazla ve daha iyi” iş yaratmak olmuştur. Bu kapsamda, yenilenmiş Lizbon Stratejisi’nin uygulanması amacıyla AB imalat sanayinin güçlendirilmesi ve yapısal dönüşümü için yatay ve sektörel politika çerçevesi belirlenmiştir. 27 sektörde nicel ve nitel sektörel tarama yapılarak rekabet gücü analiz edilmiş ve sektörlerde karşılaşılan ortak sorunlar yatay alanlarda (bilgi ve teknoloji, yenilik, finansman, yasal düzenlemeler, çevre-enerji, ticaret) değerlendirilmiştir.

12. Sektörel ve bölgesel gelişme politikaları da, AB’ye uyumu da dikkate alarak ve sanayi stratejisi hedefleri doğrultusunda, bölgelerin verimliliğini yükseltme ve rekabet gücünü arttırma amacına hizmet edecektir. Bölgesel gelişme stratejileri, sanayi stratejisi ile uyumlu bir şekilde, kümelenme ve değer zinciri analizlerinin sonuçları doğrultusunda tasarlanacak ve hayata geçirilecektir. Farklı gelişmişlik düzeyindeki bölgelerin değişik sektörler için sunduğu yerel avantajlar belirgin hale getirilerek, bölgesel dengesizliklerin giderilmesine önem verilecektir.

13. Türkiye ekonomisindeki büyüme sürecinin devam ettirilmesi için uygulanacak bu stratejinin temel amacının özel sektörün rekabet gücünün yükseltilmesi olması gerektiği açıktır. Bunun için, rekabet gücü engellerinin, belirli bir strateji ve önceliklendirme doğrultusunda ortadan kaldırılması bir zorunluluktur.

Vizyon ve Stratejik Hedefler 14. Türkiye’nin sanayi vizyonunu belirlemek amacıyla tüm paydaşların katılımıyla,

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın öncülüğünde bir arama konferansı gerçekleştirilmiştir. Bu arama konferansı neticesinde, Türkiye için uygulanacak stratejinin uzun dönemli vizyonu “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak” olarak belirlenmiştir. Bu uzun dönemli vizyon kapsamında 2011-2014 yıllarını kapsayan Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacı, “Türk Sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip

Page 21: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

11

ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü hızlandırmak” olarak belirlenmiştir.

15. Bu vizyona ve genel amaca yönelik olarak;

• Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki payının arttırılması,

• Düşük teknolojili sektörlerde katma değeri yüksek ürünlere geçişin sağlanması,

• Becerilerini sürekli geliştirebilen şirketlerin ekonomideki ağırlığının arttırılması,

şeklinde üç temel stratejik hedef tespit edilmiştir. Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacını ve dolayısıyla stratejik hedefleri gerçekleştirmek üzere, 9. Kalkınma Planında yer alan öncelikler ve Türk sanayisinin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve karşı karşıya kaldığı tehditler göz önünde bulundurularak bazı temel sanayi politikası öncelikleri ile yatay ve sektörel olmak üzere çeşitli politika alanları tespit edilmiştir. Yatay ve sektörel sanayi politikası alanlarına ilişkin olarak belirlenen politikalar eşgüdüm içinde hayata geçirilecektir.

Yatay Sanayi Politikası Alanları 16. Kamu kurum ve kuruluşları bu süreçte yatay sanayi politikası alanlarında aktif

olarak iyileştirmeler yapmak suretiyle tüm sektör genelinde verimlilik artışlarına katkı yapacaktır. Bu kapsamda, 8 yatay sanayi politikası alanında kamu proaktif bir rol üstlenecek ve özel sektörün verimliliği önündeki engellerin kaldırılmasını hedefleyecektir. Söz konusu yatay sanayi politikası alanları aşağıdaki gibidir:

• Yatırım ve iş ortamı: Yatırım ve iş ortamının iyileştirilmesi için YÖİKK bünyesinde yapılan çalışmalar önem arz etmektedir. Bu kapsamda özellikle kurumsal ve yasal altyapının iyileştirilmesine, merkezi hükümet ve yerel idare düzeyinde bürokratik engellerin azaltılmasına, düzenleyici etki analizine ve rekabet hukuku alanındaki ilerlemelere ihtiyaç vardır. Buna ek olarak, şebeke endüstrilerinin etkin düzenlenmesindeki sıkıntıların giderilmesi büyük önem taşımaktadır.

• Uluslararası ticaret ve yatırım: Uluslararası ticaret ve yatırım alanında

özellikle ticarete konu olan malların üretiminde çeşitlenmeye katkı yapacak politikaların uygulanması gerekmektedir. Bu çerçevede, talep koşullarına uygun olarak küresel pazarlara erişebilen ve “zamanında üretim” anlayışına sahip bir sanayi yapısına ihtiyaç vardır. Dış ekonomik ilişkiler çerçevesinin yeniden tanımlanması ve yüksek katma değer oluşturan ve yerli şirketler için pozitif dışsallık yaratacak doğrudan yabancı yatırımların (DYY) çekilmesi hedeflenmelidir. Bunun için ise, kamuda özel sektör ve sivil toplum kuruluşları ile koordinasyonu sağlayacak bir yeniden yapılanma gerekmektedir.

Page 22: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

12

• Beceri ve insan kaynağı: Sanayi politikaları ile insan kaynağı politikalarının uyumunun sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede, yatırım ortamı engellerinin ve işgücü piyasasındaki katılıkların giderilmesi, nitelikli işgücü arzının ve talebinin arttırılması, genel ve mesleki eğitim sisteminin reformu, aktif işgücü politikalarının geliştirilmesi ön plana çıkmaktadır.

• Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmelerin (KOBİ) Finansmana Erişimi: Türkiye’de firmaların verimliliklerini arttırabilmeleri için ölçeklerini büyütmeleri ve dolayısıyla yeni yatırımlara ve finansmana ihtiyaçları vardır. Özellikle küresel rekabet nedeniyle karların azaldığı bir ortamda özkaynağa dayalı finansman sürdürülebilir değildir. Özkaynak dışı finansman imkânlarının geliştirilmesi için ise finansal sistemin büyütülmesi, KOBİ’lere yönelik finansal araçların geliştirilmesi, girişim sermayesinin önünün açılması, kredi kefalet sisteminin geliştirilmesi, faiz destekleri verilmesi, idari ve hukuki engellerin ortadan kaldırılması gerekmektedir.

• Firmaların Teknolojik Gelişimi: Önümüzdeki dönemde rekabet gücü

politikalarının merkezinde yenilikçilik ve teknolojik altyapının iyileştirilmesi yer almalıdır. Bunun için ileri teknolojili sektörlerin ağırlığının ve geleneksel sektörlerin katma değerinin arttırılması gerekmektedir. Bu geçiş için Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) ve yenilikçilik faaliyetlerinin geliştirilmesi temel oluşturmaktadır. Bu çerçevede özel sektörün Ar-Ge faaliyetlerine katılımı, Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun’un uygulanması, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) faaliyetlerinin geliştirilmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkin kullanımı, fikri ve sınaî mülkiyet haklarının korunması amaçlanmaktadır.

• Altyapı Sektörleri ve Girdi Maliyetleri: Sanayinin rekabet gücünü

arttırmak için, sanayi sektörüne girdi tedariki yapan altyapı sektörlerinde de verimlilik artışlarına ihtiyaç bulunmaktadır. Enerji (elektrik) alanında maliyetlerin düşürülmesi ve arz güvenliğinin sağlanması temel hedefler olurken, telekomünikasyon sektöründe kalite/maliyet dengesini iyileştirmek için rekabetin geliştirilmesi, ulaştırma (lojistik) sektöründe ise farklı taşımacılık modlarının geliştirilmesi ve etkin kullanımı önem taşımaktadır.

• Çevre: Çevreye karşı artan küresel duyarlılık, sanayide çevre dostu

ürünlerin üretilmesini, çevreye duyarlı teknolojilerin kullanılmasını, süreçlerin geliştirilmesini ve endüstriyel kirliliği azaltma yönünde tedbirlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ancak bu konuda alınacak tedbirlerin, sanayinin rekabet gücü üzerinde kısa-orta vadede olumsuz etkiler yaratması muhtemeldir. Söz konusu olumsuzlukların uzun vadeye taşınması ihtimalini en aza indirgemek için çevreye ilişkin yapılacak düzenlemelerde, öncelikle Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) kapsamında 2012 sonrası dönem için Kyoto Protokolü’nün yerini alacak olan yeni uluslararası iklim değişikliği anlaşması, Avrupa Birliği Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzin Verilmesi ve Kısıtlanması Tüzüğü (REACH), Entegre Kirlilik Önleme ve

Page 23: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

13

İzin Mevzuatına ilişkin düzenlemelerin etki ve maliyet analizlerinin yapılması ve esnek bir uygulama takviminin benimsenmesi önem arz etmektedir.

• Bölgesel Kalkınma: Sanayi politikası açısından bölgesel kalkınma iki

boyutludur. Sadece bölgeleri hedefleyen politikalarda ulusal önceliklerle uyumlu bölgesel önceliklerin belirlenmesi ve devlet yardımları sisteminin mekân odaklı olması gerekmektedir. Ulusal politikaların bölgelerde uygulanması için ise yatırım, iş yapma ve verimliliğin önündeki engellerin kaldırılması (insan kaynağı, kümelenmeler, üniversite-sanayi işbirliği vd.) ve bölgesel aktörler arasındaki yönetişim mekanizmalarının etkin kullanımı önem kazanmaktadır.

Sektörel Sanayi Politikası Alanları 17. Sektörler özelinde uygulanacak olan politikaların başarısı, sanayi

stratejisinin başarısının en temel belirleyicilerindendir. Türkiye’nin sanayi vizyonuna ulaşılabilmesi için, sektörlerin rekabet gücünü kısıtlayan engellerin tespit edilerek bu engelleri ortadan kaldırmaya yönelik politikaların hayata geçirilmesi gerekmektedir.

18. Rekabet gücü analizlerine yer verilen sektörler, AB’ye verilen taahhütler

çerçevesinde belirlenmiştir. Otomotiv, Makine, Beyaz Eşya, Elektronik, Tekstil ve Hazır Giyim, Gıda ve son olarak Demir-Çelik sektörlerinin rekabet gücü analizleri aşağıda belirtilen biçimde yapılmış ve strateji belgesine eklenmiştir.

19. Türkiye’nin sanayi stratejisi belirlenirken AB’deki sektörel strateji

yaklaşımları baz alınmıştır. Bu kapsamda, sektörel rekabet gücü analizleri altı ana başlık altında incelenmektedir. Bahse konu sektörel rekabet gücü analizleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın koordinasyonunda, Bakanlık Sektörel Teknik Komiteleri ve TOBB Sektör Meclisleri ile işbirliği halinde oluşturulan sektörel rekabet gücü raporları temel alınarak hazırlanmıştır.

a. Bilgi ve teknoloji başlığında şirketlerin genel olarak yenilik yapabilme

kapasiteleri incelenmektedir. b. Rekabet konusu temel olarak sektörün faaliyet gösterdiği yurtiçi pazarın

rekabet koşullarını ve firma yapılarını baz alarak incelenmektedir. c. Yasal düzenlemeler başlığı altında idari yükler, teknik standartlar,

sağlık ve güvenlik ile AB ile olan Gümrük Birliği’nin sektör üzerindeki yansımaları gibi konular ele alınmaktadır.

ç. Çevre ve enerji başlığında iklim değişikliği, atıklar ve yoğun enerji kullanımı konularına ilişkin mevcut ve orta vadede etkin olacak düzenlemeler ile alınması gereken tedbirlere yer verilmiştir.

d. Dış rekabet edebilirlik ve ticaret başlığında genel olarak sektörün rekabet gücünü olumsuz yönde etkileyen faktörler ve uluslararası arenada haksız rekabet yaratabilecek anti-damping ve ticaret engelleri konuları incelenmiştir.

e. İstihdam ve coğrafi boyut başlığında ise ele alınan sektörün ülke ekonomisi içindeki önemi istihdam rakamları kullanılarak incelenmiş ve

Page 24: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

istihdam artışının önündeki engeller vurgulanmıştır. Bunlara ek olarak, sektörde var olan kümelenmelere, coğrafi olarak istihdamın ve şirketlerin hangi alanlarda yoğunlaştığına bakılarak vurgu yapılmıştır.

Uygulama, İzleme ve Koordinasyon Mekanizması 20. Stratejinin hayata geçirilebilmesi için uygulama izleme ve koordinasyon

mekanizmasının oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, ilgili diğer tüm kurum ve kuruluşların katılımıyla birlikte uygulama süreçlerinin takibi ve koordinasyonu, belirlenen hedeflere ulaşılmasında son derece önemlidir. Özellikle değişiklik gereksinimlerinin saptanabildiği ve hızlı müdahalenin mümkün kılındığı bir mekanizma tasarlanmalıdır.

21. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, ilgili tüm paydaşların katılımıyla Sanayi ve

Ticaret Bakanlığı Müsteşarı’nın başkanlığında bir İzleme ve Yönlendirme Komitesi kuracak ve kamu kurumlarının katılımıyla ortak girişimler oluşturacaktır. Bu süreçte, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın sekretaryasını yürüttüğü ortak girişimlerin çıktıları ve Girişimci Bilgi Sistemi temel araç olacaktır. Sanayi Stratejisine ilişkin olarak 6 (altı) ayda bir izleme ve değerlendirme raporu hazırlanacaktır.

22. Bu çerçevede, İzleme ve Yönlendirme Komitesi, özel sektör ile kamu kesimi

arasında kurulan çeşitli diyalog mekanizmaları ile işbirliği halinde olacaktır. Bunun yanında, Her 6 ayda bir kamu ve özel sektörce İzleme ve Yönlendirme Komitesi’nde değerlendirilen konular gerektiğinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca EKK’ya taşınarak, karar alıcı siyasi iradenin bilgilendirilmesi ve harekete geçirilmesi sağlanacaktır.

Page 25: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

Giriş 1. Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi, başta Dokuzuncu Kalınma Planı olmak üzere

yapılan çok sayıdaki çalışmadan faydalanılarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın koordinasyonunda, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu-TÜBİTAK, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), Türk Patent Enstitüsü, Türk Standartları Enstitüsü (TSE), Türk Akreditasyon Kurumu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), İstanbul Sanayi Odası, Gaziantep Sanayi Odası, Kocaeli Sanayi Odası, İktisadi Kalkınma Vakfı, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) ve ilgili sektörel kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının katılımı ve katkılarıyla, ayrıca Sanayinin Rekabet Gücünün Geliştirilmesi Daimi Özel İhtisas Komisyonu üyelerinin değerlendirmeleri ve katkıları da alınarak hazırlanmıştır.

2. Çalışmaların başlangıcı, 2003 yılında hazırlanan “Avrupa Birliği (AB) Üyeliğine Doğru Türkiye Sanayi Politikası” belgesine dayanmaktadır. Daha sonra 2005 yılında “Dokuzuncu Kalkınma Planı” çalışmaları başlatılmış ve Türkiye’nin 2007-2013 dönemi vizyonu, stratejik öncelikleri ve politikaları, kamu kesimi, özel ve üniversite kesiminden 2252 kişinin katılımıyla hazırlanmıştır. Kalkınma Planı çalışmaları kapsamında oluşturulan Sanayi Politikası Özel İhtisas Komisyonu; kamu, özel sektör, üniversite ve sivil toplumdan 32 temsilcinin katılımıyla “Sanayi Politikaları Özel İhtisas Komisyon Raporunu” hazırlamış ve raporun sonuçları Kalkınma Planı’na yansıtılmıştır. Dokuzuncu Kalkınma Planı’nın orta vadeli (3 yıllık) politika önceliklerine Orta Vadeli Programlarda; yıllık gelişmeler, değerlendirmeler ve eylem planlarına ise Yıllık Programlarda yer verilmektedir.

3. AB ile 35 fasılda yürütülen müzakereler çerçevesinde, Türkiye’de sanayi politikaları Mart 2006 ve Mayıs 2006 tarihlerinde “İşletmeler ve Sanayi Politikası” faslı kapsamındaki tanıtıcı ve ayrıntılı tarama toplantılarında değerlendirilmiştir. Tarama toplantıları sonuçlarında, Türkiye’de geliştirilen sanayi politikaları AB’dekilerle uyumlu bulunmuştur. Türkiye’nin ilerleme kaydetmesi gereken

Page 26: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

alanlar arasındaysa sektörel rekabet gücü analiz kapasitesinin geliştirilmesi, sanayi politikalarına ilişkin değerlendirmelerin detaylı rekabet gücü analizlerine dayandırılması ve politikaların uygulanmasında sahipliğin ve etkinliğinin arttırılması bulunmaktadır. Bu çerçevede, 2003 yılında yayınlanan “Türkiye Sanayi Politikası (AB Üyeliğine Doğru)” belgesinin revize edilmesi, Mart 2007’de Avrupa Birliği Konseyi tarafından “İşletmeler ve Sanayi Politikası” faslının kapanış kriteri olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda, Nisan 2007’den itibaren mevcut belgelerin revizyonuna yönelik çalışmalar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda sürdürülmektedir.

4. 2008 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı liderliğinde, kamu ve özel sektörden 200’ü aşkın katılımcıyla “Türkiye Sanayi Stratejisi Vizyonu” çalışması yapılmıştır. Son dönemde hazırlanmış olan Bilgi Toplumu Stratejisi ve eki Eylem Planı (2006-2010), KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı (2007-2009), Ulusal Yenilik Stratejisi (2008-2010) dokümanlarında da rekabet gücü konularını doğrudan ilgilendiren çok sayıda politika ve tedbir ele alınmıştır. Ayrıca bu dönemde özel sektör ve sivil toplum kuruluşları tarafından rekabet gücü analizi çalışmaları yapılmış, genel ve sektörel strateji önerileri geliştirilmiştir. Yerel ölçekte de, geniş paydaş katılımıyla, kümelenmeleri güçlendirme ve bölgesel rekabet gücünü arttırma girişimleri hız kazanmıştır.

5. Türkiye’nin yeni sanayi stratejisi; dünyadaki, AB’deki ve Türkiye’deki gelişmelerin analizlerine dayanan katılımcı bir yaklaşımla tasarlanmıştır. Bu stratejinin, ilgili kurumların uyumlu çalışmasıyla hayata geçirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca, strateji belgesinin, bir diyalog ve iletişim belgesi olmasına önem verilecek, ilgili kurumlarda ve taraflarda sanayi stratejisiyle ilgili farkındalık ve politika sahipliği sağlanacak, ayrıca eylem planındaki tedbirlere dair gelişmeler ve gerçekleşmeler sürekli olarak izlenerek, etkin uygulama için gerekli güncellemelerin yapılması sağlanacaktır.

6. Türkiye’de rekabet gücünün geliştirilmesine yönelik temel öncelikler Dokuzuncu Kalkınma Planı’nda yer almakla beraber, sanayimize yol gösteren, vizyon veren bir sanayi stratejisinin, bu öncelikleri daha detaylı ele alan ayrı bir strateji belgesi olarak ele alınmasının önemi bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle, küresel ekonomideki artan belirsizlikler, yerli ve yabancı sanayici ve yatırımcılar için Türkiye’de öngörülebilir bir yatırım ve iş ortamını sağlamayı zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye’nin rekabet gücünü arttırmaya yönelik

Page 27: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

vizyonunu, planını ve detaylı tedbirlerini içeren bu strateji belgesi kritik bir işleve sahip olacaktır.

7. Strateji belgesinin birinci bölümünde küresel gelişmeler, AB’deki eğilimler ve Türkiye’deki durum analiz edilerek, Türkiye’nin önümüzdeki dönemde hayata geçireceği sanayi stratejisi için yansımaları incelenmektedir. İkinci bölümde, Türk Sanayinin uzun vadeli vizyonu ortaya konularak hedefler belirlenmektedir. Üçüncü bölümde vizyonu gerçekleştirmeye yönelik sanayi stratejisi ve bunun kapsamındaki politika çerçevesi tanımlanmaktadır. Dördüncü bölümde, yatay sanayi politikası alanları kapsamında, yatırım ortamı, uluslararası ticaret ve yatırımlar, beceriler ve insan kaynağı, KOBİ’lerin finansmana erişimi, firmaların teknolojik gelişimi, altyapı sektörleri ve girdi maliyetleri, çevre ve bölgesel kalkınma politikalarında sanayi stratejisi açısından kritik unsurlar ortaya konulmaktadır. Beşinci bölümde, Türkiye’nin sanayi stratejisine girdi mahiyetindeki sektörel konulara, çeşitli sektörlere1 dair rekabet gücü değerlendirmelerine ve başlıca politika önceliklerine yer verilmiştir. Altıncı bölümde, sanayi stratejisinin uygulanmasında, izlenmesinde ve koordine edilmesinde dikkate alınacak hususlar özetlenmektedir.

1 Bu strateji belgesinde ele alınan sektörler Otomotiv, Makine, Elektronik, Beyaz Eşya, Tekstil-Hazır giyim, Gıda ve Demir-Çelik’tir. Bu sektörlerin 2004 yılında yaratmış oldukları toplam katma değer, Türk imalat sanayi toplam katma değerinin yaklaşık yüzde 63’üne denk gelmektedir. Ayrıca bu sektörler 2006 yılında toplam imalat sanayi üretiminin yüzde 62’sini, 2007 yılındaysa toplam imalat sanayi ihracatının yüzde 72’sini yapmıştır. İşletmeler ve Sanayi Politikası Faslına ilişkin Ülkemiz Müzakere Pozisyon Belgesinde Otomotiv, Makine, Elektronik, Beyaz Eşya sektörlerinde sektörel stratejilerin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanacağı ifade edilmiştir. Ayrıca AB’nin belirlediği kapanış kriterinde Revize Sanayi Stratejisinin 2003 yılındaki Sanayi Politikası belgesinde yer alan sektörleri içermesinin önemi vurgulanmış, Demir-Çelik ve Otomotiv Yan Sanayi sektörü ismen zikredilmiş, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın Sektörel Teknik Komitelerinin sonuçlarının da dikkate alınmasının gerekliliği belirtilmiştir. Bu sebeplerden ötürü ülkemizin belirttiği dört sektörün yanı sıra, Demir-Çelik Sektörü, 2003 yılındaki belgede yer alan Gıda Sanayi ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın Teknik Komitesi’nin olduğu Tekstil-Hazır giyim sanayi sektörleri bu metinde yer almıştır. Tüm sektörlerle ilgili rekabet gücü stratejilerinin ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda 2010 sonuna kadar tamamlanması öngörülmektedir.

Page 28: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

1. Mevcut Durum

8. Dünya ekonomilerinin bütünleşme eğilimi, AB ve DTÖ gibi uluslararası kurumların ekonomi politikalarındaki artan belirleyiciliği, teknoloji alanındaki hızlı gelişmeler, başta Çin ve Hindistan olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin yükselişi ve emtia fiyatlarındaki artış gibi unsurlar, Türkiye’nin ekonomik büyüme kapasitesini doğrudan etkilemektedir. Artan küresel rekabet şartlarına Türkiye’nin uyum sağlaması, kendi rekabet gücünü arttırabilmesi ve yüksek ekonomik büyüme oranlarını devam ettirme gereği, bu hedefe yönelik strateji alanlarının başında gelen sanayi stratejisinin önemini de arttırmaktadır. Söz konusu sanayi stratejisi tasarımının başlangıç bileşeni olarak belgenin bu bölümünde; küresel ekonomideki eğilimler, AB’deki durum, Türkiye’nin rekabetçiliği ve bu gelişmelerin sanayinin gelişmesine yansımaları özetlenmektedir.

1.1. Küresel gelişmeler ve sanayi stratejisi

9. Küresel ekonomi 1997-2007 döneminde yıllık ortalama yüzde 4,0 olarak büyürken, dünya ticareti dünya hâsılasına göre daha hızlı bir gelişme göstermiştir. Bu dönemde, dünya genelinde ticaretin serbestleşmesine paralel olarak, petrol dışı ürünlere talep artmış, gelişmekte olan ülkelerin kendi aralarında yaptığı ticaret hacmi genişlemiştir. Küreselleşen mal ve finans piyasaları, gelişmesine 2007 yılında da hızını azaltmadan devam etmiştir. 2008 yılında ise, küresel ekonomi yüzde 3,0 büyümüştür.

10. 2008 yılında, tüm dünya ülkelerini etkisi altına alan küresel ölçekte finansal bir krizle karşı karşıya kalınmıştır. Krizin ortaya çıkması noktasında zincirin başlangıç halkası, ABD bankalarının portföyünde her zaman önemli bir yer tutan ipotekli konut kredileri olmuştur. Kredi ödemelerinde yaşanan problemler, geri çağrılan krediler ve sonrasında teminatların satışı, konut fiyatlarında dikkate değer bir düşüşe neden olmuştur. Banka sermayelerindeki erime süreci böylelikle tetiklenmiş ve bir kısır döngü içine girilmiştir.

11. 2008 yılı Eylül ayı sonrasında şiddetlenen finansal kriz İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana görülmemiş boyutta bir küresel duraklama dönemine girilmesine neden olmuştur. 2009 yılı genelinde küresel ekonomi yüzde 0,6 oranında daralmıştır. Küresel ekonomi son dönemlerde yeniden toparlanma işaretleri vermektedir. Dünya ekonomisi 2009 yılı son çeyreğinden itibaren bir önceki yıla kıyasla

Page 29: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

yeniden büyümeye başlamış, büyüme hızı 2010 yılı ilk çeyreğinde ivmelenmiştir. Ekonomik toparlanmanın en belirgin olduğu ülkeler, finansal çöküşten doğrudan etkilenmemiş olan başlıca gelişmekte olan ülkeler, özellikle Asya ülkeleri, olmuştur. Gelişmiş ülkeler içerisinde ise ABD ekonomisinin Avro Bölgesi ve Japonya’ya kıyasla daha hızlı bir toparlanma sergilediği görülmektedir. Genişletici maliye ve para politikaları toparlanma sürecinde etkili olmuştur. Krizin ardından önemli ölçüde artan stokların eritilmesi, siparişlerin arttığı ve hisse senetlerinin değer kazandığı bir ortamda, üretimin yeniden başlamasına olanak sağlamıştır. ABD işgücü piyasasında son dönemde kısmi iyileşme sinyallerinin görülmesi de olumlu bir gelişmedir. Gelişmekte olan ülkelerde ise büyüme canlı iç talep ve artan emtia fiyatlarından da destek almaktadır. Politika desteği küresel ekonomide sistemik bir çöküş yaşanmasını engellemiş ve güven göstergelerinin beklenenden hızlı toparlanması sağlanmıştır.

12. Tüm uluslararası kuruluşlar, hâlihazırda görülen küresel ekonomik toparlanmanın beklentilerden hızlı gerçekleşmesine rağmen, son dönemde aşağı yönlü risklerin artış gösterdiğine dikkat çekmektedir. Özellikle kamu maliyesine ilişkin artan kaygılar ve azalan güvenle birlikte küresel ekonominin önümüzdeki dönemde yavaşlayabileceğine ilişkin beklentiler artmıştır.

Tablo 1.1: Uluslararası Para Fonu (IMF) Büyüme Oranları Tahminleri (Temmuz 2010)

(*) Türkiye’ye ilişkin tahminler IMF’nin WEO April 2010 yayınından, diğer ülkelere ve bölgelere ilişkin tahminler ise söz konusu yayının Temmuz ayında yayınlanan WEO Update versiyonundan alınmıştır.

13. Bununla beraber, Çin’in son yıllardaki yüksek performansı, küresel ekonomideki gelişmeleri doğrudan etkilemektedir. İhracata, yabancı yatırımlara ve teknoloji yoğun girişimlere yönelik bir strateji benimseyen Çin’de özellikle eğitim alanında

IMF Tahminleri 2010 Yılı için Tahminler

2011 Yılı için Tahminler

Dünya Büyümesi 4,6 4,3 Gelişmiş Ekonomiler 2,6 2,4 ABD 3,3 2,9 Avro Bölgesi 1,0 1,3 Japonya 2,4 1,8 Çin 10,5 9,6 Brezilya 7,1 4,2 Türkiye* 5,2 3,4 Hindistan 9,4 8,4

Page 30: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

atılan adımlar, yüz milyonlar boyutundaki ucuz işgücünün niteliğini arttırmakta ve tüm diğer gelişmekte olan ülkelerde istihdam yaratma performansını kısıtlamaktadır.2 2001 yılında Çin’in DTÖ’ye üye olması, başta emek yoğun sektörler olmak üzere, Türkiye’yi ve diğer birçok gelişmekte olan ekonomiyi etkilemiştir.

14. Çin’dekine benzer bir büyüme süreci de Hindistan’da gerçekleşmektedir. Geleneksel olmayan hizmet ihracatında dünyada önde gelen bir konuma sahip olan Hindistan, özellikle yazılım sektöründe dünyadaki konumunu güçlendirmektedir. Çin ve Hindistan’ın reformlarına devam etmeleri durumunda, büyüme hızlarını sürdürmeleri ve küresel rekabet ortamını uzun bir dönem etkilemeleri beklenmektedir. Bunlara ek olarak, Brezilya ve Rusya’nın da, özellikle sahip oldukları doğal kaynaklar nedeniyle dünya ekonomisi için önemleri artmaktadır. Enerji hammadde fiyatlarındaki artış, bu ülkelerin büyümesine olumlu katkı yapacaktır. Nitekim, 2010 yılı ilk yarısında küresel ekonomik toparlanmaya gelişmekte olan ülkelerin öncülük ettiği görülmektedir.

15. Bu yeni gelişmelerin de etkisiyle, geçmiş yıllarda gelişmekte olan ülkeler için, ucuz işgücüne ve hammaddeye sahip olmak, rekabet edebilmek için yeterliyken, günümüzde etkin işleyen bir piyasa mekanizmasına, elverişli bir yatırım ortamına ve kurumsal yapıya, küresel ölçekte rekabet edebilecek yetkinliklerle donatılmış bir işgücüne, girdileri nitelikli ve ucuz sağlayan altyapı sektörlerine sahip olmanın önemi artmıştır.3 Gelişmekte olan ülkelerin rekabet güçlerini arttırmaları, ekonomik büyümenin verimlilik artışlarına dayanmasına ve yeni sektörlerde/faaliyetlerde yetkinliklerini arttırmalarına bağlıdır.

16. Yeni küresel mimaride yüksek katma değer yaratabilmek; uzmanlaşma, yeni teknolojilerden faydalanma, yenilikçilik kapasitesini geliştirme gibi faktörlere bağlı hale gelmektedir. Bir ekonominin büyüme kapasitesinin arttırılması, kendini geliştirebilen, rekabet gücünü sürekli arttırabilen firmaların sayısının artmasına paralel olarak gerçekleşmektedir. Ayrıca, insan kaynağının sürekli olarak geliştirilmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaşması, yenilikçiliğe

2 Çin’in ihracatına dair bir değerlendirme için bkz. Rodrik, D. 2007. What does China export, China and the World economy; Çin’de eğitim sektöründe atılan adımlara dair bkz. Li et. al, 2008. "The Higher Educational Transformation of China and Its Global Implications", NBER Working Paper No. 13849. 3 Dünya Bankası, Commission on Growth and Development, 2007. “The Growth Report”, Washington D.C.

Page 31: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

21

odaklanılması kişi başına geliri sürekli olarak arttırabilmenin yolu olarak öne çıkmaktadır.

17. Dünyada teknoloji alanında yaşanan süratli gelişmeler, uluslararası finansal sistemin ve ticaret sisteminin giderek serbestleşmesiyle birleşince, iş yapma biçimlerinde önemli değişimler yaşanmaktadır. Bilgi yoğun ve yüksek katma değerli mal ve hizmet üretebilmek, rekabet gücünün belirleyicisi olarak ön plana çıkmakta, özellikle işgücünün eğitim düzeyi, gerekli becerilere sahip olması giderek önem kazanmaktadır. Böyle bir ortamda, imalat sanayi alanında faaliyet gösteren bir işletmenin rekabet gücünün ana belirleyicisi, sadece imalat yetkinliği değil; tasarım, lojistik, dağıtım gibi pek çok hizmet alanındaki performansına bağlı olabilmektedir. Bunun sonucu olarak, sanayi politikası giderek yataylaşmakta ve değer zincirindeki, doğrudan imalatla ilgili olmayan diğer aşamaları, hizmet ve destek faaliyetlerini de kapsar hale gelmektedir.

18. Sanayi stratejisi, uygulandığı ülkelerde, küresel ekonomiye uyum biçimini şekillendiren/yönlendiren bir araç olarak ön plana çıkmaktadır.4 Geçmiş dönemde, özellikle Uzakdoğu ülkeleri, sanayi politikaları yardımıyla ekonomik kalkınmanın ivme kazandığı önemli başarılar sergilemişlerdir. Japonya ve Kore önceden belirlenen ve yüksek katma değer yaratabilecek “bebek endüstrilerin”, yeterince rekabetçi olana kadar, ticaret tarifeleri, dış ticaret engelleri, doğrudan veya doğrudan olmayan – kamu bankaları ve şirketleri vasıtasıyla verilen – devlet destekleriyle gelişimini desteklemişlerdir. Bu ülkeler; şirket, ürün ve pazar bazında ihracat hedefleri koyarak, iyi performans gösteren şirketleri ödüllendirerek ihracata odaklı bir sanayi stratejisi izlemiştir. Teknolojik ilerleme için ise yabancı lisans alımına ve doğrudan yabancı sermayeye odaklanılmamıştır. Ancak 1997 Asya krizinin etkileri ve DTÖ’nün piyasalara devlet müdahalesini kısıtlayan kuralları nedeniyle, bu ülkelerin uygulamış oldukları sanayi politikalarının başka ülkelerde uygulanabilirliği tartışılabilir olmuştur.

19. Öte yandan Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN4) ülkeleri olarak adlandırılan Malezya, Tayland, Endonezya, Filipinler ise sanayi stratejilerini doğrudan yabancı yatırımları (DYY) çekmek üzerine kurarken yurtiçi piyasayı korumak üzere tarifeler, ithalat engelleri uygulamış ve yabancı firmalara

4 Bkz. UNCTAD. 2007. “Trade and Development Report, 2007,” New York ve ve Rodrik, D.2007.

Industrial Policy for 21st Century.

Page 32: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

22

yerelleşme şartı koymuşlardır. Bu şekilde doğrudan sermayenin dışsallıklarından ve yerel sanayiye olan pozitif katkılarından maksimum düzeyde yararlanılmıştır.

20. Sanayi politikası alanındaki başarılı ülke örnekleri, politika uygulama, izleme ve koordinasyon kapasitesinin, en az tasarlanan politikaların niteliği kadar önemli olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda, eski dönemde, basit anlamda bazı sektörlerin seçilip desteklenmesine indirgenen sanayi politikalarının hem etkinliğinin son derece kısıtlı olduğu, hem de AB ve DTÖ gibi ülkelerin uluslararası ticaret ortamında yükümlülüklerini belirleyen kuruluşlarca engellendiği görülmektedir. Dolayısıyla, günümüzde, sadece belirli sektörlerin seçilerek desteklenmesini değil, yatay politikalar vasıtasıyla firmaların rekabet gücünü arttıran; ayrıca mevcut ve yeni sektörlerin küresel ekonomide daha yüksek katma değer yaratacak biçimde konumlanmalarını sağlayabilecek şekilde yönlendirebilen, bölgesel eşitsizlikleri sanayi politikası kanalıyla azaltabilen bir sanayi politikası yaklaşımı birçok ülkede benimsenmektedir. Bu yeni sanayi stratejisi yaklaşımı, bir yandan mevcut sektörlerin ve firmaların yeniden yapılanmalarını, daha verimli ve rekabetçi hale gelmelerini sağlarken, diğer yandan ekonomide yeni faaliyetlerin ve yeni yetkinlik alanlarının ortaya çıkabilmesi için gereken ortamı sağlamayı hedeflemektedir.

21. Dünyada, sanayi politikası alanında karar verme katmanlarının da çeşitlenmekte olduğu görülmektedir. DTÖ ve AB uygulamaları ile ülkeler arasındaki ikili anlaşmalar, firmaların rekabet gücünü doğrudan etkilemektedir. Bununla birlikte, ulusal politikalar da, firmaların küresel ekonomiye intibakını hızlandırmak, sanayinin ve ülkenin ulusal/yerel sorunlarının (istihdam, bölgesel gelişme, tarım vb. gibi) çözümüne hizmet etmek bakımından hayati bir işleve sahiptir. Aynı zamanda, dünyadaki başarılı uygulama örneklerinin, firmaların rekabetçiliğini güçlendirmede yerel girişimlerin önem kazandığına işaret etmesiyle, merkezi yönetimlerden yerel yönetimlere sanayi politikası alanında da önemli bir yetki ve sorumluluk devri gerçekleşmektedir.

1.2. Avrupa Birliği’ndeki gelişmeler

22. ABD ekonomisindeki yavaşlama ve mali piyasalardaki sorunlar, AB’ye de yansımaktadır. Böyle bir dönemde, zaten büyüme performansında arzu ettiği hızı yakalamayan, yenilikçilik ve girişimcilik gibi konularda ABD’nin gerisinde kalan AB’nin rekabetçiliği, başta emek piyasası olmak üzere, iç pazar sürecinin

Page 33: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

23

tamamlanması ve mali piyasalarda bütünleşmenin sağlanmasına yönelik reformlara hız verilmesine bağlı hale gelmektedir. Avrupa’da küresel finans krizi sonrası ortaya çıkan borç krizi, AB ülkelerinin yüksek büyüme oranlarına ulaşmasını ve rekabet gücünü artırmasını engellemiştir. Ülkelerin mali yapılarında meydana gelen bozulmaya karşı, otoritelerin aldığı gecikmiş kararlar, borç krizinin daha da derinleşmesine ve güven ortamının sarsılmasına neden olmuştur. Özellikle, Portekiz, İtalya, İrlanda, Yunanistan, İspanya ( PIIGS ülkeleri ) başta olmak üzere, birçok Avrupa ülkesinde ek mali tedbirler devreye konularak orta vadede krizin etkilerinin ortadan kaldırılması, ülkelerin mali yapılarının sağlamlaştırılması ve güven ortamının yeniden tesis edilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca; AB, Avrupa Komisyonu ve IMF işbirliğiyle kurulan 750 milyar Avroluk “Avrupa Finansal İstikrar Mekanizması”, ülkelerin, alınan tüm tedbirlere rağmen, gelecekte yaşayabileceği sorunlara karşı bir teminat niteliği taşımaktadır. Önümüzdeki yıllarda, kamu maliyesi sorunlu ülkeler, AB tarafından belirlenen Maastricht kriterlerini ölçüt alarak, bütçe açığı/hâsıla oranlarını yüzde 3 seviyesinin, kamu borç stoku/hâsıla oranlarını ise yüzde 60 seviyesinin altına çekme yolunda ilerleyeceklerdir. Nitekim, 26-27 Haziran 2010 tarihinde Kanada’nın Toronto kentinde gerçekleştirilen G-20 Liderler Zirvesi’nde bütçe açıklarının 2013 yılına kadar yarıya indirilmesi, diğer yandan borç stoklarının milli gelire oranının 2016 yılına kadar azaltılması veya istikrara kavuşturulması konusunda anlaşma sağlanmıştır. Bununla birlikte mali konsolidasyonun miktarı ve zamanlamasına her ülke kendisi karar verecektir. Her ne kadar “büyüme dostu” mali konsolidasyon stratejileri izlenmesi konusunda bir mutabakat sağlanmış gözükse de, bölge genelinde kalıcı ve sürdürülebilir bir büyümenin sağlanması için rekabet gücü eksikliğinden kaynaklanan yapısal sorunlara odaklanılması ön planda olmalıdır.

23. Avrupa ülkelerinin uzun vadeli ekonomik ve sosyal gelişme hedeflerini ortaya koyan ve AB’nin rekabet gücünü arttırmayı hedefleyen 2000 yılı Lizbon Stratejisi, AB’nin geleceği için önemini korumakta; üye ülkeler için “büyüme ve istihdam” öncelikli hedef olarak ön plana çıkmaktadır. 2005 yılında “Yenilenen Lizbon Stratejisi”nin amaçları Avrupa’yı, yatırım yapmak ve çalışmak için daha çekici bir yer haline getirmek, büyüme için bilgi ve yenilikçiliğe odaklanmak ve “daha fazla ve daha iyi iş yaratmak” olarak belirlenmiştir. 2010 yılı itibariyle AB’de Araştırma Geliştirme (Ar-Ge) harcaması / Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH) oranının yüzde 3, istihdam oranının ise yüzde 70 olması hedeflenmiştir.

Page 34: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

24

24. İmalat sanayinin önemli bir role sahip olduğu AB’de, hâsılanın yaklaşık beşte biri, ihracatın yüzde 75’i ve özel sektör Ar-Ge faaliyetlerinin yüzde 80’i imalat sanayi tarafından yapılmaktadır.5 AB-27’deki imalat sanayi üretimi, 1993-2007 arasında yıllık ortalama yüzde 2,2 büyümeyle ABD’nin gerisinde kalmış fakat Japonya’dan daha iyi bir performans sergilemiştir. Ancak, küresel krizin etkisiyle AB-27 imalat sanayi üretimi 2008 yılında yüzde 1,9 oranında düşmüştür. Bu düşüş eğilimi 2009 yılında ivme kazanmış ve söz konusu daralma oranı yüzde 14,8 düzeyinde gerçekleşmiştir.

25. AB’deki sanayi faaliyetleri, özellikle Çin ve diğer yükselen Asya ekonomilerinden gelen önemli bir rekabet baskısıyla karşılaşmaktadır. Özellikle son dönemde, AB’deki sanayi faaliyetlerinin işgücü maliyetlerinin daha ucuz olduğu bölgelere kaymaya başlaması, AB’de kamuoyundaki kaygıları arttırmıştır. Ancak AB-15 ülkelerinden dışarı giden yatırımların halen önemli bir bölümü ABD’ye gitmekte, yeni AB üyesi ülkelere giden yatırımın payı yüzde 13, Çin’e giden ise yüzde 3.8 düzeyinde kalmaktadır.6

26. Bu eğilimler sonucunda, sanayinin rekabet gücünü arttırıcı yatay sanayi politikası AB’nin gündeminde önem kazanmaktadır. Endüstriyel yeniliğin, Ar-Ge yatırımlarının ve sanayi sektörlerinde yeniden yapılanmanın desteklenmesi için yeni yaklaşımlar geliştirilmektedir. AB’de ihracatın beceri içeriğini iyileştirmek, AB’yi Ar-Ge yatırımları için cazibe merkezi haline getirmek ve AB ticaretinin büyük bir kısmını oluşturan orta–yüksek teknoloji sektörlerinde bir atılım gerçekleştirmek gibi konular öncelikli alanlar arasında yer almaktadır. Öte yandan öne çıkan güncel AB Girişimlerine, Pazar Liderliği Girişimi (Lead Market Initiative) ve firmalar arasında ağların geliştirilmesi ve kümelenmelerin güçlendirilmesine yönelik girişimler örnek verilebilir. Pazar Liderliği Girişimi; e- Sağlık, Koruyucu Tekstil, Sürdürülebilir İnşaat, Biyo-ürünler, Geri Dönüşüm, ve Yenilenebilir Enerji sektörlerinde mevzuat, standardizasyon ve kamu ihalelerini daha yenilikçi yaparak sektörlere olan talebi artırmayı, katma değer ve istihdam yaratmayı hedeflemektedir. Bununla birlikte, hizmet sektöründe yenilikçilik ve kümelenme alanında artan bilim-sanayi ilişkisi çerçevesinde, dünya seviyesinde

5 Comission Staff Working Document, SEC(2005)1215 “Implementing the Community Lisbon Programme: A policy framework to stregthen EU manufacturing – towards a more integrated approach for industrial policy” 6 Comission Staff Working Document, SEC(2005)1215 “Implementing the Community Lisbon Programme: A policy framework to stregthen EU manufacturing – towards a more integrated approach for industrial policy”

Page 35: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

25

yenilik kümeleri, bölgesel kümeler ve ağların geliştirilmesine ilişkin yeni AB Bildirimlerinin (Communication) yayınlanması AB gündemde yer almaktadır.

27. AB ülkelerinde uygulanan sanayi politikası genel itibariyle, bir yandan yatay alanlara odaklanırken, diğer yandan da sektörlere özgü politikaları içinde barındırmakta ve çok çeşitli politika araçları arasında rekabet gücünü yükseltmeye yönelik bir denge gütmeyi hedeflemektedir. Bu politikalar ve ilgili mevzuat, AB’de merkezi olarak belirlenmemekte, üye ülkelerin kendi sanayi politikalarını AB’nin hedeflediği stratejilerle ve önceliklerle uyumlaştırmaları beklenmektedir. Bu doğrultuda, bu rapordaki çerçevenin hazırlanması sürecinde, AB’deki sanayi politikalarına genel yaklaşım ve Lizbon Stratejisi dâhilindeki öncelikli alanlarla uyum sağlanması gerekliliği de göz önünde bulundurulmuştur.

28. Türkiye, 1999’da almış olduğu AB’ye aday ülke statüsünden daha önce, 1996’dan itibaren Gümrük Birliği’nin içinde olması nedeniyle, diğer yeni üye ve aday ülkelerden farklı bir konumda bulunmaktadır. Özellikle sanayi alanında Türkiye, AB’nin önemli bir parçası haline gelme sürecindedir. 2009 yılında Türkiye’nin ihracatının yüzde 46’sı AB ülkelerine yapılırken, Türkiye’ye son dönemde (2003-2009) gelen doğrudan yabancı yatırımların yüzde 77’si AB ülkelerinden gelmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’nin, AB’deki sanayi politikası ve rekabet gücü tartışmalarının etkin bir katılımcısı olması hem AB üyelerinin rekabetçilik perspektifi hem de Türkiye’nin AB’ye uyumu açısından önem arz etmektedir.

Page 36: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

26

1.3. Türkiye’deki gelişmeler ve rekabet gücü 29. 90’lı yılları çalkantılarla geçiren Türkiye ekonomisi, 2001 krizinin ardından

uygulanan yapısal reformlar sonucunda sağlanan makroekonomik istikrarla beraber bu dönemde dünyadaki en başarılı ekonomik büyüme performanslarından birini sergilemiştir. Dünyada teknolojik, ekonomik ve siyasi gelişmelerin yaşandığı bir ortamda, Türkiye hızla dünya ekonomisinin ve AB’nin önemli bir parçası haline gelmeye başlamıştır. Böylece Türkiye, bir yandan küresel ekonomi içindeki birçok fırsatı yakalama imkânına kavuşurken, diğer yandan da dünyadaki olumsuz eğilimlerin etkilerine daha açık hale gelmiştir.

30. Türkiye ekonomisi 2002-2008 yılları arasında yatırım ve verimlilik artışlarına dayalı olarak 27 çeyrek üst üste büyümüştür. AB’ye ekonomik, sosyal ve mevzuat uyumu alanlarında önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Türkiye’deki güçlü uluslararası bağlantılara sahip, ihracata dayalı üretim yapan, geniş ve çeşitlenmiş bir imalat sanayi tabanı, 2001 sonrası yeni ekonomik iklime bağlı olarak hızlı bir gelişme süreci içine girmiştir. Sağlanmış olan istikrar ortamı, AB’yle Gümrük Birliği’nin etkisiyle de birleşince, üretim ve dış ticaret yapısında da önemli bir dönüşüm yaşanmaya başlamıştır.

31. Bir yanda Doğu Asya ekonomilerinin hızla gelişmesi, diğer yanda AB’nin rekabetçi konumunu sürdürmesi, Türkiye’nin coğrafi konumunu giderek daha önemli hale getirmektedir. Türkiye, AB’deki tüketim kalıplarıyla büyük ölçüde uyum gösteren, büyük ve genç bir pazara sahip olmanın yanında, bölgesindeki ülkelerle kıyaslandığında, dinamik bir sanayi ve hizmetler altyapısına sahiptir. Bu konumu, Türkiye’ye, küresel yatırımcılar için önemli bir cazibe merkezi özelliği de kazandırmaktadır. Türkiye’nin, bölgesindeki ülkelerin de küresel ekonomiye eklemlenmesinde önemli bir rol üstlenme potansiyeline sahip olması, Türk sanayisi için önümüzdeki dönemde çok sayıda yeni fırsatı da beraberinde getirecektir. Son dönemde, başta AB merkezli şirketler olmak üzere birçok küresel şirket, bölgesel operasyonları için Türkiye’yi bir üs ve yatırım merkezi olarak konumlandırmaktadır. Önümüzdeki dönemde, bu eğilimin doğru stratejiler sayesinde güçlenmesi, hem Türkiye’nin hem de AB’nin rekabet gücüne önemli bir katkı yapabilecektir.

32. 2005-2008 döneminde ilave istihdam artışı yıllık ortalama yüzde 1,9 düzeyinde iken, 2009 yılında küresel kriz nedeniyle istihdam artışı yüzde 0,4’e düşmüştür.

Page 37: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

27

İstihdam artışının ekonomik büyümenin gerisinde kalmasının temel sebebi, ekonomideki yapı değiştirme eğiliminin hız kazanması, tarım sektörünün payının giderek azalması ve ekonomik büyümeye verimlilik artışlarının kaynaklık etmesi olmuştur. İstihdamın sektörel dağılımına bakıldığında 2002’den 2008’e tarım kesimi istihdam oranı yüzde 11,3 puan azalırken, sanayi, hizmet ve inşaat sektörlerinin istihdam oranı sırasıyla yüzde 2,4 puan, 7,4 puan ve 1,4 puan düzeyinde artmıştır. 2005-2009 döneminde çalışma çağındaki nüfustaki artış yıllık ortalama 830 bin kişi olarak gerçekleşmiştir. Bununla birlikte ekonomideki yapı değiştirme eğilimi küresel kriz nedeniyle olumsuz yönde etkilenmiştir. 2009 yılında 2008’e göre tarım kesimi istihdam oranı 1,0 puan artarken, sanayi, istihdam oranı 1,8 puan azalmıştır. Hizmet ve inşaat sektörlerinin istihdam oranı ise sırasıyla 0,5 puan ve 0,3 puan düzeyinde artmıştır.

33. 2008 yılında işgücündeki artış 2007 yılına göre 691 bin kişi olurken, aynı dönemde istihdam edilenlerin sayısı 2007 yılına göre 456 bin kişi artarak 21 milyon 194 bin kişiye ulaşmıştır. Buna göre işsiz sayısı 235 bin kişi artmıştır. 2008 yılının tamamında, bir önceki yıla göre, tarım, sanayi ve hizmet sektöründe sırasıyla, 149 bin kişi, 138 bin kişi ve 168 bin kişi istihdam artışı gözlenmiştir. Tarım dışı istihdam ise söz konusu dönemde önceki yıla göre 306 bin kişi artmıştır. Türkiye genelindeki işsizlik oranı 2008 yılında, 2007 yılına göre 0,7 puan artarak yüzde 11,0 olarak gerçekleşmiştir. Küresel krizin etkisiyle tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de istihdam azalmış ve işsizlik oranı artmıştır. 2009 yılında işsizlik oranı yüzde 14,0 olmuş, ancak Orta Vadeli Program’da (OVP) 2009 yılı için tahmin edilen yüzde 14,8 oranının altında gerçekleşmiştir. Benzer şekilde OVP’ye göre 2009 yılında istihdam düzeyinin 20,9 milyon kişi olması öngörülmüşken istihdam edilen kişi sayısı 2009 yılında beklentinin üzerinde gerçekleşmiş ve 21,3 milyon kişi olmuştur. İktisadi faaliyetin istikrarlı bir toparlanma eğilimine girmesi, işgücü piyasasına da olumlu biçimde yansımaktadır. Nitekim 2010 yılı Ocak-Nisan döneminde geçen yılın aynı dönemine göre işsizlik oranı kademeli olarak azalmaktadır.

34. Ekonominin genelinde, 2002-2007 yılları arasında verimlilik artışı yıllık ortalama yüzde 6 düzeyinde, imalat sanayinde ise yüzde 7 düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, imalat sanayinin istihdam performansı hem geçmiş dönemlere, hem de hizmet sektörüne nazaran düşük kalmıştır. 2008 yılında ise sanayi sektörü, yüzde 3,2’lik istihdam artışıyla oldukça iyi bir performans sergilemiştir. 2009 yılında ise küresel krizin özellikle sanayi sektörünü olumsuz yönde

Page 38: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

28

etkilemesiyle sanayi istihdamı yüzde 8,2 oranında azalmıştır. Aynı dönemde tarım ve hizmetler sektörleri istihdamında artış gözlenmiştir.

Tablo 1.2: İşgücü Verimliliği ve İstihdamdaki Ortalama Yıllık Artış Oranı, Sektörlere Göre

Genel Tarım Sanayi Hizmetler

Verimlilik İstihdam Verimlilik İstihdam Verimlilik İstihdam Verimlilik İstihdam

1992-1997

%3 %2 %0 %0 %3 %3 %2 %3

1997-2002

%1 %0 %6 %3 %2 %1 %1 %3

2002-2007

%6 %1 %5 %4 %7 %1 %3 %4

2008 - %2 - %3 - %3 - %2 2009 - %0.4 - %4.5 - %-8.2 - %1.9

Kaynak: TÜİK

35. Son yıllarda, imalat sanayinde görülen verimlilik artışı, üretimin de tempolu bir şekilde yükselmesine katkı yapmıştır. Aynı dönemde, imalat sanayi ihracat ve ithalat miktarında da önemli bir artış yaşanmıştır.

Tablo 1.3: İmalat Sanayi Göstergeleri (Yüzde), 2003, 2007, 2008,2009

2003 2007 2008 2009 GSYİH İçindeki Payı 23 24 24 23

Üretim Artışı (Sabit Fiyatlarla) 8,4 5,6 -0.1 -7.2

İhracat Artışı (Cari Fiyatlarla) 31,7 26 23.8 -23.8

İthalat Artışı (Cari Fiyatlarla) 34,6 21,3 12,2 -26.1

Kapasite Kullanım Oranı* - 78.3 75.2 65.0

Kaynak: TÜİK

* Kaynak: TCMB

36. Küresel finansal krizin etkileri ile birlikte, 2008 yılının dördüncü çeyreğinde, sanayi katma değeri yüzde 10,6 oranında azalmıştır. 2008 yılı dördüncü çeyrekte, imalat sanayi sektörünün GSYİH içindeki payı yüzde 22,3 olarak gerçekleşmiştir.

37. Uzun dönemli bir perspektiften bakıldığında, Türkiye’nin küresel ekonomiyle bağını kuran lokomotif sektörün imalat sanayi olduğu görülmektedir Türkiye’nin toplam ihracatı içinde imalat sanayi ürünlerinin payı, 1980’deki yüzde 37

Page 39: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

29

düzeyinden, 2009’da yüzde 93’e ulaşmıştır. Türkiye’de 2002-2008 yılları arasında yaşanan dış ticaret hacmi artışı da dikkat çekici bir boyuttadır. 2002’deki 87 milyar dolarlık dış ticaret hacmi, yıllık ortalama yüzde 25’lik bir artışla 2008 yılında 334 milyar dolar düzeyine ulaşmış, 2009 yılında ise 243 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 1.4: 2002-2010 Dönemi Türkiye’nin Dış Ticaret Rakamları (Milyon Dolar)

Yıl İhracat İthalat Ticaret Dengesi Ticaret Hacmi

2002 36.059 -51.554 -15.495 87.613 2003 47.253 -69.340 -22.087 116.593 2004 63.167 -97.540 -34.373 160.707 2005 73.476 -116.774 -43.298 190.251 2006 85.535 -139.576 -54.041 225.111 2007 107.272 -170.063 -62.791 277.334 2008 132.027 -201.964 -69.936 333.991 2009 102.128 -140.899 -38.771 243.027

2010 Ocak-Mayıs

45.546 -68.125 -22.579 113.671

Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı

38. İmalat sanayi ihracatındaki hacim artışına koşut olarak hem pazar hem de ürün deseni bakımından çeşitlenme süreci yaşanmaktadır. Bu çeşitlenme eğilimi, Türkiye’yi diğer yeni AB üyesi ülkelerden ayrıştıran bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır. 2008 yılında, Türkiye’nin 1 milyar doların üstünde ihracat yaptığı ülke sayısı 30; 501 milyon -1 milyar dolar arasında ihracat yaptığı ülke sayısı 19’dur.

39. Avrupa Birliği ülkelerinin ekonomik büyümesinin yavaşlamasının ihracata etkileri 2008 yılının son aylarında görülmeye başlamıştır. 2007 yılında yüzde 56,3 olan Avrupa Birliği’nin ihracattaki payı 2009 yılında yüzde 46’ya gerilemiştir.

Page 40: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

30

Tablo 1.5: 2007, 2008 ve 2009 Yılı İhracatının Ülke Gruplarına Göre Dağılımı, Milyon Dolar

2007 2008 2009 Değişim

(%) Pay (%)

A- AB (27) 60.399 63.390 46.984 -25,9 46,0

B-TÜRKİYE SERBEST BÖLGELERİ 2.943 3.008 1.957 -34,9 1,9

C-DİĞER ÜLKELER 43.930 65.622 53.187 -18,9 52,1

1-Diğer Avrupa 10.843 15.678 11.358 -27,6 11,1

2-AFRİKA 5.976 9.063 10.179 12,3 10,0

Kuzey Afrika 4.030 5.850 7.447 27,3 7,3

Diğer Afrika 1.947 3.212 2.732 -14,9 2,7

3-AMERİKA 5.603 6.532 4.838 -25,9 4,7

Kuzey Amerika 4.541 4.802 3.563 -25,8 3,5

Orta Amerika ve Karayipler 549 829 597 -28,0 0,6

Güney Amerika 514 901 678 -24,8 0,7

4-ASYA 20.309 32.505 25.891 -20,3 25,4

Yakın ve Orta Doğu 15.081 25.430 19.187 -24,5 18,8

Diğer Asya 5.227 7.074 6.704 -5,2 6,6

5-Avustralya ve Yeni Zelanda 343 435 360 -17,2 0,4

6-Diğer Ülke ve Bölgeler 857 1.410 561 -60,2 0,5

Seçilmiş Ülke Grupları

OECD Ülkeleri 65.675 70.472 54.227 -23,1 53,1

EFTA Ülkeleri 1.328 3.262 4.327 32,7 4,2

Karadeniz Ekonomik İşbirliği 16.784 20.867 12.315 -41,0 12,1

Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 4.700 6.248 5.945 -4,8 5,8

Bağımsız Devletler Topluluğu 10.088 13.938 8.742 -37,3 8,6

Türk Cumhuriyetleri 2.874 3.749 3.397 -9,4 3,3

İslam Konferansı Teşkilatı 20.311 32.597 28.663 -12,1 28,1

Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı

40. Türkiye’nin ihracatının ülke gruplarına dağılımında AB’nin ağırlığı devam etmekte, ancak diğer bölgelerin de portföydeki paylarının artmakta olduğu

Page 41: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

31

görülmektedir. 2007 yılında 60,3 milyar dolarla yüzde 56,3 paya sahip olan AB-27 ülkelerine ihracatımızın, 2009 yılında 46,9 milyar dolarla ihracattaki payının yüzde 46’ya düştüğü görülmektedir. İhracatımızda yüzde 19 pay alan Yakındoğu ve Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracatımızın ise 19 milyar dolar düzeyinde olduğu görülmektedir. Afrika ülkelerine yönelik ihracatımız yüzde 12,3’lük artışla 10,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

41. Dünya Ekonomik Forumu tarafından hazırlanan 2009-2010 Global Rekabet Gücü Endeksine göre, Türkiye 133 ülke arasında, 61. sırada yer almaktadır. Rekabet gücünü belirleyen unsurlardan göreli olarak olumlu katkı yapanlar arasında piyasa büyüklüğü, özel sektör gelişmişliği, mal piyasaların etkinliği; rekabet gücünü olumsuz etkileyen unsurlar arasında ise işgücü piyasası etkinliği, kurumsal altyapı, yükseköğretim ve mesleki eğitim ile finansal piyasaların gelişmişliği bulunmaktadır.

Şekil 1.1: Rekabet Gücü Bileşenlerine Göre Yapılan Sıralamada Türkiye’nin 133 Ülke İçindeki Sıralaması

15

52

54

56

62

64

69

73

74

80

96

120

Piyasa BüyüklüğüÖzel Sektör Gelişmişliği

Teknolojik HazırlıkM al Piyasları Etkinliği

Fiziki Altyapı

M akroekonomik Durumİnovasyon

Yükseköğretim ve ÖğrenimSağlık ve İlköğretim

M ali Piyasalar Etkinliği

Kurumsal altyapıİşgücü Piyasası Etkinliği

Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu, Rekabet Gücü Endeksi, 2009

42. Türkiye’nin rekabet gücünün bileşenleri AB’ye yeni üye olan 12 ülkeyle mukayese edildiğinde, özel sektör gelişmişliği (business sophistication), yenilikçilik, kamudaki kurumsal altyapı, özel sektördeki kurumsal yönetişim düzeyi alanlarındaki performansının daha iyi; fikri mülkiyet hakları, demiryolu ağı

Page 42: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

32

kalitesi, liman kalitesi, bilgi-iletişim teknolojilerinin yaygınlığı alanlarındaki performansının ise daha kötü olduğu görülmektedir. Diğer alanlarda ise yaklaşık olarak benzer bir performans söz konusudur. Türkiye bu performansı ile Ortadoğu, Kafkaslar, Kuzey Afrika ve Balkanlar’ı kapsayan geniş bir coğrafyadaki ülkelerle ile kıyaslandığında, bu bölgedeki gelişmiş rekabetçilik düzeyine sahip ülkelerin başında gelmektedir.

43. Türk imalat sanayinin alt sektörler bazındaki yapısında, 1996’dan 2008’e önemli bir niteliksel dönüşüm yaşandığı görülmektedir. Toplam imalat sanayi ihracatı içinde otomotiv, makine, beyaz eşya, elektronik, petrol ürünleri ve lastik-plastik sektörlerinin payında kayda değer bir artış görülmektedir. Öte yandan, giyim eşyası, tekstil ürünleri gıda ürünlerinin payı, 1996 -2008 yılları arası azalma göstermiştir. Özellikle Çin ve Hindistan’daki üreticilerin yükselttiği uluslararası rekabet baskıları sonucunda, geleneksel emek yoğun faaliyetlerin, ihracat içindeki payı azalırken, bu sektörlerde daha yüksek katma değerli, yenilikçi üretim yapılarına geçme baskısı hissedilir olmuştur. Ayrıca, küresel ekonomide hızla yaşanmakta olan emtia fiyatlarındaki değişimin, Türkiye’de imalat sanayisinin ihracat ve üretim yapısını da etkilemesi beklenmektedir.

Page 43: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

33

Tablo 1.6: İmalat Sanayi Alt Sektörlerinin Toplam İmalat Sanayi İhracatı İçindeki Payı (Yüzde)

Sektör 1996 2000 2007 2008 2009 2010 Oc.- May.

Ana Metal Sanayi 10,9 8,8 12,2 17,9 15,8 14,7 Motorlu Kara Taşıtı ve Römorklar 4,8 6,8 16,8 15,3 13,5 14,9 Giyim Eşyası 23,5 21,2 11,7 9,2 10,1 10,4 Tekstil Ürünleri 18,6 18,1 10,7 9,1 10,0 9,6 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Teçhizat 4,0 5,4 7,9 7,8 8,5 8,3 Kok Kömürü, Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri ve Nükleer Yakıtlar

1,3 1,2 4,9 5,8 3,8 4,2

Gıda Ürünleri ve İçecek 12,0 7,2 5,1 5,2 6,2 5,8 Metal Eşya Sanayi (Makine ve Teçhizatı Hariç) 2,3 2,6 4,2 4,4 4,7 4,5 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Elektrikli Makine ve Cihazlar

3,8 3,2 4,1 4,0 4,3 4,3

Kimyasal Madde ve Ürünler 6,1 5,5 4,0 4,0 4,5 5,1 Plastik ve Kauçuk Ürünleri 2,5 3,1 3,9 3,8 4,2 4,4

Metalik Olmayan Diğer Mineral Ürünler 3,8 4,4 3,4 3,5 3,9 3,9 Mobilya ve Başka Yerde Sınıflandırılmamış Diğer Ürünler

1,2 2,5 3,1 2,8 2,9 3,2

Diğer Ulaşım Araçları 0,8 3,5 2,7 2,7 2,5 1,6 Radyo, Televizyon, Haberleşme Teçhizatı ve Cihazları 1,5 3,8 2,7 1,9 2,0 1,9 Kağıt ve Kağıt Ürünleri 0,6 0,6 0,8 0,8 1,0 1,1 Dabaklanmış Deri, Bavul, El Çantası, Saraciye ve Ayakkabı

1,1 0,7 0,6 0,5 0,5 0,6

Ağaç ve Mantar Ürünleri (Mobilya Hariç); Hasır Vb. Örülerek Yapılan Maddeler

0,3 0,2 0,5 0,4 0,5 0,5

Tıbbi Aletler; Hassas Optik Aletler ve Saat 0,3 0,3 0,3 0,3 0,4 0,4 Tütün Ürünleri 0,5 0,5 0,2 0,2 0,3 0,3 Basım ve Yayım; Plak, Kaset Vb. 0,2 0,2 0,1 0,1 0,2 0,1 Büro, Muhasebe ve Bilgi İşleme Makineleri 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1

Kaynak: TÜİK

44. İhracattaki gelişmeler, sektörlerin dünyadaki pazar paylarıyla birlikte incelendiğinde rekabet gücü açısından, küresel ekonomide hızlı yükselen sektörlerin olduğu; ancak imalat sanayinde yıldız sektör olarak tanımlanabilecek (dünyada yüksek pazar payını sürekli olarak arttırabilen) sektörlerin sayısının ise az olduğu görülmektedir. (Şekil 1.2) Otomotiv ve demir-çelik sektörleri ise dünyada önemli pazar payına sahip olmalarının yanında, tempolu bir büyüme performansı sergilemektedir. Diğer taraftan, 2007’de tekstil, hazır giyim, sebze-meyve gibi dünyadaki pazar payı yüksek olan sektörlerimizin ihracat büyüme

Page 44: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

34

oranları yavaş bir seyir izlemektedir. İhracatı hızlı artan sektörlerimizin (petrol ve petrol ürünleri, elektrikli makineler, metal ürünleri) dünyadaki pazar paylarıysa göreli olarak düşük bir seviyededir. Televizyon üretimi, 2004 ve 2005’deki yüksek performansına karşın, 2006 – 2009 döneminde düşüş eğilimine girmiştir. Şekil 1.2: Sektörel Rekabet Gücü: Dünyadaki Pazar Payları ve Büyüme Hızları, 2006

Taşıt araçları

Hazır giyim

Demir-Çelik

Tekstil

Elektrikli Makineler

Sebze ve meyve

Petrol ve petrol ürünleri

Metal ürünleri

Muhtelif imalat sanayi ürünleri

Metal-dışı minerallerTelekom ve ses cihazları

Diğer taşıtlar

Güç kaynağı ve makineler

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

0,00% 1,00% 2,00% 3,00% 4,00% 5,00% 6,00%

Dünya pazar payı (2006)

Ort

alam

a yı

llık

ihra

catta

büy

üme

hızı

(200

2-20

06)

Ortalama Pazar payı:

%1.8Yükselen Sektörler

Yıldız Sektörler

Ortalama büyüme hızı: %35

Zor Durumdaki Sektörler

Kaynak: TEPAV, Birleşmiş Milletler COMTRADE veri tabanı

45. Son yıllarda dış ticaret yapımızda yaşanan önemli bir değişiklik de imalat sanayinin (petrol ve doğalgaz dışı) ara malı ithalatında yaşanan artıştır. Bu artışın sebepleri arasında, yatırımlarda ve ihracattaki artışa paralel olarak, uluslararası piyasalarda emtia fiyatlarının yükselişi, ihracatın sektörel kompozisyonunun değişmesi ve kurun değerlenmesi gösterilebilir.

46. AB ile karşılaştırıldığında teknoloji yoğun sektörlerin Türkiye’nin toplam ihracatı içindeki payı hala çok geridedir (Tablo 1.7). İmalat sanayinde 2001’in ardından hızlanmış olan yapısal dönüşümün de etkisiyle, Türkiye’de orta-üstü teknolojili ürünlerin ihracatının yükselmesine karşın, bu alanlardaki yerel kümelenmelerin henüz yeterince gelişememiş olmasından dolayı, yüksek teknolojili ürünlerin katma değerinde herhangi bir artış yaşanmamaktadır. Bu durum, büyük ölçüde Türkiye’de yapılan orta ve yüksek teknolojili üretimin ithal ara girdiye bağımlılığının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.

Page 45: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

35

Tablo 1.7: İmalat Sanayi Üretim ve İhracatının Yapısı (Yüzde Pay)

Teknoloji Yoğunluğu(1)

TÜRKİYE AB Üretim İhracat İhracat(3)

2002 2008(2) 2002 2008 2006 Yüksek 5,1 4,1 6,2 3,1 21,6 Ortanın Üstü 18,2 24,8 24,3 30,9 41,1 Ortanın Altı 26,7 32,1 22,8 37,7 19,1 Düşük 50 39 46,8 28,3 18,3 Toplam 100 100 100 100 100

Kaynak: DPT 2010 yılı programı (1) OECD sınıflandırması esas alınmıştır. (2) 2006 fiyatlarıyla DPT tahminidir.

(3) OECD üyesi AB Ülkeleri

47. Sanayi ihracatında orta-üstü teknoloji içeren sektörlerin payının artmasının bir sonucu olarak Ar-Ge’ye yapılan harcamalar son dönemde önemli bir artış eğilimine girmiştir. 2007’de GSYİH’nin yüzde 0.76’sı düzeyinde, 3,2 milyar Avro’luk Ar-Ge harcaması yapılmıştır. 2008’de ise GSYİH’nin yüzde 0.73’ü düzeyinde Ar-Ge harcaması yapılmıştır Her ne kadar bu miktar AB’nin bu alandaki Lizbon Hedefi olan yüzde 3 hedefinin çok altında ise de, nominal olarak, AB’ye yeni katılan tüm üye ülkelerin toplam 5,81 milyar Avro’luk Ar-Ge harcamasının yaklaşık yarısından fazlasına denk gelmektedir. Öte yandan, 2013 yılı itibari ile Türk özel sektörünün, ülkedeki toplam Ar-Ge harcamasının en az yüzde 60’ını gerçekleştirmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda kamu tarafından sağlanacak olan desteklerin özel sektörün Ar-Ge faaliyetlerini artırıcı yönde tasarlanması sağlanacaktır. Türkiye 2007 yılında, 355 adet uluslararası patent başvurusunda bulunmuştur. 2008 yılında bu rakam 367 olarak gerçekleşmiştir. 9. Kalkınma Planı’na göre, 2013 yılında Ar-Ge harcamalarının GSYİH içindeki payının yüzde 2’ye çıkması ve tam zamanlı araştırmacı sayısının 80.000’e çıkması planlanmaktadır.

48. 2001’den sonra, küresel veya bölgesel ölçekte iş yapan büyük Türk şirketlerinin stratejilerinde de niteliksel bir değişim gözlenmektedir. 90’lı yıllarda, çok fazla sayıda ve farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketleri bünyelerinde bulunduran başlıca holding şirketleri, 2001 krizinin ardından kritik bir yeniden yapılanma ve konsolidasyon sürecine girmişlerdir. Böylece günümüzde, toplam ciro açısından ilk onu oluşturan holding şirketlerinin, yaklaşık dört veya beş sektörde

Page 46: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

36

faaliyetlerini odaklandırdıkları görülmektedir. Büyük holdinglerin ve şirket gruplarının, faaliyet alanları içinde finans, enerji ve haberleşme gibi hizmet sektörlerinin ağırlıkları artmıştır. İmalat sanayinde faal olan gruplar ise otomotiv, beyaz eşya, elektronik, gıda ve yapı malzemeleri-çimento alanlarında operasyonlarını konsolide etmişler ve cirolarının önemli bir kısmını dış pazarlardan sağlamaktadırlar.7

49. Küresel Türk şirketlerinin stratejileri kadar son dönemde Türkiye’ye gelen doğrudan yabancı yatırımcıların sektörel tercihleri de sanayi stratejisi için önem arz etmektedir. 2001 krizinin ardından Türkiye’nin çektiği doğrudan yabancı yatırımların yüzde 84’ü, özelleştirme ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) satışlarının da etkisiyle, hizmet sektörüne, esas olarak da finans ve haberleşme alanlarına gelmiştir. 2008 yılında, Türkiye’ye yapılan doğrudan uluslararası yatırım girişleri toplamı içinde imalat sanayinin payı yüzde 25,8’dir. İmalat sanayine yapılan yatırımlar arasında en büyük payı; gıda ürünleri, içecek ve tütün imalatı sektörleri oluşturmaktadır.

AB’ye Ekonomik Entegrasyon

50. AB ülkeleri, Türkiye ekonomisinin dış dünya ile bağlantısında belirleyici bir konuma sahiptir. Dış ticarette AB’nin ağırlığı, Türk işletmelerinin dünyanın en sofistike tüketici tercihlerinin geçerli olduğu bir pazarda rekabet etmekte olduğunu göstermektedir. 2009 yılında, Türkiye’nin 102 milyar dolar düzeyindeki ihracatının yüzde 46’sı AB-27 ülkelerine yapılmıştır. Aynı yılda Türkiye’nin toplam ithalatında AB-27 ülkelerinin payı, yüzde 40 düzeyindedir. Türkiye özellikle yatırım ve ara malları için önemli bir ithalatçı ülke konumundadır. Doğu Asya ülkelerinin ithalat içindeki payının artmasına karşın, yatırım malları için AB-27’nin ağırlığı devam etmektedir.

51. Ticari anlamda yaşanan entegrasyona ek olarak, Türkiye, Avrupa kaynaklı doğrudan yabancı yatırımlar kanalıyla da AB’ye hızla entegre olmaktadır. Türkiye’ye 2003-2007 yılları arasında gelen toplam 47,3 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırımın yüzde 72’si AB ülkelerinden gelmiştir. Bu yatırımlar, Türk şirketlerinin AB’deki değer zincirlerine entegrasyonu için önemli fırsatları beraberinde getirmektedir. Bu eğilim, Türkiye’nin giderek AB’nin sanayi ve hizmetler alanının doğal bir parçası haline geldiğine de işaret etmektedir.

7 T.C Devlet Planlama Teşkilatı,2006. “ Dokuzuncu Kalkınma Planı”, Ankara.

Page 47: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

37

52. Öte yandan, yatırımlarda ve dış ticarette AB’nin ağırlıklı önemine karşın, son dönemde ihracat bağlantılarının coğrafi bakımdan birçok ülkeye ve bölgeye yayılarak, çeşitlenmekte olduğu da dikkat çekicidir. Bu çeşitlilik, bazı ekonomilerde yaşanabilecek talep daralmalarının, Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkisini sınırlayacaktır. Türk işletmelerinin, özellikle Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerindeki yüksek pazar payına (yüzde 26) sahip olmaları, bu pazarların gelişme perspektifiyle değerlendirildiğinde, Türk firmaları ve AB’deki ortakları için önemli fırsatlar sunmaya devam edecektir.

53. AB-27 ülkelerinde imalat sanayi ürünlerindeki genel pazar payımız 2003 yılındaki yüzde 3,8 düzeyinden, yılda ortalama yüzde 7 artışla 2007’de yüzde 4,7 düzeyine ulaşmıştır. İçinde otomotiv, makine sanayi gibi sektörlerin bulunduğu orta-teknolojili ürün grubunda Türkiye’nin pazar payı, 4 sene içinde tam 2,5 kat artarak 1999’daki yüzde 1,6 seviyesinden 2004’de yüzde 4’e yükselmiştir. Düşük teknolojili ürünlerdeyse bu artış yüzde 6,3’ten yüzde 7,9’a yükselme şeklinde olmuştur.

Türkiye Ekonomisi ve Küresel Finansal Kriz

54. 2007 yılı yaz aylarında finans piyasalarında başlayan dalgalanmalar, 2008 yılı Eylül ayından itibaren derinleşerek küresel bir finansal krize dönüşmüştür. ABD ve Avrupa’da birçok banka iflas etmiş, finansal konsolidasyona gidilmiş ve kamu müdahaleleri gerçekleşmiştir. Mali sistemdeki sorunlar ve oluşan belirsizlik ortamı yatırımcı ve tüketici güvenini olumsuz yönde etkilemiştir. İç ve dış talebin azalması ve kredi imkânlarının zorlaşması nedeniyle birçok ülkede üretimde önemli düşüşler gözlenmiştir. Ancak küresel ekonomi 2009 yılı son çeyreğinden itibaren yeniden toparlanma sürecine girmiştir. Nitekim dünya ekonomisi 2009 yılı son çeyreğinden itibaren bir önceki yıla kıyasla yeniden büyümeye başlamıştır. Küresel toparlanmanın başlamasında genişletici maliye ve para politikaları etkili olmuştur. Kriz döneminde stokların önemli ölçüde erimesi, krizin hafiflemesiyle birlikte üretimin yeniden başlamasına olanak sağlamıştır. Gelişmekte olan ülkelerde ise büyüme göreceli olarak canlı seyreden iç talep ve artan emtia fiyatlarından da destek almaktadır.

55. Küresel krizin finansal kuruluşları da içine alarak derinleşmesi, ülkelerde geleneksel para politikası araçlarına ek olarak, bazı tedbirlerin uygulamaya konulması sonucunu doğurmuştur. Bu tedbirlerin önümüzdeki dönemde söz konusu ülkelerde kamu borç stoku üzerinde olumsuz etkileri kaçınılmazdır.

Page 48: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

38

Ayrıca, yaşanan küresel finansal krizin, 2007 yılında zirveye çıkan yükselen ekonomilere yönelik sermaye akımlarını da olumsuz etkilediği görülmektedir. Küresel ekonomide gözlenen bu iyileşme işaretlerine karşın, riskler halen önemini korumaktadır. Olağanüstü geniş çapta alınan önlemlerden çıkışın zamanlaması, küresel toparlanmanın sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahiptir. Destekleyici politikaların erken sonlandırılması büyümenin sürdürülebilir bir yapıya kavuşmadan yeniden zayıflamasına, geç sonlandırılması ise enflasyona ve kamu finansman sorunlarının daha da ağırlaşmasına yol açabilecektir.

56. Küresel ekonomik kriz Türkiye ekonomisini üç kanaldan etkilemiştir. Bunlar, dış ticaret imkanlarındaki daralma, finansman ve likidite koşullarındaki sıkılaşma ile beklentilerdeki kötüleşme olarak özetlenebilir. Bunlardan en önemlisi, finansmana erişimde yaşanan sorunlardır.

57. İhracatın yarıya yakın bir bölümünün gerçekleştirildiği AB ülkelerinde krizin şiddetli şekilde hissedilmesi, ülkemizin ihracat performansını önemli ölçüde düşürmüştür. Özellikle ihracata yönelik üretim yapan taşıt araçları, ana metal, makine teçhizat ve radyo-tv haberleşme alt sektörlerinde ihracat reel olarak hızlı bir biçimde azalmış ve yurt içi üretim olumsuz yönde etkilenmiştir. İhracat, 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 22,6 oranında azalarak 102,1 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde, toplam ihracatın yüzde 94,3’ünü oluşturan imalat sanayi ürünleri ihracatı, yüzde 23,8 oranında azalmıştır.

58. Türkiye bankalarında herhangi bir yapısal bozukluğun gözlenmiyor olması, yaşanılan krizi 2001 krizinden ayıran önemli bir unsurdur. Ancak bu durum, bankaların dışarıdan temin edeceği fonlardaki azalmanın önüne geçemediği için, sendikasyon kredilerinde ve döviz cinsinden borçlanmada zorluklar yaşanmıştır. Türkiye’de hem bankalar hem de şirketler, dışarıdaki günlük bilançosu hasarlı hale gelen bankalardan kredi kullanmışlardır. Kriz sonrası büyük şirketlerin aldıkları kredilerin azalması, bu şirketlerin tedarik zincirlerini etkilemiştir. 2009 yılının ilk 6 ayında ticari krediler, 2008 yılının ilk altı ayına göre yaklaşık yüzde 134 azalarak 1,6 milyar USD civarında gerçekleşmiştir. Ticari kredilerdeki daralmanın olumsuz etkisi KOBİ’ler, esnaf ve çalışanlar tarafından hissedilmiştir.

59. Piyasalarda risk algılamasının artması ve güvenin azalmasının, yatırımcı ve tüketici davranışlarına olan olumsuz etkileri ise krizin diğer bir etki kanalıdır

Page 49: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

39

Küresel belirsizliklerin en yoğun şekilde hissedildiği 2008 yılı son çeyreği ve 2009 yılının ilk çeyreğinde ekonomik birimlerin ileriye dönük beklentileri olumsuz yönde etkilenmiş, bu da yatırım ve tüketim kararlarının ertelenmesine ve ekonomik aktivitenin ciddi biçimde yavaşlamasına yol açmıştır.

60. Gerek dış talep gerekse iç talepteki gerilemeye bağlı olarak Türkiye ekonomisinde üretim, ihracat ve işsizlik göstergeleri olumsuz yönde etkilenmiştir. 2008 yılının dördüncü çeyreğinde GSYİH yüzde 7,0 oranında azalmış ve 2008 yılı GSYİH artışı yüzde 0,7 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye küresel ekonomiye entegre olan tüm ülkeler gibi krizden olumsuz yönde etkilenmekle birlikte, pek çok ülkeden daha önce kademeli bir toparlanma sürecine girmiştir. Türkiye ekonomisi küresel belirsizliklerin en yoğun şekilde hissedildiği 2009 yılının ilk çeyreğinde yüzde 14,5 oranında daralmakla birlikte, ekonominin daralma hızı krize karşı alınan tedbirlerin etkisiyle takip eden dönemde yavaşlamış, yılın dördüncü çeyreğinde ise GSYH büyüme hızı yüzde 6,0 olmuştur. Ekonominin dördüncü çeyrekte güçlü bir büyüme kaydetmesi sonucunda, Orta Vadeli Programda (OVP) 2009 yılı için yüzde 6’lık daralma öngörülmüşken, 2009 yılının bütününde GSYH’daki daralma yüzde 4,7 seviyesinde kalmıştır. Ekonomideki büyüme eğilimi 2010 yılı ilk çeyreğinde de güçlenerek devam etmiştir. 2010 yılı birinci çeyreğinde yüzde 11,7 oranında büyüyen Türkiye ekonomisi, küresel krizden çıkış sürecinde dünyada en hızlı toparlanan ekonomilerden birisi olmuştur. Son döneme ilişkin göstergeler de ekonomideki büyüme sürecinin devam ettiğine işaret etmektedir. Bu büyüme sürecinde geçen yılki düşük baz etkisi, Türkiye ekonomisine ilişkin beklentilerin olumluya dönmesiyle finansman imkanlarının iyileşmesi, dış talebin toparlanması ve alınan mali önlemlerle iç talebin canlanması etkili olmaktadır.

61. Sanayi üretimi 2010 yılı Ocak-Mayıs döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16,9 oranında artmıştır. Sanayi üretiminin en önemli öncü göstergesi olan kapasite kullanım oranı ise 2009 yılı ikinci çeyreğinden bu yana ılımlı toparlanma eğilimi sergilemiş ve bu eğilimini 2010 yılı Ocak-Haziran döneminde de sürdürmüştür. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı 2010 yılı Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 8,4 puan artarak yüzde 70,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. İhracat, 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 22,6 oranında azalarak 102 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu yılda, toplam ihracatın yüzde 93,4’ünü oluşturan imalat sanayi ürünleri ihracatı, yüzde 23,8 oranında azalmıştır. Bu azalmada, kara taşıtları ihracatının yüzde

Page 50: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

40

33,1, demir ve çelik ihracatının yüzde 48,9, makineler ve aksamları ihracatının yüzde 20,7 oranında azalması temel belirleyici olmuştur. İthalat, 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 30,2 oranında azalarak 140,9 milyar ABD dolarına gerilemiştir. 2008 yılının ikinci çeyreğinde başlayan ekonomik daralmanın küresel krizin etkisiyle derinleşmesi, ithalat talebindeki düşüşün temel nedeni olmuştur. Bu dönemde tüketim ve yatırım malları ithalatı, toplam ithalattan daha düşük bir oranda azalırken; ihracat ve üretimdeki gerileme ve uluslararası emtia fiyatlarındaki azalma nedeniyle ara malları ithalatındaki düşüş, yüzde 34,4 oranında gerçekleşmiştir. 2008 yılı Ekim ayından sonra dış talebin daralmasına paralel olarak gerileyen ihracat, 2009 yılı Ekim ayından itibaren dünya ticaretindeki toparlanmaya başlamış ve ihracatçılarımızın Avrupa’da pazar paylarını artırmalarına paralel olarak artış eğilimine girmiştir. İç talebin toparlanmasıyla birlikte ithalat da 2009 yılı sonundan itibaren artma eğilimine girmiştir.

62. Finansal krize karşı ülkeler bir yandan koordineli olarak ortak tedbirler alırken diğer yandan kendi ekonomik yapılarını da dikkate alarak ülkeye özgü tedbirler uygulamaktadır. Yaşanan küresel krizin derinliği ve yansımaları karşısında Türkiye de kendi tedbirlerini almaktadır. Türkiye’de 2002-2007 döneminde sağlanan makro ekonomik istikrar ve başta bankacılık ve kamu sektörü sektörü olmak üzere gerçekleştirilen yapısal reformlar, ülkenin bu tip dışsal şoklara karşı direncini geçmiş dönemlere göre artırmıştır. Bu çerçevede, 2010 yılı programı ve bütçesinde bu etkiler dikkate alınarak, ekonomik öncelikler belirlenmiştir.

63. Türkiye’de krizle ilgili gelişmeler, başta Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) olmak üzere oluşturulan izleme mekanizmalarıyla düzenli olarak takip edilmektedir. EKK’da krizin seyri, ülkemize olası etkileri ve bu etkiler karşısında alınması gerekli tedbirler değerlendirilmektedir.

64. Küresel finansal krizin olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla 2008 yılının ikinci yarısından itibaren likidite, vergi/prim, üretim/ihracat ve finansman odaklı olmak üzere çeşitli tedbirler alınmıştır.

65. Likidite destekleri kapsamında; bankaların birbirlerinden ABD Doları ve Euro üzerinden döviz borç alıp vermelerine olanak sağlanması amacıyla düzenlemeler yapılmış, Merkez Bankası’nca yapılan döviz alım ihalelerine ara verilmiş, Merkez Bankası Likidite Desteği Kredilerinin kullanım koşullarını belirleyen yönetmelik yayımlanmış, yabancı para zorunlu karşılık oranı

Page 51: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

41

azalt�lm��, yabanc� para zorunlu kar��l�klara faiz ödenmesi uygulamas�na son verilmi�, Türk paras� zorunlu kar��l�klar�n faiz oran� art�r�lm��, bankalar�n kar da��t�m�na s�n�rlama getirilmi�tir.

66. Vergi ve Prim Destekleri kapsam�nda; yurtd���ndaki varl�klar� yurtiçine getirmeyi te�vik amaçl� vergi indirimleri ve vergi muafiyetlerini içeren kanun yürürlü�e konulmu�, hisse senedi kazançlar�nda yerli yat�r�mc�lara uygulanan stopaj s�f�ra indirilmi�, vergi borçlar�na ili�kin düzenlemeler yap�lm��, yurt d��� tedarikçilerden sa�lanan kredilerde stopaj oran� yüzde 5’e indirilerek vergi yükü azalt�lm��, çe�itli konularda ve sektörlerde ÖTV ve KDV oranlar� dü�ürülmü�, hurdaya ç�kar�lan motorlu araçlarda vergi ve cezalara ili�kin düzenlemeler yap�lm��, Tar�m Ürünleri Lisansl� Depoculuk Kanunu kapsam�nda düzenlenen ürün senetlerinin elden ç�kar�lmas�ndan do�an kazançlara gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti getirilmi�, indirimli kurumlar vergisi oran� uygulanmas�na imkân tan�yan yasal düzenleme hayata geçirilmi�, KOB� birle�melerini te�vik etmek amac�yla, birle�en KOB�’lere kanunda belirlenen �artlar�n sa�lanmas� kayd�yla, kurumlar vergisi muafiyeti ve indirimli kurumlar vergisi uygulanmas� imkanlar� getirilmi�, k�sa çal��ma ödene�inin miktar� art�r�larak yararlanma süresi 3 aydan 6 aya ç�kar�lm��, genç ve kad�n istihdam te�vikinin süresi uzat�lm��, 5084 say�l� te�vik kanununun sosyal güvenlik primi deste�i uygulamas� 2012 y�l�na kadar uzat�lm��, gerçek ki�ilere kulland�r�lan kredilerdeki Kaynak Kullan�m�n� Destekleme Fonu (KKDF) kesintisi oran� azalt�lm��t�r.

67. Üretim ve �hracat Destekleri kapsam�nda; KOB�’lere dü�ük ve s�f�r faizli kredi deste�i verilmi�, KOB�’lerin finansman imkanlar�na daha kolay eri�ebilmesi amac�yla Kredi Garanti Deste�i uygulamas�na ba�lanm��, KOSGEB’in bütçesi 2009 y�l�nda 2008 y�l�na göre yüzde 48 oran�nda art�r�lm��, OSB ve KSS in�aatlar� için verilen kredilerin faiz oranlar� ile OSB’lere kulland�r�lan kredilerde ve banka komisyonlar�nda indirime gidilmi�, ihracat reeskont kredisi limiti kademeli olarak art�r�lm��, firmalar�n Eximbank kredi kapsam ve limitleri art�r�lm�� ve Eximbank kredilerine ili�kin çe�itli düzenlemeler yap�lm��, Ziraat Bankas� ve Tar�m Kredi Kooperatifleri taraf�ndan kulland�r�lan dü�ük faizli tar�m kredilerinin vadesi i�letme kredilerinde 18 aydan 24 aya, yat�r�m kredilerinde 5 y�ldan 7 y�la ç�kar�lm��, Yurtd��� Müteahhitlik Teminat Mektubu Kontr-Garanti uygulamas�na i�lerlik kazand�r�lm��, kamuoyunda sicil aff� olarak bilinen “Kar��l�ks�z Çek, Protestolu Senetler ile Kredi ve Kredi Kartlar� Borçlar�na �li�kin

Page 52: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

42

Kayıtların Dikkate Alınmaması Hakkında Kanun” Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

• İstihdamı artırmak amacıyla aktif işgücü programlarının geliştirilmesi

uygulaması yürürlüğe konmuştur. Bu kapsamda:

� Toplum yararına işler için oluşturulan çalışma programlarına aktarılan

kaynak artırılmış; okul, hastane vb. sağlık kurumlarındaki bakım ve

onarım işleri, ağaçlandırma ve erozyon kontrolü, çevre düzenlemesi ve

arazi ıslahı, park ve bahçe düzenlemesi konularındaki geçici istihdam

amacıyla uygulanan programlar genişletilmiştir

� İŞKUR’un mesleki eğitim faaliyetleri genişletilmiştir. Söz konusu

faaliyetler ile vasıflı işgücü ihtiyacının karşılanması ve işgücünün

mesleki becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Eğitim süresince

katılımcılara günlük 15 TL ödeme yapılmaktadır.

� İŞKUR ve KOSGEB tarafından beraber yürütülen proje kapsamında

kişilere girişimcilik ve eğitim danışmanlığı hizmeti verilmiştir. Eğitim

sonucunda, KOSGEB kriterleri çerçevesinde sunulacak projelere

KOSGEB tarafından 4.000 TL tutarında hibe verilmektedir.

� Meslek lisesi, dengi ve üstü eğitim kurumu mezunları işbaşı eğitimleri

çerçevesindeki stajlarla desteklenmektedir. Uygulamayla iş tecrübesi

olmayan gençlere deneyim kazandırılması ve iş bulma olanaklarının

artırılması hedeflenmektedir. Uygulama kapsamında İŞKUR tarafından

stajyerlere 6 aya kadar günlük 15 TL ödeme yapılmaktadır.

� İşyerlerinde 2009 yılı Nisan ayındaki mevcut istihdama ilave olarak işe

alınan işçiler için prim desteği sağlanmıştır. Uygulama kapsamında,

asgari ücret üzerinden işveren primi 2010 yılı sonuna kadar devlet

tarafından karşılanmaktadır.

� İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları’nın etkinliğinin artırılması,

İstihdam Şurası’nın toplanması, fon yararlanıcılarının profillerinin

çıkarılması, teşviklerin etkinliğinin incelenmesi ve mesleki eğitimler ve

kullanılan kaynağın etkinliğinin incelenmesi öngörülmüştür.

• Bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmayı, rekabet gücünü artıracak teknoloji ve

AR-GE içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlara destek olmayı, sektörel

kümelenmeyi desteklemeyi ve teşvik kapsamındaki yatırım konularında

Page 53: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

43

ekonomik ölçek kriterlerini öne çıkarmayı amaçlayan yeni bir teşvik sistemi

hazırlanmıştır.

• Döviz cinsi ve dövize endeksli kredi kullanımına ilişkin esaslarda yapılan

değişiklikle, tüketicilerin ve firmaların döviz cinsi ve dövize endeksli kredi

kullanımları yeniden düzenlenmiştir. Ayrıca, kredi kartı borçlarının yeniden

yapılandırılmasına ilişkin yapılan yasal düzenlemeyle, 31 Mayıs 2009 tarihi

itibariyle ödeme ihtarı çekilmiş, icra takibi başlatılmış, ya da banka tarafından

takip olunan krediler grubunda sınıflandırılmış kredi kartı borçlarının yeni bir

ödeme planına bağlanması imkânı getirilmiştir.

68. Finansman Destekleri kapsamında; iç piyasadaki yatırımcı tabanını genişletmek amacıyla Gelire Endeksli Senet (GES) ihracı gerçekleştirilmiş, mevduat garantisinin kapsamını genişletme ve sınırını artırma konusunda Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiştir.

69. Ayrıca; Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından kayıt dışı strateji eylem planı hazırlanıp yürürlüğe konulmuş, “Yetkili Gümrük Antreposu” kurulması ve buraların gümrük hattı dışında kabul edilmesine yönelik yasal düzenleme yapılmış, Ar-Ge Şirketlerinin de Ar-Ge teşviğinden yararlanmasının sağlanması amacıyla Ar-Ge merkezi kuracak firmaların ayrıca üretim faaliyetinde bulunma koşulu olmadığına ilişkin yönetmelik hazırlanmıştır.

70. Kamu kesimi, uyguladığı gelir ve harcama politikalarıyla küresel krizin ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmada etkili bir rol üstlenmiştir. Bu politikalardan kısa vadeli olanlar, tüketim harcamalarını artırmaya ve kredi sistemindeki tıkanıklıkları açmaya odaklanmıştır. Orta vadeli politikalar ise ekonomide kalıcı bir şekilde üretim, yatırım ve ihracatı artırmaya yoğunlaşmıştır. Bu doğrultuda, krizden çıkış ve sonrasındaki büyüme sürecinin özel sektör öncülüğünde gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Özel sektörün yatırım ve üretim kararlarındaki öngörülebilirliği ve kullanabileceği kaynakları artırmak için kamu kesimi borçlanma gereğinin tedrici bir şekilde azaltılması ve fiyat istikrarının korunması önem arz etmektedir. 8

71. Orta vadede, ekonomide rekabet gücünü artıracak, büyümeyi ve mali

dengelerdeki iyileşmeyi kalıcı hale getirecek politikaların uygulanması

hedeflenmektedir. Bu çerçevede, kamu cari harcamalarının öncelikli alanlara

8 DPT 2010 Yılı Programı.

Page 54: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

44

yönlendirilmesi, kamu yatırımlarının önceliklendirilerek etkinleştirilmesi,

yatırımların finansmanında kamu-özel işbirliği modellerinin kullanımının

yaygınlaştırılması, devlet yardımlarının şeffaflaştırılması ve etkinleştirilmesi, iş

dünyasının talep ettiği nitelikte insan gücü yetiştirilmesine hız verilmesi, esnek

istihdam biçimlerinin yaygınlaştırılması, kuruluşları tamamlanan kalkınma

ajanslarının faaliyete geçirilerek etkinliğinin artırılması, vergi kayıp ve kaçağının

azaltılması, kredi garanti fonunun etkinliğinin artırılması ve iş ortamını

iyileştirmek, öngörülebilirliği artırmak ve piyasa ekonomisinin etkili bir şekilde

işleyebilmesini temin etmek üzere ilgili temel kanunların güncellenmesi, bu

alanda yargının hız ve etkinliği güçlendirilmesi planlanmaktadır.8 Küresel

ekonominin yavaşlama eğilimine girmesinin, önümüzdeki dönemde Türkiye’nin

büyüme performansına olumsuz etkisi, etkin bir sanayi stratejisinin hayata

geçirilmesiyle en aza indirilebilecektir. Böyle bir konjonktürde, altyapı

sektörlerine yönelik düzenleme çerçevesinin iyileştirilmesine hızla devam

edilmesi, sektörlerin rekabet güçlerine yönelik tedbirlerin alınması beklentileri

olumluya çekecek, yabancı yatırımların Türkiye’ye ilgisinin artmasına katkıda

bulunacaktır.

Page 55: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

45

Şekil 1.3: Türkiye Sanayisi GZTF Analizi

GÜÇLÜ YÖNLER 1-Türkiye’nin coğrafi konumu 2- Genç insan gücü kaynağı 3-Türk Sanayisinin uluslararası standartlarda ve kalitede üretim yapması 4- Girişimcilik kapasitesinin varlığı 5- Gelişmiş sanayi altyapısı ve sanayi üretiminin çeşitliliği 6- KOBİ sayısı ve OSB potansiyelleri

ZAYIF YÖNLER 1-Nitelikli işgücü eksikliği

2-AR-GE, Teknoloji ve İnovasyon eksikliği 3-Finansman kaynaklara erişim eksikliği 4-Doğal kaynakların etkin yönetilememesi ve enerji sorunu 5-Kamu kurum ve kuruluşları arasında işbirliği ve eşgüdüm eksikliği 6-Yüksek katma değerli ürünlerde sınırlı üretim kabiliyeti 7-Altyapı yetersizlikleri 8-Yatırım ve iş ortamı yetersizlikleri

9-Kayıt dışılığın yüksek boyutlarda olması

10-İmalat sanayinin teknoloji üretimindeki yetersizliği ve modern teknoloji kullanımının yaygınlaşamaması

11-Sanayiye ilişkin verilerin sistematik ve tek bir kaynaktan elde edilemeyişi 12-Girdi maliyetlerinin yüksek oluşu 13-Bölgeler arası gelişmişlik farkları

14-Kümelenme stratejilerinin yeterince uygulanamaması 15-Rekabet kültürünün yeterince gelişmemiş olması

16-KOBİ’lerin ihracat ve pazarlama konusundaki yetersizlikleri

FIRSATLAR 1-Avrupa Birliği katılım süreci ve uyum çalışmaları 2-Türkiye’nin coğrafi konumu

TEHDİTLER 1-Küresel finansal kriz

2-Enerjide dışa bağımlılık

3-Ara mal temininde ithalatın yüksek olması

Page 56: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

46

3-Girişimci genç nüfus 4-Komşu ve çevre ülkelerdeki pazarlar 5-Küreselleşme 6-Uluslararası finansal ve ticaret sisteminin giderek serbestleşmesi 7-Yabancı yatırımların ekonomik-teknolojik-sosyal dinamikleri hızlandıran alanlara yönlendirilmesi 8-Bilgi teknolojileri ve yenilikçiliğin çok hızlı bir şekilde gelişmesi ve etkin kullanımının artması 9-Teknolojik gelişmeler 10-İç pazarın büyüklüğü ve satın alma kapasitesinin artması 11-Yenilenebilir ve alternatif enerji kaynaklarının zenginliği 12-Rekabetçi yeni iş modellerinin geliştirilmesi

13-Kurumsallaşma ve şirketleşme kültürünün gelişmesi 14-Ülkeler arası ortaklıkların ön plana çıkması 15-Katma değerli ürün üretimi, kalite ve verimliliğin öneminin giderek artması 16-Bilgi tabanlı (Bilgiyi üretmek ve kullanmak) rekabet üstünlüğünün artması 17-Küresel pazarlarda yeni, kaliteli ve farklı ürünlere olan talebin artması 18- Çevre ve iklim değişikliğine ilişkin olumlu gelişmelerin rekabet gücüne katkısı

4-Küreselleşme ve artan uluslararası rekabet

5-Çevre ve iklim değişikliği 6-Ulaşım ve altyapı yetersizlikleri

Page 57: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

47

2. Vizyon 72. Türkiye’nin 2007-2013 dönemini de kapsayan 2001-2023 dönemine ait Uzun

Vadeli Strateji çerçevesinde hazırlanan Dokuzuncu Kalkınma Planı’nın vizyonu, “İstikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye”dir.

73. Bu genel vizyon çerçevesinde; özel sektör, STK’lar, üniversiteler ve kamu sektörünün katılımıyla 2008 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda yapılan arama konferansında, Türkiye Sanayi Stratejisi’nin uzun dönemli vizyonu, “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak” şeklinde belirlenmiştir. Bu vizyon çerçevesinde, 2011–2014 yıllarını kapsayan Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacı ise “Türk sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümünü hızlandırmak” olarak belirlenmiştir.

3. Stratejik Hedefler

74. Yukarıda belirtilen genel amacı gerçekleştirmek üzere, üç temel stratejik hedef tespit edilmiştir. Uygulanacak sanayi stratejisinin odağında, bu üç temel stratejik hedef doğrultusunda yapısal dönüşümü desteklemek yer almaktadır:

a. Becerilerini sürekli geliştirebilen (güçlü) şirketlerin ekonomideki ağırlığının arttırılması: Sanayi stratejisi kapsamında, Türkiye’de yatırım ve iş yapma ortamı, becerilerini sürekli geliştirebilen, mevcut rekabet ortamında ayakta kalabilme ve büyüyebilme becerisine sahip şirketlerin gelişimine imkân verecek şekilde reform edilecektir. Orta ve uzun vadede küreselleşmenin ortaya çıkardığı değişimlere ve baskıya rağmen, ülke sanayinin gelişebilme performansı, kendi beceri ve kabiliyetlerini sürekli geliştirebilen şirketlerin ağırlığı ile doğru orantılı olacaktır. Sanayi stratejisi, işletmelerin yüksek teknolojik kabiliyete ve nitelikli işgücüne sahip, değişen şartlara uyum sağlayabilen, ulusal ve uluslararası piyasalarda rekabet gücü olan bir yapıya kavuşturulmasına katkı sağlayacaktır. Strateji kapsamında, işletmelerde

Page 58: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

48

yenilikçiliğe önem verilmesi, nitelikli işgücünün geliştirilmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkin biçimde kullanılması desteklenecektir.

b. Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin9 üretim ve ihracat içindeki ağırlığının arttırılması: Orta ve yüksek teknolojili sektörlerde katma değeri yüksek üretime geçmek amaçlanmaktadır. Ancak, küresel rakiplerle karşılaştırıldığında, söz konusu sektörlerin Türkiye’deki üretim ölçeğinin genelde küçük olması, bu amaca orta vadede erişilmesini zorlaştırmaktadır. Halihazırda bu sektör grubunda yer alan ve önemli büyüme potansiyeli arz eden motorlu kara taşıtlarının imalatı, makine imalatı, tıbbi alet, hassas ve optik aletler imalatı, hava ve uzay taşıtları imalatı, elektronik sanayi ve ilaç üretimine yönelik yatırımlar ile bu sektörlerin gelişmesine yönelik stratejilere önem verilecek ve bu sektörlerde Türkiye’nin önemli bir üretim üssü haline gelmesi desteklenecektir.

c. Düşük teknolojili sektörlerde katma değeri yüksek ürünlere geçilmesi: Geleneksel sektörlerde ülkemiz halihazırda önemli üretim ölçeği ve birikimi elde etmiş durumdadır. Bu birikim, söz konusu sektör grubunun alt sektörlerinde katma değeri yüksek ürünlere geçiş açısından önemli avantaj oluşturmaktadır. Bu sektörlerde, katma değeri arttırmaya yönelik destek verilecektir. Bu sektörlerin küresel piyasalardaki değer zincirlerinde, Türk şirketlerinin etkinliğini arttırması hedeflenerek tasarım, markalaşma ve lojistik gibi katma değeri arttırıcı faaliyetlerin geliştirilmesi sağlanacaktır.

75. Türk sanayisinin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve karşı karşıya kaldığı tehditler değerlendirilmiş ve 9. Kalkınma Planında yer alan öncelikler de göz önünde bulundurularak bazı temel sanayi politikası öncelikleri ile yatay ve sektörel olmak üzere temel politika alanları tespit edilmiştir.

76. Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacını ve dolayısıyla stratejik hedefleri gerçekleştirmek üzere, kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği ve eşgüdüm içerisinde, yatırım ve iş ortamının iyileştirilmesi, uluslararası ticaret politikası uygulamalarının ülkemizce etkin bir şekilde kullanılması ve ülkemizin yabancı

9 Ar-Ge harcamalarının katma değer ve üretime oranının yüksek olduğu sektörler, yüksek teknoloji sektörler olarak tanımlanmaktadır. OECD’nin tanımlamasına göre, bu sektörler Eczacılık Ürünleri; Hava Taşıtları, Uzay Araçları, Aksam ve Parçaları; Tıbbi Aletler, Ölçüm, Ayar ve Kontrol Cihazları; Radyo, Televizyon ve İletişim Cihazları, Ofis, Muhasebe ve İletişim Makineleri olarak sınıflandırılmaktadır.

Page 59: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

49

yatırımcılar açısından cazip bir hale getirilmesi, beceriler ve insan kaynağının iyileştirilmesi, KOBİ’lerin finansmana erişiminin arttırılması, firmaların teknolojik gelişiminin sağlanması, altyapı sektörlerinin iyileştirilmesi, çevreye duyarlı bir sanayi yapısının geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması hedeflenmektedir. Ayrıca sektörlerde, bilgi ve teknoloji, rekabet, yasal düzenlemeler, çevre ve enerji, uluslararası rekabet edebilirlik ve ticaret ile istihdam ve coğrafi boyut alanlarında iyileştirmeler yapılarak sektörlerin rekabet gücünün arttırılması hedeflenmektedir.

77. Dokuzuncu Kalkınma Planında 2013 yılında, sanayi sektörünün yarattığı katma değerin toplam milli gelir içindeki payının yüzde 27,2’ye, ihracatın yıllık yüzde 14,2 artış göstererek 210 milyar dolara, ithalatın ise yılda yüzde 11 oranında artarak 275 milyar dolara ulaşması hedefleri belirlenmiştir. Bu hedeflere ulaşmak için, sanayi stratejisinin kritik bir işlev üstlenmesi öngörülmektedir. Bu işlev, Türk imalat sanayini, Türkiye’nin uzun vadeli ekonomik performansına katkıda bulanacak şekilde dönüşüme yönlendirmek olacaktır. İmalat sanayinin dışa dönük bir yapı içinde, ekonomik büyümeyi sürükleyen temel sektör olması hedeflenmektedir. Bununla beraber, Sanayi Stratejisi çerçevesinde orta ve uzun dönemde uygulanacak politikalar sonucunda; sanayi sektörlerinin büyüme oranları, nitelikli istihdam oranları, AR-GE harcamaları, patent, faydalı model ve marka başvuruları, orta ve yüksek teknolojili sektörlerin (motorlu kara taşıtlarının imalatı, makine imalatı, tıbbi alet, hassas ve optik aletler imalatı, hava ve uzay taşıtları imalatı, elektronik sanayi ve ilaç üretimi) ihracat ve üretim payları gibi göstergelerde artış hedeflenmekte olup, stratejinin başarısını ölçmeye ve değerlendirmeye yönelik olarak da, bu tip göstergeler takip edilecektir.

78. Sanayi stratejisinin, rekabet gücünü arttırmak amacıyla uygulanmakta olan farklı strateji alanları ve politikalarla da uyum içinde olması sağlanacaktır. Türkiye’de rekabet gücünün arttırılmasına yönelik geniş kapsamlı bir tedbirler bütünü, kalkınma planı, orta vadeli ve yıllık programlar bazında, 10 temel alanda ele alınmaktadır. Bu alanlar: (1) makroekonomik istikrarın kalıcı hale getirilmesi, (2) iş ortamının iyileştirilmesi, (3) ekonomide kayıt dışılığın azaltılması, (4) finansal sistemin geliştirilmesi (5) enerji ve ulaştırma altyapısının geliştirilmesi, (6) çevrenin korunması ve kentsel altyapının geliştirilmesi (7) Ar-Ge ve yenilikçiliğin geliştirilmesi, (8) bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılması, (9) tarımsal yapının etkinleştirilmesi, (10) sanayi ve hizmetlerde yüksek katma değerli üretim yapısına geçişin sağlanması. Sanayi stratejisi, bu gelişme eksenleriyle büyük

Page 60: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

50

ölçüde örtüşen, belirlenmiş vizyon doğrultusunda, yukarıda belirtilen hedeflerin gerçekleşmesini sağlamaya hizmet edecektir.

79. Özetle, Sanayi Stratejisi, belirlenmiş uzun vadeli vizyon, genel amaç ve stratejik hedefler doğrultusunda sanayinin ve sektörlerin rekabet gücünü arttırmak üzere, yapısal dönüşümü yönlendirmeye ve desteklemeye katkı verecek, AB’deki sanayi politikası yaklaşımlarıyla uyumlu, Türk sanayisinin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve karşı karşıya kaldığı tehditler çerçevesinde oluşturulan bir politika çerçevesini içermektedir. Bu politika çerçevesi, yatay ve sektörel politikalar olmak üzere iki temel üzerine oturmaktadır. (Şekil 3.1)

a. Yatay sanayi politikası alanları (Bölüm 5) Sanayi faaliyetlerinin genelindeki verimlilik artışlarını sürekli olarak arttırmak amacıyla, piyasaların etkin işleyişini sağlamaya, yatırım ve iş yapma ortamını firmalar için geliştirmeye ve cazip hale getirmeye yönelik çerçeve unsurlar sanayi politikasının kapsamı içindedir. Tüm firmaların rekabet gücünü etkileyen ve farklı kurumlar arasında koordinasyon gereğini ön plana çıkartan, işgücünün niteliğini yükseltecek, finansmana erişimi kolaylaştıracak, yenilikçilik kapasitesini geliştirecek, girdi maliyetlerini düşürecek, çevreye duyarlılığı arttıracak yatay politikalar uygulanacaktır.

b. Sektörel politikalar (Bölüm 6) Bilgi ve teknoloji, rekabet, yasal düzenlemeler, çevre ve enerji, dış rekabet edebilirlik ve ticaret ile istihdam ve coğrafi boyut alanlarında iyileştirmeler yapılarak sektörlerin rekabet gücünün arttırılması hedeflenmektedir.

Page 61: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

51

�ekil 3.1: Türkiye Sanayi Stratejisi Çerçevesi

GENEL AMAÇ

Türk Sanayisinin rekabet edebilirli�inin ve verimlili�inin yükseltilerek, dünya ihracat�ndan daha fazla pay alan, a��rl�kl� olarak yüksek katma de�erli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildi�i, nitelikli i�gücüne sahip ve

ayn� zamanda çevreye ve topluma duyarl� bir sanayi yap�s�na dönü�ümü h�zland�rmak

POL�T�KALAR SEKTÖREL SANAY� POL�T�KASI ALANLARI

V�ZYONOrta ve yüksek teknolojili ürünlerde

Avrasya’n�n üretim üssü olmak

Becerilerini sürekli geli�tirebilen (güçlü) �irketlerin ekonomideki a��rl���n�n artt�r�lmas�

Dü�ük teknolojili sektörlerde katma de�eri yüksek ürünlere geçilmesi

Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki a��rl���n�n artt�r�lmas�

STRATEJ�K HEDEFLER

SEKTÖREL REKABET GÜCÜ ANAL�ZLER�

Bilgi ve Teknoloji Rekabet Yasal Düzenlemeler Çevre ve Enerji D�� Rekabet Edebilirlik ve Ticaret �stihdam ve Co�rafi Boyut

YATAY SANAY� POL�T�KASI ALANLARI

GZFT Analizi

• Otomotiv Sektörü • Makine Sektörü • Beyaz E�ya Sektörü • Elektronik Sektörü • Tekstil ve Haz�r Giyim Sektörü • G�da Sektörü • Demir Çelik Sektörü

Yat�r�m ve �� Ortam�

Uluslararas� Ticaret ve Yat�r�m

Beceriler ve �nsan Kayna��

KOB�’lerin Finansmana Eri�imi

Firmalar�n Teknolojik Geli�imi

Altyap� Sektörleri

Çevre

Bölgesel Kalk�nma

EYLEMLER

UYGULAMA, �ZLEME VE KOORD�NASYON MEKAN�ZMASI

Page 62: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

52

4. Temel Sanayi Politikası Öncelikleri

80. Benimsenmiş olan sanayi stratejisi, Bölüm 5, 6 ve 7’de verilen, kapsamlı bir politika çerçevesi dâhilinde uygulamaya geçirilecektir. Bu geniş politika çerçevesinde, bir önceki bölümde açıklanan sanayi stratejisi amaçlarına ve hedeflerine ulaşmak için, stratejik olarak öncelik verilecek politikalar şu şekilde belirlenmiştir:10

Yatay Sanayi Politikası Alanları:

Yatırım ve İş Ortamı: a. İş ortamının iyileştirilmesine yönelik olarak bürokrasinin azaltılması ve

işlemlerin hızlandırılması konusundaki çalışmalar sürdürülecektir. b. İhracat yapan veya yapma potansiyeline sahip, bilgi ve teknoloji tabanlı,

yenilik yapma ve büyüme eğiliminde olan KOBİ’lerin desteklenmesi için devlet yardımları daha etkin hale getirilecek ve AB müktesebatıyla uyumlu hale getirilmesi çalışmaları sürdürülecektir.

c. Haksız rekabeti önlemek üzere AB teknik mevzuatına uyum çalışmaları hızlandırılacak, mevzuata uygun olmayan malların piyasaya arzının ve dolaşımının engellenmesi amacıyla uygunluk değerlendirme ile piyasa gözetim ve denetim sistemleri güçlendirilecektir.

ç. İşletmelerin rekabet gücünü artırmak üzere, akreditasyon, uygunluk değerlendirme, belgelendirme sistemi ve kalite altyapısı iyileştirilecek ve desteklenecektir.

d. KOBİ'lerin ve girişimcilerin rekabet güçlerini artırmak ve yeni pazarlara açılmalarını sağlamak için, iş kurma ve iş geliştirme aşamalarında eğitim ve danışmanlık hizmeti sağlanacaktır. Bu amaçla, İŞGEM ve benzeri yapılanmalar yaygınlaştırılacak ve etkinliklerini artırmak üzere gerekli düzenlemeler yapılacaktır.

e. KOBİ Stratejisiyle eşgüdüm halinde, işletmelerde kurumsal yönetişim ilkeleri doğrultusunda kurumsallaşmanın yaygınlaştırılması özendirilecek; KOBİ’lerin ve girişimcilerin verimliliğini arttırması, iş kurma ve geliştirme faaliyetleri desteklenecektir.

10 Temel politika alanlarında kaynak olarak Dokuzuncu Kalkınma Planı alınmıştır.

Page 63: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

53

Uluslararası Ticaret ve Yatırım: f. Yüksek katma değerli üretim yapısına geçişte ulusal ve uluslararası

düzeyde işbirliğine önem verilecek, işletmelerin dünyaya açılmalarını kolaylaştırmak üzere yabancı sermaye yatırımları özendirilecektir.

Beceriler ve İnsan Kaynağı g. Eğitim sektörünün işgücü talebine olan duyarlılığı arttırılacak,

işletmelerin talep ettiği alanlarda insan sermayesinin güçlendirilmesi ve eğitim ile işgücü piyasasının daha esnek bir yapıya kavuşturulması sağlanacaktır. Yeniden yapılanma sürecindeki sektörlerden çıkan işgücüne yeni beceriler kazandırmak, yükselişteki sektörlerin nitelikli işgücü ihtiyaçlarını karşılamak ve kadınların işgücüne katılımını arttırmak amacıyla aktif işgücü politikaları uygulama kapasitesi güçlendirilecek ve sanayi politikasıyla uyumu sağlanacaktır.

KOBİ’lerin Finansmana Erişimi ğ. Kayıt dışılığın azaltılmasına yönelik girişimlere devam edilecek; başta

KOBİ’ler olmak üzere işletmelerin finansmana erişimi kolaylaştırılacaktır. Kaynakları yatırıma daha fazla yönlendirecek, araç çeşitliliğine ve mali derinliğe sahip, rekabetçi ölçeğe ulaşmış, uluslararası standartlarda düzenleme ve denetimi yapılan bir finansal sistemin, firmaların büyümelerine ve rekabet güçlerinin geliştirmelerine katkısının arttırılması sağlanacaktır.

Firmaların Teknolojik Gelişimi h. Fikri mülkiyet sisteminin etkinliğini sağlamak üzere kurumsal kapasite

güçlendirilecek, kurumlar arası etkin bir işbirliği ve koordinasyon sağlanacak, toplum düzeyinde yaygın ve yerleşik fikri haklar kültürü oluşturulacaktır.

ı. Bilgi Toplumu Stratejisiyle eşgüdüm halinde, bilgi iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılması sağlanacak, firmalarımızın bilgiye erişimleri ve bilgiyi etkin kullanmaları, Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetleri özendirilecektir. Bilim ve teknoloji stratejisiyle, sanayi stratejisi arasındaki koordinasyon güçlendirilecektir.

i. Orta ve yüksek teknolojili sektörlerde Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerine ve Ar-Ge altyapısına öncelik verilecek, büyük ölçekli yatırım, ortak yatırım ve kapsamlı Ar-Ge projeleri desteklenecektir.

Page 64: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

54

Altyapı Sektörleri j. İşletmelerin fiziki altyapı ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ve altyapı

sektörlerinde yeniden yapılanma ve rekabet ortamının iyileştirmesi yoluyla, mal ve hizmet üretimindeki girdi maliyetlerinin mümkün olduğunca en aza indirilmesi hedeflenecektir. Bu sektörlerdeki yeni yatırımların, Türkiye’nin bölgesel bir yatırım üssü olma vizyonuna katkıda bulunacak şekilde yapılması sağlanacaktır.

k. Sanayinin girdi maliyetlerini azaltmak amacıyla; enerji arz güvenliği sağlanacak, enerji piyasası rekabetçi hale getirilecek ve enerji verimliliği arttırılacaktır. Ayrıca, Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji üretimi içindeki payının arttırılması da sağlanacaktır.

Çevre l. Sanayi ve çevre politikalarının uyumu gözetilerek büyümenin

sürdürülebilirliği sağlanacaktır. Sanayide, insan sağlığına ve çevre kurallarına uygun üretim yapılacak, sosyal sorumluluk standartlarının gözetilmesine önem verilecektir.

m. AB’nin çevre alanındaki mevzuatıyla tam uyum gerçekleştirilecek, ancak uyumun özellikle KOBİ’ler üzerinde yüksek maliyetinin etkin geçiş dönemi stratejileriyle en aza indirilmesine yönelik tedbirler alınacaktır.

Bölgesel Kalkınma n. İşletmelerin ortak Ar-Ge, ortak tedarik ve pazarlama faaliyetlerine önem

verilecektir. Ağ oluşturma ve kümelenme girişimleri desteklenecektir. İşletmelerin belirlenmiş sanayi bölgelerinde kurulması ve mevcutların bu alanlara taşınması özendirilecektir.

Sektörel politikalar:

o. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın sorumluluğunda otomotiv, makine, beyaz eşya, elektronik, demir çelik, ağaç işleri, kağıt ve mobilya ile kimya sektörlerinde olmak üzere sektörel stratejiler hazırlanacaktır.

ö. Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki paylarının arttırılmasına yönelik yeni girişim başlatılacak; otomotiv, beyaz eşya, makine ve elektronik sektörlerinde Türkiye’nin üretim merkezi olmasına çalışılacaktır. Geleneksel sektörlerde de, uluslararası rekabete uyum sağlayacak yapıya dönüşüm desteklenecektir.

Page 65: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

55

p. Kümelenme politikası geliştirilecek ve kümelenme potansiyellerinin belirlenmesi amacıyla analizler yapılacaktır. Başta OSB’lerde olmak üzere, işletmeler arası işbirlikleri desteklenecektir.

r. Sektörel ve bölgesel gelişme politikaları AB’ye uyumu da dikkate alarak, bölgelerin verimliliğini yükseltmek ve rekabet gücünü arttırmak amacına hizmet edecektir. Bölgesel gelişme stratejileri, sanayi stratejisi ile uyumlu bir şekilde, kümelenme ve değer zinciri analizlerinin sonuçları doğrultusunda tasarlanacak ve hayata geçirilecektir.

s. Sanayi faaliyetleri hakkındaki verilerin bütünsel, sistematik ve birbiriyle uyumlu bir biçimde toplanması, güncellenmesi ve sunulması yoluyla piyasadaki yatırımcıların ve diğer kullanıcıların daha doğru kararlar vermelerine imkân tanıyan “Girişimci Bilgi Sistemi” Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda kurulacaktır.

Page 66: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

56

5. Yatay Sanayi Politikası Alanları

81. Bu bölümde ele alınan yatay sanayi politikası alanları rekabet gücünü doğrudan ilgilendiren ve tüm sektörleri etkileyecek politikaları içermektedir. Sanayi stratejisinin genel amacı olarak belirlenen hedefe ulaşabilmek için, sanayi faaliyetlerini doğrudan etkileyen çok sayıda politikada, bu hedeflere yönelik gerekli değişikliklerin yapılması öngörülmektedir.

82. Bu bağlamda, etkin işleyen yatırım ve iş ortamının bir parçası olarak firmaları verimliliklerini artırabilecek bir doğrultuda yönlendirebilen bir devlet yardımları sistemi (Bölüm 5.1); uluslararası ticaret ve yatırım ortamına uyum sağlamayı kolaylaştıran önlemlerin alınmasını (Bölüm 5.2), işgücünün becerilerinin firmaların bugünkü ve gelecekteki ihtiyaçlarına yönelik geliştirilmesi ve sürekli olarak iyileştirilmesinin sağlanmasını (Bölüm 5.3), KOBİ’leri daha rekabetçi bir yapıya kavuşturabilecek yatırımların gerçekleştirilmesi için gereken finansman kaynaklarına erişimlerinin kolaylaştırılmasını (Bölüm 5.4), firmaların teknolojik kapasitelerini arttırabilmeleri için gerekli olan ortamın ve araçların sağlanmasını (Bölüm 5.5), altyapı sektörlerinin firmalara daha ucuza ve daha nitelikli girdiler sağlamasını temin etmek için yeniden yapılanmasını (Bölüm 5.6), firmaların özellikle AB’ye uyum sürecinde çevre konusunda daha duyarlı hale gelmelerini ve bundan kaynaklanan maliyet artışlarının belli bir politika çerçevesinde yönetilmesini (Bölüm 5.7) ve bölgeler arası dengesizliklerin giderilmesinde, her bölgenin farklı sektörlere sunduğu avantajların daha belirgin hale getirilmesini sağlayacak politikaların uygulanmasını (Bölüm 5.8) kapsayan bir politika paketi, sanayi politikasının yatay alanlarını oluşturmaktadır.

Page 67: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

57

5.1.Yatırım ve İş Ortamı

83. Son yıllarda yapılan çalışmalar ve iyi uygulama örnekleri, işletmelerin verimliliğinin arttırılmasında, iyi işleyen bir yatırım ve iş yapma ortamının çok önemli bir işlevi olduğuna işaret etmektedir.11 Yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik politikalar ve düzenlemeler, işletmelerin verimliliğine ve rekabet gücüne katkısından dolayı, sanayi stratejisi açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, düzenlemelerin iyileştirilmesine, rekabet hukukunun geliştirilmesine ve devlet yardımları sisteminin yeniden yapılandırılmasına öncelik verilmektedir.

5.1.1.Düzenlemelerin İyileştirilmesi Mevcut Durum

84. Son on yılın en önemli gelişmelerinden birisi, devletin ekonomideki rolünün değişmesidir. Özelleştirme sürecinin hız kazanmasıyla ile birlikte, devlet, piyasada aktör olmaktan çıkarak düzenleyici olma rolünü arttırmıştır. AB’de olduğu gibi Türkiye’de de düzenlemelerin iyileştirilmesi (better regulation) ve düzenleyici etki analizi konuları, diğer pek çok politikayı yatay olarak kesmektedir. Bu çerçevede temel ilke, düzenlemelerin mümkün olduğunca az, akılcı, sade, şeffaf ve piyasa dinamiklerini gözeten bir yapıda olması ve katılımcı bir anlayışla hazırlanmasıdır. Bu sayede, düzenlemeler nedeniyle sanayinin katlanması gereken maliyetlerin azaltılarak yatırım ve üretim ortamının iyileştirilmesi amaçlanmaktadır.

85. Türkiye’nin Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ile işbirliği içinde 2002’de tamamladığı “Düzenlemelerde Reform” çalışmasının ardından, Düzenleyici Etki Analizi, Katılım ve Şeffaflık gibi unsurlar yasama sürecinin parçası haline gelmiş olup bu alandaki çalışmalarda belirli bir aşama kaydedilmiştir. Şubat 2006’da Mevzuat Hazırlama Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelikle Düzenleyici Etki Analizi mevzuata girmiş ve Nisan 2007’de Düzenleyici Etki Analizi Rehberi yayınlanmıştır.

11 Dünya Bankası. 2005. World Development Report: A Better Investment Climate for Everyone. Washington, D.C.; Dünya Bankası ve TEPAV. 2007. Yatırım Ortamı Değerlendirme Çalışması, Ankara.

Page 68: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

58

86. Düzenlemelerde, reform süreci çerçevesinde, hem kamu kurumları arasında işbirliğinin doğru bir zemine oturmasını, hem de oluşturulan politika, yapılan düzenleme ve uygulamalardan doğrudan etkilenen kesimlerin görüşlerinin alınmasını teminen, 2001 yılında Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) oluşturulmuştur. YOİKK, Türkiye'deki yatırımlarla ilgili düzenlemeleri rasyonel hale getirmek, yatırım ortamının rekabet gücünü artıracak gerekli düzenlemeleri tespit ederek politika önerileri geliştirmek ve işletme dönemi de dahil olmak üzere yatırımın her safhasında, ulusal ve uluslararası yatırımcıların karşılaştığı idari engellere çözüm üretmek amacını taşımaktadır. YOİKK çalışmalarını, yatırım ortamını doğrudan ilgilendiren şirket kuruluşu, istihdam, sektörel lisanslar, yatırım yeri, vergi ve teşvikler, dış ticaret ve gümrükler, fikri ve sınaî mülkiyet hakları, doğrudan yabancı yatırım mevzuatı, yatırım promosyonu, KOBİ, kurumsal yönetim, Ar-Ge konularında görevli 12 teknik komite ile yürütmektedir. Bu çerçevede yapılan çalışmalar sonucunda, yeni şirket kurulmasına ilişkin izin için gerekli işlem sayısı, 2008 yılı itibariyle 6’ya ve gerekli süre de 6 güne çekilmiştir. Dünya Bankası İş Ortamı 2010 Yılı Raporu İş Yapma Kolaylığı Endeksi'nde Türkiye, 183 ülke arasında 73. sırada yer almıştır.12 İşyeri açma ve çalışma ruhsatları sürecinde önemli iyileşmeler sağlayan düzenlemelerle, işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesi sürecinde yerel yönetimlerin yetkileri artırılarak bürokrasinin azaltılması hedeflenmiştir. Söz konusu düzenlemeler sonucunda, daha önce sıhhi işyerlerinin ruhsatlandırılmasında istenen 52 adet evrak 6'ya, gayri sıhhi işyerleri için istenen 43 adet evrak 7'ye düşürülmüştür.

87. YOİKK üyeleri arasında etkin bir iletişim platformu oluşturmak amacıyla geliştirilen YOİKK Portalı (www.yoikk.gov.tr) 17 Nisan 2009 tarihinde erişime açılmıştır. Portal aracılığıyla, yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik YOİKK Teknik Komiteleri ve Yönlendirme Komitesi bünyesinde yürütülen çalışmalara, Yatırım Danışma Konseyi'ne ilişkin tanıtıcı bilgilerin yanı sıra yatırımcıların temel yatırım süreçleri hakkında açıklayıcı bilgilere de ulaşmak mümkündür.

88. Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımıyla kamu hizmetlerinin, vatandaşlar ve iş dünyasının ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak etkin, hızlı, kaliteli, sürekli, güvenilir, şeffaf ve bütünleşik şekilde sunumu için e-devlet çalışmaları da devam etmektedir. Kamu hizmetlerinin elektronik ortamda sunumunda Merkezi Nüfus

12 Dünya Bankası. 2010 Doing Business 2010 : Reforming Through Difficult Times.Washington,D.C.

Page 69: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

59

İdaresi Sistemi (MERNİS), Adres Kayıt Sistemi, Kimlik Paylaşım Sistemi, Vergi Daireleri Otomasyon Projesi (VEDOP), Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP), e-Bildirge, Gümrük İdarelerinin Modernizasyonu Projesi (GİMOP), e-Devlet Ana Kapısı, Çevrimiçi Çevre İzinleri vb. birçok proje hayata geçirilmiştir. Bu projeler ile iş dünyasına dönük pek çok kamu hizmeti elektronik ortama taşınmıştır. Bu çerçevede; vergi beyannameleri, sosyal güvenlik bildirgeleri, gümrük beyannameleri elektronik ortamda gönderilebilmekte, ödemeler elektronik ortamda yapılabilmektedir. Böylelikle, işletmeler üzerindeki bürokratik süreçlerden kaynaklanan iş yükü ve mali külfetler azalmaktadır. İşletmelere daha kaliteli hizmet sunmak için altyapı teşkil edecek olan Merkezi Tüzel Kişilik Bilgi Sisteminin pilot uygulaması Nisan 2010 itibarıyla başlatılmıştır. Aynı şekilde Elektronik Kamu Alımları Platformu çerçevesinde elektronik ortamda kamu alımı gerçekleştirilmesine yönelik pilot uygulama 2011 yılının ilk çeyreğinde devreye alınacaktır. Öte yandan işletmelerin iş süreçlerine bilgi ve iletişim teknolojilerini entegre etmeleriyle işletmelerin verimliliği ve rekabet güçleri artmakta, pazarları genişlemektedir.

89. Avrupa Birliği tarafından belirlenen 20 temel kamu hizmetinin elektronik ortamda sunumuna yönelik 2007 yılında yapılan karşılaştırmalı araştırma sonuçlarına göre; 20 temel kamu hizmetinin tamamen elektronik ortamda sunumunda, AB 27+ (AB27 ve Türkiye, İzlanda, İsviçre ve Norveç) ortalaması yüzde 58 iken, Türkiye için bu oran yüzde 55'dir. Bu hizmetlerin elektronik ortamda sunumunda ulaşılan olgunluk seviyesi, AB 27+ için yüzde 75 iken, Türkiye'de yüzde 68 olarak gerçekleşmiştir. İş dünyasına sunulan hizmetlerin olgunluk seviyesi açısından ise Türkiye yüzde 86 ile AB 27+ ortalamasının (yüzde 84) üzerindedir.13 Bu araştırmanın yapıldığı dönem sonrası işletmelere sunulan hizmetlerde (yeni şirket kaydı ve çevre ile ilgili izinler) ilave gelişmeler sağlanmıştır.

90. Ayrıca, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Kanununda 2005 yılında yapılan değişiklikle OSB’ler çeşitli izin ve ruhsatları vermeye yetkili kılınmıştır. Bu kapsamda, OSB’ler sanayiciler için çeşitli kamu kurumlarınca verilen izinler ve sağlanan hizmetler açısından tek başvuru noktası olmuşlardır.Bunun yanı sıra, 26 Düzey 2 bölgesinde Kalkınma Ajanslarının kuruluşu tamamlanmış olup bu Ajanslar bünyesinde yer alan Yatırım Destek Ofislerinin bir kısmı tesis

13http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/docs/benchmarking/egov_benchmark_2007.pdf.

Page 70: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

60

edilmiştir. Önümüzdeki dönemde tüm illerde Yatırım Destek Ofislerinin tedrici olarak kurulması planlanmaktadır.

91. Bununla birlikte, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda 2008 yılında bir değişiklik yapılarak, tarım ve sanayi sektörünün entegrasyonunu sağlamaya yönelik tarıma dayalı sanayi girdisini oluşturan bitkisel ve hayvansal üretimin ve bunların işlenmesine yönelik sanayi tesislerinin yer alabileceği ve ilgili mevzuatı uyarınca öngörülen biyogüvenlik tedbirlerine uyulması şartıyla Tarıma Dayalı İhtisas OSB’lerinin kurulabileceği hükme bağlanmıştır.

Politikalar

92. Girişimciliğin yaygınlaştırılması ve girişimcilik kültürünün geliştirilmesi amacıyla bilgilendirme ve tanıtım etkinlikleri düzenlenecek, girişimcilere destek sağlanacak ve İŞGEM’lerin sayısı artırılacaktır. Ayrıca kadın girişimcilik teşvik edilecek ve kadınların iş hayatına katılımı desteklenecektir.

93. Katımcılığın ve şeffaflığın sağlanması, düzenlemelerin etkilerinin analizi, gereksiz kırtasiyeciğin önlenmesini ve dolayısıyla sanayi üzerindeki gereksiz bürokrasinin ve maliyetlerin azaltılmasını sağlayan düzenlemelerde reform süreci hızlanarak devam edecektir. Düzenleyiciler ile paydaşları (özel sektör temsilcileri ve sivil toplum kuruluşları) bir araya getiren ve aynı zamanda kamu kurumları arasındaki eşgüdümü kolaylaştıran YOİKK ve benzeri platformlar çalışmalarını sürdürecektir.

94. e-Dönüşüm Türkiye Projesi ve Bilgi Toplumu Stratejisi çerçevesinde, şirketlerin işlemlerinin birçoğunu online olarak yapması sağlanarak, maliyet ve zaman tasarrufu sağlanacak, aynı zamanda düzenlemelerin etkisini ölçmeyi kolaylaştıracak istatistiki altyapı güçlendirilecektir.

95. Kalkınma Ajanslarının kurulmasıyla bölgesel potansiyelleri değerlendirmek üzere yabancı sermaye yatırımlarından yararlanmaya önem verilecek, böylece ülke genelinde Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı tarafından yürütülecek tanıtım faaliyetlerine bölgesel bazda tamamlayıcı bir yaklaşım uygulanacaktır. OSB’lerin Tek Durak Ofisleri (one-stop shop) mantığı çerçevesindeki çalışmaları dikkate alınarak, her il bazında kurulacak Yatırım Destek Ofisleri ile özel sektör yatırımcılarının kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve

Page 71: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

61

ruhsat işlemleri ile diğer idarî iş ve işlemlerini tek elden takip ve koordine edilmesi planlanmaktadır.

5.1.2 Rekabet Hukuku ve Sanayi Politikası

Mevcut Durum

96. 1994 yılında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesi ve 1997 yılında Rekabet Kurumu’nun kurulması ile, antitröst alanında son on yıllık uygulamada ciddi bir başarı sağlanmıştır. Kanunu ihlal eden davranışların yasaklanmasının yanı sıra, anılan Kanun’da beş kez değişiklik yapılmış, cezalar daha caydırıcı hale getirilerek pişmanlık müessesesi oluşturulmuştur. Aynı şekilde, dikey anlaşmalar, teknoloji transferi, araştırma-geliştirme ve otomotiv tebliğleri ile piyasalardaki rekabetin artması, teknoloji transferinin ve araştırma-geliştirme amacıyla yapılacak işbirliklerinin kolaylaştırılması hedeflenmektedir.

Politikalar

97. 2007-2013 yıllarını kapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planı çerçevesinde hazırlanan Rekabet Hukuku ve Politikaları Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda belirtilen hedefler dikkate alınarak;

a. Piyasalarda etkin bir rekabet ortamının sağlanması, özellikle temel/ara malzeme ve hizmetlere ilişkin piyasalarda kartel vb. piyasa aksaklıklarının önlenmesi sayesinde, nihai mamul üreten firmaların girdi maliyetlerinin düşmesi ve dolayısıyla rekabet güçlerinin artması sağlanacaktır.

b. Aynı şekilde, ulusal piyasalarda güçlü bir rekabet ortamı ile karşılaşan firmaların uluslararası alandaki rekabette de başarılı olacakları gerçeği dikkate alınarak, rekabet kültürünün yaygınlaştırılması hedeflenecektir.

c. Türkiye’yi de etkileyen uluslararası düzeydeki rekabet ihlallerine karşı rekabet hukukunun uygulanması için uluslararası işbirliğinin sağlanmasına yönelik girişimler arttırılacaktır.

98. Başta 3 Nisan 2007 tarihinde yayımlanan Düzenleyici Etki Analizi Rehberi’nde yer alan hususlar olmak üzere, yapılan veya yapılacak düzenlemelerin piyasadaki rekabet dinamikleri açısından etkisinin içselleştirilebilmesi amacıyla gerekli tedbirler alınacak ve rekabet savunuculuğu mekanizması etkinleştirilecektir.

Page 72: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

62

5.1.3. Devlet Yardımları, Teşvikler ve Sanayi Politikası

Mevcut Durum

99. Özellikle uluslararası ticarette ortaya çıkan yeni standartlara uyulması, çevre ve iklim değişikliği gibi konularda uluslararası alanda öngörülen tedbirler çeşitli sektörlere büyük mali yükler getirmektedir. Bu nedenle, özellikle çevre vb. politikalara uyum sağlamak için sektörlerin yeniden yapılanması, geri kalmış bölgelerin kalkındırılması, sanayi için vazgeçilmez nitelikte olan altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi, rekabet gücünün arttırılması, istihdam politikasının hedeflerine ulaşması ve işgücü kalitesinin arttırılması, yenilikçilik ve yeni teknolojilerin, Ar-Ge araştırmalarının desteklenmesi gibi alanlarda devlet yardımları önem kazanmaktadır.

100. Diğer yandan devlet yardımları, rekabet bozucu etkileri nedeniyle gerek Türkiye’nin de taraf olduğu DTÖ Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirler Anlaşması, gerekse Roma Anlaşmasının 87. maddesi çerçevesinde çeşitli düzenleme ve denetlemelere tabi kılınmıştır. Bu bağlamda, devlet yardımları uluslararası yükümlülükler göz önünde bulundurularak uygulanmaktadır.

101. Ülkemizdeki devlet yardımları rejimine bakıldığında, dokuz adet kamu idaresinin (Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, KOSGEB, Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş., TÜBİTAK, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı) yatırım, istihdam, araştırma ve geliştirme başlıkları altında toplam 53 alanda doğrudan parasal destekten bedelsiz arazi tahsisine, vergi indirimine ve düşük faizli kredi kullanımına dek geniş bir araç yelpazesini kullanarak devlet yardımı sağladığı görülmektedir.

102. Tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek, üretimi ve istihdamı artırmak, yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, uluslararası rekabet gücünü artıracak teknoloji ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımları özendirmek, doğrudan yabancı yatırımları artırmak, bölgesel gelişmişlik farklarını gidermek, çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek amacıyla “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” 16.07.2009 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Page 73: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

63

103. Bu bağlamda, bölgesel, sektörel ve büyük ölçekli yatırımlar olmak üzere kanun kapsamındaki yatırımlar için, gümrük vergisi muafiyeti, katma değer vergisi (KDV) istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren desteği ve yatırım yeri tahsisi olmak üzere çeşitli araçlar kullanılarak destekler uygulanmaya başlamıştır.

104. Yatırım desteklerinin uygulanması açısından, 28/8/2002 tarihli ve 2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yer alan İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması- Düzey 2 bölgeleri, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak dört gruba ayrılmıştır. Bölge bazında desteklenecek sektörler, her bir il grubunun yatırım potansiyeli ve rekabet gücü dikkate alınarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, aşağıda belirtilen sektörlerde yapılacak büyük ölçekli yatırımlar için, bölge ayırımı yapılmaksızın söz konusu desteklerden faydalanabilmeleri sağlanmıştır.

105. 2872 sayılı Çevre Kanunun 29. maddesi gereğince çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesine ilişkin faaliyetler teşvik tedbirlerinden yararlandırılmakta ve arıtma tesisi kuran, işleten ve yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getiren kuruluşların arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi tarifesinin, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesinin yüzde ellisine kadar indirim uygulanmaktadır. Ayrıca, aynı Kanunun 17. ve 18. maddelerinde çevre korumaya yönelik faaliyetlerde kullanılmak üzere Çevre ve Orman Bakanlığı bünyesinde çeşitli gelirlerinden oluşan bir ödenek oluşturulmuş olup, bu ödenekten sanayi kuruluşları da atık su arıtma, katı atık bertaraf ve geri kazanım tesisleri ile çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesine yönelik faaliyet ve tesislerin projelendirilmesi ve yapımı için proje bedelinin yüzde 45’ine kadar 5 ile 10 yıl vadeli kredi verilmesi şeklinde faydalanabilmektedir.

Page 74: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

64

Büyük Ölçekli Yatırımlar*

Sıra No Sektör

50 Milyon TL’nin Üzerindeki Asgari

Sabit Yatırım Tutarları

(Milyon TL) 1 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı

1-a Ana Kimyasal Maddelerin İmalatı 1000 1-b Diğer Kimyasal Ürünlerin İmalatı 300

2 Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı 1000 3 Transit Boru Hattıyla Taşımacılık Hizmetleri Yatırımları 4 Motorlu Kara Taşıtlarının İmalatı Yatırımları 250 5 Demiryolu ve Tramvay Lokomotifleri ve/veya Vagon

İmalatı Yatırımları

6 Liman ve Liman Hizmetleri Yatırımları 250 7 Elektronik Sanayi Yatırımları

7-a LCD/Plazma Üretimi Yatırımları 1000 7-b Modül Panel Üretimi Yatırımları 150 7-c Lazer Televizyon, Üç Boyutlu Televizyon ve OLED

Televizyonlar ve benzeri Televizyon Üretimi Yatırımları

7-d Diğer Elektronik Sektörü Yatırımları 8 Tıbbi Alet, Hassas ve Optik Aletler İmalatı Yatırımları 9 İlaç Üretimi Yatırımları 100

10 Hava ve Uzay Taşıtları İmalatı Yatırımları 11 Makine İmalat Yatırımları 12 Madencilik Yatırımları

Maden Kanununda belirtilen IV/c grubu metalik madenlerle ilgili nihai metal üretimine yönelik izabe (cevher işleme) tesisleri ile bu tesislere entegre maden üretimine yönelik (istihraç+işleme) yatırımlar (AKÇT kapsamı ürünler hariç).

(*) 13/06/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 18/02/2009 tarihli ve 5838 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile değişik 32/A maddesinde belirtilen 50 Milyon Türk Lirasının üzerindeki yatırımlar. Politikalar

106. Sanayi stratejisinde öngörülen hedeflere ulaşılması ve özel sektörün bu stratejinin gerekleri doğrultusunda yönlendirilmesini sağlamanın en önemli mekanizmalarından biri, firmalar için sağlam bir teşvik yapısı kurabilecek nitelikteki devlet yardımlarıdır. Uygun bir devlet yardımı ve teşvik mekanizması, hazırlanan bu sanayi stratejisinin uygulanabilirliği için kritik bir role sahiptir. Bu nedenle, sektörlerin rekabet gücünü arttıracak teknoloji ve Ar-Ge içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlara destek olmak açısından yardımlar ve teşvikler, bu belgede belirtilen amaç ve hedeflere uygun bir şekilde ve başta AB ve DTÖ’den kaynaklanan uluslararası yükümlülükler de dikkate alınarak uygulanacaktır.

107. Verilen devlet yardımlarının izlenmesi ve denetlenmesinde ise (i) yardımı alanın yardımı amacına uygun olarak kullanıp kullanılmadığı, (ii) piyasadaki rekabet

Page 75: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

65

üzerindeki etkisi başta olmak üzere, yardımın hedeflere ulaşmada etkin olup olmadığını ve aracın revize edilmesine veya öngörülen tedbirin devamına gerek bulunup bulunmadığı, (iii) diğer piyasalar açısından öngörülenlerden farklı etkilere yol açıp açmadığı, (iv) yardımın ulusal mevzuata ve uluslararası yükümlülüklere uygun olup olmadığı dikkate alınacak, devlet yardımlarına ilişkin kayıtlar ve istatistikler de burada yer verilen ihtiyaca cevap verecek şekilde düzenlenecektir.

5.1.4.Standardizasyon ve Kalite

108. Küresel ticaretin önündeki en önemli teknik engeller miktar kısıtlamaları, tarifeler ve standartlardır. Bu nedenle, ticarette teknik engellerin kaldırılması amacıyla, DTÖ’nün uygulamaları (Ticarette Teknik Engeller Anlaşması-TBT) ve bölgesel entegrasyon hareketleri ile Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA), uluslararası ticarette ulusal devletler tarafından sıkça kullanılan miktar kısıtlamalarını ve tarifelerin ortadan kaldırılmasını ve ulusal standartların ise uluslararası kabul gören standartlar ile uyumlaştırılmasını hedeflemektedir. Bu nedenle, standardizasyonun benimsenmesi ve yaygınlaştırılması başarılı bir sanayi stratejisinin önemli unsurlarından birisini oluşturmaktadır.

Mevcut Durum

109. 1/95 ve 2/97 sayılı Ortaklık Konseyi Kararları (OKK) ve 9 Kasım 2005 katılım ortaklığı belgesi gereği, Türkiye’nin, “Ticarette teknik ve idari engellerin kaldırılmasının tamamlanması, etkin piyasa gözetimi ve malların serbest dolaşımının sağlanması” konusundaki sorumluluğunu yerine getirmesi beklenmektedir. Bu kararlar çerçevesinde Türkiye, gerekli mevzuat uyumunu büyük oranda tamamlamış olup, uygulamaya dayalı eksiklerini gidermeye devam etmektedir. Bu bağlamda mevzuatın uygulanmasının temelini oluşturacak olan kalite altyapısının tamamlanmasını sağlamak üzere AB Komisyonu desteğinde, 2002 yılında başlayan Türkiye Kalite Altyapısının Desteklenmesi Projesi Haziran 2007’de başarıyla sona ermiştir.

110. Bu çerçevede, kalite altyapısının temel taşları; i) Standardizasyon, ii) Akreditasyon, iii) Metroloji ve iv) Uygunluk Değerlendirmesi (İnceleme, Test ve Belgelendirme) olarak tanımlanmıştır.

111. Kalite altyapısı, belirli bir ülke veya bölgede standardizasyon, test, belgelendirme, muayene, akreditasyon ve metroloji (endüstriyel, bilimsel ve

Page 76: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

66

yasal) faaliyetlerini yürüten kuruluşları ve bunların yaptıkları uygulamaları kapsamaktadır. Avrupa Birliği’nde benzer ilkelere göre işleyen ve benzer kurallara uyan ulusal kalite altyapıları, malların serbest dolaşımı için AB ortak pazarında olmazsa olmaz önemli bir faktördür. Türkiye de bugün kalite altyapısı öğelerinin tamamı mevcut olup faaliyetlerini sürdürmekle birlikte, piyasa gözetimi ve denetimi konusundaki etkinliklerin ise arzu edilen seviyeye ulaşması için çalışmalar devam etmektedir.

112. Diğer yandan, yukarıda belirtilen çalışmalar sonucunda ülkemizde AB mevzuatına göre uygunluk değerlendirme faaliyetlerinin ve ürün güvenliğine yönelik CE işaretlemesinin uygulanması açısından hiç bir engel kalmamıştır.

113. Ayrıca, gelinen noktada Türkiye’de de AB’deki gibi ulusal düzeyde bir standardizasyon politikasının oluşturulması, yaygınlaştırılması ve özellikle güvenlik, alternatif/yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve bilgi teknolojileri alanlarına yönelik standardizasyon çalışmaları yapılması, TSE’nin ve ilgili sektörlerimizin Avrupa Standardizasyon Kuruluşları, Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve Avrupa Elektronik Standardizasyon Komitesi’nin (CENELEC) faaliyetlerine ve uluslararası standartların geliştirilmesine etkin bir şekilde katılımı önem arz etmektedir.

Politikalar

114. Türkiye’nin standardizasyon politikası oluşturulacak ve uygunluk değerlendirmesi alanındaki ulusal markalar desteklenecektir.

115. Sanayicilerimizin standardizasyon bilincinin artması ve standartların üretim ve tüketimdeki öneminin anlaşılabilmesi için gerekli tedbirler alınacaktır

116. Standardizasyon faaliyetlerine üretici, tüketici ve ilgili diğer tüm tarafların doğrudan katılımının sağlanması için gerekli tedbirler alınacak ve bu amaçla TSE’nin girişimleri teşvik edilecek ve desteklenecektir.

117. Kaliteli ve güvenli ürün arz ve talebi için teknik mevzuat uygulamaları takip edilecek ve ilgili çevrelerin güncel olarak bilgilendirilmesi sürdürülecektir.

Page 77: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

67

5.2.Uluslararası Ticaret ve Yatırımlar

118. Türkiye ekonomisinin dışa açıklık oranının artmasına paralel olarak, küresel ekonomideki gelişmelerin Türk sanayisi üzerindeki belirleyiciliği de artmaktadır. Küreselleşmenin getirdiği fırsatları değerlendirmeye yönelik pro-aktif yaklaşımlar sanayi stratejisinin bir aracı olurken, aynı süreçteki risklerin de etkin yönetilmesi önem kazanmaktadır. Bu çerçevede, Türk imalat sanayinin hem üretim hem de pazarlar açısından çeşitlenme sürecinin devam ettirilmesine yönelik politikalara, dış ekonomik ilişkilerimizin sanayi stratejisi doğrultusunda şekillendirilmesine, Gümrük Birliği ve DTÖ bünyesindeki gelişmelerin takibine ve yönlendirilmesine ve Türk firmaların dış ticaret şartlarına uyumunu sağlayacak tedbirlerin alınmasına öncelik verilmesi etkin bir sanayi politikasının ayrılmaz bir parçası niteliğindedir.

5.2.1.Türkiye ile Avrupa Birliği Arasındaki Gümrük Birliği

119. AB’ye üyelik süreci çerçevesinde 1996 yılında tesis edilen Gümrük Birliği neticesinde, AB’den ithal edilen sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri sıfırlanarak miktar kısıtlamaları kaldırılmış ve üçüncü ülkelerden ithal edilen sanayi ürünlerine ilişkin olarak da AB’nin Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) hadlerine uyum sağlanmıştır. Bu çerçevede, hem Türkiye’nin AB ile ihracatında 2008 yılı itibariyle yüzde 48’lik bir paya sahip olması, hem de Türkiye’nin AB’den sanayi ürünleri ithalatında OGT’nin belirleyici olması nedeniyle, sanayi stratejisi açısından Gümrük Birliği’nin ayrı bir başlık altında değerlendirilmesi gerekmektedir.

Mevcut Durum

120. Gümrük Birliği, Türk dış ticaretinde, 1980’lerin başından bu yana devam etmekte olan serbestleşme sürecine yeni bir ivme kazandırarak, Türkiye’nin dünyanın önemli bir kısmına karşı ticari anlamda açılma sürecini hızlandırmış ve gelecekteki dış ticaret ilişkilerini şekillendirecek yeni bölgesel yapılanmaların kapısını aralamıştır. Bu çerçevede, 1980’lerden bugüne ihracata dönük büyüme stratejisi çerçevesinde dış ticarette liberal politikaları benimseyen Türkiye ekonomisi, Gümrük Birliği ile dünya ekonomisi ve ticaretinde önemli bir bloğa ticari entegrasyonunu gerçekleştirmiş ve bu suretle kendi iç pazarını uluslararası normlarla uyumlaştırmıştır. Gümrük Birliği’nin yürürlüğe girmesiyle, AB’den

Page 78: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

68

ithalatta sanayi ürünlerinde gümrük vergileri sıfırlanarak miktar kısıtlamaları kaldırılmış ve üçüncü ülkelerden ithalatta AB’nin OGT hadlerine uyum sağlanmıştır. Bu kapsamda, Türkiye bir taraftan AB pazarına diğer üçüncü ülkelere nazaran daha avantajlı giriş imkânı sağlarken, diğer taraftan iç pazarını AB ve diğer üçüncü ülkelerin rekabetine açmıştır.

121. Yine bu çerçevede, AB’nin standartlar ve teknik mevzuat alanındaki mevzuat ve uygulamalarına büyük ölçüde uyum sağlanması sonucunda da, ülkemiz menşeli sanayi ürünlerinin dış pazarlardaki rekabet edebilirliği büyük ölçüde artmıştır.

122. Gümrük Birliği kapsamında, AB’nin tercihli gümrük rejimlerine uyumun sağlanması amacıyla 23 ülke ile STA imzalamıştır. Bunlardan 11’i bu ülkelerin AB’ye tam üye olması ile feshedilmiş olup, hâlihazırda Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA), İsrail, Makedonya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Filistin, Fas, Tunus, Suriye, Mısır, Arnavutluk ve Gürcistan ile imzalanmış bulunan STA’lar yürürlüktedir. Karadağ ile imzalanan anlaşmanın onay süreci ise devam etmektedir. Şili ve Sırbistan ile müzakereleri sonuçlandırılmış olan STA’ların en kısa sürede imzalanması öngörülmektedir. Lübnan, Ürdün, Cezayir, Meksika, Şili, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK), Güney Afrika Gümrük Birliği (SACU), Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR), AKP (Afrika-Karayip-Pasifik) ülkeleri, Ukrayna, And Dağları Ticaret Bloğu (ANDEAN), Güney Kore, Hindistan ve Libya ile de benzer anlaşmalar akdedilmesi yönündeki çalışmalar sürdürülmekte ve AB’nin bu alandaki çalışmaları yakından izlenmeye devam edilmektedir.

123. STA’ların ekonomik ve ticari etkileri değerlendirildiğinde, ülkemizin imzaladığı STA’lar ile söz konusu ülkelerle sadece ekonomik ve ticari ilişkilerimizin değil, aynı zamanda ortak yatırım ve işbirliği olanaklarının da arttığı görülmektedir. Söz konusu STA’lar, ülkemizin uluslararası rekabet gücünün arttırılması bakımından büyük önem taşımaktadır.

124. Bununla birlikte, Gümrük Birliği kararının ilgili maddesi uyarınca üstlenilmiş bulunan AB’nin tercihli rejimleri kapsamında STA imzalanamayan ülkeler bağlamında sorunlar yaşanmaktadır. AB’nin tercihli ticaret anlaşmaları imzaladığı/yürürlüğe koyduğu veya müzakerelerini sürdürdüğü diğer ülkeler ile müzakere başlatmak yönünde yapılan girişimlerimiz, ilgili ülkelerin AB’ye tercihli rejim altında ihraç ettikleri ürünlerin Türkiye-AB Gümrük Birliği uyarınca serbest dolaşımdan faydalanarak ülkemiz pazarına gümrük vergisi ödenmeksizin girmesi imkânının bulunması sebebiyle sonuçsuz kalabilmektedir.

Page 79: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

69

125. Diğer yandan, 1/95 sayılı Gümrük Birliği’nden kaynaklanan kimi yükümlüklerin yerine getirilememiş olması, kararın bazı hükümlerinin ve mekanizmalarının işletilemiyor olması, Gümrük Birliği’ne rağmen ticari korunma önlemlerinin uygulamasının sürdürülmesi, AB’nin tercihli rejimlerinin üstlenilmesinde yaşanan problemler, özellikle AB’nin üçüncü ülkelere yönelik olarak benimsediği STA’nın Türkiye üzerindeki muhtemel etkileri ve bu çerçevede Türkiye’nin AB’nin danışma ve karar alma mekanizmalarındaki yerinin sınırlı olması gibi hususların ileriki dönemlerde ayrıntılı bir şekilde dikkate alınarak Gümrük Birliği’nin işleyişinden kaynaklanan olumsuzlukların bertaraf edilmesi önem kazanmaktadır.

Politikalar

126. AB’nin üçüncü ülkelerle gerçekleştirdiği ve önümüzdeki dönemlerde gerçekleştirmeyi öngördüğü tercihli düzenlemelere, Gümrük Birliği’nin tarafı olarak ülkemizi dahil etmemesi, uygulamaya koyduğu çeşitli yeni mevzuat hazırlıklarında önceden bilgilendirme gibi mekanizmaları kullanmaması ve işbirliğine gitmemesi ülkemizin bu tür düzenlemeleri yapmasını güçleştirmekte ve ülkemiz menşeli ürünlerin AB ve üçüncü ülkelerin pazarlarındaki rekabet gücünü olumsuz yönde etkilemekte; bu durum, sanayi sektörüne de doğrudan yansımaktadır. Bu nedenle, yapılacak bu tür düzenlemelerin Türkiye piyasası üzerindeki etkileri konusunda AB’nin bilgilendirilmesi ve etkin bir işbirliği sağlanması hususundaki girişimlere devam edilecektir.

127. Gümrük Birliği kapsamında üstlenilmiş bulunan Ortak Ticaret Anlaşması’nın Ticari Savunma Önlemleri Sistemi’ne de uyum sağlanmış olmakla birlikte taraflar, bu önlemleri üçüncü taraflara ortak uygulamamakta, söz konusu tedbirleri ülkemiz ve AB ayrı ayrı düzenlemektedir. Bu durum, ülkemizin gerek AB pazarında ve gerekse üçüncü ülke pazarlarındaki rekabet edebilirliğine önemli bir engel oluşturmaktadır. Söz konusu sorunlara çözüm bulunmasını teminen AB nezdindeki girişimler sürdürülecektir.

5.2.2.DTÖ ve İkili ve Çok Taraflı Ticaret Politikaları

128. İç ve dış pazarlarda üretilecek ürüne yeterli talep olmadığı veya bu pazarlara zamanında ve uygun maliyetlerle ulaşılamadığı takdirde bunun üretim ve istihdamı olumsuz yönde etkileyeceği dikkate alındığında, uluslararası ticaret politikası da sanayi politikasının ayrılmaz bir parçasını oluşturmakta ve yatay bir

Page 80: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

70

politika olarak tüm sektörleri kesmektedir. Söz konusu alan, DTÖ çerçevesindeki faaliyetlerin yanı sıra ikili ve çok taraflı ilişkileri de kapsamaktadır.

Mevcut Durum

129. DTÖ’nün kurulmasını müteakip gümrük tarifelerinin aşamalı olarak indirilmesi, mal ve hizmet ticaretinin önündeki çeşitli engellerin kaldırılması, sermayenin uluslararası alanda dolaşımının hızlanması, doğrudan yabancı yatırımları çekme yönündeki çabaların artması, iklim değişikliği ve emisyon ticareti gibi hususlar gündeme gelmektedir. Bu eğilimler, gerekli yapısal dönüşümleri gerçekleştirebilen ülkeler açısından bir fırsat olarak değerlendirilebilecekken, yapısal dönüşüm kapasitesine sahip olmayan veya dönüşümü zamanında gerçekleştiremeyen ülkeler açısından bu süreç bir tehdit olarak karşımıza çıkmaktadır.

130. Ülkemizin, DTÖ gibi çok taraflı platformlarda ve tercihli ticaret düzenlemelerinde, Gümrük Birliği (GB) dolayısıyla sanayi ürünlerinin müzakerelerinde "ortak gümrük tarifesi" (OGT) hadlerinden sapma ihtimali bulunmamaktadır. Bu durum, özellikle DTÖ'de gelişmekte olan ülke statüsünde olmamıza rağmen sanayi ürünlerinin konu edildiği "tarım dışı ürünlerde pazara giriş" müzakerelerinde gelişmiş ülke kriterlerine uymamız anlamına gelmektedir. OGT çerçevesinde, Türkiye'nin üçüncü ülkelere karşı sanayi ürünlerinde uyguladığı ortalama koruma oranı Gümrük Birliği ile yüzde 15'lerden yüzde 4,2'ye düşmüştür. Bu oran, EFTA ve AB için 1996'dan itibaren "0" olarak uygulanmaktadır.

131. Türkiye, AB ile ikili ilişkilerimiz çerçevesinde, yerli sanayicinin maliyetlerini azaltarak rekabet gücünü artırmak amacıyla, yerli üretimi yetersiz ya da olmayan ve üretimde girdi olarak kullanılan maddelere ilişkin gümrük vergisinin askıya alınmasını talep etmektedir. Bu çerçevede söz konusu maddelere ilişkin olarak AB Komisyonu Ekonomik Tarife Sorunları Grubunda müzakerelere katılım sağlanmakta ve ülkemiz sanayicileri tarafından ağırlıklı olarak kimyasal ve mikro elektronik ürünleri kapsayan gümrük vergisinin askıya alınmasına dair talepler karşılanmaktadır.

132. DTÖ Anti-Damping ve Sübvansiyon Anlaşması çerçevesinde yürürlükte bulunan "İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat" yerli sanayinin haksız rekabetin zarar verici etkilerinden korunması amacıyla etkin bir şekilde uygulanmaktadır. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre ülkemiz; toplam

Page 81: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

71

alınan önlem sayısı itibariyle, Ocak 1995-Haziran 2008'i kapsayan dönemde DTÖ üyeleri arasında 6. sırada, 2008 Ocak-Haziran döneminde yeni açılan 13 soruşturmayla 1. sırada yer almıştır. 2008 Temmuz - Aralık döneminde de alınan önlem sayısı itibarıyla 4. sırada bulunmaktadır. Diğer taraftan, bir malın ithalatının benzer veya doğrudan rakip mallar üreten yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi yaratacak şekilde artan miktar ve şartlarda ithal edilmesi halinde, bu zarar veya zarar tehdidinin ortadan kaldırılmasına imkan veren DTÖ Korunma Önlemleri Anlaşması çerçevesinde hazırlanan İthalatta Korunma Önlemlerine ilişkin Mevzuat etkin bir şekilde kullanılmaktadır.

133. DTÖ Kuruluş Anlaşması'nın ekinde yer alan Tekstil ve Giyim Anlaşması’nın (TGA) sona ermesiyle, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren tekstil ve giyim ürünlerinde kotalar kalkmıştır. Gelişmelerin sektör üzerinde yaratacağı zarar ya da zarar tehdidinin en aza indirilmesi amacıyla, Çin menşeli belirli tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin ithalatında miktar kısıtlaması 2008 yılı sonuna kadar uygulanmış olup 2009 yılı itibariyle sona ermiştir. Bununla birlikte, 50-63 fasıllar arasında yer alan tüm tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin ithalatı kayıt altına alınmaya başlanmış, tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde uygulanan kayda alma sisteminde 2009 yılı itibariyle ithalatçı ve ihracatçı kayıtları sisteme dahil edilmiştir.

134. Dünya Ticaret Örgütü kapsamındaki gelişmeler Doha Kalkınma Gündemi (DKG) ekseninde şekillenmektedir. 2001 yılından bu yana devam eden DKG müzakereleri tüm sanayi sektörlerinin yanı sıra, tarım ve hizmet ticareti sektörlerini de kapsamaktadır. Bu nedenle müzakerelerin olası sonuçları sanayi stratejisi açısından önem arz etmektedir.

135. DTÖ bünyesinde halen devam etmekte olan Doha Kalkınma Turu Müzakereleri de ülkemiz tarafından yakinen takip edilmektedir. Gümrük Birliği süreci tarım dışında AB ile paralel politikalar üstlenilmesini gerektirmektedir. Bu bağlamda, ülke hassasiyetleri de dikkate alınmak üzere mümkün olduğunca AB’ye uyumlu politikalar izlenilmektedir. Bu nedenle, DKG müzakerelerinde, Türkiye’nin AB ile olan Gümrük Birliği ilişkisi özellikle sanayi sektörleri bakımından belirleyici bir rol oynamaktadır.

136. Öte yandan, DKG ticaret politikası aracı olarak yoğunlukla gümrük tarifelerini hedef almakta ancak, ticaret dışı tedbirler için aynı etkinlikte çözümler üretmekte yetersiz kalmaktadır. Nitekim, halen teknik engeller ve tarife dışı tedbirler dünya

Page 82: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

72

ticaret sisteminin karmaşık ve çözümü ya da uyumlaştırılması kolay olmayan “büyük gri alanını” oluşturmaktadır. Özellikle tarife dışı mevzuatı yoğun ve detaylı olan AB’nin hızla genişleyerek bu “kültürü” yaygınlaştırması, sanayi sektörlerimiz bakımından düşünülmesi gereken ayrı bir risk olarak değerlendirilmelidir.

137. Çok taraflı ilişkilerin yanı sıra bölgesel ve ikili yaklaşımların, sanayi potansiyelimizin daha iyi tanıtılarak önemli ihracat artışları kaydedilmesine, ticarette serbestleşmenin sağlanmasına ve küresel ticaret hacminin geliştirilmesine büyük katkısı olmaktadır. Bu katkılarda, ülkemizin dünyanın farklı sosyo-ekonomik koşullara sahip bölgeleri arasında bir köprü işlevi görmesini sağlayan benzersiz coğrafyasının da payı bulunmaktadır.

138. Uluslararası ticaretin giderek artan önemine binaen, 2004 yılında Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yürürlüğe konulan İhracat Stratejik Planı ile tespit edilen "Tanıtım ve Pazarlama", "Bilgi Teknolojileri", "Finansman ve Destek Mekanizmaları", "İkili ve Çok Taraflı İlişkiler" ve "Kamu, Özel Sektör ve Sivil Toplum Kuruluşları Arasında İşbirliği ve Koordinasyon" alanlarında sürdürülen çalışmalarla, "Sürdürülebilir İhracat Artışını Sağlayacak İhracat Yapısına Ulaşılması" hedeflenmektedir. Bununla birlikte, dış ticarette lojistiğin artan önemine paralel olarak Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından 2007 yılı başında Anlaşmalar Genel Müdürlüğü bünyesinde Dış Ticarette Lojistik Dairesi kurulmuştur.

139. İhracatta bölgesel bağımlılığın önüne geçilmesi ve sürdürülebilir ihracat alt yapısının oluşturulması amacıyla ihraç pazarlarının çeşitlendirilmesine yönelik yakalanan başarı devam etmektedir. 2004 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yaptığımız ülke sayısı 14 iken, 2005 yılında 15 ülkeye, 2006 yılında 19 ülkeye, 2007 yılında ise 24 ülkeye ulaşılmıştır. 2000 yılında yürürlüğe konulan "Komşu ve Çevre Ülkeler ile Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi" ve 2003 yılında yürürlüğe konulan "Afrika Ülkeleri ile Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi", 2005 yılında yürürlüğe konulan "Asya Pasifik Ülkeleri ile Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi" ve 2006 yılında yürürlüğe konulan "Kuzey ve Latin Amerika Ülkeleri ile Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi" stratejileri de başarılı bir şekilde uygulanmıştır.

Page 83: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

73

Politikalar

140. Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından hazırlanan ve 2007-2009 yılları için güncellenmiş olan İhracat Stratejik Planı, uluslararası yükümlülüklerimiz ve bu strateji belgesinde yer alan hedefler de dikkate alınarak uygulanmaya devam edilerek; ürün çeşitliliğinin geliştirilmesinin yanı sıra, komşu ve çevre ülkeler ile Afrika ülkeleri başta olmak üzere dış ticaret yapılan ülkeler çeşitlendirilecek, pazara giriş imkanlarının artırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunulacak ve Dış Ticaret Portalı oluşturulacaktır.

141. Söz konusu çeşitlendirme politikasına paralel olarak ve KOBİ’lerin Türk ekonomisindeki önemli payı göz önünde bulundurularak, pazarlama ve ihracat kapasitesini artırmaya yönelik çalışmalar yapılacaktır.

142. Ticaret politikası uygulamalarında önlem alınması süresi kısaltılacak ve önlemin etkinleştirilmesi sağlanacaktır. Bu bağlamda, haksız rekabet hallerinden damping ve sübvansiyona konu ithalatın sebep olduğu zarara karşı ülkenin üretim dallarının etkin korunmasının sağlanması gerçekleştirilecektir.

5.2.3.Yatırımlar ve Dış Ekonomik İlişkiler

143. Türk özel sektörünün yurt dışındaki doğrudan yatırımlarını, Türkiye’ye yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını ve Türkiye’nin ihracat politikasını kapsayan bir dış ekonomik ilişkiler çerçevesi, etkin bir sanayi stratejisinin ayrılmaz bir parçası niteliğindedir. Küreselleşme süreci içinde ulusal ekonomilerin birbiriyle gittikçe daha entegre hale gelmesi, özellikle gelişmekte olan ülkeler arasında gerçekleşen DYY’deki artış, dış ekonomik ilişkilere dair belirlenecek stratejinin sanayi stratejisi açısından önemini artırmaktadır. Ayrıca, Türk ekonomisinin Avrupa Birliği ile yüksek derecedeki entegrasyon seviyesi düşünüldüğünde, Türkiye’nin içinde bulunduğu coğrafyadaki diğer pazarlarla kuracağı ekonomik ilişkiler, üyelik süreci içinde Avrupa ekonomileri için de önemli fırsatlar oluşturacaktır.

Mevcut Durum

144. Son 20 yıldır hem taşıma hem de iletişim teknolojisinde yaşanan gelişmeler, bir ürünün üretiminde değer zincirinin halkalarının birbirinden ayrılarak farklı coğrafi lokasyonlarda yapılmasını olanaklı hale getirmiştir. Esas itibariyle, küresel ekonomide üretim süreçleri de bu yeni ekonomik mimari çerçevesinde

Page 84: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

74

şekillenmekte; çokuluslu değer zincirleri içinde, her bir üretim süreci en yüksek verimlilik ve düşük maliyetle gerçekleştirilebileceği coğrafi lokasyonda konumlandırılmaktadır. Bu çerçeve, içinde değer zincirinin yüksek katma değer oluşturan halkalarının bulunduğu yerlerde, sanayi üretiminin katma değeri ve buna bağlı olarak karlılık ve işgücünün aldığı ücretler yüksek; düşük katma değerli üretim gerçekleştirilen yerlerde ise karlılık ve ücretler düşük seviyede oluşmaktadır.

145. Türk sanayinin Gümrük Birliği süreci içinde küresel ekonomiye entegrasyonu, esasen sanayi üretimimizin bu değer zincirlerine eklemlenmesi sürecidir. Bu süreç içinde dayanlıklı tüketim malları, otomotiv gibi son on yılda yükselen endüstrilerimizin gelişimi, bütünüyle küresel değer zincirinin esasen üretime yönelik bölümlerinin DYY ve yerli sermaye yatırımları vasıtasıyla ülkemize gelmesi sayesinde gerçekleşmiştir. Tekstil, hazır giyim gibi geleneksel olarak kuvvetli endüstrilerimiz ise küresel değer zinciri içinde büyük ölçüde yerli üreticilerin küresel çaptaki alıcılara ürün satmaları şeklinde konumlanmış bulunmaktadır. Bu konumlanma yurtiçinde daha düşük ölçüde katma değer oluşturulmasını beraberinde getirmektedir.

146. Bu mimari içinde sanayimize dair iki problemden söz edilebilir: Tekstil, hazır giyim gibi geleneksel endüstrilerimizin, küresel rekabet güçlerindeki en önemli unsurun işgücü maliyetleri olması, Asya’dan yükselen düşük işgücü maliyetine dayanan rekabete karşı güç durumda kalmalarına neden olmaktadır. Dayanıklı tüketim malları, otomotiv gibi yükselen endüstrilerde ise, başka ülkelere kıyasla karşılaştırmalı üstünlüğümüz ve eksikliklerimiz olan (Ar-Ge, tasarım, markalaşma, lojistik vb.) alanları tespit eden, avantajları değerlendirmeyi, eksiklikleri ise gidermeyi amaçlayan, küresel ekonomideki gelişmeleri takip eden ve değerlendiren bir mekanizmanın bulunmayışının olumsuz etkileri hissedilmektedir.

147. Türkiye’nin içinde bulunduğu coğrafya, küreselleşmenin getirdiği bu mimari içinde birçok fırsat arz etmektedir. Türkiye AB’yle sanayi ürünlerinde tek pazar içinde ve birçok endüstride yüksek düzeyde entegre olmuş durumdadır. Bunun yanı sıra AB’ye olan coğrafi yakınlık hem dayanıklı tüketim malları gibi taşıma maliyetlerinin yüksek olduğu, hem de sezonluk ve hızlı üretilen hazır giyim ürünleri gibi taşıma hızının önemli olduğu bazı endüstrilerde Türkiye’ye önemli bir avantaj sağlamaktadır. Öte yandan, Türkiye’nin coğrafi ve kültürel açıdan

Page 85: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

75

yakın olduğu Doğu Akdeniz ülkeleri de imzaladıkları STA’lar yoluyla AB ile ticari entegrasyona gitmişlerdir. Son 20 yıl içinde, Türkiye’nin Orta Asya, Kafkaslar ve Balkanlardaki birçok ülkeyle ve Rusya Federasyonu ile de, bu ülkelerin dışa açılma süreçleri içinde kurulmuş ticaret ve yatırım ilişkileri bulunmaktadır.

148. Bu çerçevede, bu yeni mimariden azami ölçüde faydalanmak amacıyla, yatırım ortamının genel olarak iyileştirilmesi önem kazanmaktadır. Buna yönelik 2001 yılında oluşturulan YOİKK’in yanı sıra, 2006 yılında özellikle büyük yabancı yatırımları çekmeye yönelik olarak, Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı kurulmuştur. Ajansın yatırım promosyon stratejisi, "istihdam yaratan, yeni teknolojiler geliştirerek bilgi ekonomisini sağlayan, ekonomik-teknolojik-sosyal dinamikleri hızlandıran, verimlilik ve rekabet gücü yüksek ve ülke ekonomisine katma değer ekleyen yatırımları ülkemize çekmek" olarak belirlenmiştir.

Politikalar

149. Türkiye’nin dış yatırım stratejisi yukarıda açıklanan problemleri giderecek ve bu coğrafi fırsatları değerlendirecek şekilde oluşturulacaktır. Ayrıca, hem geleneksel hem de yükselen endüstrilerimizde yurtdışı pazar dinamiklerini sürekli takip edecek, yerel düzeyde dağıtım zincirlerine etki edinilebilmesi için gerekli ortaklıklar hakkında bilgi temin edecek ve bunları sanayimizle paylaşacak mekanizmalar kuvvetlendirilecektir. Dış ekonomik ilişkiler stratejisi bağlamında, dış temsilciliklerimizin ekonomik ilişkileri, özellikle yatırımcılara yönelik bilgi temini, yatırımların kolaylaştırılması, yerel ortaklıklar geliştirilmesi ve bölge ülkelerinde uzun süreli ekonomik ilişkiler tesis edilmesine yönelik kapasiteleri artırılacaktır. Dış yatırım stratejimiz ise, Türk yatırımcıların karşılaşabilecekleri kurumsal altyapı eksikliklerini gidermeye yönelik faaliyetlere ağırlık verecek, Türkiye’nin başarılı kurumsal yapılarının bu ülkelerle paylaşılmasını sağlayacak şekilde yeniden şekillendirilecektir.

150. Türkiye’ye gelecek doğrudan yabancı yatırımlara yönelik strateji; Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı’nın stratejisi çerçevesinde istihdam yaratan, yeni teknolojiler geliştirerek bilgi ekonomisini sağlayan, ekonomik-teknolojik-sosyal dinamikleri hızlandıran, verimlilik ve rekabet gücü yüksek ve ülke ekonomisine katma değer ekleyen yatırımları ülkemize çekmeye ve yurtiçindeki üretim faaliyetlerinin yüksek katma değer oluşturması hedefine yönelik olarak uygulanacaktır. Bu çerçevede, ajans tarafından kamu kurum ve kuruluşları ile

Page 86: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

76

sivil toplum kuruluşlarının görüş ve önerileri dikkate alınmak suretiyle BİT (Bilgi İletişim Teknolojileri), yüksek teknolojili sektörler, gıda işleme (agro food, food processing), sağlık sektörleri (life sciences, pharmeceuticals), çevre dostu sektörler (enerji, ekoteknolojiler vb.), makine imalat, ulaşım/lojistik (otomotiv, gemi inşa vb.), petrokimya, hizmetler (eğitim vb.) ve altyapı sektörleri öncelikli sektörler olarak belirlenmiştir.

151. Eğitim alanında bölge ülkelerinden Türkiye’ye yönelik her seviyede eğitim amacıyla ziyaretler artırılırken, Türkiye’de de bölge ülkelerinin dillerinin öğretimi geliştirilecek ve teşvik edilecektir.

Page 87: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

77

5.3.Beceriler ve İnsan Kaynağı

152. Türkiye’de, 2001 krizinden sonra gerçekleşen yüksek büyümeye rağmen gerilemeyen işsizliği ve küresel rekabet baskısının ortaya çıkardığı sorunları azaltmak için nitelikli işgücü arzını ve talebini arttırmaya yönelik adımların atılması son derece önemlidir. Sanayi stratejisinin odağında bulunan her üç eksen (yüksek teknoloji sektörlerinin ağırlığı, geleneksel sektörlerde dönüşüm, güçlü şirketlerin payının arttırılması) için de beceriler ve insan kaynağı konusu son derece kritik bir politikayı teşkil etmektedir. Bu alandaki politikaların etkinliği, hem sanayi stratejisinin başarısını doğrudan etkileyecek hem de Türkiye’nin en öncelikli sorunlarının başında gelen, yeterli düzeyde ve kaliteli istihdam yaratılmasında mesafe kat edilmesini sağlayacaktır.

Mevcut Durum

153. Sanayi ve hizmetler kesimindeki büyüme, tarım kesiminin ekonomideki ağırlığının azalmasıyla işsiz kalan kesimin ve çalışma çağındaki nüfusun hızlı artmasıyla işgücüne dahil olan gençlerin tümünü istihdam etmeye yetmemiştir. Son dönemde yaşanan küresel ekonomik kriz nedeniyle ekonomik verilerdeki gerilemeler ise işsizliğin önemli ölçüde artmasında en önemli etken olmuştur.

154. İşsizlik oranlarının makul düzeylere gerileyememiş olmasında iş gücü piyasalarındaki katılıkların rolü büyüktür. İşgücü piyasaları etkinliği endeksine göre yapılan sıralamada Türkiye, 134 ülke içerisinde 125. sırada yer almaktadır14. Ücretler üzerindeki kamusal yüklerin fazlalığı, işgücü piyasalarının etkinliğini ve özel sektörün rekabet gücünü kısıtlamaktadır. Bu durumu değiştirmeye yönelik olarak 15 Mayıs 2008’de, 5763 sayılı “İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” yasalaşmıştır. Bu kanunda öngörülen yeni düzenlemelerle birlikte ücretler üzerindeki kamusal yüklerin oranı yüzde 42’den, yüzde 36’nın aşağısına çekilmiştir. Bu Kanunla, istihdam artışının sağlanması ve aynı zamanda kayıt dışılığın azaltılması için bazı tedbirler alınmıştır.

155. İşgücünün beceri düzeyindeki düşüklük, özel sektörün rekabet gücünün artışının önünde en az işgücü piyasalarındaki katılıklar kadar ciddi bir engel teşkil etmektedir. İşgücünün ortalama eğitim süresinin gelişmiş ülkelerin gerisinde

14 World Competitiveness Report 2008-2009, World Economic Forum.

Page 88: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

78

olması Türkiye’deki özel sektörün rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Türkiye’deki 15-64 yaş arasındaki çalışanların, 2007 yılında, yüzde 13,3’ü üniversite diplomasına sahipken, bu oran AB-25’de yüzde 26,6’dır. Türkiye’de, eğitim sisteminin tüm aşamalarındaki okullaşma oranlarının gelişmiş ülkelerin gerisinde olması rekabet gücünü kısıtlamaktadır15.

156. Sanayi stratejisi açısından bakıldığında, işgücünün almış olduğu eğitimin süresi kadar niteliği de rekabet gücü üzerinde belirleyici bir unsurdur. Bireylerin, eğitimleri esnasında edindikleri bilişsel beceriler, işgücünün gelecekteki verimlilik düzeyini büyük ölçüde etkilemektedir. Son dönemde bu alanda yapılan çalışmalar, Türkiye’de verilen eğitimin kalitesindeki problemlerin, işgücünün beceri düzeyini ve dolayısıyla özel sektörün rekabet gücünü olumsuz etkilediğini göstermektedir.

157. Özel sektörün bazı pozisyonlarda istihdam edeceği, uygun niteliklere sahip eleman bulma konusunda karşılaşılan problemler, Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir bir biçimde büyümesi önünde bir kapasite kısıtı olarak belirmektedir. Özel sektörde, gerek çalışma hayatına yeni adım atan gençlerin, gerekse de mevcut iş gücünün sahip olduğu becerilerin, firmaların ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğunu yönünde bir algı mevcuttur16. Özellikle, işgücünün bilgisayar kullanımı ve yabancı dil becerilerindeki düşüklük, firmaların rekabet gücünün artışının önünde birer engel olarak algılanmaktadır.

158. Nitelikli ara eleman sıkıntısının merkezinde mesleki ve teknik eğitim sistemindeki aksaklıklar yer almaktadır. Özel sektör tarafından yapılan değerlendirmeler, mesleki eğitim kurumlarından mezun olan gençlerin sahip oldukları becerilerin beklentileri karşılamaktan uzak olduğunu göstermektedir. Meslek lisesi mezunlarının aldıkları reel ücretin ve bu okullardan mezun olanlar arasındaki işsizliğin genel liseden mezun olanlardan farklı olmaması da bu görüşü destekler niteliktedir. Halbuki meslek liselerinde öğrenci başına yapılan harcama, 2006 yılında, genel liselerde öğrenci başına yapılan harcamanın 1,8 katına ulaşmıştır17 Bu nedenlerden dolayı, mesleki eğitim sisteminde maliyet ve kalite

15 EUROPA Eurostat Veritabanı. 2008. 16 TEPAV ve Dünya Bankası, 2006. “Higher Education and the Labor Market in Turkey,” Ankara. 17 TÜRKONFED ve ERG, 2007. “Beceriler, Yeterlilikler ve Meslek Eğitimi: Finansman Yapısı ve Politika Önerileri”, Ankara.

Page 89: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

79

dengesinin tutturulmasında sorunlar yaşanması, sanayinin rekabet gücünü olumsuz olarak etkilemektedir.

159. Yukarıda sıralanan aksaklıkları gidermek üzere Milli Eğitim Bakanlığı öncülüğünde mesleki eğitim sisteminin reformu çalışmalarına başlanmıştır. Bu kapsamda,

a. Mesleki eğitim programları, özel sektörün ihtiyaçlarına paralel olarak, yeniden sınıflandırılmıştır. Yeni sınıflandırmada, AB normlarıyla uyumlu olan eğitim standartlarına göre 42 meslek alanı ve bu meslek alanlarına ait 197 meslek dalı belirlenmiştir. Bu meslek alanı ve dallarına ilişkin uluslararası sınıflandırmayı [Uluslararası Eğitim Standart Sınıflandırması (ISCED)-97] esas alan modüler yapıda yeni mesleki eğitim programları hazırlanmış ve 2005-2006 öğretim yılında uygulanmasına başlanmıştır.

b. Mesleki eğitim kurumlarında çalışan yöneticiler ve öğretmenler yeni yapılanmanın gereği olarak eğitilmişlerdir.

c. Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve mesleki alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme, değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere 21 Eylül 2006 tarihli ve 5544 sayılı yasa ile kurulmuştur. MYK’nın amacı, AB ile uyumlu Mesleki Yeterlilik Sistemini kurmak ve işletmektir.

ç. Mesleki ve teknik ortaöğretimi bitirenler için sertifika, diploma ve iş yeri açma belgesi alma imkânı sağlanmıştır.

d. Mesleki eğitim sisteminde yer alan çok sayıda okul türü ve program arasında geçiş imkânı sağlanmıştır.

e. Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarına öğretmen yetiştiren; Teknik Eğitim Fakülteleri ile Mesleki Eğitim Fakülteleri programları arasında bütünlük ve devamlılık sağlanmıştır.

160. Mesleki Yeterlilik Kurumu Yönetim Kurulunun, 30/04/2008 tarihli ve 2008/19 sayılı kararı ile, 2008 yılı Çalışma Programı, kurumun iş yoğunluğu, mevcut kapasite ve AB Projesi öncelikleri, standart hazırlama talebinde bulunan

Page 90: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

80

kuruluşların konuya ilişkin deneyimleri, kapasiteleri ve yetkinlikleri dikkate alınarak, İnşaat, Enerji, Turizm-Konaklama-Yiyecek-İçecek Hizmetleri, Tekstil-Hazır Giyim-Deri, Otomotiv, Metal, Toplumsal-Kişisel Hizmetler, Ulaştırma-Lojistik-Haberleşme, Cam-Çimento-Toprak ve Sağlık-Sosyal Hizmetler olmak üzere 10 sektörde komitelerin oluşturulmasına ve çalışmaların yürütülmesine karar verilmiştir.

161. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı’nın (IPA) dördüncü bileşeni olan İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşeninden sorumlu Program Otoritesi olarak belirlenmiş ve Operasyonel Programı hazırlama görevi kendisine verilmiştir. İnsan kaynaklarının geliştirilmesi alanında IPA fonlarından yardım almak için programlamanın temelini belirleyen İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı’nın (İKG OP) genel hedefi; “daha çok ve daha iyi işler ve daha fazla sosyal uyum ile sürdürülebilir ekonomik büyümeyi sağlayabilen bilgi-temelli bir ekonomiye geçişi desteklemek” tir. Bu çerçevede; İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı’nın “istihdam, eğitim, hayat boyu öğrenme ve sosyal içerme” olmak üzere dört ana öncelik ekseninde oluşturulmuştur. Söz konusu eksenler temelinde belirlenen tedbirler, 2007-2009 programlama dönemi kapsamında yürütülmeye başlanan operasyonlar yoluyla gerçekleştirilmektedir. 2007-2009 dönemi için IPA dördüncü bileşen kapsamında ayrılan mali kaynak miktarı yaklaşık 186 milyon Avro’dur.

162. Ekonominin değişen dinamiklerine hızlı uyum sağlamak üzere gerekli olan beceri dönüşümü kolaylaştırmak için; meslek edinmek, mesleğini geliştirmek ya da meslek değiştirmek isteyen herkese, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında öğrenim görme imkânı daha da genişletilmiştir. Buna ilaveten, Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi YPK kararıyla onaylanmış ve uygulanmaya başlanmıştır.

163. 2009 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının koordinasyonunda Ulusal İstihdam Stratejisi çalışmaları başlatılmış ve ilk taslak rapor kamuoyuna açıklanmıştır. Stratejinin 2011 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır.

164. Mesleki ve teknik eğitim mezunlarının istihdam piyasası koşulları ile uyumlulaştırılması amacıyla Mesleki Eğitim Strateji Belgesi çalışmaları Milli Eğitim Bakanlığı koordinasyonunda devam etmektedir. Bunun yanında mesleki ve teknik eğitimde bakanlıklar, kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve

Page 91: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

81

koordinasyonu sağlamak amacıyla Mesleki Eğitimin Geliştirilmesi İşbirliği Stratejisi çalışmaları da devam etmektedir.

Politikalar

165. İşgücünün sahip olduğu beceriler ve yeterlilikler, Türkiye’deki özel sektörün verimliliğini ve dolayısıyla rekabet gücünü tümüyle etkileme potansiyelini taşıyan en kritik yatay sanayi politikası alanı olarak belirlenmiştir. Katma değeri yüksek bir üretim yapısına geçişi sağlayacak sanayi politikalarının merkezinde işgücünün beceri seviyesinin geliştirilmesi ve yenilikçilik kapasitesinin arttırılmasına öncelik verilecektir.

166. Sanayi politikalarının tümü ile ulaşılmak istenen hedeflerin, insan kaynağının geliştirilmesine yönelik olarak tasarlanacak politikalarla uyumlu olmasına önem verilecektir.

167. Gerek işgücü arzı gerekse de talebinin sanayi politikaları ile yönlendirilmesine önem verilecektir. Yüksek katma değerli sanayi ve hizmetler faaliyetlerinde istihdam edilmeye uygun işgücünün sahip oldukları becerilere olan talep yükseltilecektir. Arz tarafında ise, henüz okul çağında olan gençlerin aldıkları eğitimin kalitesinin gelişmiş ülkeler seviyesine yükseltilmesine ve halihazırda iş yaşantısında bulunan kişilere yönelik tasarlanacak olan firma içi eğitim programlarının desteklenmesi ve aktif işgücü politikalarının uygulanmasıyla nitelikli işgücü arzını arttırmaya azami gayret gösterilecektir. Bilginin raf ömrünün kısalığı göz önünde bulundurulduğunda, yukarıda bahsedilen yaklaşım çerçevesinde, işgücünün sahip olduğu becerileri sürekli yenilemesi ve çağın gereklerine uygun hale getirmesinin mümkün olduğu bir iklimin oluşturulması hedeflenecektir.

Page 92: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

82

5.4.KOBİ’lerin Finansmana Erişimi

168. Türk şirketleri, küresel ekonomiye entegrasyondan kaynaklanan rekabete, bugüne kadar işgücü maliyetlerini reel anlamda düşürerek ve verimliliği artırarak cevap vermiştir. Önümüzdeki dönemdeyse şirketlerimizin verimlilik artışlarını sürdürmek için teknolojik ve organizasyon yapılarını yenilemeleri, ölçek problemi olanların ise ölçeklerini büyütmeleri gerekmektedir. Ancak bunlar için gerekli olan yatırımların yapılmasında finansmana erişim önemli bir kısıt olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye’de yatırım finansmanında özkaynak kullanımının diğer ülkelerle kıyaslandığında oldukça yüksek olduğu gözlenmektedir. Ancak, karlılık oranlarının düştüğü bir dönemde, şirketler kesiminin yatırımlarını öz-kaynaklarından ziyade, mali sistemden temin edebilir olmaları sanayi stratejisi çerçevesinde kritik hale gelmektedir.

169. Dokuzuncu Kalkınma Planında, KOBİ’lerin finansmana erişimi konusunda, “İşletmelerin uygun koşullarla finansman kaynaklarına erişimi kolaylaştırılacak ve bu kaynaklarda çeşitlilik sağlanacaktır. Başta KOBİ’ler olmak üzere girişim sermayesi, başlangıç sermayesi ve kredi garanti sistemi geliştirilerek işletmelerin kredi” hususlarına temini kolaylaştırılacağı yer verilmiştir.

170. “Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı”nın (KOSGEB) adının “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı” olarak değiştirilmesi, KOSGEB'in tüm sektörlerdeki KOBİ'leri hedef kitlesine alarak ulusal plan ve politika dokümanlarıyla verilen görevleri yerine getirebilmesi ve genişleyen hedef kitleye en etkin şekilde hizmet verebilmesi için KOSGEB Kanununda Nisan 2009 tarihinde değişiklik yapılmıştır. Kanunda yapılan en önemli değişiklik, sanayi sektörünün yanı sıra hizmet ve ticaret sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerin de artık KOSGEB desteklerinden yararlanacak olmasıdır.

Mevcut Durum

171. Tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye ekonomisindeki gelişmenin en önemli dayanağı KOBİ’lerdir. 2008 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ülkemizde Küçük ve Orta Boy İşletme sayısı 3.449.795, Büyük Boy İşletme sayısı ise 2968’dir. Ülkemizde KOBİ’lerin tüm işletmeler içindeki yerinin yüzde 99.90, toplam istihdam içindeki yerinin yüzde 80.57, yaratılan katma değer

Page 93: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

83

içindeki yerinin yüzde 58.48, toplam üretim değeri içindeki yerinin yüzde 59.53 olmasına karşın, KOBİ’lerin toplam krediden aldıkları pay yaklaşık yüzde 26 olup, küresel krizle birlikte bu oranda da bir düşüş söz konusudur. KOBİ’lerin istihdam, üretim ve ihracat payları göz önüne alındığında toplam krediden aldıkları payın yetersizliği de ortaya çıkmaktadır.

172. KOBİ’lerin finansmana erişimi konunda son dönemde önemli gelişmeler yaşanmıştır. Yatırım Ortamının Değerlendirilmesi ( ICA ) 2009 Raporu’na göre Türkiye’deki yatırımcıların %57’si (KOBİ’ler arasında %50) yatırımların finansmanında banka kredisi kullanmış durumdadır. Bu oranlar Bulgaristan’da %40, Macaristan’da %43, Çek Cumhuriyeti’nde %47, Polonya’da %50, Brezilya’da %65 ve Şili’de ise %69’dur. Ayrıca Türkiye’de banka kredisi bulunan firmaların oranında 2005 yılına kıyasla da artış görülmektedir. 2005 yılında Türkiye’deki firmaların %46’sı banka kredisi kullanmış iken 2008 yılında bu oran 10 puan kadar artış göstermiştir. Ancak bankalar tarafından talep edilen teminat miktarları oldukça yüksektir. Bankalar tarafından küçük işletmeler için kredinin %100’ü, orta büyüklükteki işletmeler için ise kredinin %91’i tutarında teminat talep edilmektedir. KOBİ’lerin finansmana erişiminin kolaylaştırılması, verimliliklerini yükseltebilecek yatırımları yapmalarını ve küresel ekonomideki rekabet güçlerini attırmalarını sağlayacaktır. Bu yönde atılacak adımlar, girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesini de geliştirmek yoluyla KOBİ’leri büyümenin itici gücü haline getirecektir18.

173. BDDK tarafından yayımlanan verilere göre 2009 yılı sonu itibariyle 392 milyar 621 milyon TL olan toplam kredi portföyünün %21,4’ü ( 83 milyar 886 milyon TL ) Kobi kredilerinden oluşmaktadır. Kredi Garanti Fonu A.Ş tarafından sağlanan teminat desteği bilgilerine göre 2009 yılı sonu itibariyle toplam 2605 Kobi’ye 565 milyar 355 milyon TL kefalet verilmiştir

18 TEPAV ve Dünya Bankası. 2007. “Yatırım Ortamı Değerlendirme Çalışması” Ankara.

Page 94: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

84

Tablo 5.1 : Türkiye’de Ölçekler İtibariyle Yatırım Finansmanında Banka Kredisi Kullanımı

Yıl Ortalama Küçük Orta Büyük

2002 13,30 10,11 16,67 14,81

2004 13,85 11,67 19,05 7,41

2005 32,57 30,25 32,64 42,70

2008 51,90 46,11 55,99 60,09

Kaynak: Dünya Bankası Enterprise Surveys

174. KOBİ’lerin karşılaştığı finansmana erişim problemlerinin sebeplerini, bankacılık kesiminin bilanço yapısından ve büyüklüğünden kaynaklanan sorunlar, sermaye piyasalarının yeterince gelişmemiş olması, KOBİ yapısından kaynaklanan sorunlar, idari ve hukuki sorunlar olarak dört ana başlıkta toplamak mümkündür.

Bankacılık Sisteminin Bilanço Yapısı ve Büyüklüğü

175. Finansal hizmetler sektörü, 2001 krizi sonrasında başarılı bir yeniden yapılanma süreci gerçekleştirmiştir. Son yıllarda sektörde yaşanan kayda değer büyümeye rağmen, benzer ülkelerle karşılaştırıldığında sektörün yeterince büyük olmadığı gözlenmektedir. 2009 yılı sonu itibarıyla finansal sektörün aktif büyüklüğü bir önceki yıla göre %12 artarak 1.047,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam GSYH’nin %109,9’una karşılık gelmektedir. Bankacılık sektörü finansal sektör içinde % 80’e varan payını korumuş ve geçen yıl sonuna göre %13,8 büyümüştür. 19

176. Bankacılık kesimi tarafından özel sektöre açılan kredilerin de sınırlı olduğu gözlenmektedir. Banka aktifleri içinde Devlet İç Borçlanma Senetleri’nin (DİBS) payı 2003’te yüzde 42 seviyesindeyken 2007’de yüzde 32 seviyesine düşmüştür. Bu sayede özel kesime açılan krediler artmıştır. Kredi portföyünde yaşanan büyümeye karşın, portföye kullanıcılar itibariyle bakıldığında büyümenin asimetrik bir şekilde gerçekleştiği gözlenmektedir. Tüketici kredilerinde ve kredi kartlarında büyüme daha hızlı gerçekleşirken, şirketler

19 BDDK, Finansal Piyasalar Raporu Aralık 2009, Ankara.

Page 95: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

85

kesimine açılan kredilerde özellikle KOBİ kredilerinde artış oldukça sınırlıdır20. Küresel piyasalarda yaşanan kriz nedeniyle yurtdışından kaynak sağlamanın zorlaşmasıyla beraber kredi artış hızında yavaşlamalar olmuştur.

Sermaye Piyasalarının Yeterince Gelişmemiş Olması

177. Sermaye piyasalarının derinlik göstergesi olarak kullanılan piyasa kapitalizasyonu, halka açık hisselerin toplam piyasa değeri gibi göstergelerde son yıllarda önemli bir gelişme kaydedilse de piyasa kapitalizasyonu diğer ülkelerle karşılaştırıldığında düşüktür21. Ayrıca, KOBİ pazarı henüz işlev kazanamamış, şirketlere aktarılabilecek fon havuzunun büyümesini sağlayacak özel sektör tahvillerinin ihracı artırılamamıştır. Girişim finansmanı için oldukça önemli olan risk sermayesi, çekirdek finansmanı gibi enstrümanların gelişimi yeterince sağlanamamıştır.

Yapısal KOBİ Sorunları

178. KOBİ’lerin yapılarından kaynaklanan sorunlar, finansmana erişim sorununda temel belirleyici olarak ön plana çıkmaktadır. KOBİ’lerin sermaye yapılarının büyük firmalara göre daha zayıf olması, işletme sermayesi eksikliği, bir kişiye (kurucu/girişimci) fazla bağımlı olmasından kaynaklanan riskler, yetersiz teminat, yetersiz yönetim becerileri, kurumsal yönetim ilkelerinin benimsenmemesi, aile şirketi yapısından kaynaklanan kültürel problemler ve stratejik planlamaya dayanmayan yönetim süreçleri olarak özetlenebilecektir22. Ayrıca proje tasarlama ve uygulama alanında KOBİ’lerin kapasitesinin yetersiz oluşu, KOBİ’lerin KOSGEB ve TÜBİTAK gibi kurumlar tarafından dağıtılan fonlardan yeterince faydalanamamalarına neden olmaktadır. Bu yapısal sorunlar, KOBİ’lerin ölçeğinin karşılaştırılabilir ülkelere kıyasla daha küçük olmasına neden olmakta ve ekonominin büyüme kapasitesini de olumsuz etkilemektedir23.

179. KOBİ yapısından kaynaklanan bir diğer sorun ise KOBİ kredilerinin yüksek maliyetidir. Tüketici kredileri daha standart değerlendirme yöntemleriyle verilirken, şirketlere açılan krediler firma bilânçolarının, iş planlarının analiz edilmesini gerektirmektedir. Şirketlere kredi açılmasının banka açısından daha çok teknik

20 TEPAV. 2007. “İkinci Nesil Reform Sürecinin Öncelikleri,” Ankara. 21 Dünya Kalkınma Göstergeleri (World Development Indicators). Dünya Bankası. 2006. CD-ROM. 22 AB Komisyonu. 2005. ”Guarantees and Mutual Guarantees: BEST Report, Report to the Commission by an Independent Expert Group”. 23 TEPAV ve Dünya Bankası. 2007. “Yatırım Ortamı Değerlendirme Çalışması,” Ankara.

Page 96: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

86

kapasite gerektiren, daha maliyetli ve daha riskli bir süreç olması kredi maliyetlerine doğrudan yansımaktadır.

180. KOBİ’lerin uygun koşullarda finans arayışları KOSGEB’in bu alana daha çok eğilmesine neden olmuştur. Finansal kaynak sorunu, KOBİ’lerin piyasa paylarını korumada ve uluslar arası pazarlara açılmalarındaki önemli sorunlardan biridir. KOSGEB tarafından KOBİ’lerin gelişmiş ülkeler standartlarında bir finansman piyasasına erişimlerinin kolaylaştırılması yönündeki faaliyetleri özellikle 2003 yılında, KOSGEB-Vakıfbank arasında yapılan protokol ile KOBİ’lere düşük faizli kredi imkanı ile başlatılmış olup, günümüzde de küresel ekonomik krizin KOBİ’lere etkilerini hafifletmek ve KOSGEB tarafından alınabilecek tedbirler kapsamında bankalarla yapılan protokollerle imalat sanayi işletmelerine ve imalatçı esnafa “İhracat, İstihdam, Makine- Teçhizat ve Genel İşletme Kredisi” kapsamında kullanacakları kredilere ilişkin faiz destekleri verilmektedir.

Tablo 5.2: KOBİ Finansman Destek Kredileri (2005 – 2009)

YILLAR

Yararlanan

İşletme Sayısı

Kullandırılan Kredi Tutarı

(TL)

KOSGEB

Tarafından Karşılanan Faiz

(TL)

2005 3.102 413.314.799 49.079.431

2006 2.747 322.390.819 12.316.951

2007 11.642 1.360.070.000 175.000.000

2008 21.900 1.440.920.000 183.350.820

2009 69.047 2.594.526.681 146.578.385

Kaynak: KOSGEB

181. Aynı zamanda KOSGEB iştirakleri arasında yer alan Kredi Garanti Fonu A.Ş. aracılığıyla, KOBİ’lerin bankalardan kullanacağı krediler için ortaya çıkan teminat yetersizliği probleminin çözümüne kefalet vererek katkıda bulunmaktadır. Kredi Garanti Fonu (KGF) A.Ş.’nin 60 milyon TL olan sermayesi, 2009 yılında 240 milyon TL’ye çıkarılmıştır, şirketin şube sayısı 18’e yükseltilmiştir. Ayrıca 2009 yılı Haziran ayında Hazine Müsteşarlığı’nın KGF A.Ş. ve diğer kredi garanti kurumlarına 1 milyar TL’ye kadar destek sağlayabilmesine ilişkin düzenleme

Page 97: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

87

yapılmıştır. Bu olumlu gelişmeler kefalet verilen işletme sayısında ve kefalet tutarında önemli artış yaşanmasını sağlamıştır.

182. Bununla birlikte, Türk EXIMBANK’ın kaynakları artırılarak yeni programlar uygulanmakta ve başta KOBİ'ler olmak üzere reel sektöre likidite sağlanmaktadır. 31 Aralık 2008 itibariyle 1,5 milyar TL olan Türk Eximbank'ın nominal sermayesi 2009 yılı sonunda 2 milyar TL’ye yükselmiştir. Ayrıca, yurt içi ve yurt dışı piyasalardan 300 milyon Euro tutarında kaynak sağlanmıştır. TC Merkez Bankası'nın Türk Eximbank'a tanıdığı limit dahilinde uygulanan Sevk Öncesi Reeskont Kredisine ilişkin limit 2 milyar dolara yükseltilmiştir. Dünya Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası'ndan toplam 600 milyon Dolarlık uzun vadeli kaynak sağlanmıştır.

İdari ve Hukuki Sorunlar

183. Bankalar ile KOBİ’ler arasında güven ortamının sağlanmasını engelleyen bir diğer sorun alanı ise, idari ve hukuki işlemlerdeki eksiklikler ve aksamalardır. Bunları da kredi verenlerin haklarının yeterince gözetilmemesi, kredinin geri ödenmemesi durumunda icra-iflas işlemlerindeki gecikmeler ve ihtilaf çözümleme mekanizmasındaki aksaklıklar olarak özetlemek mümkündür.

KOBİ’lerin Avrupa Birliği Programlarından Faydalanması

184. Türkiye Avrupa Birliği’ne aday ülke olarak kabul edilmesini müteakiben AB politika ve programlarına katılım sağlamaya başlamıştır. Bu çerçevede Türkiye, Avrupa Birliği’nin girişimcileri ve özellikle KOBİ’leri geliştirmeyi amaçlayan “İşletme, Girişimcilik ve Özellikle Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Çok Yıllı Programı (Multiannual Programme for Enterprise, Entrepreneurship and Particularly for Small and Medium Sized Enterprises)”na katılım sağlamıştır. 2001-2006 yıllarını kapsayan, Türkiye’nin 2003 yılında katılım sağladığı söz konusu programın başlıca amaçları bilgiye dayalı ekonomik ortamda iş dünyasının büyümesini ve rekabet edebilirliğini sağlamak, Avrupa Bilgi Merkezleri (ABM) ağının yaygınlaştırmak, girişimciliği teşvik etmek, iş ortamını basitleştirmek, idari ve düzenleyici çerçeveyi iyileştirerek, araştırma, yenilik ve yeni iş olanaklarının yaratılmasına imkan sağlamak, özellikle KOBİ'ler olmak üzere işletmelerin finansal ortamını geliştirmek olarak sıralanabilir.

185. Çok Yıllı Program genel olarak İş Ortamının İyileştirilmesi Çalışma Grupları, KOBİ’lerin mevzuat, proje, işbirliği imkanları da dahil olmak üzere AB ile ilgili

Page 98: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

88

konularda bilgilendirmesini amaçlayan Avrupa Bilgi Merkezleri ile kredi garantisi ve risk sermayesi gibi geleneksel olmayan finansal araçları da içeren Mali Araçları kapsamıştır. Çok Yıllı Programla Türkiye İş Ortamının İyileştirilmesi Çalışma Gruplarına katılım sağlamış, 9 adet Avrupa Bilgi Merkezi kurulmuş ve ayrıca Kredi Garanti Fonu, 2004 Kasım–2006 Aralık dönemi için 24 milyon Avro Kontr-Garanti kotası elde etmiştir.

186. Türkiye Çok Yıllı Programın devamı niteliğinde olan Girişimcilik ve Yenilikçilik Programı, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Politikaları Destek Programı ile Avrupa Akıllı Enerji ve Teknoloji Programı alt bileşenlerinden oluşan Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Çerçeve Programının Girişimcilik ve Yenilikçilik Programına da katılım sağlamıştır. 2007-2013 yılları arasında geçerli olacak Girişimcilik ve Yenilikçilik Programı ile hızlı büyüme potansiyeline sahip olan yenilikçi KOBİ’ler söz konusu program kapsamındaki mali araçlardan faydalanabilecektir. Mali araçlar, finansmana erişim problemi yaşayan KOBİ’leri kurulma, büyüme ve devir gibi çeşitli aşamalarda desteklemeyi hedeflemektedir.

Politikalar

187. Finansmana erişim imkânlarının artırılması amacıyla belirlenen stratejik hedefler ve tedbirler Dokuzuncu Kalkınma Planı, 60. Hükümet Eylem Planı, Orta Vadeli Program (2010–2012), 2010 Yılı Programı, KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı gibi bir çok dokümanda ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu politikalar temel olarak dört konuya odaklanmakta; daha detaylı tedbirlere ise Eylem Planı bölümünde yer verilmektedir.

a. Finansal sistemin geliştirilmesine ve kredi genişlemesinin sağlanmasına yönelik politikalara öncelik verilecek ve bu yolla KOBİ’lere aktarılabilecek kaynakların hacmi yükseltilecektir.

b. Sermaye piyasasında ve kredi piyasalarında işlem gören ancak henüz KOBİ kullanımına uygun olmayan enstrümanların KOBİ’ler için elverişli hale getirilmesi sağlanacaktır.

c. Sanayi stratejisi ve KOBİ stratejisi arasındaki koordinasyon sağlanacak ve bu çerçevede KOBİ’lerin kurumsal yönetim ve kayıt dışılık problemlerine yönelik geliştirilecek faaliyetlerle KOBİ’lerin risk-getiri değerlendirmesinde

Page 99: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

89

dezavantajlı konumunun bertaraf edilmesine yönelik politikalar uygulanacaktır.

ç. Finansmana erişim önünde engel teşkil eden idari ve hukuki sorunların ortadan kaldırılmasına önem verilecektir.

5.5.Firmaların Teknolojik Gelişimi

188. Firmaların teknolojik gelişimine yönelik politikalar; yüksek teknolojili sektörlerin ekonomideki ağırlığının arttırılması, geleneksel sektörlerimizde daha yüksek katma değerli bir yapıya geçilmesi ve tüm firmaların teknolojik gelişmelerden daha fazla faydalanıp sürekli olarak rekabet güçlerini arttıran bir yapıya kavuşmasını sağlaması açısından sanayi politikasının temel alanlarından birini oluşturmaktadır. Bu yatay politikada, kamu ve özel sektör tarafından atılmış ve atılması planlanan çok sayıda adımın sanayi stratejisi ile etkileşimi ve stratejiye olan katkıları ele alınmaktadır.

189. Bir ülkede toplam katma değerin yaratılmasında sermaye ve işgücü faktörlerinin seviyesi kadar bu faktörlerin ne derece etkin kullanıldıkları da önem taşımaktadır. Sermaye ve işgücünün yanı sıra giderek üretimin en önemli faktörü haline dönüşen bilgiyi etkin kullanmanın ve verimlilik seviyesini artırmanın en önemli sağlayıcılarından biri bilgi ve iletişim teknolojileridir. Bilgi ve iletişim teknolojileri; bilgiyi üretme, işleme ve saklama, paylaşma ve kolay erişim, karar alma süreçlerinde etkin kullanım, yeni organizasyonel yapılar ve iş süreçlerinin oluşumu ve yeni pazarlara erişim imkânları sunarak verimlilik artışı sağlanmasında kritik rol oynamaktadır.

Mevcut Durum

190. Türkiye’de bilgi toplumuna dönüşüm çalışmaları da bu gelişmelere paralel olarak 2000’li yılların başından itibaren yoğunluk kazanmaya başlamıştır. Türkiye, 2001 yılında AB’ye aday ülkeler için tasarlanan eAvrupa+ Girişimi’ne taraf olmuştur.

191. Bilgi toplumu olma yolundaki çalışmaların daha bütüncül, ülkeye ekonomik katma değer kazandırmayı ve toplumsal refahı artırmayı öncelikli gören, somut hedefleri olan ve katılımcı bir yaklaşımla ele alınarak yürütülmesi ihtiyacı, yeni bir kurumsal yapının oluşturulması gereğini ortaya çıkarmıştır. Bu çerçevede, 2003 yılında “e-Dönüşüm Türkiye Projesi” başlatılmış olup, söz konusu proje vatandaşlar, işletmeler ve kamu kesimi ile tüm toplumun bilgi toplumuna

Page 100: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

90

dönüşümünün uyum içinde ve bütünleşik bir yapıda yürütülmesini amaçlamaktadır.

192. Bu çerçevede, “Türkiye’nin Bilgi Toplumuna Dönüşüm Politikası” hazırlanmış ve Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüşüm vizyonu; “Bilim ve teknoloji üretiminde odak noktası haline gelmiş, bilgi ve teknolojiyi etkin bir araç olarak kullanan, bilgiye dayalı karar alma süreçleriyle daha fazla değer üreten, küresel rekabette başarılı ve refah düzeyi yüksek bir ülke olmak” şeklinde belirlenmiştir.

193. Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü bilgi teknolojileri ve telekomünikasyon olmak üzere iki alt sektörden oluşmaktadır. Ülkemizde telekomünikasyon sektörü büyüklüğünün GSYİH’ye oranı (yüzde 3,3), OECD ortalamasına (yüzde 3,2) yakın iken, bilgi teknolojileri sektöründe aynı oranın (yüzde 0,8) OECD ortalamasının (yüzde 2,9) oldukça gerisinde olduğu görülmektedir.

194. Türkiye’deki imalat sanayi alt sektörleri içerisinde teknolojik yenilik yapan firmaların yoğun olduğu sektörlerin, yenilik yapan firmaların daha az yoğunlukta olduğu sektörlere göre, küresel rekabet yarışında daha avantajlı bir konumda oldukları, verimlilik düzeylerini ve ihracatlarını daha tempolu bir biçimde yükselttikleri izlenmektedir. Ülkemizde son yıllarda teknolojik yenilik yapmak ve yeni ürünler geliştirmek için kritik bir işlevi olan Ar-Ge faaliyetlerine ayrılan kaynaklarda önemli artış gözlemlenmektedir. Ar-Ge faaliyetlerine ayrılan kaynak 2002’de 3 milyar ABD dolarından, 2008 yılında yüzde 77 artarak, 5,3 milyar ABD dolarına yükselmiştir. Bununla birlikte Ar-Ge harcamalarının milli gelir içerisindeki payı 2002 yılında yüzde 0,53 iken 2008 yılında 0,73’e yükselmiş olup, bu oran halen daha AB-27 ortalaması olan yüzde 1,85’in altında kalmaktadır.

195. Özel sektör tarafından gerçekleştirilen Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamalarına oranı 2002 yılında yüzde 28,7 iken bu oran 2008 yılında yüzde 44,2’ye yükselmiştir. Ancak, bu oran 2006 yılı AB–27 ortalaması olan yüzde 55,4’ün halen daha gerisinde kalmakta olup, ülkemizde özel sektörün, özellikle de KOBİ'lerin Ar-Ge kapasitesi ve Ar-Ge’ye olan talebinin artırılması ihtiyacı sürmektedir. TÜİK tarafından yapılan Yenilik Araştırmasına göre yenilik için kamu fonlarından destek alan işletmelerin oranı 2002-2004 döneminde % 5,9 iken, bu oran 2006-2008 döneminde % 7,04 olmuştur. Kendi içinde yenilik yapan KOBİ’ler ve birlikte yenilik yapan KOBİ’ler göstergeleri ise 2002-2004 döneminde

Page 101: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

91

sırasıyla % 24,2 ve % 4,4 olarak gerçekleşirken, bu oranlar 2006-2008 döneminde % 25,37 ve % 4,48 olarak açıklanmıştır.

196. TÜİK’in verilerine göre 2008 yılında Ar-Ge harcamalarının yüzde 44,2’si özel sektör, yüzde 43,8’i yükseköğretim ve yüzde 12’si kamu kesimi tarafından gerçekleştirilmiştir. Ar-Ge harcamaları, finanse eden kesimler itibarıyla incelendiğinde; harcamaların yüzde 47,3’ü özel sektör, yüzde 31,6’sı kamu kesimi, yüzde 16,2’si yükseköğretim, yüzde 3,6’sı diğer ulusal kaynaklar ve yüzde 3,6’sı yurtdışı kaynaklar tarafından sağlanmıştır.

197. TÜİK verilerine göre Türkiye’de Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) araştırmacı sayısı 2002’de 24 binden 2006’da 43 bine, 2008 yılında ise 53 bine yükselmişir. Aynı şekilde Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) Ar-Ge personeli sayısı ise 2002’de 29 binden 2006’da 54 bine, 2008 yılında ise 67 bine yükselmiştir. Sektörler itibariyle dağılıma bakıldığında, Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2008 yılında yüzde 44,5’i yükseköğretim kesiminde, yüzde 40,8’i ticari kesimde ve yüzde 14,7’si kamu kesiminde bulunmaktadır.2008 yılında istihdam edilen on bin kişiye düşen Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) Ar-Ge personeli sayısı 31,7 kişidir.

198. Türkiye, ülkelerin patent sayısına göre yapılan sıralamada oldukça dezavantajlı bir konuma sahiptir. Bu durum, özel sektörün, Türkiye’deki toplam Ar-Ge harcamalarına yaptığı sınırlı katkının doğrudan bir sonucudur. Son dönemde yapılan çalışmalar, özel sektörün Ar-Ge harcamalarına katkısı ile Üçlü Patent Ailesi’ne mensup patent ofislerinden alınan patent sayısı arasındaki son derece anlamlı ve pozitif ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Bu alanda, Türkiye, gerek özel sektörün Ar-Ge harcamaları, gerekse de patent sayısı bakımından, diğer birçok ülkenin gerisindedir24

199. Türk Patent Enstitüsü’nün verilerine göre 2008 yılında yerli patent başvuru sayısı 2268 olup artış bir önceki yıla göre artış oranı yüzde 23,39’dur. Yabancı patent başvuru sayısı ise 4869 olup artış oranı bir önceki yıla göre yüzde 11,91’dir. Yine 2008 yılı verilerine göre yerli patent tescil sayısı 338 olup bir önceki yıla göre artış oranı yüzde 6,29’dur. Yabancı patent tescil sayısı ise 4531 olup bir önceki yıla göre artış oranı yüzde 1,32’dir.

24 OECD.2008. “ Techonolgy Scoreboard”.

Page 102: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

92

200. 2002-2007 yılları arasında Türkiye’nin Ar-Ge alanında gösterdiği yüksek performans karşılaştırmalı göstergelere de yansımış olup, söz konusu dönemde AB-27’de gerçekleşen Ar-Ge harcaması, Ar-Ge personeli, araştırmacı sayısı ve bilimsel yayınlar sırasıyla yüzde 24, yüzde 8, yüzde 15 ve yüzde 32 oranında artmışken, Türkiye’de söz konusu artışlar yüzde 121, yüzde 119, yüzde 107 ve yüzde 111 olarak gerçekleşmiştir.

201. Firmaların teknolojik altyapısının, dolayısıyla verimliliklerinin geliştirilmesinde kilit öneme sahip olan bilgi ve iletişim teknolojileri, toplumun tüm kesimlerine hızla yayılmaktadır. Çeşitli bilgi ve iletişim araçlarındaki kullanıcı yoğunluğu, 2002’den 2008’e şu şekilde değişmiştir: Mobil telefonda yüzde 27,1’den yüzde 92,1’e, sabit telefonda yüzde 33,4’ten yüzde 24,5’e, internette yüzde 6’dan yüzde 35,8’e, genişbant internette yüzde 0,05’den yüzde 8,4’e yükselmiştir.25 Hanelerde bilgisayar sahipliğinde ise 2004 yılında yüzde 10,0’dan 2009 yılında yüzde 37,4’e ulaşılmıştır. 26Ancak, uluslararası karşılaştırmalara bakıldığında; Türkiye’nin, bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımında rekabet halinde olduğu birçok ülkenin gerisinde olduğu görülmektedir.

202. Son dönemde yenilikçiliği rekabet gücünün merkezine yerleştirmek üzere çok sayıda girişim başlatılmıştır. 5746 Sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” 12 Mart 2008’de, Kanunun Uygulama ve Denetim Yönetmeliği de 31 Temmuz 2008’de Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunda Ar-Ge faaliyetleri gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişilere Ar-Ge indirimi kapsamında, Gelir Vergisi Stopajı Teşviki, Sigorta Primi Desteği, Damga Vergisi İstisnası ve Teknogirişim Sermayesi Desteği sağlamak üzere düzenlemeler yapılmıştır. Kanun çerçevesinde destek, teşvik ve muafiyetlerden Ar-Ge Merkezleri, Rekabet Öncesi İşbirliği Projeleri, Teknogirişim Sermayesi Desteği, Ar-Ge ve Yenilik Projeleri, Teknoloji Merkezi İşletmeleri (TEKMER) ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB) yararlanacaktır.

203. Yapılan hesaplamalar Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile birlikte Türkiye’de Ar-Ge’ye ayrılan kaynağın, 2013 yılında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)'nın yüzde 2'sine ulaşacağını öngörmektedir.

204. Ar-Ge faaliyetlerinin özel sektörün ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde gerçekleşmesini ve ekonomik değere dönüşmesini sağlamak amacıyla

25 DPT. 2010. Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) 2010 Yılı Programı. 26 TÜİK. 2008. Hanekalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Anketi.

Page 103: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

93

TÜBİTAK’ın öncülüğünde çeşitli girişimler başlatılmıştır. Bu girişimler çoğunlukla, 2004 yılında tanımlanan, Türkiye Araştırma Alanı Programı (TARAL) kapsamında yürütülmektedir. TARAL ile Ar-Ge faaliyetlerini gerçekleştiren (üniversiteler, araştırma kurumları, sanayi kuruluşları vb.), bunların sonuçlarını talep eden [özel ve kamu kurumları, Sivil Toplum Kuruluşları (STK), vb.] ve bu faaliyetlere kaynak sağlayan (kamu ve özel sektör) tüm kurum ve kuruluşların işbirliği imkânlarını geliştirmesi ve stratejik odaklanmayı gerçekleştirmeleri amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, 2005 yılında başlatılan “Akademik ve Uygulamalı Ar-Ge Destek”, “Kamu Ar-Ge Destek”, “Sanayi Ar-Ge Destek”, “Savunma ve Uzay Ar-Ge Destek”, “Bilim ve Teknoloji Farkındalığını Artırma” ve “Bilim İnsanı Yetiştirme ve Geliştirme” Programları başlatılmış ve hâlihazırda başarıyla uygulanmaktadır.

205. Sanayicilerimizin Ar-Ge’ye dayalı ihtiyaçlarının üniversite-sanayi işbirliği ile üniversite bilimselliği kapsamında çözüme kavuşturulması amacıyla, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı sorumluluğunda; Sanayi Tezleri Programı (SAN-TEZ), Teknolojik Ar-Ge Patent Destek Programı, Teknolojik Ar-Ge Yatırım Destek Programı, Teknolojik Ar-Ge Tanıtım ve Pazarlama Destek Programları yürütülmektedir. Sanayi Tezleri Programı kapsamında üniversite-sanayi işbirliği ile hazırlanan ileri ve yüksek teknolojiye yönelik Ar-Ge ve yenilikçi projeler desteklenmektedir.

206. Ar-Ge faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik olarak, AB ile ilişkiler çerçevesinde işbirliklerine önem verilmektedir. Türkiye, AB’nin bilim ve teknoloji alanındaki Yedinci Çerçeve Programına 29 Haziran 2007 tarih ve 26567 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan mutabakat zaptı ile katılım göstermiştir. Yedinci Çerçeve Programına ek olarak, Türkiye, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, AB’nin Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Programına (CIP-Competitiveness and Innovation Programme) dahil olmuştur. CIP, programa katılan ülkelerdeki KOBİ’lerin rekabet gücünü artırmak; yenilik faaliyetlerini özellikle eko-yenilikçiliği desteklemek, yenilikçilik ve iş kurmanın desteklenmesi amacıyla finansmana erişimi kolaylaştırmak, sürdürülebilir, rekabetçi ve yenilikçi bilgi toplumunun gelişmesini hızlandırmak, enerji etkinliğini, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının tüm sektörlerde desteklemesini amaçlamaktadır. Bu hedeflere ulaşmak amacıyla CIP; Girişimcilik ve Yenilikçilik Programı, Bilgi ve İletişim Teknolojileri Politikaları Destek Programı ve Avrupa Akıllı Enerji ve Teknoloji Programı olmak üzere üç ayrı alt program içermektedir. Türkiye, Girişimcilik ve

Page 104: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

94

Yenilikçilik Programına katılım sağlamıştır. Girişimcilik ve Yenilikçilik Programı kapsamında yer alan Mali Araçlar altında KOBİ’lerin teknoloji geliştirme, yenilikçilik (eko yenilikçiliği de içeren), teknoloji transferi ve işletmelerin sınır ötesi genişlemesini teşvik etmek amacıyla her bir faaliyete yönelik tasarlanan üç mali araç bulunmaktadır. Bunlar; Yüksek Büyüme Potansiyelli ve Yenilikçi KOBİ’lere Finansman Desteği, KOBİ Teminat Desteği ile Kapasite Geliştirme Desteği’dir.

207. Girişimcilik ve Yenilikçilik Programı kapsamında, işletmelerin uluslararası ticaret ve yatırım konularında desteklenmesi, AB mevzuatı, politikaları ve fonları hakkında bilgilendirilmesi, 7.Çerçeve Programı'ndan daha fazla faydalanabilmesi ve Ar-Ge ihtiyaçlarının belirlenerek teknoloji transferi yapılabilmesi amacıyla İş ve Yenilik Destek Ağları oluşturulmuştur. İş ve Yenilik Destek Ağları kapsamında, AB bünyesindeki mevcut iş destekleme ağlarından yararlanılmaktadır. Bu ağlardan biri 1987 yılından bu yana faaliyet gösteren Avrupa Bilgi Merkezleridir (ABM). 2003 yılından sonra Çok Yıllı Program döneminde ülkemizde 9 Avrupa Bilgi Merkezi (Ankara, İstanbul (2), Bursa, Samsun, Konya, Gaziantep, Denizli ve Adana) KOSGEB birimleri ile Sanayi ve Ticaret Odaları’nda hizmet vermiştir. Avrupa İşletmeler Ağının temelini oluşturacak diğer ağ ise Yenilik Aktarım Merkezleridir. IRC’lerin amacı yenilikçilik hizmetlerini desteklemek ve Uluslararası Teknoloji Transferi’ni teşvik etmektir. 6.Çerçeve Programı kapsamında 2 Yenilik Aktarım Merkezi Ankara-ODTÜ, İzmir-Ege Üniversitesi kurulmuştur. EIP kapsamında, 2008 yılında faaliyete geçen ve 43 ülkede kurulan işletmelerin daha rekabetçi olmalarına ve yenilikçilik kapasitelerinin arttırılmasına yardımcı olmak amacıyla, Avrupa Bilgi Merkezleri ve Yenilik Aktarım Merkezleri tek bir şemsiye altında toplanarak Avrupa İşletmeler Ağı oluşturulmuştur. Program altında yapılan “İş dünyasını ve yenilikleri destekleyen hizmetler” konulu ağ çağrılarına ülkemizden 7 konsorsiyum başvuru yapmıştır ve Avrupa Komisyonu’ndan kabul almıştır. 81 ilimize hizmet vermek üzere kurulan 7 konsorsiyum ile ülkemiz KOBİ'lerine ücretsiz danışmanlık ve bilgilendirme destekleri sağlanmaktadır.

208. Ar-Ge ve yenilikçilik altyapısını güçlendirmeye yönelik bir diğer girişim Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin kurulmasıyla gerçekleştirilmiştir. 4691 Sayılı Kanun kapsamında Mayıs 2010 tarihi itibariyle 38 adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Ankara 6 adet, İstanbul 5 adet, Kocaeli 3 adet, İzmir, Konya, Antalya, Kayseri, Trabzon, Adana, Erzurum, Mersin, Isparta, Gaziantep, Eskişehir, Bursa, Denizli,

Page 105: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

95

Edirne, Elazığ, Sivas, Diyarbakır, Tokat, Sakarya, Bolu, Kütahya, Samsun, Malatya ve Şanlıurfa illeri) kurulmuştur. 27

209. 7 Mart 2007 tarihinde gerçekleştirilen Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 15. Toplantısı’nda, TÜBİTAK koordinasyonunda hazırlanan Ulusal Yenilik Stratejisi (2008-2010) 2006/201 sayılı karar gereğince onaylanarak yayımlanmış ve TÜBİTAK'a Strateji Planı'nın uygulanmasını izleme ve koordinasyon görevinin verilmesine karar verilmiştir.

210. Ulusal Yenilikçilik Sistemi’nin önemli öğelerinden biri olan sektörel koordinasyonun ve sektörel stratejilerin oluşturulmasına öncülük edecek Teknoloji Platformları girişimi başlatılmıştır. Teknoloji Platformları uygulaması, Avrupa Birliği’nde ve çeşitli ülkelerde ulusal boyutta halen sürdürülmekte olup, sektörel aktörlerin bir araya gelerek, Ar-Ge gündemlerinin ve güdümlü proje konularının belirlenmesinde etkin bir mekanizmadır. Teknoloji Platformları oluşumlarının finansal olarak desteklenmesi amacıyla İş Birliği Ağları ve Platformları Kurma Girişimi (İŞBAP) desteği yürürlüğe koyulmuştur. Teknoloji Platformları girişiminin yanı sıra, TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) Yönetmeliği güncellenmiş ve “KOBİ Başlangıç Ar-Ge Destek Programı”, “Teknogirişim Programı” oluşturulmuştur.

211. Fikri mülkiyet haklarının uygulanması için izlenecek kısa, orta ve uzun vadeli stratejileri oluşturmak, uygulamada etkinliği artırmak ve ilgili kurumlar arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak üzere üst düzeyde karar verici temsilcilerin yer aldığı Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hakları Koordinasyon Kurulu Hakkında 2008/7 Sayılı Başbakanlık Genelgesi 21 Mayıs 2008 tarih ve 26882 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

212. Sınai mülkiyet haklarının ülkemiz sanayine yüksek katma değer, ileri teknoloji, yüksek rekabet gücü sağlaması amacıyla Ulusal Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hakları Strateji Belgesi’nin hazırlanmasına, 2008/7 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile kurulan Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hakları Koordinasyon Kurulunun 14 Kasım 2008 tarihinde yapılan 1. toplantısında karar verilmiştir.

213. Fikri ve sınai mülkiyet haklarına yönelik mevzuat büyük ölçüde AB mevzuatı ile uyumlu hale getirilmiştir. Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu

27 T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2010.

Page 106: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

96

(YOİKK) altında Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Teknik Komitesi 2001, Ar-Ge Teknik Komitesi ise 2008 yılında kurulmuştur.

Politikalar

214. Sanayi stratejisinin odağında, firmaların tümünün teknolojik gelişmişlik düzeyini arttırmaya yönelik politikalara ağırlık verilecektir. Firmaların, mevcut teknolojileri etkili bir şekilde kullanmaları; ürün, süreç ve organizasyonel yenilikçilikleri başarılı bir biçimde gerçekleştirmeleri ve kendilerini küresel piyasalardaki rakiplerinden ayrıştırabilen firmaların sayısının ve etkinliğinin arttırılması yönünde politikalar uygulanacaktır. Buna ek olarak, bilgi yoğun sanayilerin geliştirilmesi, biyoteknoloji ve nanoteknoloji gibi alanlara yatırım yapılması da politika öncelikleri arasındadır.

215. Firmaların ve özellikle KOBİ’lerin verimlilik arttırıcı yöntemleri üretim süreçlerinde benimsemeleri teşvik edilecek, Ar-Ge faaliyetlerini ve yenilikçiliği teşvik etmek suretiyle, özel sektörün özgün ürünler ve süreçler tasarlaması veya mevcut ürünleri sürekli olarak iyileştirmesi desteklenecektir.

216. Bununla birlikte, firmalara yönelik olarak patentle koruma, marka yaratma, coğrafi işaret başta olmak üzere sınai mülkiyet hakları konusunda, bilinçlendirme, teşvik sistemi ve yeni ürünlerin korunmasına yönelik çeşitli faaliyetler gerçekleştirilecektir. Ayrıca, sınai mülkiyet hakları konusunda kurumsal çerçeve daha etkin bir yapıya kavuşturulacaktır.

217. Teknolojik gelişmişlik düzeyinin yükseltilmesi amacıyla, standardizasyon ve bilgi iletişim teknolojilerinin (BİT) etkin ve yaygın bir şekilde uygulanması ve kullanılmasının önündeki engeller kaldırılacaktır.

218. Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerinin yoğunluğunun ve yarattığı etkinin arttırılmasına özen gösterilecektir. Sınai mülkiyet haklarının korunması, finansman imkanlarının arttırılması ve eğitim kurumlarının yapılanması gibi kamu politikalarının etki alanına giren pek çok unsur stratejik bir şekilde Türkiye’nin teknolojik gelişmişlik düzeyini arttırmak üzere yeniden ele alınacaktır.

219. Türkiye’nin Ar-Ge alanındaki 2013 yılı hedeflerine ulaşmasını sağlamak amacıyla, yeni Ar-Ge Kanunu çıkarılmıştır. Bu kapsamda, 2009 yılında Teknogirişim Sermayesi Desteği uygulaması başlatılmış, ayrıca 2010 yılı Ocak

Page 107: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

97

sonu itibariyle 63 işletme Ar-Ge Merkezi Belgesi almaya hak kazanmıştır. Bununla birlikte, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, San-Tez Projeleri gibi desteklerin sağlanılmasına devam edilecektir.

5.6.Altyapı Sektörleri

220. Ülkemizdeki altyapı sektörleri, diğer nedenlerin yanısıra sanayinin rekabet gücü üzerindeki kritik etkisi nedeniyle yeniden yapılanma sürecinden geçmektedir. Önümüzdeki dönemde bu sektörlerin rekabetçi bir yapı içinde, imalat sanayine girdileri, nitelikli ve düşük maliyetli hizmet sağlayabilme kapasiteleri, imalat sanayinin rekabetçiliği açısından da belirleyici olacaktır. Bu doğrultuda, sanayi stratejisi altyapı sektörlerinde rekabet gücünü doğrudan etkileyen politika konularına odaklanmaktadır.

5.6.1. Şebeke Endüstrilerinin Düzenlenmesi

Mevcut Durum

221. Kısmen doğal tekel niteliği gösteren ve büyük altyapı yatırımları gerektiren şebeke endüstrileri, mal ve hizmet üreten firmalar açısından enerji ve iletişim olmak üzere vazgeçilmez nitelikte iki önemli girdi temin etmektedir. Doğalgaz ve elektrik enerji açısından, telekomünikasyon ise bilişim sektörü ve e-devlet uygulamaları açısından kilit niteliktedir. Diğer yandan, talep esnekliğinin katı olması ve kayıt dışılığın az olması nedeniyle, bu alanlar devletler tarafından yüksek vergilere tabi tutulmaktadır.

222. Ülkemizde enerji piyasalarının serbestleştirilmesi ve rekabetin sağlanması için özelleştirme çok önemli olmakla birlikte tek başına yeterli değildir. Bu çerçevede, Mart 2004 tarihli Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi mevcut gelişmeler ışığında gözden geçirilerek Mayıs 2009 tarihinde Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi ismiyle bir Yüksek Planlama Kurulu Kararı olarak kabul edilmiş ve sadece özelleştirme değil serbest piyasa, rekabet, fiyatlandırma ve arz güvenliği hususları düzenlenmiştir. AB uyum süreci kapsamındaki yükümlülüklerimiz de dikkate alınarak, 2001 yılından itibaren 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu ile elektrik ve doğalgaz piyasalarının yeniden yapılandırılması

Page 108: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

98

sağlanmış ve enerji (elektrik, doğalgaz, petrol, LPG) piyasalarının düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu, idari ve mali özerkliğe haiz Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu kurulmuş olup, piyasaların dinamik yapısına uygun olarak gerekli çalışmalar halen devam etmektedir. Enerji piyasalarında rekabetçi piyasa yapısının oluşturulması kapsamında, piyasaya giriş ve çıkışların düzenlenmesi ve teşvik edilmesi, piyasa katılımcılarının etkinliğinin artırılması, özelleştirme sonrası piyasaların düzenlenmesi hususlarında gerekli düzenlemeler gerçekleştirilmiş ve gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununda değişiklik yapan 5784 sayılı Kanun ve beraberinde gerçekleştirilen ikincil mevzuat uyumlaştırma çalışmaları ile elektrik piyasasına yönelik düzenlemeler getirilmektedir.

223. Sanayiye dezavantaj yaratmayacak maliyetle elektrik sağlanmasına yönelik politikaların uygulanması kapsamında, enerji piyasalarında, eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin talep edilen hizmetlerin ve enerji ürünlerinin yeterli, sürekli, kaliteli ve düşük maliyetli bir şekilde tüketiciye sunulması esası çerçevesinde; mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf enerji piyasalarının oluşması ve serbest piyasa koşullarında faaliyet gösterebilmesi için gerekli düzenleyici faaliyetler gerçekleştirilmiş ve gerçekleştirilmeye halen devam edilmektedir. Bu kapsamda, elektrik ve doğal gaz piyasalarında maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizmasına geçilmiştir. Akaryakıt ve LPG fiyatlarının oluşumu ise serbest piyasa koşulları çerçevesinde gerçekleşmektedir.

224. Arz güvenliği kapsamında, kaynakların çeşitlendirilmesi amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisini teşvik etmek üzere gerekli yasal ve kurumsal altyapı oluşturulmuş ve bu durum yenilenebilir enerjinin gelişimi yönünde güçlü bir etki yaratmıştır. Teşvik ortamını iyileştirmek amacıyla çalışmalar sürdürülmektedir. Diğer taraftan, nükleer enerjinin elektrik arz kaynakları arasına katılması yönünde ilerlemeler kaydedilmiştir. İlk aşamada yarışma yoluyla inşa edilmesi öngörülen santraller için ikili işbirliği imkanlarının kullanılması yönünde gelişme yaşanmıştır.

Politikalar

225. Tüm diğer sektörler için temel girdi niteliğinde olan bu sektörlerin etkin bir şekilde düzenlenmesi sanayi maliyetlerinin düşürülmesi için önemlidir. Bu nedenle, elektrik, doğalgaz ve telekomünikasyon alanındaki özelleştirme ve serbestleştirme çalışmaları hızlandırılacaktır. Ayrıca, özelleştirmenin doğrudan

Page 109: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

99

rekabeti sağlamak için yeterli olmadığı dikkate alınarak, bu piyasalara yeni girişleri teşvik etmek ve mevcut aktörlerin daha etkin olarak faaliyette bulunmalarını sağlamaya yönelik düzenlemeler yapılacaktır

5.6.2.Elektrik Enerjisi Sektörü

226. Enerji hem imalat sanayi için, hem de hizmet sektörleri için en önemli girdi kalemlerinden birisini oluşturmaktadır ancak sanayi için enerji politikalarının önemi bununla sınırlı değildir. Elektrik arzının güvenilir bir şekilde sağlanması ve gerekli üretim, iletim ve dağıtım yatırımlarının planlı bir şekilde gerçekleştirilmesi sanayi performansını önemli ölçüde etkilemektedir.

227. Sanayi stratejisi açısından özellikle değerlendirilmesi gereken bir diğer konu ise artan enerji-çevre ilişkisidir. Çevreye yayılan zararlı atıkların önemli bir kısmı ve iklim değişikliğine yol açan sera gazı emisyonlarının dörtte üçünden fazlası enerji sektöründen kaynaklanmaktadır.

Mevcut Durum

228. Yerli sanayinin uluslararası rekabet koşulları altında gelişebilmesi için girdi maliyetlerinde önemli bir fiyat dezavantajının olmaması gerekmektedir. OECD ülkelerindeki elektrik fiyatları incelendiğinde Türkiye’nin dezavantajlı olduğu, OECD Avrupa ülkeleri ortalaması dikkate alındığında ise avantajlı olduğu gözlenmektedir28. Aynı şekilde AB 27 ortalaması dikkate alındığında da Türkiye’nin avantajlı konumunu koruduğu gözlenmektedir.

28 2008 yılında bu maliyet Türkiye’de 13,9 Cent/kWh iken, OECD ortalaması 13,3 ;Cent/kWh, OECD Avrupa ortalaması ise 14,7 Cent/kWh’tır. (OECD – IEA Veritabanı).

Page 110: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

100

Tablo 5.3: Avrupa Ülkeleri Sanayi Elektrik Fiyatlar� ( 2009 2. Yar� Verileri)

Vergisiz Fiyat

€/100kWh

KDV Hariç,

Vergi ve Fonlar Dahil

Tüm Vergiler

Dahil Fiyat

Elektrik Üzerindeki

Vergi Yükü

1 Estonya 5,01 5,72 6,86 36,93% 2 Bulgaristan 5,78 5,83 7,00 21,11% 3 Fransa 5,60 6,21 7,42 32,50% 4 �sveç 5,96 6,01 7,50 25,84% 5 Litvanya 6,66 6,66 8,04 20,72% 6 Finlandiya 6,38 6,64 8,10 26,96% 7 Norveç 5,46 6,72 8,40 53,85% 8 Türkiye 6,96 7,21 8,51 22,27% 9 Romanya 7,14 7,14 8,54 19,61% 10 Portekiz 8,22 8,27 8,62 4,87% 11 Yunanistan 7,31 8,11 8,84 20,93% 12 Malta 8,60 8,60 9,03 5,00% 13 Slovenya 7,60 7,98 9,57 25,92% 14 H�rvatistan 7,67 7,81 9,59 25,03% 15 Lüksemburg 9,18 9,36 9,92 8,06% 16 Letonya 8,35 8,35 10,17 21,80% 17 Polonya 7,94 8,42 10,27 29,35% 18 �ngiltere 8,66 9,00 10,35 19,52% 19 �spanya 8,89 9,34 10,84 21,93% 20 �rlanda 9,66 9,71 10,90 12,84% 21 AB27 8,12 9,14 11,15 37,32% 22 Euro Bölgesi 8,20 9,48 11,53 40,61% 23 Çek Cumhuriyeti 9,67 9,78 11,65 20,48% 24 Hollanda 8,80 10,10 12,00 36,36% 25 Almanya 8,33 10,07 13,56 62,79% 26 Macaristan 11,25 11,46 13,72 21,96% 27 �talya 12,01 12,28 13,80 14,90% 28 Slovakya 12,56 12,63 15,03 19,67% 29 Güney K�br�s 13,40 13,62 15,63 16,64% 30 Danimarka 7,93 9,00 21,36 169,36%

Kaynak :Eurostat

229. Elektrik sektörünün daha rekabetçi bir yap�ya kavu�mas�, elektrik maliyetlerinin a�a��ya çekilmesine yard�mc� olabilir. Rekabetçi bir ortam yarat�lmas� içinse piyasa düzenlenmesi ile ilgili çal��malar önem kazanmaktad�r. Bu ba�lamda, 2001 y�l�ndaki reform program�yla öngörülen ve elektrik sektöründe rekabetçi bir ortam yarat�lmas�n� hedefleyen, serbest piyasa yap�s�na dönü�üm ile ilgili çal��malar sürdürülmektedir.

230. Türkiye’de kay�t d��� elektrik enerjisi kullan�m� da önemli bir sorundur. (�ekil 5.1) Son dönemde yap�lan iyile�tirmeler ve uygulanan yapt�r�mlar neticesinde kay�p/kaçak oranlar�nda azalmalar gerçekle�mi�tir. TE�A� istatistiklerine göre

Page 111: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

101

2000 yılında yüzde 19,4 olan kayıp/kaçak oranı 2009 yılı itibariyle yüzde 14,4’e gerilemiştir.

231. Enerji verimliliğinin arttırılması, hem daha az enerji ile daha çok üretim yapılmasını sağlayacağı ve sanayi maliyetlerini düşüreceği için, hem de zararlı gazların salınımını azaltacağı için önem arz etmektedir. Bu çerçevede, enerjinin etkin kullanılması, israfın önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin arttırılması amacıyla “Enerji Verimliliği Kanunu” 02.05.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve enerji verimliliğine ilişkin çalışmalar hızlandırılmıştır. Bu kapsamda, ilgili kamu kurumlarınca enerji verimliliğine ilişkin çeşitli düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

Şekil 5.1: Güç Kesintisinden Kaynaklanan Üretim Kaybı (Satışlar Yüzde)

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Ukrayna Hırvatistan Türkiye Romanya Rusya Polonya Brezilya ÇekCumhuriyeti

Arjantin Macaristan Bulgaristan

Kaynak: Dünya Bankası, Enterprise Surveys, 2008

232. Türkiye özellikle hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal ve biokütle olmak üzere önemli miktarda yenilenebilir enerji kaynaklarına sahiptir. Yenilenebilir enerji kaynakları potansiyel olarak kömürden sonra ikinci sırada gelmektedir. 2006 yılında yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerji 10,8 milyon Ton Eşdeğer Petrolün (TEP) üzerinde gerçekleşmiş olup bu değer toplam birincil enerji arzının yüzde 11’idir. Ülkemizdeki yenilenebilir enerji üretiminde en önemli pay hidroelektrik ve biokütleye aittir. Rüzgâr ve güneş enerjisinin payı henüz çok küçük olmakla birlikte bu payın gelecekte artması beklenmektedir.

233. Yenilenebilir kaynakların kullanımının artırılması için; 10.05.2005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5346 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” ve 03.06.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5686 sayılı “Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu” çıkarılmıştır. Yenilenebilir Enerji Kanunu’nda perakende satış lisansı

Page 112: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

102

sahibi tüzel kişilere, üretilen elektrik enerjisi için, kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten YEK Belgeli tesislerin işletmede on yılını tamamlamamış olanlarından ve 5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olmamak üzere, bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatından alım yükümlülüğü getirilmiştir. Ancak 5,5 Euro Cent/kWh sınırının üzerinde serbest piyasada satış imkânı bulan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisans sahibi tüzel kişiler bu imkândan yararlanabileceklerdir.

234. Kaynak çeşitlendirmesi amacıyla Türkiye son yıllarda, bölgede enerji kaynakları ve politikaları açısından aktif bir rol üstlenmekte ve sadece kendi arz kaynaklarını çeşitlendirmekle kalmayıp; doğu-batı,, güney-kuzey enerji hatlarında önemli bir köprü görevi üstlenerek bölgede enerji geçiş ve dağıtım merkezi (terminal) ülke konumunu güçlendirecek adımlar atmaktadır.

Politikalar

235. Enerji politikalarının sanayinin gelişmesi önünde ciddi bir engel olmaması için Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ve diğer ilgili kuruluşlar tarafından çalışmalar yürütülmektedir. Sanayi stratejisini doğrudan ilgilendiren temel politikalar şöyledir:

a. Enerji maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla serbest piyasa kurallarına göre yapılandırılmış, teknik altyapısı sağlam ve çeşitlendirilmiş bir enerji sektörünün, sanayiye dezavantaj yaratmayacak maliyette ve sürdürülebilir bir biçimde elektrik sağlamasına yönelik politikalar izlenecektir.

b. Enerji verimliliği hususunda alınacak tedbirlerle 2020 yılına kadar sanayide, binalarda ve ulaştırma sektöründe daha az enerji kullanımının sağlanması öngörülmektedir. Bu kapsamda kısa vadede, aydınlatma, izolasyon, ulaşım ve elektrikli cihazlarla ilgili olarak yürütülen enerji verimliliği çalışmalarının sürdürülmesi; mevcut santrallerde yeni teknolojiler kullanılarak verimin yükseltilmesi ve üretim kapasitesini artırmak için yapılan rehabilitasyon çalışmaların tamamlanması; yüksek verimli kojenerasyon uygulamalarının yaygınlaştırılmasının sağlanması planlanmaktadır.

c. Enerji verimliliğine ilişkin ikincil mevzuat çalışmaları tamamlanmış olup enerji verimliliğini ve tasarrufunu artırmaya yönelik etkin mekanizmalar kurulacaktır. Bu kapsamda, KOBİ'lerin enerji verimliliği konusundaki eğitim, etüt ve danışmanlık hizmetleri de desteklenecektir.

Page 113: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

103

5.6.3.Telekomünikasyon Sektörü

236. Telekomünikasyon altyapısının işlevi geçmiş yıllarda, yalnızca şirketlerin ürünlerinin satışına ilişkin sözleşme, teslimat ve ödeme bilgilerinin değiş tokuşu ile sınırlıyken, günümüzde bilişim ve iletişim teknolojilerinin gelişimi (BİT) ile çok daha önemli fonksiyonlar üstlenmiş, böylece sanayi stratejisinin önemli bir bileşeni haline gelmiştir. Günümüzdeki yeni iş modellerinde bilgiye hızlı ve düşük maliyetli erişebilmenin önemi arttıkça, telekomünikasyon sektörünün etkinliği de kritik hale gelmektedir.

Mevcut Durum

237. Telekomünikasyon sektöründeki gelişmelerden firmaların en etkin şekilde faydalanabilmesi için sektördeki düzenlemelerin iyileştirilmesi ve piyasadaki rekabetin artması gerekmektedir. Türk Telekom’un telefon hizmetlerindeki tekel hakkının sona ermesi ve özelleştirilmesi, sektörde yaşanan önemli reform hareketleri olmuştur. Ancak tüketicilere sunulan hizmetlerin çeşitliliği, kalitesi ve fiyatında daha fazla iyileşme gerçekleşmesi için rekabetin daha da geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. 10 Kasım 2008 tarihinde yasalaşan Elektronik Haberleşme Kanunu, sektördeki düzenlemelerin gözden geçirilmesi için önemli bir fırsat sunmaktadır. Yetkilendirilmeleri tamamlanmış olan üçüncü nesil telekomünikasyon hizmetleri ile sabit telefon hizmeti yetkilendirmesi özellikle telefon ve internet hizmetlerinde rekabetin artmasına katkı sağlayacaktır. Bunun yanında yeni kanun ile birlikte daha esnek bir yetkilendirme rejimine geçilmesi, rekabetin gelişimini ve sektörün büyümesini destekleyecek nitelikte bir gelişmedir. Türkiye’de elektronik haberleşme cihaz ve sistemleri ile yazılımlarının üretilebilmesi için Ar-Ge faaliyetleri ve imalatın özendirilmesine ilişkin gerekli şartların oluşturulması hedeflenmektedir.

Politikalar

238. Dokuzuncu Kalkınma Planı, 60. Hükümet Eylem Planı, Orta Vadeli Program (2010-2012), 2010 Yılı Programı ve Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı dokümanlarında telekomünikasyon sektörünün etkinliğini arttıracak politikalar belirlenmiştir. Söz konusu belirlenmiş politikalar çerçevesinde, sanayinin rekabet gücünü arttırmak için, telekomünikasyon sektöründe hizmet kalitesinin artırılması ve bilişim teknolojisi maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla rekabet ortamının sağlanması hedeflenmektedir. Rekabet ortamının sağlanmasıyla hem

Page 114: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

104

ücretlerde belirgin bir düşüş, hem de servis kalitesinde iyileşme sağlanacak; böylece yenilikçi, dünyayı yakından takip eden, bilişim teknolojilerini etkin kullanan bir sanayi yapısına dönüşüme katkı sağlanacaktır. İmalatın ve yazılımın özendirilmesini düzenlemek amacıyla yayımlanan Ar-Ge Kanununa istinaden çıkarılacak ikincil düzenlemeler ile Ar-Ge faaliyetleri ve uygulamalarının hızının artırılması sağlanacaktır.

5.6.4.Ulaştırma Sektörü

239. Küresel rekabetteki artışın bir sonucu olarak, firmaların, doğru zamanda, doğru miktarda, doğru fiyatta mala sahip olabilme yeteneklerinin arttırılması önem kazanmaktadır. Lojistik faaliyetlerinde sağlanan etkinlik, firmaların verimliliğini önemli ölçüde artırabilmektedir. Ulaştırma sektörünün etkinliğiyse lojistik faaliyetlerindeki verimliliğe doğrudan katkı yapmaktadır. Özellikle, ulaştırmada hız ve kalite, sanayi faaliyetlerinin maliyet yapısını doğrudan etkilemekte ve rekabet gücünün belirleyici unsurları arasında yer almaktadır. Bu bağlamda, ulaştırma sektörünün etkinliğinin arttırılması, rekabet gücüne yapacağı katkılar nedeniyle, sanayi stratejisi kapsamında önemli bir yere sahiptir.

Mevcut Durum

240. Karayollarında yoğunlaşan ulaştırma hizmetleri, maliyet, güvenlik ve zaman açısından ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynı taşıma mesafesi ve doluluk oranları için, denizyolu yük taşıma maliyeti, karayolu yük taşıma maliyetinden yaklaşık yüzde 85 daha ucuzdur.29 Ancak, deniz taşımacılığındaki finansman sorunları ve kolay bayrakların sağladığı avantaj sonucu son yıllarda Türk ticaret filosunda ve dış ticaretten Türk bayraklı filonun aldığı payda gerileme yaşanmıştır. Ayrıca, liman kapasiteleri ve ölçekleri kısa vadeli talebi karşılamak için yeterli değildir.

241. Türkiye’de lojistik sektörü son yıllarda yıllık yüzde 15 gibi etkileyici bir büyüme hızı yakalamış, nakliye, gümrük, depolama gibi hizmetlerin bütünleştiği önemli bir dönüşüm sürecine girmiştir. Türkiye’de Gayrisafi Milli Hasıla’nın (GSMH) yüzde 4’ü lojistik hizmetlerden sağlanmaktayken, Avrupa’da bu oran yüzde 11’dir. Lojistik hizmetlerinin yüzde 75’i halen üretim ve satış şirketlerinin kendi iç

29 Ulaştırma Bakanlığı. 2005. Ulaştırma Ana Planı Stratejisi Ankara.

Page 115: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

105

bünyelerindeki birimler tarafından karşılanmakta, sadece yüzde 25’i dış kaynak (lojistik şirketleri) kullanımı yoluyla sağlanmaktadır. Sektörde daha çok dağınık ve küçük ölçekli firmalar ağırlıktadır.

242. Ulaştırma sektörü, AB’ye uyum gelişmeleri doğrultusunda, altyapı ve düzenlemeyle ilgili eksikliklere yönelik etkin hizmet sağlayacak biçimde yapısal dönüşüm süreci içine girmiş, yatırım ve işletme konularında iyileştirmeler başlatılmıştır. 2005 yılında Ulaştırma Bakanlığı’nca hazırlanmış olan Ulaştırma Ana Planı Stratejisi, AB’nin “2010 Ulaştırma Strateji Belgesi”ne paralel olarak hazırlanmıştır. Bu kapsamda, karayollarıyla ilgili düzenlemelerde AB Müktesebatına büyük oranda uyum sağlanmıştır. Ayrıca, Türkiye’yi AB TEN-T ağlarına bağlayacak ulaşım ağını belirleyen TINA-Türkiye (Ulaşım Altyapısı İhtiyaç Analizi) projesi tamamlanmış ve Türkiye ile AB arasındaki ulaşımı sağlayacak çekirdek ağ ortaya konmuştur.

243. Ayrıca, blok tren işletmeciliği, yurt içi ve yurt dışı yük nakliyatında girdi maliyetlerinin azalmasına olanak sağlamıştır. Organize sanayi bölgelerinde Ulaştırma Bakanlığı ve özel sektör işbirliği ile iltisak hatları oluşturulmuştur. Organize sanayi bölgesine yakın ve yük potansiyeli yüksek olan Ispartakule, Halkalı (İstanbul), Köseköy (İzmit), Gelemen (Samsun), Eskişehir (Hasanbey), Boğazköprü (Kayseri), Balıkesir (Gökköy), Palandöken (Erzurum), Uşak, Konya, Kaklık (Denizli), Bozüyük (Bilecik) ve Yenice`ye (Mersin) Lojistik köyü kurulması çalışmaları sürdürülmektedir. Kaklık (Denizli), Hasanbey (Eskişehir) ve Köseköy (İzmit) Lojistik merkezleri 1. etap çalışmaları tamamlanmıştır. Bu lojistik merkezlerden Gelemen (Samsun) hizmete açılmıştır. Avrupa’da da yaygınlaşan, karayollarının yükünü hafifleterek demiryollarının potansiyelini daha etkin bir şekilde kullanmayı amaçlayan Ro-La projesi Türkiye’de de başlatılmıştır. Demiryolu ulaşımının daha hızlı, güvenli ve verimli hale gelebilmesi için Demiryolları Kanunu ile ilgili çalışmalar halen sürmektedir.

244. Boğazlarda deniz güvenliğini artırmak amacıyla Denizcilik Müsteşarlığınca 2003 yılında faaliyete geçirilen Gemi Trafik Kontrol Sistemi (VTS) ile bilgilendirme, seyir yardımı ve trafik organizasyonu hizmetlerinde uluslararası standartlar yakalanmıştır. İlave olarak diğer önemli deniz alanlarında da VTS kurulumu çalışmaları devam etmektedir. Kabotajda kullanılan yakıtın ÖTV’sinin kaldırılması maliyetleri düşürmüştür. Limanlarımızın diğer Akdeniz limanları ile rekabet edebilmesi amacıyla liman tariflerinde indirim sağlanmıştır. Ayrıca,

Page 116: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

106

özelleştirme programında bulunan 6 adet TCDD limanından Mersin, Samsun ve Bandırma limanlarının özelleştirme işlemleri tamamlanarak özel sektöre devri gerçekleştirilmiştir.

Politikalar

245. Ulaştırma ve lojistik sektörlerinin, firmaların rekabet gücüne katkısını azami düzeye çıkarabilmek amacıyla, farklı taşımacılık türlerinin en etkili oldukları yerlerde organize ve planlı bir şekilde kullanılmasına yönelik politikalar uygulanacaktır.

246. Ayrıca, Türkiye’nin coğrafi konumunun sunduğu fırsatları değerlendirmek için lojistik sektöründe atılacak adımlar büyük önem arz etmektedir. Özellikle, Avrupa ve Asya arasındaki geçişlerde kritik bir işlev üstlenebilmek için, AB ve diğer bölgelerin lojistik sistemlerine Türkiye’nin entegre olmasını sağlayacak politikaların hayata geçirilmesi, Türkiye’nin sanayi stratejisi vizyonunun gerçekleştirilmesine ve stratejinin etkin bir şekilde hayata geçirilmesine de önemli bir katkı yapacaktır.

5.7.Çevre

247. Türk Sanayisi için sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde çevre politikalarının uygulanması sanayi stratejisinin önemli bir parçası olup, bu sürecin doğru geçiş stratejileri ile yönlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de üretilen ürünlerin rekabet gücünün çevreye duyarlı üretim süreçlerinin kullanılmasına bağlı hale gelmesi yakın bir gelecekte kaçınılmaz olacaktır. Ayrıca Türk Sanayisi, hızlı büyüme süreci ile birlikte enerjinin verimli kullanılmasını da sağlamak durumundadır. Türkiye bugüne kadar çevre konusunda plan ve stratejilerini hazırlamış ve birçok alanda uygulamalara başlamıştır. Ancak sanayi stratejisini temel olarak ilgilendiren kimyasallar, iklim değişikliği ve endüstriyel kirlilik alanlarında önümüzdeki dönemde yapılacak düzenlemelerin, sanayinin rekabet gücüne önemli etkileri olacaktır.

Mevcut Durum

248. Türk Sanayisinin, AB sanayi alanının bir parçası haline gelmesi, AB çevre mevzuatına uyumun önemini artırmaktadır. Söz konusu mevzuata uygun üretim

Page 117: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

107

yapmayan şirketlerin ortak pazara erişimi, kısıtlı kalma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Örneğin radyoaktif maddeler, gümrük incelemesine tabi maddeler ve nihai kullanıma sunulmuş ilaç, kozmetik ve yiyecekler veya askeri amaçlı kullanılan kimyasallar gibi özel düzenlemelere tabi kimyasallar haricindeki tüm kimyasal maddeler önümüzdeki dönemde REACH Tüzüğü kapsamında ele alınacaktır. Bunun için, AB’ye satılan tüm ürünlerin içerdiği kimyasallar kayıt altına alınacak, izine tabi olacak ve firmalar bir defalık da olsa önemli maliyetlerle karşılaşacaktır. Avrupa Birliği’nin yeni kimyasallar politikasını teşkil eden ve 1 Haziran 2007 tarihinde yürürlüğe giren 1907/2006/EC sayılı REACH Tüzüğü ile AB pazarına ithal edilecek olan kimyasalların kayıt, değerlendirme, izin/prosedürlerine tabi tutulması öngörülmektedir. Bu çerçevede, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından 2007 yılından bu yana yakından takip edilen söz konusu prosedürlerin uygulamalarında karşılaşılabilecek soru ve sorunların çözümlenmesi ve sistem hakkında gerekli bilgilerin ilgili tüm firmalara iletilmesi amacıyla, Eylül 2007 tarihi itibariyle Dış Ticaret Müsteşarlığı bağlı kuruluşu İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri (İMMİB) bünyesinde “Sanayi Yardım Masası” kurulmuştur. İMMİB’in REACH Yardım Masası’nın REACH uluslararası yardım masaları ağına (RECHORN) katılımı sağlanmıştır. Avrupa’da “AB-dışı ülkelere” REACH konusunda destek veren tek kuruluş olan Helsinki Reach Centre’a üye olunmuştur. Tüzük uygulamalarına ilişkin farkındalık arttırma faaliyetleri düzenlenmiştir. Buna ilaveten, uygulama ile ilgili sorunlarımız, Gümrük Birliği çatısı altında oluşturulmuş olan organlarda ve katılım sürecimizle ilgili oluşturulan diğer ikili platformlarda gündeme taşınmaktadır. Ayrıca, REACH Tüzüğü’nü tamamlayıcı mahiyette dış ticaretimize etkisi olabilecek ilgili topluluk mevzuatı da yakından takip edilerek sektör bilgilendirilmekte, söz konusu mevzuatın daha detaylı çalışılabilmesine yönelik AB finansmanlı proje ve programlar hazırlanmaktadır.

249. Türkiye’nin REACH Tüzüğü kapsamındaki yükümlülüklerine uyum kapsamında yürütülen çalışmalar çerçevesinde, İMMİB tarafından bir http://reach.immb.org.tr portalı geliştirilmiş ve işlerlik kazandırılmıştır. İMMİB tarafından, Brüksel’de AB'ye ihracat yapan firmaların REACH kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmek üzere tek temsilcilik hizmeti vermek amacıyla “REACH GLOBAL SERVICES S.A.” (RGS) isimli bir şirket kurulmuştur. RGS tarafından AB ülkelerine yapılan kimyasal ihracatımızın yüzde 80’den fazlası kapsanmış, kalan

Page 118: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

108

firmaların ise ya doğrudan ithalatçıları ya da diğer tek temsilcilik firmaları kanalıyla “ön kayıt” işlemleri gerçekleşmiştir.

250. Sanayinin önümüzdeki dönemde sürdürülebilir bir şekilde büyümesi, çevre politikalarına ve bu politikaların enerji politikalarına yansıması ile yakından ilişkilidir. Türkiye’deki enerji üretiminin yüksek oranda ithal fosil yakıtlara dayalı olması nedeniyle, ithal enerji arzında oluşabilecek dalgalanmalardan sanayi üretimi doğrudan etkilenmeye açıktır. Bu nedenlerle, hem iklim değişikliği ile mücadele etmeye yönelik olarak enerji üretiminde sera gazı emisyonlarını sınırlandırmak, hem de sürdürülebilir kalkınma için enerji arz güvenliğini sağlamak ciddi öncelikler haline gelmektedir.

251. Bu önceliklerin yerine getirilmesi ise temiz enerji üretiminin ve enerji kullanımındaki verimliliğin arttırılması ile yakından ilişkilidir. Temiz enerji arzının artması ise temel olarak yenilenebilir enerji kaynakları olan su, rüzgâr, Güneş ve jeotermal gibi kaynaklardan yararlanılarak enerji üretiminin arttırılması ile mümkün olacaktır. Bu sayede, sanayi sektöründe önümüzdeki dönemde artması beklenen enerji talebi, sera gazı emisyonuna yol açmayan enerji kaynakları ile kısmen karşılanabilecektir. Öte yandan, bu kaynaklardan sağlanan enerjinin yeterli olmayacağı göz önünde bulundurulduğunda, sanayi sektörü ile diğer sektörlerde enerji verimliliğinin arttırılması zorunludur. Bu noktada özellikle doğru çevre politikalarının uygulanması ve doğru düzenlemeler yapılması ile işletmeleri verimli enerji kullanımına yönlendirmek önem arz etmektedir.

252. Temiz üretim süreçlerine geçişle birlikte birçok sektörde verimlilik artışları zorunlu hale gelecektir. Bu süreçte, özellikle enerji, imalat sanayi ve ulaştırma sektörlerinde yanma verimliliğini artıran projelerin uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir. Söz konusu teknoloji değişikliği, çevre ve enerji teknolojilerini önemli düzeyde yatırım yapılabilecek sektörler arasına sokmaktadır. Bu sektörlerin Türkiye’de gelişmesi özellikle çevre alanındaki düzenlemelerin etkin bir şekilde uygulamaya geçirilmesi ile mümkün olacaktır.

253. Ülkemiz 21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne (BMİDÇS) 2004 yılında taraf olmuştur. Anılan sözleşmenin altında yer alan Kyoto Protokolü ise küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçeve konumundadır. Söz konusu protokol 2008-2012 yılları arasında geçerli olacaktır. Kyoto Protokolünün yerini alacak olan yeni uluslararası iklim değişikliği

Page 119: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

109

anlaşmasının görüşmeleri, 7-18 Aralık 2009 tarihlerinde BMİDÇS 15. Taraflar Konferansında (COP-15) gerçekleştirilmiştir. Konferans neticesinde, yasal bağlayıcılığı bulunmayan ve daha çok uzlaşı niteliği taşıyan Kopenhag mutabakatı imzalanmıştır. Bu mutabakatla küresel sıcaklık artışının 2 dereceye ulaşmamasını amaçlayan çalışmalar ve gelişmekte olan ülkelere mali yardım yapılması öngörülmektedir. BMİDÇS 15. Taraflar Konferansında (COP-15) sonuçlandırılması beklenmektedir. Ülkemizin Kyoto Protokolü’ne taraf olmaya yönelik çalışmaları sonucunda, “Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine Yönelik Kyoto Protokolüne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” 5 Şubat 2009 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşmış ve 17 Şubat 2009 tarih ve 27144 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye’nin 2012 yılına kadar sayısallaştırılmış herhangi bir emisyon azaltım taahhüdü bulunmamaktadır. Söz konusu süreçte ve devamında iklim değişikliği konusunda ülkemizin yol haritasını belirleyecek olan İklim Değişikliği Strateji Belgesi ( 2010-2020 ) Nisan 2010’da yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

254. Düşük Karbon Ekonomisi (DKE) ya da Düşük Fosil Yakıt Ekonomisi (DFYE) kavramları, biyosfere en az düzeyde sera gazı (özellikle karbondioksit) salımının sağlanabildiği ekonomileri tanımlamak için kullanılmaktadır. İklim değişikliğine yol açan sera gazı salımının azaltılması sürecinde önemli bir araç olarak değerlendirilen DKE konseptine göre, ağır sanayinin faaliyet gösterdiği ve yoğun nüfuslu ülkeler karbon-yoğun ülkeler olarak addedilmekte ve söz konusu ülkelerde, mümkün olduğu ölçüde “sıfır karbon toplumu”na geçilmesi, enerji verimliliği ile yenilenebilir enerjiye dayalı ekonomik modellerin hayata geçirilmesi öngörülmektedir. Bu kapsamda, DKE’lerin amacı imalattan tarıma, ulaştırmadan elektrik üretimine pek çok sektörde, düşük emisyonlu teknolojiler kullanılarak enerji ve hammadde üretilmesi ve böylece söz konusu enerji ve hammaddelerin tüketildiği alanlarda verimliliğin sağlanarak bu alanların atıklarının da geri dönüşüm ya da bertarafının en az düzeyde sera gazı emisyonu salımı ile gerçekleştirilebilmesidir. Nükleer Enerji ve Karbon Yakalama ve Depolama (NEKYD), DKE’lere geçiş sürecinin başlıca araçları olarak görülmekle birlikte, her iki yöntemde de yenilenebilir olmayan kaynakların kullanılmaya devam edilmesi ve özellikle NEKYD teknolojilerinin güvenilir bir şekilde uygulanmasında yaşanan belirsizlikler ile maliyet sorunlarının da dikkate alınması gerekmektedir.

Page 120: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

110

Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması bağlamında ise yüksek maliyet ve verimsizlik endişelerinin göz önünde bulundurulması yerinde olacaktır.

255. Diğer taraftan, yeni istihdam ve pazar fırsatları yaratması beklenen DKE’lerin önümüzdeki dönemde en hızlı büyüyecek ekonomiler olması öngörülmektedir. Bu doğrultuda, düşük karbon ekonomisi alanlarında (yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, düşük karbonlu teknolojiler, endüstriyel ormancılık, bitkilendirme, verimli toprak işleme yöntemleri vb.) faaliyet gösteren ve yeni hizmet ve ürün geliştiren kuruluşların desteklenmesi, yeni iş modellerinin ortaya koyulması, yeni pazarların yaratılması ve yeni istihdam ve “yeşil meslek” imkânlarının sağlanması beklenmektedir.

256. BMİDÇS ekseninde yürütülen ve 2012 sonrası dönem için Kyoto Protokolü’nün yerini alacak olan yeni iklim değişikliği anlaşmasına yönelik müzakereler kapsamında, özellikle Avrupa Birliği‘nin gelişmekte olan ülkelere ana sektörleri içerecek “düşük karbonlu kalkınma stratejileri”nin hazırlanması çağrısında bulunduğu, ABD’nin de iklim değişikliği stratejisini DKE’ye dayandırdığı görülmektedir.

257. Kyoto Protokolü’ne 26 Ağustos 2009 tarihi itibariyle resmen taraf olan ülkemiz, yeni iklim değişikliği rejiminde ulusal sera gazı sınırlama planları hazırlama taahhüdünde bulunmaktadır. Bununla birlikte, ülkemizin Protokol uyarınca 2008-2012 dönemine ilişkin mutlak azaltım yükümlülüğü bulunmamaktadır. 2012 sonrasına ilişkin süreç ise belirsizliğini hala korumaktadır. Söz konusu planların bir sonraki aşamasını ise düşük karbonlu kalkınma stratejileri oluşturmaktadır. DKE’ye geçiş sürecinde mihenk taşlarını oluşturacak ve başta enerji ile sanayi olmak üzere ekonomiyi yakından ilgilendiren pek çok sektörde yapısal dönüşüm gerektirecek bu plan ve stratejilerin hazırlanması büyük ölçekli etki analizi çalışmalarının yapılmasını gerektirmektedir. DKE ile ilgili olarak özel sektörün ve tüketicilerin bilgi ve bilinç düzeyinin arttırılması da bu sürecin diğer önemli aşamalarını oluşturmaktadır.

258. Türkiye, 2004 yılı itibari ile tarihsel olarak küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 0,4’ünden sorumludur ve 31. sırada yer almaktadır. 2006 yılı verilerine göre ise, yıllık toplam sera gazı emisyonu 332 milyon ton CO2-eşdeğeridir. Türkiye’de kişi başına sera gazı emisyonu dikkate alındığında ise, bu rakam 2006 yılı için 4,6 ton CO2-eşdeğeri/kişi-yıldır.

Page 121: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

111

259. 2006 yılı itibarıyla toplam sera gazı salımlarının yüzde 8,18'i sanayi proseslerinden kaynaklanmıştır. Sanayi proseslerinden kaynaklanan salımlar 2006 yılı itibariyle 1990 yılına göre yüzde 107,5 oranında artarak 2006 yılında 27,1 milyon ton CO2-eşdeğeri sera gazı salımına ulaşmıştır. Sanayi proseslerinde mineral üretimi, kimya sanayi, halojenli karbon gazları ve kükürt hegzaflorür tüketimi ile metal üretimi başlıca kirletici alt sektörler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tablo 5.4: Seçilmiş Bazı Göstergeler: BMİDÇS’nin EK-1 Listesinde Yer Alan Bazı Seçilmiş Ülkeler ile EK-1 Dışı Ülkelerin Ekonomik Faaliyetleri, Nüfusları ve Geçmiş Yıllara Ait Emisyon

Değerleri

Ülkeler Sözleşme Grubu

Nüfus 2004

(milyon)

GSYİH 2004

(milyar $)

GSYİH/kişi ($)

Emisyon 2003 Değerleri

1990 2004 Emisyon/Kişi (ton kişi)

Elektrik/kişi (kwh/kişi)

Emisyon/ GSYİH

(kg/2000$ GSYİH)

ABD Ek 1 294 11712 39837 610283 7067570 20,2 13078 0,6

Kanada Ek 1 32 878 27438 598911 758067 16,5 17290 0,6

Japonya Ek 1 128 4623 36117 1272095 1355175 9,4 7818 0,4

AB Ek 1 309 9501 30748 4252461 4228006 8,3 6506 0,3

Polonya Ek 1 38 242 6368 564408 388063 7,7 3329 0,7

Bulgaristan Ek 1 8 24 3000 132303 67511 5,3 3965 0,8

Türkiye Ek 1 72 303 4208 170187 296605 4,08 1656 0,5

İsrail Ek 1 Dışı 7 117 16714 10,6 6599 0,5

Güney Kore Ek 1 Dışı 48 680 14167 9,4 7018 0,5

Meksika Ek 1 Dışı 104 676 6500 3,8 1801 0,4

Çin Ek 1 Dışı 1296 1932 1491 2,7 1379 0,6

Hindistan Ek 1 Dışı 1080 691 640 1,2 435 0,5

Dünya 6438 36461 5663 4,3 2606 0,5

Kaynak: FCCI/SBI/2006/26 World Bank Data Book 2006 Kullanılarak Hazırlanmıştır

260. Türkiye’nin bugünkü emisyon değerleri oldukça düşük olsa da, uzun vadede sanayide enerji verimliliğinin artırılması büyük önem taşımaktadır. Türkiye hem kişi başı CO2 salımı hem de kişi başı elektrik tüketimi açısından sözleşmeye taraf olan ülkeler arasında en düşük salım ve tüketim değerlerine sahiptir. Ancak Tablo 4.3’te yer alan birim GSYİH başına düşen CO2 emisyon değerlerine bakıldığında, Türkiye için 0,5 kg/2000$GSYİH olan bu değerin, AB’ye yeni üye olan Polonya için 0,7 kg/2000$ GSYİH ve Bulgaristan için 0,8 kg/2000$ GSYİH’e göre iyi durumda olsa da, enerji yoğun sanayi yapısının da getirdiği etki nedeniyle AB ortalaması olan 0,3 kg/2000$ GSYİH’nin uzağında olduğu görülmektedir.

Page 122: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

112

261. İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında yürütülen uluslararası müzakerelerde ülkemizin doğrulanmış bilgiler çerçevesinde pozisyon almasına destek olmak amacıyla, sektörel maliyetlerin tespitine yönelik bir proje başlatılmıştır. Söz konusu proje kapsamında, başta enerji, sanayi, ulaştırma ve tarım olmak üzere, Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından belirlenen faaliyet alanlarında sera gazı salımı azaltımı ve/veya kontrollü salımına yönelik politika ve uygulamaların genel ekonomi üzerine etkileri ve maliyetleri tespit edilecektir. Ayrıca, iklim değişikliği ile mücadele alanında faaliyet gösteren kurumların kapasitelerinin arttırılması ve müzakere kapasitesinin geliştirilmesine yönelik olarak yürütülen çok sayıda proje bulunmaktadır. Söz konusu projelerin, sanayi sektöründe uygulanacak önlem ve politikaların tespiti sürecinde kayda değer çıktılar sağlaması beklenmektedir.

262. AB müktesebatında atık yönetimi ve su kalitesi alanlarında da sanayi sektörünün göz önünde bulundurması gereken düzenlemeler yer almaktadır. Atıklar konusunda, tehlikeli atıklar, ambalaj atıkları ve tıbbi atıkların kontrolüne ilişkin mevzuat ile su kalitesi alanında 2006/113/EC sayılı Kabuklu Su ürünlerinin Yetiştirildiği Suların Kalitesine İlişkin Direktif ve 76/160/EEC sayılı Yüzme Sularının Kalitesine İlişkin Direktif bu alanda çalışan küçük işletmeleri de ilgilendirmektedir. Diğer taraftan, sanayinin katı atıklar ve atık su alanındaki performansında çeşitli iyileşmeler bulunmaktadır. TÜİK verilerine göre 2000–2004 döneminde imalat sanayi kaynaklı toplam atık su yüzde 15 azalmış ve katı atık düzeyi ise sadece yüzde 3 oranında artmıştır. Yine bu dönemde satılan veya hibe edilen, dolayısıyla ekonomiye geri kazandırılan toplam katı atıkların oranı yüzde 35’den yüzde 45’e çıkarken, arıtılan atık suyun toplam içindeki payı da yüzde 32’den yüzde 36’ya çıkmıştır. Sanayiden kaynaklanan atık suların çevre mevzuatı kapsamında bölgesel özellikler göz önüne alınarak arıtılmasının sağlanması, deniz ve iç suları da içeren doğal kaynaklarımızın sürdürülebilir kullanımı açısından gereklilik arz etmektedir. Bu nedenle, sürdürülebilir kalkınma perspektifi çerçevesinde, arıtılan atık su ve bertaraf edilen atık düzeyinin arttırılması konusunda, AB teknik mevzuatıyla uyumun sağlanması gerekmektedir.

263. Yukarıda bahsi geçen gereklerin temel uygulama, izleme ve denetim mekanizması olan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) uygulaması 16 yıldır devam etmekte olup AB ÇED mevzuatına da büyük ölçüde uyum sağlanmıştır. 2003 ve 2008 yıllarında ÇED Yönetmeliği, AB ÇED Direktifi ve ülkemiz şartları

Page 123: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

113

da dikkate alınarak revize edilmiştir. Ayrıca ülkemizde ÇED sürecinin güçlendirilerek etkinleştirilmesi çalışmaları da devam etmektedir. Gerek Çevresel Etki Değerlendirmesi ve gerekse Stratejik Çevresel Değerlendirme alanındaki mevzuat, sanayicilerin uyması gereken önemli hususları kapsamaktadır.

264. Türkiye, AB çevre mevzuatına uyum sürecinin, Türk Sanayisinin temiz üretim süreçlerine geçişinin temelini oluşturacağını benimsemiş ve buna ilişkin planlamalara ve çalışmalara başlamıştır. Bu kapsamda, 2007–2023 dönemi için Türkiye Cumhuriyeti AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi hazırlanmıştır. Buna ek olarak 2007–2009 yıllarını kapsayan Çevre Operasyonel Programı tamamlanmıştır.

265. Sürdürülebilir kalkınma perspektifini öncelikli hale getiren 5491 sayılı Kanun ile değişik 2872 sayılı Çevre Kanunu TBMM tarafından 2006 yılında kabul edilmiştir. Bu kanun ile tüm ekonomik aktivitelerin sürdürülebilir kalkınma ilkesi ile uyum zorunluluğu kesinleştirilmiştir. Bu çerçevede, “ÇED Olumlu Kararı” veya “ÇED Gerekli Değildir Kararı” alınmadıkça projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyeceği; proje için yatırıma başlanamayacağı ve ihale edilemeyeceği belirtilmiştir. Atık üreticilerinin uygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorunda oldukları da vurgulanmıştır.

266. “Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü (SEVESO II)”, “Büyük Yakma Tesisleri (LCP)” ve “Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifi (IPPC)” ve benzeri AB direktiflerini kapsayan “Endüstriyel Kirliliğin Kontrolü ve Risk Yönetimi” alanında önümüzdeki dönemde mevzuat uyumuna yönelik hazırlıkların hız kazanması beklenmektedir. Bu kapsamda, özellikle, kirliliğin kaynağında azaltılması, hammadde ve enerji tüketiminin en aza indirilmesi, verimliliğin artırılarak sanayi üretiminin artırılması için mevcut en iyi tekniklerin uygulanması prensiplerini temel alan “Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifi (IPPC)”nin uyumlaştırılması ve etkin uygulanması, sanayicinin dış pazardaki rekabeti açısından önem taşımaktadır. Bu kapsamda anılan direktifin uyumlaştırılmasına yönelik olarak projeler yürütülmektedir.

Page 124: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

114

Politikalar

267. Türk Sanayine sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda yön vermek amacıyla aşağıdaki politikaların uygulanması benimsenmiştir:

a. İklim değişikliğinin ve bu konuya ilişkin uluslararası sözleşme ve protokollerin Türk Sanayisine muhtemel etkileri belirlenecek ve buna göre Türk Sanayisinin uluslararası düzenlemelere uyum süreci tasarlanacaktır. Bu çerçevede 2012 sonrası iklim rejimine ilişkin uluslararası müzakere süreçleri izlenerek ülkemiz şartlarına uygun pozisyon belirlenecektir.

b. Düşük karbon ekonomisine ve sanayide temiz üretim süreçlerine geçiş desteklenecek ve bu konuda bilgilendirme faaliyetlerine ağırlık verilecektir. Bu doğrultuda, sanayinin düzenli altyapı olanakları ile üretim yapmalarını sağlayan üretim bölgelerine taşınmaları teşvik edilecek, ayrıca sera gazı emisyonlarının kontrolü sağlanacak, izlenecek ve raporlanacaktır.

c. Temiz üretim ile örtüşen ve sürdürülebilir kalkınma, ekonomik gelişim ve çevresel performansı birlikte ele alarak, iş mükemmelliği ile çevresel mükemmelliğe bir arada odaklanan, kaynakların verimli kullanılması ve çevreyle uyumlu üretim prensiplerinin benimsenmesi doğrultusunda, kaliteli ürün ve hizmet üretilmesi yoluyla işletmelerin rekabet edebilme yeteneklerini artıran eko-verimlilik programlarının ülke genelinde uygulanması sağlanacaktır.

ç. Tüm çevresel eylem planlarına ilişkin olarak önümüzdeki dönemde yürürlüğe girecek düzenlemelerin uygulama süreçlerinin belirlenmesi amacıyla çevre mevzuatına ilişkin Düzenleyici Etki Analizleri yapılacaktır. Bu kapsamda AB tarafından yüksek maliyetli olarak tanımlanan direktiflerden başlamak üzere, paydaşların karar vereceği konularda etki analizi çalışması yapılması öngörülmektedir. Bu çalışmalar sonucunda direktiflerin iç mevzuata uyumlaştırılması için, ayrıntılı maliyet analizlerini içeren uygulama planları hazırlanacaktır. Ortaya çıkan maliyetlere ve sanayiye olan etkilere göre bazı direktiflerin uygulama takvimlerinde değişiklik yapılabilecektir.

d. Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesi (2010-2020) , AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES) (2007-2023), Çölleşme ile Mücadele Türkiye Ulusal Eylem

Page 125: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

115

Programı ve Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi belgeleri ile uyumlu sanayi politikaları yürütülecektir.

5.8.Bölgesel Kalkınma

268. Küreselleşme süreci özellikle 1980’lerden sonra, şehir ve bölgelerin küresel rekabetin bir oyuncusu olmasını, bunun için kalkınma konusunda yerel ölçekte düşünme ve iş yapma kapasitesinin artırılmasını gerekli kılmıştır. Özellikle AB ülkelerinde bölgesel politikalar son 20 yılda giderek hem nicelik hem de nitelik olarak önem kazanmaktadır. Gelişmiş şehir ve bölgelerin rekabet gücünün sürekli artırılmasının yanında, az gelişmiş bölgeler lehine bölgeler arası gelişmişlik farklarının giderilmesi, bölgesel kalkınma politikasının sanayi stratejisiyle kesişim alanını oluşturmaktadır.

269. Sanayi politikası açısından bölgesel kalkınma, bölge düzeyine yönelik özel önlemlerin alınması ve bölgelere özel önlemler alınmasını gerektirmeyen ulusal politikaların bölgelerde uygulanması olarak iki boyutludur. Birincisi, ulusal önceliklerle uyumlu olarak bölgesel önceliklerin belirlenmesi, sanayinin bölgesel öncelikler çerçevesinde yapılanması, devlet yardımları sisteminin mekân odaklı olarak oluşturulması gibi önlemleri içermektedir. İkincisi ise yatırım, iş yapma ve verimliliğin önündeki engellerin kaldırılması gibi tüm bölgeleri eş düzeyde ilgilendiren ulusal nitelikli politikaların yerel düzeyde uygulanmasından oluşmaktadır. Politikalar her ne kadar standart bir çerçeve öngörse de uygulamanın başarısı, bölgesel aktörler arasındaki yönetişim mekanizmalarının etkin kullanımına bağlıdır. Benzer biçimde ulusal ve bölgesel önceliklerin uyumunu sağlayacak yönetişim mekanizmaları da önem kazanmaktadır.

Mevcut Durum

270. Türkiye’de bölgeler arasında yüksek düzeylerde gelişmişlik farkları görülmektedir. Bu büyük farklar gelişmiş bölgeler lehine güçlü bir çekim oluşturmakta, az gelişmiş bölgelerin rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir.

271. Türkiye’nin bölgesel kalkınma politikalarında temel amaç; bölgelerin verimliliğini yükseltmek suretiyle, ulusal kalkınmaya, iç göçün önlenmesine, rekabet gücüne ve istihdama katkıyı artırarak ekonomik gelişme ve sosyal refahı ülke geneline dengeli bir şekilde yaymak olarak belirlenmiştir. Bölgesel gelişme ile ilgili olarak

Page 126: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

116

ulusal kalkınma planı ve orta vadeli programlarda belirtilen ve sanayi politikası çerçevesinde ele alınabilecek taahhütler şöyle özetlenebilir:

a. Bölgesel gelişme politikasının merkezi düzeyde etkinleştirilmesi kapsamında, geliştirilecek ulusal ve bölgesel stratejilerin uyumunun sağlanması, devlet yardımları sisteminin mekânsal bir perspektifle yeniden ele alınması, Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı’nın bölgelerle koordinasyonunun artırılması, yatırımların az gelişmiş bölgelerde büyüme ve çevrelerine hizmet verme potansiyeli yüksekliği çerçevesinde cazibe merkezleri için önceliklendirilmesi;

b. Yerel dinamiklere ve içsel potansiyele dayalı gelişmenin sağlanması kapsamında işgücü eğitimleri ve girişimcilik programlarının uygulanması, işletmeler ve üniversitelerin birlikte çalışmalarını sağlayacak bir bölgesel yenilikçilik altyapısının kurulmasının desteklenmesi, yerel uzmanlaşmaya dayalı sektörel organize sanayi bölgeleri uygulaması yapılması, OSB’lerin kapasitelerinin artırılarak yatırımcılar için OSB’deki yatırımlarda tek durak ofis işlevi üstlenmesi, OSB’ler ve Yatırım Destek Ofisleri (YDO) arasındaki koordinasyonun arttırılması, bölgelerin iş ve yatırım imkânlarının tanıtımının sağlanması, yerel kümelenmelerin desteklenmesi ve değer zinciri/kümelenme analizleri gibi yerel öncelikleri belirleyebilecek kapasitenin oluşturulması;

c. Yerel düzeyde kurumsal kapasitenin artırılması kapsamında kalkınma ajanslarının kurulması, yerel yönetimlerin kapasitesinin geliştirilmesi, merkezi ve yerel kurumlar arasındaki iş bölümünün rasyonelleştirilmesidir.

272. Dokuzuncu Kalkınma Planı’nda belirtilen önceliklerle de uyumlu olarak bölgesel kalkınma alanında 2007-2013 döneminde kullanılacak AB yardımlarının IPA Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşenlerinin çerçevesini Stratejik Çerçeve Belgesi çizmekte olup, söz konusu belgede yer alan hedefler ve tedbirler doğrultusunda Bölgesel Kalkınma bileşeni kapsamında Çevre, Ulaştırma ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programları ile İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi bileşeni altında İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı hazırlanmıştır. Bu kapsamda “Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı (BROP)” Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın koordinasyonunda 2007-2009 dönemi için hazırlanmıştır. Sanayi stratejisinin bölgesel boyutunu tamamlayıcı nitelikte olan BROP’nin iki temel önceliği; 1) iş ortamının iyileştirilmesi, 2) işletme kapasitelerinin artırılması ve

Page 127: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

117

girişimciliğin teşvik edilmesi olarak belirlenmiştir. Birinci öncelik kapsamında; a) sanayi altyapısının geliştirilmesi, b) finansal araçların oluşturulması ve geliştirilmesi, c) Ar-Ge, yenilikçilik, teknoloji ve bilgi toplumu altyapısının geliştirilmesi, d) turizm altyapısı ile tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi olmak üzere dört; ikinci öncelik kapsamında; a) işletmelere temel bilgi, danışmanlık ve yatırım desteği sağlanması, b) sanayi sektörleri arasında işbirliğinin güçlendirilmesi olmak üzere iki adet tedbir ve bunlara bağlı faaliyetler belirlenmiştir.

273. Planlı sanayileşmenin ve düzenli kentleşmenin sağlanması, sanayinin çevresel etkilerinin azaltılması ve yerel düzeyde KOBİ’lere daha iyi üretim ve yatırım ortamının sağlanması amacıyla OSB ve KSS’lerin yapımına devam edilmektedir. Tamamlanmış olan 120 adet OSB ve 429 adet KSS bulunmaktadır. İl bazında bakıldığında, gelişmiş iller dışındaki OSB’lerde üretime geçiş oranlarının düşük olduğu görülmektedir.

274. Diyarbakır, Şanlıurfa, Elazığ, Malatya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Gaziantep, Samsun, Trabzon, Kastamonu, Kars, Kahramanmaraş, Batman ve Van cazibe merkezi olarak belirlenmiş olup AB mali yardımlarının kullanımı için hazırlanan operasyonel programlarda (Bölgesel Rekabet Edebilirlik ve İnsan Kaynakları) bu iller önceliklendirilmiştir.

275. Türkiye AB mali işbirliği kapsamında 33 ilde AB-Türkiye ortak finansmanıyla DPT koordinasyonunda yürütülen entegre bölgesel kalkınma programları kapsamında, bölgelerin niteliklerine göre belirlenen öncelik alanlarında toplam 1428 hibe projesi uygulanmıştır. Diğer bileşenler bölgeden bölgeye çeşitlilik göstermekle birlikte, KOBİ’lerin kapasitelerinin geliştirilmesi bu programların öncelik alanlarından birisi olmuştur.

276. Bölgesel ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme alanında yaşanan yapısal dönüşümün ve sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleştirilmesinde en önemli kurumlar arasında yer alacak olan kalkınma ajansları, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) koordinasyonunda kurulmaya ve faaliyete geçmeye başlamıştır. Kalkınma Ajansları, ulusal düzeyde DPT koordinasyonunda, kendine özgü teknik ve finansman (bütçe) mekanizmasına sahip, kâr amacı gütmeyen, çabuk karar alıp uygulayabilen, merkezi ve yerel idarelerin dışında, kamu, özel sektör ve STK’ları bir araya getiren, tüzel kişiliği haiz, 5449 sayılı Kanunla düzenlenmemiş işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi, bölgeler (düzey 2 bölgeleri) esas

Page 128: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

118

alınarak Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan teknik kapasitesi yüksek, uygulamacı olmayan, fakat destekleyici, koordinatör ve katalizör olarak faaliyet gösteren kalkınma birimleridir. 26 Düzey 2 bölgesinde Kalkınma Ajanslarının kuruluşu tamamlanmış olup 2010 itibarıyla 25’i faal durumdadır. Önümüzdeki dönemde tüm illerde Yatırım Destek Ofislerinin tedrici olarak kurulması planlanmaktadır.

277. Ülkemizin, diğer birçok ülkenin uluslararası rekabet alanında kümelenme ile yakalamış olduğu ivmeyi yakalayabilmesi için, kümelenme modelini etkin ve zamanlı bir şekilde uygulaması gerekmektedir. Dış Ticaret Müsteşarlığı, ülkemizin bu alandaki eksikliğini gidermek amacıyla tasarlamış olduğu “Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi”ni 2007 yılı Mart ayı itibariyle uygulamaya başlamış olup, Proje 2009 yılı Mart ayında tamamlanmıştır. Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi, uluslararası piyasalarda Türkiye’nin rekabet edebilirliğini geliştirmek ve Türkiye’nin ekonomik, çevresel ve sosyal gelişimine katkı sağlamak üzere kapsamlı bir küme politikası hazırlamak hedefine yöneliktir. Proje, üç temel bileşenden oluşmaktadır: 1) Ulusal Kümelenme Stratejisinin Geliştirilmesi Süreci için Ana Paydaşlarda Kapasite Oluşturma, 2) Ulusal Kümelenme Strateji Belgesinin Hazırlanması, 3) Makro Küme Haritalama ve Stratejik Yol Haritalarının Oluşturulması. Proje kapsamında hazırlanan Kümelenme Stratejisi Belgesi, ülkemizde kümelenme alanında hazırlanan ilk resmi belge ve rehber niteliğini taşıyacak olup, ülkemizin kümelenme alanındaki ihtiyaçlarını ortaya koyan ve ilgili kamu kurumlarının yanı sıra özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarına da kümelenme alanında ışık tutacak bir çerçeve doküman olarak ortaya konmuştur. Proje’nin diğer bir çıktısı olan makro küme haritası, küme kategorileri temel alınarak hazırlanmıştır. Tüm paydaşlarla koordinasyon ve işbirliğinin sağlanmasına yönelik olarak Küme Haritalandırma Çalışma Grubu kurulmuş olup, Dış Ticaret Müsteşarlığı koordinasyonunda; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), TÜBİTAK, KOSGEB ve Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin temsil edildiği Küme Haritalama Çalışma Grubu küme seçim sürecinde aktif rol almıştır. Öğrenme deneyimlerine hizmet edebilecek temalar çerçevesinde yol haritası hazırlanmış olan 10 iş kümesi ve ilgili temalar aşağıdaki gibidir:

Page 129: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

119

İnovasyon ve Girişimcilik

Aktörler Arası Network Oluşturulması

Küme Oluşumu Küme Tabanının Geliştirilmesi

Faktör Şartları

Mersin İşlenmiş Gıda İş Kümesi

Ankara Makine İş Kümesi

Konya Otomotiv Parça ve Aksamları İş Kümesi

Eskişehir, Bilecik, Kütahya Seramik İş Kümesi

Manisa Elektrik Elektronik Ürünler İş Kümesi

Ankara Yazılım İş Kümesi

Denizli-Uşak Ev Tekstili İş Kümesi

Muğla Yat İnşa ve Yat Turizmi

İzmir Organik Gıda İş Kümesi

Marmara Otomotiv İş Kümesi

278. Analizi yapılmış olan kümelenme çalışmaları, AB Katılım Öncesi Mali Yardım Programı bünyesinde hazırlanan Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı (BROP) kapsamına giren illerde yürütülmüştür. Bu kapsamdaki iller Kayseri, Gaziantep, Kahramanmaraş, Trabzon, Erzurum-Kars, Sivas, Yozgat-Çorum, Mardin, Malatya ve Samsun’dur. Söz konusu proje, Türkiye için kümelenme konusunda temel bir çerçeve oluşturmaktadır. Bünyesinde birçok pilot çalışmayı bulundurması nedeniyle farklı sektörler ya da benzer sektörlerdeki yeni iş kümeleri için model olma özelliği taşımaktadır. Bununla beraber, ülkemizin Avrupa Küme Ağları’na (European Cluster Alliance) üyeliği de sağlamıştır.

Politikalar

279. Sanayi stratejisinin bölgesel boyutunu güçlendirmeye ve yerel aktörlerin rekabet gücünü arttırmaya yönelik önümüzdeki dönemde aşağıdaki politikaların uygulanması benimsenmiştir:

a. Bölgesel ve yerel ekonomi; ekonomik yapılanma ve rekabet gücünü arttırmanın temeli olarak alınacak, özellikle az gelişmiş bölgelerde, yerel düzeyde uzmanlaşmayı sağlayacak şekilde insan kaynakları geliştirilecek, girişimcilik yaygınlaştırılacak ve sermaye birikimini hızlandıracak tedbirler alınacaktır.

b. Bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması ve bölgelerin rekabet gücü açısından farklılaştırılmış KOBİ politikaları için uygun yatırım ortamı oluşturulacaktır. Bu kapsamda finansman kaynaklarının genişletilmesi ve araçlarının çeşitlendirilmesine, pazara erişimin kolaylaştırılmasına, sürükleyici sektörler liderliğinde kümelenmelerin desteklenmesine özel önem

Page 130: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

120

verilecektir. Bu çerçevede, yerel kümelenmeleri güçlendirmeye yönelik olarak kümelenme içindeki aktörlerin işbirliğini arttırıcı mekanizmalar ile dünya piyasalarıyla entegrasyonunu sağlamaya yönelik mekanizmaların oluşumu özendirilecektir. Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı’nın, yerel kümelenmelerle ve bölgesel kalkınma girişimleriyle işbirliği ve koordinasyonu arttırılacaktır.

c. Öncelikle gelişme potansiyeli yüksek kentlerde olmak üzere; işletmeler ve üniversitelerin birlikte çalışmalarını sağlayacak ortamların oluşturulmasına, müşevvik yapısının bu doğrultuda yeniden yapılandırılmasına, yeni teknolojilere ve bilgiye erişimin kolaylaştırılmasına, teknolojik dönüşüm ve transfer sistemlerinin geliştirilmesine ve ticari nitelikli etkin bir bölgesel yenilikçilik altyapısının kurulmasına yönelik faaliyetler desteklenecektir. Bu doğrultuda, teknoparklar, yenilik aktarım merkezleri ve işletme kuluçkaları gibi araçlar ve girişimler desteklenecektir.

ç. Bölgesel yenilik sistemlerinin tanımlanması ve desteklenmesi sağlanacaktır. Bölgesel gelişmeyi desteklemek ve bölgelerin rekabet güçlerini arttırmak amacıyla özel sektör, üniversite ve kamu kuruluşları ile yerel dinamikleri kapsayan yenilik ekseninde faaliyet gösterecek işbirliği ağlarının desteklenmesi öngörülmektedir.

d. Yerel düzeyde yatırım ortamının iyileştirilmesi için OSB’ler cazibe merkezleri haline getirilecek ve yatırımcılar için tek durak ofis işlevini üstlenmeleri hedeflenecektir.

e. Yüksek öğretim kurumlarının yerel özelliklere uygun şekilde uzmanlaşmaları sağlanacaktır.

f. Kümelenme konusunda yerel ve merkezi düzeyde politika çerçevesini çizecek bir yönetişim modeli geliştirilecek ve kümelenme stratejisi hazırlanarak uygulama sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca, kümelenme ve değer zinciri analizleri gibi, rekabet gücünü ilgilendiren alanlarda yerel öncelikleri belirleyecek kapasite güçlendirilecektir.

280. Bölgesel kalkınma anlayışı, ulusal bazda tasarlanan ve yönetilen sanayi politikası ile sektörel politikaların yerel/bölgesel düzeydeki önceliklerinin

Page 131: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

121

belirlenmesini gerektirmektedir. Bunun için yerel kalkınma önceliklerinin ulusal düzeyde belirlenen sektörel politikalara entegre edilmesini sağlayacak aşağıdan yukarıya bir iletişim ve yönetişim mekanizması oluşturulacaktır.

Page 132: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

122

6.Sektörel Sanayi Politikası Alanları

281. Sanayi stratejisinin etkinliği, beşinci bölümdeki yatay politikalara bağlı olduğu kadar, muhtelif sektörlerde uygulanacak stratejilerin başarısına da bağlıdır. Önümüzdeki dönemde, sektörlerin rekabet gücünü kısıtlayan engellerin tespit edilerek bunlara yönelik politikaların uygulanması; yüksek teknolojili sektörlerde Türkiye’yi üretim üssü haline getirecek adımların atılması ve geleneksel sektörlerdeyse, daha yüksek katma değer sağlayacak bir yeniden yapılandırmanın gerçekleştirilmesi için sanayi politikasının sektörel boyutuna özel önem verilecektir.

282. AB’deki sektörel strateji yaklaşımları esas alınarak, bu bölümde sektörlerdeki rekabet gücü altı ana başlık altında incelenmekte ve kritik politikalar tespit edilmektedir. Bahse konu sektörel rekabet gücü analizleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının koordinasyonunda, Bakanlık Sektörel Teknik Komiteleri ve TOBB Sektör Meclisleri ile işbirliği halinde oluşturulan sektörel rekabet gücü raporları temel alınarak hazırlanmıştır.

a. Bilgi ve teknoloji başlığında şirketlerin genel olarak yenilik yapabilme kapasiteleri incelenmekte ve buna ilişkin olarak sektördeki Ar-Ge faaliyetleri, finansmana erişim, işgücünün becerileri ve fikri mülkiyet hakları konularındaki mevcut durum analiz edilerek, orta vadede yapılması gerekenler vurgulanmıştır.

b. Rekabet konusu temel olarak sektörün faaliyet gösterdiği yurtiçi pazarın rekabet koşullarını ve firma yapılarını esas alarak incelemekte ve temel olarak sektördeki rekabet ortamını etkileyebilecek birleşme, devralmalar ve rekabet ihlalleri varsa bunları belirtmektedir.

c. Yasal düzenlemeler başlığı altında idari yükler, teknik standartlar, sağlık ve güvenlik ile AB ile olan Gümrük Birliği’ne ilişkin olarak malların serbest dolaşımı konularında bugüne kadar hayata geçirilmiş düzenlemeler, sorunlu alanlar ve önümüzdeki dönemde atılacak adımlar ele alınmıştır.

ç. Çevre ve enerji başlığında iklim değişikliği, atıklar, yoğun enerji kullanımı ve enerji verimliliği konularına ilişkin mevcut ve orta vadede etkin olacak

Page 133: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

123

düzenlemelere sektörün uyumu ve uyum kapasitesi incelenmiş olup, bu konuda atılması gereken adımlar üzerinde durulmuştur.

d. Dış rekabet edebilirlik ve ticaret başlığında genel olarak sektörün bugüne kadarki ihracat performansı ortaya konulmuş, rekabet gücünü olumsuz etkileyen faktörler ve uluslararası alanda haksız rekabet yaratabilecek anti-damping ve ticaret engelleri konuları incelenmiştir.

e. İstihdam ve coğrafi boyut başlığında ise sektörün ülke ekonomisi içindeki önemi istihdam rakamları kullanılarak incelenmiş ve istihdam artışının önündeki engeller vurgulanmıştır. Bunlara ek olarak sektörde var olan kümelenmelere, coğrafi olarak istihdamın ve şirketlerin hangi alanlarda yoğunlaştığına bakılarak vurgu yapılmıştır.

283. Bu bölümdeki analiz çerçevesinin, 2009 yılı sonuna kadar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda ekonomide ağırlığı olan diğer tüm imalat sanayi sektörleri için de hazırlanması öngörülmektedir.

284. Önümüzdeki dönemde Türkiye’de sektörel politikaların geliştirilmesi sürecinin temel taşlarından biri sanayi faaliyetlerine yönelik güncel ve sağlıklı verilerin toplanması ve bunlara dayalı rekabet gücü analizlerinin gerçekleştirilmesi olacaktır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, Türkiye’de veri konusundaki eksiklikleri gidermek amacıyla, mal ve hizmet üretim faaliyetlerindeki verilerin bütünsel, sistematik ve birbiriyle uyumlu bir biçimde toplanması, güncellenmesi ve sunulması yoluyla hem kamudaki hem de piyasadaki yatırımcıların ve diğer kullanıcıların daha doğru karar vermelerine imkân tanıyan “Girişimci Bilgi Sistemi” kurulmuş olup, sistemin çıktılarından faydalanılmaya başlanmıştır. Söz konusu sistemin kurumsallaşması için yasal ve teknik altyapı çalışmaları devam etmekte olup, sistemin 2012 yılı sonuna kadar tam işler hale getirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yürütülmekte olan “Türkiye Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi”, Türkiye’deki kümelenmelerin coğrafi dağılımı ve rekabetçiliğine yönelik önemli bir veri kaynağının oluşmasını sağlayacak ve kümelenmeleri güçlendirmeye yönelik sektörel yaklaşımların benimsenmesi sürecini destekleyecektir.

285. Bu girişimlere kamu sektörü ve özel sektör arasında etkin işleyen diyalog mekanizmalarının sektörel bazda tesis edilmesi, sektörel politika tasarımına

Page 134: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

124

kritik bir katkı yapacaktır. Bu kapsamda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinatörlüğünde faaliyet gösteren Sektörel Teknik Komiteler, TOBB Sektör Meclisleri ve diğer sektörel diyalog mekanizmalarının yakın işbirliği, hem koordinasyonu geliştirecek hem de kamu-özel sektör arasındaki karşılıklı malumat akışını sağlayacaktır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde mevcut on adet Teknik Komiteye ilaveten son dönemde kurulan yeni dört komite (Metal Sanayi, Kimya, Toprak Ürünleri Sanayi, Orman Ürünleri, Kağıt ve Mobilya Sanayi) ile kurumsal diyalog mekanizması daha da güçlenecektir. Söz konusu diyalog mekanizmalarının, bölgesel bazda kurulması ve işler hale gelmesi, kümelenmelerin güçlendirilmesine yönelik politikaların da önemli bir parçası olacaktır.

286. 2008 Yılı Programı’nda yer alan sektörel sanayi politikasıyla bağlantılı bir dizi önceliğe, 2009 Yılı Programı’nda da yer verilmiş olup, bu öncelikli konuların 2011 ve müteakip yıllık programlarda da yer alması sağlanarak, yapılan sektörel rekabet gücü ve strateji çalışmalarına yenilerinin eklenmesi öngörülmektedir.

Otomotiv Sektörü

287. 2000’li yıllarda yüksek katma değer ile dünya pazarları için üretim anlayışını benimseyen Türkiye Otomotiv Sanayi bu süreçte kalite yönetimi, küresel rekabet, Ar-Ge ve teknoloji yönetimi, yüksek nitelikli insan kaynağı alanında oldukça önemli ilerleme kaydetmiştir. 2001 krizi sonrasında istihdamda, üretimde ve ihracatta önemli gelişme sağlanmıştır.

288. 2008 yılının son çeyreğinde etkisi sektörde hissedilen küresel kriz nedeniyle sektörde talep daralması yaşanmıştır. Dış talebin azalmasıyla krizi ağır bir şekilde yaşayan sektörde vergi indirimi uygulamasıyla iç pazarın hareketlenmesi sağlanmıştır.

289. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, özel sektör ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının katkılarıyla “Otomotiv Sanayi Strateji Belgesi” hazırlanmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında sektör için “rekabet gücünü artırmak ve dönüşümü yönetmek” ana hedef olarak belirlenmiştir. Bu ana hedef altında, otomotiv sanayinin mevcut durum ve SWOT analizinden yola çıkılarak geliştirilmiş olan sektörde teknolojik derinleşmenin sağlanması, üretimdeki katma değerin artırılması ve bölgemizin en rekabetçi üretim ve Ar-Ge merkezi olma spesifik hedefleri belirlenmiştir.

Page 135: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

125

290. Önümüzdeki dönemde sektörle ilgili vergi mevzuatının ve oranlarının AB ile uyumlu hale getirilmesi, proje ve Ar-Ge teşviklerine yönelik düzenlemelerin sektörün ihtiyaçlarına göre gözden geçirilmesi ile ikinci el araç ithalatı ve Ortak Gümrük Tarifesi gibi dış ticareti ilgilendiren konularda sektörün önünü açacak çözümlerin geliştirilmesi ana politikalar olarak benimsenmiştir.

Makine Sektörü

291. Türk makine endüstrisi 2001 yılından sonra hızlı bir büyüme ve dışa açılma sürecine girmiştir. Sektör, imalat sanayi ortalamasının üzerinde bir performans sergilemiş ve ayrıca ithal ürünlerin yurt içi piyasada yarattığı baskının da etkisiyle dış pazarlara yönelmiştir. Bunun sonucu olarak özellikle düşük teknolojili ürünlerde önemli ihracat başarıları elde edilmiştir. 2008 yılında hissedilen küresel kriz ile birlikte sanayinin genelinde yatırımların durması makine sektörünü derin bir şekilde etkilemiştir.

292. Küresel krizden ağır bir şekilde etkilenen sektörün kısa dönemde krizden olabildiğince az etkilenmesi sağlanmalı ve kriz sonrasında dışa açılma sürecinin sürdürülmesine odaklanılması ile uzun dönemde rekabet gücünün arttırılmasına; orta vadedeyse, orta ve yüksek teknolojili makine üretimine yönelinmesine bağlıdır. Sektör bu çerçevede, özgün tasarım ve yenilikçilik yeteneğini geliştiren, kaliteli ve katma değeri yüksek yatırım malı imal eden, kurumsallaşmış firmalar ile makine imalat sektörünün dünyanın ilk on beş ülkesi arasında yer alan bir konuma dünya makine imalat sektöründe iyi bir konumda bulunmayı hedeflemektedir.

293. Bu hedefe ulaşmak için, önümüzdeki dönemde sektör için tasarım potansiyelinin artırılması, finansman maliyetlerini düşürücü modeller geliştirilmesi, ortak tedarik sisteminin oluşturulması, yönetim danışmanlık hizmetlerinin ve profesyonel yönetim anlayışının yaygınlaştırılması, pazar araştırması ve ortak satış sonrası hizmetlerin geliştirilmesi, pazarlama danışmanlığı hizmetlerinin desteklenmesi, makine ihracatı içinde komşu ülkeler, Türk Cumhuriyetleri ve Kuzey Afrika ülkeleri gibi potansiyel pazarların payının arttırılması ve firmanın mali yapısına zarar vermeden yurt dışına çok taksitli satış yapabilmelerine imkân sağlayacak finansman sistemlerinin geliştirilmesi, uygulama ve meslek eğitiminin desteklenmesi, markalaşmanın, kalite ve belgelendirme hizmetlerinin yaygınlaştırılması, Ar-Ge kaynaklarını artırmak ve yaygınlaştırmak ve bu amaç

Page 136: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

126

çerçevesinde teknoloji havzalarının kurulmasına yönelik politikalar uygulanacaktır.

Beyaz Eşya Sektörü 30

294. AB pazarında giderek yükselen bir pazar payına sahip önemli bir oyuncu olmayı ve uzun dönemde bu performansını geliştirerek devam ettirmeyi hedefleyen sektörün uzun vadeli hedefi, kaliteli, beklentileri fazlası ile sağlayan ve rekabet edebilir ürünler ve hizmetler sunmak ve AB’de liderlik konumuna yükselmektir.

295. Bu hedeflere yönelik olarak sektör öncelikle rekabet gücünü arttırmak için ürün kalitesinin daha da arttırılmasını benimsemiş ve kaliteli ürünler üretmek için kalite programlarını ve tüm bakım programlarını uygulamayı ve Ar-Ge teknikleri ile yeni ürünler tasarlamayı hedeflemiştir. Ayrıca üretim maliyetlerini azaltmak amacıyla finansman maliyetlerini düşürücü modeller geliştirilmesi hedeflenmektedir. İhracatı daha da arttırmak için ise pazar araştırmalarının geliştirilmesi, marka üzerine yatırımların arttırılması ve yurt dışı fuarlara katılarak marka ve ürünlerimizin tanıtımının yapılması planlanmaktadır. Son olarak ise yeni yatırımlar yaparak Ar-Ge çalışmalarının gerektirdiği teknolojileri uygulayacak yöntemlerin takip edilmesi ve enerji sarfiyatı düşük ve düşük maliyetli ürünler tasarlanması hedeflenmektedir.

296. Küresel krizin etkisiyle, rekabetçi bir yapıya sahip olan beyaz eşya sektörüne yönelik talep, tüketici harcamalarının kısılmasıyla ciddi bir şekilde azalmıştır. Sektörün bu bölümde belirtilen hedeflere ulaşabilmesi için gereken tedbirlerin alınarak iç piyasanın canlı tutulması ile kriz sonrasında büyüme trendine girmesi beklenmektedir. Küresel krizden ağır bir şekilde etkilenen sektöre yönelik olarak yapılan vergi indirimleri iç piyasanın canlanmasını sağlamıştır.

Elektronik Sektörü

297. Elektronik sektörü, bilgi teknolojilerine kaynak teşkil eden, yüksek katma değerli bir ekonomik aktivite olması açısından oldukça önemli bir sektördür. Türkiye’deki elektronik sektörünün AB pazarlarına olan yakınlığı, dinamik iç pazarı, dünya standartlarına ulaşabilmiş kalite kavramı ve yeni teknolojilere kolay bir şekilde adapte olabilmesi, sektörün ana hedefi olan dünya pazarlarında

30 Beyaz eşya sektörü, NACE sınıflandırmasında, Makine Sektörünün alt sektörü olarak değerlendirilmektedir.

Page 137: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

127

kalite ve fiyat açısından rekabet gücünü yükseltebilmesi açısından önemli avantajlardır. Ancak, finansmana erişim, Ar-Ge harcamaları, kaliteli insan kaynağına erişim, markalaşma, yasal altyapıdaki eksiklikler ve kurumsallaşma gibi konular sektörün bu hedefinin önünde engel teşkil etmektedir.

298. Hızla değişen teknolojilere ayak uydurabilmek, Türkiye’deki elektronik sektörünün rekabet gücünü koruması ve artırabilmesi için en temel unsurdur. Sektörün yeni teknolojilere adaptasyon ve uygulama alanlarının genişletilmesi için çalışmaların yoğunlaştırılması, yeni malzemelerin geliştirilmesi, iç ve dış pazarlardaki tüketicinin artan kalite talebine yönelik ürünlerin geliştirilmesi, sektörü etkileyen kurumsal ve mali altyapının yeniden gözden geçirilmesi, Türkiye’de daha yükse katma değerli bir elektronik sektöre ulaşılabilmesi amacıyla uygulanması planlanan politikalar arasında öne çıkanlarıdır.

299. Bununla beraber, 2008 yılında küresel finansal krizin etkileri sektör üzerinde hissedilmiş, krizin etkilerinin azaltılmasını teminen vergisel tedbirler alınmıştır.

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

300. Türkiye’de toplam üretim, istihdam ve ihracat içerisinde son derece önemli bir paya sahip olan tekstil ve hazır giyim sektörü, dünyada en fazla tekstil ürünleri ihraç eden ülkeler arasında yedinci, hazır giyim ihraç eden ülkeler sıralamasında dördüncü olarak yer almaktadır.31.2008 yılında sektör, dünya ihracatının yüzde 3,63’ünü gerçekleştirmiştir. Sektörün en önemli ihracat partnerleri AB üyesi ülkelerdir.32

301. Bu sektörde faaliyet gösteren şirketler genellikle küçük ölçeklidir ve sektör genelinde kayıt dışılığın yaygın olması önemli bir büyüme kısıtıdır. Tekstil işletmeleri İstanbul, Bursa ve Denizli’de yoğunlaşmış iken, hazır giyim işletmeleri ağırlıklı olarak İstanbul’da faaliyet göstermektedir. Çin’in küresel ekonomiye entegrasyonu, diğer birçok sektörü olduğu gibi tekstil ve hazır giyim sektörünün performansını doğrudan etkilemektedir. 2005 yılı başında tekstil ve hazır giyim ticaretinde uygulanmakta olan kotaların sona ermesi ile birlikte uluslararası pazarlarda kıyasıya rekabetin yaşandığı yeni bir dönem başlamıştır. Bu dönem tekstil sektörü üzerinde önemli sonuçlar doğurmuştur. Yeni kotasız döneme geçiş aniden yaşanan bir süreç olmamıştır. AB, ABD gibi gelişmiş ülkelerin kendi

31 Dünya Ticaret Örgütü 2009 yıllığı. 32 Dünya Ticaret Örgütü 2009 yıllığı.

Page 138: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

128

tekstil sanayilerini korumak ve gelişme yolundaki ülkelere eşit, adil ticaret imkanı vermek üzere uyguladıkları kotaları düzenleyen anlaşmalar yerini, 1 Ocak 1995 tarihinde yürürlüğe giren Dünya Ticaret Örgütü Anlaşması kapsamında bulunan Tekstil ve Giyim Anlaşmasına bırakmıştır. On yıllık bir süreç içerisinde miktar kısıtlamalarının kademeli olarak tamamen kaldırılmasını öngören Anlaşma hükümleri uyarınca, kota uygulayan ülkeler ilk üç aşamada tekstil ve ürünlerinin %51’ini serbestleştirmişlerdir. Son aşama olan 2005 yılı başında ise kotaya tabi bakiye %49 oranındaki ürünler DTÖ kurallarına entegre edilmek suretiyle bu ürünlerde de serbest ticaret düzenine geçilmiştir. Gelişmiş ülkelerin dünya tekstil ve konfeksiyon ticaretinin ağırlığını oluşturan ürünleri son aşama entegrasyon sürecine bırakmaları nedeniyle, asıl serbest ticaret dönemi 1 Ocak 2005 tarihinde başlamış bulunmaktadır. Ülkemiz, 1996 yılında Avrupa Birliği ile gerçekleştirdiği Gümrük Birliği nedeniyle, bu tarih itibariyle Avrupa Birliği pazarına kotasız ihracat yapma imkanını elde etmiştir. Ayrıca, Avrupa Birliği’nin Ortak Ticaret Politikasına uyum yükümlülüğümüz çerçevesinde Avrupa Birliği ile üçüncü ülkeler arasındaki Tekstil Kısıtlama Anlaşmaları ülkemizce üstlenilmiş ve bu ülkelerden yapılan tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında başlatılan kota uygulaması 2005 yılına kadar sürdürülmüştür.ABD ile AB arasındaki tekstil ve konfeksiyon ticaretinde karşılıklı olarak kota uygulanmazken, Avrupa Birliği ile gerçekleştirilen Gümrük Birliği’ne rağmen ülkemizin ABD’ne yönelik tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatında kota uygulaması 2005 yılına kadar devam etmiştir. 2005 yılına kadar dünya tekstil ve konfeksiyon ticaretinde gerek kota uygulayan, gerekse kota uygulanan bir ülke olarak, 2005 sonrası yeni ticaret düzeninde ülkemizin konumu; 1996 yılından itibaren kotasız ve gümrük vergisiz ihracat yaptığımız ve ülkemiz tekstil ve konfeksiyon ihracatının %65’inin gerçekleştirildiği AB pazarı ve yüksek gümrük vergilerine karşın söz konusu ürünler ihracatımızın %8’ inin gerçekleştirildiği ABD pazarındaki gelişmelerle yakından ilgilidir. 2008 yılı sonunda, ABD ve AB tarafından Çin mallarına uygulanan kotaların kaldırılmasının yeni iktisadi iklime uyum göstermekte zorlanan sektörün yaşamakta olduğu sıkıntıları arttırması beklenmektedir. Ayrıca, AB’nin Hindistan, Güney Kore gibi sektörün tedarikçisi konumunda bulunan ülkelerle STA yapma kararı, tercihli menşe kurallarının üçüncü ülke menşeli ürünlere avantaj yaratacak şekilde basitleştirilmesi çalışmalarını başlatması, ticari korunma araçlarının esnetilmesi gibi girişimleri sektörün rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Artan hammadde fiyatları, değerlenme eğilimde olan Türk Lirası, yüksek vergi oranları, yüksek işgücü maliyetleri gibi

Page 139: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

129

unsurlar sektörün rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Çevre dostu üretimi destekleyen, Ar-Ge, Üretim Geliştirme (Ür-Ge) ve yenilikçilik yeteneklerini geliştiren, modernizasyon ve yenileme sağlayan yatırımların teşvik edilmesi sektör tarafından talep edilmektedir.

302. Türkiye’de bu sektörde çalışacak eleman yetiştiren çok sayıda üniversite ve meslek okulu bulunmaktadır. Bu okullardan mezun olan kişi sayısı sektörün yıllık ilave eleman ihtiyacının üzerindedir. Buna ek olarak, sektör genelinde, işgücünün beceri düzeyindeki düşüklük rekabet gücü artışının önünde büyük bir problem olarak dile getirilmektedir. Ar-Ge ve Ür-Ge kapasitesi açısından bakıldığında sektörde bu gibi faaliyetlerin yaygın olmadığını söylemek mümkündür.

303. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan “Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deri Ürünleri Sektörlerine Yönelik Strateji Belgesi” sektördeki yeniden yapılanma süreci için kritik önemdedir. Strateji kapsamında, sektördeki emek yoğun faaliyetlerinin, Türkiye’nin batısındaki alanlardan daha az gelişmiş doğu illerine taşınmasının teşvik edilmesi öngörülmektedir. Öte yandan, İstanbul ve İzmir’in Türkiye genelindeki tekstil-hazır giyim kümelenmesi için tasarım, moda ve finansman merkezi olması öngörülmektedir.

Gıda Sektörü

304. Türkiye için stratejik öneme sahip olan gıda ve içecek imalatı, sanayi alt sektörleri arasında en büyüklerden biridir. Sektörün tarımsal üretimin yapıldığı bölge ile entegre olma kapasitesine sahip olması birçok bölgede üretim yapabilme ve yüksek istihdam yaratma kapasitesini beraberinde getirmektedir. Bu da bölgesel eşitsizliklerin azaltılmasındaki rolü ve işsizliği azaltıcı etkileri nedeniyle sektörün önemini arttırmaktadır.

305. Yoğun olarak iç piyasaya yönelik üretim yapmasına karşın küresel kriz öncesi son dönemde ihracatını da önemli düzeyde arttırmayı başaran gıda sektörünün rekabet gücünün arttırılması için bir dizi politikanın uygulanması önem kazanmaktadır. Özellikle araştırma kuruluşları ile sanayi arasındaki işbirliğini arttırarak sektördeki firmaların yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesi, sektörde gıda güvenliğini arttıracak etkin denetimin sağlanması ve tarım-gıda işletmelerinin modernizasyonuna ve işletmelerin hijyen koşullarının iyileştirilmesine yönelik planlar hazırlanması, kayıt dışılığın azaltılması ve

Page 140: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

130

özellikle temel hammadde kaynağının geldiği tarımsal ürün üretim süreci ile sektörün entegrasyonunun geliştirilmesi, sektörün dış piyasalarda etkin bir şekilde rekabet edebilmesi için maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla tarımsal destek politikalarında değişiklik yapılması sektör için öncelikli politikalar olarak belirlenmiştir.

306. Ulaştırma altyapısının iyileştirilmesi sektörün bölgeler arasında homojen dağılımını da destekleyecektir. Ayrıca, sektöre yönelik depolama, soğuk depolama, ambalajlama hizmetlerinin yeterli olmayışı ve bütünleşik bir yapı arz etmeyişi sektörün ürünlerinin güvenli olarak tüketiciye güvenli, kaliteli ve uygun maliyetli olarak ulaştırılmasının önünde önemli bir engeldir. Bu nedenle, tarım ve gıda sanayi ürünlerinde soğuk zincir alt yapısının güçlendirilmesine ihtiyaç vardır.

307. Bitkisel ve hayvansal üretimde, sebze ve meyve üretiminde yaygın, planlı ve anlaşmaya dayalı bir üretimin olmaması nedeniyle, sanayiye yeterli, kaliteli ve düzenli hammadde akışı olmamaktadır. Ülkemizin artan nüfusu ve gıda fiyatlarında artışın enflasyon üzerine olumsuz etkileri de dikkate alındığında, hammadde önümüzdeki yıllarda en önemli sorunumuz haline gelecektir. Bu nedenle; dünyada hızla yayılan sözleşmeli yetiştiricilik gibi çiftçilerin, kooperatiflerin ve birliklerin sanayici ile bağlantı kurmasını sağlayacak, sanayi ile tarımı karşılıklı menfaat amacıyla bir araya getiren çalışma ve uygulamalara gerek vardır.

308. İhracat potansiyeli bulunan geleneksel ürünleri, coğrafi işaretleme ve markalaşma yoluyla dünya pazarlarına satışının desteklenmesine yönelik çalışmalarda bulunmalıdır. Özellikle de üzüm, fındık, kayısı, incir, zeytin gibi potansiyeli büyük, geleneksel ve dış satım şansı yüksek ürünlerden katma değeri yüksek, işlenmiş yeni ürünlerin üretimi teşvik edilmeli ve bu ürünlerde markalaşma hedeflenmelidir.

309. Dünya gıda pazarı, tüketici memnuniyeti ve tatmini üzerine oturtulmuştur. Nihai tüketicilerin istek ve arzuları kültürel, bölgesel ve gelişmişlik seviyelerine göre farklılıklar göstermektedir. Bu arzu ve isteklerin tespit edilip tatminine yönelik ürünlerin üretilmesi sürekli bir araştırmayı ve gelişmeyi zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle dünya piyasalarında var olma mücadelesi veren gıda firmalarının Ar-Ge faaliyetlerinde bulunmaları özendirilmeli ve desteklenmelidir.

Page 141: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

131

310. Ülkemiz genelinde tarımsal işletmeler miras hukuku nedeniyle küçük ve çok parçalı yapıdadır. İşletmeler aile işletmesi özelliğindedir. Bu işletmelerde yer alan araziler, amaç dışı ve yanlış kullanımlar sonucu her geçen gün azalmaktadır. Tarımsal işletmelerin verimsizliğine neden olacak biçimde parçalanmalarının ve küçülmelerinin önlenmesi, işletmelerin verimli biçimde işletilmesini ve korunmasını sağlayan önlemlerin alınması üretim artışı ve gelişmeyi tetikleyecektir. Böylece, gıda sanayiine yeterli miktarda ve kalitede ürün akışının sağlanmasında yaşanabilecek kısıtlar da azaltılacaktır.

Demir Çelik Sektörü

311. Türkiye’de demir-çelik sektörü artan üretim kapasitesi, ihracat potansiyeli ve diğer sektörlere sağladığı girdiler ile imalat sanayinin genel performansı için kritik bir öneme sahiptir. 2008 yılında 26,8 milyon ton ham çelik üreten Türkiye, toplam demir-çelik üretiminde dünyada onbirinci, Avrupa’da ise üçüncü sırada yer almaktadır. Sektör Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı sektörler arasında üçüncü sırada yer almasıyla da önem arz etmektedir.

312. Türkiye uzun ürünlerde net ihracatçı, yassı ürün ve vasıflı çelik ürünlerinde ise net ithalatçı konumundadır. Sektör yakın rakipleriyle karşılaştırıldığında, sektörün işgücü maliyeti açısından avantaja sahip olduğu, ancak enerji ve girdi maliyetleri açısından yeterince iyi bir durumda olmadığı görülmektedir. Sektördeki dinamik firma yapısı ve deneyimli yönetici ve çalışan personel sektörün rekabet gücünü artıran faktörler olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye-AKÇT Serbest Ticaret Anlaşması uyarınca hazırlanmış olan Ulusal Yeniden Yapılandırma Programı (UYYP) çalışmaları tamamlanmak üzeredir.

Page 142: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

132

7. Uygulama, İzleme ve Koordinasyon Mekanizması

313. Türkiye için sanayi stratejisi açısından belirlenen hedeflere ulaşabilme imkanı, doğru politikaların tasarlanmış ve karara bağlanmış olması kadar, uygulama ve izleme süreçlerinin etkinliğine de bağlı olacaktır. Bu açıdan, sanayi stratejisi tasarımının içsel tutarlılığının sağlanması ve korunmasının yanı sıra, uygulama kapsamındaki düzenleme ve tedbirlerin etkinliğini sürekli olarak izleyen, değişiklik gereksinimlerini zamanında saptayıp düzeltmeler önerebilen bir mekanizmanın işlerlik kazanması da zorunludur.

314. Türkiye’de, özellikle kamu kurumları arasındaki koordinasyon eksikliği ve sanayi sektörüne ilişkin yeterli veri olmaması, kamudaki karar alma ve uygulama süreçlerinin etkinliğini düşürmektedir. Bu bağlamda, sanayi stratejisinin uygulanmasından sorumlu kurum ve kuruluşların bu görevlerini yerine getirebilmeleri için, görev ve yetkileri ile teşkilat yapıları ve kaynakları arasında uyum sağlanması zorunlu görünmektedir.

315. Teknolojilerin ve piyasaların hızla geliştiği, ekonominin önceki yıllara oranla çok daha dinamik bir hal aldığı, dünyanın diğer ucundaki bir ülkenin piyasasındaki bir aksaklığın ülkemizdeki piyasaları da anında etkileme riski taşıdığı dikkate alındığında, sanayi stratejisinin bu tür öngörülemeyen gelişmelere cevap verecek şekilde belirli aralıklarla değerlendirilmesi son derece önemlidir. Bu bağlamda, stratejinin uygulanması ve izlenmesi amacıyla, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında toplanacak, gerektiğinde işveren ve işçi temsilcilerinin katılımını da içerecek şekilde ilgili tüm paydaşların katılımıyla bir “İzleme ve Yönlendirme Komitesi” kurulacaktır.

316. Sanayi stratejisinin etkinliğinin sağlanabilmesi için kamu ve özel sektör işbirliğinin üst düzeyde kurulması önemlidir. Bununla birlikte, Sanayi Stratejisinin ülkemizde etkin bir şekilde uygulanması ve katma değer oluşturabilmesi için, kamu-özel sektör işbirliğinin yanı sıra kamu kurumları arasındaki işbirliğinin ve koordinasyonun sağlanması da büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda öncelikle, sanayi stratejisi kapsamında belirlenmiş hedef ve amaçların gerçekleştirilebilmesi için, sanayi stratejisinin yatay alanlarında faaliyet gösterecek “Girişimler” başlatılacaktır. Söz konusu “Girişimler”, “İzleme ve Yönlendirme Komitesi”ne bağlı olarak çalışacak olup, kamunun eşgüdüm halinde çalışabilmesini sağlayacaktır.

Page 143: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

133

317. Sanayi stratejisi çerçevesinde, kamu kurumları arasında ortak bir çalışma ve istişare imkânı sağlayacak olan Girişimlere, ilgili kamu kurumlarının uzman düzeyinde katılımı sağlanacaktır. Böylece söz konusu Girişimler, ülkemizde var olan kurumlar arası koordinasyon probleminin çözümüne de katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda, gerek duyulması halinde Girişimlerin çalışma ve toplantılarına özel sektör temsilcilerinin de katılımı sağlanacaktır.

318. Girişimler, öncelikli olarak, ilgili kamu kurumlarının sanayi stratejisi kapsamında yürüttükleri faaliyetler arasındaki tamamlayıcılığın sağlanmasında aracı olma işlevini görecektir. Aynı zamanda, eylemlerin durumlarının tespitinin, izlenmesinin ve strateji metninin değerlendirilmesinin sağlanması açısından da kritik bir öneme sahip olacaktır. Böylece, sanayi stratejilerinin doğası gereği, farklı aktörler arasında gerçekleştirilmesi gereken koordinasyon sağlanarak, politika sahiplenmesinde karşılaşılan sıkıntılar aşılmış ve mevcut stratejinin proaktif bir takip mekanizması ile işlerliliği ve devamlılığı temin edilmiş olacaktır. Temelde, Girişimler kamu kurumları arasında kurulan çalışma gruplarının, yukarıda belirtilen hedefler doğrultusunda sanayi stratejisi kapsamında çalışmalar yapan sürekli yapılar niteliğinde oluşturulacaktır.

319. “İzleme ve Yönlendirme Komitesi” ile “Girişimler”in tüm sekretarya faaliyetleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecektir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, stratejinin izlenmesi ve değerlendirilmesinde her türlü sekretarya görevini yürütecektir.

320. Strateji belgesindeki eylemlere ilişkin durum değerlendirmesi yapmak üzere, altı aylık aralıklarla bir izleme/değerlendirme raporu hazırlanacaktır. Hazırlanan bu raporlar, İzleme ve Yönlendirme Komitesine sunulacaktır. Hedeflerin ve eylemlerin izlenmesi ve değerlendirilmesi sürecinde “Girişimci Bilgi Sistemi“ çıktılarından da faydalanılacaktır.

321. Sanayi stratejisi kapsamında faaliyet gösterecek girişimlerin çalışmalarını değerlendirecek olan İzleme ve Yönlendirme Komitesi stratejiye ilişkin uygulama ve izleme mercii olarak görev yapacaktır. Ancak, İzleme ve Yönlendirme Komitesinin bahsedilen görevini sistematik bir şekilde yerine getirebilmesi konusunda girişimler büyük öneme sahip olacaktır. Girişimlerde alınan kararlar ve yapılan çalışmalar tavsiye niteliğinde olup, Girişimlerden elde edilecek çıktılar, İzleme ve Yönlendirme Komitesi tarafından değerlendirilecektir. Bu

Page 144: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

134

değerlendirmeler doğrultusunda gerekli hallerde Komite tarafından girişimlere geri besleme sağlanacaktır.

322. Tüm bu çalışmalar kapsamında, İzleme ve Yönlendirme Komitesi, özel sektör ile kamu kesimi arasında kurulan çeşitli diyalog mekanizmaları ile işbirliği halinde olacaktır. Gerekli hallerde, özel sektör ile kamu sektörünün işbirliği içerisinde olduğu çeşitli platformların gündeminde yer alan konular, İzleme ve Yönlendirme Komitesi’ne ve/veya girişimlere taşınabilecektir. Bu çerçevede, sanayi stratejisine ilişkin tüm konular İzleme ve Yönlendirme Komitesinde görüşülecektir.

323. Her 6 ayda bir kamu ve özel sektörce İzleme ve Yönlendirme Komitesi’nde değerlendirilen konular gerektiğinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca EKK’ya taşınarak, karar alıcı siyasi iradenin bilgilendirilmesi ve harekete geçirilmesi sağlanacaktır. Bu boyutuyla, sanayi stratejisinin uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda, özel sektör ile işbirliği halinde gerçekleştirilmiş olacaktır.

324. Sanayi stratejisinin uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi kapsamında kurulacak olan Sekretarya, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı başkanlığında ve konu ile ilgili faaliyetleri fiilen yürüten Sanayi ve Ticaret Bakanlığı personelinden oluşacaktır.

325. İzleme ve Yönlendirme Komitesi en geç altı ayda bir, girişim toplantıları ise en geç üç ayda bir gerçekleştirilecektir.

326. Bu bağlamda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nda politika değerlendirme, düzenleyici etki analizleri yapma, analiz sonuçlarını uygulamaya aktarma, uygulama aşamalarını izleme, raporlama ve hata giderme gibi olağan çalışma mekanizmalarının önünde – başta insan kaynağı olmak üzere – bulunan kısıtları gidermek üzere kurumsal kapasite geliştirilecektir.

135

Page 145: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

13

5

EK 1

. Eyl

em P

lanı

E

ylem

N

o P

oliti

ka

Ala

nı/Ö

ncel

ik

Eyl

em A

Sor

umlu

K

urul

İşbi

rliği

Yap

ılaca

k K

urul

uşla

r P

erfo

rman

s G

öste

rges

i S

üre

Yap

ılaca

k İş

lem

ve

Açı

klam

a 1

1.1.

Yat

ırım

ve

İş

Orta

mın

ın

İyile

ştiri

lmes

i

Sana

yi s

ektö

ründ

e gi

rişim

ciliğ

in

yayg

ınla

ştırı

lmas

ına

yöne

lik e

ğitim

ler v

erile

cek

ve d

este

kler

sa

ğlan

acak

tır.

KOSG

EB

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

, Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı, T

OBB

, TE

SK

Giri

şim

cilik

kül

türü

nün

geliş

tirilm

esi i

çin

gerç

ekle

ştiri

len/

katıl

ım s

ağla

nan

bilg

ilend

irme

ve ta

nıtım

et

kinl

ikle

ri sa

yısı

(her

yıl

için

en

az 2

0)

Giri

şim

cile

re s

ağla

nan

dest

ek

sayı

sı v

e de

stek

tuta

rı (h

er y

ıl bi

r ön

ceki

yıla

gör

e ar

taca

ktır)

Kuru

lan

İŞG

EM s

ayıs

ı (he

r yıl

için

en

az 3

)

2011-2013

Öze

llikl

e im

alat

san

ayi

alan

ında

faa

liyet

ster

en K

OBİ

gi

rişm

cile

rinin

de

stek

lene

rek

giriş

imci

lik

kültü

rünü

n ya

ygın

laşt

ırılm

ası

amaç

lanm

akta

dır.

2 1.

1. Y

atırı

m v

e İş

O

rtam

ının

İy

ileşt

irilm

esi

Türk

Tic

aret

Kan

unu

Tasa

rısı y

asal

aştır

ılaca

k ve

son

rası

nda

ikin

cil

mev

zuat

çık

arıla

cakt

ır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Adal

et B

akan

lığı,

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, SP

K,

Üni

vers

itele

r, TU

RM

OB,

TO

BB, T

BB

Türk

Tic

aret

Kan

unu

doğr

ultu

sund

a ik

inci

l mev

zuat

ın

(3 a

det t

üzük

, 9 a

det y

önet

mel

ik

ve 9

ade

t teb

liğ) t

amam

lanm

ası

2012

Türk

Tic

aret

Kan

unu'

nun

yasa

laşt

ırılm

asıy

la

firm

alar

ın y

atırı

m v

e iş

or

tam

ında

iyile

ştirm

eler

sa

ğlan

acak

tır.

3 1.

1. Y

atırı

m v

e İş

O

rtam

ının

İy

ileşt

irilm

esi

Kam

u ku

rum

/kur

uluş

ların

ın

sana

yi a

lanı

nda

yürü

ttükl

eri h

izm

et v

e gö

revl

erin

ele

ktro

nik

orta

mda

ger

çekl

eştir

ilmes

i ve

işle

mle

rin

sade

leşt

irilm

esi y

oluy

la

büro

krat

ik y

ükün

az

altıl

mas

ı sağ

lana

cakt

ır.

Mal

iye

Baka

nlığ

ı Sa

nayi

ve

Tica

ret

Baka

nlığ

ı , D

ış T

icar

et

Müs

teşa

rlığı

ve

İlgili

Diğ

er B

akan

lıkla

r

Sana

yi s

ektö

ründ

e fa

aliy

et

göst

eren

firm

alar

a yö

nelik

el

ektro

nik

orta

ma

akta

rılan

hi

zmet

say

ısı

Büro

krat

ik iş

lem

lerin

az

altıl

mas

ına

yöne

lik ç

ıkar

ılan

mev

zuat

say

ısı

Yeni

lene

n be

yann

ame,

form

sa

yısı

2011-2014

Mev

zuat

ta v

e uy

gula

mad

a m

eyda

na

gele

n de

ğişi

kler

çe

rçev

esin

de

mük

elle

flerin

ver

gi il

e ilg

ili iş

lem

lerd

e ku

lland

ığı h

er

türlü

bey

anna

me,

bild

irim

ve

fonl

ar y

enid

en g

özde

n ge

çiril

ecek

tir.

135

Page 146: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

13

6

4 1.

1. Y

atırı

m v

e İş

O

rtam

ının

İy

ileşt

irilm

esi

Şirk

et k

urul

uşu

ve iş

yeri

açm

a iş

lem

leri

kola

ylaş

tırıla

cakt

ır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Adal

et B

akan

lığı,

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, SP

K, S

osya

l G

üven

lik K

urum

u,

Üni

vers

itele

r, Ka

lkın

ma

Ajan

slar

ı, Ya

tırım

Des

tek

Ofis

leri

Sigo

rtalı

sayı

sınd

a ve

prim

ta

hsila

t ora

nlar

ında

ki a

rtış

2011-2014

Şirk

et k

urul

uşu

ve iş

yeri

açm

a iş

lem

lerin

in

kola

ylaş

tırılm

asın

a, il

gili

pros

edür

lerin

ba

sitle

ştiri

lmes

ine,

rokr

atik

işle

mle

rin

azal

tılm

asın

a, m

aliy

etle

rin

düşü

rülm

esin

e, iş

lem

lerin

in

tern

et o

rtam

ında

zlan

dırıl

mas

ına

ve

mün

fesi

h şi

rket

lerin

ta

sfiy

esin

in

kola

ylaş

tırılm

asın

a yö

nelik

ola

rak

mev

zuat

ın

geliş

tirilm

esi v

e di

ğer

tedb

irler

in a

lınm

ası

sağl

anac

aktır

. 5

1.1.

Yat

ırım

ve

İş

Orta

mın

ın

İyile

ştiri

lmes

i

Kalit

eli v

e gü

venl

i ürü

n ar

z ve

tale

bi iç

in te

knik

m

evzu

atın

AB

ile

uyum

laşt

ırılm

ası v

e ith

alat

da

hil g

erek

li de

netim

si

stem

lerin

in k

urul

mas

ı sa

ğlan

acak

tır.

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

Sağl

ık

Baka

nlığ

ı, Ç

alış

ma

ve

Sosy

al G

üven

lik

Baka

nlığ

ı, Ba

yınd

ırlık

ve

İska

n Ba

kanl

ığı,

G

ümrü

k M

üste

şarlı

ğı,

Den

izci

lik M

üste

şarlı

ğı,

Bilg

i Tek

nolo

jiler

i ve

İletiş

im K

urum

u, T

SE,

TÜR

KAK,

Üni

vers

itele

r, ST

K'la

r, U

ygun

luk

Değ

erle

ndirm

e Ku

rulu

şlar

ı

Sem

iner

-Top

lant

ı say

ısı/y

ıl (2

011-

2014

dön

emin

de y

ılda

5)

Se

min

er-T

opla

ntı y

apıla

n pa

ydaş

say

ısı/y

ıl (2

014'

de h

edef

90

); M

evzu

at/K

onse

y Tü

züğü

’nün

yür

ürlü

ğe

konu

lmas

ı ora

nı; y

asan

ın

günc

elle

nmes

i ve

sevk

lem

lerin

in ta

mam

lanm

a or

anı,

Türk

iye'

de k

alite

alty

apıs

ının

ge

liştir

ilmes

i pro

jesi

ge

rçek

leşm

e or

anı

2011-2014

Kalit

eli v

e gü

venl

i ürü

n ar

z ve

tale

bi iç

in te

knik

m

evzu

at u

ygul

amal

arın

ın

taki

p ed

ilere

k ilg

ili çe

vrel

erin

bu

konu

lard

a gü

ncel

ola

rak

bilg

ilend

irilm

esi;

AB’n

in

üçün

cü ü

lkel

erde

n ith

alat

ta ü

rün

güve

nliğ

i de

netim

leri

sist

emin

in

uyum

laşt

ırılm

ası;

ürün

venl

iğin

e da

ir çe

rçev

e m

evzu

atım

ızın

AB’

deki

ge

lişm

eler

e pa

rale

l hal

e ge

tirm

esi v

e gü

venl

i ürü

n ar

zını

sağ

laya

cak

proj

eler

ge

liştir

mes

i sağ

lana

cakt

ır.

6 1.

1. Y

atırı

m v

e İş

O

rtam

ının

İy

ileşt

irilm

esi

Kam

u ku

rum

ve

kuru

luşl

arı t

araf

ında

n ya

pıla

n dü

zenl

emel

erin

, re

kabe

t koş

ulla

rı üz

erin

deki

ola

sı e

tkile

rinin

an

aliz

ine

yöne

lik b

ir kı

lavu

z ha

zırla

naca

ktır.

Rek

abet

Ku

rum

u Ba

şbak

anlık

lavu

zun

hazı

rlanm

ası

2011-2014

Haz

ırlan

acak

kıla

vuz

ile

kam

u ku

rum

ve

kuru

luşl

arı t

araf

ında

n ge

rçek

leşt

irile

n dü

zenl

emel

erin

rek

abet

ko

şulla

rı aç

ısın

dan

değe

rlend

irilm

esi

amaç

lanm

akta

dır.

136

Page 147: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

13

7

7 1.

1. Y

atırı

m v

e İş

O

rtam

ının

İy

ileşt

irilm

esi

Çev

rimiç

i Şirk

et İş

lem

leri

proj

esi

gerç

ekle

ştiri

lece

ktir.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı (G

elir

İdar

esi B

şk.),

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı, G

ümrü

k M

üste

şarlı

ğı S

osya

l G

üven

lik K

urum

u,

KOSG

EB, T

ÜR

KSAT

, TO

BB

Çev

rimiç

i şirk

et iş

lem

lerin

in

2011

yılı

nda

uygu

lanm

aya

başl

anm

ası

Kaps

am g

eniş

letm

esi

çalış

mal

arın

ın 2

014

yılı

sonu

na

kada

r tam

amla

nmas

ı

2011-2014

Yeni

şirk

et k

urul

umu,

çe

şitli

lisa

ns b

aşvu

rula

rı,

mal

i des

tek

ve te

şvik

ba

şvur

ular

ı, ça

lışan

SSK

ka

yıtla

rı, g

ümrü

k iş

lem

leri,

ve

rgi b

eyan

ve

ödem

eler

i, ifl

as b

aşvu

rula

rı, u

nvan

de

ğişi

kliğ

i ve

gene

l kur

ul

bild

irim

i gib

i işl

emle

rin te

k bi

r nok

tada

n çe

vrim

içi

yapı

labi

lmes

i sa

ğlan

acak

tır.

8 1.

1. Y

atırı

m v

e İş

O

rtam

ının

İy

ileşt

irilm

esi

Gel

ir ve

rgis

i sis

tem

i ye

nide

n dü

zenl

enec

ektir

. M

aliy

e Ba

kanl

ığı

DPT

, Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

, Ver

gi

Kons

eyi

Düz

enle

men

in g

erçe

kleş

tirilm

esi

2012

Etki

li ve

ver

imli

bir v

ergi

si

stem

inin

ol

uştu

rulm

asın

a yö

nelik

ça

lışm

alar

kap

sam

ında

, se

rbes

t piy

asa

ekon

omis

iyle

uyu

mlu

, ya

tırım

ları

ve is

tihda

dest

ekle

yen

ve v

ergi

ye

uyum

u ar

tırar

ak k

ayıt

dışı

lığı a

zalta

n, y

eni G

elir

Verg

isi K

anun

u yü

rürlü

ğe

konu

laca

ktır.

9

1.2.

Ulu

slar

aras

ı Ti

care

t ve

Yatır

ımla

r

İhra

catta

sek

tör v

e ül

ke

çeşi

tlend

irme

stra

tejis

i ol

uştu

rula

cakt

ır.

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı

İhra

catç

ı Birl

ikle

ri S

trate

ji be

lgel

erin

in

oluş

turu

lmas

ı

2011-2014

İhra

catta

sek

tör v

e ül

ke

bağı

mlıl

ıkla

rının

az

altıl

mas

ı içi

n ye

ni ih

raç

paza

rları

oluş

turm

aya

yöne

lik s

ektö

r ve

ülke

st

rate

jiler

i haz

ırlan

acak

tır.

10

1.2.

Ulu

slar

aras

ı Ti

care

t ve

Yatır

ımla

r

KOBİ

’lerin

paz

arla

ma

ve

ihra

cat k

apas

itesi

ni

artır

may

a yö

nelik

de

stek

ler v

erile

cek

ve

etki

nlik

ler s

ürdü

rüle

cekt

ir.

KOSG

EB

Pa

zar a

raşt

ırma

ve ih

raca

tı ar

tırm

a ko

nusu

nda

dest

ekle

nen

KOBİ

say

ısı v

e de

stek

tuta

rı (h

er

yıl b

ir ön

ceki

yıla

gör

e ar

tış),

Paza

r ara

ştırm

a ve

ihra

catı

artır

ma

konu

sund

a ve

rilen

de

stek

lere

iliş

kin

olar

ak

düze

nlen

en/k

atılı

m s

ağla

nan

bilg

ilend

irme

topl

antıs

ı say

ısı

(her

yıl

için

en

az 2

0)

2011-2014

KOBİ

'lere

sağ

lana

n

ihra

cat d

este

kler

i ve

bilin

çlen

dirm

e fa

aliy

etle

ri ile

ihra

cat

ve p

azar

lam

a ka

pasi

tele

rinin

artı

rılm

ası

amaç

lanm

akta

dır.

137

Page 148: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

13

8

11

1.2.

Ulu

slar

aras

ı Ti

care

t ve

Yatır

ımla

r

Ulu

slar

aras

ı doğ

ruda

n ya

tırım

lara

iliş

kin

polit

ika

geliş

tirm

e, k

oord

inas

yon

ve u

ygul

ama

kapa

site

sini

n gü

çlen

diril

mes

i sa

ğlan

acak

tır.

Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

Ya

tırım

Des

tek

ve

Tanı

tım A

jans

ı U

lusl

arar

ası d

oğru

dan

yatır

ımla

r bi

lgi s

iste

min

in g

eliş

tirilm

esin

e ili

şkin

haz

ırlan

acak

eyl

em

plan

ına

uyum

düz

eyi

2011-2014

Ulu

slar

aras

ı Doğ

ruda

n Ya

tırım

lar B

ilgi S

iste

mi’n

in

ulus

lara

rası

en

iyi

uygu

lam

alar

sev

iyes

ine

çıka

rılm

ası i

çin

bir e

ylem

pl

anı h

azırl

anm

ası v

e U

lusl

ar a

rası

doğ

ruda

n ya

tırım

lara

iliş

kin

araş

tırm

a, in

cele

me

ve

proj

eksi

yonl

ar y

apılm

ası

hede

flenm

ekte

dir.

12

1.2.

Ulu

slar

aras

ı Ti

care

t ve

Yatır

ımla

r

Sürd

ürül

ebilir

ihra

cat

artış

ını s

ağla

mak

am

acıy

la; y

enilik

çi fi

kirle

r ve

Ar-G

e'ye

day

alı,

katm

a de

ğeri

yüks

ek, m

arka

lı ür

ün v

e hi

zmet

lerin

üre

tim

ve p

azar

lam

a sü

reçl

eri

dest

ekle

nece

ktir.

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı

Ar

-Ge

dest

ekle

rinde

n ya

rarla

nan

proj

eler

in y

ıllık

orta

lam

a ar

tış

oran

ı (20

11-2

014

döne

min

de

%20

), Yu

rtdış

ı tan

ıtım

de

stek

lerin

den

yara

rlana

n fir

ma

sayı

sını

n yı

llık

orta

lam

a ar

tış

oran

ı (20

11-2

014

döne

min

de

%15

), Tu

rqua

lity

uygu

lam

asın

dan

yara

rlana

n fir

ma

sayı

sını

n yı

llık

orta

lam

a ar

tış o

ranı

(201

1-20

14

döne

min

de %

10)

2011-2014

Katm

a de

ğeri

yüks

ek,

mar

kalı

ürü

n ve

hi

zmet

lerin

in ü

retim

ve

paza

rlam

a sü

reçl

eri

dest

ekle

nere

k sü

rdür

üleb

ilir i

hrac

at

artış

ının

sağ

lanm

ası

hede

flenm

ekte

dir.

13

1.2.

Ulu

slar

aras

ı Ti

care

t ve

Yatır

ımla

r

Başt

a AB

olm

ak ü

zere

, bö

lges

el o

luşu

mla

r ile

ikili

ve ç

ok ta

raflı

iliş

kile

r ka

psam

ında

paz

ara

giriş

im

kanl

arın

ın a

rtırıl

mas

ına

yöne

lik fa

aliy

etle

rde

bulu

nula

cakt

ır.

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı

U

ygun

luk

değe

rlend

irmes

i so

nuçl

arın

ın k

arşı

lıklı

tanı

nmas

ı ve

tekn

ik iş

birli

ğini

n ge

liştir

ilmes

ine

yöne

lik a

nlaş

ma

sayı

sı/y

ıl (2

014'

de 9

), K

arm

a Ek

onom

ik K

omis

yon(

KEK)

to

plan

tısı s

ayıs

ı/yıl

(201

4'de

he

def 2

0), T

icar

i ve

ekon

omik

is

tişar

e/te

knik

kom

ite/ç

alış

ma

grup

ları

topl

antı

sayı

sı(2

014

'de

14),

Belir

lene

n he

def

ülke

/ürü

nler

de b

ilgile

ndirm

e/

tanı

tım/p

azar

lam

a fa

aliy

eti

sayı

sı/y

ıl (2

011-

2014

nem

inde

yıld

a 12

), Ey

lem

pl

anı h

azırl

anac

ak h

edef

sek

tör-

ülke

say

ısı/y

ıl (2

014'

de 6

)

2011-2014

Firm

alar

ın y

aban

paza

rlara

giri

ş im

kanl

arın

ın a

rtırıl

mas

ı am

açla

nmak

tadı

r.

138

Page 149: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

13

9

14

1.2.

Ulu

slar

aras

ı Ti

care

t ve

Yatır

ımla

r

DTM

inte

rnet

site

sini

n ge

liştir

ilmes

i, er

işim

in

özen

diril

mes

i ve

site

nin

Dış

Tic

aret

Por

talı'

na

dönü

ştür

ülm

esi

sağl

anac

aktır

.

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı

İn

tern

et s

itesi

nin

Dış

Tic

aret

Po

rtalı'

na d

önüş

türü

lme

oran

ı (2

011'

da %

40, 2

012'

de %

60),

Müs

teşa

rlık

web

site

sini

/por

talın

ı zi

yare

t (hi

t) sa

yısı

/yıl

(201

1'da

1.

250.

000;

201

4'de

1.6

50.0

00)

2011-2014

Porta

l ara

cılığ

ı ile

dış

pa

zarla

ra e

rişim

im

kanl

arın

ın a

rtırıl

mas

ı he

defle

nmek

tedi

r.

15

1.2.

Ulu

slar

aras

ı Ti

care

t ve

Yatır

ımla

r

Tica

ret p

oliti

kası

uy

gula

mal

arın

da ö

nlem

al

ınm

ası s

üres

inin

saltı

lmas

ı ve

önle

min

et

kinl

eştir

ilmes

i sa

ğlan

acak

tır. B

u ba

ğlam

da h

aksı

z re

kabe

t ha

llerin

den

dam

ping

ve

sübv

ansi

yona

kon

u ith

alat

ın s

ebep

old

uğu

zara

ra k

arşı

ülk

enin

üre

tim

dalla

rının

etk

in

koru

nmas

ına

deva

m

edile

cekt

ir.

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı

Ek

siks

iz b

aşvu

ru y

apılm

asın

ın

sağl

anm

ası i

çin

yapı

lan

bilg

ilend

irme

ve te

knik

des

tek

hizm

etle

rinin

say

ısın

daki

artı

ş;

eksi

ksiz

baş

vuru

say

ısın

daki

ar

tış, t

icar

et p

oliti

kası

ön

lem

lerin

e ta

bi ü

rünü

n ith

alat

ının

baş

vuru

kon

usu

ithal

at iç

inde

ki h

acm

inin

artı

şı;

ticar

et p

oliti

kası

önl

emle

rine

karş

ı açı

lan

dava

ların

idar

e le

hine

son

uçla

nma

oran

ı

2011-2014

Önl

eme

konu

sek

törd

eki

geliş

mel

er u

ygun

ar

alık

larla

taki

p ed

ilmek

tedi

r. U

lusl

arar

ası

mev

zuat

ın g

eliş

imin

in

taki

p ed

ilebi

lmes

i içi

n se

min

er, k

onfe

rans

ve

topl

antıl

ara

katıl

ım

sağl

anm

akta

dır.

Alın

an

tedb

irler

in e

tkin

liğin

in

ölçü

lmes

i içi

n te

dbirl

erin

so

nuçl

arı

araş

tırılm

akta

dır.

Tica

ret

polit

ikas

ı önl

emi i

çin

eksi

ksiz

baş

vuru

ya

pıla

rak

ön in

cele

mel

erin

za

man

ında

ta

mam

lana

bilm

esi i

çin

seçi

lece

k ill

erde

ve

sekt

örle

rde

bilg

ilend

irme

etki

nlik

leri

düze

nlen

ecek

tir.

Önl

emle

rin e

tkis

iz

kılın

mas

ına

ilişk

in

aktiv

itele

rin b

erta

rafı

için

ça

lışm

alar

yap

ılmak

tadı

r. Sü

reci

n hı

zlan

dırıl

mas

ı ve

etki

nliğ

inin

artt

ırılm

ası i

çin

dam

ping

ve

koru

ma

önle

mle

ri al

anın

da

uygu

lam

a ka

pasi

tesi

nin

arttı

rılm

ası g

erek

mek

tedi

r.

139

Page 150: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

0

161.

3. B

ecer

iler v

e İn

san

Kayn

ağı

Öze

l sek

törü

n m

esle

ki v

e te

knik

eği

tim o

kul v

e ku

rum

ları

açm

asın

a im

kan

vere

cek

düze

nlem

eler

ya

pıla

cak

ve b

u ku

rum

lar

dest

ekle

nece

ktir.

Mill

i Eği

tim

Baka

nlığ

ı M

aliy

e Ba

kanl

ığı,

Sana

yi

ve T

icar

et B

akan

lığı,

Kültü

r ve

Turiz

m

Baka

nlığ

ı, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı, D

ış T

icar

et

Müs

teşa

rlığı

,

STK'

lar

193

Sayı

lı G

elir

Verg

isi K

anun

u ve

522

0 Sa

yılı

Kuru

mla

r Ver

gisi

Ka

nunu

ger

eği ö

zel o

kulla

ra

tanı

nan

5 yı

llık

verg

i m

uafiy

etin

in 1

0 yı

la ç

ıkar

ılmas

ı 55

38 S

ayılı

Kan

un k

apsa

mın

da

uygu

lam

aya

gire

cek

olan

in

dirim

li Ku

rum

lar V

ergi

si

uygu

lam

ası k

apsa

mın

a tü

m ö

zel

okul

ların

dah

il ed

ilmes

i Ö

zel ö

ğret

im k

urum

ların

da

KDV'

nin

yüzd

e 1'

e dü

şürü

lmes

i

İlgili

Kanu

nlar

da d

eğiş

iklik

ön

göre

n ka

nun

tasa

rısı t

asla

ğı

2011-2013

5580

Say

ılı K

anun

da ö

zel

sekt

örün

mes

leki

ve

tekn

ik e

ğitim

oku

l ve

kuru

mla

rı aç

mas

ına

imka

n ve

rece

k şe

kild

e de

ğişi

klik

yap

ılaca

k,

bunl

ara

verg

i ind

irim

i, uz

un v

adel

i ve

düşü

k fa

izli

kred

i, ar

sa te

min

i gib

i te

şvik

ler s

ağla

naca

ktır.

Ö

zel s

ektö

r, is

tihda

m

gara

ntili

okul

açm

ası

halin

de, e

ğitim

e %

100

de

stek

kap

sam

ında

ver

gi

indi

rimin

den

yara

rland

ırıla

cakt

ır.

Org

aniz

e Sa

nayi

Böl

gesi

, Tu

rizm

Böl

gesi

, Ser

best

Ti

care

t Böl

gesi

ve

Küçü

k Sa

nayi

Site

si

yöne

timle

rine,

ilk

plan

lam

a aş

amas

ında

n iti

bare

n is

tihda

m e

dile

cek

nite

likli

insa

n gü

cünü

ye

tiştir

mek

, çal

ışan

ların

ı ge

liştir

mek

ve

uyum

itim

lerin

i sağ

lam

ak

amac

ıyla

yen

i kur

ulac

ak

Org

aniz

e Sa

nayi

Böl

gesi

, Tu

rizm

Böl

gesi

ve

Serb

est T

icar

et

Bölg

esin

de m

esle

ki v

e te

knik

eği

tim o

kul/k

urum

u iç

in a

rsa

ayırm

ası v

e ok

ul/k

urum

yap

ma

zoru

nlul

uğun

un g

etiri

lmes

i ko

nusu

nda

yasa

l dü

zenl

eme

yapı

laca

k, b

u ko

nuda

ilgi

li bö

lge

yöne

timle

ri te

şvik

ed

ilece

ktir.

140

Page 151: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

1

17

1.3.

Bec

erile

r ve

İnsa

n Ka

ynağ

ı M

esle

ki y

eter

lilik

sist

emi

güçl

endi

rilec

ek v

e ön

celik

li se

ktör

lerd

e m

esle

k st

anda

rtlar

ı ge

liştir

ilece

ktir.

Mes

leki

Ye

terli

lik

Kuru

mu

Mill

i Eği

tim

Baka

nlığ

ı,Çal

ışm

a ve

So

syal

Güv

enlik

Ba

kanl

ığı,

İlgili

Baka

nlık

lar,

YÖK,

Ü

nive

rsite

ler,

İşçi

-İş

vere

n Se

ndik

alar

ı, M

esle

k Ku

rulu

şlar

ı

Her

yıl

yayı

nlan

an u

lusa

l mes

lek

stan

dartl

arı v

e ve

rilec

ek o

lan

MYK

bel

gele

ri sa

yısı

(bir

önce

ki

yıla

gör

e ar

tış s

ağla

naca

ktır)

2011-2014

Mes

leki

Yet

erlili

k Ku

rum

u ve

ilgi

li ta

rafla

rın (M

esle

k St

anda

rtlar

ı,Sın

av v

e Be

lgel

endi

rme

Mer

kezl

eri)

kuru

msa

l kap

asite

leri

güçl

endi

riler

ek ö

ncel

ikli

sekt

örle

rde

mes

lek

stan

dartl

arı g

eliş

tirile

cek

ve M

esle

ki Y

eter

lilik

Sist

emi a

ktif

hale

ge

tirile

cekt

ir.

ÇSG

B,M

EB,Y

ÖK

ve d

iğer

ilg

ili pa

ydaş

lar i

le e

tkin

bir

koor

dina

syon

m

ekan

izm

ası k

urul

arak

itim

in iş

piy

asas

ının

ih

tiyaç

ları

doğr

ultu

sund

a U

lusa

l Mes

lek

Stan

dartl

arın

a ve

Ulu

sal

Yete

rlilik

lere

day

alı o

lara

k şe

kille

ndiri

lmes

i sa

ğlan

acak

tır.

18

1.3.

Bec

erile

r ve

İnsa

n Ka

ynağ

ı KO

Bİ’le

rdek

i yön

etim

be

ceril

eri v

e ni

telik

li is

tihda

m k

apas

itesi

ar

tırıla

cakt

ır.

KOSG

EB

netim

bec

erile

rinin

artt

ırılm

ası

konu

sund

a ve

rilen

eği

tim v

e da

nışm

anlık

des

tekl

erin

in s

ayıs

ı ve

des

tek

tuta

rı (h

er y

ıl bi

r ön

ceki

yıla

gör

e ar

tış

sağl

anac

aktır

), N

itelik

li el

eman

is

tihda

m e

dilm

esin

de

dest

ekle

nen

KOBİ

say

ısı (

her y

ıl bi

r önc

eki y

ıla g

öre

artış

sa

ğlan

acak

tır)

2011-2014

Sağl

anac

ak d

este

kler

le

KOBİ

'lerd

e ni

telik

li is

tihda

m s

ayıs

ının

ar

tırılm

ası

hede

flenm

ekte

dir.

141

Page 152: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

2

19

1.3.

Bec

erile

r ve

İnsa

n Ka

ynağ

ı M

esle

ki e

ğitim

de iş

gücü

ih

tiyaç

pla

nlam

ası

yapı

laca

k, h

angi

mes

lek

dalın

da e

lem

an a

çığı

ya

da fa

zlal

ılığı

old

uğu

belir

lene

cekt

ir.

Mill

i Eği

tim

Baka

nlığ

ı İŞ

KUR

, MYK

, TÜ

İK,S

TK'la

r İş

gücü

Bilg

i Sis

tem

inin

ol

uştu

rulm

ası,

İşgü

cü B

ilgi

Sist

emi s

onuç

ların

dan

hare

ketle

te

klif

edile

n al

an/d

al s

ayıs

ı, İş

gücü

Bilg

i Sis

tem

inin

gel

eceğ

i yö

nelik

tahm

inle

rinin

ge

rçek

leşm

e du

rum

u

2011-2013

Mes

leki

eği

timde

il,

bölg

esel

ve

ulus

al

düze

yde

işgü

cü ih

tiyaç

an

aliz

i çal

ışm

alar

ının

ya

pıla

bilm

esi i

çin

İŞKU

R

ve T

ÜİK

ile

işbi

rliği

ha

linde

işgü

cü b

ilgi

sist

emin

in k

urul

mas

ı ve

il is

tihda

m v

e m

esle

ki

eğiti

m k

urul

ların

ca

mes

leki

ve

tekn

ik e

ğitim

ok

ul v

e ku

rum

ları

ve

büny

esin

de a

çılm

ası

iste

nen

alan

/dal

lara

iliş

kin

tekl

if ya

pılır

ken

iş p

iyas

ası

ve iş

gücü

ihtiy

aç a

naliz

leri

göz

önün

de

bulu

ndur

ulac

aktır

. 20

1.

3. B

ecer

iler v

e İn

san

Kayn

ağı

Türk

iye

İş K

urum

u Ta

rafın

dan

Yürü

tüle

n "İş

ve

İşçi

Bul

ma

Plat

form

u"

proj

esin

in ç

eşitl

i ek

fonk

siyo

nlar

ı kap

saya

cak

şeki

lde

geni

şlet

ilmes

ini

sağl

ayac

ak g

erek

li al

t yap

ı ol

uştu

rula

cakt

ır.

Türk

iye

İş

Kuru

mu

İçiş

leri

Baka

nlığ

ı (N

üfus

ve

Vat

anda

şlık

İşle

ri G

n.M

d.),

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, D

PT, D

evle

t Pe

rson

el B

aşka

nlığ

ı, Ba

şbak

anlık

İdar

eyi

Gel

iştir

me

Başk

anlığ

ı, Ö

SYM

, TÜ

RKS

AT

Kam

u ve

Öze

l Sek

törd

e İş

Ar

ayan

larla

İşve

renl

eri b

ir ar

aya

getir

en te

k bi

r por

tal

oluş

turu

lmas

ı

2011-2014

Kuru

m h

izm

etle

rinin

dah

a et

kin

ve k

alite

li su

num

unu

sağl

amak

am

acıy

la

uygu

lam

aya

koyu

lan

ve e

-D

evle

te g

eçiş

in b

ir ad

ımı

olan

Kur

umsa

l Dön

üşüm

Pr

ojes

i (e

-İŞKU

R)

04.0

6.20

08 ta

rihin

de d

ış

kulla

nıcı

ya a

çılm

ıştır

. e-

İŞKU

R p

roje

sini

n, k

amu

ve ö

zel s

ektö

rde

aray

anla

rla iş

vere

nler

i bir

aray

a ge

tiren

tek

porta

l ha

line

dönü

ştür

ülm

esi

amac

ıyla

mev

zuat

ta b

ir kı

sım

değ

işik

likle

r ya

pılm

ası i

le te

knik

al

tyap

ının

güç

lend

irilm

esi

ve g

eliş

tirilm

esi y

önün

deki

ça

lışm

alar

dev

am

etm

ekte

dir.

142

Page 153: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

3

21

1.3.

Bec

erile

r ve

İnsa

n Ka

ynağ

ı M

esle

ki v

e te

knik

eği

tim

okul

ve

kuru

mla

rında

bu

luna

n bi

na, t

esis

, uy

gula

ma

birim

i, at

ölye

ve

labo

ratu

arla

rında

n öz

el

sekt

örün

yet

erli

düze

yde

yara

rlanm

ası

sağl

anac

aktır

.

Mill

i Eği

tim

Baka

nlığ

ı Ba

kanl

ıkla

r, TR

T,

İŞKU

R, M

YK, S

TK'la

r O

kul A

ile B

irliğ

i mev

zuat

ında

ge

rekl

i düz

enle

me

yapı

lmas

ı

2011-2013

Mes

leki

ve

tekn

ik e

ğitim

ok

ul v

e ku

rum

ların

ın b

ina,

te

sis,

uyg

ulam

a bi

rimi,

atöl

ye v

e la

bora

tuar

ların

ın

özel

sek

törle

eği

tim-

üret

im fa

aliy

etle

rinde

birli

ği iç

eris

inde

letil

mes

ine

işle

rlik

kaza

ndırı

laca

ktır.

Dön

er

serm

ayes

i olm

ayan

ok

ulla

rda

Oku

l Aile

Bi

rliği

yle

mev

zuat

ına

uygu

n sö

zleş

me

imza

lanm

ak s

uret

iyle

birli

ği y

apılm

ası

sağl

anac

aktır

. 22

1.

3. B

ecer

iler v

e İn

san

Kayn

ağı

İşle

tmel

erin

mes

leki

itim

e ka

tkı v

erm

esi

teşv

ikle

rle ö

zend

irile

cek

ve ö

ğren

cile

rin a

lan

dışı

nda

çalış

tırılm

asın

ın

önün

e ge

çile

cekt

ir.

Mill

i Eği

tim

Baka

nlığ

ı M

aliy

e Ba

kanl

ığı,

Çal

ışm

a ve

Sos

yal

Güv

enlik

Bak

anlığ

ı, Sa

nayi

ve

Tica

ret

Baka

nlığ

ı, KO

SGEB

, TO

BB, T

ESK,

TİS

K,

TUR

SAB,

STK

'lar

İlgili

yöne

tmel

ikle

rin ç

ıkar

ılmas

ı

2011-2013

İşle

tmel

erde

mes

leki

itim

in n

iteliğ

inin

ar

tırılm

ası,

öğre

tim

prog

ram

ların

da ö

ngör

ülen

uy

gula

mal

arın

en

az %

80

'inin

yap

ılmas

ına

uygu

n iş

letm

eler

e öğ

renc

i gö

nder

ilmes

i, iş

letm

eler

ce

öğre

ncile

rin p

rogr

amla

rda

öngö

rüle

n am

aca

uygu

n ça

lıştır

ılmas

ı, ya

pıla

n bu

ça

lışm

alar

da d

enet

im

etki

nliğ

inin

artı

rılm

ası v

e en

az

10 ö

ğren

ciye

m

esle

ki e

ğitim

ver

mek

le

yükü

mlü

işle

tmel

erin

itim

biri

mi k

urm

alar

ına

işle

rlik

kaza

ndırı

lmas

ı ve

teşv

ik e

dilm

esi i

çin

gere

kli

mev

zuat

düz

enle

mes

i ya

pıla

cakt

ır.

143

Page 154: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

4

231.

3. B

ecer

iler v

e İn

san

Kayn

ağı

İşsi

zlik

sig

orta

sınd

an

yara

rlana

n iş

sizl

ere;

m

esle

k ge

liştir

me,

ed

indi

rme

ve y

etiş

tirm

e eğ

itim

i ver

ilece

ktir.

Türk

iye

İş

Kuru

mu

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, M

illi

Eğiti

m B

akan

lığı,

Çal

ışm

a ve

Sos

yal

Güv

enlik

Bak

anlığ

ı, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı,

MYK

, İşç

i ve

İşve

ren

Send

ikal

arı

Konf

eder

asyo

nlar

ı, M

esle

k Ku

rulu

şlar

ı

İşgü

cü y

etiş

tirm

e hi

zmet

i alm

ış

işsi

zlik

sig

orta

sınd

an y

arar

lana

n ki

şi s

ayıs

ı

2011-2014

İŞKU

R'u

n iş

sizl

ere

yöne

lik

eğiti

m fa

aliy

etle

ri ve

diğ

er

faal

iyet

leri

yoğu

n ol

arak

de

vam

etm

ekte

olu

p,

Kuru

mun

akt

if iş

gücü

pr

ogra

mla

rında

ki

etki

nliğ

ini a

rtırm

a am

acın

a yö

nelik

ola

rak

önem

li y

asal

zenl

emel

ere

gidi

lmiş

tir.

5763

say

ılı K

anun

ile

İşsi

zlik

Sig

orta

Fonu

ndan

akt

if iş

gücü

pr

ogra

mla

rına

önem

li or

anda

kay

nak

akta

rma

olan

ağı g

etiri

lmiş

ve

işgü

cü p

iyas

asın

ın

ihtiy

açla

rının

zam

anın

da

ve e

tkin

bir

biçi

mde

ka

rşıla

nabi

lmes

i am

acıy

la, e

ğitim

fa

aliy

etle

rinin

hiz

met

alım

us

ulün

de k

olay

lık

sağl

anar

ak, K

urum

ca

yapı

laca

k tü

m e

ğitim

hi

zmet

i alım

ların

ın

Doğ

ruda

n Te

min

Usu

lüyl

e ya

pıla

bilm

esi o

lana

ğı

getir

ilmiş

tir.

241.

3. B

ecer

iler v

e İn

san

Kayn

ağı

Öze

l sek

tör,

mes

lek

kuru

luşl

arı i

le iş

çi v

e iş

vere

n ku

rulu

şlar

ının

gücü

eği

timi v

erm

esi

özen

diril

ecek

tir.

Türk

iye

İş

Kuru

mu

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, M

illi

Eğiti

m B

akan

lığı,

Çal

ışm

a ve

Sos

yal

Güv

enlik

Bak

anlığ

ı, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı,

MYK

, İşç

i ve

İşve

ren

Send

ikal

arı

Konf

eder

asyo

nlar

ı, M

esle

k Ku

rulu

şlar

ı

İşgü

cü y

etiş

tirm

e ku

rsla

rına

katıl

an k

işi s

ayıs

ı

2011-2014

Öze

l sek

törü

n iş

gücü

pi

yasa

sınd

a ih

tiyaç

du

yula

n al

anla

rda

işgü

yetiş

tirm

esi

özen

diril

ecek

tir. E

ğitim

ve

rileb

ilmes

i içi

n ge

rekl

i ol

an b

ürok

ratik

işle

mle

r ba

sitle

ştiri

lece

k ve

eği

tim

sonu

nda

veril

en

serti

fikal

arın

işgü

piya

sası

nda

geçe

rli

olm

ası s

ağla

naca

ktır.

144

Page 155: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

5

251.

3. B

ecer

iler v

e İn

san

Kayn

ağı

Değ

işen

piy

asa

koşu

lların

ı m

akro

bak

ış a

çısı

yla

ele

alan

ulu

sal b

ir is

tihda

m

stra

tejis

i ve

eyle

m p

lanı

ol

uştu

rula

cakt

ır.

Çal

ışm

a ve

So

syal

G

üven

lik

Baka

nlığ

ı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, M

illi

Eğiti

m B

akan

lığı,S

anay

i ve

Tic

aret

Bak

anlığ

ı, D

PT, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı, S

GK,

MYK

, KO

SGEB

, İşç

i ve

İşve

ren

Send

ikal

arı

Konf

eder

asyo

nlar

ı, Ü

nive

rsite

ler,

Mes

lek

Kuru

luşl

arı,

STK’

lar

Stra

teji

belg

esin

in o

luşt

urul

mas

ı

2011-2012

Küre

sel k

rizin

de

etki

siyl

e de

ğişe

n pi

yasa

koş

ulla

rını

göz

önün

e al

an b

ütün

cül

bir i

stih

dam

stra

tejis

i ol

uştu

rula

cakt

ır. A

yrıc

a,

oluş

turu

lan

istih

dam

st

rate

jisi d

oğru

ltusu

nda,

gücü

piy

asas

ının

ca

nlan

dırıl

mas

ı ve

istih

dam

ın a

rtırıl

mas

ına

yöne

lik e

ylem

pla

nı d

a ha

zırla

naca

ktır.

26

1.3.

Bec

erile

r ve

İnsa

n Ka

ynağ

ı M

esle

ki E

ğitim

ve

Öğr

etim

St

rate

jisi h

azırl

anac

aktır

. M

illi E

ğitim

Ba

kanl

ığı

Çal

ışm

a ve

Sos

yal

Güv

enlik

Bak

anlığ

ı, D

PT, İ

ŞKU

R, İ

şçi v

e İş

vere

n Se

ndik

alar

ı Ko

nfed

eras

yonl

arı,

Mes

lek

Kuru

luşl

arı

Stra

teji

belg

esin

in o

luşt

urul

mas

ı

2011

Mes

leki

eği

tim v

e öğ

retim

de iş

gücü

tale

bine

uy

umun

çlen

diril

mes

ine,

ka

liten

in a

rtırıl

mas

ına,

st

atün

ün g

eliş

tirilm

esin

e,

mal

i kay

nakl

arın

çe

şitle

ndiri

lmes

ine

ve iş

nyas

ının

yön

etim

de ro

l al

mas

ına

odak

lana

n bi

r st

rate

ji ve

eyl

em p

lanı

ha

zırla

naca

ktır.

Mes

leki

, Bi

lgi,

Reh

berli

k ve

D

anış

man

lık S

iste

min

in

oluş

turu

lmas

ı ka

psam

ında

etk

in b

ir ha

yat b

oyu

mes

leki

nlen

dirm

e m

ekan

izm

ası

geliş

tirile

cekt

ir.

271.

4. K

OBİ

'lerin

Fi

nans

man

a Er

işim

i

KOBİ

'lerin

fina

nsm

an

kayn

akla

rına

eriş

imi

kola

ylaş

tırıla

cakt

ır.

KOSG

EB

KGF

A.Ş.

Av

rupa

Yat

ırım

Fon

u'nu

n İs

tanb

ul G

irişi

m S

erm

ayes

i İn

isiy

atifi

ne K

OSG

EB k

atkı

olar

ak a

ktar

ılaca

k tu

tarın

200

9 yı

lı ta

ksit

ödem

esin

in y

apılm

ası,

Kred

i kef

alet

uyg

ulam

asın

ın

yayg

ınla

ştırı

lmas

ı içi

n KG

F A.

Ş.

ile iş

birli

ği iç

inde

ger

çekl

eştir

ilen

etki

nlik

say

ısı (

her y

ıl iç

in e

n az

5)

, KO

Bİ'le

rin a

ltern

atif

finan

sman

yön

tem

leri,

teşv

ik v

e de

stek

ler k

onus

unda

2011-2014

Ger

çekl

eştir

ilece

k fa

aliy

etle

rle K

OBİ

'lerin

fin

ansm

ana

eriş

im

olan

akla

rı ar

tırıla

cakt

ır.

145

Page 156: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

6

bilg

ilend

irilm

esi a

mac

ıyla

zenl

enen

etk

inlik

say

ısı (

her

yıl i

çin

en a

z 20

)

28

1.4.

KO

Bİ'le

rin

Fina

nsm

ana

Eriş

imi

Kred

i gar

anti

ve g

irişi

m

serm

aye

sist

emle

ri ge

liştir

ilece

k ve

ya

ygın

laşt

ırıla

cakt

ır.

Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

Sa

nayi

ve

Tica

ret

Baka

nlığ

ı, D

PT,K

OSG

EB,

KGF

A.Ş.

, TO

BB, T

KB,

TTG

V, B

anka

lar

İsta

nbul

Giri

şim

Ser

may

esi

Fonu

ndan

yar

arla

nan

işle

tme

sayı

Kre

di G

aran

ti Fo

nund

an

yara

rlana

n KO

Bİ s

ayıs

ında

ki

artış

ora

2011-2014

KOBİ

’lerin

fina

nsm

an

ihtiy

açla

rının

kar

şıla

nmas

ı ve

kre

di k

anal

ının

ge

nişl

etilm

esi a

mac

ıyla

H

azin

e ta

rafın

dan

tem

inat

de

steğ

i sağ

lana

n Kr

edi

Gar

anti

Fonu

na d

aha

fazl

a iş

lerli

k ka

zand

ırıla

cakt

ır.KG

F A.

Ş.’n

in iş

sür

eçle

rinin

, ku

rum

sal y

apıs

ının

ve

dest

ek p

erfo

rman

sını

n iy

ileşt

irilm

esin

e yö

nelik

ça

lışm

alar

yür

ütül

ecek

tir.

Giri

şim

ser

may

esi

sist

emin

in g

eliş

tirilm

esi

amac

ıyla

İsta

nbul

Giri

şim

Se

rmay

esi F

onun

dan

yara

rlana

n iş

letm

e sa

yısı

ar

tırıla

cakt

ır.

29

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Öze

l sek

tör v

e ka

mu

sekt

örü

tara

fında

n yü

rütü

len

Ar-G

e fa

aliy

etle

rinin

artı

rılm

ası

dest

ekle

nece

ktir.

(TAR

AL,

ARD

EB, T

EYD

EB,

SAVT

AG, K

AMAG

ta

rafın

dan

veril

en

dest

ekle

r ve

Bilim

Top

lum

Pr

ojel

erin

e de

stek

ar

tırıla

cakt

ır.)

TÜBİ

TAK

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, Sa

nayi

ve

Tic

aret

Bak

anlığ

ı, D

PT, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı,

Üni

vers

itele

r, Ö

zel

Sekt

ör

ARD

EB ta

rafın

dan

dest

ekle

nen

proj

e sa

yısı

(201

4 yı

lında

461

5'e

çıka

cakt

ır), T

EYD

EB ta

rafın

dan

dest

ekle

nen

proj

e sa

yısı

(201

4 yı

lında

377

0'e

çıka

cakt

ır),

SAVT

AG ta

rafın

dan

dest

ekle

nen

proj

e sa

yısı

(201

4 yı

lında

31'

e çı

kaca

ktır)

, KAM

AG

tara

fında

n de

stek

lene

n pr

oje

sayı

sı (2

014

yılın

da 9

6'e

çıka

cakt

ır)

2011-2014

Öze

l sek

tör t

araf

ında

n yü

rütü

len

Ar-G

e pr

ojel

erin

e ve

rilen

de

stek

ler a

rtırıl

arak

yen

ilik

kültü

rünü

n ge

liştir

ilmes

i ve

Ar-G

e ça

lışm

alar

ına

olan

tale

bin

canl

andı

rılm

ası

sağl

anac

aktır

. Önc

elik

li al

anla

rda

tekn

oloj

i ye

tene

ğini

üst

düz

eye

çıka

rmak

ve

sekt

ör

gene

line

yayg

ınla

ştırm

ak

üzer

e re

kabe

t önc

esi

146

Page 157: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

7

orta

k ve

kap

sam

lı Ar

-Ge

faal

iyet

leri

dest

ekle

nece

ktir.

30

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Bilg

i yoğ

un s

anay

ilerin

ge

liştir

ilmes

i am

acıy

la,

özel

sek

tör v

e ka

mu

tara

fında

n yü

rütü

len

özel

likle

iler

i tek

nolo

ji ge

rekt

iren

nano

tekn

oloj

i, bi

yote

knol

oji,

vb

alan

ların

da k

apas

ite

oluş

turm

a ça

lışm

alar

ına

ağırl

ık v

erile

cekt

ir.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

TÜBİ

TAK,

TİK

A, U

lusa

l M

alze

me

Bilim

i ve

Nan

otek

nolo

ji En

stitü

(UN

AM) Ü

nive

rsite

ler,

Öze

l Sek

tör

Gel

işm

ekte

ola

n ül

kele

rden

ve

Türk

iye'

de y

erle

şik

kuru

m,

kuru

luş

ve ü

nive

rsite

lerd

en y

ılda

40 k

işin

in e

ğitil

mes

i

2011-2014

Baka

nlığ

ımız

, Ulu

sal

Mal

zem

e Bi

limi v

e N

anot

ekno

loji

Enst

itüsü

(U

NAM

) ve

Türk

İşbi

rliği

ve

Kal

kınm

a İd

ares

i Ba

şkan

lığı (

TİKA

) iş

birli

ğind

e dü

zenl

enec

ek

“Nan

otek

nolo

jide

Tem

izod

a Ku

llanı

Konu

lu E

ğitim

Pro

gram

ı” pr

ojes

i ile

gel

işm

ekte

ola

n ül

kele

r ve

ülke

miz

ka

tılım

cıla

rının

tem

izod

a te

knol

ojile

ri, n

ano-

ciha

z pr

oses

tasa

rımı v

e op

timiz

asyo

nu v

e na

note

knol

ojid

e so

n ge

lişm

eler

kon

ular

ında

itilm

esi v

e uz

man

ye

tiştir

ilmes

i am

açla

nmak

tadı

r. Ba

ülke

lerin

; sos

yoek

onom

ik

ve e

ndüs

triye

l gel

işm

işlik

se

viye

sini

n yü

ksel

mes

i, U

NAM

ve

ülke

miz

ile

orta

k uy

gula

may

a yö

nelik

pr

ojel

er g

eliş

tirm

esi,

Ülk

emiz

ile

katıl

ımcı

ların

ül

kele

ri ar

asın

da te

knik

birli

ği im

kânl

arı

yara

tılm

ası v

e ge

liştir

ilmes

i, Ü

lkem

izin

öz

ellik

le te

knop

arkl

ar il

e

147

Page 158: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

8

büyü

k sa

nayi

ku

rulu

şlar

ının

Ar-G

e pe

rson

elin

in e

ğitim

ih

tiyaç

ların

ın k

arşı

lanm

ası

hede

flenm

ekte

dir.

31

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

KOBİ

'ler A

r-Ge,

yen

ilikç

ilik

ve k

alite

gel

iştir

me

konu

sund

a de

stek

lene

cek,

KO

Bİ'le

rde

bilg

i ve

iletiş

im

tekn

oloj

ilerin

in k

ulla

nım

ı ya

ygın

laşt

ırıla

cakt

ır.

KOSG

EB

TE

KMER

’lerin

dol

uluk

ora

(201

1 ve

201

2 yı

lların

da %

80,

2013

yılı

nda

%90

), KO

Bİ'le

re

sağl

anan

tekn

oloj

i gel

iştir

me

ve

yeni

lik d

este

k sa

yısı

ve

tuta

rı (h

er y

ıl bi

r önc

eki y

ıla g

öre

arta

cakt

ır), T

EKM

ER'le

r, Ar

-Ge

ve y

enili

kçili

k ko

nusu

nda

düze

nlen

en/k

atılı

m s

ağla

nan

etki

nlik

say

ısı (

her y

ıl en

az

20),

TEKM

ER'le

rde

dest

ekle

nen

proj

e ör

nekl

erin

in s

ergi

lene

ceği

fu

ar s

ergi

say

ısı (

her y

ıl en

az

1), A

r-Ge,

yen

ilikçi

lik, k

alite

ge

liştir

me

ve B

İT k

onus

unda

sa

ğlan

an e

ğitim

ve

danı

şman

lık

2011-2014

Ar-G

e, y

enilik

çilik

, kal

ite

geliş

tirm

e k

onus

unda

KO

Bİ'le

re s

ağla

naca

k de

stek

ler v

e bi

lgi v

e ile

tişim

tekn

oloj

ilerin

in

yayg

ınla

ştırı

lmas

ı ile

fir

mal

arın

tekn

oloj

ik

geliş

imin

e ka

tkı

sağl

anac

aktır

.

148

Page 159: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

14

9

dest

eği s

ayıs

ı ve

tuta

rı, (h

er y

ıl bi

r önc

eki y

ıla g

öre

artış

), si

stem

be

lgel

endi

rme

dest

eği v

e tu

tarı

(her

yıl

bir ö

ncek

i yıla

gör

e ar

tış),

BİT

konu

sund

a de

stek

lene

n KO

Bİ s

ayıs

ı ve

dest

ek tu

tarı

(her

yıl

bir ö

ncek

i yı

la g

öre

artış

)

32

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Tekn

oloj

inin

oyn

ayac

ağı

rolü

n or

taya

kon

mas

ı ve

öngö

rüle

n vi

zyon

un

gerç

ekle

şmes

i am

acıy

la

tekn

oloj

i öng

örü

kültü

rünü

ya

ygın

laşt

ırma

çalış

mal

arı

dest

ekle

nece

ktir.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

TÜBİ

TAK,

SSİD

E,

TİKA

, Üni

vers

itele

r, İlg

ili ka

mu

kuru

m v

e ku

rulu

şlar

ı, Ö

zel S

ektö

r

Gel

işm

ekte

ola

n ül

kele

rden

ve

Türk

iye’

de y

erle

şik

kuru

m,

kuru

luş

ve ü

nive

rsite

lerd

en y

ılda

yakl

aşık

35

kişi

nin

eğiti

lmes

i

2011-2012

Org

aniz

atör

ler İ

çin

Tekn

oloj

i Öng

örüs

ü Eğ

itim

Pro

gram

ı Pro

jesi

, bi

r ülk

e iç

in a

rzu

edile

bilir

am

a er

işile

bilir

uzu

n va

deli

bir g

elec

ek

inşa

sınd

a, te

knol

ojin

in

oyna

yaca

ğı ro

lün

orta

ya

konm

asın

ı ve

ülke

nin

gele

ceği

yle

ilgili

olar

ak

öngö

rüle

n vi

zyon

un

gerç

ekle

şmes

ini m

ümkü

n ha

le g

etirm

ek iç

in b

ilim v

e te

knol

oji b

ağla

mın

da,

bugü

nden

alın

mas

ı ge

reke

n kr

itik

ve s

trate

jik

kara

rların

bel

irlen

mes

i am

acıy

la d

üzen

leyi

ci v

e uy

gula

yıcı

ların

ye

tiştir

ilmes

i he

defle

nmek

tedi

r.

149

Page 160: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

0

33

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Sına

i mül

kiye

t hak

ları

konu

sund

a,

bilin

çlen

dirm

e, te

şvik

si

stem

i ve

yeni

ürü

nler

in

koru

nmas

ına

yöne

lik

çeşi

tli fa

aliy

etle

r ge

rçek

leşt

irile

cekt

ir.

Türk

Pat

ent

Enst

itüsü

Pate

nt G

ünle

ri et

kinl

ikle

ri ka

psam

ında

sem

iner

ver

ilen

il ve

sem

iner

baş

ına

katıl

ımcı

sa

yıla

rı ( 4

il, 5

0 ka

tılım

cı)

Pate

nt D

anış

man

lık H

izm

eti'n

in

veril

diği

kiş

i say

ısı (

etki

nlik

ba

şına

8 k

işi)

2011-2012

Ar-G

e fa

aliy

etle

rinin

ar

tırılm

ası v

e bu

luşl

arın

pa

tent

e dö

nüşm

esi

ülke

miz

in te

knol

ojik

ve

ekon

omik

gel

işm

esin

e ön

emli

bir k

atkı

sa

ğlay

acak

tır. B

ütçe

lem

e,

Tanı

tma,

Ağı

rlam

a,

Töre

n, F

uar,

Org

aniz

asyo

n G

ider

leri

için

ayr

ılan

mik

tarı

ifade

et

mek

tedi

r. Tü

rk

ekon

omis

inin

ulu

slar

aras

ı re

kabe

tteki

yer

ini

alab

ilmes

i içi

n gü

çlü

ve

etki

n ko

runa

n m

arka

lara

ih

tiyac

ı bul

unm

akta

dır.

Ülk

emiz

de d

üşük

ola

n pa

tent

baş

vuru

say

ıların

ın

artır

ılmas

ı am

acıy

la

başv

uru

sahi

pler

inin

ha

rcam

alar

ının

de

stek

lenm

esi k

onus

unda

ol

uştu

rula

n te

şvik

sis

tem

i ge

liştir

ilece

k ve

sın

ai

mül

kiye

t hak

ların

a iliş

kin

ulus

al v

e ul

usla

rara

düze

ydek

i teş

vikl

er

konu

sund

a ka

muo

yu

bilg

ilend

irile

cekt

ir.

34

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Yöre

sel ö

zelli

kler

iyle

öne

çı

kan

ürün

lerin

kor

unm

ası

amac

ıyla

ülk

emiz

de

coğr

afi i

şare

t kor

umas

ına

konu

ola

bile

cek

ürün

lerin

te

spiti

yap

ılaca

k ve

tesc

ille

koru

nmas

ına

ilişk

in

faal

iyet

ler y

ürüt

ülec

ektir

.

Türk

Pat

ent

Enst

itüsü

m B

akan

lıkla

r, Ka

mu

Kuru

mla

rı, V

alilik

ler,

Üni

vers

itele

r, Sa

nayi

ve

Tica

ret O

dala

rı, S

TK'la

r

"Ulu

sal C

oğra

fi İş

aret

Pol

itika

sı"

belir

lenm

esi,

Coğ

rafi

işar

et

koru

mas

ına

konu

ola

bile

cek

ürün

lerin

ayı

rt ed

ici ö

zelli

kler

inin

be

lirle

nebi

lmes

i içi

n ku

rum

lar

aras

ı kom

isyo

n/ko

mis

yonl

ar

oluş

turu

lmas

ı, O

luşt

urul

an

kom

isyo

nun

çalış

mal

arı

netic

esin

de te

scil

edile

bilir

du

rum

da b

ulun

an c

oğra

fi iş

aret

ler i

çin

başv

uru

hazı

rlanm

ası k

onus

unda

ilgi

li ta

rafla

rın b

ilgile

ndiri

lmes

i

2011-2012

Ülk

emiz

de c

oğra

fi iş

aret

ko

rum

asın

a ko

nu

olab

ilece

k ür

ünle

rin

tesp

itini

n ya

pılm

ası,

ülke

nin

yöre

sel ü

rün

harit

asın

ın ç

ıkar

tılar

ak b

u ür

ünle

rin te

scil

ve

koru

nmas

ının

sa

ğlan

mas

ı, co

ğraf

i işa

ret

başv

urul

arın

da T

PE

tara

fında

n ba

şvur

u sa

hipl

erin

e da

nışm

anlık

hi

zmet

i ver

ilmes

i ve

tesc

il

150

Page 161: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

1

mal

iyet

lerin

in d

üşür

ülm

esi

sure

tiyle

coğ

rafi

işar

et

başv

urul

arın

ın te

şvik

ed

ilmes

i sağ

lana

cakt

ır.

35

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Hez

arfe

n Pr

ojes

i'nin

ya

ygın

laşt

ırılm

ası

sağl

anac

aktır

.

Türk

Pat

ent

Enst

itüsü

Sa

nayi

ve

Tica

ret

Baka

nlığ

ı, KO

SGEB

, Ü

nive

rsite

ler,

OSB

netim

leri,

San

ayi v

e Ti

care

t Oda

ları

Hez

arfe

n Pr

ojes

i'nin

uyg

ulan

dığı

il

ve fi

rma

sayı

sı (2

011

için

50

firm

a)

2011-2012

Yeni

likçi

kül

türü

n ar

tırılm

asın

a ka

tkı

sağl

amak

ve

bu y

enilik

leri

koru

mak

için

KO

Bİ'le

rde

fikri

mül

kiye

t stra

tejis

i ol

uştu

rmay

ı am

açla

yan

sem

iner

, çal

ışta

y ve

bire

bi

r dan

ışm

anlık

hiz

met

leri

faal

iyet

leri

yürü

tüle

cekt

ir.

36

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Verim

lilikl

e ilg

ili G

öste

rgel

erin

ol

uştu

rulm

ası,

hesa

plan

mas

ı ve

yayı

mla

nmas

ı ge

rçek

leşt

irile

cekt

ir.

Mill

i Pr

odük

tivite

M

erke

zi

Ve

rimlili

k gö

ster

gele

rinin

ol

uştu

rulm

ası v

e he

sapl

anm

ası

Verim

lilik

göst

erge

lerin

in

yayı

mla

nmas

ı

2012

Firm

alar

ın v

erim

lilik

konu

sund

a bi

linç

düze

yini

n ar

tırılm

ası

hede

flenm

ekte

dir.

37

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Ar-G

e Ka

nunu

ka

psam

ında

, Rek

abet

Ö

nces

i İşb

irliğ

i Pro

jele

rinin

de

stek

lenm

esi,

Ar-G

e M

erke

zler

inin

kur

ulm

ası,

izle

nmes

i ve

dest

ekle

nmes

i ile

Te

knog

irişi

m s

erm

ayes

i de

steğ

inin

ver

ilmes

i sa

ğlan

acak

tır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, D

PT,

Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

, Dış

Ti

care

t Müs

teşa

rlığı

, TÜ

BİTA

K, K

OSG

EB,

TTG

V, T

ekno

park

lar

Plan

dön

emi b

oyun

ca h

er y

ıl ba

şlat

ılan

Rek

abet

Önc

esi

İşbi

rliği

Pro

je s

ayıs

ı ≥ 3

, 201

4’e

kada

r tam

amla

nan

Rek

abet

Ö

nces

i İşb

irliğ

i Pro

je s

ayıs

ı to

plam

ı en

az 1

0 ol

acak

tır.

2011-2014

Ger

çekl

eştir

ilece

k de

stek

ler a

racı

lığı i

le

firm

alar

ın te

knol

ojik

ge

lişim

ine

katk

ı sa

ğlan

acak

tır.

38

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Sana

yi T

ezle

ri Pr

ogra

kaps

amın

da, y

enilik

ve

Ar-

Ge

Proj

eler

i de

stek

lene

cekt

ir.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, D

PT,

Üni

vers

itele

r, Te

knop

arkl

ar

SAN

-TEZ

kap

sam

ında

de

stek

lene

n pr

oje

sayı

sı (

2011

lında

150

; 201

2 yı

lında

200

; 20

13 y

ılınd

a 25

0; 2

014

yılın

da

350)

2011-2014

Ger

çekl

eştir

ilece

k de

stek

ler a

racı

lığı i

le

firm

alar

ın te

knol

ojik

ge

lişim

ine

katk

ı sa

ğlan

acak

tır.

151

Page 162: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

2

39

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Tekn

oloj

i Gel

iştir

me

Bölg

eler

i (TG

B)

güçl

endi

rilec

ek, s

ayıla

rı ar

tırıla

cak

ve a

ltyap

ıları

tam

amla

naca

ktır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, D

PT,

Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

20

11 y

ılınd

a 3;

201

2 yı

lında

3

adet

Tek

nolo

ji G

eliş

tirm

e Bö

lges

i kur

ulac

aktır

.

2011-2014

4691

Say

ılı T

ekno

loji

Gel

iştir

me

Bölg

eler

i Ka

nunu

nda

Değ

işik

lik

Yapı

lmas

ına

Dai

r Kan

un

Tasl

ağı k

urum

ların

rüşl

eri ç

erçe

vesi

nde

niha

i hal

e ge

tirile

cek

ve

TBM

M’y

e se

vk e

dile

cekt

ir.

40

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Tekn

oloj

ik A

r-Ge

Pate

nt

Des

tek,

Tek

nolo

jik A

r-Ge

Yatır

ım D

este

k, T

ekno

lojik

Ar

-Ge

Tanı

tım v

e Pa

zarla

ma

Des

tek

Prog

ram

ları

açık

lana

cak

ve u

ygul

anac

aktır

.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, D

PT,

Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

, Dış

Ti

care

t Müs

teşa

rlığı

, TP

E

Ulu

sal v

e ul

usla

rara

sı b

aşvu

ru

ücre

ti ve

Pat

ent D

osya

hazı

rlam

a de

steğ

i say

ısı (

2011

lında

500

; 201

2 yı

lında

550

; 20

13 y

ılınd

a 60

0; 2

014

yılın

da

600)

,

Veril

en p

aten

t bel

gesi

des

teği

sa

yısı

(201

1 yı

lında

240

; 20

12

yılın

da 2

60; 2

013

yılın

da 3

00;

2014

yılı

nda

300)

Pa

tent

kor

umay

a ve

rilen

des

tek

sayı

sı (2

011

yılın

da 2

40; 2

012

yılın

da 2

60; 2

013

yılın

da 3

00;

2014

yılı

nda

300)

D

este

klen

en il

eri t

ekno

loji

ürün

ya

tırım

ı say

ısı (

yıld

a en

az

3)

Des

tekl

enen

iler

i tek

nolo

ji ye

nilik

ya

tırım

ı say

ısı (

yıld

a en

az

2)

Tanı

tım d

este

ği v

erile

n ile

ri te

knol

oji ü

rün

sayı

sı y

ılda

en a

z 5

Ta

nıtım

des

teği

ver

ilen

firm

a sa

yısı

(yıld

a en

az

30)

2011-2014

Ülk

emiz

san

ayis

inin

ih

raca

t oda

klı v

e ul

usla

rara

sı p

azar

lard

a re

kabe

t güc

ünün

yük

sek

bir y

apıy

a ka

vuşt

urul

mas

ını t

emin

et

mek

üze

re, g

erçe

k ve

zel k

işile

rin A

r-Ge

çalış

mal

arı s

onuc

unda

ge

liştir

ip ü

retti

kler

i yük

sek

katm

a de

ğerli

tekn

oloj

ik

ürün

lere

sağ

lana

cak

dest

ekle

rle il

gili

hazı

rlana

n pr

ogra

mla

rdır.

41

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Bilim

, Tek

nolo

ji ve

Yen

ilik

Polit

ikal

arı U

ygul

ama

Plan

ı haz

ırlan

acak

tır.

TÜBİ

TAK

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

DPT

, İlg

ili Ka

mu

Kuru

mla

rı,

Kalk

ınm

a Aj

ansl

arı,

Öze

l Se

ktör

, STK

’lar,

Mah

alli

İdar

eler

Uyg

ulam

a Pl

anın

ın h

azırl

anm

ası

2012

“Bilim

ve

Tekn

oloj

i Po

litik

alar

ı Uyg

ulam

a Pl

anı 2

005-

2010

”nda

ka

yded

ilen

başa

rılar

ın,

iyile

ştirm

eye

açık

al

anla

rın, 2

010

sonr

ası

olas

ı fırs

at v

e te

hditl

erle

, dü

nyad

aki g

eliş

mel

erin

z ön

üne

alın

dığı

yen

i bi

r uyg

ulam

a pl

anı

oluş

turu

laca

ktır.

152

Page 163: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

3

42

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Ulu

sal F

ikri

ve S

ınaî

M

ülki

yet H

akla

rı St

rate

ji Be

lges

i’nin

haz

ırlan

mas

ı

Türk

Pat

ent

Enst

itüsü

Ad

alet

Bak

anlığ

ı, İç

işle

ri Ba

kanl

ığı,

Sağl

ık

Baka

nlığ

ı, Ta

rım v

e Kö

yişl

eri B

akan

lığı,

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

Kültü

r ve

Turiz

m B

akan

lığı,

DPT

, G

ümrü

k M

üste

şarlı

ğı,

Dış

Tic

aret

Müs

teşa

rlığı

, TÜ

BİTA

K, F

ikri

ve S

ınai

M

ülki

yet H

akla

rı Ko

ordi

nasy

on K

urul

u

Stra

teji

belg

esin

in h

azırl

anm

ası

2011-2013

2008

/7 s

ayılı

Baş

baka

nlık

G

enel

gesi

ile

kuru

lan

Fikr

i ve

Sın

ai M

ülki

yet H

akla

rı Ko

ordi

nasy

on K

urul

u'nu

n 14

Kas

ım 2

008

tarih

inde

ya

pıla

n 1.

topl

antıs

ında

U

lusa

l Fik

ri ve

Sın

ai

Mül

kiye

t Hak

ları

Stra

teji

Belg

esi'n

in

hazı

rlanm

asın

a, 1

5 Şu

bat

2009

tarih

inde

yap

ılan

2.

topl

antıs

ında

da

söz

konu

su S

trate

ji Be

lges

i'nin

haz

ırlan

mas

ı iç

in Ç

alış

ma

Gru

bu

oluş

turu

lmas

ına

ve iş

ta

kvim

i haz

ırlan

mas

ına

kara

r ver

ilmiş

tir. İ

şbirl

iği

yapı

laca

k ku

rulu

ş te

msi

lcile

rinin

kat

ılım

ıyla

ol

uştu

rula

cak

Çal

ışm

a G

rubu

tara

fında

n be

lirle

nece

k iş

takv

imi

çerç

eves

inde

çal

ışm

alar

rütü

lece

ktir.

43

1.

5. F

irmal

arın

Te

knol

ojik

Gel

işim

i Ve

rimlili

k Po

litik

a ve

St

rate

jisi o

luşt

urul

acak

tır.

Mill

i Pr

odük

tivite

M

erke

zi

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

KOSG

EB,

TOBB

Stra

teji

belg

esin

in o

luşt

urul

mas

ı

2013

Haz

ırlık

çal

ışm

alar

ı ka

psam

ında

Stra

tejik

Pl

anla

ma

Üst

Kur

ulu

(SPÜ

K) il

e St

rate

jik

Plan

lam

a Yü

rütm

e Ku

rulu

(S

PYK)

olu

ştur

ulm

uştu

r.

153

Page 164: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

4

44

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Ulu

sal e

ko v

erim

lilik

prog

ram

ları

uygu

lanm

ası,

sonu

çlar

ının

izle

nmes

i ve

değe

rlend

irilm

esi

sağl

anac

aktır

.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mill

i Pro

dükt

ivite

M

erke

zi, T

ÜBİ

TAK,

KO

SGEB

, TT

GV,

Ü

nive

rsite

ler,

Sana

yi v

e Ti

care

t Oda

ları

Ulu

sal e

ko v

erim

lilik

prog

ram

ının

ol

uştu

rulm

ası.1

ade

t Eko

Ve

rimlili

k M

erke

zi o

luşt

urul

mas

ı.

2011-2014

"MD

G -

F 16

80

Türk

iye'

nin

İklim

D

eğiş

ikliğ

ine

Uyu

m

Kapa

site

sini

n G

eliş

tirilm

esi"

proj

esi

kaps

amın

da, S

anay

i ve

Tica

ret B

akan

lığı v

e Bi

rleşm

iş M

illet

ler S

ınai

Ka

lkın

ma

Teşk

ilatı

(UN

IDO

) işb

irliğ

inde

iklim

de

ğişi

kliğ

i ris

kler

inin

sa

nayi

ye a

dapt

asyo

nunu

eren

Eko

Ver

imlili

k (T

emiz

Üre

tim) P

rogr

amı

ile M

PM ta

rafın

dan

TÜBİ

TAK

1001

Bilim

sel

ve T

ekno

lojik

Ara

ştırm

a Pr

ojel

erin

i Des

tekl

eme

Prog

ram

ı kap

sam

ında

“E

ndüs

triye

l Ver

imlili

k ve

Ç

evre

sel P

erfo

rman

sın

KOBİ

’ler D

üzey

inde

Pa

rale

l Ola

rak

Gel

iştir

ilmes

i” ko

nulu

pr

ojel

er y

ürüt

ülm

ekte

dir.

Aynı

am

aca

hizm

et e

den

anca

k; il

, işl

etm

e ve

ya

sekt

ör b

azın

da d

evam

ed

en y

ukar

ıda

deği

nile

n lo

kal u

ygul

amal

arda

n el

de

edile

cek

çıkt

ılar ı

şığı

nda

Türk

iye

gene

linde

bir

ulus

al e

ko v

erim

lilik

prog

ram

ı pro

jesi

uy

gula

nmas

ı ve

ülke

miz

sa

nayi

sini

n ve

org

aniz

e sa

nayi

böl

gele

rinin

yoğ

un

oldu

ğu b

ir bö

lged

e bi

r “E

ko v

erim

lilik

Mer

kezi

” ku

rulm

ası

öngö

rülm

ekte

dir.

154

Page 165: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

5

45

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Tekn

oloj

i Tra

nsfe

r Ofis

leri

yayg

ınla

ştırı

laca

ktır.

Sa

nayi

ve

Tica

ret

Baka

nlığ

ı

TPE

, YÖ

K, Ü

nive

rsite

ler

Üni

vers

itele

rde

yapı

lan

bilin

çlen

dirm

e ça

lışm

alar

ında

ul

aşıla

n öğ

retim

gör

evlis

i ve

öğre

nci s

ayıs

ı (yı

llık

50 ö

ğret

im

göre

vlis

i vey

a öğ

renc

i),

üniv

ersi

tele

rden

yap

ılan

bulu

ş aç

ıkla

mas

ı vey

a pa

tent

baş

vuru

sa

yısı

(yıll

ık 1

0 ba

şvur

u)

2011-2014

Tekn

oloj

i Tra

nsfe

r O

fisle

rinin

ya

ygın

laşt

ırılm

ası

kaps

amın

da T

ekno

loji

Tran

sfer

Uzm

anla

rının

ye

tiştir

ilmes

i de

amaç

lanm

akta

dır.

46

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Pate

nt v

e fa

ydal

ı mod

el,

ente

gre

devr

e to

pogr

afya

ları

ile c

oğra

fi iş

aret

ler m

evzu

atın

da

deği

şikl

ik ö

ngör

en

düze

nlem

eler

yap

ılaca

ktır.

Türk

Pat

ent

Enst

itüsü

Ad

alet

Bak

anlığ

ı, Sa

nayi

ve

Tic

aret

Bak

anlığ

ı Sı

nai m

ülki

yet m

evzu

atın

ın

deği

ştiri

lmes

i

2012

Sına

i mül

kiye

t m

evzu

atın

ın, u

lusl

arar

ası

geliş

mel

ere,

AB

mev

zuat

ına

uyum

a ve

uygu

lam

alar

da o

rtaya

çı

kan

soru

nlar

ın

gide

rilm

esin

e yö

nelik

ol

arak

gün

celle

nmes

i ve

deği

ştiri

lmes

i am

açla

nmak

tadı

r. Bu

ka

psam

da il

gili

kanu

n ta

sarıl

arı T

BMM

’ye

sevk

ed

ilece

ktir.

47

1.

5. F

irmal

arın

Te

knol

ojik

Gel

işim

i Ar

aştır

ma

sonu

çlar

ının

tic

arile

ştiri

lmes

i ve

tekn

oloj

i tra

nsfe

ri uy

gula

mal

arı

etki

nleş

tirile

cekt

ir.

Yüks

ek

Öğr

etim

Ku

rum

u

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

DPT

, TÜ

BİTA

K, Ü

nive

rsite

ler,

TPE,

TO

BB

Mev

zuat

düz

enle

mel

erin

in

gerç

ekle

ştiri

lmes

i Pi

lot p

roje

nin

başl

atılm

ası

2011

Araş

tırm

a so

nuçl

arın

ın

fikri

mül

kiye

t hak

ların

a ili

şkin

mev

zuat

zenl

emel

eri

gerç

ekle

ştiri

lece

ktir.

Ü

lkem

iz iç

in u

ygun

Te

knol

oji T

rans

fer O

fisi

Mod

eli t

amam

lana

rak

pilo

t ölç

ekte

uyg

ulam

ası

başl

atıla

cakt

ır.

48

1.5.

Firm

alar

ın

Tekn

oloj

ik G

eliş

imi

Dış

a ba

ğım

lılığ

ın y

ükse

k ol

duğu

sek

törle

rde

yerli

ür

ün v

e te

knol

ojile

r ge

liştir

ilmes

ine

yöne

lik

araş

tırm

a pr

ogra

mla

rı ön

celik

li ol

arak

de

stek

lene

cek

ve

etki

nleş

tirile

cekt

ir.

Dev

let

Plan

lam

a Te

şkila

tı M

üste

şarlı

ğı

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

Sağl

ık

Baka

nlığ

ı, M

illi S

avun

ma

Baka

nlığ

ı, En

erji

ve T

abii

Kayn

akla

r Bak

anlığ

ı, TÜ

BİTA

K, Ü

nive

rsite

ler

Des

tekl

enen

pro

gram

say

ısı

2012

Dış

a ba

ğım

lılığ

ın y

ükse

k ol

duğu

sav

unm

a, s

ağlık

ve

ene

rji g

ibi s

ektö

rlerd

en

soru

mlu

kam

u ku

rulu

şlar

ında

Ar-G

e de

stek

pro

gram

ları

geliş

tirile

cekt

ir. T

ÜBİ

TAK

tara

fında

n yü

rütü

len

TAR

AL P

rogr

amı

kaps

amın

daki

pro

jele

rde

ve a

raşt

ırma

alty

apıs

ı de

stek

lerin

de ö

ncel

ik b

u

155

Page 166: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

6

alan

lara

ver

ilece

ktir.

49

1.6.

Alty

apı

Sekt

örle

ri Bi

lgi i

letiş

im te

knol

ojis

i ku

llanı

yayg

ınla

ştırı

laca

ktır.

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı

TÜBİ

TAK,

Üni

vers

itele

r, ST

K'la

r Pl

an d

önem

inde

gen

işba

nt

inte

rnet

abo

ne s

ayıs

ının

11

mily

onun

üst

üne

çıka

rılm

ası,

Evre

nsel

Hiz

met

Kan

unu

kaps

amın

da s

osya

l sor

umlu

luk

bilin

ci il

e tü

m o

kulla

ra g

eniş

bant

in

tern

et h

izm

eti s

unul

mas

ı, Ye

rleşi

min

yoğ

un o

lduğ

u şe

hir

mer

kezl

eri i

le k

ırsal

kes

im

aras

ında

ki e

rişim

fark

lılığ

ının

or

tada

n ka

ldırı

lmas

ı

2011-2014

Bilg

i ve

iletiş

im s

ektö

rü,

yeni

likçi

ve

mük

emm

elliğ

i de

stek

ler ş

ekild

e ge

liştir

ilece

k, s

osya

l so

rum

lulu

k bi

linci

eris

inde

bilg

i ve

iletiş

im

hizm

etle

ri ül

ke g

enel

inde

ya

ygın

laşt

ırıla

cakt

ır. B

u ba

ğlam

da, e

vren

sel

hizm

et k

apsa

mın

da te

sis

edilm

iş v

e ed

ilece

k,

kabl

olu

kabl

osuz

tele

fon

şebe

kesi

tesi

s ve

dep

lase

be

deli

ödem

eler

i ve

okul

ların

gen

iş b

ant

inte

rnet

ihtiy

açla

rının

ka

rşıla

nmas

ı sa

ğlan

acak

tır.

50

1.6.

Alty

apı

Sekt

örle

ri O

rgan

ize

sana

yi

bölg

eler

ine,

büy

ük

fabr

ikal

ara

ve li

man

lara

öz

el s

ektö

r kat

kısı

ile

dem

iryol

u b

ağla

ntı h

atla

rı ya

pıla

cakt

ır.

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı

DPT

D

emiry

olla

rının

topl

am y

ük

taşı

mac

ılığı

ndak

i pay

ı,

Dem

iryol

ların

ın to

plam

yol

cu

taşı

mac

ılığı

ndak

i pay

ı, M

ühen

disl

ik ç

alış

mas

ı ta

mam

lanm

ış h

at k

m.s

i / to

plam

ha

t km

.si,

Stan

dard

ı yük

sek

dem

iryol

u km

/ he

def k

m d

eğer

i, Ö

zel s

ektö

r tar

afın

dan

yapı

lan

"Kon

trollü

k ve

Müş

avirl

ik

Hiz

met

leri"

km

.si/t

opla

m y

apıla

n de

miry

olu

km.s

i, D

emiry

olu

bağl

antıs

ı sağ

lana

n il

sayı

2011-2014

İzm

ir Ke

mal

paşa

O

rgan

ize

Sana

yi B

ölge

si

(KO

SBİ)

dem

iryol

u ba

ğlan

tı ha

ttı in

şaat

ı ve

Teki

rdağ

-Mur

atlı

Dem

iryol

u ya

pım

pro

jesi

, An

kara

-İzm

ir hı

zlı

dem

iryol

u, İs

tanb

ul-

Hal

kalı-

Edirn

e-Ka

pıku

le,

Anka

ra-İs

tanb

ul s

ürat

de

miry

olu,

Siv

as-K

ars,

Ba

ndırm

a-İz

mir,

Kay

seri-

Şefa

atli,

Esk

işeh

ir-An

taly

a, K

onya

-Mer

sin,

Ba

kü-T

iflis

-Kar

s, S

amsu

n-İs

kend

erun

dem

iryol

u

156

Page 167: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

7

inşa

atla

rı; T

okat

, Şa

nlıu

rfa, K

ırşeh

ir ille

rine

dem

iryol

u ba

ğlan

tısı

yapı

laca

ktır

ve p

roje

lerin

et

üt-p

roje

, ÇED

, fiz

ibilit

e vb

. gid

erle

ri ile

eks

ik

kala

n iş

leri

tam

amla

naca

ktır.

51

1.6.

Alty

apı

Sekt

örle

ri Li

man

ların

ger

i sah

asın

da

dem

iryol

u ak

tarım

te

rmin

alle

ri ve

ya k

arad

a ko

ntey

nır

term

inal

leri

kuru

lara

k, d

emiry

olu

taşı

mac

ılık

anla

yışı

ndan

lo

jistik

taşı

mac

ılık

anla

yışı

na g

eçile

cekt

ir.

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı

DPT

D

emiry

olu

bağl

antıs

ı sağ

lana

n lim

an s

ayıs

ı, D

üzen

lem

esi

tam

amla

nan

liman

say

ısı,

Tam

amla

nan

Mas

tır P

lan

sayı

2011-2014

Koca

eli-K

ösek

öy v

e H

asan

bey

lojis

tik

mer

kezl

eri

tam

amla

naca

k;

Pala

ndök

en, U

şak,

Bo

ğazk

öprü

, Yen

ice

ve

Gök

köy

lojis

tik

mer

kezl

erin

in y

apım

ına

başl

anac

aktır

; Ada

paza

rı-Ka

rasu

, Ka

rade

niz

Ereğ

li,

Kily

os, G

üllü

k, B

artın

, Ç

andı

rlı v

e Am

barlı

Li

man

ların

a de

miry

olu

bağl

antıs

ı yap

ılaca

ktır.

157

Page 168: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

8

52

1.6.

Alty

apı

Sekt

örle

ri Kı

yı Y

apıla

rı M

astır

Pla

hazı

rlana

cakt

ır.

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı

Bayı

ndırl

ık v

e İs

kan

Baka

nlığ

ı, D

eniz

cilik

M

üste

şarlı

ğı, Ö

İB,

TCD

D, İ

lgili

Bele

diye

ler,

Den

iz T

icar

et O

dası

, TÜ

RKL

İM, O

SD

Yapı

lan

liman

- te

rsan

e sa

yısı

, D

üzen

lenm

esi t

amam

lana

n lim

an s

ayıs

ı, Ta

mam

lana

n m

astır

pla

n sa

yısı

2011-2014

Arta

n tic

aret

in k

esin

tisiz

ve

etk

in b

ir şe

kild

e ak

ışın

ı sa

ğlay

acak

ve

Türk

iye’

nin

trans

it ül

ke k

onum

una

gelm

esin

i kol

ayla

ştıra

cak

olan

büy

ük ö

lçek

li an

a lim

anla

r olu

ştur

ulab

ilmes

i am

acıy

la, u

ygun

lim

an

saha

ların

ı bel

irley

ecek

ve

giriş

imci

lerin

bu

saha

lara

nlen

diril

mes

ini

sağl

ayac

ak K

ıyı Y

apıla

rı M

astır

Pla

nı ç

alış

mas

ı ta

mam

lana

cakt

ır; F

ilyos

, Ç

anda

rlı-H

ubpo

rt, M

ersi

n-Ko

ntey

nır-

Hub

port,

D

erin

ce-K

onte

ynır

Lim

anla

rı; K

arad

eniz

Er

eğli

Ters

anel

er B

ölge

si,

Sam

sun

Tekk

eköy

M

endi

rek

ve T

ersa

ne

Lim

anla

rı; u

laşt

ırma

kıyı

ya

pıla

rı ve

turiz

m k

ıyı

yapı

ları

mas

tır p

lanı

ça

lışm

alar

ı yap

ılaca

ktır.

53

1.

6. A

ltyap

ı Se

ktör

leri

Türk

iye'

nin

hidr

olik

, rü

zgâr

, jeo

term

al, g

üneş

, bi

oküt

le d

iğer

yen

ilene

bilir

en

erji

kayn

akla

rı ön

celik

li ol

mak

üze

re, e

nerji

ka

ynak

ların

ın ç

evre

et

kile

ri de

dik

kate

alın

arak

de

ğerle

ndiri

lmes

i içi

n ku

llanı

labi

lir e

nerji

po

tans

iyel

lerin

i be

lirle

nece

k ve

bu

pota

nsiy

elle

rden

ya

rarla

nma

yönt

emle

ri or

taya

kon

acak

tır.

Elek

trik

İşle

ri Et

üt İd

ares

i G

enel

M

üdür

lüğü

Bu

kap

sam

daki

pro

jele

rin

tam

amla

nmas

ı, ye

ni p

roje

ve

tesi

sler

in h

ayat

a ge

çiril

mes

i, ilg

ili ça

lışm

alar

ın y

apılm

ası

2011-2014

Yeni

lene

bilir

ene

rji

kayn

akla

rının

artı

rılar

ak

bu e

nerji

kay

nakl

arın

dan

sana

yi a

lanı

nda

faal

iyet

ster

en fi

rmal

arın

da

fayd

alan

mas

ı am

açla

nmak

tadı

r.

158

Page 169: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

15

9

541.

6. A

ltyap

ı Se

ktör

leri

Alte

rnat

if en

erji

kayn

akla

rına

daya

lı ür

ünle

rin s

anay

ide

kulla

nım

ı ve

tekn

ik

alty

apıs

ının

gel

iştir

ilmes

i ve

tica

ri ür

ünle

re

dönü

ştür

ülm

esi a

mac

ıyla

ça

lışm

alar

yür

ütül

ecek

tir

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

TÜBİ

TAK,

Üni

vers

itele

r, Ö

zel S

ektö

r O

tom

otiv

sek

törü

nde

ve/v

eya

cep

tele

fonl

arı,

bilg

isay

arla

r gib

i ta

şına

bilir

ele

ktro

nik

ciha

zlar

a en

erji

sağl

amak

am

acıy

la

hidr

ojen

den

yakı

t pill

eri

üret

imin

in ti

caril

eştir

ilmes

i ve

yakı

t pili

taba

nlı s

iste

m

optim

izas

yonu

na y

önel

ik

proj

eler

in d

este

klen

mes

i

2011-2014

Ülk

emiz

de v

e bö

lge

ülke

lerin

de A

ltern

atif

ener

ji ka

ynak

ların

a da

yalı

ürün

ler v

e te

knol

ojik

alt

yapı

ların

ın g

eliş

tirilm

esi

ve b

u ko

nuda

ki A

r-Ge

çalış

mal

arın

ın

dest

ekle

nmes

i am

acıy

la

hidr

ojen

ene

rji

tekn

oloj

ileri,

yak

ıt pi

li uy

gula

mal

arı v

e sa

nayi

uy

gula

mal

arı

konu

sund

a te

knik

kap

asite

ol

uştu

rulm

ası ç

alış

mal

arı

yürü

tüle

cekt

ir.

“Hid

roje

nden

üre

tilen

Ya

kıt P

iller

i ve

San

ayi

Uyg

ulam

alar

ı” pr

ojes

i çe

rçev

esin

de; •

San

ayid

e öz

ellik

le o

tom

otiv

se

ktör

ünde

ve/

veya

cep

te

lefo

nlar

ı, bi

lgis

ayar

lar

gibi

taşı

nabi

lir e

lekt

roni

k ci

hazl

ara

ener

ji sa

ğlam

ak

amac

ıyla

hid

roje

n en

erjis

inde

n ya

kıt

pille

rinin

gel

iştir

ilmes

ine

yöne

lik o

lara

k Ar

-Ge

çalış

mal

arın

ın

dest

ekle

nmes

i, • Y

akıt

pili

ve h

idro

jene

day

alı s

anay

i uy

gula

mal

arın

ın A

r-Ge

orta

mın

dan

ticar

i ala

nlar

a ak

tarım

ına

ulus

al b

azda

ka

tkı s

ağla

yara

k Tü

rkiy

e’de

üre

timin

in

sağl

anm

ası

hede

flenm

ekte

dir.

159

Page 170: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

0

55

1.6.

Alty

apı

Sekt

örle

ri En

erji

verim

liliği

ne il

işki

n ik

inci

l mev

zuat

çal

ışm

alar

ı ta

mam

lana

rak

ener

ji ve

rimlili

ğini

ve

tasa

rrufu

nu

artır

may

a yö

nelik

etk

ili m

ekan

izm

alar

ol

uştu

rula

cakt

ır.

Ener

ji ve

Ta

bii

Kayn

akla

r Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, Eİ

Eİ,

Üni

vers

itele

r, M

esle

k O

dala

rı, Ü

retic

i Birl

ikle

ri ve

Der

nekl

eri

Ger

çekl

eştir

ilen

ener

ji ve

rimlili

ği

uygu

lam

a pr

ojes

i say

ısı

Ener

ji yo

ğunl

uğun

u az

altm

ak

üzer

e en

düst

riyel

işle

tmel

ere

yöne

lik g

erçe

kleş

tirile

n gö

nüllü

an

laşm

a sa

yısı

En

erji

Yöne

tim S

iste

mi

konu

sund

a ve

rilen

eği

tim s

ayıs

ı

2011-2014

Ener

ji Ve

rimlili

ği K

anun

u ka

psam

ında

, ene

rji

verim

liliği

uyg

ulam

a pr

ojel

eri d

este

klen

ecek

, en

düst

riyel

işle

tmel

erde

en

erji

yoğu

nluğ

unu

azal

tmak

üze

re g

önül

anla

şma

uygu

lam

alar

ı ba

şlat

ılaca

ktır.

San

ayid

e,

bina

lard

a ve

hiz

met

lerd

e En

erji

Yöne

tim S

iste

mi

oluş

turu

lmas

ına

ve

yayg

ınla

ştırı

lmas

ına

yöne

lik a

ltyap

ı ge

liştir

ilece

k ve

eği

tim

prog

ram

ları

düze

nlen

ecek

tir.

56

1.6.

Alty

apı

Sekt

örle

ri Ç

evre

etk

ilerin

i de

dikk

ate

alar

ak, e

nerji

nin

ve e

nerji

ka

ynak

ların

ın v

erim

li ve

et

kin

kulla

nılm

asın

a yö

nelik

yön

tem

ve

araç

lar

geliş

tirile

cek,

bun

ların

uy

gula

nmas

ı sağ

lana

cak

ve to

plum

sal b

ilinç

ol

uştu

rula

cakt

ır.

Elek

trik

İşle

ri Et

üt İd

ares

i G

enel

M

üdür

lüğü

itile

n En

erji

Yöne

ticis

i Say

ısı

(San

ayid

e 20

0/yı

l, Bi

nala

rda

160/

yıl U

lusl

arar

ası 2

0/yı

l)

2011-2014

Ener

ji Ve

rimlili

ği K

anun

u ka

psam

ında

, ger

ekli

uygu

lam

alar

ge

rçek

leşt

irile

cek.

rneğ

in e

nerji

yön

etic

ileri

eğiti

lece

k, e

nerji

ver

imlili

ği

danı

şman

lık ş

irket

leri

yetk

ilend

irile

cek,

gön

üllü

an

laşm

a de

stek

leri

sağl

anac

aktır

.) 57

1.

6. A

ltyap

ı Se

ktör

leri

Org

aniz

e Sa

nayi

Böl

gele

ri al

tyap

ı-arıt

ma

ve K

üçük

Sa

nayi

Site

leri

üsty

apı–

alty

apı i

nşaa

tların

ın

tam

amla

nmas

ı sa

ğlan

acak

tır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, D

PT

Alty

apıs

ı tam

amla

nan

yeni

ka

rma

OSB

say

ısı (

2011

yılı

nda

11; 2

012

yılın

da 1

0; 2

013

yılın

da 8

; 201

4 yı

lında

9),

Alty

apıs

ı tam

amla

nan

yeni

ih

tisas

OSB

say

ısı (

2012

yılı

nda

1; 2

013

yılın

da 1

; 201

4 yı

lında

3)

, Arıt

mas

ı tam

amla

nan

yeni

ka

rma

ve ih

tisas

OSB

say

ısı

(201

1 yı

lında

2; 2

012

yılın

da 2

; 20

13 y

ılınd

a 1;

201

4 yı

lında

2),

Tarım

a D

ayal

ı İht

isas

(TD

İ) O

SB’d

en fa

aliy

ete

geçi

rilen

lerin

sa

yısı

(201

1-20

14 d

önem

inde

he

r yıl

için

1),

Alty

apıs

ı ve

üsty

apıs

ı tam

amla

nan

yeni

2011-2014

Ger

çekl

eştir

ilece

k fa

aliy

etle

r ile

OSB

ve

Küçü

k Sa

nayi

Si

tele

rinde

ki s

anay

i tes

isi

sayı

ların

da a

rtış

sağl

anac

aktır

.

160

Page 171: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

1

karm

a KS

S sa

yısı

(201

1 yı

lında

5;

201

2 yı

lında

4; 2

013

yılın

da

4; 2

014

yılın

da 4

), Al

tyap

ısı v

e üs

tyap

ısı t

amam

lana

n ye

ni

ihtis

as K

SS s

ayıs

ı (20

11 y

ılınd

a 1;

201

2 yı

lında

3; 2

013

yılın

da

2; 2

014

yılın

da 1

)

58

1.6.

Alty

apı

Sekt

örle

ri D

ış ti

care

ti ko

layl

aştır

ıcı

polit

ikal

ar o

luşt

urm

ak

amac

ı kap

sam

ında

; loj

istik

ya

pıla

rın k

urul

mas

ını v

e m

evcu

tların

iy

ileşt

irilm

esin

i sağ

laya

cak

polit

ikal

ar o

luşt

urul

acak

tır.

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı,

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

DPT

, Güm

rük

Müs

teşa

rlığı

Ulu

slar

aras

ı kur

uluş

to

plan

tı/ko

nfer

ans/

sem

iner

ka

tılım

say

ısı/y

ıl (2

014'

de h

edef

18

), D

este

klen

en A

r-Ge

proj

esi

sayı

sı/y

ıl (2

014'

de h

edef

10)

, Ü

lke/

bölg

e-ür

ün/s

ektö

r baz

ında

m

evcu

t dur

um ra

por s

ayıs

ı/yıl

(201

4'de

hed

ef 1

7), Y

urtiç

inde

ve

dış

ında

lojis

tik b

ölge

/mer

kez

kuru

lmas

ına

yöne

lik p

roje

sa

yısı

/yıl

(201

4'de

hed

ef 5

)

2011-2014

Lojis

tik a

lanı

nda

oluş

turu

laca

k po

litik

alar

ve

ger

çekl

eştir

ilece

k uy

gula

mal

ar il

e lo

jistik

alt

yapı

sis

tem

lerin

de

iyile

ştirm

eler

sağ

lanm

ası

hede

flenm

ekte

dir.

59

1.7.

Çev

re

Sana

yici

lerin

iklim

de

ğişi

kliğ

i ile

müc

adel

e ko

nusu

nda

bilin

çlen

diril

mes

i yön

ünde

yo

ğun

bilg

ilend

irme

çalış

mal

arı y

ürüt

ülec

ek v

e kı

lavu

z, k

itap/

rehb

er

yayı

mla

naca

ktır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Çev

re v

e O

rman

Ba

kanl

ığı,

TOBB

, TES

K,

Üni

vers

itele

r, ST

K'la

r

Sana

yici

leri

bilin

çlen

dirm

eye

yöne

lik o

lara

k ge

rçek

leşt

irile

n to

plan

tı, s

emin

er, y

ayın

, bro

şür

vb. s

ayıs

ı.

2011-2014

İklim

değ

işik

liği i

le

müc

adel

e ve

uyu

ma

yöne

lik k

urum

ve

kuru

luşl

arın

orta

k ha

reke

t et

mel

erin

i sağ

laya

cak

tem

el p

oliti

kala

r ve

faal

iyet

ala

nlar

ı be

lirle

nece

ktir.

60

1.

7. Ç

evre

lda

1000

TEP

(Ton

değe

r Pet

rol)

üzer

inde

en

erji

tüke

ten

tüm

san

ayi

kuru

luşl

arın

da e

nerji

netic

isi a

tanm

ası i

le il

gili

süre

çler

tam

amla

nara

k bu

si

stem

in e

tkin

çal

ışm

ası

sağl

anac

aktır

.

Ener

ji ve

Ta

bii

Kayn

akla

r Ba

kanl

ığı

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Ener

ji yö

netic

isi a

tana

n iş

letm

e sa

yısı

2011-2014

2010

-202

0 U

lusa

l İkl

im

Değ

işik

liği S

trate

ji Be

lges

i'nin

san

ayi b

aşlığ

ı al

tında

yer

ala

n kı

sa

vade

li ey

lem

leri

aras

ında

ye

r alm

akta

dır.

161

Page 172: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

2

61

1.7.

Çev

re

Alıc

ı orta

mla

rın (h

ava,

su

topr

ak) k

alite

si k

orun

acak

ve

iyile

ştiri

lece

ktir.

Çev

re v

e O

rman

Ba

kanl

ığı

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

TOBB

, TES

K,

Üni

vers

itele

r, ST

K'la

r

Ente

gre

sist

eme

göre

ver

ilen

izin

say

ısı,

Alıc

ı orta

mla

rın k

irlili

k se

viye

sini

n be

lirle

nere

k de

ğerle

ndirm

e, iz

lem

e ve

nıfla

ndırm

a si

stem

atiğ

inin

ol

uştu

rulm

ası i

çin

yapı

lan

yasa

l dü

zenl

eme

sayı

sı, Ü

retim

reçl

erin

de e

mis

yon

oluş

umun

u az

alta

n ür

etim

te

knik

lerin

i kul

lana

n te

sis

sayı

sınd

aki a

rtış,

Alıc

ı or

tam

ların

(hav

a, s

u, to

prak

) ka

lites

inde

ki a

rtış

oran

ı, Bü

tün

sula

rın s

tatü

sünü

n be

lirle

nere

k ac

il m

üdah

ale

gere

ktire

n al

anla

r iç

in h

azırl

anan

eyl

em p

lanı

sa

yısı

, Arıt

mad

an fa

ydal

anan

fusu

n to

plam

nüf

usa

oran

ında

ki a

rtış

2011-2014

Ger

çekl

eştir

ilece

k fa

aliy

etle

r ile

alıc

ı or

tam

ların

kal

itesi

nde

artış

ve

iyile

ştirm

e he

defle

nmek

tedi

r.

62

1.7.

Çev

re

İklim

değ

işik

liğin

e ne

den

olan

san

ayi k

ayna

klı s

era

gazı

em

isyo

nlar

ının

ko

ntro

lü s

ağla

naca

k,

izle

nece

k ve

ra

porla

naca

ktır.

Çev

re v

e O

rman

Ba

kanl

ığı

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

TÜİK

, İkl

im

Değ

işik

liği K

oord

inas

yon

Kuru

lu

İklim

değ

işik

liği u

lusa

l bild

irim

ve

sera

gaz

ı em

isyo

n en

vant

erin

i ha

zırla

ma

Kyot

o Pr

otok

olü

kabu

lü s

onra

sınd

a an

laşm

a ka

psam

ında

yer

ine

getir

ilen

yükü

mlü

lükl

er G

önül

lü s

era

gazı

em

isyo

n tic

aret

i yap

ılan

emis

yon

mik

tarı.

2011-2014

2010

-202

0 U

lusa

l İkl

im

Değ

işik

liği S

trate

ji Be

lges

i'nin

hed

efle

ri ar

asın

da y

er a

lmak

tadı

r.

63

1.8.

San

ayi

Polit

ikas

ı ve

Bölg

esel

Kal

kınm

a

IPA’

nın

Böl

gese

l Ka

lkın

ma

ile İn

san

Kayn

akla

rının

G

eliş

tirilm

esi b

ileşe

nler

i al

tında

ki o

pera

syon

el

prog

ram

lar 2

012–

2013

nem

i içi

n re

vize

ed

ilece

ktir.

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı,

Çal

ışm

a ve

So

syal

G

üven

lik

Baka

nlığ

ı, Sa

nayi

ve

Tica

ret

Baka

nlığ

ı, Ç

evre

ve

Orm

an

Baka

nlığ

ı, D

PT

Avru

pa B

irliğ

i Gen

el

Sekr

eter

liği

IPA’

nın

Böl

gese

l Kal

kınm

a ile

İn

san

Kayn

akla

rının

G

eliş

tirilm

esi B

ileşe

nler

i al

tında

ki re

vize

ope

rasy

onel

pr

ogra

mla

r

2013

Bölg

esel

kal

kınm

a ve

in

san

kayn

akla

rının

ge

liştir

ilmes

i bile

şenl

eri

altın

da u

ygul

anan

Çev

re,

Ula

ştırm

a, B

ölge

sel

Rek

abet

Ede

bilir

lik v

e İn

san

Kayn

akla

rının

G

eliş

tirilm

esi O

pera

syon

el

Prog

ram

ları

revi

ze

edile

cekt

ir.

162

Page 173: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

3

64

1.8.

San

ayi

Polit

ikas

ı ve

Bölg

esel

Kal

kınm

a

KOBİ

’lere

yön

elik

ola

rak

bölg

esel

kal

kınm

a od

aklı

proj

eler

des

tekl

enec

ektir

.

KOSG

EB

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, D

PT, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı, K

alkı

nma

Ajan

slar

ı, TO

BB, T

ESK,

ST

K'la

r

Uyg

ulan

an b

ölge

sel k

alkı

nma

odak

lı pr

oje

sayı

sı (h

er y

ıl en

az

1), K

OBİ

’lerin

müş

tere

k ya

tırım

ları

için

ver

ilen

dest

ek

sayı

sı (h

er y

ıl bi

r önc

eki y

ıla

göre

artı

ş), d

iğer

ku

rum

/kur

uluş

lar i

le iş

birli

ği

içer

isin

de g

erçe

kleş

tirile

n kü

mel

enm

e pr

ojes

i say

ısı (

her

yıl e

n az

1)

2011-2014

Ger

çekl

eştir

ilece

k de

stek

pr

ojel

er a

racı

lığı i

le

bölg

esel

reka

bet g

ücün

ün

artır

ılmas

ı he

defle

nmek

tedi

r.

65

1.8.

San

ayi

Polit

ikas

ı ve

Bölg

esel

Kal

kınm

a

Bölg

esel

yen

ilik s

iste

mle

ri ta

nım

lana

cak

ve

dest

ekle

nece

ktir.

TÜBİ

TAK

DPT

, YÖ

K, K

alkı

nma

Ajan

slar

ı,TO

BB,

Üni

vers

itele

r, ST

K’la

r

Kuru

lan

işbi

rliği

ağl

arı s

ayıs

ı

Met

odol

oji ç

alış

mas

ının

ta

mam

lanm

ası

2011-2014

İller

in/b

ölge

lerin

ge

lişm

esin

i des

tekl

emek

ve

reka

bet g

üçle

rini

artır

mak

üze

re ö

zel

sekt

ör, ü

nive

rsite

ve

kam

u ku

rulu

şlar

ı ile

yer

el

aktö

rleri

kaps

ayan

işbi

rliği

ların

ın k

urul

mas

ı de

stek

lene

cekt

ir. Y

erel

ye

nilik

sis

tem

lerin

in

oluş

turu

lmas

ına

ilişk

in

met

odol

oji ç

alış

mal

arı

tam

amla

naca

k, p

ilot

çalış

ma

yapı

laca

k ill

er/b

ölge

ler

belir

lene

cekt

ir.

66

1.8.

San

ayi

Polit

ikas

ı ve

Bölg

esel

Kal

kınm

a

Küm

elen

me

konu

sund

a ye

rel v

e m

erke

zi d

üzey

de

polit

ika

çerç

eves

ini

çize

cek

bir y

önet

işim

m

odel

i olu

ştur

ulac

aktır

.

Dev

let

Plan

lam

a Te

şkila

tı M

üste

şarlı

ğı

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı,

Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı, T

ÜBİ

TAK,

Ka

lkın

ma

Ajan

slar

ı

Yöne

tişim

mod

elin

in

oluş

turu

lmas

ı.

2011

Küm

elen

me

stra

tejis

ini

şeki

llend

irere

k, k

urum

ve

kuru

luşl

ar a

rası

ndak

i iş

birli

ği v

e iş

bölü

mün

ün

esas

ların

ı rek

abet

ed

ebili

rlik,

inov

asyo

n ve

ul

usla

rara

sıla

şma

bile

şenl

eri i

tibar

ıyla

be

lirle

mek

üze

re g

erek

li yö

nlen

dirm

e ve

ko

ordi

nasy

on

mek

aniz

mas

ı kur

ulac

aktır

. Bu

çer

çeve

de S

TB v

e D

TM

tara

fında

n yü

rütü

len

proj

eler

den

yara

rlanı

laca

ktır.

163

Page 174: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

4

67

1.8.

San

ayi

Polit

ikas

ı ve

Bölg

esel

Kal

kınm

a

Caz

ibe

Mer

kezl

erin

i D

este

klem

e Pr

ogra

yayg

ınla

ştırı

laca

ktır.

Dev

let

Plan

lam

a Te

şkila

tı M

üste

şarlı

ğı

İçiş

leri

Baka

nlığ

ı, M

aliy

e Ba

kanl

ığı,

İlgi

li M

erke

zi

ve Y

erel

Yön

etim

ler

Uyg

ulam

anın

ya

ygın

laşt

ırılm

asın

ın

sürd

ürül

mes

i.

2012

Prog

ram

kap

sam

ında

D

iyar

bakı

r’da

yürü

tüle

n uy

gula

ma

diğe

r m

erke

zler

e ya

ygın

laşt

ırıla

cakt

ır.

Uyg

ulam

alar

da m

erke

zler

ve

müc

avir

alan

ların

daki

ge

lişm

e po

tans

iyel

lerin

i ve

yer

el g

irişi

mle

ri de

stek

leye

n pr

ojel

ere

önce

lik v

erile

cek,

pro

gram

uy

gula

mal

arı i

le a

ltyap

ı ya

tırım

ların

ın u

yum

u gö

zetil

ecek

tir.

68

2. S

EKTÖ

REL

SA

NAY

İ PO

LİTİ

KASI

AL

ANLA

RI

Sana

yide

sek

törle

rin

reka

bet g

ücün

ün

artır

ılmas

ı am

acıy

la

sekt

örel

stra

tejile

rin

hazı

rlanm

ası,

izle

nmes

i, de

ğerle

ndiri

lmes

i ve

geliş

tirilm

esi

sağl

anac

aktır

.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, M

illi

Eğiti

m B

akan

lığı,

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı,T

arım

ve

Köyi

şler

i Bak

anlığ

ı, Ç

alış

ma

ve S

osya

l G

üven

lik B

akan

lığı,

Ener

ji ve

Tab

ii Ka

ynak

lar

Baka

nlığ

ı, Kü

ltür v

e Tu

rizm

Bak

anlığ

ı, Ç

evre

ve

Orm

an B

akan

lığı,

DPT

, Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

, Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı ,

Güm

rük

Müs

teşa

rlığı

, ABG

S,

TÜBİ

TAK,

İK, T

SE,

TPE,

Yat

ırım

Des

tek

ve

Prom

osyo

n Aj

ansı

, TÜ

RKA

K, K

OSG

EB,

TOBB

, TİM

, TES

K,

TÜSİ

AD, M

ÜSİ

AD, İ

KV,

TİSK

, TÜ

RK-

İŞ, D

İSK,

H

AK-İŞ

, TÜ

DEF

Haz

ırlan

an s

trate

ji be

lges

i say

ısı

(7 a

det)

Ger

çekl

eştir

ilen

izle

me

ve

değe

rlend

irme

topl

antıs

ı ve

rapo

ru s

ayıs

ı

2011-2014

Sana

yide

sek

törle

rin

reka

bet e

debi

lirliğ

inin

çlen

diril

mes

ine

yöne

lik

sekt

örel

stra

tejile

r ha

zırla

nmas

ı, bu

st

rate

jiler

in iz

lenm

esi,

değe

rlend

irilm

esi v

e ge

liştir

ilmes

i kap

sam

ında

ge

rekl

i kur

umsa

l kap

asite

ar

tırıla

cakt

ır.

164

Page 175: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

5

69

3. U

YGU

LAM

A,

İZLE

ME

VE

KOO

RD

İNAS

YON

M

EKAN

İZM

ASI

Giri

şim

ci B

ilgi S

iste

mi

geliş

tirile

cekt

ir.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı (G

elir

İdar

esi B

aşka

nlığ

ı),

Çal

ışm

a ve

Sos

yal

Güv

enlik

Ba

kanl

ığı,E

nerji

ve

Tabi

i Ka

ynak

lar B

akan

lığı,

DPT

, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı, D

ış T

icar

et

Müs

teşa

rlığı

, TÜ

İK,

EPD

K, T

EDAŞ

, TO

BB,

TESK

, İlg

ili D

iğer

Kur

um

ve K

urul

uşla

r

Giri

şim

ci B

ilgi S

iste

mi'n

in ik

inci

amas

ının

201

2 yı

lı so

nuna

ka

dar t

amam

lanm

ası

2012

Sana

yi v

e tic

aret

pol

itika

ve

stra

tejil

erin

in

belir

lenm

esi s

ürec

inde

ku

llanı

lmak

üze

re,

sana

yi

ve ti

cari

enva

nter

ini i

çere

n bi

r bi

lgi s

iste

mi

oluş

turu

lmuş

tur.

rkiy

e’ni

n sa

nayi

ve

ticar

et s

ayıs

al h

arita

çıka

rılac

ak, b

u bi

lgi

sist

emin

e da

yana

n ka

rar

dest

ek s

iste

mle

ri ol

uştu

rula

cakt

ır. B

ilgile

r ilg

ili ka

mu

kuru

mla

rının

ku

llanı

mın

a su

nula

cakt

ır.

Bilg

ilerin

mah

rem

iyet

ilk

esi g

özet

ilere

k öz

el

sekt

örle

de

payl

aşılm

ası

plan

lanm

akta

dır.

70

3. U

YGU

LAM

A,

İZLE

ME

VE

KOO

RD

İNAS

YON

M

EKAN

İZM

ASI

Sana

yi S

trate

jisin

in

geliş

tirilm

esi,

uygu

lanm

ası

ve iz

lenm

esi k

onul

arın

da

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı'n

ın K

urum

sal

kapa

site

si g

eliş

tirile

cekt

ir.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

Mal

iye

Baka

nlığ

ı, M

illi

Eğiti

m B

akan

lığı,

Ula

ştırm

a Ba

kanl

ığı,T

arım

ve

Köyi

şler

i Bak

anlığ

ı, Ç

alış

ma

ve S

osya

l G

üven

lik B

akan

lığı,

Ener

ji ve

Tab

ii Ka

ynak

lar

Baka

nlığ

ı, Kü

ltür v

e Tu

rizm

Bak

anlığ

ı, Ç

evre

ve

Orm

an B

akan

lığı,

DPT

, Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

, Dış

Tic

aret

M

üste

şarlı

ğı ,

Güm

rük

Müs

teşa

rlığı

, ABG

S,

TÜBİ

TAK,

İK, T

SE,

TPE,

Yat

ırım

Des

tek

ve

Prom

osyo

n Aj

ansı

, TÜ

RKA

K, K

OSG

EB,

TOBB

, TİM

, TES

K,

TÜSİ

AD, M

ÜSİ

AD, İ

KV,

TİSK

, TÜ

RK-

İŞ, D

İSK,

H

AK-İŞ

, TÜ

DEF

Proj

e ka

psam

ında

eği

tim v

erile

n uz

man

say

ısı

2011-2012

Sana

yi s

trate

jisin

in

geliş

tirilm

esi,

uygu

lanm

ası v

e iz

lenm

esi

konu

ların

da S

anay

i ve

Tica

ret B

akan

lığı'n

ın

Kuru

msa

l kap

asite

sini

ar

tırm

ak a

mac

ıyla

IPA'

nın

(Kat

ılım

Önc

esi M

ali

yard

ım A

racı

) 1.b

ileşe

ni

olan

"Kur

umsa

l Ya

pıla

nma"

kap

sam

ında

ol

uştu

rula

n AB

pro

jesi

nin

haya

ta g

eçiri

lmes

i pl

anla

nmak

tadı

r. Pr

oje

kaps

amın

da S

anay

i ve

Tica

ret B

akan

lığın

ın il

e pr

oje

orta

klar

ının

idar

i ka

pasi

tesi

nin

geliş

tirilm

esi,

Sana

yi

Stra

tejis

i ve

Sekt

örel

St

rate

jiler

i çal

ışm

alar

ı içi

n ge

rekl

i tek

nik

kapa

site

nin

iyile

ştiri

lmes

i, et

kin

bir

diya

log

mek

aniz

mas

ının

165

Page 176: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

6

oluş

turu

lmas

ı am

açla

nmak

tadı

r.

71

3. U

YGU

LAM

A,

İZLE

ME

VE

KOO

RD

İNAS

YON

M

EKAN

İZM

ASI

Yata

y sa

nayi

pol

itika

alan

ların

da e

ylem

lerin

iz

lenm

esi,

değe

rlend

irilm

esi v

e ra

porla

nmas

ını

tem

inen

gi

rişim

ler o

luşt

urul

acak

tır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

İlgili

Kuru

mla

r Ya

tay

sana

yi p

oliti

kası

al

anla

rında

yer

ala

n ey

lem

lerin

ge

rçek

leşm

e or

anı

2011-2014

İlgili

kam

u ku

rum

ların

ın

sana

yi s

trate

jisi

kaps

amın

da y

ürüt

tükl

eri

faal

iyet

leri

ve

soru

mlu

lukl

arı a

rası

nda

tam

amla

yıcı

lık v

e eş

güdü

mün

sağ

lanm

asın

ı te

min

en s

öz k

onus

u ku

rum

ların

yet

kili

tem

silc

ilerin

in b

ir ar

aya

geld

iği p

latfo

rmla

r ol

uştu

rula

cakt

ır. B

u gi

rişim

ler,

stra

tejin

in

izle

nmes

inde

krit

ik b

ir ro

l oy

naya

cakt

ır.

166

Page 177: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

7

72

3. U

YGU

LAM

A,

İZLE

ME

VE

KOO

RD

İNAS

YON

M

EKAN

İZM

ASI

Bu e

ylem

pla

nı Y

OİK

K ve

di

ğer s

trate

ji be

lgel

eri i

le

eşgü

düm

içer

isin

de

uygu

lana

cakt

ır.

Sana

yi v

e Ti

care

t Ba

kanl

ığı

İlgili

Kuru

mla

r Sa

nayi

Stra

tejis

i ile

ilgi

li ya

pıla

r ve

ala

nlar

ara

sınd

a bi

lgi

alış

veriş

inin

ve

işbi

rliği

nin

sağl

anm

ası

2011-2014

Sana

yi S

trate

jisi i

le

doğr

udan

ve/

veya

dol

aylı

olar

ak il

işki

si b

ulun

an

polit

ika

ve e

ylem

do

küm

anla

rının

taki

bi

yapı

laca

k; S

anay

i St

rate

jisi S

ekre

tary

ası i

le

YOİK

K, K

SEP,

vs.

Se

kret

arya

ları

aras

ında

zenl

i ile

tişim

ve

eşgü

düm

sağ

lana

cakt

ır.

167

Page 178: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

8

EK 2

: Sek

töre

l Rek

abet

Güc

ü D

eğer

lend

irmel

eri v

e Po

litik

alar

33

EK 2

.1: O

tom

otiv

San

ayi

Şeki

l Ek

2.1.

1: O

tom

otiv

San

ayi Ü

retim

End

eksi

Ka

ynak

: Eur

osta

t

Şeki

l Ek

2.1.

2: O

tom

otiv

San

ayi İ

stih

dam

End

eksi

33 G

rafik

lerd

eki T

R b

ahsi

geç

en s

ektö

rde

ilgili

bel

irtile

n gö

ster

gede

ki d

urum

u Tü

rkiy

e’de

ki o

alt

sekt

ör iç

in, A

B 2

7 ilg

ili s

ektö

rün

Avru

pa B

irliğ

i’nde

ki o

rtala

ma

duru

mun

u be

lirtil

en g

öste

rge

için

, AB

12 il

gili

sekt

örü

de A

B’y

e ye

ni ü

ye o

lan

Gün

ey K

ıbrıs

Rum

Kes

imi,

Çek

Cum

huriy

eti,

Est

onya

, Mac

aris

tan,

Let

onya

, Li

tvan

ya, M

alta

, Pol

onya

, Slo

vaky

a, S

love

nya,

Bul

garis

tan,

Rom

anya

orta

lam

asın

ı, Tü

rkiy

e İm

alat

San

ayi i

se il

gili

göst

erge

için

Tür

kiye

’dek

i im

alat

san

ayin

in

gene

l dur

umun

u gö

ster

mek

tedi

r.

168

Page 179: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

16

9

Şeki

l Ek

2.1.

3: O

tom

otiv

San

ayi İ

hrac

at E

ndek

si

AB

12

AB

15

Hind

ista

n

Çin

Brez

ilya

Türk

iye

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (D

eğer

ler 1

995

yılı

baz

alın

arak

end

eksl

enm

iştir

.)

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

TEP

AV H

esap

lam

alar

ı

Şeki

l Ek

2.1.

4: O

tom

otiv

San

ayi K

ısm

i Ver

imlil

ik E

ndek

si

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.1

.5:

Oto

mot

iv S

anay

i İn

ovas

yon

Yapa

n Fi

rmal

ar,

Yüzd

e (2

002-

2004

)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Ho

llan

da

Tür

kiy

eS

lova

kya

Po

lon

yaB

elç

ika

No

rve

çÇ

ek

Cu

mh

uri

yeti

Ro

man

yaİs

veç

İsp

anya

Bu

lgar

ista

nA

lman

yaEs

ton

yaY

una

nis

tan

Fran

sa

İtal

yaK

ıbrı

sL

itva

nya

Mac

aris

tan

Po

rtek

iz

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

İK

Tabl

o Ek

2.1

.1: O

tom

otiv

San

ayin

in G

enel

Gör

ünüm

ü

Kayn

ak:T

ÜİK

, TÜ

SİAD

200

8 Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

, * G

irişi

mci

Bilg

i Sis

tem

i

Sek

törü

n ak

tifle

rinin

imal

at s

anay

i gen

elin

de p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

8.27

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

7)

12.0

5

Çal

ışan

ların

imal

at s

anay

i ist

ihda

mı i

çind

eki p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

8.47

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

9.71

Topl

am im

alat

san

ayi i

hrac

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

13.4

8S

ektö

rün

ar-g

e ha

rcam

asın

ın im

alat

san

ayi g

enel

ine

oran

ı (y

üzde

)(20

08)*

31

.17

169

Page 180: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

0

GEN

EL B

AKIŞ

2000

’li yı

llard

a yü

ksek

kat

ma

değe

r ile

dün

ya p

azar

ları

için

üre

tim a

nlay

ışın

ı ben

imse

yen

Türk

iye

Oto

mot

iv S

anay

i bu

süre

çte

kalit

e yö

netim

i, kü

rese

l re

kabe

t, A

r-Ge

ve

tekn

oloj

i yö

netim

i, yü

ksek

ni

telik

li in

san

kayn

ağı

alan

ında

ol

dukç

a ön

emli

ilerle

mel

er

kayd

etm

iştir

. 20

01 k

rizi

sonr

asın

da i

stih

dam

da,

üret

imde

ve

ihra

catta

öne

mli

geliş

mel

er s

ağla

nmış

tır.

Kür

esel

oto

mot

iv d

eğer

zi

nciri

nin

önem

li bi

r par

çası

ola

n se

ktör

de, A

r-Ge

ve ta

sarım

ala

nınd

a pa

sif b

ir po

litik

anın

izle

ndiğ

i göz

lenm

ekte

dir.

Yaba

ncı

ana

firm

alar

ın d

enet

imin

de o

lan

bu f

aaliy

etle

rin y

anı

sıra

tes

t al

tyap

ısın

da y

aşan

an s

ıkın

tılar

da

bu k

onud

a ge

lişm

e sa

ğlan

mas

ı ger

ektiğ

ini g

öste

rmek

tedi

r. Kü

rese

lleşe

n ek

onom

ide

otom

otiv

ana

ve

yan

sana

yi a

rası

nda

tam

ent

egra

syon

sağ

lana

rak,

rdür

üleb

ilir re

kabe

t orta

mı y

arat

ılmas

ı kon

usun

da ç

alış

mal

ar y

apılm

akta

dır.

Sek

törd

e ta

lep

ve ü

retim

artı

şıyl

a bi

rlikt

e ni

telik

li iş

gücü

ihtiy

acı

artm

akta

dır.

Ana

san

ayi f

irmal

arın

da s

on y

ıllar

da a

rtan

hizm

et iç

i eğ

itim

faal

iyet

leri

ve to

plam

kal

ite y

önet

imi k

onus

unda

alın

an m

esaf

e so

n de

rece

öne

mlid

ir. Ç

oğun

lukl

a, K

OB

İ sta

tüsü

nde

olan

yan

sa

nayi

firm

alar

ında

ise

nite

likli

işgü

cü i

le i

lgili

soru

nlar

ın a

rtmas

ı be

klen

mek

tedi

r. N

itelik

li iş

gücü

kıs

ıtını

n ya

nı s

ıra,

yan

sana

yi

firm

alar

ı içi

n fin

ansm

ana

eriş

im k

ısıtı

da

sekt

örün

gel

işim

i önü

nde

önem

li bi

r eng

eldi

r. H

em ta

şıt a

raçl

arı,

hem

de

akar

yakı

t üze

rinde

n al

ınan

yük

sek

verg

iler i

ç pa

zarın

gel

işm

esin

i eng

elle

rken

; iki

nci e

l ara

ç ith

alat

ı, O

GT

uygu

lam

asın

da y

aşan

an s

ıkın

tılar

, ar

tan

çevr

e ve

güv

enlik

sta

ndar

tları

sekt

örün

rek

abet

çiliğ

i ön

ünde

ris

k ol

uştu

rabi

lece

ktir.

Bu

süre

çte

sekt

öre

ilişki

n A

B m

evzu

atı v

e po

litik

alar

ına

uyum

des

tekl

eyic

i etk

i yap

acak

ve

sekt

örün

reka

bet g

ücün

ü ar

ttıra

cakt

ır.

Türk

iye’

deki

oto

mot

iv im

alat

çıla

rını t

emsi

l ede

n O

tom

otiv

San

ayii

Der

neği

(OS

D) U

lusl

arar

ası O

tom

otiv

Üre

ticile

ri D

erne

ği’n

in (O

ICA

) üy

esi

ve y

önet

imin

de,

Avr

upa

Oto

mob

il Ü

retic

ileri

Der

neği

(A

CE

A)

Lias

on K

omite

si’n

de d

e as

osiy

e üy

esi;

Taşı

t A

raçl

arı

Yan

San

ayic

ileri

Der

neği

(TA

YSA

D)

ise

Avr

upa

Oto

mot

iv Y

an S

anay

icile

ri D

erne

ği’n

in (

CLE

PA

) üy

esi k

onum

larıy

la,

sekt

ör A

B’d

eki v

e ul

usla

rara

sı g

eliş

mel

eri y

akın

dan

taki

p et

mek

tedi

r. İh

raca

ta d

ayal

ı bü

yüm

e tre

ndi

göst

eren

ve

ekon

omid

e ön

emli

yeri

olan

sek

törd

e, 2

008

yılın

ın s

on ç

eyre

ğind

en i

tibar

en k

üres

el

finan

sal k

rizin

yan

sım

ası s

onuc

u, iç

paz

arın

küç

ülm

esi v

e ih

raca

tın a

zalm

asın

a da

bağ

lı ol

arak

küç

ülm

e ya

şanm

ıştır

. Ya

şana

n bu

küç

ülm

e ka

rşıs

ında

hük

ümet

öze

llikle

sto

klar

da y

aşan

an a

rtış

karş

ısın

da k

ısa

süre

li ve

rgis

el ö

nlem

ler a

lmış

tır. B

unun

la

birli

kte

hass

as b

ir ya

pı a

rz e

den

sekt

örün

mev

cut y

apıs

ı ile

gel

ecek

te d

aha

iyi b

ir ko

num

da o

laca

ğını

sav

unm

ak m

ümkü

n de

ğild

ir. B

u an

lam

da k

üres

el re

kabe

t koş

ulla

rı al

tında

raki

p ül

kele

rin s

ektö

re s

ağla

dığı

poz

itif k

atkı

lar d

ikka

te a

lındı

ğınd

a, b

u do

küm

anda

yer

ala

n po

litik

alar

göz

önü

nde

bulu

ndur

ular

ak,

Oto

mot

iv S

ektö

rüne

Yön

elik

Stra

teji

Bel

gesi

dok

üman

ı ha

zırla

nmak

ta v

e se

ktör

ün r

ekab

et

edeb

ilirliğ

inin

artı

rılm

ası v

e dö

nüşü

mün

kol

ayla

ştırı

lmas

ı hed

efle

nmek

tedi

r.

170

Page 181: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

1

BİL

Gİ V

E TE

KN

OLO

Türk

iye

otom

otiv

ana

san

ayin

de 4

firm

a dı

şınd

a tü

m f

irmal

ar y

aban

cı o

rtakl

ıkla

rla v

e/ve

ya y

aban

cı f

irmal

arın

lisa

nsla

rıyla

üre

tim

yapm

akta

dır.

Bu d

a A

r-Ge

faal

iyet

lerin

in a

na f

irma

konu

mun

daki

yab

ancı

firm

alar

a ba

ğlı

olar

ak g

eliş

mes

i anl

amın

a ge

lmek

tedi

r. S

ektö

rde

son

yılla

rda

küre

sel p

iyas

alar

da y

aşan

an k

onso

lidas

yon,

üre

tim s

üreç

lerin

in g

eliş

mek

te o

lan

ülke

lere

kay

dırıl

mas

ı,

A

r-G

e, t

ekno

loji,

paz

arla

ma

ve s

atış

son

rası

faa

liyet

ler

gibi

akt

ivite

lerin

ana

firm

a bü

nyes

inde

kal

mas

ı so

nucu

nu d

oğur

mak

tadı

r. Bu

amad

a Tü

rkiy

e ot

omot

iv a

na s

anay

inde

ki f

irmal

arın

kür

esel

değ

er z

inci

rinde

ki y

erle

rini g

eliş

tirm

eler

i, ta

sarım

sür

eçle

rinde

dah

a et

kin

bir ş

ekild

e ye

r alm

alar

ı ger

ekm

ekte

dir.

Türk

iye’

de ta

sarla

nan

mot

orlu

taşı

t ara

çlar

ı ile

bun

lara

ait

aksa

m v

e pa

rçal

arın

tasa

rım d

oğru

lam

a ve

day

anım

test

lerin

in ç

oğu

yurt

için

de y

apılm

akla

birl

ikte

, yol

test

ler i

çin

pist

, rüz

gâr t

ünel

i, ça

rpm

a te

st la

bora

tuar

ı im

kanl

arın

ın o

lmam

ası n

eden

iyle

firm

alar

ımız

yur

t dı

şınd

a te

stle

ri ya

ptırm

akta

, bu

duru

m z

aman

ve

mal

i kay

nak

kayı

plar

ına

nede

n ol

mak

tadı

r. S

ektö

rün

geliş

imi

için

ger

ekli

olan

tes

t/ana

liz a

ltyap

ısın

ın o

luşt

urul

mas

ı iç

in T

ÜB

İTA

K-T

EYD

EB

ve b

enze

ri ku

rum

lar

tara

fında

n de

stek

sa

ğlan

mak

tadı

r. A

yrıc

a,

Şub

at

2008

’de

yasa

laşa

n A

r-Ge

dest

ekle

riyle

ilg

ili dü

zenl

emen

in

sekt

örde

n ya

pıla

n A

r-Ge

harc

amal

arın

ı öne

mli

bir b

içim

de a

rtırm

ası b

ekle

nmek

tedi

r. Ya

n sa

nayi

deki

A

r-Ge

faal

iyet

lerin

in

dest

ekle

nmes

i am

acıy

la

ana

firm

alar

ön

derli

ğind

e st

rate

jik

orta

klılı

klar

ın

kuru

lmas

ı ve

Ü

nive

rsite

-San

ayi i

şbirl

iği ç

erçe

vesi

nde

tasa

rım-d

oğru

lam

a fa

aliy

etle

rinin

yür

ütül

mes

i hed

efle

nmek

tedi

r.

REK

ABET

Dün

ya

piya

sala

rında

ki

kons

olid

asyo

na

para

lel

olar

ak,

Türk

iye

otom

otiv

sa

nayi

nde

de

son

yılla

rda

birle

şme-

devr

alm

alar

ya

şanm

akta

dır.

1999

-200

6 dö

nem

inde

Kar

a, H

ava,

Den

iz v

e D

emiry

olu

taşı

tları

sekt

örün

de 7

birl

eşm

e-de

vral

ma

gerç

ekle

şmiş

tir.

Ayn

ı dö

nem

de s

ektö

rde

6 re

kabe

t ih

lali

sapt

anm

ış v

e 7,

6 m

ilyon

TL

ceza

ver

ilmiş

tir.

Diğ

er y

anda

n R

ekab

et K

urul

u 20

05 y

ılınd

a,

mot

orlu

taş

ıtlar

sek

törü

ndek

i di

key

anla

şmal

ara

ilişki

n gr

up m

uafiy

eti

tebl

iği

yayı

nlay

arak

bu

alan

daki

mev

zuat

ı A

B m

evzu

atı

ile

uyum

lu h

ale

getir

miş

tir. S

öz k

onus

u te

bliğ

in y

edek

par

ça s

anay

isin

i olu

mlu

bir

şeki

lde

etki

lem

esi b

ekle

nmek

tedi

r.

YASA

L D

ÜZE

NLE

MEL

ER

Türk

iye,

Güm

rük

Birl

iği v

e ta

m ü

yelik

müz

aker

eler

i çer

çeve

sind

e AB

’nin

ve

BM

/AEK

’nin

sek

törle

ilgi

li dü

zenl

emel

erin

i mev

zuat

ına

uyum

laşt

ırmış

tır. A

yrıc

a m

evzu

atın

uyg

ulan

mas

ında

yaş

anan

sor

unla

rın ç

özül

mes

i am

acıy

la, S

TB b

ünye

sind

e ot

omot

iv a

na v

e ya

n sa

nayi

ile

ilgili

kam

u te

msi

lcile

rinin

yer

ald

ığı,

kam

u ve

öze

l sek

törü

n bi

rlikt

e pe

riyod

ik o

lara

k to

plan

ma

sure

tiyle

sor

unla

ra ç

özüm

ön

erile

ri ge

tirdi

ği “M

otor

lu A

raçl

ar T

ekni

k Ko

mite

si” (

MA

RTE

K) k

urul

muş

tur.

Türk

iye’

nin

sekt

örle

ilgi

li ol

arak

Güm

rük

Birl

iği a

nlaş

mas

ında

n ka

ynak

lana

n ve

“bel

irli b

ir sü

re” y

erin

e ge

tirem

eyec

eğin

i bild

irdiğ

i iki

nci

el a

raç

ithal

atı k

onus

u se

ktör

için

cid

di b

ir te

hdit

olar

ak g

örül

mek

tedi

r. İk

inci

el a

raç

ithal

atın

ın s

ektö

re v

e ge

nel e

kono

miy

e et

kile

rini

içer

en a

naliz

rap

oru

sekt

ör t

araf

ında

n ha

zırla

nara

k 20

06 y

ılınd

a AB

Kom

isyo

nuna

ilet

ilmiş

tir.

Önü

müz

deki

dön

emde

ikin

ci e

l ara

ç ith

alat

ının

se

ktör

e ve

ge

nel

ekon

omiy

e et

kile

rinin

de

ğerle

ndiri

lmes

i ve

an

aliz

so

nuçl

arın

a ba

ğlı

olar

ak

gere

kli

çalış

mal

arın

171

Page 182: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

2

sürd

ürül

mes

i pla

nlan

mak

tadı

r. Ç

alış

anla

rın i

ş de

ğişt

irme

ve i

ş bu

lma

yete

neği

yle

doğr

udan

ilg

ili ol

arak

işg

ücü

hare

ketli

liğin

in a

rtırıl

mas

ı, iş

gücü

piy

asas

ının

şe

ffafla

ştırı

lmas

ı ve

verim

liliği

n ar

tırılm

ası i

stih

dam

la il

gili

her t

ürlü

giri

şim

de ö

ne ç

ıkm

akta

dır.

Türk

eko

nom

isin

in u

lusl

arar

ası r

ekab

et

gücü

nün,

nite

likli

işgü

cü il

e de

stek

lenm

esin

e ya

rdım

cı o

lmak

, çal

ışm

a ya

şam

ının

iste

diği

ve

ihtiy

aç d

uydu

ğu in

sanl

arın

nite

likle

rinin

ta

nım

lanm

asın

da,

iş y

aşam

ınca

gel

iştir

ilen

ve b

enim

sene

n m

esle

k st

anda

rtlar

ı bü

yük

önem

taş

ımak

tadı

r. B

u ka

psam

da i

ş pi

yasa

sını

n ve

eği

tim k

urum

ların

ın ö

ncel

ikli

ihtiy

açla

rı di

kkat

e al

ınar

ak o

tom

otiv

sek

törü

ne y

önel

ik o

lara

k 10

ade

t mes

lek

stan

dard

ı ha

zırla

nmış

olu

p, 2

009

ve 2

010

yılla

rı iç

eris

inde

Res

mi G

azet

e’de

yay

ımla

nmış

tır. 3

4

ÇEV

RE

VE

ENER

Oto

mot

iv s

anay

i-çev

re i

lişki

lerin

i ür

etim

aşa

mas

ında

ki v

e m

otor

lu a

raçl

arın

kul

lanı

m ö

mrü

boy

unca

çev

rese

l et

kile

ri ve

AB

mük

tese

batın

a uy

um ç

erçe

vesi

nde

değe

rlend

irmek

ger

ekm

ekte

dir.

Çev

re a

lanı

nda

otom

otiv

san

ayin

in k

arşı

laşt

ığı b

aşlıc

a so

runl

ar,

yasa

l düz

enle

mel

erde

ki y

etki

kar

maş

ası,

alty

apın

ın y

eter

sizl

iği,

sekt

örün

mal

iyet

lerin

i artı

ran

uygu

lam

alar

dır.

Öze

llikle

kat

ı atık

ların

de

pola

nmas

ı-ber

tara

fı ve

su

deşa

rj si

stem

leri

konu

sund

a ya

şana

n al

tyap

ı sor

unla

rının

gid

erilm

esi s

ağla

naca

ktır.

M

otor

lu a

raçl

arda

n ya

yıla

n em

isyo

nlar

çev

re a

çısı

ndan

öne

mli

bir t

ehdi

t ola

rak

görü

lmek

tedi

r. Bu

ned

enle

, egz

oz e

mis

yonl

arı i

le il

gili

yürü

rlükt

eki A

B D

irekt

ifler

i ile

uyu

m s

ağla

nmış

tır.

Anc

ak,

yakı

t ka

lites

inin

artt

ırılm

asın

da y

aşan

an g

ecik

mel

er n

eden

iyle

, ot

omot

iv

sana

yi e

gzoz

em

isyo

nlar

ına

fiili

uyum

u ka

dem

eli o

lara

k ge

rçek

leşt

irile

cekt

ir.

Ula

şım

da e

nerji

ver

imlili

ğini

n ar

tırılm

ası i

le il

gili

olar

ak; b

irim

yak

ıt tü

ketim

i düş

ük, ç

evre

dos

tu, s

ıkış

tırılm

ış d

oğal

gaz

, sıv

ılaşt

ırılm

ış

petro

l gaz

ı, el

ektri

kli,

hibr

it gi

bi a

ltern

atif

yakı

t kul

lana

n ul

aşım

ara

çlar

ının

vey

a hi

brit

sist

emle

rinin

kul

lanı

mı t

eşvi

k ed

ici d

üzen

lem

eler

ya

pılm

alıd

ır.

Oto

mot

iv a

na s

anay

i, ot

omas

yon

sist

emiy

le ç

alış

mas

ında

n do

layı

ene

rji y

oğun

bir

sekt

ördü

r. S

ektö

rün

yapı

sınd

an k

ayna

klan

an b

u so

runa

ek

olar

ak s

ektö

r iç

in ö

nem

li bi

r ya

n fa

aliy

et o

lan

lojis

tik h

izm

etle

rinin

de

ener

ji yo

ğun

kara

yolla

rında

n sa

ğlan

mas

ı sek

törü

n en

erji

ihtiy

acın

ı ar

tırm

akta

dır.

Önü

müz

deki

yıll

arda

faa

liyet

e ge

çece

k en

tegr

e lo

jistik

im

kanl

arı

ve g

eliş

tirile

cek

“ene

rji v

erim

liliği

” pr

ojel

eri i

le s

ektö

rün

ener

ji ih

tiyac

ının

sın

ırlan

dırıl

mas

ı am

açla

nmak

tadı

r.

DIŞ

REK

ABET

ED

EBİL

İRLİ

K V

E Tİ

CAR

ET

2002

yılı

ndan

itib

aren

sek

törd

e ek

onom

ik b

üyüm

eye

para

lel

olar

ak o

tom

otiv

san

ayin

de d

e sü

rekl

i bü

yüm

e sa

ğlan

mış

tır.

Anc

ak,

küre

sel k

rizin

etk

ileri

özel

likle

200

8 yı

lının

son

çey

reği

nde

üret

im, i

stih

dam

ve

ihra

catta

aza

lma

yaşa

nmas

ına

sebe

p ol

muş

tur.

TÜİK

ver

ilerin

e gö

re;

2005

yılı

nda

9,6

mily

ar d

olar

ola

rak

gerç

ekle

şen

ihra

cat d

eğer

i her

yıl

arta

rak

2008

yılı

nda

18,3

mily

ar d

olar

34 h

ttp://

ww

w.m

yk.g

ov.tr

/inde

x.ph

p/en

/yay

mla

nm-u

lusa

l-mes

lek-

stan

dartl

ar

172

Page 183: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

3

değe

rine

ulaş

mış

tır.

Anc

ak,

küre

sel

kriz

in e

tkile

rini

göst

erm

eye

başl

amas

ı ile

200

8 yı

lının

Kas

ım a

yınd

a ih

raca

t po

tans

iyel

inde

ön

emli

bir

düşü

ş ya

şanm

aya

başl

amış

ve

2008

yılı

nın

Kas

ım v

e A

ralık

ayı

nda

bir

önce

ki y

ıla g

öre

yüzd

e 47

,7’lik

bir

azal

ma

yaşa

nmış

tır.

İhra

cat d

eğer

inde

ki d

üşüş

, 200

9 yı

lının

Şub

at a

yına

kad

ar d

evam

etm

iş, p

azar

ın b

üyük

bir

çoğu

nluğ

unu

oluş

tura

n A

vrup

a’da

kriz

e ka

rşı a

lınan

önl

emle

rin ü

lkem

ize

yans

ımas

ı ola

rak

Şub

at a

yınd

an it

ibar

en is

e ih

raca

t değ

eri a

rtış

eğilim

ine

girm

iştir

. 201

0 yı

lının

ilk

üç a

yınd

a ge

rçek

leşe

n ot

omot

iv ih

raca

tı 20

09 y

ılını

n ilk

üç

ayın

a gö

re y

akla

şık

yüzd

e 52

artı

ş gö

ster

miş

tir.

TÜİK

ver

ilerin

e gö

re,

2005

yılı

ndan

bu

yana

artı

ş gö

ster

en ü

retim

end

eksi

nde,

200

8 yı

lının

Ağu

stos

ayl

arın

da b

aşla

yan

düşü

ş,

Kas

ım a

yınd

a ke

skin

bir

şeki

lde

kend

ini h

isse

ttirm

eye

başl

amış

tır. 2

008

Ağu

stos

ayı

itib

ari i

le b

ir ön

ceki

yılı

n ay

nı a

yına

gör

e yü

zde

9,9

olar

ak g

örül

mey

e ba

şlay

an ü

retim

dar

alm

ası,

2008

yılı

Kas

ım a

yınd

a yü

zde

42’lik

, Ara

lık a

yınd

a yü

zde

52’lik

aza

lma

göst

erer

ek

deva

m e

tmiş

tir.

Bunu

nla

birli

kte,

end

eksl

er 2

009

yılı

ilk ç

eyre

ğind

e se

ktör

de k

rizin

etk

ilerin

in ü

retim

açı

sınd

an d

oruk

nok

tası

na

çıkt

ığın

ı gös

term

ekte

dir.

Anc

ak, M

ayıs

ayı

ndan

itib

aren

nis

pete

n ar

tma

eğilim

ine

gire

n ür

etim

mik

tarın

da a

lınan

ver

gise

l ted

birle

rin

olum

lu e

tkile

ri gö

rülm

eye

başl

anm

ış o

lup,

Eki

m a

yı i

tibar

iyle

sen

enin

ayn

ı dö

nem

ine

göre

üre

tim e

ndek

sind

e ar

tış y

aşan

arak

se

ktör

ün ü

retim

mik

tarın

da o

lağa

n ra

kam

lara

ula

şılm

ıştır

. Oto

mot

iv s

anay

i üre

tim e

ndek

si b

ekle

ntile

rine

para

lel o

lara

k 20

10 H

azira

n ay

ında

bir

önce

ki y

ılın

aynı

ayı

na g

öre

yüzd

e 26

ora

nınd

a ar

tış g

örül

müş

tür.

TCM

B v

erile

rine

göre

, mot

orlu

taşı

tlar k

apas

ite k

ulla

nım

ora

nı 2

007

yılı

Ara

lık a

yınd

a yü

zde

89,4

iken

200

8 yı

lı A

ralık

ayı

nda

yüzd

e 55

,8 v

e 2

009

yılı

Ara

lık a

yınd

a da

yüz

de 6

2,2

ola

rak

gerç

ekle

şmiş

tir.

Sek

tör,

2008

yılı

nda

düny

a ür

etim

inde

1.1

47.1

10 a

det i

le İt

alya

, Bel

çika

, Po

rteki

z, Ç

ek C

umhu

riyet

i, R

oman

ya, P

olon

ya v

e İra

n’ın

ön

ünde

, on

beşi

nci s

ırada

bul

unur

ken

2008

yılı

nda

yaşa

nan

glob

al k

rizde

n ne

gatif

ola

rak

etki

lenm

iş v

e 20

09 y

ılınd

a 86

9.60

5 ad

et

üret

im il

e dü

nyad

a on

yed

inci

sıra

da y

er a

lmış

tır.

2009

yılı

itib

ariy

le, A

B (

27)

için

de, t

opla

m m

otor

lu ta

şıt a

racı

üre

timin

de y

edin

ci,

otom

obil

üret

imin

de d

okuz

uncu

, tic

ari a

raç

ve o

tobü

s ür

etim

inde

ise

ilk s

ırada

yer

alm

akta

dır.35

O

tom

otiv

sek

törü

nün

küre

selle

şmes

i seb

ebiy

le h

amm

adde

ve

ara

mal

ı ith

alat

ı ol

dukç

a yü

ksek

tir.

Ayr

ıca,

iç p

azar

da a

raç

ithal

atı

oldu

kça

yüks

ek s

eviy

eded

ir. Y

erli

sana

yini

n he

m iç

paz

arda

hem

dış

paz

arla

rda

küre

sel r

akip

leriy

le re

kabe

t ede

bilir

kon

umda

olm

ası

son

dere

ce ö

nem

lidir.

Ü

çünc

ü ül

kele

rden

ülk

emiz

e ge

len

ürün

lere

Orta

k G

ümrü

k Ta

rifes

i (O

GT)

uyg

ulan

mas

ına

rağm

en, T

ürki

ye’d

en b

u ül

kele

re y

apıla

n ih

raca

tta O

GT

dışı

nda

yüks

ek v

ergi

ora

nlar

a ta

bi o

lunm

ası d

ış ti

care

tte k

arşı

laşı

lan

en ö

nem

li en

gelle

rden

biri

dir.

Mot

orlu

ara

çlar

ve

bunl

arın

aks

amla

rıyla

ilgi

li ol

arak

tam

amen

AB

dire

ktifl

erin

den

uyum

laşt

ırıla

rak

yayı

nlan

an y

önet

mel

ikle

re g

öre

35 h

ttp://

ww

w.o

ica.

net/c

ateg

ory/

prod

uctio

n-st

atis

tics/

173

Page 184: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

4

veril

en ti

p on

ayı b

elge

lerin

in A

vrup

a B

irliğ

i tar

afın

dan

kabu

l edi

lmem

esi n

eden

iyle

baz

ı firm

alar

ımız

ın y

urt d

ışın

dan

tip o

nayı

bel

gesi

al

mak

zor

unda

kal

mal

arı i

se b

ir di

ğer s

orun

ala

nıdı

r. A

yrıc

a, b

ölge

de ü

retim

üss

ü ol

arak

gel

işen

ülk

eler

e kı

yasl

a yü

ksek

ene

rji v

e iş

çilik

mal

iyet

i se

ktör

ün r

ekab

et e

debi

lirliğ

ini

sını

rland

ırmak

tadı

r.

İSTİ

HD

AM

VE

CO

ĞR

AFİ

BO

YUT

Sek

törd

e ya

şana

n bü

yüm

e ve

izle

nen

polit

ikal

ara

para

lel o

lara

k ot

omot

iv a

na v

e ya

n sa

nayi

de d

irekt

istih

dam

say

ısı t

opla

mda

300

bi

ne u

laşm

ıştır

. Tü

rkiy

e İs

tatis

tik K

urum

u(TÜ

İK)

veril

erin

e gö

re b

u ra

kam

san

ayi

istih

dam

ının

yüz

de 5

,3’ü

nü o

luşt

urm

akta

dır.

Paz

arla

ma

ağı v

e de

stek

hiz

met

leriy

le b

irlik

te s

ektö

r ile

doğ

ruda

n ilg

ili is

tihda

mın

400

bin

civ

arın

da o

lduğ

u dü

şünü

lmek

tedi

r. Tü

rkiy

e m

otor

lu

taşı

t im

al

eden

fir

mal

arın

yük

bir

çoğu

nluğ

u M

arm

ara

(İsta

nbul

, B

ursa

, K

ocae

li,

Sak

arya

) bö

lges

inde

bu

lunm

akta

dır.

Türk

oto

mot

iv s

ektö

ründ

e sa

yı o

lara

k en

faz

la ü

retim

in o

tom

obil

sını

fı ar

açla

rda

gerç

ekle

ştiğ

i gör

ülm

ekle

biri

likte

, fir

ma

bazı

nda

araç

sın

ıflar

ına

göre

üre

timle

r inc

elen

diği

nde,

firm

alar

ın ç

oğun

un o

tom

obil

dışı

ndak

i ara

ç ür

etim

i üze

rinde

yoğ

unla

ştığ

ı gö

rülm

ekte

dir.

TÜİK

istih

dam

end

eksi

ver

ilerin

e gö

re 2

005

yılın

dan

itiba

ren

istih

dam

da a

rtış

göst

eren

oto

mot

iv s

ektö

rü; 2

008

kriz

iyle

birl

ikte

düş

üşe

geçm

iş v

e kr

izin

etk

ilerin

in d

evam

etm

esi i

le 2

009

yılın

da b

ir ön

ceki

yıla

gör

e yü

zde

19,6

düş

üş y

aşam

ıştır

. B

u du

rum

da s

ektö

r ni

telik

li iş

gücü

nü k

aybe

tme

riski

ile

karş

ı kar

şıya

kal

mış

tır.

174

Page 185: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

5

EK 2

.2: M

akin

e Sa

nayi

Şe

kil E

k 2.

2.6:

Mak

ine

Sekt

örü

Üre

tim E

ndek

si

Kayn

ak: E

uros

tat

Şeki

l Ek

2.2.

7: M

akin

e Se

ktör

ü İs

tihda

m E

ndek

si

Ka

ynak

: Eur

osta

t

Şeki

l Ek

2.2.

8: M

akin

e Se

ktör

ü İh

raca

t End

eksi

AB 1

2

AB 1

5

Hind

ista

n

Çin Br

ezily

a

Türk

iye

010

020

030

040

050

060

070

080

090

010

00

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (De

ğerle

r 199

5 yı

lı ba

z al

ınar

ak e

ndek

slen

miş

tir.)

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

EPAV

Hes

apla

mal

arı

Şeki

l Ek

2.2.

9: M

akin

e Se

ktör

ü K

ısm

i Ver

imlil

ik E

ndek

si

K

ayna

k: T

ÜİK

175

Page 186: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

6

Şeki

l Ek

2.2.

10: M

akin

e Se

ktör

ü İn

ovas

yon

Firm

alar

, Yüz

de (2

002-

2004

)

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

İK

Tabl

o Ek

2.2

.2:

Mak

ine

Sekt

örü

Gen

el G

örün

ümü

Sek

törü

n ak

tifle

rinin

imal

at s

anay

i gen

elin

de p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

8.69

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6)

5.65

Çal

ıșan

ların

imal

at s

anay

i ist

ihda

mı i

çind

eki p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

9.33

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

11.2

9

Topl

am im

alat

san

ayi i

hrac

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

8.46

Sek

törü

n ar

-ge

harc

amas

ının

imal

at s

anay

i gen

elin

e or

anı

(yüz

de)(

2008

)*

9.3

Kayn

ak:T

ÜİK

, TÜ

SİAD

200

8 Tü

rkiy

e Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

* G

irişi

mci

Bilg

i Sis

tem

i

GEN

EL B

AKIŞ

Türk

mak

ine

endü

stris

i 20

01 k

rizin

in a

rdın

dan

hızl

ı bi

r bü

yüm

e sü

reci

ne g

irmiş

tir.

Sek

törü

n ür

etim

, is

tihda

m v

e ve

rimlili

k se

viye

sind

e ge

nel i

mal

at s

anay

inin

üze

rinde

bir

artış

yaş

anm

ıştır

. Sek

törü

n ih

raca

tı no

min

al o

lara

k 20

01-2

009

döne

min

de y

akla

şık

beş

katın

a çı

kmış

, 84.

Fas

ıl iti

bariy

le, 8

.133

.079

.729

AB

D D

olar

ı düz

eyin

e ul

aşm

ış v

e to

plam

ihra

cat i

çind

eki p

ayı y

üzde

5.6

’dan

zde

7.9’

a ul

aşm

ıştır

.

Sek

törü

n re

kabe

t gü

cünü

orta

vad

ede

artır

abilm

esi

için

orta

ve

yüks

ek t

ekno

lojili

mak

ine

üret

imin

e yö

nelm

esi

gere

kmek

tedi

r. A

B’d

eki ü

retic

ilerin

üre

timle

rini A

BD

ve

Japo

nya

gibi

yük

sek

tekn

oloj

ili m

akin

e ür

etim

ine

kayd

ırmal

arı b

ekle

nmek

tedi

r. Tü

rkiy

e’de

ki

üret

icile

r ise

gen

el o

lara

k dü

şük

ve o

rta-d

üşük

düz

eyde

üre

tim y

apm

akta

ve

Çin

ve

Hin

dist

an il

e re

kabe

t etm

ekte

dir.

Orta

vad

ede

AB

’dek

i orta

ve

küçü

k öl

çekl

i firm

alar

ın g

eliş

mek

te o

lan

ülke

lerle

rek

abet

etm

ek iç

in y

akın

ülk

eler

de r

ekab

etçi

ve

kuru

msa

llaşm

ış

firm

alar

a ya

tırım

ların

ı yö

nlen

dirm

eler

i bek

lenm

ekte

dir.

Bu

süre

cin

Türk

iye’

de ö

zellik

le o

rta t

ekno

lojili

ürü

nler

e ge

çişi

des

tekl

eme

ihtim

ali

yüks

ektir

. Bu

eği

limle

r do

ğrul

tusu

nda,

sek

törü

n ön

ümüz

deki

dön

emde

stra

tejik

bir

yeni

den

yapı

lanm

a sü

reci

ne g

irere

k,

reka

bet g

ücün

ü ar

ttırıc

ı bir

atılı

m y

apm

ası m

ümkü

ndür

.

Sek

törü

n dö

nüşü

tam

amla

mas

ı içi

n A

B m

evzu

atla

rına

uyum

sür

ecin

i tam

amla

mas

ı, fir

mal

arın

yen

ilikçi

lik v

e A

r-Ge

kapa

site

lerin

i ar

ttırm

alar

ı ge

rekm

ekte

dir.

Türk

iye’

de m

akin

e se

ktör

ü ge

nel o

lara

k m

ikro

ölç

ekli

firm

alar

dan

oluş

mak

tadı

r. B

u fir

mal

arın

orta

ve

yüks

ek te

knol

ojili

ürün

lere

geç

işi i

çin

Ar-G

e ve

yen

ilikçi

liği d

este

kley

ici b

ir ge

çiş

stra

tejis

ine

ihtiy

aç v

ardı

r. Ö

zellik

le m

ikro

ve

küçü

k öl

çek

ağırl

ıklı

işle

tmel

erin

bul

undu

ğu s

ektö

rde

firm

a öl

çeği

nin

büyü

tülm

esi

ve f

inan

sman

a er

işim

inin

kol

ayla

ştırı

lıp a

rtırıl

mas

ı ge

rekm

ekte

dir.

Yine

sek

törü

n re

kabe

t gü

cünü

n ar

tmas

ı iç

in a

raşt

ırma

ve g

eliş

tirm

e fa

aliy

etle

rini

ve n

itelik

li iş

gücü

ne e

rişim

ini

dest

ekle

yici

pol

itika

lara

iht

iyaç

bul

unm

akta

dır.

Bunl

ara

ek o

lara

k se

ktör

ün K

OB

İ ağ

ırlık

lı ya

pısı

ned

eniy

le s

ektö

r ku

rulu

şlar

ının

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Holla

nda

Türk

iye

Slov

akya

Polo

nya

Bel

çika

Norv

e çÇ

ek C

umhu

riyet

iR

oman

yaİs

veç

İspa

nya

Bul

garis

tan

Alm

anya

Esto

nya

Yuna

nist

anFr

ansa

İtaly

aK

ıbrıs

Litv

anya

Mac

aris

tan

Port

eki z

176

Page 187: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

7

küm

elen

mes

ine

yard

ımcı

ola

cak

orta

mın

sağ

lanm

ası b

ir al

tern

atif

olar

ak o

rtaya

çık

mak

tadı

r. Bu

sür

eçte

sek

töre

iliş

kin

AB m

evzu

atı

ve p

oliti

kala

rına

uyum

des

tekl

eyic

i etk

i yap

acak

ve

reka

bet g

ücün

ü ar

ttıra

cakt

ır.

Mak

ina

ve te

çhiz

atı i

mal

atı s

ektö

ründ

e, T

ÜİK

ver

ilerin

e gö

re (N

AC

E R

ev.2

, 28-

Başk

a Ye

rde

Sın

ıflan

dırıl

mam

ış M

akin

a ve

Eki

pman

İm

alat

ı), 2

005

yılı

baz

alın

dığı

nda

2009

yılı

Oca

k ay

ı üre

tim e

ndek

si y

üzde

73,

9 ol

arak

ger

çekl

eşirk

en b

u de

ğer

aynı

yılı

n A

ralık

ay

ında

100

,7 d

eğer

ine

ulaş

mış

tır. T

ÜİK

’ten

alın

an e

n gü

ncel

ver

ilere

gör

e 20

10 y

ılı T

emm

uz a

yı it

ibar

iyle

end

eks

120,

0 de

ğerin

e ul

aşm

ıştır

.

“29.

Baş

ka Y

erde

Sın

ıflan

dırıl

mam

ış M

akin

a ve

Teç

hiza

tı İm

alat

ı” se

ktör

ünde

(N

AC

E R

ev.1

.1)

TCM

B v

erile

rine

göre

kap

asite

ku

llanı

m o

ranı

200

9 yı

lı O

cak

ayın

da 5

8,6

olar

ak g

erçe

kleş

irken

, bu

değe

r ayn

ı yılı

n A

ralık

ayı

nda

61,8

’e u

laşm

ıştır

. 201

0 yı

lı O

cak

ayın

dan

itiba

ren

63,2

sev

iyes

ine

yüks

elen

değ

er, 2

010

yılı

May

ıs a

yı it

ibar

iyle

bir

önce

ki y

ılın

aynı

ayı

na g

öre

yüzd

e 17

,3 a

rtara

k 72

,5 s

eviy

esin

e ul

aşm

ıştır

.

Mak

ine

ve te

çhiz

atı i

mal

atı s

ektö

ründ

e TÜ

İK v

erile

rine

göre

kap

asite

kul

lanı

m o

ranı

200

8 yı

lının

ilk

üç a

yınd

a yü

zde

73 ik

en y

ıl or

tala

rında

bu

değe

r yüz

de 7

7’ye

çık

arke

n 20

08 A

ğust

os, E

ylül

ayl

arın

da y

üzde

72’

ye v

e A

ralık

ayı

nda

yüzd

e 66

’ya

düşm

üştü

r. B

u dü

şüş

2009

Oca

k ay

ında

da

deva

m e

dere

k yü

zde

61 o

lurk

en d

evam

ında

ki to

parla

nma

ile s

onra

ki ü

ç ay

da y

üzde

67

sevi

yesi

ne

çıkm

ıştır

. 201

0 M

ayıs

ayı

nda

ise

kapa

site

kul

lanı

m o

ranı

% 7

2’ye

çık

mış

tır.

BİL

Gİ V

E TE

KN

OLO

Sek

törd

eki

Ar-G

e ve

yen

ilik h

arca

mal

arın

ın a

rttırı

lmas

ı ge

rekm

ekte

dir.

Çin

ve

Hin

dist

an ö

zellik

le d

üşük

tek

nolo

jili m

akin

e se

ktör

ünde

üre

timle

rini h

ızla

artt

ırmak

ta v

e ön

emli

reka

bet

bask

ısı

yara

tmak

tadı

r. B

u dö

nem

de T

ürki

ye’d

e se

ktör

ün u

lusl

arar

ası

reka

bet

gücü

nü a

rttıra

bilm

esi i

çin

tale

be y

önel

ik m

akin

e ür

etim

ine

geçe

rek

orta

ve

yüks

ek t

ekno

lojili

mak

ine

üret

imin

i artt

ırmas

ı ge

rekm

ekte

dir.

Bu

da

önem

li dü

zeyd

e A

r-Ge

faal

iyet

i ya

pma

zoru

nlul

uğun

u be

rabe

rinde

ge

tirm

ekte

dir.

Baş

ka

yerd

e sı

nıfla

ndırı

lmam

ıș m

akin

e ve

teç

hiza

t im

alat

ı se

ktör

ünde

200

5 yı

lında

Ar-G

e iç

in y

apıla

n ha

rcam

alar

öze

l ke

sim

de A

r-Ge

için

ya

pıla

n to

plam

har

cam

alar

ın y

üzde

11,

1’i v

e im

alat

kes

imi h

arca

mal

arın

ın y

üzde

15,

2’si

ni o

luşt

urm

akta

dır.36

Sek

törü

n za

yıf

yanl

arın

dan

bir

tane

si f

ikri

mül

kiye

t ha

klar

ının

kor

unam

amas

ı so

nucu

baş

ka f

irmal

arca

im

al e

dile

n m

akin

eler

in

kopy

alan

arak

im

al e

dilm

esid

ir. S

on y

ıllar

da f

ayda

lı m

odel

ve

pate

nt b

aşvu

rula

rında

ki a

rtış

bu k

onud

a çe

şitli

iyi

leşm

eler

i iş

aret

et

mek

tedi

r. A

yrıc

a, A

B M

evzu

atın

a uy

um k

apsa

mın

da f

ikri

mül

kiye

t ha

klar

ına

aykı

rı uy

gula

mal

arın

dah

a sı

kı d

enet

lenm

esi

ve

bunl

ara

yapt

ırım

uyg

ulan

mas

ı, da

ha a

z m

aliy

etli

ve h

ızlı

pate

nt v

e fa

ydal

ı mod

el a

lma

işle

mle

rinin

, baş

ka f

irmal

arın

imal

etti

kler

i m

akin

eler

in k

opya

lana

rak

piya

saya

sür

ülm

esin

i büy

ük ö

lçüd

e ön

leye

ceği

düş

ünül

mek

tedi

r.

Nite

likli

ara

elem

an te

min

i sek

tör

için

öne

mli

bir

soru

ndur

. Birç

ok e

ndüs

tri m

esle

k lis

esin

de k

ulla

nıla

n eğ

itim

am

açlı

mak

ine

veya

36 T

ÜİK

, 200

7, “

2005

Yılı

Ara

ştırm

a ve

Gel

iştir

me

Faal

iyet

leri

Ara

ştırm

ası,”

Say

ı: 12

9, T

ürki

ye İs

tatis

tik K

urum

u H

aber

Bül

teni

, Ank

ara.

177

Page 188: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

8

tezg

âhla

r ol

dukç

a es

ki m

odel

old

uğun

dan,

yet

iştir

ilen

elem

anla

r gü

nüm

üzde

kul

lanı

lan

mak

inel

er h

akkı

nda

yete

rli b

ilgi

ile

dona

tılm

amış

ola

rak

mez

un o

lmak

ta v

e sa

nayi

kur

uluş

ların

ın b

ekle

ntile

rine

uygu

n fo

rmas

yond

a bu

lunm

amak

tadı

rlar.

Milli

Eği

tim

Bak

anlığ

ı’nın

mes

lek

lisel

eri r

efor

mu,

baz

ı O

SB

firm

alar

ının

bir

aray

a ge

lere

k m

esle

k lis

eler

i kur

mal

arın

a iz

in v

erilm

esi,

OS

B’le

r iç

inde

eği

tim m

erke

zler

inin

kur

ulm

ası,

ara

elem

an v

e iş

çi n

itelik

lerin

i gel

iştir

ici p

rogr

amla

rı uy

gula

may

a ça

lışm

alar

ı ile

bu

soru

na

çözü

m g

etiri

lmes

i pla

nlan

mak

tadı

r. B

unda

n so

nra

açıla

bile

cek

tekn

ik m

esle

k ok

ulla

rının

, org

aniz

e sa

nayi

böl

gele

ri iç

inde

vey

a ço

k ya

kını

nda

olm

ası,

öğre

ncile

rin u

ygul

amal

ı der

sler

için

bu

bölg

edek

i san

ayi k

urul

uşla

rında

n ya

rarla

nmal

arın

ın s

ağla

nmas

ına

imkâ

n ve

rebi

lece

ktir.

Ayr

ıca,

nite

likli

elem

an te

min

edi

lmiş

olm

ası d

a ye

tmem

ekte

, bu

elem

anla

rın g

eliş

en te

knol

ojile

ri uy

gula

yabi

lmel

eri

için

firm

a iç

i eği

timle

rine

de ö

nem

ver

ilmes

i ger

ekm

ekte

dir.

Sek

törd

eki f

irmal

arın

çoğ

unlu

kla

küçü

k öl

çekl

i aile

firm

alar

ı olm

alar

ı ned

eniy

le ü

rünl

erin

tekn

oloj

ik s

eviy

eler

ini a

rttırm

ak a

mac

ıyla

ya

paca

klar

ı ya

tırım

lar

için

fin

ansm

ana

eriş

mek

te s

ıkın

tı çe

kmek

tedi

rler.

Bu

soru

nu ç

özm

ek a

mac

ıyla

sek

törd

eki

küçü

k öl

çekl

i fir

mal

ar,

tüm

KO

Bİ’l

erin

fa

ydal

anab

ilece

ği

TUB

İTA

K-T

EYD

EB

, TT

GV

ve

KOS

GE

B A

r-Ge

fon

ve

kred

i de

stek

lerin

den

yara

rlanm

akta

dır.

Ayr

ıca

Türk

firm

alar

ı A

B 7

. Ç

erçe

ve P

rogr

amı

kaps

amın

daki

Ar- G

e de

stek

lerin

den

de y

arar

lana

bilm

ekte

dir.

A

yrıc

a, M

art 2

008’

de y

ürür

lüğe

gire

n A

R-G

E te

şvik

yas

ası i

le 5

0 ki

şide

n fa

zla

AR

-GE

per

sone

li is

tihda

m e

den

mer

kezl

ere

verg

isel

te

şvik

ler g

etiri

lmiş

tir, a

ncak

söz

kon

usu

dest

eğin

, sek

törü

n is

tihda

m y

apıs

ını e

tkile

me

gücü

, mik

ro v

e kü

çük

ölçe

kli f

irmal

ar b

askı

n ol

duğu

ndan

çok

düş

ük k

alm

akta

dır.

Son

döne

mde

çeş

itlen

en b

u ar

aştır

ma

kayn

akla

rında

n et

kin

bir

şeki

lde

yara

rlanı

labi

lmes

i içi

n se

ktör

deki

eği

tim p

rogr

amla

rının

artt

ırılm

ası

ve h

ızla

ndırı

lmas

ı pl

anla

nmak

tadı

r. A

yrıc

a se

ktör

deki

Ar-G

e pe

rson

elin

in s

ayıs

ının

ar

ttırm

aya

yöne

lik g

irişi

mle

rin b

aşla

tılm

ası

öngö

rülm

ekte

dir.

Öte

yan

dan

sekt

örde

ki f

irmal

arın

pek

çoğ

unda

müh

endi

slik

hiz

met

i, da

nışm

anlık

ve

mal

i den

etim

kur

umun

un iş

leyi

şi y

eter

sizd

ir.

REK

ABET

Türk

mak

ine

imal

at s

ektö

rü g

enel

ola

rak

küçü

k öl

çekl

i aile

firm

alar

ında

n ol

uşm

akta

dır.

15 A

B ü

lkes

inde

mak

ine

imal

at s

anay

inde

20

ve

daha

çok

kiş

i çal

ıştır

an 2

1.31

5 fir

ma

faal

iyet

gös

terir

ken,

200

2 yı

lı TU

İK g

enel

san

ayi i

şyer

i say

ımın

a (G

SİS

) gö

re m

akin

e se

ktör

ünde

imal

at y

apan

, ba

kım

ve

onar

ım f

aaliy

etle

ri ge

rçek

leşt

iren

topl

am 1

9.33

5 fir

ma

bulu

nmak

tadı

r. Tü

rkiy

e’de

ki f

irmal

arın

ya

klaş

ık y

üzde

90’

ı 1-

9 ki

şi ç

alış

tıran

firm

alar

dan

oluş

mak

tadı

r. B

u ya

pı ö

zellik

le f

irmal

arın

ver

imlili

kler

ini,

tekn

oloj

i ge

liştir

me

kapa

site

lerin

i olu

msu

z et

kile

mek

te v

e se

ktör

deki

firm

alar

da c

iddi

bir

ölçe

k so

runu

old

uğun

a iş

aret

etm

ekte

dir.

Rek

abet

bas

kını

n ar

tmas

ı, ön

ümüz

deki

dön

emde

sek

törd

e kı

smi b

ir ko

nsol

idas

yon

ve b

irleş

mel

erin

olm

ası i

htim

alin

i kuv

vetle

ndirm

ekte

ve

bu a

land

a ka

mu

tara

fında

n al

ınac

ak te

dbirl

erin

öne

min

i artt

ırmak

tadı

r.

Zorla

şan

reka

bet

karş

ısın

da m

aliy

etle

ri dü

şüre

bilm

ek i

çin,

mak

ine

sekt

örün

de d

aha

önce

çoğ

u K

OB

İ ya

pısı

ndak

i ya

n sa

nayi

ku

rulu

şlar

ında

n sa

ğlan

an g

irdile

rin, d

ünya

nın

nere

sind

e da

ha u

cuz

ise

o ül

kele

rden

sağ

lanı

lmas

ına

yöne

lindi

ği it

hala

t rak

amla

rına

bakı

ldığ

ında

da

görü

lmek

tedi

r. Bu

gel

işm

e KO

yapı

sınd

aki b

azı

firm

alar

ın im

alat

ların

ı du

rdur

mal

arın

a, h

atta

baz

ıların

ın d

aha

önce

imal

etti

kler

i ara

mal

ların

itha

latç

ısı d

urum

una

gelm

eler

ine

nede

n ol

mak

tadı

r. B

u du

rum

, mak

ine

yan

sana

yini

n ge

lişm

esin

in

önün

de ö

nem

li bi

r eng

eldi

r.

Sek

törd

e ön

emli

bir r

ekab

et s

orun

u gö

zlem

lenm

emek

tedi

r ve

firm

a bi

rleşm

eler

i kıs

ıtlı k

alm

ıştır

. Sek

törd

e 19

96-2

006

yılı

aras

ında

2

178

Page 189: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

17

9

adet

reka

bet i

hlal

i 4 ta

ne b

irleş

me

devr

alm

a do

syas

ı, 1

tane

mua

fiyet

ve

men

fi te

spit

dosy

ası i

ncel

enm

iş v

e to

plam

8 m

ilyon

TL’

lik

ceza

kes

ilmiş

tir.

YASA

L

ZEN

LEM

ELER

AB

Te

knik

M

evzu

atın

ın

tam

amın

a ya

kını

rk

Mev

zuat

ı ha

line

getir

ilmiş

ol

up,

uygu

lam

anın

et

kinl

eştir

ilmes

i üz

erin

de

çalış

ılmak

tadı

r. Ö

zellik

le T

ürki

ye’n

in G

ümrü

k B

irliğ

i çer

çeve

sind

e m

alla

rın s

erbe

st d

olaş

ımı i

çin

tem

el k

riter

leri

içer

en Y

eni v

e E

ski

Yakl

aşım

Dire

ktifl

erin

i uyg

ulam

akta

olm

ası

ürün

güv

enliğ

i kon

usun

da y

asal

bir

sıkı

ntın

ın b

ulun

mam

asın

ın ö

nem

li ne

denl

erin

den

birid

ir. Y

ine

ürün

sta

ndar

tları

konu

sund

a AB

Tek

nik

Mev

zuat

ı kap

sam

ında

zor

unlu

sta

ndar

t uyg

ulam

ası y

apm

ak m

ümkü

n de

ğild

ir.

Bu

nede

nle

mak

ine

sana

yine

yön

elik

ola

rak

AB

Mev

zuat

ları

ile ç

eliş

ecek

şek

ilde,

ülk

emiz

de d

e zo

runl

u st

anda

rt uy

gula

mas

ı bu

lunm

amak

tadı

r. B

unun

yan

ında

düz

enle

nmem

iş a

lanl

arda

, di

ğer

AB

ülk

eler

inde

de

oldu

ğu g

ibi,

bir

takı

m z

orun

lu s

tand

art

uygu

lam

alar

ı m

evcu

ttur.

99/3

6/A

T sa

yılı

“Taş

ınab

ilir B

asın

çlı

Eki

pman

lar

Yöne

tmel

iği”

nin

bir

takı

m t

ekni

k es

asla

rı U

laşt

ırma

Bak

anlığ

ı so

rum

lulu

ğund

aki

AD

R’

ye d

oğru

dan

atıft

a bu

lunm

akta

dır.

Dol

ayıs

ıyla

bu

yöne

tmel

iğin

tam

anl

amı

ile u

ygul

amay

a so

kulm

ası,

henü

z uy

gula

may

a al

ınm

amış

bul

unan

AD

R A

ntla

şmas

ının

ülk

emiz

de h

ayat

bul

mas

ıyla

müm

kün

olac

aktır

. Bu

nede

nle

sözü

edi

len

99/3

6/A

T sa

yılı

Yöne

tmel

ikte

ki “U

lusa

l Koş

ul” m

adde

si n

eden

iyle

, uyg

ulam

ada

bir b

oşlu

k ol

uştu

rmam

ası n

eden

iyle

bu

çerç

eved

eki b

ir ta

kım

sta

ndar

dın

zoru

nlu

uygu

lam

ası s

ürdü

rülm

ekte

dir.

Öte

yan

dan

ülke

miz

de T

ürk

Sta

ndar

tların

ı olu

ştur

ma

göre

vi

yasa

ile

Türk

Sta

ndar

tları

Ens

titüs

üne

veril

miş

tir. T

SE

’nin

sta

ndar

diza

syon

faal

iyet

leri

çerç

eves

inde

, AB

Tek

nik

Mev

zuat

ı içi

n bü

yük

önem

arz

ede

n uy

umla

ştırı

lmış

sta

ndar

tların

tam

amın

a ya

kını

Tür

k S

tand

ardı

hal

ine

getir

ilmiş

tir. M

akin

e sa

nayi

için

öne

m a

rz e

den

uyum

laşt

ırılm

ış A

B S

tand

artla

rı ve

diğ

er E

N s

tand

artla

rı ile

öne

m a

rz e

den

diğe

r ul

usla

rara

sı s

tand

artla

ra T

ürk

Sta

ndar

dı o

lara

k ul

aşm

ak m

ümkü

ndür

.

Tüm

bu

mev

zuat

ların

uyg

ulam

ada

etki

nliğ

inin

sağ

lanm

ası e

tkili

piya

sa g

özet

imi v

e de

netim

ine

bağl

ıdır.

Mak

ine

sana

yi il

e ilg

ili bu

çe

rçev

edek

i tem

el y

önet

mel

ikle

rden

sor

umlu

ola

n Sa

nayi

ve

Tica

ret

Bak

anlığ

ı ça

lışm

alar

ını

arttı

rara

k sü

rdür

mek

tedi

r. A

ncak

bu

nokt

ada

Bak

anlığ

ın k

apas

itesi

ni a

rttıra

cak

şeki

lde

alt y

apıs

ını d

este

klem

ek s

ektö

r içi

n ön

em a

rz e

tmek

tedi

r.

ÇEV

RE

VE

ENER

Mak

ine

sana

yi s

ektö

ründ

e çe

vre

ener

ji ve

rimlili

ğine

iliş

kin

polit

ikal

ar g

enel

ola

rak

AB m

evzu

atın

a çe

vre

başl

ığı a

ltınd

a uy

um s

ürec

i çe

rçev

esin

de ş

ekille

nmek

tedi

r ve

birç

ok d

irekt

ifin

yasa

l uy

um s

ürec

i ta

mam

lanm

ış v

e zo

runl

uluk

sür

eler

i be

lirle

nmiş

tir.

İklim

de

ğişi

kliğ

i ve

em

isyo

nlar

a iliş

kin

olar

ak 2

000/

14/E

C s

ayılı

Açı

k A

land

a Ku

llanı

lan

Teçh

izat

Tar

afın

dan

Olu

ştur

ulan

Çev

rede

ki

Gür

ültü

Em

isyo

nuna

iliş

kin

dire

ktif

2006

yılı

nda

uygu

lanm

aya

başl

anm

ıştır

. Yin

e K

aray

olu

Dış

ında

Kul

lanı

lan

Har

eket

li M

akin

eler

e Ta

kıla

n İç

ten

Yanm

alı

Mot

orla

rdan

Çık

an G

az V

e P

arça

cık

Hal

inde

ki K

irlet

ici

Em

isyo

nlar

a K

arşı

Alın

acak

Ted

birle

rle İ

lgili

Tip

Ona

yına

iliş

kin

97/6

8/E

C s

ayılı

Yön

etm

elik

200

2/88

/EC

, 200

4/26

/EC

say

ılı Y

önet

mel

ikle

ri de

kap

saya

cak

şeki

lde

Türk

iye

mev

zuat

ı ol

arak

uyu

mla

ştırı

lmış

tır.

Çev

rese

l anl

amda

atık

larla

ilgi

li ol

arak

Çev

re v

e O

rman

Bak

anlığ

ı sor

umlu

luğu

ndak

i Atık

Yağ

ların

Kon

trolü

Yön

etm

eliğ

i ve

Am

bala

j ve

Am

bala

j Atık

ların

ın K

ontro

lü Y

önet

mel

iği m

akin

e sa

nayi

ni d

iğer

etk

ileye

bile

cek

yöne

tmel

ikle

rdir.

Anc

ak b

irçok

sek

törü

yat

ay

olar

ak il

gile

ndire

n ve

Avr

upa

Birl

iği’n

de 1

Ara

lık 2

008

itiba

ri ile

yür

ürlü

ğe g

irmiş

ola

n R

EAC

H tü

züğü

nün

de s

ektö

rü ö

nem

li or

anda

et

kile

mes

i bek

lenm

ekte

dir.

Mak

ine

sana

yind

eki e

nerji

kul

lanı

m v

erim

liğin

e iliş

kin

Yeni

Sıc

ak S

u K

azan

ları

ve S

anay

i Dış

ı Yen

i vey

a

179

Page 190: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

0

Mev

cut B

inal

arda

Sıc

ak S

u Ü

retim

i ve

Orta

m Is

ıtmas

ı içi

n K

ulla

nıla

n Is

ı Jen

erat

örle

rinin

Per

form

ansı

ve

San

ayi D

ışı Y

eni B

inal

arda

D

ahili

Sıc

ak S

u D

ağıtı

ve I

sı Y

alıtı

mın

ı dü

zenl

eyen

yön

etm

elik

ler

olan

92/

42/A

T ve

78/

170/

AT

sayı

lı yö

netm

elik

lere

uyu

m

sağl

anm

ış v

e ür

etile

n ür

ünle

rin u

yum

u zo

runl

u ha

le g

etiri

lmiş

tir.

Sek

törü

n ön

ümüz

deki

dön

emde

, Sa

nayi

ve

Tica

ret

Bak

anlığ

ı so

rum

lulu

ğuna

ve

rilen

ve

he

nüz

yayı

mla

nma

çalış

mal

arı

yürü

tüle

n,

ener

ji ku

llana

n ür

ünle

r iç

in

eko-

tasa

rım

gere

kler

inin

ay

arla

nmas

ı iç

in b

ir çe

rçev

e te

şkil

eden

, 20

05/3

2/E

C s

ayılı

“E

nerji

Kul

lana

n Ü

rünl

erin

Çev

reye

Duy

arlı

Tasa

rımın

a İli

şkin

netm

elik

ten

de ö

nem

li öl

çüde

etk

ilenm

esi b

ekle

nmek

tedi

r.

DIŞ

REK

ABET

ED

EBİL

İRLİ

K V

E Tİ

CAR

ET

Mak

ine

sekt

örü

özel

likle

paza

rda

arta

n ith

al m

alla

rı so

nucu

ihr

acat

a yö

nelm

iştir

. S

ektö

r ih

raca

tı 20

01 y

ılınd

aki

1.7

mily

ar

dola

rdan

200

7 yı

lında

8.7

mily

ar d

olar

lık d

eğer

e ul

aşm

ıştır

. İhr

acat

ın it

hala

tı ka

rşıla

ma

oran

ı 200

5 yı

lı ra

kam

ları

ile y

akla

şık

yüzd

e 40

düz

eyin

e çı

kark

en, ü

retim

in y

üzde

27’

sini

ihra

ç et

miş

tir. B

u dö

nem

de s

ektö

rünü

n en

öne

mli

ihra

cat p

artn

erle

ri A

lman

ya, F

rans

a,

İtaly

a, A

BD

olu

rken

onl

arı R

usya

, Rom

anya

, İsp

anya

Irak

ve

İran

izle

mek

tedi

r. TÜ

İK v

erile

rine

göre

200

9 yı

lında

, 84.

fası

l itib

ariy

le, ü

lkem

izde

17,

1 M

ilyar

AB

D D

olar

ı değ

erin

de m

akin

e ith

alat

ı ger

çekl

eşm

iştir

. B

unun

la b

irlik

te m

akin

a ih

raca

tımız

, TÜ

İK g

eçic

i ver

ilerin

e gö

re,

2010

yılı

Oca

k-Te

mm

uz d

önem

i itib

ariy

le b

ir ön

ceki

yılı

n ay

döne

min

e gö

re y

üzde

15,

5 or

anın

da b

ir ar

tış il

e 5,

2 m

ilyar

AB

D D

olar

ına

ulaş

mış

tır. 2

010

yılı

için

söz

kon

usu

döne

me

ait m

akin

e ith

alat

ımız

bir

önce

ki y

ıla g

öre

yüzd

e 18

,5 d

üzey

inde

arta

rak

11,2

Mily

ar A

BD

Dol

arın

a yü

ksel

miş

tir.

Sek

tör

gene

l ola

rak

ihra

catın

ı A

B ü

lkel

erin

e yö

nlen

dirm

ekle

birl

ikte

öze

llikle

gel

işm

ekte

ola

n ko

mşu

ülk

eler

ini

hede

flem

ekte

dir.

Anc

ak ö

zellik

le h

ızla

gel

işm

ekte

ola

n di

ğer

paza

rların

da

hede

flenm

esi

ve b

u pa

zarla

ra e

rişim

in ö

nünd

e en

gel

olan

güm

rük

duva

rların

ın a

zaltı

lmas

ı bü

yük

önem

taş

ımak

tadı

r. Tü

rk M

akin

e S

anay

inde

faa

l ol

an f

irmal

arın

, so

n yı

llard

a hı

zla

geliş

en v

e bü

yüye

n U

zak

Doğ

u ül

kele

ri pa

zarla

rına

yete

ri ka

dar y

önel

med

iği g

örül

mek

tedi

r.

Sek

tör

fiyat

bak

ımın

dan

reka

bet

gücü

ne s

ahip

tir a

ncak

diğ

er f

aktö

rler,

özel

likle

kre

di im

kânı

dev

reye

gird

iğin

de r

ekab

et ş

ansı

kayb

ettiğ

i göz

lenm

ekte

dir.

Sek

tör

geliş

miş

ülk

eler

deki

imal

atçı

ların

fiy

atla

rına

göre

işçi

lik ü

cret

lerin

in d

üşük

lüğü

ve

2001

son

rası

nem

deki

ve

rimlili

k ar

tışla

rı ne

deni

yle

yüzd

e 10

-15

kada

r da

ha

düşü

k sa

tış

fiyat

ları

uygu

laya

bilm

ekte

dir.

Ayr

ıca

işçi

lik

mal

iyet

lerin

e ek

ola

rak

tasa

rımda

çal

ışan

müh

endi

s ve

tekn

ik e

lem

anla

rın ü

cret

leri

de g

eliş

miş

ülk

eler

deki

em

salle

rine

göre

dah

a dü

şük

düze

yded

ir. B

unun

sağ

ladı

ğı m

aliy

et a

vant

ajı

sipa

riş ü

zerin

e m

akin

e im

alat

ında

mal

iyet

i dü

şürm

ekte

, re

kabe

t gü

cünü

ar

tırm

akta

dır.

Anca

k fin

ansm

ana

eriş

imi d

aha

iyi o

lan

ülke

deki

imal

atçı

lar,

1-2

yıl ö

dem

esiz

, 7 y

ıla k

adar

(baz

en d

aha

uzun

sür

eli)

kred

i im

kanl

arı i

le te

klif

vere

bild

ikle

ri iç

in fi

yatın

uyg

unlu

ğu ik

inci

pla

nda

kalm

akta

dır.

Bu

nede

nle

yurt

dışı

nda

(Her

mes

, Kof

as. v

.b.

gibi

) ör

nekl

eri

olan

firm

anın

mal

i ya

pısı

na z

arar

ver

med

en ç

ok t

aksi

tli s

atış

yap

abilm

eler

ine

imka

n sa

ğlay

acak

fin

ansm

an

sist

emle

rinin

gel

iştir

ilmes

i ger

ekm

ekte

dir.

Türk

mev

zuat

ı hal

ine

getir

ilmiş

ola

n A

B te

knik

mev

zuat

ı uyg

ulam

alar

ı sek

törü

n re

kabe

t güc

ünü

iki y

önlü

ola

rak

etki

leye

bilm

ekte

dir.

Dış

tica

retin

öne

mli

bir b

ölüm

ünün

AB

üye

si ü

lkel

erle

yap

ıldığ

ı düş

ünül

düğü

nde,

tekn

ik m

evzu

ata

tam

uyu

m s

ağla

mış

firm

alar

ın A

B

paza

rında

rek

abet

güc

ü ol

umlu

ola

rak

etki

lenm

ekte

dir.

Bunu

nla

birli

kte,

tek

nik

mev

zuat

a uy

um b

erab

erin

de m

aliy

et a

rtışı

da

getir

mek

tedi

r. Bu

çer

çeve

den

bakı

ldığ

ında

, tek

nik

mev

zuat

a uy

gun

olm

ayan

yer

li ve

ya it

hal ü

rünl

erin

piy

asad

a ye

r alm

alar

ı, te

knik

180

Page 191: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

1

mev

zuat

a uy

gun

ürün

üre

ten

firm

alar

bak

ımın

dan

reka

bet g

ücü

kayb

ı ve

haks

ız r

ekab

et o

lara

k or

taya

çık

mak

tadı

r. B

u hu

susu

n ön

üne

geçi

lmes

i, uy

gula

nmak

ta o

lan

piya

sa g

özet

imi v

e de

netim

i faa

liyet

lerin

in e

tkin

liğin

in a

rttırı

lmas

ı ile

sağ

lana

bile

cekt

ir.

Firm

alar

ın ü

rün

tekn

oloj

isin

i yü

ksel

tip r

ekab

et g

ücün

ü ar

ttırm

alar

ı ön

ünde

bir

dizi

eng

el b

ulun

mak

tadı

r. Fi

rmal

arın

öze

llikle

ye

nilik

çilik

kap

asite

sini

artt

ırmak

için

yap

acağ

ı Ar-G

e ça

lışm

alar

ını b

üyük

ölç

ekli

firm

alar

yap

abilir

ken

küçü

k öl

çekl

i firm

alar

bun

u fin

anse

ede

mem

ekte

dirle

r. N

itelik

li iş

gücü

nün

istih

dam

edi

lmes

inde

küç

ük ö

lçek

li fir

mal

ar s

ıkın

tı çe

kmek

tedi

rler.

Bu n

eden

lerle

öz

ellik

le is

tihda

m ü

zerin

deki

yük

lerin

aza

ltılm

ası v

e KO

Bİ’l

erin

fina

nsm

ana

eriş

imin

in a

rttırı

lmas

ı büy

ük ö

nem

taşı

mak

tadı

r. A

yrıc

a kü

çük

firm

alar

ın k

ümel

enm

eler

i ile

olu

ştur

ulac

ak o

rtak

Ar-G

e m

erke

zler

inin

kur

ulm

ası d

a bi

r alte

rnat

if ol

arak

orta

ya ç

ıkm

akta

dır.

Mak

ine

sekt

örün

de d

aha

önce

yap

ılan

satış

ların

ref

eran

sı,

daha

son

raki

sat

ışla

ra o

lum

lu e

tki

yapm

akta

dır.

Mar

ka i

maj

ının

ya

ratıl

mas

ı bü

yük

önem

taş

ımak

tadı

r, çü

nkü

düny

ada

asırl

ık f

irmal

arın

tan

ınm

ış i

sim

leri

yanı

nda

yeni

isi

mle

rin y

er e

dinm

esi

oldu

kça

zord

ur.

İSTİ

HD

AM

VE

CO

ĞR

AFİ

BO

YUT

Sek

tör

son

döne

mde

gen

el im

alat

San

ayi i

çind

e is

tihda

m y

arat

ma

pota

nsiy

eli a

çısı

ndan

rol

ünü

peki

ştirm

ekte

dir.

2002

yılı

GS

İS

sonu

çlar

ına

göre

NA

CE

sını

fland

ırmas

ı dik

kate

alın

dığı

nda

sekt

örde

topl

am 1

45.9

49 k

işi ç

alış

mak

ta v

e bu

imal

at S

anay

i top

lam

is

tihda

mın

ın y

üzde

6,6

’sın

a de

nk g

elm

ekte

dir.

Sekt

örde

öze

llikle

200

2 yı

lında

n iti

bare

n ça

lışan

say

ısın

da T

ürki

ye’d

eki g

enel

imal

at

sana

yine

ve

AB-2

7’de

ki m

akin

e sa

nayi

ne o

ranl

a ço

k da

ha h

ızlı

bir a

rtış

yaşa

nmış

tır. B

u is

tihda

mın

yüz

de 3

0’u

ve 2

4’ü

sıra

sıyl

a 1-

9 ve

10-

49 k

işi ç

alış

tıran

firm

alar

da is

tihda

m e

dilir

ken,

yüz

de 2

9’u

250

kişi

den

fazl

a ça

lışan

ı ola

n fir

mal

arda

istih

dam

edi

lmek

tedi

r. B

u da

sek

törd

e m

ikro

ve

küçü

k öl

çekl

i firm

alar

ın o

rta ö

lçek

li ha

le g

eçip

ölç

ek b

üyüt

mel

eri i

çin

gere

ken

stra

tejile

rin is

tihda

mın

dah

a da

ar

tmas

ı içi

n ge

rekl

i old

uğun

u iş

aret

etm

ekte

dir.

Son

yıll

arda

döv

iz k

urla

rının

dev

amlı

düşü

ş gö

ster

mes

i ara

mal

ı ith

alat

ını t

eşvi

k et

mek

tedi

r. B

u ge

lişm

e, g

erek

mak

ine

imal

ede

n ku

rulu

şlar

da,

gere

kse

yan

sana

yi k

urul

uşla

rında

ist

ihda

mın

ist

enile

n or

anda

ar

tmas

ını

enge

llem

ekte

dir.

Mak

ine

ve t

eçhi

zatı

imal

atı

sekt

örün

de T

ÜİK

ver

ilerin

e gö

re 2

008

yılın

da is

tihda

m 2

007

yılın

a gö

re

yüzd

e 4.

87 a

rtış

göst

erm

iştir

.

Mak

ine

imal

at s

anay

i ge

nel

olar

ak B

ursa

, İs

tanb

ul,

Koca

eli,

Trak

ya d

ahil

Mar

mar

a B

ölge

si,

İzm

ir, E

skiş

ehir,

Ank

ara,

Kon

ya,

Gaz

iant

ep i

lleri

ve Ç

ukur

ova

bölg

esin

de y

oğun

laşm

ıştır

. Ta

kım

tez

gâhı

im

alat

ı da

ha ç

ok B

ursa

, K

ocae

li, İ

stan

bul,

İzm

ir ve

K

onya

’da

ön p

land

a ol

an a

lt se

ktör

dür.

Bu

işle

tmel

erin

yüz

de 4

5’i ş

ehir

içi v

e ye

rleşi

m a

lanl

arın

da k

onum

lanm

ışke

n yü

zde

28,3

’ü

OS

B’le

rde

yer a

lmak

tadı

r.

181

Page 192: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

2

EK 2

.3: B

eyaz

Eşy

a Sa

nayi

Alt

Sekt

örü

GEN

EL B

AKIŞ

Bey

az e

şya

sekt

örü

oldu

kça

reka

betç

i bir

yapı

ya s

ahip

tir. S

ektö

rün

reka

bet g

ücün

ü da

ha d

a ar

ttırm

ak iç

in ç

eşitl

i pol

itika

lara

ih

tiyaç

var

dır.

Sekt

örün

hed

efin

e ul

aşab

ilmes

i iç

in ö

zellik

le e

nerji

ve

istih

dam

mal

iyet

lerin

in a

zaltı

lmas

ı bü

yük

önem

ta

şım

akta

dır.

Ayr

ıca

yan

sana

yide

ki A

r-Ge

faal

iyet

lerin

deki

artı

ş da

sek

törü

n re

kabe

t güc

ünü

daha

da

arttı

raca

ktır.

AB

çev

re

mev

zuat

ına

uyum

sıra

sınd

a is

e se

ktör

üze

rinde

ki e

tkile

r di

kkat

e al

ınar

ak y

eni d

irekt

ifler

de A

B’d

eki u

ygul

amal

arı b

ekle

mek

te

fayd

a gö

rülm

ekte

dir.

BİL

Gİ V

E TE

KN

OLO

Sek

tör

Ar-G

e fa

aliy

etle

ri aç

ısın

dan

Türk

iye

gene

line

göre

da

ha b

aşar

ılıdı

r. D

aha

önce

ya

lnız

ca

tekn

oloj

i ge

liştir

me

bölg

eler

inde

uyg

ulan

an A

r-Ge

teşv

ikle

rinin

, M

art

2008

’de

yürü

rlüğe

gire

n A

r-Ge

Kan

unu

ile 5

0 ki

şide

n fa

zla

çalış

anı

olan

fir

mal

ara

getir

ilmes

i ile

büy

ük fi

rma

yoğu

n se

ktör

ün a

raşt

ırma

harc

amal

arın

ın d

aha

da a

rtmas

ı bek

lenm

ekte

dir.

Anca

k yü

zde

90’ı

KO

Bİ n

iteliğ

inde

ola

n ya

n sa

nayi

nin

sist

emat

ik b

ir A

r-Ge

faal

iyet

i bul

unm

amak

tadı

r. Bu

nok

tada

yan

san

ayin

e de

Ar-G

e de

stek

leri

veril

ebilm

esi i

çin

üniv

ersi

te iş

birli

ği iç

in g

erek

li de

stek

ve

alt y

apın

ın h

azırl

anm

ası h

edef

lenm

ekte

dir.

Sek

törd

e ge

nel

olar

ak t

ekni

k ar

a el

aman

yet

iştir

ilmes

i iç

in g

erek

li dü

zenl

emel

er y

apıla

rak

sana

yini

n ih

tiyac

ı ol

an m

esle

ki

eğiti

m g

örm

üş e

lem

anla

r ve

ara

ele

man

ların

eği

timin

in s

ağla

nmas

ı ge

rekm

ekte

dir.

Ayr

ıca

özel

ikle

ara

ştırm

a ge

liştir

me

kaps

amın

da b

u al

anda

çal

ışac

ak y

aban

cı u

zman

ların

çal

ışm

a ve

otu

rma

izin

lerin

in b

asitl

eştir

ilmes

i de

öne

mlid

ir. T

ekni

k el

eman

say

ısın

ı ve

nite

liğin

i ar

ttırm

ak,

ara

elam

an v

e iş

çi n

itelik

lerin

i ge

liştir

ici

prog

ram

lara

yön

elik

kap

sam

lı bi

r gi

rişim

ba

şlat

ılmas

ı sek

törü

n re

kabe

t güc

üne

kriti

k bi

r kak

tı ya

paca

ktır.

REK

ABET

Sek

törd

eki t

icar

i anl

aşm

alar

ve

bayi

, ser

vis

teşk

ilatla

r AB

ile

uyum

laşt

ırıla

n re

kabe

t huk

ukum

uz il

e uy

umlu

hal

e ge

tirilm

iştir

ve

cidd

i rek

abet

sor

unu

ile k

arşı

laşı

lmam

ıştır

.

182

Page 193: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

3

YAS

AL

ZEN

LEM

ELER

Tüke

tici g

üven

liği

için

yas

al a

ltyap

ı ol

uştu

rulm

uştu

r an

cak

dene

timde

sık

ıntıl

ar b

ulun

mak

tadı

r. Ye

ni t

üket

ici

kanu

nu,

bağl

ı yö

netm

elik

leri

ve ü

rün

güve

nliğ

i ile

ilgi

li çı

karıl

an d

üzen

lem

eler

le ü

lkem

iz A

B u

yum

unu

büyü

k öl

çüde

ger

çekl

eştir

miş

, tük

etic

i ha

klar

ının

kor

unm

asın

da ç

ok ö

nem

li iy

ileşt

irmel

er s

ağla

nmış

tır.

Avr

upa’

ya y

önel

ik ih

raca

tı 90

’lı y

ıllar

dan

beri

gün

geçt

ikçe

arta

n be

yaz

eşya

sek

törü

, bu

yoğu

n ih

raca

t seb

ebiy

le u

zunc

a bi

r sü

redi

r za

ten

AB

mev

zuat

ına

tam

uyu

m g

öste

rmek

tedi

r. “Ü

rün

güve

nliğ

i”, ü

rünü

n A

B’d

e ge

çerli

tüm

tek

nik

düze

nlem

eler

e uy

gun

oldu

ğunu

bel

irten

“C

E i

şare

tlem

esi”

sekt

örüm

üzü

yakı

ndan

ilg

ilend

iren

pek

çok

AB

yas

al d

üzen

lem

esi,

katıl

ım

süre

cind

e, T

.C. m

evzu

atın

da d

a uy

umla

ştırı

lmış

tır. A

B ü

lkel

erin

den

ikin

ci e

l bey

az e

şya

ithal

atın

ı ser

best

leşt

irece

k yö

netm

elik

ko

nusu

nda

görü

şmel

er is

e G

ümrü

k B

irliğ

i Fas

lı al

tında

dev

am e

dece

ktir.

ÇEV

RE

VE E

NER

Gen

el o

lara

k ih

raca

t ağı

rlıkl

ı çal

ışan

sek

tör A

B d

irekt

ifler

ine

uyum

ala

nınd

a ol

dukç

a ile

ri dü

zeyd

edir.

Anc

ak iç

piy

asa

için

ise

bu u

yum

sür

eci d

evam

etm

ekte

dir.

Ene

rji v

erim

liliği

kon

usun

da A

B’y

e uy

um s

ürec

i de

vam

etm

ekte

dir.

Bazı

ele

ktrik

li ev

eşy

alar

ının

ene

rji v

e pe

rform

ans

değe

rlerin

in

satış

a su

nula

n ür

ün

üzer

inde

ster

ilmes

ini

sağl

ayan

“e

nerji

et

iket

lem

esi”

gibi

, se

ktör

ümüz

ü ya

kınd

an

ilgile

ndire

n pe

k ço

k A

B ya

sal d

üzen

lem

esi,

katıl

ım s

ürec

inde

, T.C

. mev

zuat

ında

da

uyum

laşt

ırılm

ıştır

. Ayr

ıca

Ene

rji K

ulla

nan

Ürü

nler

(EU

P –

Ene

rgy

Usi

ng P

rodu

cts)

dire

ktifi

nin

uyum

laşt

ırılm

ası i

çin

çalış

mal

ar b

aşla

tılm

ıştır

.

Ele

ktrik

li ve

el

ektro

nik

eşya

ür

etic

ilerin

in

piya

saya

su

nduk

lar

ürün

lerd

en

kayn

akla

nan

atık

ların

to

plan

mas

ı ve

ge

ri dö

nüşt

ürül

mes

i yük

ümlü

lüğü

get

iren

WEE

E D

irekt

ifini

n ve

yin

e bu

nunl

a iliş

kin

olar

ak ü

retim

de b

azı m

adde

lerin

kul

lanı

lmas

ını

kısı

tlaya

n R

oHS

di

rekt

ifini

n uy

umla

ştırı

lmas

ı ve

rürlü

ğe

girm

esi

ile

sekt

ör

üzer

inde

ön

emli

mal

iyet

ler

yara

tmas

ı be

klen

mek

tedi

r. Bu

kon

ular

ı inc

eley

en u

yum

laşt

ırma

ve y

önet

mel

iği h

azırl

ama

çalış

mal

arı d

evam

etm

ekte

dir.

ISP

M 1

5 (B

itki s

ağlığ

ının

kor

unm

ası,

ahşa

p am

bala

jların

için

deki

mik

ro o

rgan

izm

alar

ın ç

eşitl

i yön

tem

lerle

yok

edi

lmes

i ve

gere

kli b

elge

lend

irmen

in y

apılm

ası)

konu

sund

a ih

raca

tçı ş

irket

lerim

iz 2

004

yılın

da b

aşla

yan

çalış

mal

arla

, AB

ve T

ürki

ye’d

eki

gere

klilik

leri

belir

lem

iş IS

PM

15 s

tand

ardı

uyg

ulam

asın

a ge

çiş

yapm

ışla

rdır.

Ülk

emiz

de d

e AB

ile

uyum

lu b

ir şe

kild

e Ta

rım v

e K

öyiş

leri

Bak

anlığ

ı ger

ekli

yasa

l düz

enle

mel

eri ç

ıkar

mış

dur

umda

dır.

Çev

re

mev

zuat

ının

uy

umla

ştırı

lmas

ı sı

rası

nda

sekt

örel

et

kile

r gö

z ön

üne

alın

arak

bi

r st

rate

ji ge

liştir

ilece

ktir.

Se

ktör

ul

usla

rara

sı fi

rmal

arla

yoğ

un re

kabe

t içe

risin

de, t

üm m

evzu

ata

uygu

n, h

atta

mev

cut g

erek

lilikl

erin

de

üzer

inde

çev

reci

ürü

nler

pi

yasa

ya s

unm

akta

dır.

Avr

upa’

nın

en a

z en

erji

tüke

ten

buzd

olab

ı ve

bul

aşık

mak

ines

i Tür

kiye

’de

üret

ilmek

te o

lup,

bun

un

yanı

nda

pek

çok

çevr

e öd

ülle

ri al

ınm

ıştır

.

183

Page 194: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

4

DIŞ

REK

ABET

ED

EBİL

İRLİ

K V

E Tİ

CAR

ET

Bey

az e

şya

sekt

örü

büyü

k be

yaz

eşya

lard

a, y

akla

şık

25 M

ilyon

ade

tlik

kuru

lu ü

retim

kap

asite

siyl

e A

B’n

in ik

inci

üre

tim ü

ssü

konu

mun

dadı

r. 20

09 y

ılınd

a be

yaz

eşya

da 1

5.78

0.00

0 ad

et ü

retim

in %

70’i

ihra

ç ed

ilmiş

tir.

Sek

tör

AB

paz

arın

da y

üzde

20

paza

r pa

yına

sah

iptir

ve

2005

Eyl

ül s

onu

itiba

riyle

üre

timin

in y

üzde

64’

den

fazl

asın

ı 90

ülke

ye ih

raç

eder

dur

uma

gelm

iştir

. B

u ih

raca

tın y

üzde

80’

i Avr

upa

Birl

iği ü

lkel

erin

e ya

pılm

akta

dır.

Sekt

örün

201

3’e

kada

r ih

raca

tını

yıllı

k or

tala

ma

yüzd

e 12

ar

ttırm

ası b

ekle

nmek

tedi

r. 37

Sek

törü

n ih

raca

t pe

rform

ansı

önü

nde

bir

dizi

sor

un b

ulun

mak

tadı

r. Ö

ncel

ikle

rek

abet

güc

ünün

değ

erle

nen

kura

rağ

men

de

vam

ede

bilm

esi i

çin

gird

i mal

iyet

lerin

in d

üşür

ülm

esi,

istih

dam

mal

iyet

lerin

in a

zaltı

lmas

ı ge

rekl

iliği ö

n pl

ana

çıkm

akta

dır.

Bun

unla

iliş

kili

olar

ak i

stih

dam

üze

rinde

ki y

ükle

ri az

alta

n ye

ni y

asa

ile b

irlik

te s

ektö

rün

istih

dam

mal

iyet

lerin

e iliş

kin

soru

nlar

ında

aza

lma

bekl

enm

ekte

dir.

Ayr

ıca

ihra

cat

ve i

thal

at s

üreç

lerim

izde

ki g

erek

li be

lge

ve o

nay

sayı

sını

n ço

kluğ

u se

ktör

ümüz

ü ol

umsu

z et

kile

mek

te,

mad

diya

t ve

zam

an k

ayıp

ların

a yo

l açm

akta

dır.

Öze

llikle

yen

iden

tan

ımı

yapı

lan

A t

ipi

Güm

rükç

e O

nayl

anm

ış K

işi S

tatü

sü’n

ün d

aha

da g

eliş

tirilm

esi v

e im

alat

ın y

akın

ında

ve

fabr

ika

içle

rinde

güm

rük

işle

mle

rinin

ya

pılm

asın

a ol

anak

sa

ğlan

mas

ı fir

mal

arın

te

darik

zını

ar

ttıra

cak

ve

hede

f pa

zar

olan

AB

’ye

daha

fa

zla

ihra

cat

yapı

labi

lmes

ini s

ağla

yaca

ktır.

Bun

unla

birl

ikte

, Po

lony

a gi

bi A

B’y

e ye

ni ü

ye ü

lkel

er t

araf

ında

n sa

ğlan

an b

edel

siz

ve ç

ok d

üşük

ara

zi m

aliy

etle

ri, p

azar

a ya

kınl

ık, d

emiry

olu

taşı

mac

ılığı

ile

düşü

k na

vlun

ücr

etle

ri ve

düş

ük iş

çilik

mal

iyet

leri,

bu

sekt

örde

ülk

emiz

e ge

len

yatır

ımla

rın

söz

konu

su ü

lkel

ere

yöne

lmes

ine

yol a

çabi

lece

ktir.

İK s

anay

i üre

tim e

ndek

sine

gör

e, 2

005

yılı

baz

alın

dığı

nda

beya

z eş

ya v

e kü

çük

ev a

letle

rinin

imal

atı s

ektö

rlerin

i kap

saya

n el

ektri

kli

ev a

leti

imal

atı

sekt

örün

ün ü

retim

i 20

07 y

ılına

kad

ar y

üzde

24,

2 ar

tmış

tır.

2008

yılı

nda

etki

si a

ğır

bir

şeki

lde

hiss

ettir

en k

rizin

etk

isiy

le s

ektö

rün

üret

imi a

zalm

a eğ

ilimi i

çeris

ine

girm

iş o

lup,

200

9 yı

lında

yüz

de 1

5 dü

zeyi

ne g

erile

miş

tir.

Ayl

ık s

anay

i üre

tim e

ndek

sine

(TÜ

İK)

bakı

ldığ

ında

200

9 yı

lı ilk

iki a

yınd

a dü

şme

eğilim

inin

arta

rak

sürd

üğü,

sek

töre

yön

elik

ol

arak

alın

an k

riz ö

nlem

lerin

in d

üşm

e eğ

ilimin

in a

zalm

asın

da e

tkili

oldu

ğu v

e M

art

ayın

da is

e bi

r to

parla

nma

gerç

ekle

ştiğ

i gö

rülm

ekte

dir.

İSTİ

HD

AM

VE

CO

ĞR

AFİ B

OYU

T

Sek

törd

eki

üret

im t

esis

lerin

in A

nkar

a’nı

n ba

tısın

da v

e ağ

ırlık

lı ol

arak

Mar

mar

a bö

lges

inde

yoğ

unla

şmak

tadı

r. B

u du

rum

lo

jistik

ve

yan

sana

yi g

eliş

imin

e ba

ğlı o

lara

k ge

lişm

iştir

.

37 D

PT.

200

6. “M

akin

e ve

Met

al E

şya

San

ayi Ö

zel İ

htis

as K

omis

yonu

Rap

oru,

” Ank

ara

184

Page 195: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

5

EK 2

.4: E

lekt

rik v

e El

ektr

onik

San

ayi

Şeki

l Ek

2.4.

11: B

üro

Mak

inel

eri v

e Bi

lgis

ayar

İmal

atıÜ

retim

End

eksi

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.4.

12: B

.Y.S

. Ele

ktrik

li M

akin

e ve

Cih

azla

r Üre

tim E

ndek

si

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.4.

13: R

adyo

, Tel

eviz

yon,

Hab

erle

şme

Teçh

izat

ı Üre

tim E

ndek

si

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.4

.14:

Tıb

bi,H

assa

s ve

Opt

ik A

letle

r ve

Saa

t İm

alat

ı Ü

retim

En

deks

i

Ka

ynak

: TÜ

İK

185

Page 196: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

6

Şeki

l Ek

2.4.

15: B

üro

Mak

inel

eri v

e Bi

lgis

ayar

İmal

atı İ

stih

dam

End

eksi

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.4.

16: B

.Y.S

. Ele

ktrik

li M

akin

e ve

Cih

azla

r İst

ihda

m E

ndek

si

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.4.

17: R

adyo

, Tel

eviz

yon,

Hab

erle

şme

Teçh

izat

ı İst

ihda

m E

ndek

si

Kayn

ak: T

ÜİK

Şeki

l Ek

2.4

.18:

Tıb

bi,

Has

sas

ve O

ptik

Ale

tler

ve S

aat

İmal

atı

İstih

dam

En

deks

i

Ka

ynak

: TÜ

İK

186

Page 197: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

7

Şeki

l Ek

2.4.

19: B

üro

Mak

inel

eri v

e Bi

lgis

ayar

İmal

atı İ

hrac

at E

ndek

si AB

12

AB 1

5Hi

ndis

tan

Çin

Brez

ilya

Türk

iye

0

500

1000

1500

2000

2500

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (De

ğerle

r 199

5 yı

lı ba

z al

ınar

ak e

ndek

slen

miş

tir.)

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

TEP

AV H

esap

lam

alar

ı

Şeki

l Ek

2.4.

20: B

.Y.S

. Ele

ktrik

li M

akin

e ve

Cih

azla

r İhr

acat

End

eksi

AB 1

2

AB 1

5

Hind

ista

nÇi

n

Brez

ilya

Türk

iye

0

100

200

300

400

500

600

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (De

ğerle

r 199

5 yı

lı ba

z al

ınar

ak e

ndek

slenm

iştir

.)

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

TEP

AV H

esap

lam

alar

ı

Şeki

l Ek

2.4.

21: R

adyo

, Tel

eviz

yon,

Hab

erle

şme

Teçh

izat

ı İhr

acat

End

eksi

AB 1

2

AB 1

5

Hind

ista

n

Çin

Brez

ilya

Türk

iye

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (De

ğerle

r 199

5 yı

lı ba

z al

ınar

ak e

ndek

slen

mişt

ir.)

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

TEP

AV H

esap

lam

alar

ı

Şeki

l Ek

2.

4.22

:Tıb

bi,H

assa

s ve

O

ptik

Al

etle

r ve

Sa

at

İmal

atı

İhra

cat

Ende

ksi

AB 1

2

AB 1

5

Hind

ista

n

Çin

Brez

ilya

Türk

iye

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (De

ğerle

r 199

5 yı

lı ba

z al

ınar

ak e

ndek

slenm

iştir.

)

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

TEP

AV H

esap

lam

alar

ı

187

Page 198: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

8

Şeki

l Ek

2.4

.23:

Bür

o M

akin

eler

i ve

Bilg

isay

ar İ

mal

atı

Kıs

mi

Verim

lilik

En

deks

i

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.

4.24

:

B.Y

.S.E

lekt

rikli

Mak

ine

ve

Cih

azla

r K

ısm

i Ve

rimlil

ik

Ende

ksi

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.4.

25:

Rad

yo, T

elev

izyo

n, H

aber

leşm

e Te

çhiz

atı K

ısm

i Ver

imlil

ik

Ende

ksi

Ka

ynak

: TÜ

İK

Şeki

l Ek

2.4

.26:

Tıb

bi,

Has

sas

ve O

ptik

Ale

tler

ve S

aat

İmal

atı

Kısm

i Ve

rimlil

ik E

ndek

si

Ka

ynak

: TÜ

İK

188

Page 199: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

18

9

Şeki

l Ek

2.4

.27:

Bür

o M

akin

eler

i ve

Bilg

isay

ar S

anay

i İn

ovas

yon

Yapa

n Fi

rmal

ar, Y

üzde

(200

2-20

04)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Hol

land

aTü

rkiy

e Ç

ek C

umhu

riye

ti R

oman

ya P

olon

ya İs

veç

Bul

gari

stan

Alm

anya

Est

onya

İspa

nya

Fra

nsa

İtal

ya L

itvan

ya M

acar

ista

n P

orte

kiz

Slo

vaky

a N

orve

ç

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

ÜİK

Şeki

l Ek

2.4.

28:

B.Y.

S. E

lekt

rikli

Mak

ine

ve C

ihaz

lar

San

ayin

de İn

ovas

yon

Yapa

n Fi

rmal

ar, Y

üzde

(200

2-20

04)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Türk

iye

Dan

imar

ka P

olon

ya N

orve

ç S

lova

kya

Rom

anya

İsve

ç Ç

ek B

elçi

ka İs

pany

a M

acar

ista

n A

lman

ya

Bul

garis

tan

Est

onya

Fra

nsa

İtal

ya K

ıbrıs

Litv

anya

Lük

sem

burg

M

alta

Por

teki

zYu

nani

stan

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

ÜİK

Şeki

l Ek

2.

4.29

: R

adyo

, Te

levi

zyon

, H

aber

leşm

e Te

çhiz

atı

Sana

yind

e İn

ovas

yon

Yapa

n Fi

rmal

ar, Y

üzde

(200

2-20

04)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Polo

nya

Türk

iye

Mal

taİs

veç

İspa

nya

Çek

Mac

aris

tan

Rom

anya

İtal

ya B

elçi

ka B

ulga

rist

an A

lman

ya

Est

onya

Yun

anis

tan

Fra

nsa

Litv

anya

Por

teki

z S

lova

kya

Nor

veç

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

İK

Şeki

l Ek

2.4

.30:

Tıb

bi,

Has

sas

ve O

ptik

Ale

tler

ve S

aat

İmal

atı

Sana

yind

e İn

ovas

yon

Yapa

n Fi

rmal

ar, Y

üzde

(200

2-20

04)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Türk

iye

Polo

nya

Rom

anya

İspa

nya

Lük

sem

bur

gBe

lçik

ek C

um

huri

yeti

Norv

eçİs

veç

Bul

gari

sta

nA

lman

yaEs

tony

aFr

ansa

İtal

yaKı

brı

sLi

tvan

yaM

acar

ista

nPo

rte

kiz

Slov

akya

Yun

anis

tan

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

İK

189

Page 200: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

0

T

ablo

Ek

2.4.

3: B

üro

Mak

inel

eri v

e B

ilgis

ayar

San

ayi G

enel

Gör

ünüm

üS

ektö

rün

aktif

lerin

in im

alat

san

ayi g

enel

inde

pay

ı (yü

zde)

(2

008)

*

0.10

Ü

retim

in im

alat

san

ayi i

çind

eki p

ayı (

yüzd

e) (2

006)

0.

28

Çal

ışan

ların

imal

at s

anay

i ist

ihda

mı i

çind

eki p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

0.09

To

plam

imal

at s

anay

i ith

alat

ı içi

ndek

i pay

(yüz

de) (

2009

) 2.

37

Topl

am im

alat

san

ayi i

hrac

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

0.11

S

ektö

rün

ar-g

e ha

rcam

asın

ın im

alat

san

ayi g

enel

ine

oran

ı (y

üzde

)(20

08)*

0,

07

Kayn

ak:T

ÜİK

, TÜ

SİAD

200

8 Tü

rkiy

e Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

, * G

irişi

mci

Bilg

i Sis

tem

i

Tabl

o Ek

2.4

.4: B

.Y.S

. Ele

ktrik

li M

akin

e ve

Cih

azla

r San

ayi G

enel

Gör

ünüm

ü S

ektö

rün

aktif

lerin

in im

alat

san

ayi g

enel

inde

pay

ı (yü

zde)

(200

8) *

3.

61

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6)

3.61

Ç

alış

anla

rın im

alat

san

ayi i

stih

dam

ı içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

8) *

3.

74

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

5.96

To

plam

imal

at s

anay

i ihr

acat

ı içi

ndek

i pay

(yüz

de) (

2009

) 4.

29

Sek

törü

n ar

-ge

harc

amas

ının

imal

at s

anay

i gen

elin

e or

anı

(yüz

de)(

2008

)*

13.1

3

Kay

nak:

TÜİK

,TÜ

SİAD

200

8 Tü

rkiy

e Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

* G

irişi

mci

Bilg

i Si

stem

i

Tabl

o Ek

2.4

.5: R

adyo

, Tel

eviz

yon,

Hab

erle

şme

Teçh

izat

ı San

ayi G

enel

G

örün

ümü

Sek

törü

n ak

tifle

rinin

imal

at s

anay

i gen

elin

de p

ayı (

yüzd

e)

(200

8) *

0.

50

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6)

5.97

Ç

alış

anla

rın im

alat

san

ayi i

stih

dam

ı içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

8)

* 0.

42

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

4.19

To

plam

imal

at s

anay

i ihr

acat

ı içi

ndek

i pay

(yüz

de) (

2009

) 2.

01

Sek

törü

n ar

-ge

harc

amas

ının

imal

at s

anay

i gen

elin

e or

anı

(yüz

de)(

2008

)*

2.36

Ka

ynak

:TÜ

İK, T

ÜSİ

AD 2

008

Türk

iye

Sana

yine

Sek

töre

l Bak

ış *

Giri

şim

ci B

ilgi S

iste

mi

Tabl

o Ek

2.4

.6:

Tıbb

i, H

assa

s ve

Opt

ik A

letle

r ve

Saat

İmal

atı S

anay

i Gen

el

Gör

ünüm

ü S

ektö

rün

aktif

lerin

in im

alat

san

ayi g

enel

inde

pay

ı (yü

zde)

(200

8) *

0.

81

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6)

0.51

Ç

alış

anla

rın im

alat

san

ayi i

stih

dam

ı içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

8) *

0.

90

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

2.82

Topl

am im

alat

san

ayi i

hrac

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

0.39

S

ektö

rün

ar-g

e ha

rcam

asın

ın im

alat

san

ayi g

enel

ine

oran

ı (y

üzde

)(20

08)*

0.

63

Ka

ynak

:TÜ

İK, T

ÜSİ

AD 2

008

Türk

iye

Sana

yine

Sek

töre

l Bak

ış *

Giri

şim

ci B

ilgi

Sist

emi

GEN

EL B

AKIŞ

Ele

ktro

nik

sana

yi,

bilg

i te

knol

ojile

rine

kayn

ak t

eşki

l ed

en,

yüks

ek k

atm

a de

ğerli

bir

ekon

omik

akt

ivite

olm

ası

açıs

ında

n ol

dukç

a ön

emli

bir s

ektö

rdür

.

Türk

ele

ktro

nik

sekt

örü

gene

l ola

rak

bilg

i pay

laşı

mı,

tasa

rım,

mar

kala

şma,

fin

ansm

ana

eriş

im,

Ar-G

e, in

san

kayn

akla

rının

ye

tiştir

ilmes

i, yö

nlen

diril

mes

i, ya

sal a

ltyap

ının

yet

ersi

zliğ

i ve

kuru

msa

llaşm

a aç

ısın

dan

cidd

i dar

boğa

zlar

l a k

arşı

kar

şıya

dır.

B

unla

ra k

arşı

n, A

B p

azar

ların

a ya

kınl

ık, d

inam

ik b

ir iç

paz

arı,

genç

nüf

us, g

eliş

miş

kal

ite k

avra

mı,

işçi

lik m

aliy

etin

in re

kabe

t ed

ilen

ülke

lere

nis

pete

n da

ha a

z ol

mas

ı ve

sek

törü

n ye

ni t

ekno

lojile

re a

dapt

e ol

abilm

esi

açıs

ında

n es

nek

olm

ası

gibi

av

anta

jlara

da

sahi

ptir.

190

Page 201: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

1

DP

T ko

ordi

nasy

onun

da h

azırl

anan

Dok

uzun

cu K

alkı

nma

Pla

nı E

lekt

roni

k S

ektö

rü Ö

zel

İhtis

as K

omis

yonu

’nda

, se

ktör

ün

vizy

onu

“Dün

ya p

azar

ların

da a

ranı

lan

ürün

lerin

ulu

slar

aras

ı st

anda

rtlar

a uy

gun

nite

likte

anc

ak r

ekab

et e

debi

lir f

iyat

larla

ül

kem

izde

üre

tilm

esi v

e tü

m d

ünya

paz

arla

rına

satıl

mas

ı” ol

arak

vur

gula

nmış

tır.

BİL

Gİ V

E TE

KN

OLO

Sek

tör,

yapı

sı v

e re

kabe

t ko

şulla

rı iti

bariy

le A

r-Ge

ve İ

nova

syon

a en

çok

öne

m v

erile

n se

ktör

lerin

baş

ında

gel

mek

tedi

r. E

lekt

roni

k sa

nayi

nde

ürün

ve

üret

im s

üreç

leri

tekn

oloj

ileri

büyü

k bi

r hı

zla

geliş

tirilm

ekte

, ür

ün ö

mür

leri

de a

zalm

akta

dır.

2006

’da

Türk

ele

ktro

nik

sana

yi y

akla

şık

170

Mily

on A

BD

Dol

arı t

utar

ında

Ar-G

e ha

rcam

ası g

erçe

kleş

tirm

iştir

. B

u se

ktör

de

Ar-G

e’ye

ciro

üze

rinde

n ay

rılan

yüz

de 1

,8 o

ranı

ndak

i pay

Tür

kiye

’dek

i gen

el o

rtala

ma

olan

yüz

de 0

,7’n

in e

pey

üzer

inde

dir.

Anc

ak tü

ketic

i ele

ktro

niği

nde

düny

adak

i büy

ük ü

retic

ilerin

Ar-G

e ha

rcam

alar

ına

bakı

ldığ

ında

, mev

cut h

arca

mal

arın

düz

eyin

in

Türk

iye’

de y

eter

li ol

mad

ığı a

nlaş

ılmak

tadı

r: D

ünya

paz

arla

rında

söz

sah

ibi e

n bü

yük

beş

firm

anın

Ar-G

e ha

rcam

ası/N

et S

atış

or

anın

ın o

rtala

mas

ı yüz

de 5

,6 ik

en, s

ektö

rde

ihra

cat y

apan

firm

alar

ımız

ın y

üzde

1-2

düz

eyin

de k

aldı

ğı g

örül

mek

tedi

r. B

una

ek o

lara

k, y

enilik

çilik

yap

an fi

rma

oran

ların

a ba

kıld

ığın

da, T

ürki

ye n

ered

eyse

büt

ün a

lt se

ktör

lerd

e A

B ü

lkel

erin

in g

eris

inde

ka

lmak

tadı

r. B

u du

rum

, ele

ktro

nik

sekt

örüy

le il

gili

iddi

alı h

edef

lerin

ger

çekl

eştir

ilebi

lmes

i içi

n bi

lgi v

e te

knol

ojiy

e da

ha fa

zla

yatır

ım y

apılm

ası v

e bu

am

aca

yöne

lik p

oliti

kala

ra a

ğırlı

k ve

rilm

esi g

erek

tiğin

e iş

aret

etm

ekte

dir.

Ar-G

e fa

aliy

etle

rine

yete

rli k

ayna

ğı t

ahsi

s ed

ilen

sekt

örün

öne

çık

mış

ulu

slar

aras

ı fir

mal

arı

aral

arın

da p

aten

t ha

vuzl

arı

oluş

tura

rak,

se

ktör

deki

kim

iyet

lerin

i ar

ttırm

akta

dır.

Ürü

nler

in

ömrü

nün

kısa

lmas

ı; pa

tent

sa

hipl

erin

in

yeni

ür

ünle

rin

üret

imin

i, sa

tışın

ı, kı

saca

sı p

iyas

adak

i eği

limle

ri ko

ntro

l etm

e im

kânı

nı a

rttırm

ıştır

. Ö

zellik

le T

V s

ektö

ründ

e ra

kip

firm

alar

ın

pate

nt p

ortfö

yüne

eriş

me

sıkı

ntıs

ı yaş

ayan

Tür

k fir

mal

arı,

reka

bet

edeb

ilmek

için

, pa

tent

li te

knol

ojile

ri ku

llanm

ak v

e lis

ans

ücre

tleri

ödem

ek z

orun

da k

alm

akta

dır.

Bu a

land

aki s

orun

ların

aşı

lmas

ı içi

n se

ktör

ün u

zun

vade

li ve

yet

erli

düze

yde

Ar-G

e ya

pmas

ı ger

ekm

ekte

dir.

Ayr

ıca

firm

alar

ın p

aten

t çal

ışm

alar

ında

des

teğe

ihtiy

açla

rı va

rdır.

Bun

unla

birl

ikte

yat

ırım

lard

a di

key

koor

dina

syon

unun

sağ

lanm

asın

a ih

tiyaç

var

dır.

Örn

eğin

, sa

dece

say

ısal

tel

eviz

yonu

n de

ğil k

ayde

dilm

iş s

ayıs

al g

örün

tü o

ynat

ıcıla

rının

(D

VD

) da

imal

edi

lmes

i ve

bu ü

rünl

er il

e de

dış

paz

arda

reka

bete

giri

lmes

i ge

rekl

idir.

Nih

ai ü

rün

tasa

rımın

dan

ve m

onta

jdan

ziy

ade

ileri

tekn

oloj

i ent

egre

üre

tim h

atla

rının

ülk

emiz

de k

urul

mas

ı sek

tör

tara

fında

n fa

ydal

ı gör

ülm

ekte

dir.

Sek

tör

önem

li sa

yıda

yet

işm

iş b

eyaz

yak

a ve

mav

i yak

a el

eman

istih

dam

etm

ekte

dir.

Anc

ak u

ygun

müf

reda

t ile

yet

işm

tekn

ik e

lem

an s

ıkın

tısı m

evcu

ttur.

Diğ

er g

eliş

miş

ülk

eler

e or

anla

Tür

kiye

’de

özel

likle

Ar-G

e pe

rson

eli a

lanı

nda

bir k

ısıt

oldu

ğu

görü

lmek

tedi

r. Yü

ksek

ürü

n ka

lites

ini

gerç

ekle

ştirm

ek i

çin

üret

im s

üreç

lerin

in h

er s

afha

sınd

a ka

lifiy

e el

eman

a ih

tiyaç

du

yulm

akta

dır.

İstid

am e

dile

n el

eman

ların

işe

özgü

nite

likle

rinin

gel

iştir

ilmes

i yük

sek

kalit

e ya

nınd

a ve

rimlili

ğin

artır

ılmas

ı içi

n de

zor

unlu

dur.

Çal

ışan

ların

eği

tim v

e al

tyap

ı açı

ğı ş

irket

içi e

ğitim

lerle

kap

atılm

aya

çalış

ılmak

tadı

r.

Ayr

ıca,

ele

ktro

nik

sekt

örün

deki

Ar-G

e, y

enilik

çilik

ve

üret

im t

ekno

lojile

rinin

öne

mi

doğr

ultu

sund

a, m

evcu

t uy

gula

mal

arın

191

Page 202: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

2

(SA

N-T

EZ,

Tek

nolo

ji G

eliş

tirm

e B

ölge

leri)

yan

ında

, İle

ri Te

knol

oji

End

üstri

Par

kı (

İTE

P)

Pro

jesi

gib

i so

mut

pro

jele

r ile

ün

iver

site

san

ayi i

şbirl

iğin

in s

ağla

nmas

ına

ihtiy

aç v

ardı

r.

REK

ABET

E

lekt

roni

k se

ktör

ünde

Tür

kiye

’de

20’y

e ya

kın

büyü

k fir

ma

reka

bet

etm

ekte

dir.

Sekt

örde

ki d

iğer

firm

alar

büy

ük ç

oğun

lukl

a K

OB

İ nite

liğin

dedi

r.

YAS

AL

ZEN

LEM

ELER

Türk

iye

ile A

B ar

asın

da G

ümrü

k B

irliğ

i’nin

199

6 ba

şınd

a uy

gula

may

a gi

rme

kara

rı çe

rçev

esin

de, t

araf

lar

aras

ında

ürü

nler

in

serb

est d

olaş

ımın

ın s

ağla

nabi

lmes

i içi

n gü

mrü

k ve

rgile

rinin

, mik

tar k

ısıtl

amal

arın

ın v

e eş

etk

ili te

dbirl

erin

kal

dırıl

mas

ının

yan

ı sı

ra,

Türk

iye’

nin

AB’n

in

ticar

ette

te

knik

en

gelle

rin

orta

dan

kald

ırılm

asın

a yö

nelik

m

evzu

atın

a uy

um

sağl

amas

ı da

ön

görü

lmüş

tür.

4703

say

ılı K

anun

ile

bel

irlen

en ü

rünl

erin

piy

asay

a ar

z ko

şulla

rı "il

gili

tekn

ik d

üzen

lem

eye

uygu

nluk

” ve

“gü

venl

i ol

mak

” şe

klin

de ö

zetle

nebi

lir.

Avr

upa

Birl

iği,

mal

ların

ser

best

dol

aşım

ını

kısı

tlaya

n tü

m t

ekni

k en

gelle

ri ka

ldırm

ak a

mac

ıyla

st

anda

rdiz

asyo

n ko

nusu

nda

1980

'li yı

llard

a de

ğişi

k bi

r ya

klaş

ım g

eliş

tirm

ek g

erek

sini

mi

duym

uş;

tekn

ik u

yum

laşt

ırma

ve

stan

dard

izas

yon

konu

sund

a "Y

eni

Yakl

aşım

"ı ve

bun

un b

ir ta

mam

layı

cısı

ola

rak

kont

rolle

r ve

bel

gele

ndirm

e ko

nusu

nda

"Glo

bal Y

akla

şım

"ı ge

liştir

miş

tir. D

irekt

ifler

in b

elirl

ediğ

i tem

el g

üven

lik g

erek

lerin

e uy

an ü

rünl

erin

üre

timi v

e pi

yasa

ya s

unum

u iç

in g

erek

li ol

an t

ekni

k öz

ellik

lerin

düz

enle

nmes

i gö

revi

CE

N v

e C

EN

ELE

C'e

ver

ilmek

tedi

r. B

u te

knik

öze

llikle

r zo

runl

u ol

may

ıp ih

tiyar

i sta

ndar

t kon

umun

dadı

rlar.

Avr

upa

Birl

iği’n

de u

lusa

l ya

da u

yum

laşt

ırılm

ış s

tand

artla

r iht

iyar

idir.

Zor

unlu

ola

n sa

dece

dire

ktifl

erdi

r. U

lusa

l ye

tkilil

er,

uyum

laşt

ırılm

ış A

vrup

a st

anda

rtlar

ına

uygu

n ol

arak

üre

tilen

ürü

nler

in,

dire

ktifl

er

tara

fında

n be

lirtil

en t

emel

ger

ekle

re u

ygun

luğu

var

sayı

mın

ı ka

bul

etm

ek z

orun

dadı

rlar.

Türk

iye’

de s

ektö

rle i

lgili

yasa

l dü

zenl

emel

er A

B m

evzu

atın

a C

E iş

aret

lem

esin

i de

içer

ecek

şek

ilde

tam

amen

uyg

undu

r.

ÇEV

RE

VE E

NER

Ene

rji v

erim

liliği

üze

rinde

çok

cid

di u

ygul

amal

ara

sahi

p ol

an A

B’d

e, b

elirl

i bir

ener

ji ve

rimlili

ği d

eğer

inin

altı

nda

perfo

rman

sa

sahi

p ol

an ü

rünl

erin

piy

asay

a su

nulm

ası y

asak

lanm

ıştır

. Baz

ı zar

arlı

mad

dele

rin k

ulla

nım

ını s

ınırl

andı

ran

AB

’nin

200

2/95

/EC

sa

yılı

RoH

S D

irekt

ifi il

e el

ektri

kli v

e el

ektro

nik

ürün

lerd

e ku

rşun

, cı

va,

kadm

iyum

gib

i baz

ı m

adde

ler

yasa

klan

mak

ta v

eya

kısı

tlanm

akta

dır.

Söz

kon

usu

mad

dele

rin s

ınır

değe

rlerin

üze

rinde

bul

unm

ası

duru

mun

da o

ürü

n AB

sın

ırlar

ı iç

eris

ine

gire

mem

ekte

dir.

İçin

de z

arar

lı m

adde

ler

ihtiv

a ed

en ü

rünl

erin

im

hası

içi

n yü

ksek

mal

iyet

li ya

sal

düze

nlem

eler

hay

ata

geçi

rilm

iştir

. T

ürk

üret

icile

ri de

bu

sını

rland

ırmal

ara

uygu

n bi

r ür

etim

yap

mak

tadı

rlar.

RoH

S d

irekt

ifler

ine

uyum

, se

ktör

ün

ürün

biri

m m

aliy

etle

rini a

rttırm

ış v

e ila

ve y

atırı

m m

aliy

etle

rine

katla

nmal

arın

ı ger

ektir

miş

tir. 2

002/

96/E

C s

ayılı

AB

’nin

WE

EE

dire

ktifi

tün

elek

trikl

i ve

el

ektro

nik

ürün

lerin

ku

llanı

m

ömür

leri

sonu

nda

topl

anm

asın

a ve

ge

ri dö

nüşt

ürül

mes

ine

hükm

etm

ekte

dir.

Bu i

şlem

in m

aliy

eti

tem

el o

lara

k ür

etic

ilere

yük

lenm

iştir

. Şu

and

a A

vrup

a’da

örn

eğin

tel

eviz

yond

a ür

ün

başı

na 1

0 A

vro’

ya v

aran

WEE

E d

irekt

ifi m

aliy

etle

ri sö

z ko

nusu

dur.

Ayr

ıca

San

ayi

ve T

icar

et B

akan

lığı

tara

fında

n da

192

Page 203: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

3

2005

/32/

EC

(Eco

-Des

ign)

çev

reye

uyu

m d

irekt

ifi u

yum

laşt

ırma

çalış

mal

arı d

evam

etm

ekte

dir.

Ene

rji v

erim

liliği

kon

usun

da i

se,

kesi

ntis

iz v

e dü

şük

mal

iyet

li el

ektri

k en

erjis

i ür

etim

ini

güve

nce

altın

a al

mas

ı el

ektro

nik

sekt

örü

için

öne

mlid

ir. D

iğer

yan

dan,

Tür

kiye

’de

elek

trik

arzı

ndak

i da

ralm

a ve

mev

cut

yatır

ımla

rın y

eter

sizl

iği

dola

yısı

yla

doğa

bile

cek

ener

ji da

rboğ

azı d

a se

ktör

ü te

dirg

in e

tmek

tedi

r.

DIŞ

REK

ABET

ED

EBİL

İRLİ

K V

E Tİ

CAR

ET

Türk

ele

ktro

nik

sekt

örün

deki

firm

alar

, dı

şsat

ımla

rının

büy

ük b

ir kı

smın

ı AB

ülk

eler

ine

yapm

akta

dır.

(İn

gilte

re,

Alm

anya

ve

İspa

nya

en ö

nem

li pa

zarla

rı ol

uştu

rmak

tadı

r.) Ü

rün

ömrü

nün

gitti

kçe

kısa

lmas

ı ve

ürün

çeş

itlen

dirm

enin

öne

m k

azan

mas

ı, A

r-Ge

ve t

asar

ım f

aaliy

etle

rinin

öne

min

i çok

artt

ırmış

tır.

Türk

ele

ktro

nik

sekt

örün

ün r

ekab

et g

ücün

ü ol

umsu

z et

kile

yen

en

önem

li fa

ktör

lerd

en b

iri d

e A

r-Ge

ve t

asar

ım k

onus

unda

ki y

eter

sizl

ikle

rdir.

G

erek

fin

ansa

l ye

ters

izlik

ler,

gere

kse

sekt

ör-

üniv

ersi

te o

rgan

ik b

ağın

ın y

eter

ince

yaş

ama

geçi

rilem

emes

i sek

törü

n ka

rşı k

arşı

ya o

lduğ

u so

runl

ar a

rası

nda

yer a

lmak

tadı

r. K

urum

salla

şmad

a ya

şana

n ye

ters

izlik

ler,

ulus

lara

rası

ala

nda

şirk

et e

vlilik

leri

ve s

trate

jik o

rtakl

ıkla

rın a

rtmas

ı vb.

gel

işm

eler

rk e

lekt

roni

k sa

nayi

nin

reka

bet g

ücün

ü ar

ttırm

ası ö

nünd

eki ö

nem

li en

gelle

r ve

tehd

itler

ola

rak

orta

ya ç

ıkm

akta

dır.

Ayr

ıca

sekt

örün

tüm

alt

sekt

örle

rine

gird

i sa

ğlay

an k

ompo

nent

ler

alt

sekt

örün

ün r

ekab

et g

ücün

ün z

ayıf

olm

ası

tüm

diğ

er a

lt se

ktör

lerin

in d

e re

kabe

t güc

ünü

olum

suz

etki

lem

ekte

dir.

Bun

a ka

rşın

öze

llikle

tüke

tici e

lekt

roni

ği, b

ilgis

ayar

, tel

ekom

ünik

asyo

n al

t sek

törle

rinin

gel

işm

esin

de te

mel

din

amik

ola

n ca

nlı

bir

iç p

azar

ın v

arlığ

ı, TS

K’n

ın m

oder

niza

syon

u çe

rçev

esin

de T

ürk

elek

troni

k se

ktör

üne

sağl

anac

ak u

zun

vade

li de

stek

, se

ktör

ün g

enel

inde

rek

abet

güc

ünün

artm

asın

da d

eğer

lend

irilm

esi

gere

ken

fırsa

tlard

ır. Ü

retim

böl

gele

rinin

gen

ellik

le

liman

lara

yak

ın o

luşu

da

sekt

öre

lojis

tik a

vant

aj s

ağla

mak

tadı

r. En

öne

mli

ihra

ç pa

zarla

rımız

dan

biri

olan

Avr

upa

ile

dem

iryol

u ba

ğlan

tısın

ın y

eter

li se

fer

sayı

sı i

le h

ızlı

ulaş

ıma

imkâ

n ve

rece

k dü

zeye

get

irilm

esi

ilave

loj

istik

ava

ntaj

lar

getir

ecek

tir. A

yrıc

a, y

eni p

azar

lard

a se

rvis

ve

yede

k pa

rça

ağı k

urm

a zo

runl

uluğ

u se

ktör

ü ön

emli

bir r

ekab

et b

askı

sıyl

a ka

rşı

karş

ıya

bıra

kmak

tadı

r. Lo

jistik

kon

ular

ında

ki g

eliş

mel

er,

yeni

paz

arla

rda

serv

is v

e ye

dek

parç

a ağ

ı ko

nusu

nda

önem

li bi

r ko

layl

ık s

ağla

yaca

ktır.

Gen

ç nü

fusu

n ço

ğunl

ukta

old

uğu

Türk

iye’

de,

kalif

iye

elem

an s

ıkın

tısı

yaşa

yan

elek

troni

k se

ktör

ü fir

mal

arın

ın b

u sı

kınt

ıyı

eğiti

m v

e al

tyap

ı de

steğ

iyle

bir

avan

taja

dön

üştü

rmes

i ön

em k

azan

mak

tadı

r. U

zakd

oğu

reka

beti

ihra

cat

paza

rların

da T

ürk

firm

alar

ının

önü

ne ç

ıkm

aya

başl

ayan

öne

mli

bir

tehd

ittir.

Uza

kdoğ

u m

alla

rı öz

ellik

le e

lekt

roni

k al

etle

r, kü

çük

ev a

letle

ri ve

klim

a ko

nusu

nda

paza

rda

çok

önem

li bü

yükl

ükle

re u

laşm

ıştır

. Bu

duru

m p

ek ç

ok ş

irket

i olu

msu

z et

kile

mek

te v

e is

tihda

m k

aybı

na y

ol a

çmak

tadı

r.

TÜİK

ve

riler

ine

göre

(ISIC

R

ev3

Sın

ıflam

ası);

B

üro,

m

uhas

ebe

ve

mak

inel

eri

ve

bilg

isay

ar

imal

atı,

başk

a ye

rde

sını

fland

ırılm

amış

ele

ktrik

li m

akin

e ve

cih

azla

r, ra

dyo,

tel

eviz

yon,

hab

erle

şme

teçh

izat

ı v

e ci

hazl

arı,

tıbbi

ale

tler;

hass

as

optik

saa

tler

ve a

letle

r ih

raca

tı 20

05 y

ılınd

a 5.

3 m

ilyar

dol

arda

n 20

08 y

ılınd

a 7.

8 m

ilyar

dol

ara

çıkm

ıştır

. 20

09 y

ılınd

a ek

onom

ik k

rizin

etk

isiy

le ih

raca

t mik

tarı

6.4

mily

ar d

olar

a ge

rilem

iştir

. Ayn

ı şek

ilde

ithal

at 2

005

yılın

da 1

3.8

mily

ar d

olar

dan

2008

yılı

nda

19.3

mily

ar d

olar

a yü

ksel

miş

tir. 2

009

yılın

da is

e ith

alat

17

mily

ar d

olar

a ge

rilem

iştir

.

193

Page 204: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

4

İSTİ

HD

AM

VE

CO

ĞR

AFİ B

OYU

T

Kal

ifiye

per

sone

l is

tihda

mın

ın k

ritik

bir

önem

e sa

hip

oldu

ğu e

lekt

roni

k se

ktör

ünde

, fir

mal

ar n

itelik

li el

eman

bul

mak

ta

zorla

nmak

tadı

r. İs

tihda

m ü

zerin

deki

ver

gi y

ükü

de k

ayıt

dışı

istih

dam

ı teş

vik

etm

ekte

dir.

Sek

törd

e fa

aliy

et g

öste

ren

firm

a sa

yısı

200

7 so

nu i

tibar

iyle

500

civ

arın

dadı

r. Tü

rk E

lekt

roni

k Sa

nayi

sek

törü

nde,

200

4 ve

riler

ine

göre

Tür

kiye

gen

elin

de s

anay

i oda

ların

a ka

yıtlı

500

imal

atçı

firm

a te

spit

edilm

iştir

. Faa

liyet

gös

tere

n fir

mal

arın

153

ad

edi İ

stan

bul S

anay

i Oda

sına

, 108

’i A

nkar

a S

anay

i Oda

sına

, 75’

i Ege

San

ayi O

dası

na, d

iğer

leri

diğe

r bö

lgel

erde

ki s

anay

i od

alar

ına

kayı

tlıdı

r. B

u fir

mal

arda

çal

ışan

per

sone

l say

ısı 3

1.30

0’dü

r.

BYS

Ele

ktrik

li m

akin

eler

dış

ında

ki d

iğer

tüm

alt

sekt

örle

rde,

istih

dam

AB

’dek

i sek

töre

gör

e ço

k da

ha h

ızlı

bir ş

ekild

e ar

tmış

tır.

Küç

ük E

v A

letle

ri Se

ktör

ünde

ki ü

retic

ilerin

büy

ük b

ir kı

smı

İsta

nbul

ve

Kays

eri;

bir

kısm

ı da

Esk

işeh

ir, İz

mir

ve Ç

ankı

rı’da

bu

lunm

akta

dır.

Ele

ktro

mek

anik

sek

törü

nde

imal

atın

yüz

de 8

0’i M

arm

ara,

Ege

ve

İç A

nado

lu’d

a ye

r alm

akta

dır.

Bu

dağı

lımda

ge

nellik

le Y

G, O

G v

e AG

teçh

izat

ları,

Güç

Tra

fola

rı YG

, OG

ve

AG

Kab

lo ü

retim

leri

büyü

k ye

r ka

plam

akta

dır.

Ger

iye

kala

n yü

zde

20’lik

üre

tim is

e Tü

rkiy

e’ni

n di

ğer b

ölge

lerin

de y

apılm

akta

dır.

TÜİK

is

tihda

m

ende

ksi

veril

erin

e gö

re;

Bür

o m

akin

eler

i ve

bi

lgis

ayar

im

alat

ı ile

R

adyo

, Tel

eviz

yon,

Hab

erle

şme

Teçh

izat

ı ve

Cih

azla

rı im

alat

ı se

ktör

lerin

in

istih

dam

ının

20

07

yılın

a gö

re

2008

lında

az

alm

ış o

lduğ

u, E

lekt

rikli

mak

ine

ve c

ihaz

ların

imal

atı

ve T

ıbbi

Ale

tler;

Has

sas

ve O

ptik

Ale

tler i

le S

aat i

mal

atı s

ektö

rlerin

in

istih

dam

ının

ise

sıra

sıyl

a yü

zde

5,5

ve y

üzde

2,7

ora

nınd

a ar

tmış

old

uğu

görü

lmek

tedi

r.

194

Page 205: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

5

EK 2

.5: T

ekst

il Sa

nayi

Şe

kil E

k 2.

5.31

: Tek

stil

İmal

atı Ü

retim

End

eksi

Kayn

ak: A

B27

Veril

eri E

uros

tat’t

an, T

ÜİK

Ver

ileri

TÜİK

’den

alın

mış

tır.

Şeki

l Ek

2.5.

32: G

iyim

Eşy

ası İ

mal

atı Ü

retim

End

eksi

Kayn

ak: A

B27

Veril

eri E

uros

tat’t

an, T

ÜİK

Ver

ileri

TÜİK

’den

alın

mış

tır.

Şeki

l Ek

2.5.

33: T

ekst

il Sa

nayi

İstih

dam

End

eksi

Ka

ynak

: AB2

7 Ve

riler

i Eur

osta

t’tan

, TÜ

İK V

erile

ri TÜ

İK’d

en a

lınm

ıştır

.

Şeki

l Ek

2.5.

34: G

iyim

Eşy

ası İ

mal

atı İ

stih

dam

End

eksi

Kayn

ak: A

B27

Veril

eri E

uros

tat’t

an, T

ÜİK

Ver

ileri

TÜİK

’den

alın

mış

tır.

195

Page 206: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

6

Şeki

l Ek

2.5.

35: T

ekst

il İm

alat

ı İhr

acat

ı End

eksi

AB

12

AB

15

Hind

ista

n

Çin

Brez

ilya

Türk

iye

050100

150

200

250

300

350

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (D

eğer

ler 1

995

yılı

baz

alın

arak

end

eksl

enm

iştir

.)

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

EPAV

Hes

apla

mal

arı

Şeki

l Ek

2.5.

36: G

iyim

Eşy

ası İ

mal

atı İ

hrac

atı

AB

12

AB

15

Hin

dis

tan

Çin

Brez

ilya

Tür

kiye

050100

150

200

250

300

350

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (D

eğer

ler

1995

yılı

baz

alın

arak

end

eksl

enm

iştir

.)

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

EPAV

Hes

apla

mal

arı

Şeki

l Ek

2.5.

37: T

ekst

il İm

alat

ı Kıs

mi V

erim

lilik

End

eksi

(199

7=10

0)

Kayn

ak: T

ÜİK

Şeki

l Ek

2.5.

38: G

iyim

Eşy

ası İ

mal

atı K

ısm

i Ver

imlil

ik E

ndek

si (1

997=

100)

Ka

ynak

: TÜ

İK

196

Page 207: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

7

Şeki

l Ek

2.5

.39:

Tek

stil

İmal

at S

anay

inde

İno

vasy

on Y

apan

Firm

alar

, Yü

zde

(2

002-

2004

)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Türk

iye

Holla

nda

Polo

nya

Norv

eçÇ

ek C

um.

Belç

ika

Rom

anya

İsve

çİs

pany

aA

lman

yaM

acar

ista

nSl

ovak

yaBu

lgar

ista

nEs

tony

aYu

nani

stan

Fran

saİta

lya

Kıbr

ısLi

tvan

yaLu

ksem

buPo

rtek

iz

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

ÜİK

Şeki

l Ek

2.5

.40:

Giy

im E

şyas

ı İm

alat

ı Sa

nayi

İno

vasy

on Y

apan

Firm

alar

, Yü

zde

(

2002

-200

4)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Türk

iye

Polo

nya

Çek

Cum

.İs

pany

aA

lman

yaSl

ovak

yaRo

man

yaBe

lçik

aBu

lgar

ista

nEs

tony

aYu

nani

stan

Fran

saIta

lyLi

thua

nia

Mac

aris

tan

Port

ekiz

İsve

çNo

rveç

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

ÜİK

Tabl

o Ek

2.5

.1: T

ekst

il İm

alat

San

ayi G

enel

Gör

ünüm

ü

Sek

törü

n ak

tifle

rinin

imal

at s

anay

i gen

elin

de p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

9.26

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6)

12.3

3

Çal

ıșan

ların

imal

at s

anay

i ist

ihda

mı i

çind

eki p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

13.5

35

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

3.91

8

Topl

am im

alat

san

ayi i

hrac

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

10.0

20S

ektö

rün

ar-g

e ha

rcam

asın

ın im

alat

san

ayi g

enel

ine

oran

ı (y

üzde

)(20

08)*

2.

081

Kayn

ak:T

ÜİK

, TÜ

SİAD

200

8 Tü

rkiy

e Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

, * G

irişi

mci

Bilg

i Sis

tem

i

Tabl

o Ek

2.5

.2: G

iyim

Eşy

ası İ

mal

atı S

anay

i Gen

el G

örün

ümü

Sek

törü

n ak

tifle

rinin

imal

at s

anay

i gen

elin

de p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

3.87

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6)

4.05

Çal

ışan

ların

imal

at s

anay

i ist

ihda

mı i

çind

eki p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

9.58

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

1.59

Topl

am im

alat

san

ayi i

hrac

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

10.0

6S

ektö

rün

ar-g

e ha

rcam

asın

ın im

alat

san

ayi g

enel

ine

oran

ı (y

üzde

)(20

09)*

0.

93

Kayn

ak:T

ÜİK

, TÜ

SİAD

200

8 Tü

rkiy

e Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

, * G

irişi

mci

Bilg

i Sis

tem

i

197

Page 208: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

8

GEN

EL B

AK

Teks

til v

e ha

zır

giyi

m s

anay

ileri

Türk

iye’

de g

eliş

mey

e ba

şlay

an il

k sa

nayi

kol

ların

dand

ır. B

u ik

i sek

tör,

mev

cut k

urul

u ka

pasi

te,

ihra

cat

ve is

tihda

m g

ibi ö

lçüt

ler

göz

önün

de b

ulun

duru

lduğ

unda

, Tü

rkiy

e ek

onom

isi i

çin

kriti

k bi

r ön

eme

sahi

p ol

up ü

retim

ve

istih

dam

bak

ımın

dan

en b

üyük

im

alat

sek

törle

ridir.

200

2 yı

lı iti

bariy

le T

ürki

ye’d

e te

kstil

ve

hazı

r gi

yim

sek

törle

rinde

faa

liyet

ster

en fi

rma

sayı

sı 5

6.04

1’di

r. Te

kstil

ve

hazı

r giy

im s

ektö

rlerin

de fa

aliy

et g

öste

ren

firm

alar

ın, s

ırası

yla,

yüz

de 8

1’i v

e 86

’sı,

10

kişi

den

daha

az

kişi

çal

ıştır

mak

tadı

r. Bu

iki s

ektö

rde

faal

iyet

gös

tere

n iş

letm

eler

de is

tihda

m e

dile

n ki

şi s

ayıs

ı, 20

02 y

ılı it

ibar

iyle

70

0.00

0 ki

şidi

r. An

cak,

sek

törd

eki

yüks

ek k

ayıt

dışı

lık d

ikka

te a

lındı

ğınd

a bu

say

ının

2 m

ilyon

kiş

iye

ulaş

tığı

söyl

eneb

ilir.

Türk

iye’

nin

topl

am i

hrac

atı

içer

isin

de b

u ik

i se

ktör

ün p

ayı,

2002

yılı

nda

yüzd

e 33

’ten,

200

6 yı

lında

yüz

de 2

0’ye

ger

ilem

iştir

. İh

raca

t artı

şı d

evam

ets

e de

teks

til v

e ha

zır g

iyim

ürü

nler

inin

topl

am ih

raca

t içe

risin

deki

pay

ı ger

ilem

e eğ

ilimin

dedi

r. 20

05 y

ılını

n ba

şınd

a AB

ve

ABD

’nin

Çin

’e u

ygul

adık

ları

kota

ları

kald

ırmal

arı v

e da

ha s

onra

sınd

a 20

05 y

ılını

n or

tala

rında

yen

iden

; anc

ak b

u se

fer

daha

kıs

ıtlı

sayı

da ü

rüne

dah

a yü

ksek

kot

alar

uyg

ulam

aya

başl

amal

arı

bu d

urum

un t

emel

seb

ebid

ir. D

TÖ a

nlaş

mal

arı

çerç

eves

inde

, A

B v

e AB

D’n

in Ç

in’d

e ür

etile

n ür

ünle

re u

ygul

adık

ları

kota

ları,

200

8 yı

lı so

nund

a, t

amam

en k

aldı

rmal

arı

bu i

ki

sekt

örün

dur

umun

u iy

ice

zorla

ştırm

ıştır

. A

B’n

in H

indi

stan

, G

üney

Kor

e gi

bi s

ektö

rün

teda

rikçi

si k

onum

unda

bul

unan

ülk

eler

le

Ser

best

Tic

aret

Anl

aşm

ası y

apılm

ası k

arar

ı, te

rcih

li m

enşe

kur

alla

rının

üçü

ncü

ülke

men

şeli

ürün

lere

ava

ntaj

yar

atac

ak ş

ekild

e ba

sitle

ştiri

lmes

i çal

ışm

alar

ının

baş

latıl

mas

ı, tic

ari k

orun

ma

araç

ların

ın e

snet

ilmes

i giri

şim

i ned

eniy

le s

ektö

rün

reka

bet

gücü

olum

suz

etki

lem

ekte

dir.

DP

T ko

ordi

nasy

onun

da h

azırl

anan

Dok

uzun

cu K

alkı

nma

Pla

nı T

ekst

il, H

azır

Giy

im v

e Ko

nfek

siyo

n Ö

zel İ

htis

as K

omis

yonu

Alt

Rap

oru’

nda

sekt

örün

güç

lü v

e za

yıf

yanl

arı;

karş

ı kar

şıya

old

uğu

fırsa

tlar

ve t

ehdi

tler

sıra

lanm

ıştır

. G

üçlü

yön

ler

aras

ında

; AB

paza

rına

yakı

nlık

, gü

ncel

tek

nolo

jinin

var

lığı,

çevr

e st

anda

rtlar

ına

uyum

, si

vil

topl

um ö

rgüt

lenm

esi

ve e

tkili

iletiş

im,

üret

im

zinc

irini

n he

r ha

lkas

ında

etk

inlik

gib

i uns

urla

r sa

yılm

ıştır

. S

ektö

rün

zayı

f yö

nler

i ise

, ver

gi v

e be

nzer

i yük

lerin

yük

sek

oluş

u, a

lt se

ktör

ler a

rası

nda

koor

dina

syon

un y

eter

sizl

iği,

üret

im s

üreç

lerin

in m

aliy

etin

in y

ükse

kliğ

i, ith

al e

dile

n ür

ünle

rin h

aksı

z re

kabe

te y

ol

açm

ası

ve h

âlih

azırd

a ge

çerli

ola

n te

knol

oji,

Ar-G

e ve

eği

tim p

oliti

kala

rı ile

sek

törü

n ih

tiyaç

ların

a ce

vap

veril

emem

esi

olar

ak

belir

lenm

iştir

. Fı

rsat

lar

aras

ında

ise

, fa

rklıl

aşm

a ve

mar

ka y

arat

ma

bilin

cini

n ve

ted

arik

zin

ciri

yöne

timi

bece

risin

in g

eliş

mes

i, se

ktör

el k

onso

lidas

yon,

stra

tejik

işb

irlik

leri,

birl

ikte

har

eket

etm

e ve

küm

eleş

mel

erin

yay

gınl

aşm

ası

sayı

lmış

tır.

Son

ola

rak,

te

hditl

er b

ölüm

ünde

ise

, ağ

ırlık

lı ol

arak

Çin

’e u

ygul

anan

kot

alar

ın k

alkm

asın

ın y

arat

acağ

ı et

kile

r, A

B’n

in t

ekst

ile y

önel

ik

polit

ikal

arın

ın T

ürki

ye ü

zerin

deki

olu

msu

z ya

nsım

alar

ı ve

ithal

iplik

kul

lanı

mın

ın y

aygı

nlaş

mas

ı gib

i uns

urla

ra y

er v

erilm

iştir

. Ç

evre

dos

tu ü

retim

i de

stek

leye

n, A

r-Ge,

Ür-G

e ve

yen

ilikçi

lik y

eten

ekle

rini

geliş

tiren

, m

oder

niza

syon

ve

yeni

lem

e sa

ğlay

an

yatır

ımla

rın te

şvik

edi

lmes

i ile

sek

tör

için

ger

eken

ham

mad

de ü

retim

inin

yer

li ka

ynak

lard

an v

e ye

terli

mik

tard

a ka

rşıla

nmas

ı içi

n pe

troki

mya

ve

pam

uk y

atırı

mla

rının

des

tekl

enm

esi s

ektö

r tar

afın

dan

tale

p ed

ilmek

tedi

r.

BİL

Gİ V

E TE

KN

OLO

Ö

zellik

le,

Çin

’de

üret

ilen

teks

til v

e ha

zır

giyi

m ü

rünl

erin

in d

ünya

paz

arın

a gi

rmes

iyle

ber

aber

ucu

z iş

gücü

ava

ntaj

ını k

aybe

den

sekt

örün

, kü

rese

l re

kabe

t ba

skıs

ına

daya

nabi

lmes

i iç

in A

r-Ge

ve Ü

r-Ge

faal

iyet

lerin

e ağ

ırlık

ver

mes

i ye

rinde

ola

cakt

ır.

198

Page 209: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

19

9

Türk

iye’

deki

te

kstil

ve

ha

zır

giyi

m

sekt

örün

ün,

AB

’de

yirm

inci

zyılı

n so

nund

a ge

rçek

leşt

irile

n ya

pısa

l de

ğişi

klik

leri

gerç

ekle

ştire

rek

“teda

rikçi

ülk

e” k

onum

unda

n “p

iyas

a ya

pıcı

ülk

e” k

onum

una

geçm

esi g

erek

mek

tedi

r. B

una

ek o

lara

k, A

B te

kstil

sa

nayi

leriy

le b

irlik

te T

ekno

loji

Pla

tform

u’nd

a be

lirle

nen

alan

lard

a yo

ğun

Ar-G

e ça

lışm

alar

ı ya

para

k ço

k fo

nksi

yonl

u, i

nter

aktif

gi

ysile

r ve

ev

teks

tille

ri ile

yük

sek

perfo

rman

slı

tekn

ik t

ekst

illerin

üre

timin

e ge

çilm

esi

bir

zoru

nlul

uktu

r. TÜ

BİT

AK

tar

afın

dan

kuru

lan

ve 4

00 m

ilyon

AB

D d

olar

ı tut

arın

da b

ütçe

ye s

ahip

ola

n Te

kstil

Ara

ştırm

a M

erke

zi b

enze

ri bi

r ba

şka

kuru

mun

olm

ayış

ı se

ktör

deki

yen

ilikçi

lik k

apas

itesi

nin

düşü

klüğ

ünün

bir

göst

erge

sidi

r. Bu

gib

i m

erke

zler

in k

urul

mas

ının

önü

nde

iki

türlü

kıs

ıt bu

lunm

akta

dır.

Biri

nci k

ısıt,

fina

nsal

kay

nağı

n kı

sıtlı

olu

şudu

r. İk

inci

si is

e, b

u gi

bi k

urum

lard

a ça

lışm

aya

uygu

n öz

ellik

lere

sah

ip,

nite

likli

insa

n ka

ynağ

ının

azl

ığıd

ır.

AB

’dek

i ge

lene

ksel

tek

stil

işle

tmel

eri,

ciro

ların

ın y

üzde

2-3

’ünü

, yü

ksek

per

form

ansl

ı te

knik

tek

stille

r ve

öze

l ye

nilik

çi t

ekst

il ür

ünle

ri ür

eten

teks

til iş

letm

eler

i ise

yüz

de 8

-10’

unu

Ar-G

e ve

Ür-G

e’ye

ayı

rırke

n Tü

rkiy

e’de

bu

oran

yüz

de 1

’in a

ltınd

adır.

İplik

, dok

uma,

örm

e, n

onw

oven

, tek

stil

terb

iyes

i ve

konf

eksi

yond

a dü

nyad

aki t

alep

eği

limle

ri di

kkat

le ta

kip

edilm

elid

ir. S

ektö

rdek

i ür

etim

des

enin

i ta

lebi

dün

yada

hız

la a

rtan

ürün

lerle

uyu

mlu

bir

biçi

mde

değ

iştir

mek

içi

n; y

eni

yatır

ımla

rla m

evcu

t ka

pasi

teyi

ar

tırm

ak y

erin

e, ü

retim

in t

ekno

lojik

içer

iğin

in iy

ileşt

irilm

esin

e od

akla

nılm

ası

gere

kmek

tedi

r. Bu

kap

sam

da 1

6.07

.200

9 ta

rihin

de

yayı

mla

nan

“Yat

ırım

lard

a D

evle

t Ya

rdım

ları

Kar

arı”

ile k

ütlü

pam

uk iş

lem

e ya

tırım

ları,

sen

tetik

ely

af v

e se

ntet

ik ip

lik ü

retim

ine

yöne

lik k

ompl

e ye

ni, t

evsi

ve

ente

gras

yon

cins

inde

ki y

atırı

mla

r, ip

lik v

e do

kum

a (y

ün ip

liği,

akıll

ı ve

çok

fonk

siyo

nlu

tekn

ik te

kstil

, ha

lı, ta

fting

, dok

unm

amış

ve

örül

mem

iş k

umaş

, çuv

al h

ariç

) kon

ular

ında

mod

erni

zasy

on y

atırı

mla

rı ha

ricin

deki

yat

ırım

lara

teşv

ik

belg

esi d

üzen

lenm

emek

tedi

r. A

yrıc

a, a

kıllı

ve

çok

fonk

siyo

nlu

tekn

ik te

kstil

yat

ırım

ları

çeşi

tli b

ölge

lerd

e te

şvik

edi

lmek

tedi

r.

Türk

iye’

de 1

2 ün

iver

site

de te

kstil

müh

endi

sliğ

i, 3

üniv

ersi

tede

teks

til v

e ha

zır

giyi

m ö

ğret

men

liği,

100’

den

fazl

a m

esle

k yü

ksek

ok

ulun

da is

e te

kstil

tekn

iker

liği b

ölüm

leri

bulu

nmak

tadı

r. H

er y

ıl 75

00 k

işi t

ekst

il te

knik

eri o

lara

k m

ezun

olm

akta

dır.

Sek

törü

n yı

llık

teks

til te

knik

eri i

htiy

acı i

se 2

500’

dür.

Sekt

örde

çal

ışac

ak e

lem

an b

ulm

a ko

nusu

nda

herh

angi

bir

sıkı

ntı y

oktu

r. A

ncak

, tek

stil

ve

hazı

r gi

yim

sek

törle

rinde

faa

liyet

gös

tere

n iş

letm

eler

in m

evcu

t iş

gücü

nün

bece

ri dü

zeyi

nden

mem

nun

olm

adığ

ını

söyl

emek

m

ümkü

ndür

. A

ltyap

ı ve

öğ

retim

el

eman

ı ek

sikl

ikle

ri se

bebi

yle

lisan

süst

ü öğ

retim

de

yete

rli

başa

rı sa

ğlan

amad

ığı

düşü

nülm

ekte

dir.

REK

ABET

Teks

til v

e ha

zır

giyi

m s

ektö

rlerin

de fa

aliy

et g

öste

ren

çok

sayı

da k

üçük

ölç

ekli

firm

a bu

lunm

akta

dır.

Dol

ayıs

ıyla

, paz

arda

hak

im

duru

mda

ola

n he

rhan

gi b

ir fir

ma

bulu

nmam

akta

dır.

Ayr

ıca,

dış

tic

aret

ala

nınd

a ith

alat

ta k

orun

ma

ve g

özet

im ö

nlem

leri,

tek

stil

ürün

leri

ithal

atı,

dahi

lde

ve h

ariç

te iş

lem

e re

jimi,

haks

ız ti

cari

uygu

lam

alar

gib

i kon

ular

da d

üzen

lem

eler

, Tür

kiye

ile

AB a

rası

ndak

i G

ümrü

k B

irliğ

i A

nlaş

mas

ı çe

rçev

esin

de

yapı

lmış

tır.

Dış

Ti

care

t M

üste

şarlı

ğı’n

ı

Ar-G

e ya

rdım

ı, çe

vre

mal

iyet

lerin

in

hafif

letil

mes

ine

yöne

lik te

şvik

ler,

paza

r ar

aştır

ma

dest

eği,

eğiti

m y

ardı

mı,

istih

dam

yar

dım

ı, yu

rtdış

ı ofis

yar

dım

ı, pa

tent

, fay

dalı

mod

el,

tasa

rım v

e m

arka

tes

cil h

arca

mal

arın

a yö

nelik

des

tekl

er,

fuar

yar

dım

ı ve

Tür

k ür

ünle

rinin

yur

tdış

ında

mar

kala

şmas

ına

yöne

lik d

este

kler

inde

n te

kstil

ve

hazı

r gi

yim

sek

törle

ri de

yar

alan

mak

tadı

r. A

yrıc

a, H

azin

e M

üste

şarlı

ğı,

KO

SG

EB,

TÜB

İTA

K,

199

Page 210: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

0

EX

İMB

AN

K g

ibi

teşv

ik v

eren

kur

uluş

ların

pro

gram

ların

dan

da s

ektö

rün

fayd

alan

mas

ı im

kanı

mev

cuttu

r. A

yrıc

a 16

.07.

2009

ta

rihin

de 2

009/

1519

9 sa

yılı

“ Ya

tırım

lard

a D

evle

t Yar

dım

ları

Hak

kınd

a B

akan

lar

Kuru

lu K

arar

ı” ya

yım

lanm

ış o

lup,

2

8 Te

mm

uz

2009

tarih

li R

esm

i Gaz

ete’

de H

azin

e M

üste

şarlı

ğı ta

rafın

dan

2009

/1 n

umar

alı “

Yatır

ımla

rda

Dev

let Y

ardı

mla

rı H

akkı

nda

Kar

arın

U

ygul

anm

asın

a İli

şkin

Teb

liğ” y

ayım

lanm

ıştır

.

Bak

anla

r Ku

rulu

kar

arı

çerç

eves

inde

sek

törü

n ha

ngi

bölg

eler

de n

e çe

şit

dest

ekle

r al

acağ

ı be

lirtil

miş

olu

p ay

rıca

1. v

e 2.

lgel

erde

fa

aliy

ette

bu

luna

n iş

letm

eler

in

4.

bölg

edek

i ille

re

taşı

nmal

arı

duru

mun

da

hang

i de

stek

lerd

en

fayd

alan

acağ

ı be

lirtil

miş

tir

YASA

L D

ÜZE

NLE

MEL

ER

Türk

iye’

de

teks

til

ve

hazı

r gi

yim

ür

ünle

ri ith

alat

ı ve

ih

raca

tı A

B

ile

imza

lana

n G

ümrü

k B

irliğ

i A

nlaş

mas

ı çe

rçev

esin

de

gerç

ekle

ştiri

lmek

tedi

r. D

iğer

san

ayi s

ektö

rlerin

de d

e ol

duğu

gib

i Güm

rük

Birl

iği’n

in y

ürür

lüğe

gird

iği 1

Oca

k 19

96 ta

rihi i

tibar

iyle

O

rtak

Tica

ret P

oliti

kası

’na

uyum

yük

ümlü

lüğü

kap

sam

ında

AB

mev

zuat

ına

uyum

sağ

lanm

ış b

ulun

mak

tadı

r. Bu

bağ

lam

da, A

B’n

in

3030

/93

ve 5

17/9

4 sa

yılı

Yöne

tmel

ikle

ri 95

/681

5 ve

95/

6816

Say

ılı B

akan

lar

Kur

ulu

Kara

rı ve

ilg

ili Yö

netm

elik

ler

ile u

lusa

l m

evzu

atım

ıza

akta

rılm

ıştır

. Tü

rkiy

e’de

ki t

ekst

il ve

haz

ır gi

yim

sek

törü

nde,

İki

li Te

kstil

Lif

Karış

ımla

rının

Kan

titat

if An

aliz

Yön

tem

leri

Hak

kınd

a Yö

netm

elik

(9

7/73

/AT)

, Ü

çlü

Teks

til L

if Ka

rışım

ların

ın K

antit

atif

Anal

iz Y

önte

mle

ri H

akkı

nda

Yöne

tmel

ik (

73/4

4/A

T),

Teks

til Ü

rünl

erin

in

İsim

lend

irilm

esin

e İli

şkin

Yön

etm

elik

(96/

74/A

T) h

üküm

lerin

e uy

gun

biçi

mde

faal

iyet

gös

teril

mek

tedi

r.

ÇEV

RE

VE

ENER

IPP

C (

Ent

egre

Kirl

ilik Ö

nlem

e ve

Kon

trolü

) D

irekt

ifi ç

evre

ile

ilgili

en ö

nem

li çe

rçev

e dü

zenl

emed

ir. B

üyük

san

ayi k

urul

uşla

rının

ne

den

oldu

ğu “k

irlet

ici e

mis

yonl

arın

kon

trol e

dilm

esi i

çin”

düz

enle

nmiş

tir. I

PP

C, B

AT

(Bes

t Ava

ilabl

e Te

chno

logy

- M

evcu

t En

İyi

Tekn

oloj

i) ku

llanı

mın

ı ge

rekt

irmek

tedi

r. Se

ktör

ü ilg

ilend

iren

diğe

r dü

zenl

emel

er R

EA

CH

tüz

üğü

ile A

B’ye

ihra

cat

yapı

ldığ

ı iç

in

uygu

lam

ası y

aygı

n ol

an E

KO

TEK

S (E

kolo

jik E

tiket

) düz

enle

mel

erid

ir.

Teks

til v

e ha

zır

giyi

m s

ektö

rünü

n çe

vrey

e en

fazl

a za

rarı

verm

e po

tans

iyel

ini t

aşıy

an k

olu

teks

til te

rbiy

esid

ir. A

B’d

eki t

ekst

il ve

ha

zır

giyi

m

ürün

leri

ithal

atçı

ları,

ith

alat

ını

yapt

ıkla

rı ür

ünle

rin

çevr

eye

zara

r ve

rilm

eden

ür

etild

iğin

in

belg

elen

diril

mes

ini

iste

mek

tedi

r. Bu

yüz

den,

“En

tegr

e K

irlilik

Önl

eme

ve K

ontro

l B

üros

u” t

araf

ında

n ya

yınl

anan

“T

ekst

il S

anay

i İç

in E

n U

ygun

Te

knik

ler

Ref

eran

s D

oküm

anın

da”

belir

tilen

hus

usla

ra u

yulm

ası,

AB

paz

arın

a ge

rçek

leşt

irile

n ih

raca

tın s

ürdü

rüle

bilm

esi

için

ön

em k

azan

mak

tadı

r. Tü

rkiy

e’de

ki t

ekst

il ve

haz

ır gi

yim

sek

törle

rinde

faa

liyet

gös

tere

n iş

letm

eler

in h

er g

eçen

gün

arta

n bi

r bö

lüm

ü sö

z ko

nusu

refe

rans

dok

üman

da s

ırala

nan

husu

slar

a öz

en g

öste

rmey

e ba

şlam

akta

dır.

Dev

let

yard

ımla

rı uy

gula

mal

arı

kaps

amın

da b

u se

ktör

ün ç

evre

dos

tu b

ir ür

etim

yap

ısın

a ge

çişi

sağ

laya

cak

yatır

ımla

rı te

şvik

ed

ilece

ktir.

17

Ara

lık 2

004’

te k

urul

an T

ekst

il Te

knol

ojis

i Pla

tform

unda

, 202

0 yı

lında

ula

şılm

ası ö

ngör

ülen

hed

efle

rin b

ir bö

lüm

ü bi

o-m

ater

yalle

r ve

bio-

tekn

oloj

iler v

e çe

vre

dost

u iş

lem

lerin

bel

irlen

mes

ine

yöne

liktir

.

200

Page 211: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

1

DIŞ

REK

AB

ET

EDEB

İLİR

LİK

VE

TİC

AR

ET

Türk

tek

stil

ve h

azır

giyi

m s

ektö

rü u

lusl

ar a

rası

paz

arla

rda

reka

bet

edeb

ilirliğ

ini

belir

li bi

r öl

çüde

sür

dürm

ekte

dir.

Anc

ak b

u se

ktör

lerd

e m

aliy

et a

vant

ajın

a da

yalı

reka

bet g

üçle

şmek

tedi

r. U

cuz

işgü

cü a

vant

ajın

a sa

hip

ülke

lerle

rek

abet

ede

bilm

ek, a

ncak

ksek

kat

ma

değe

rli, k

alite

li, m

oday

a uy

gun,

mar

kalı

ve z

aman

ında

üre

timle

müm

kün

olac

aktır

. Ayr

ıca,

iler

i tek

nolo

jiler

içer

en

tekn

ik te

kstil

lerin

ve

çok

fonk

siyo

nlu

ürün

lerin

gel

iştir

ilmes

i öne

m a

rz e

tmek

tedi

r. An

cak

bu s

ektö

rlerd

e, 2

006

yılın

da d

ünya

daki

te

kstil

ihra

catın

ın y

üzde

3,5

’ini y

apan

Tür

kiye

, bu

per

form

ansl

a se

kizi

nci e

n bü

yük

ihra

catç

ı ko

num

unda

dır.

Bun

a ek

ola

rak,

ar

tan

ham

mad

de

ihtiy

acın

ı ka

rşıla

yabi

lmek

in

2006

lında

te

kstil

de

düny

anın

en

yük

yedi

nci

ithal

atçı

olm

uştu

r.

Türk

iye’

deki

tek

stil

ve h

azır

giyi

m f

irmal

arı,

düny

anın

önd

e ge

len

teks

til v

e ha

zır

giyi

m ü

retic

ilerin

in a

rası

nda

olm

akla

ber

aber

ha

mm

adde

ve

işçi

lik m

aliy

etle

ri ve

döv

iz k

urla

rında

n ön

emli

ölçü

de e

tkile

nmek

tedi

r.

AB

’nin

Hin

dist

an,

Gün

ey K

ore

gibi

sek

törü

n te

darik

çisi

kon

umun

da b

ulun

an ü

lkel

erle

STA

yap

ılmas

ı ka

rarı,

ter

cihl

i m

enşe

ku

ralla

rının

üçü

ncü

ülke

men

şeli

ürün

lere

ava

ntaj

yar

atac

ak ş

ekild

e ba

sitle

ştiri

lmes

i çal

ışm

alar

ının

baş

latıl

mas

ı, tic

ari k

orun

ma

araç

ların

ın e

snet

ilmes

i giri

şim

i ned

eniy

le s

ektö

rün

reka

bet g

ücün

ü ol

umsu

z et

kile

mek

tedi

r. Te

kstil

sek

törü

nde

kapa

site

kul

lanı

m o

ranı

200

8’de

yüz

de 7

5,5,

200

9’da

yüz

de 7

1,8,

201

0 yı

lının

ilk

altı

ayın

da is

e yü

zde

76,6

ol

arak

ger

çekl

eşm

iştir

. H

azır

giyi

m s

ektö

ründ

e is

e ka

pasi

te k

ulla

nım

ora

nı 2

008’

de 8

0,1,

200

9’da

75,

8 ve

201

0 yı

lının

ilk

altı

ayın

da 7

4,8

olar

ak g

erçe

kleş

miş

tir.

2009

yılı

nda

Teks

til s

ektö

rünü

n ih

raca

tında

orta

lam

a yü

zde

19,1

, ith

alat

ında

ise

yüz

de 1

3,7

azal

ış m

eyda

na g

elm

iştir

. 20

09

yılın

da H

azır

Giy

im s

ektö

rünü

n ih

raca

tında

yüz

de 1

5,6,

itha

latın

da is

e yü

zde

4,7

azal

ış m

eyda

na g

elm

iştir

.

İSTİ

HD

AM

VE

CO

ĞR

AFİ

B

OYU

T

Kay

ıt dı

şı i

stih

dam

da

göz

önün

de b

ulun

duru

lduğ

unda

tek

stil

ve h

azır

giyi

m s

ektö

rlerin

de y

akla

şık

2 m

ilyon

kiş

inin

çal

ıştığ

ı ta

hmin

edi

lmek

tedi

r. A

ncak

, 200

6 Ç

alış

ma

İsta

tistik

lerin

e gö

re, s

ektö

rde

faal

iyet

gös

tere

n 36

.811

ade

t işy

erin

de k

ayıtl

ı 588

.903

çi ç

alış

mak

tadı

r.Gün

eydo

ğu A

nado

lu B

ölge

si’n

de,

GAP

-GİD

EM

pro

jesi

kap

sam

ında

, ba

şta

Adı

yam

an o

lmak

üze

re G

AP

illerin

de te

kstil

ve

hazı

r giy

im k

ümel

erin

in o

luşt

urul

mas

ı yön

ünde

çal

ışm

alar

yap

ılmak

tadı

r. Te

kstil

ve

teks

til ü

rünl

eri i

mal

atı v

e D

eri v

e de

ri ür

ünle

ri im

alat

ı sek

törle

rinin

istih

dam

end

eksi

ne g

öre;

200

8 yı

lında

bu

sekt

örle

rde

2007

yılı

na g

öre

sıra

sıyl

a yü

zde

5 ve

yüz

de 1

ora

nınd

a az

alm

a, k

üres

el k

rizin

etk

isiy

le e

mek

yoğ

un o

lan

bu s

ektö

rlerd

e is

tihda

m

kayb

ı old

uğu

görü

lmek

tedi

r.

201

Page 212: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

2

EK 2

.6: G

ıda

Sana

yi

Şeki

l Ek

2.6.

41: G

ıda

ve İç

ecek

İmal

atı S

anay

i Üre

tim E

ndek

si

Ka

ynak

: Eur

osta

t

Şeki

l Ek

2.6.

42: G

ıda

ve İç

ecek

Ürü

nler

i İm

alat

ı İst

ihda

m E

ndek

si

Ka

ynak

: Eur

osta

t

Şeki

l Ek

2.6.

43: G

ıda

ve İç

ecek

Ürü

nler

i İm

alat

ı İh

raca

t End

eksi

AB

12

AB

15

Hind

ista

n

Çin

Brez

ilya

Türk

iye

050100

150

200

250

300

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (D

eğer

ler 1

995

yılı

baz

alın

arak

end

eksl

enm

iştir

.)

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

TEP

AV H

esap

lam

alar

ı

Şeki

l Ek

2.6

.44:

Gıd

a ve

İçe

cek

Ürü

nler

i İm

alat

ı K

ısm

i Ve

rimlil

ik E

ndek

si

(199

7=10

0)

Kayn

ak: T

ÜİK

202

Page 213: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

3

Şeki

l Ek

2.6

.45:

Gıd

a ve

İçe

cek

Ürü

nler

i İm

alat

ı Sa

nayi

İno

vasy

on Y

apan

Fi

rmal

ar, Y

üzde

(200

2-20

04)

0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Türk

iye

Dani

mar

Polo

nya

Çek

Norv

eçHo

lland

aBe

lçik

aRo

man

ySl

ovak

yaA

lman

yaİs

pany

aM

acar

ist

Mal

taBu

lgar

isEs

tony

aYu

nani

stFr

ansa

İtaly

aLi

tvan

yaPo

rtek

izİs

veç

Ka

ynak

: CO

MTR

ADE,

İK

Tabl

o Ek

2.6

.1: G

ıda

ve İç

ecek

Ürü

nler

i İm

alat

ı Gen

el G

örün

ümü

Sek

törü

n ak

tifle

rinin

imal

at s

anay

i gen

elin

de p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

11.0

8

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6)

9.67

Çal

ışan

ların

imal

at s

anay

i ist

ihda

mı i

çind

eki p

ayı (

yüzd

e) (2

008)

*

9.07

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

2.62

Topl

am im

alat

san

ayi i

hrac

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09)

6.22

Sek

törü

n ar

-ge

harc

amas

ının

imal

at s

anay

i gen

elin

e or

anı

(yüz

de)(

2008

)*

4.03

Kayn

ak:T

ÜİK

, TÜ

SİAD

200

8 Tü

rkiy

e Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

, * G

irişi

mci

Bilg

i Sis

tem

i

GEN

EL B

AKIŞ

Sek

törü

n re

kabe

t güc

ünün

artt

ırılm

ası i

çin

bazı

adı

mla

rın a

tılm

ası g

erek

mek

tedi

r. S

ektö

rdek

i firm

alar

ın A

r-Ge

pota

nsiy

elle

ri uz

un

vade

de k

üres

el r

ekab

et e

dece

k dü

zeyd

e gö

rülm

emek

tedi

r ve

ara

ştırm

a ku

rum

ların

da m

evcu

t ol

an b

u al

tyap

ı ile

öze

l se

ktör

ar

asın

da i

şbirl

iği

kuru

lmas

ı bü

yük

önem

arz

etm

ekte

dir.

Öte

yan

dan

sekt

örün

tük

etic

i gü

venl

iğin

i gö

zete

cek

şeki

lde

yeni

st

anda

rtlar

a ve

uyg

ulam

alar

a ge

çmes

i hı

zlan

dırıl

mal

ı ve

çev

re k

onus

unda

sek

törü

n AB

uyg

ulam

alar

ına

uzun

vad

ede

uyum

u sa

ğlan

mal

ıdır.

Kay

ıt dı

şılığ

ın a

zaltı

lmas

ı ve

özel

likle

tarım

ve

sana

yi a

rası

ndak

i bağ

ın y

eter

li ku

vvet

te o

lmam

ası r

ekab

et g

ücün

ü ol

umsu

z et

kile

mek

tedi

r. Bu

bağ

ın g

üçle

nmes

i ve

ulaş

ım a

ltyap

ısın

daki

iyile

şmel

erin

des

teği

ile

sekt

örün

coğ

rafi

dağı

lımın

ın d

aha

da h

omoj

enle

şmes

i sağ

lana

bile

cek

ve ö

zellik

le a

z ge

lişm

iş b

ölge

lerd

eki i

stih

dam

artı

şını

sek

tör d

aha

da d

este

kley

ecek

tir.

203

Page 214: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

4

BİL

Gİ V

E TE

KN

OLO

Öze

llikle

yet

erli

bilg

i biri

kim

ine

sahi

p ol

mas

ına

rağm

en s

ektö

rdek

i firm

alar

gen

el o

lara

k ye

nilik

çi v

e re

kabe

tçi k

apas

iteye

sah

ip

deği

ldir.

Ar-G

e al

tyap

ısı b

iyot

ekno

loji

ile to

hum

, fid

e, fi

dan

ve d

amız

lık ü

retim

inde

söz

edi

len

alty

apı “

yete

rli”;

diğe

r ta

rafta

n ge

n te

knol

ojis

inde

“za

yıf”

ve iş

lenm

iş ü

rün

çeşi

tliliğ

i, gı

da iş

lem

e yö

ntem

ve

süre

çler

inde

ise

bütü

n al

anla

rda

Türk

iye’

nin

alty

apıs

ı “y

eter

li” g

örül

mek

tedi

r. Y

ine

koru

ma,

kon

trol

ve t

edav

i te

knik

leri

ile h

asta

lık-

zara

rlıla

rla s

avaş

ım v

e en

tegr

e m

ücad

eley

i et

kinl

eştir

med

e is

e ar

aştır

mac

ı po

tans

iyel

i, A

r-Ge

alty

apıs

ı, ilg

ili te

mel

bi

limle

re

haki

miy

et

“yet

erli”

bu

lunm

uştu

r. An

cak

biyo

tekn

oloj

i, ge

n te

knol

ojis

i ve

koru

ma,

kon

trol v

e te

davi

tek

nikl

eri i

le h

asta

lık –

zar

arlıl

arla

sav

aşım

ve

ente

gre

müc

adel

eyi

etki

nleş

tirm

ede

ise

firm

alar

ın y

enilik

çilik

yet

eneğ

i ve

reka

betç

i firm

alar

ın z

ayıf

ya d

a yo

k ol

arak

değ

erle

ndiri

lmiş

tir.

Bu

sekt

örde

ki

firm

alar

ın a

raşt

ırma

alty

apıs

ının

zay

ıflığ

ını o

rtaya

koy

mak

tadı

r. S

ektö

rdek

i firm

alar

ın r

ekab

et g

ücün

ün a

rttırı

lmas

ı iç

in b

ir di

zi a

dım

atıl

mas

ı ge

rekm

ekte

dir.

Sekt

örde

ki A

r-Ge’

ye y

önel

ik in

san

kayn

akla

rının

gel

iştir

ilmes

i iç

in ö

zellik

le z

iraat

müh

endi

sliğ

i, gı

da m

ühen

disl

iği

ve v

eter

iner

hek

imlik

eği

timin

e bü

yük

önem

ve

rilm

eli,

ders

içe

rikle

ri Tü

rkiy

e'ni

n ta

rım v

e gı

dada

orta

vad

edek

i ko

num

una

uygu

n ol

arak

ele

alın

mal

ı, bu

nlar

ın g

eçer

liği

kalm

amış

bilg

ilerd

en a

rındı

rılm

ası

gere

kmek

tedi

r. Yi

ne v

ar o

lan

Ar-G

e al

tyap

ısın

ın f

irmal

arın

rek

abet

güc

ünün

artt

ırılm

ası

için

ku

llanı

lmas

ı içi

n is

e se

ktör

deki

üni

vers

ite s

anay

i işb

irliğ

inin

artt

ırılm

asın

a ih

tiyaç

var

dır.

Tekn

oloj

ik y

enilik

üre

ttiği

ni b

elirt

en fi

rmal

arın

büy

ük ç

oğun

luğu

tesc

il ba

şvur

usun

da b

ulun

mam

akta

dır.

Örn

eğin

ürü

n ve

ya s

üreç

ye

niliğ

i ya

ptığ

ını

iddi

a ed

en f

irmal

arda

n pa

tent

baş

vuru

sund

a bu

luna

nlar

ın o

ranı

nın

yüzd

e 25

’ten

az o

lduğ

u te

spit

edilm

iştir

. B

aşvu

ruda

bu

lunm

ayan

fir

mal

arın

1/

3’ün

ün

pate

nt

konu

sund

a bi

lgi

sahi

bi

olm

adık

ları,

1/

3’ün

ün

ise

pate

nt

koru

mas

ını

önem

sem

ediğ

inin

tesp

it ed

ilmiş

tir. A

yrıc

a te

knol

ojik

yen

ilik k

ayna

klar

ı ola

rak

üniv

ersi

te v

eya

diğe

r öğr

etim

kur

umla

rı ka

mu

ya d

a öz

el a

maç

lı ol

may

an ö

zel k

urul

uşla

r ile

pat

ent e

n az

öne

mli

görü

len

bilg

i kay

nakl

arı o

lara

k gö

ster

ilmiş

tir. B

u so

runu

n çö

züm

ü iç

in

sekt

örün

pat

ent k

onus

unda

bilin

cini

n ar

tmas

ı ger

ekm

ekte

dir.

REK

ABET

Gıd

a se

ktör

ünde

yoğ

un k

ayıt

dışı

lık r

ekab

et o

rtam

ını o

lum

suz

etki

lem

ekte

dir.

Bun

a ek

ola

rak

1999

-200

6 yı

lları

aras

ında

topl

am

14 re

kabe

t ihl

ali t

espi

t edi

lmiş

ve

yakl

aşık

ola

rak

7,5

mily

on T

L. c

eza

veril

miş

tir.

204

Page 215: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

5

YAS

AL

ZEN

LEM

ELER

AB

gıd

a m

evzu

atın

a uy

um k

onus

unda

200

6 yı

lında

kap

sam

lı bi

r ça

lışm

a ya

pılm

ış v

e gı

dayı

ilgi

lend

iren

kuru

msa

l ve

yasa

l yap

ı or

taya

çık

arılm

ıştır

. A

ncak

, Tü

rkiy

e’ni

n gı

da g

üven

liği

ile i

lgili

alty

apıs

ının

zay

ıflığ

ı m

evzu

atın

uyg

ulan

mas

ına

ilişki

n bi

r en

gel

yara

tma

pota

nsiy

eli t

aşım

akta

dır.

Gıd

a gü

venl

iğin

in s

ağla

nmas

ında

ree

l se

ktör

den

kayn

akla

nan

en ö

nem

li so

runl

ar;

çok

sayı

da d

ağın

ık g

ıda

işle

tmes

inin

bu

lunm

ası

ve b

azı

alt

sekt

örle

rde

kayı

t dı

şı ü

retim

in y

apılm

ası

nede

niyl

e de

netim

lerin

olm

ası

gere

ken

sıkl

ıkta

ve

titiz

likte

ge

rçek

leşt

irile

mem

esi,

işle

tmel

erin

çoğ

unun

ser

may

e ya

pıla

rının

zay

ıf ol

mas

ı, gı

da k

onus

unda

eği

tim a

lmış

kiş

ilerin

yet

erin

ce

istih

dam

edi

lem

emes

i ve

tar

ım-g

ıda

sana

yi e

nteg

rasy

onun

daki

zay

ıflık

ned

enle

riyle

gıd

a ot

okon

trol

(HA

CC

P v

e G

MP

gib

i) ol

uştu

rulm

asın

da z

orlu

klar

bul

unm

ası o

lara

k sa

yıla

bilir

. Tü

rkiy

e gı

da g

üven

liğin

i zor

unlu

gıd

a ko

deks

leri

düze

nlem

ekte

dir.

Bug

üne

kada

r ilk

ola

rak

uygu

lam

ada

etki

nlik

için

gıd

aya

ilişki

n dü

zenl

emel

erin

yap

ılmas

ını

ve d

enet

imin

i te

k el

de t

opla

mak

am

acıy

la T

arım

ve

Köy

işle

ri Ba

kanl

ığı’n

ın d

enet

imin

de v

e gö

zetim

inde

Tür

k G

ıda

Mev

zuat

ı çal

ışm

alar

ı baş

lam

ıştır

. Bu

amaç

la d

aha

önce

199

5 yı

lında

çık

arıla

n“G

ıdal

arın

Üre

timi,

Tüke

timi

ve D

enet

lenm

esin

e D

air K

anun

Hük

mün

de K

arar

nam

e ile

piy

asa

düze

nlen

miş

dah

a so

nra

ise

bu, 2

004

yılın

da G

ıdal

arın

Üre

timi,

Tüke

timi

ve D

enet

lenm

esin

e D

air

Kan

un H

ükm

ünde

Kar

arna

me

ile d

eğiş

tirilm

iş v

e 51

79 n

o’lu

kan

un y

ürür

lüğe

girm

iştir

. B

u ka

nun

ile T

ürk

Gıd

a K

odek

si’n

in h

azırl

anm

ası s

ürec

inde

Ulu

sal G

ıda

Kode

ksi K

omis

yonu

kur

ulm

ası ö

ngör

ülm

üştü

r. H

azırl

anan

rk G

ıda

Kod

eksi

son

yıll

arda

Avr

upa

Birl

iği’n

in k

riter

lerin

e uy

gun

bir

şeki

lde

revi

ze e

dilm

ekte

dir.

2010

yılı

nda

yasa

laşt

ırıla

n 59

96 s

ayılı

Vet

erin

er H

izm

etle

ri, B

itki

Sağ

lığı,

Gıd

a ve

Yem

Kan

unu

ile i

lgili

konu

lard

a A

B m

evzu

atın

a uy

um s

ağla

nmas

ı am

açla

nmış

ve

yine

bu

Kanu

nun

kaps

amın

a gi

ren

konu

lard

aki b

irçok

esk

i Kan

un y

ürür

lükt

en k

aldı

rılm

ıştır

. Ö

nüm

üzde

ki

döne

mde

da

işle

tmel

erin

in

yeni

si

stem

lerle

so

rum

lulu

klar

ı ar

tmak

tadı

r. H

AC

CP

’in

yanı

ra

İyi

Üre

tim

Uyg

ulam

alar

ı, İy

i Hijy

en U

ygul

amal

arı

ve İ

yi L

abor

atua

r uy

gula

mal

arı

sist

emle

rinin

yay

gınl

aşm

ası

söz

konu

su o

laca

k, b

unla

rı de

stek

leyi

ci n

itelik

te I

SO

kal

ite v

e gü

venl

ik s

iste

mle

ri ile

rlem

e ge

tirec

ektir

. Tü

m b

u ko

nula

rda

gere

kli

dene

timin

yür

ütül

mes

i ka

mun

un

dışı

nda

akre

dite

öz

el

firm

alar

ın

oluş

mas

ını

sağl

ayac

aktır

. G

ünüm

üzde

A

vrup

a’da

ki

birç

ok

ithal

atçı

İy

i Ü

retim

U

ygul

amal

arı i

stem

ekte

dir.

Anca

k, H

AC

CP

ve

iyi t

arım

, üre

tim v

e hi

jyen

uyg

ulam

alar

ı Tür

kiye

’ de

yete

ri ka

dar y

aygı

nlaş

mam

ıştır

. A

B il

e üy

elik

müz

aker

eler

i kap

sam

ında

yür

ütül

en 1

2 nu

mar

alı G

ıda

Güv

enliğ

i, V

eter

iner

lik v

e B

itki S

ağlığ

ı Fas

lının

açı

lış k

riter

leri

kaps

amın

da T

ürki

ye’d

eki g

ıda

işle

tmel

erin

in 2

004

tarih

li AB

gıd

a ve

yem

hijy

en p

aket

i ile

bel

irlen

en A

B te

knik

mev

zuat

ına

uyum

de

rece

sine

gör

e sı

nıfla

ndırm

ası

çalış

mal

arı

yürü

tülm

üştü

r. K

üçük

ölç

ekli

işle

tmel

erin

olu

şan

isle

tmel

erin

öne

mli

bir

kısm

ı, A

B

hijy

en g

erek

lilikl

erin

i ka

rşıla

mad

ığı

anla

şılm

akta

dır.

Bu

bağl

amda

, öz

ellik

le A

B m

evzu

atın

da ö

zel

kura

llar

getir

ilmiş

ola

n ha

yvan

sal k

öken

li ür

ünle

rin iş

lend

iği v

e ha

zırla

ndığ

ı tes

isle

rin h

er b

irini

n AB

mev

zuat

ına

göre

eks

iklik

lerin

in n

eler

old

uğu

tesp

it ed

ilmek

te v

e bu

nlar

ı gid

erec

ek b

ir m

oder

niza

syon

pla

nını

n ha

zırla

nmas

ına

yöne

lik ç

alış

mal

ar d

evam

etm

ekte

dir.

Bu tü

r tes

isle

rin

AB

hijy

en k

ural

ların

a gö

re m

oder

nize

edi

lmem

esi v

eya

müz

aker

eler

sıra

sınd

a ge

çiş

süre

si a

lınm

amas

ı dur

umun

da, A

B'ye

üye

lik

tarih

inde

kap

atılm

ası g

erek

ecek

tir.

205

Page 216: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

6

ÇEV

RE

VE

ENER

Gıd

a sa

nayi

nin

çevr

eye

uyum

lu y

apıla

ndırı

lmas

ı yan

ında

üre

tim a

şam

asın

da o

luşa

bile

cek

katı,

sıv

ı atık

larla

bac

a ga

zlar

ı (e

mis

yon)

kirl

ilikle

rini

de k

abul

edi

lmiş

sta

ndar

tlara

çek

mek

içi

n ya

tırım

ların

ı dü

zenl

emek

kaç

ınılm

azdı

r. Ö

zellik

le s

ıvı

atık

netim

i içi

n at

ık s

u ya

tırım

ları

ile g

az a

tık y

önet

imi i

çin

doğa

l gaz

a ge

çiş

yatır

ımla

rı ön

celik

kaz

anac

aktır

. A

B m

ükte

seba

tında

gıd

a sa

nayi

çev

re b

aşlığ

ı altı

nda

Ente

gre

Kirl

ilik Ö

nlem

e ve

Kon

trolü

(96/

61/E

C),

Am

bala

j ve

amba

laj a

tıkla

rı ile

ilgi

li di

rekt

if (P

acka

ging

and

Pac

kagi

ng W

aste

Dire

ctiv

e) (9

4/62

/EC

) ve

Atık

lar Ç

erçe

ve D

irekt

ifi (W

aste

Fra

mew

ork

Dire

ctiv

e)

(200

6/12

/EC

) ile

düz

enle

nmek

tedi

r. A

mba

laj a

tıkla

rına

ilişki

n di

rekt

if Tü

rkiy

e’de

uyg

ulan

mak

ta,

diğe

r ik

i dire

ktifi

n uy

umla

ştırm

a ça

lışm

alar

ı dev

am e

tmek

tedi

r. S

ektö

rün

atık

ları

tem

el o

lara

k ha

yvan

bes

lem

ede

kulla

nılm

akta

vey

a te

sisl

eri v

asıta

sı il

e ye

rel y

önet

imle

rle b

elirl

enen

yer

lere

de

şarj

edilm

ekte

dir.

Anca

k kü

mes

hav

anla

rı se

ktör

ünün

atık

ların

dan

elde

edi

len

tavu

k un

u da

yem

de k

ulla

nılm

akta

dır v

e öz

ellik

le

AB

’ye

uyum

kap

sam

ında

bu

uygu

lam

anın

son

a er

mes

iyle

birl

ikte

orta

ya ç

ıkac

ak a

tıkla

r içi

n pl

anla

ma

yapı

lmas

ı ger

ekm

ekte

dir.

DIŞ

REK

ABET

ED

EBİL

İRLİ

K V

E Tİ

CAR

ET

TÜİK

ver

ilerin

e gö

re, 2

005

yılın

dan

bu y

ana

artış

gös

tere

n ür

etim

end

eksi

ne g

öre,

sek

törü

n im

alat

ının

200

5 yı

lında

n 20

08 y

ılına

ka

dar y

ıllık

orta

lam

a yü

zde

4,56

ora

nınd

a ar

tmış

tır.

Sek

tör

son

döne

mde

ihr

acat

per

form

ansı

nı d

a ar

ttırm

ıştır

. Ü

retil

en d

omat

es s

alça

sını

n ya

klaş

ık y

üzde

50-

60’ı,

don

duru

lmuş

m

eyve

ve

sebz

enin

yüz

de 9

0’ı,

kons

erve

nin

yüzd

e 70

-80’

i, m

eyve

suy

unun

yüz

de 1

5-20

’si i

hraç

edi

lmek

tedi

r. 1

999-

2005

yıll

arı

aras

ında

gıd

a sa

nayi

nde

ihra

cat

değe

ri sü

rekl

i arta

rak

reel

ola

rak

yüzd

e 65

(yı

llık

orta

lam

a yü

zde

8,7)

ora

nınd

a bü

yüm

üştü

r. To

plam

ihra

cat

nom

inal

rak

amla

rla 2

007

yılın

da 4

,65

mily

ar A

BD

dol

arın

a ul

aşm

ıştır

. S

on y

ıllar

da t

ahıl

ve n

işas

ta m

amul

leri

sana

yind

e bu

artı

ş di

ğer s

anay

ilere

gör

e yü

ksek

ger

çekl

eşm

iştir

. Ayr

ıca,

un

ve u

nlu

mam

ulle

r (m

akar

na, b

iskü

vi v

.b.)

üret

imin

de

önem

li ih

raç

olan

akla

rı bu

lunm

akta

dır.

İh

raca

tın a

rtmas

ında

öze

llikle

yen

i paz

arla

r öne

mli

rol o

ynam

ıştır

. Öze

llikle

Sov

yetle

r Birl

iği’n

in d

ağılm

asın

dan

sonr

a or

taya

çok

ön

emli

paza

rlar ç

ıkm

ıştır

. Bu

paza

rlard

a gö

rüle

n lib

eral

leşm

e ça

lışm

alar

ı ve

serb

est p

azar

eko

nom

ilerin

e ge

çiş,

sek

törd

e fa

aliy

et

göst

eren

gıd

a fir

mal

arın

ın i

hrac

at k

alem

lerin

de a

rtışa

ves

ile o

lmuş

tur.

Diğ

er y

anda

n O

rta D

oğu’

da y

aşan

an g

eliş

mel

er g

ıda

sekt

örün

e ye

ni p

azar

fırs

atla

rı su

nmak

tadı

r. Ö

zellik

le Ir

ak T

ürk

gıda

sek

törü

için

öne

mli

bir p

azar

hal

ine

gelm

iştir

. İh

raca

t sı

rası

nda

karş

ılaşı

lan

tarif

e dı

şı e

ngel

lerin

çok

luğu

ihr

acat

artı

şını

neg

atif

etki

lem

ekte

dir.

Bun

ların

ilk

sıra

sınd

a te

knik

en

gelle

r ve

güm

rük

işle

mle

ri ge

lmek

tedi

r. Ö

zellik

le ç

eşitl

i adl

arda

güm

rük

esna

sınd

a al

ınan

ücr

etle

r ya

da iş

lem

ler i

hrac

atçı

yı z

or

duru

ma

sokm

akta

dır.

Örn

eğin

Tür

kiye

’den

Avr

upa’

ya ih

raç

edile

cek

yaş

mey

ve v

e se

bze

2 ya

da

3 ke

z m

uaye

ne e

dilm

ekte

dir.

Bu

duru

m d

epol

ama,

nak

liye

ve ö

lçüm

mal

iyet

lerin

in y

anı

sıra

mua

yene

, te

st v

e ko

ntro

l iç

in h

arca

nan

zam

an ö

zellik

le s

on

kulla

nma

tarih

i kıs

a sü

reli

olan

ürü

nler

açı

sınd

an s

ıkın

tı ol

uştu

rmak

tadı

r. K

ayıt

dışı

lık v

e ta

rım il

e sa

nayi

ara

sınd

aki i

şbirl

iğin

in y

eter

ince

gel

işm

emiş

olm

ası r

ekab

et g

ücün

ü ol

umsu

z et

kile

mek

tedi

r. G

ıda

206

Page 217: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

7

sekt

örün

de ta

rımsa

l üre

tim il

e gı

da s

anay

i ara

sınd

aki k

oord

inas

yon

eksi

kliğ

i baz

ı sor

unla

ra n

eden

olm

akta

dır.

Tarım

sal ü

retim

ve

gıda

san

ayi

aras

ında

ki d

ikey

büt

ünle

şmen

in s

ağlık

lı iş

lem

esi,

gıda

san

ayi

faal

iyet

lerin

in g

üçle

nmes

i iç

in ö

nem

lidir.

Ayr

ıca,

pa

zarla

ma

kana

lların

daki

tıka

nıkl

ıkla

r ka

yıt d

ışı s

ektö

rü a

ktifl

eştir

mek

tedi

r. K

ayıt

dışı

sek

törü

n sü

rmes

ine

olan

ak v

eren

bir

diğe

r un

sur d

a ye

rel o

lara

k ür

etile

n m

alın

her

hang

i bir

kayı

t işl

emin

e gi

rmed

en k

olay

ca tü

ketic

iye

ulaş

abilm

esid

ir.

İSTİ

HD

AM

VE

CO

ĞR

AFİ B

OYU

T

TÜİK

200

2 yı

lı İş

yeri

Say

ımın

a gö

re g

ıda

ve i

çece

k im

alat

ı se

ktör

ünde

ki t

opla

m 3

0.64

9 iş

yerin

de t

opla

m 2

47.7

69 k

işi

çalış

mak

tadı

r. S

ektö

rde

çalış

anla

rın y

üzde

31,

5’i

ise

ekm

ek,

taze

fırı

n ür

ünle

ri ve

kek

im

alat

ı al

t se

ktör

ünde

ist

ihda

m

edilm

ekte

dir.

Gıd

a se

ktör

ü, d

iğer

sek

törle

rden

far

klı

olar

ak,

bölg

eler

ara

sınd

a da

ha h

omoj

en d

ağılm

ıştır

. B

u se

ktör

de b

ekle

nild

iği g

ibi d

ikey

en

tegr

asyo

nun

(tarım

-san

ayi i

şbirl

iğin

in) i

yi k

urul

duğu

yer

lere

üre

timin

kay

ışı y

aşan

mak

tadı

r. İs

tanb

ul v

e İz

mir’

in g

ıda

üret

imin

de

payl

arın

ın a

zalm

ası b

u tü

r bi

r di

key

zinc

irin

yer

yer

kuru

lduğ

una

işar

et e

tmek

tedi

r. Ö

zellik

le d

oğud

a ye

r al

an b

ölge

lerd

eki ç

ok

sayı

da il

de s

anay

i üre

timi o

lara

k sa

dece

gıd

a ür

ünle

ri ve

içec

ek im

alat

ı var

dır.

Bu

özel

liği i

le g

örec

e az

gel

işm

iş b

ölge

lerd

e bu

se

ktör

ün

istih

dam

ya

ratm

a ka

pasi

tesi

di

ğer

sekt

örle

re

oran

la

daha

ksek

tir.

Bu

süre

cin

deva

özel

likle

ta

şım

acılı

k m

aliy

etle

rinin

aza

ltılm

ası y

ani u

laşt

ırma

alty

apıs

ının

iyile

ştiri

lmes

i ile

par

alel

ola

cakt

ır. G

ıda

ürün

leri

ve iç

ecek

imal

atı s

ektö

rünü

n is

tihda

mı,

2005

ve

2008

yıll

arı a

rası

nda

yıld

a or

tala

ma

yüzd

e 5

artış

gös

term

iştir

.

207

Page 218: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

8

EK 2

.7: D

emir-

Çel

ik S

anay

i Şe

kil E

k 2.

7.46

: Dem

ir-Ç

elik

San

ayi Ü

retim

End

eksi

Kayn

ak: A

B27

Veril

eri E

uros

tat’t

an, T

ÜİK

Ver

ileri

TÜİK

’den

alın

mış

tır.

Şeki

l Ek

2.7.

47: D

emir-

Çel

ik S

anay

i Üre

tim İs

tihda

m E

ndek

si

Kayn

ak: T

ÜİK

Şeki

l Ek

2.7.

48: A

na M

etal

San

ayi İ

hrac

at E

ndek

si

AB 1

2

AB 1

5

Hind

ista

n

Çin

Brez

ilya

Türk

iye

0

100

200

300

400

500

600

700

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Yılla

r (De

ğerle

r 199

5 yı

lı ba

z al

ınar

ak e

ndek

slen

mişt

ir.)

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

EPAV

Hes

apla

mal

arı

Şeki

l Ek

2.7.

49: D

emir-

Çel

ik S

anay

i Kıs

mi V

erim

lilik

End

eksi

(199

7=10

0)

Kayn

ak: T

ÜİK

208

Page 219: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

20

9

Şeki

l Ek

2.7

.50:

Ana

Met

al S

anay

i İn

ovas

yon

Yapa

n Fi

rmal

ar,

Yüzd

e (2

002-

2004

) 0%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%10

0%

Türk

iye

Belç

ika

Polo

nya

Slov

akya

Norw

ayHo

lland

aİs

pany

ek C

um.

Port

ekiz

Rom

anya

Alm

anya

Bulg

aris

taFr

ance

Yuna

nist

aM

acar

ista

nİta

lya

Litv

anya

İsve

ç

Kayn

ak: C

OM

TRAD

E, T

ÜİK

Tabl

o Ek

2.7

.1: D

emir-

Çel

ik S

anay

i Gen

el G

örün

ümü

Sek

törü

n ak

tifle

rinin

imal

at s

anay

i gen

elin

de p

ayı (

yüzd

e)

(200

8)*

16.0

4

Üre

timin

imal

at s

anay

i içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(200

6) A

na M

etal

7.85

Ç

alıș

anla

rın im

alat

san

ayi i

stih

dam

ı içi

ndek

i pay

ı (yü

zde)

(2

008)

* 11

.71

Topl

am im

alat

san

ayi i

thal

atı i

çind

eki p

ay (y

üzde

) (20

09) A

na

Met

al

6.92

To

plam

imal

at s

anay

i ihr

acat

ı içi

ndek

i pay

(yüz

de) (

2009

) A

na M

etal

9.

52

Sek

törü

n ar

-ge

harc

amas

ının

imal

at s

anay

i gen

elin

e or

anı

(yüz

de)(2

009)

* 4.

42

Kayn

ak:T

ÜİK

, TÜ

SİAD

200

8 Tü

rkiy

e Sa

nayi

ne S

ektö

rel B

akış

, * G

irişi

mci

Bilg

i Sis

tem

i

GEN

EL B

AKIŞ

Türk

iye’

de d

emir-

çelik

sek

törü

arta

n ür

etim

kap

asite

si,

ihra

cat

pota

nsiy

eli

ve d

iğer

sek

törle

re s

ağla

dığı

gird

iler

ile i

mal

at

sana

yini

n lo

kom

otifi

öze

lliğin

i taş

ımak

tadı

r. 19

80’d

e 2,

4 m

ilyon

ton

düze

yind

e ol

an h

am ç

elik

üre

timi 2

009

yılın

da 2

5 m

ilyon

to

na u

laşm

ıştır

. Tü

rkiy

e, b

u ür

etim

düz

eyi

ile t

opla

m d

emir-

çelik

üre

timin

de d

ünya

da o

nunc

u, A

vrup

a’da

ise

Alm

anya

’nın

ar

dınd

an ik

inci

sıra

da y

er a

lmak

tadı

r. S

ektö

r Tür

kiye

’nin

en

fazl

a ih

raca

t yap

an s

ektö

rleri

aras

ında

oto

mot

iv v

e te

kstil

san

ayi

sekt

örle

rinde

n so

nra

üçün

cü s

ırada

yer

alm

asıy

la d

a ön

em a

rz e

tmek

tedi

r.

Uzu

n, y

assı

ve

vası

flı ü

rünl

er a

rası

ndak

i arz

-tale

p de

nges

izliğ

i, Tü

rkiy

e-AK

ÇT

Ser

best

Tic

aret

Anl

aşm

ası u

yarın

ca h

azırl

anan

U

lusa

l Yen

iden

Yap

ıland

ırma

Pla

nı’n

ın (

UYY

P)

getir

eceğ

i yük

ümlü

lükl

er v

e K

yoto

Pro

toko

lü il

e ilg

ili çe

vre

düze

nlem

eler

ine

uyum

un g

etire

ceği

mal

iyet

ler

sekt

örün

önü

ndek

i te

hditl

er o

lara

k gö

rülm

ekte

dir.

Bunu

n ya

nınd

a, d

üşük

kat

ma

değe

rli

ürün

lerd

e ih

tisas

laşm

a ve

Ar-G

e ye

ters

izliğ

i sek

törü

n re

kabe

tçiliğ

ini o

lum

suz

yönd

e et

kile

mek

tedi

r.

Sek

törü

n re

kabe

t gü

cü a

çısı

ndan

en

önem

li so

runl

arı,

yüks

ek e

nerji

fiy

atla

rı, h

amm

adde

tem

inin

de y

ükse

k or

anda

dış

a ba

ğım

lılık

ve

çevr

e ko

nusu

ndak

i uyu

m ç

alış

mal

arıd

ır.

209

Page 220: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

21

0

BİL

Gİ V

E TE

KN

OLO

Sek

törd

e dü

şük

katm

a de

ğerli

üre

tim y

apılm

asın

ın a

na n

eden

lerin

den

biri

Ar-G

e ye

ters

izliğ

idir.

Yük

sek

katm

a de

ğerli

ür

ünle

rin ü

retim

deki

pay

ının

artı

rılab

ilmes

i iç

in s

ektö

r fir

mal

arı

tara

fında

n or

tak

Ar-G

e fa

aliy

etle

rinin

yür

ütül

mes

i ön

emli

görü

lmek

tedi

r.

İşgü

cü m

aliy

eti v

e ka

lites

i, Tü

rkiy

e’de

ki d

emir

çelik

sek

törü

açı

sınd

an a

vant

aj te

şkil

etm

ekte

dir.

Tek

nik

elem

an v

e m

ühen

dis

sayı

sı s

ektö

rün

ihtiy

acın

ı ka

rşıla

yaca

k dü

zeyd

edir.

B

unun

la b

erab

er,

sekt

örün

geç

irdiğ

i ya

pısa

l dö

nüşü

m v

e te

knol

ojik

ge

lişim

sür

ecin

de,

çalış

anla

r uy

um s

ıkın

tısı y

aşam

akta

dır.

İnsa

n ka

ynak

ların

ın g

eliş

tirilm

esi h

usus

unda

sek

törd

eki f

irmal

ar

kole

ktif

olar

ak y

atırı

m y

apm

amak

tadı

r. A

ncak

, fir

ma

düze

yind

e el

eman

ların

mes

leki

eği

timin

in i

yile

ştiri

lmes

ine

yöne

lik

çalış

mal

ar y

apılm

akta

dır.

REK

ABET

Türk

iye’

de 3

ade

t ent

egre

, 18

adet

ark

oca

klı t

esis

faal

iyet

gös

term

ekte

dir.

1999

-200

6 yı

lında

Rek

abet

Kur

umu

sekt

öre

ilişki

n 2

reka

bet i

hlal

i tes

pit e

tmiş

, 5 m

ilyon

TL’

nin

üzer

inde

cez

a uy

gula

nmış

tır.

Kür

esel

fin

ansa

l kr

izin

200

8 yı

lının

iki

nci

yarıs

ında

n iti

bare

n ül

kem

izi

etki

sine

alm

ası

ile b

irlik

te d

emir-

çelik

ve

dem

ir dı

şı

met

alle

r se

ktör

ünün

ger

ek i

thal

atın

da g

erek

se i

hrac

atın

da a

zalm

a gö

rülm

üştü

r. TÜ

İK v

erile

rine

göre

200

8 yı

lının

ilk

çe

yreğ

inde

ana

met

al s

ektö

rü i

hrac

atın

da y

üzde

27

oran

ında

, ith

alat

ında

ise

yüz

de 5

2 or

anın

da b

ir dü

şme

olm

uştu

r. S

ektö

rün

dış

ticar

etin

de e

n bü

yük

paya

sah

ip o

lan

dem

ir çe

lik s

ektö

ründ

e is

e ih

raca

tta y

üzde

24

oran

ında

ve

ithal

atta

yüz

de

57 o

ranı

nda

düşm

e ge

rçek

leşm

iştir

. 200

9 yı

lında

ise

dem

ir çe

lik s

ektö

rü ih

raca

tı 20

08 y

ılına

gör

e m

ikta

rda

yüzd

e 6.

1 de

ğer

olar

ak is

e yü

zde

41.3

ora

nınd

a az

alm

ıştır

. Diğ

er ta

rafta

n 20

09 y

ılınd

a ith

alat

mik

tar o

lara

k yü

zde

23.1

, değ

er o

lara

k is

e 47

.1

oran

ında

aza

lmış

tır.

YAS

AL

ZEN

LEM

ELER

Türk

iye-

AK

ÇT

Serb

est

Tica

ret

Anl

aşm

ası

ile s

ektö

re d

evle

t ya

rdım

ı ve

rileb

ilmes

ine

imkâ

n ta

nıya

n 5

yıllı

k is

tisna

i sü

re 1

A

ğust

os 2

001’

de s

ona

erm

iştir

. S

ektö

rün

içer

isin

de b

ulun

duğu

yap

ısal

sor

unla

r di

kkat

e al

ınar

ak b

u sü

reni

n uz

atılm

ası

yönü

nde

Avr

upa

Kom

isyo

nu’n

a bi

r ta

lept

e bu

lunu

lmuş

tur.

Tale

bim

iz A

vrup

a Ko

mis

yonu

tar

afın

dan

uygu

lana

bilir

bir

Ulu

sal

Yeni

den

Yapı

land

ırma

Pla

nı’n

ın (

UYY

P)

hazı

rlanm

ası

şartı

yla

olum

lu k

arşı

lanm

ış v

e bu

am

açla

ger

ekli

tekn

ik d

este

k sa

ğlan

mış

tır. B

u ka

psam

da il

gili

kam

u ku

rum

ve

kuru

luşl

arı i

le ö

zel s

ektö

r tem

silc

ilerin

in k

atılı

mı i

le h

azırl

anan

UYY

P ta

slağ

ı 31

Ağu

stos

200

6 ta

rihin

de A

vrup

a Ko

mis

yonu

’na

resm

i ola

rak

iletil

miş

tir. B

una

müt

eaki

ben,

Kom

isyo

n te

msi

lcile

ri ile

UYY

P

konu

sund

a te

knik

top

lant

ılar

gerç

ekle

ştiri

lmiş

ve

Kom

isyo

nun

iste

diği

yen

i bi

lgi

ve b

elge

ler

iletil

miş

tir.

Gel

inen

nok

tada

, K

omis

yon

ile U

YYP

hak

kınd

a gö

rüş

ve d

eğer

lend

irmel

er d

evam

etm

ekte

dir.

210

Page 221: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

21

1

ÇEV

RE

VE E

NER

Dem

ir-çe

lik s

ektö

rü, i

mal

at s

anay

inde

ene

rji y

oğun

luğu

en

yüks

ek o

lan

sekt

örle

r ar

asın

dadı

r. E

nteg

re ü

retic

ilerin

tam

amı v

e di

ğer

tesi

sler

in b

ir kı

smı

otop

rodü

ktör

lis

ansı

ile

ele

ktrik

üre

timi

yapm

akta

dır.

Sek

törü

n en

erji

verim

liliği

ni a

rtıra

cak

orta

k ça

lışm

alar

ın v

e A

r-Ge

faal

iyet

lerin

in y

ürüt

ülm

esi g

erek

mek

tedi

r.

Tüke

tim m

ikta

rını

esas

ala

n AB

ülk

eler

inde

ki s

anay

i tar

ife g

rupl

arın

a be

nzer

bir

düze

nlem

e ile

küç

ük,

orta

, bü

yük

ve ç

ok

büyü

k sa

nayi

tüke

ticis

i baz

ında

yen

i bir

tarif

e ha

zırla

nmas

ı ve

sana

yi k

esim

ine,

üre

timin

tüke

timde

n az

old

uğu

hafta

son

ları

ve b

ayra

m t

atille

rinde

, ge

ce t

arife

si u

ygul

amas

ına

gidi

lmes

i, se

ktör

ün r

ekab

et g

ücün

ün a

rttırı

lmas

ı aç

ısın

dan

önem

arz

et

mek

tedi

r. Tü

rkiy

e, 2

012

yılı

sonu

na k

adar

ser

a ga

zı e

mis

yonl

arın

ı dü

şürm

eyi

hede

fleye

n K

yoto

Pro

toko

lü’n

e 20

09 y

ılınd

a ta

raf

olm

uştu

r. Sö

z ko

nusu

Pro

toko

l Tür

kiye

’ye

herh

angi

bir

sera

gaz

ı aza

ltıcı

yük

ümlü

lük

getir

mem

ekle

birl

ikte

, kür

esel

sor

umlu

luk

çerç

eves

inde

201

2 yı

lına

kada

r ve

son

raki

201

3-20

20 d

önem

ini

kaps

ayac

ak y

ıllar

içi

n ik

lim d

eğiş

ikliğ

i ile

müc

adel

e ko

nusu

nda

önem

li ça

lışm

alar

yap

mas

ını z

orun

lu k

ılmak

tadı

r. B

u du

rum

, yoğ

un e

nerji

tüke

timin

e sa

hip

dem

ir çe

lik s

ektö

rü iç

in

ilave

mal

iyet

lerin

olu

şmas

ına

sebe

p ol

acak

tır.

DIŞ

REK

ABET

ED

EBİL

İRLİ

K V

E Tİ

CAR

ET

Sek

tör s

on y

ıllar

da h

ızla

büy

üyer

ek h

em A

B p

azar

ında

, hem

de

diğe

r ulu

slar

aras

ı paz

arla

rda

oldu

kça

önem

li bi

r yer

ka

zanm

ıştır

. Dem

ir-çe

lik ü

rünl

erin

in T

ürki

ye’n

in ih

raca

tında

ki p

ayı T

İM v

erile

rine

göre

200

9’da

yüz

de 1

1 dü

zeyi

nded

ir.

Türk

iye’

nin

uzun

ürü

nler

de n

et ih

raca

tçı,

yass

ı ürü

n ve

vas

ıflı ç

elik

ürü

nler

inde

ise

net i

thal

atçı

kon

umun

dadı

r. Se

ktör

yak

ın

raki

pler

iyle

kar

şıla

ştırı

ldığ

ında

, sek

törü

n iş

gücü

mal

iyet

i açı

sınd

an a

vant

aja

sahi

p ol

duğu

, anc

ak e

nerji

ve

gird

i mal

iyet

leri

açıs

ında

n ye

terin

ce iy

i bir

duru

mda

olm

adığ

ı gör

ülm

ekte

dir.

Sekt

örde

ki d

inam

ik fi

rma

yapı

sı v

e de

neyi

mli

yöne

tici v

e ça

lışan

pe

rson

el, s

ektö

rün

reka

bet g

ücün

ü ar

tıran

fakt

örle

r ola

rak

orta

ya ç

ıkm

akta

dır.

İSTİ

HD

AM

VE

CO

ĞR

AFİ B

OYU

T

TÜİK

ver

ilerin

e gö

re s

ektö

rde

2002

yılı

nda

61,0

00 k

işi

istih

dam

edi

lmiş

tir.

Bu r

akam

Tür

kiye

’dek

i is

tihda

mın

yüz

de 1

’i dü

zeyi

nded

ir. S

ektö

rün

coğr

afi

dağı

lımın

a ba

kıld

ığın

da h

amm

adde

ye v

e pa

zara

yak

ınlık

dol

ayıs

ıyla

diğ

er i

mal

at s

anay

i se

ktör

lerin

e gö

re d

aha

dağı

nık

bir

yapı

old

uğu

gözl

enm

ekte

dir.

Sek

törü

n en

büy

ük 2

1 ür

etic

isin

den

7’si

Mar

mar

a, 6

’sı E

ge,

4’ü

Akd

eniz

, 3’ü

Kar

aden

iz v

e 1’

i İç

Anad

olu

bölg

esin

de fa

aliy

et g

öste

rmek

tedi

r. O

EC

D v

erile

rine

göre

dem

ir çe

lik s

ektö

ründ

e 20

08 y

ılınd

a 33

.000

kiş

i ola

n is

tihda

m, 2

008

yılın

da d

ünya

da y

aşan

an k

üres

el

mal

i kriz

ile

birli

kte

2009

yılı

son

unda

29.

000

kişi

ye d

üşm

üştü

r.

211

Page 222: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

212

Kaynakça

AB Komisyonu. 2002. “European Competitiveness Report,” Commission Staff Working Document, Brüksel (SEC(2002) 528)

AB Komisyonu. 2003. “Observatory of European SMEs,” Brüksel

A.B. Komisyonu. 2005. “European Industry: A Sectoral Overview,” Commission Staff Working Document, 5.10.2005 Sec(2005)1216

AB Komisyonu. 2005. “Implementing The Community Lisbon Programme: A

Policy Framework To Stregthen EU Manufacturing – Towards A More İntegrated Approach For İndustrial Policy,” Comission Staff Working Document, Brüksel SEC(2005)1215

AB Komisyonu. 2005. ”Guarantees and Mutual Guarantees: BEST Report, Report to the Commission by an Independent Expert Group”

AB Komisyonu. 2006.” European Industry: A Sectoral Overview Technical Update,” Brüksel

AB Komisyonu. 2006. “SME Access to Finance in the New Member States Analytical Report,” Brüksel

AB Komisyonu. 2007. “Mid-term review of industrial policy: A contribution to the EU’s Growth and Jobs Strategy” COM(2007)374 Final, Brüksel

AB Komisyonu. 2007. “Mid-term review of the Sixth Community Environment Action Programme," Brüksel

AB Komisyonu. “Roundtable between Bankers and SMEs: Transparency and Dialogoue Final Report,” Brüksel

AB (2007) “Official Journal of European Union L. 136 Volume 50”

BDDK. 2007. Finansal Piyasalar Raporu, Sayı 8, Ankara.

BDDK. Finansal Piyasalar Raporu Aralık 2009, Ankara.

Cap Gemini. 2007. “ The User Challenge Benchmarking The Supply Of Online Public Services. Brussels.

“Commission on Growth and Development. 2007. “The Growth Report,” Washington, D.C.

Dünya Bankası. 2008. Doing Business 2007: How to Reform. Washington, D.C.

Dünya Bankası 2010.2010 Doing Business 2010: Reforming Through Difficult Times. Washington D.C.

Dünya Bankası. 2008. Entreprise Survey Veritabanı

Page 223: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

213

Dünya Bankası. 2008. Turkey Country Economic Memorandum. Rapor no: 39194

Dünya Bankası. 2007. “Warming up to Trade? Harnessing International Trade to Support Climate Change Objectives,” Rapor no: 40217

Dünya Bankası. 2005. World Development Report: A Better Investment Climate for Everyone. Washington, D.C.

Dünya Kalkınma Göstergeleri (World Development Indicators). Dünya Bankası. 2006. CD-ROM.

Economist Intelligence Unit. 2008. “E-readiness rankings 2008 - Maintaining Momentum”

EİE. 2007. “Türkiye Hidroelektrik Enerji Potansiyelinin Proje Seviyelerine Göre

Dağılımı,” Ankara Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. 2006. “2006 Yılı Enerji ve Tabii Kaynaklar

Bakanlığı Faaliyet Raporu,” Ankara

ETKB. 2007. “2008 Bütçe Görüşme Konuşması,”,Ankara EUROPA Eurostat Veritabanı. 2008.

EUROPA Eurostat Veritabanı. 2009.

Hague, I. 2007. “Rethinking Industrial Policy, United Nations Conference on Trade and Development,” UNCTAD/OSG/DP/2007/2

http://ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/docs/benchmarking/egov_benchmark_2007.pdf.

http://www.myk.gov.tr/index.php/en/yaymlanm-ulusal-meslek-standartlar.

http://www.oica.net/category/production-statistics.

International Monetary Fund. Nisan 2008. “World Economic Outlook,” Washington, D.C.

Kenichi, O and Takahiro, F. 2006. “Industrialization of Developing Countries: Analyses by Japanese Economists,” National Graduate Institute for Policy Studies and Manufacturing Management Research Center, Tokyo

Kuchiki, A. ,2007. “Industrial Policy in Asia,” IDE Discussion Paper No: 128

Li et. Al. 2008. "The Higher Educational Transformation of China and Its Global Implications", Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu (NBER) Working Paper No. 13849

Najmabadi, F. and Lall, S. 1995. “Developing Industrial Technology: Lessons for Policy and Practice,” World Bank, Washington, DC.

Page 224: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

214

Noland, M. And Pack, H. , 2005. “The East Asian Industrial Policy Experience: Implications for Middle East,” World Bank Working Paper Series No: 05-14

OECD. 2006. “PISA Science Competencies for Tomorrow's World”

OECD. 2007. “Education at a Glance,” OECD Indicators

OECD. 2008. “Technology Scoreboard”

Otomotiv Sanayi Derneği. 2008. “Sektör Faaliyet Raporu”

Rodrik, D.2007. “Industrial Policy for 21st Century”

Rodrik, D.2007. “What does China export? China and the World Economy

T.C. Çevre Bakanlığı. 2006. “Ulusal Çevre Eylem Stratejisi,” Ankara

T.C. Çevre Bakanlığı. 2007. “Çevre Operasyonel Programı,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı ve TEPAV. 2006. “Türkiye'nin Rekabet Gücü için Sanayi Politikası Çerçevesi,” Sanayi Politikaları Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2004. “A General Outlook General Directorate for Economic Sectors and Coordination,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı (2006-2010),” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Çevre Özel İhtisas Komisyonu Raporu,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007 – 2013),” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Elektronik ve Elektrikli Makinalar Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu Özel İhtisas Komisyonu Raporu,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Makine ve Metal Eşya Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Otomotiv Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2007. “Denizyolu Ulaşımı Özel İhtisas Komisyonu Raporu,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2007. “Rekabet Hukuku ve Politikaları Özel İhtisas Komisyonu Raporu,” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2008. “ Orta Vadeli Program 2009-2011 ,“ Ankara.

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2009. “ Orta Vadeli Program 2010-2012 ,“ Ankara.

Page 225: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

215

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007 – 2013) 2010 Yılı Programı,” Ankara

T.C. Dış Ticaret Müsteşarlığı. 2007. “2007 Yılı Ocak-Aralık Dönemi İhracatının Genel Ve Sektörel Değerlendirmesi,” Ankara

T.C. Dış Ticaret Müsteşarlığı. 2007. “2007 Yılı Ocak-Aralık Dönemi İhracatının Genel ve Sektörel Değerlendirmesi,” Ankara

T.C. Dış Ticaret Müsteşarlığı. 2007. “2007 Ocak-Aralık Dönemi İhracatının Genel ve Sektörel Değerlendirmesi,” Ankara

T.C. İstatistik Kurumu-TUİK. http://www.tuik.gov.tr

T. C. İstatistik Kurumu. 2007. “2005 Yılı Araștırma ve Geliștirme Faaliyetleri Araștırması,” Sayı: 129, Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Ankara.

T.C. Ulaştırma Bakanlığı. 2005. “Ulaştırmadan Haberleşmeye Çağı Yakalayan Türkiye," Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2003. “Ön Ulusal Kalkınma Planı (2004 - 2006),” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2006. “Kobi Stratejisi ve Eylem Planı (2007-2009),” Ankara

T.C. Devlet Planlama Teşkilatı. 2007. “2007 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı,” Ankara

T.C. 2007. “60. Hükümet Eylem Planı,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Çimento Sektörü Raporu,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Otomotiv Sektörü Raporu,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Makine Sektörü Raporu,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Beyaz Eşya Sektörü Raporu,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Elektronik Sektörü Raporu,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü Raporu,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Gıda Sektörü Raporu,” Ankara

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı. 2008. “Demir Çelik Sektörü Raporu,” Ankara

TEPAV ve Dünya Bankası. 2006. “Higher Education and the Labor Market in Turkey,” Ankara

Page 226: kapak (2) - AB Başkanlığı · 2012-06-14 · Kapak Tasarım :Sinan CAN presmat@hotmail.com. Efendiler, tarihimizi dolduran bunca baarlar, zaferler veyahut yenilgiler, yok olmalar

216

TEPAV ve Dünya Bankası. 2007. “Yatırım Ortamı Değerlendirme Çalışması,” Ankara

TEPAV. 2007. “İkinci Nesil Reform Sürecinin Öncelikleri,” Ankara

TNO. 2007. “Future of Manufacturing in Europe,” Hollanda

TNO. 2007. “Manufacturing Futures of Europe: A Survey of The Literature, Background Study for Future of Manufacturing in Europe,” Hollanda

TEİAŞ. 2007. “Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu (2007 – 2016),” Ankara

TEİAŞ. 2007. “Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu Raporu,” Ankara

TÜİK.2008. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Anketi. TÜİK,.2007, “2005 Yılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri Araştırması,” Sayı:

129,.Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Ankara.

TÜRKONFED ve ERG. 2007. “Beceriler, Yeterlilikler ve Meslek Eğitimi: Finansman Yapısı ve Politika Önerileri, ” Ankara.

TÜSİAD. 2006. Kayıt dışı Ekonomi ve Sürdürülebilir Büyüme, TÜSİAD Büyüme

Stratejileri Dizisi No:8, İstanbul

TÜSİAD. 2007. Sanayide AB Çevre Mevzuatına Uyum. İstanbul

TÜSİAD. 2008. Türkiye Sanayine Sektörel Bakış. İstanbul

TÜSİAD. 2008. Türkiye’de Üretim ve Dış Ticaret Yapısında Dönüşüm: Küresel Yönelimler ve Yansımalar. İstanbul

Ulaştırma Bakanlığı. 2005. Ulaştırma Ana Planı Stratejisi Ankara

Uluslararası Nakliyeciler Derneği. Ocak 2007. “Uluslararası Karayolları Nakliye Sektörü Raporu 2006,” İstanbul

UNCTAD. 2007. “Trade and Development Report, 2007,” New York

UNFCCC. 2006.” National Greenhouse Gas Inventory Data for the Period 1990-2004 and Status of Reporting,” FCCC/SBI/2006/26.

World Economic Forum. 2007. “Global Competitiveness Report2006” World Economic Forum. 2008. “Global Competitiveness Report2007”

Yılmaz H. Hakan. 2007. “Beceriler, Yeterlilikler Ve Meslek Eğitimi Mali Analiz Ve

Finansman Önerileri (Taslak),” TÜRKONFED ve ERG, Ankara